epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
Share Embed Flag
Download ePaper

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
17.11.2012 Views

415 BPISTOLAE 2599—2601 416 2599. ÜTENHOVIÜ8 CAL VINO. Narrât quae insidiae Lasco apud Begem structae sint et quibus modis et mediis evangelii progressais in Polonia vmpediatwr. Addit nonnulla de hello Twcico. (Mann scripta non exstat. Servavit Beza ed. Gener. p. 193, Laus. p. 385, Hanov. p. 431, Chouet p. 262, Amst. p. 120. — Habet etiam Gerdes. Ann. DI. 75 et Kuyper II. 746.) Quum iam scribendis ad amicos passim Uteris operam darem, Calvine mihi observandissime, nolui committere quin te nunc certiorem facerem de successu rerum magnifici D. ïoannis a Lasco in Polonia. Cui- sane non omnino infelioiter cessit hactenus (gratia Doo Optimo Maximo) tametsi non sine incredibili relnctatione Satanae, qui sibi suoque regno ab eo (quae eius admiranda hie multis nominibus est autoritas) non parum metuit. Ac proihde omnes conatus, omniaque studia, per suos stipendiarios haotenus congessit ut eum perderet, aut saltern regno pelleret. Quum enim ante duos, plus minus, menses episcopi nostri (qui omnes apud Regem Warssoviae in regni comitiis erant) subolfecissent D. Ioannem a Lasco hue advenisse, mox convenerunt apud Archiepiscopum Gnesnensem, una cum Lipomano Veronensi episcopo legato hic pontificio, semotis arbitris (ut vocant) saecularibus. Ubi totum diem consultarunt inter se, quid hic facto opus esset, ut D. a Lasco omnium commodissime regno eiieerent: e re enim eorum hoc esse. Nam ipsum, si maneat, eorum carnificem fore (quod ipsum dixisse Oracoviensem episcopum, *) .affirmavit Nicodemus quidam) ac proinde tempestivo opus fore remedio. Postridie vero Regem adeunt, primo ÎApomanus : deinde etiam reliqui episcopi turmatim omnes. Se compertum habere Ioannem a Lasco advenisse velleque Regem adire ut cum ipso colloquatur. Quare supplicare se ne eum ad colloquium admittat, eo quod maximus esset haereticus (qui nusquam gentium ferretur, ideoque nunc in patriam reversum esse) ac talis hic olim pronunciatus esset. Quibus respondit Rex, qui adhuc est pusillanimior : Verum quidem est, ipsum olim a vobis in yestris synodis haereticum fuisse pronunciatum : sed non item a regio regnique senatu. Ioannemque a Lasco ac suos asseverare et probare velle se non haereticos sed catholicos esse. Non video itaque qua ratione hie vobis condescendam. Tum vero aiebant episcopi, Regem hoc omnino facere debere, si modo vellet recte considère tranquillitati regni. Non enim du- 2589.1) Zebridovium. bium esse quin multae turb'ae hie oboriturae essent, si hic ferretur Ioannes a Lasco. Rex vero (dum illi nullum finem neque modum hie faoerent) iussit utsilerent. Iniquam enim et contra ius regni eorum esse postulationem. Quum vero illi iam vidèrent se primo illo ariete nihil effecisse, mille mendacia ab eo die impudentissime exeogitarunt, quibus D. a Lasco paBsim et praesertim apud Regem ipsum gravarunt. Inter caetera asseverantes ipsum D. a Lasco venisse in Poloniam, ut arma sumeret contra Regem, utque impleret hie omnia turbis et seditionibus: eum obequitare episcopatum Oracoviensem centum aut ducentis equitibus, passimque iam sub ipsum eius adventum demoliri in templis omnia pro suo arbitrio, et id genus alia multa: quae omnia adeo constanter referebant, firmiterque asseverabant, ut Rex coeperit aliquandiu sinisterius quidpiam suspicari de D.a Lasco, eique infensior esse, donee ipse oum procere quodam, affine D. a Lasco, de hoc ipso expostulasset. Hie enim dixit Regi, ea omnia, nihil esse quam meras calumnias, multo impudentissime exoogitatas et confictas ab ipsius adversariis. Hooque Regem sibi persuadere debere: sese in veritatis stabilimentum hie fidem ac etiamnum vitam suam pignoris loco interponere velle. Ad cuius demum verba regius animus coèpit mitescere. Aitque illi Rex: Tu scis eiusmodi turbas ac motus magnorum regnorum excidii occasionem plerumque fuisse. Quare die D. a Lasco ut ipsi inter vos (qui sanguine et affinitate iuncti estis) religionis negotium agatis : videbis et ipse brevi me maiorem Dei quam hominum rationem habiturum esse. Quod ut det Deus Optimus Maximus ad incrementum regni sui, etiam atque etiam obnixeque oramus. Porro comitia ilia nuper Warssoviae habita non omnino adhuc ex animi nostri successerunt sententia: adeo furiose sese opponit Satan propagation! regni Christi Domini. Ilia autem propter bellum istud Livonicum, ad quod se nunc accingit Rex, veluti abrupta fuerunt, ut tractatio de religione ac reformatione ecclesiarum reiecta fuerit in proxima comitia, quibus nondum dictus est dies. Interim nobilitas tota summa utitur libertate, in quos nulla cadit episcoporum inquisitio: qui etiam sibi ac suis evangeücos concionatores alere possunt. 2 ) Et sperandum est tandem nos hic aliquando feliciores progressus habituros esse, nisi nos nostra ingratitudine iram Dei in nos provocemus. Turca non ita pridem habuit suum Legatum 2) Lubiens p. 93. In comitiis Varsaviensibus, quae Budzinius Chron. c. 19 prima appellat, pontiflces ad ultimum consentira, proceres et nobiles evangelioi ministros ab episcopis confirmâtes verbi divini in domibus suie proprio sumptu alant, avitas paroeoias et décimas intactas relinquant. Cf. Salig p. 612.

417 1557 FEBRUAR. * 419 apud Ioannem H. regem Ungariae, dum cpmitiis illis regni celebrandis impediretur, misitque ei vexillum quoddam Turcioum, suo ipsius intersignio insignitum, iubens ut copias suas omnes, quas quum ex Polonis tum ex Ungaris colligere possit, sub eo vexillo Viennam versus, proximo vere eduoeret adversus Ferdinandum. Quid vero Ioannes respondent aut facturus sit adhuc ignoramus. Sed veremur ne Turcae addictior siet quam par sit, sicuti ipse nuper non obscure declaravit, ad iussum Turcae. mittendo ei quendam insignem capitaneum (quem detinebat) qui a Ferdinandi partibus fideliter semper steterat. Deus interim misereatur nostri ac Viennae, quae hactenus firmum adversus Turcarum furorem et potentiam Ohristianis fuit propugnaculum. Vale, mi D. Calvine, mihi perpetuo colendissime in Christo Domino, cui ego te tuumque ministerium commendo ex animo. Salutat te peramanter D. a Lasco, cui per otium non licuit nunc scribere. Saluta mihi D. a Sando Andrea, Baymundum, D. Io. Budaeum, ac reliquos fratres in Domino. Cracoviae, 19. Febr. M. D. LVII. Tuus ut suus multoque addictissimus Ioannes Utenhovius. s ) Ita nunc obruor curis ac negotiis, mi Calvine, ut nihil possim scribere. Hinc hostes, hinc falsi fratres nos adoriuntur, ut non sit quies ulla. Sed et pios multo8 habemus, sit Deo gratia, qui nobis sunt et adiumento et consolationi. Utenhovius noster novit omnia. Itaquequaeis scripsit, a me scripta esse cogitabis. Vale. Salvere officiosissime iubeo fratres in Domino omnes. Interea nihil scripsi, partim quia non erant nuncii, partim quia nihil habui te dignum, nisi hoc unum: quod parum aliquando abfuisset quin dissidium cum Ge- 3) De tota hac epistola v. Labien. I. I. et Salig p. 609 sq. Calvini opera. Vol. XVI. nevatibus in magnum et gravem aliquem tumultum erupuisset. Sed laboravimus fideliter publice et privatim ut per Domini gratiam pulchre sedati sint quornndam animi, qui admodum erant ad ipsorum Genevatum responsionem l ) concitati. Spero deinceps sedatiora et pacatiora consilia. Si quis instaret denuo, sperarem nostros aequas conditiones non repudiaturos, modo Genevates quoque non essent pertinaces. — : — 24. Februarii 1557. 2601. loan. Hall. tuus. BULLINGERUS OALVINO. Be'fert quid iam circa negotium cum Bernensibus a suo senatu actum sit, quid agendum supersit. Gratias agit ob missum sibi Oseam. Trade Lasci epistolam et déclarât suam opmionem de Melanchthone et pace cum Luthercmis speramda. (Ex autographo Arch. Turio. Pint. VI. Vol. 129, olim Serin. B. Epp. Tom. 30, fol. 346. — Simler. Vol. 89. Inseriptio desideratur.) S. D. Post discessum Macarii *) missi sunt tabelliones Basileam et Schaffhusium. Hi post aliquot dies responderunt sibi peroptimum videri, si Tigurini Bernam nomine 3 urbium scribant, hortenturque Bernâtes ad reparandam civitatem, vel Ioannes a Lasco manu propria. reparandum foedus, offerantque suam hac in re operam, imo rogent ut admittantur. Scripserunt nostri diligentissime, et tabellionem eius scripti gratia Bernam miserunt, quo certius elicerent responsum: sed dimissus est tabellio sine responsione, quod senatui turn plurima essent negotia. Caeterum 2600. post aliquot dies mittitur tabellio a Bernensibus, qui literas a maiore etiam senatu quern 200 vocant, HALLERUS BULLINGERO. missas attulit. In his multis exponunt, quid hactenus actum sit in hac causa, et quod Genevates De negotio foederis cum Genevensibus renovandi. non semel respuerint aut recipere noluerint aequabiles foederis conditiones. IJnde colligunt, ne nunc (Excerptum ex Cod. 154, Pint. VI. Archiv. Tarie, olim Serin. quidem istos magni facere Bernatum amicitiam. B. Epp. Vol. 32, fol. 235. — Simler. Vol. 89.) Se itaque urbibus agere gratias maxiinas, negotium vero Deo commendare. Hanc responsionem descriptam nostri Basileam et Schaffhusium miserunt postulantes interim ut quum comitia Badenae futura 2600.1) N. 2589. 2601.1) Vide omnino N. 2597. 27

415 BPISTOLAE 2599—2601 416<br />

2599.<br />

ÜTENHOVIÜ8 CAL VINO.<br />

Narrât quae insidiae Lasco apud Begem structae<br />

sint et quibus modis et mediis evangelii progressais<br />

in Polonia vmpediatwr. Addit nonnulla de hello<br />

Twcico.<br />

(Mann scripta non exstat. Servavit Beza ed. Gener. p. 193,<br />

Laus. p. 385, Hanov. p. 431, Chouet p. 262, Amst. p. 120. —<br />

H<strong>ab</strong>et etiam Gerdes. Ann. DI. 75 et Kuyper II. 746.)<br />

Quum iam scribendis <strong>ad</strong> amicos passim Uteris<br />

operam darem, Calvine mihi observandissime, nolui<br />

committere quin te nunc certiorem facerem de successu<br />

rerum magnifici D. ïoannis a Lasco in Polonia.<br />

Cui- sane non omnino infelioiter cessit hactenus<br />

(gratia Doo Optimo Maximo) <strong>tam</strong>etsi non sine<br />

incredibili relnctatione Satanae, qui sibi suoque regno<br />

<strong>ab</strong> eo (quae eius <strong>ad</strong>miranda hie multis nominibus<br />

est autoritas) non parum metuit. Ac proihde omnes<br />

conatus, omniaque studia, per suos stipendiarios<br />

haotenus congessit ut <strong>eum</strong> perderet, aut saltern<br />

regno pelleret. Quum enim ante duos, plus minus,<br />

menses episcopi nostri (qui omnes apud Regem<br />

Warssoviae in regni comitiis erant) subolfecissent<br />

D. Ioannem a Lasco hue <strong>ad</strong>venisse, mox convenerunt<br />

apud Archiepiscopum Gnesnensem, una cum<br />

Lipomano Veronensi episcopo legato hic pontificio,<br />

semotis arbitris (ut vocant) saecularibus. Ubi totum<br />

diem consultarunt inter se, quid hic facto opus esset,<br />

ut D. a Lasco omnium commodissime regno eiieerent:<br />

e re enim eorum hoc esse. Nam ipsum, si<br />

maneat, eorum carnificem fore (quod ipsum dixisse<br />

Oracoviensem episcopum, *) .affirmavit Nicodemus<br />

quidam) ac proinde tempestivo opus fore remedio.<br />

Postridie vero Regem <strong>ad</strong>eunt, primo ÎApomanus :<br />

deinde etiam reliqui episcopi turmatim omnes. Se<br />

compertum h<strong>ab</strong>ere Ioannem a Lasco <strong>ad</strong>venisse velleque<br />

Regem <strong>ad</strong>ire ut cum ipso colloquatur. Quare<br />

supplicare se ne <strong>eum</strong> <strong>ad</strong> colloquium <strong>ad</strong>mittat, eo<br />

quod maximus esset haereticus (qui nus<strong>quam</strong> gentium<br />

ferretur, ideoque nunc in patriam reversum<br />

esse) ac talis hic olim pronunciatus esset. Quibus<br />

respondit Rex, qui <strong>ad</strong>huc est pusillanimior : Verum<br />

quidem est, ipsum olim a vobis in yestris synodis<br />

haereticum fuisse pronunciatum : sed non item a<br />

regio regnique senatu. Ioannemque a Lasco ac suos<br />

asseverare et probare velle se non haereticos sed<br />

catholicos esse. Non video itaque qua ratione hie<br />

vobis condescendam. Tum vero aiebant episcopi,<br />

Regem hoc omnino facere debere, si modo vellet<br />

recte considère tranquillitati regni. Non enim du-<br />

2589.1) Zebridovium.<br />

bium esse quin multae turb'ae hie oboriturae essent,<br />

si hic ferretur Ioannes a Lasco. Rex vero (dum<br />

illi nullum finem neque modum hie faoerent) iussit<br />

utsilerent. Ini<strong>quam</strong> enim et contra ius regni eorum<br />

esse postulationem. Quum vero illi iam vidèrent se<br />

primo illo ariete nihil effecisse, mille mendacia <strong>ab</strong><br />

eo die impudentissime exeogitarunt, quibus D. a Lasco<br />

paBsim et praesertim apud Regem ipsum gravarunt.<br />

Inter caetera asseverantes ipsum D. a Lasco venisse<br />

in Poloniam, ut arma sumeret contra Regem, utque<br />

impleret hie omnia turbis et seditionibus: <strong>eum</strong> obequitare<br />

episcopatum Oracoviensem centum aut ducentis<br />

equitibus, passimque iam sub ipsum eius <strong>ad</strong>ventum<br />

demoliri in templis omnia pro suo arbitrio,<br />

et id genus alia multa: quae omnia <strong>ad</strong>eo constanter<br />

referebant, firmiterque assever<strong>ab</strong>ant, ut Rex coeperit<br />

aliquandiu sinisterius quidpiam suspicari de<br />

D.a Lasco, eique infensior esse, donee ipse oum procere<br />

quodam, affine D. a Lasco, de hoc ipso expostulasset.<br />

Hie enim dixit Regi, ea omnia, nihil esse<br />

<strong>quam</strong> meras <strong>cal</strong>umnias, multo impudentissime exoogitatas<br />

et confictas <strong>ab</strong> ipsius <strong>ad</strong>versariis. Hooque<br />

Regem sibi persu<strong>ad</strong>ere debere: sese in veritatis st<strong>ab</strong>ilimentum<br />

hie fidem ac etiamnum vi<strong>tam</strong> suam pignoris<br />

loco interponere velle. Ad cuius demum verba<br />

regius animus coèpit mitescere. Aitque illi Rex:<br />

Tu scis eiusmodi turbas ac motus magnorum regnorum<br />

excidii occasionem plerumque fuisse. Quare<br />

die D. a Lasco ut ipsi inter vos (qui sanguine et<br />

affinitate iuncti estis) religionis negotium agatis :<br />

videbis et ipse brevi me maiorem Dei <strong>quam</strong> hominum<br />

rationem h<strong>ab</strong>iturum esse. Quod ut det Deus<br />

Optimus Maximus <strong>ad</strong> incrementum regni sui, etiam<br />

atque etiam obnixeque oramus.<br />

Porro comitia ilia nuper Warssoviae h<strong>ab</strong>ita non<br />

omnino <strong>ad</strong>huc ex animi nostri successerunt sententia:<br />

<strong>ad</strong>eo furiose sese opponit Satan propagation! regni<br />

Christi Domini. Ilia autem propter bellum istud<br />

Livonicum, <strong>ad</strong> quod se nunc accingit Rex, veluti<br />

<strong>ab</strong>rupta fuerunt, ut tractatio de religione ac reformatione<br />

ecclesiarum reiecta fuerit in proxima comitia,<br />

quibus nondum dictus est dies. Interim nobilitas<br />

tota summa utitur libertate, in quos nulla<br />

c<strong>ad</strong>it episcoporum inquisitio: qui etiam sibi ac suis<br />

evangeücos concionatores alere possunt. 2 ) Et sperandum<br />

est tandem nos hic aliquando feliciores progressus<br />

h<strong>ab</strong>ituros esse, nisi nos nostra ingratitudine<br />

iram Dei in nos provocemus.<br />

Turca non ita pridem h<strong>ab</strong>uit suum Legatum<br />

2) Lubiens p. 93. In comitiis Varsaviensibus, quae<br />

Budzinius Chron. c. 19 prima appellat, pontiflces <strong>ad</strong> ultimum<br />

consentira, proceres et nobiles evangelioi ministros <strong>ab</strong> episcopis<br />

confirmâtes verbi divini in domibus suie proprio sumptu<br />

alant, avitas paroeoias et décimas intactas relinquant. Cf. Salig<br />

p. 612.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!