TERTIO LEGIS - Doria

m ISPU TATIO THEOLO / CA
Pro VL Articulo Lib. ConcordiarJ
D E
TERTIO LEGIS
u s u
J£ U A M
D E O Opt. Max» Benedicento>
GE O R G I O % ALANO;
In Regia Academia Aboenfi S. S. Thcologias
Professojle Ordinario»
Publico Extiminifubmittit
ERICUS Abrahami §emmm
NYLAN D U S.
,j Addicm M*jiy Anni i/fi. Hork Mttu*
tints Conjvcttr,
___j»iin " i ———
AB O &
- i ' "———~—■—»

Rtvtrcndisy Clariftimps >Prudcntifimps ttc
Prdfldittijjimi V I R ISt
DN.SVENONI TOR-
- CHI LLl,Ecclefia!^efoenfis
Paftori digniffimo» cjufdeq;
Contra&us Prajpofito meri*
tiff: Fautori eolendiflimo»
PN.NICOLAO LIND.
ORMLScholsHelfingfor
feniis Retftori laboriofifli*
- mo, utPraeceptoriquondam
fidelifllmo, ita nunc Prorao»
toriccrtiftimo, arternumdevenerando.
DN. M. MATTHIjE
R OTHOVlO,cjufdem
Scholae Conßefloriattcntifi
fimo» itidcm Prarccptori p.j
lim per quam fideii atatero
feonorando*
DN. FRANCISCO
&o%tißcm/ NcoHelfingforfenfis
Civitatis Confuii
Prudcntifiiroo.fautori pluri*
rouro fufpicicndo,
DN. M. HAQJJINO
JAVELINO, Civitatis
Wiburgenfis Secrctariofcde-
liflimo, Praxeptori non ita
pridem omni honoris cultu
profcqucndo, AffiniChari£
fimo,
DN. OLAO PETRI
&uref/Verbi Bivini ioßpt*
tioflat Commmiftro impi*
gcrrimo, Fauton 5c amico
certiffimo.
Dilputationem hanc Theologi#
cam in debitae gratitudinis tbfidem, memorif

D. O. M. A.
DISPUT. SUPER fi ARTIC:
LlB R I CONCORDIjE
LEGE ET EVANGELIO
Ihefis I.
DUo cflc primaria doftrin^ coelefHs capita*
quseomnibusmunditemporibusjundtim in Ecclefia
fonuerc; Lcgem fcilicet & £vangelium>omnibus»
«jui faltern per tranfennarn ftudia afpexcrunt Theolo*
gica,conftare nullumcft dubium...
11. Sienimmente reputemus ca, quje in Sacra Scri,»
ptura habcntur,nihil tarhin apricopofitum, quam Legis
& Evangelijdodrinxconjundtionem, deprehendemus
idq;nonfoluminVeterij verum ctiam in Novo Teftamento.
111. Confidcrcmus quxfo, concionem primam Evangelicam,
poft horrendum & triftiffimum lapfum,
peripfumfiliumDeiin paraditb habitarn Gen. 3. v. 1/.
Inimicitiampono intcrte & mulierembanc,fimilitcr£interfemen
tuum&fcmen hujm; Hoc conteret
tilii caput, tu autern contcres huic Cakaneum-..
Adjungamusillireliquasgratiseeonciones, totiesde feniincbenedi&ocjusqjbeneficijsrepctitas
promiflioncs,
Sacrificia varia»Chriftipro noftris peccatis Sacriticium
Expiatorium adumbrantia, Evangclicas numero pfurfr
mas conciones inveniemus. NccLcgis voccm rarius
A X
audio

"udicmasifi cum Mofe montem» e& legern
mdc promulgantcm Deurii audivcfimus> imofl
Mofis, H prophctarum omnia lcripta intucri voluc«
rimusr*.
IV. Progfediamurparrd adNoviTeftamenti tempora,
ponderemus conciones Baptiftar> norinelcgisdo*
&rmami!lcurgetjubens^
tatorum^mole oneratosadje vocare, MatM/. tS.Adnuptias
cmnetinvttare Matt» 22. v.3- & s.OmniaparataefJeaffirma-.
re, Lucf 14.V. ij. Neminem adfe venienttm repulfampajfu*
rum, fed tmnet receptum iri ajjeverare, Joh. 6. v. 3*%
Sicut Mofes exaltavitferpentcmin deferto tita exaltari
oporterefiliumhominis, vt omnus eredensin ipfum
non pereat,fed habeat vitam Aternam, Joh. 3. v.
14. If*
VI. Apoftoli praeccptoris ac Magiftri fui excmplu
fcquuntur,dum varia prxccpta vitae & mortim Chriftia*
nortimex legC praefcribunt» fugarn vitiorum indidem
fvadentes; Necnon ex Evangeliodulcesconfolationcs
promentcS. Quodfaci t Paulus inquiens: certtu efi hicfer*
mo>($ dignm modpsomnibut^uirecipiaturtCbrifiid
Jefum veniffein mundum» vt pcccatorcs Jervarct,
quorum

fttorum primn* Jum v. if. Quid
quodcommUriicalculo pronunciant Apoftcli: ter gret*
tiam Vornini lefuChri/li credimttt nosfahari, quemadmodum
tsillt di't patresnoftri A£t. ij. v. u.
VII. Etfi auterri hoc a mundi Exordio fa &ad
noviftimumusq;diemfedul6fieridebeat, tantaq; utriusqjdodtrinse
convenientia (it>utin quotidiana praxi vit«
vcfeChriftianx apudfideles mutuas tradant cpcras,
&vel ideo inScripturis Propheticis& Apoftolicis nomina
interdum fortiantur communia, vt viderc eft fcfa. 2. v.j,
Mich. 4) v. 2. De Sion egredietur lex ($ verbum
Domini de Jerufalem. Rom.

ifif. DtmJe pfddeft eadiftin^io^Jxrfr liS&tfiv.
Nifienimdo&rinaEvangelij alcge accuratis limitibus
fcccrnatur articuloluftificatioisfua no conftabit integriii
tas. Et q.)«aiia lux difcuflit dcnfiflimas tenebras xet
gnipontificij,nifihocdifcrimsnlegis&Evangelij, MeritumquippeChriftieo
confpeadconfolationcm. Nam nifi hoc difcrimcn icCti
traderetur, confcientijs pertubatis dulciflima confblatio
quamin Evangelio Chrifti) fincerd pcaedicato habcnt,
quactiam fcin graviffimistentationibus contra legis tcr*
rorcs fuftentant» prorfus criperctur. Hac vcro diftinftioncobfervata>perfpc&quorfum Evangelium
Cbriftusc finupatrisprotulerit> quarc& facilius eritDia.*
boli tcrroribus occurrerc,& in Cbriftofcfe erigerc-».
XI. Neq;tamen hsc lcgis Evangelijq;inarticulo
luftificationis diftin£tio>hoftiTem quandam contrarictatcm&capitalem
pugnam infert, necuniusaflcrtio>altcriuscftdcftruiftioJtautEvangelijvocc
in Ecclefia fonantc&locun?obtincntc>planefiicrclegcm
oporteao.
Abfitenimlegern nos perftdem deftruere, quamflabilimut.
Rom. 3. r* ult. Numlexefl adverfmpromiffa Dci / ebfih
adGal, 3. v. 21.
XII. Ut igitur lcgis & Evangelij difcrimen probe
obfcrvctur contra lohannemAgricolamIflcbiumcjusq;
ftitatores legern eu Evangelio confondentes,Libcr C6-
«ordijearticuloquintopugoat, quaprens"*: An EvangeliumpropYtifhtantummodo
concio degratia Dei,qutt
remifioncm peccatorum ncbti atmunckt: An verb
«tiiin

etUmptcottciopotnitcnthargmnspectatum 'wcredu*
litatijfiauippe audtmnpcrlegem-,(ed Bvangelium dun*
iaxaiarguaturf
XIII. Antequamautem ad hanc qutrftionem refpondeamus,Homonymiamfubjc&i&
pra_-dicati videbimu.«;
quaExpofitanoftramfententiam S. Scripturz tc*
ftimonijs demonftrabimus>difcriminalegis & Evangcfij
annotabimus> & deniq; catera, qux in hoc codcm afticuloin
in F. C. occurrunt,obiterdelibabimus.
XlV* YoxivayysXwv triplicitef apud Grarcos
Scriptores accepta reperitur i.Pro fiujta i ei boncuimeoportcbat dare praemia-,.
XV» Frster has autem>duas inprimis>notatu dignas
Evangclij figuificatwacs, Sacrae Ltterse luppcditano»
Ac^

Accipiturehim /♦ Generaliteric qm(\. 'Shte&s pro tot©
libro& volumine vitx,"a

apotic-ri ixfa vldelicc^divin:-. grifl.r sm-urnciatioue,fiat
dcnominatip. Quod fiigHfrr igxix^je hpc fignificutu
Evangefiii concionetn panHentia: quis dicere vclif >iane
nonrepugnamus. Quopa&oLuth Diip. 30. Contra
Antinomos ait: Chhftus paflim perEvangeliumarguit,
increpat, minatur, ttrret, & fimiiia iegis cft:c;a_>
excrcetA* HoC fenfu ptfgm inquit Formula Concordise:
Credimus> docemut,($ confitcmatr, recicdki(fj do~
ceri» Evangelittm effeconcioncm depotnitentia ($remifiionepeccatorunn
Spitom.p. m* 576.
XVIII. Deinde furnitur vox h Efa.f2. 7.ff>uamdecentcsfitntfuperif}osmoniespedes
Evangelizantps-, pronuneiantps pacern, B-
cnicns Evangelitzavit vobis paccm.
Vocatut ctiam Evangeliumfalutvs nofirte,
Epb:t>v. 23: PotentiaDctadfalukm> Rom.i«v. 16.
£vangeliumgratUDei> A&> 20, 24. Svangelium
gloriabcati D«,i.Tim. 1. v. luEvangcliurtgniDeh
Mar. 1. v. /4. Vocat enim nos adregnum gratiae, Exhi.
betbonaejusregni; &transfcrtinregnumgforiae.Evan
B gelium

gdiumgaudijmagni L. z. v. to. Scee SvangeTtu vt»
biifauAium 'mnfnwn, quodfuturumeftomnipopulo.
XX.
Hinc igitur non minusdodte, quamrecte Li-
berConcordia; Antinomicum iftud repudiat-v Evangeliumpropria
acftritlafigmficationc diciconchne m
potnitentUj idq; facic hia verbis: QuandoLex
&£vaogelion,fkut&!pfeA4ofcs,utdoctoriegis,&Chriitus
utdoitor Evangffij interfeconfcruntur: Crcdimus
do:emusstconfitemur, quod Evangelion non lit conciopoenitentia^argu^nspeecata.*
Sed quod proprie nihi!
aliud fit.quam lajtillimus quidam nuncius, &concio
plcna confblationis, nonarguens,autterrens; quando*
quidem confcientias contra terrores legis (blatur, easqj
inmcritum foliusChriftirefpicereJubet, 6c dulciflima
pracdicatione, dcgratia & favore Deipermcritum Chri*
fti impetnto rurfus erigio.
XXI. Deinde in vocabulo panitentitt ctiam latct
i/ntrvftict. Interdumenimfurnitur pegixus proprioriparteconverfionis,
quarcft vera peccatorum agnitio
& fcrius dolor de maicfatftis. Übi notanda Re2ula_,:
£)uandopotnitcntU adjungiturfides velremifltopeccatorum,
turn acctpitur pro fola contritione* Sie
Marc. i* v. Is, dicitur: potmteniiamagite(s crediteBvangelio.
K€i. 20. 21. Hebr* l. v.i.EtLuc.
£4*v»47. Oportetprxdicariin nomine Chrifiipoenu
tentiam (£remiflionem peccatorum^.
XXII. Interdum vero ha:c vox accipitur bXtxCs,,
prototahominisadDeumconverfione,

Item? P&ni/ekfia!gra£itej. apprvpbf & quid proprie nomine Legis, &
quidproprie nomine Evangclif,prout !egi con tradiftingvitur
& opponitur, intelligi debeat» & qua:propria fit
utriusq; natura^.
XXV. EftigiturLex, vt definit Formula Cencorditt,
proprie doctrinadivinitus revelata, qua- docct, quid juftum>Deoq;
gratum fit; qua:ctiam quicquid peccatum
eft,& voluntati divins adverfatur, redarguit. Propri,
umigiturlcgis o_ffkiumeftoftcndere>accufare & dam*
narc peccatum, Quare» quicquidextatin Sacru Literu,
quodpecccataarguittiram Dci (spoenas denunciat,
confcientias terret, adkgempertinet, Juxta RegulamabeatoLutheropaftimtradifam.
Etquiaincredu-
Btas cft non modo peccatum graviftimum» vetumctiam
B 3
radix

Radix & fonsomnfuai oeccaforum, qure arjuenda &r&«
prchendenda funt, Lex D E I etiam ki^rcdjiitatem
arguiu.
XXYL Evangelium veropropriceftdo&rina.quae
docet, quid iiorno credere debeat, qui Legi Dci noniatiifecit,
6c ldcircd per eandcm reui aternce damnationis
pro.uinciatur. Docet. quod mi;ernmusi le peccator»
utadditdec araticqui iri Dci.morti, omnibus temporalibus
srumnis & artern.igehennsincendioobnoxitueft,
vt remiftibriem pecatorumapudDeumobtineat,
C R E D E R E debeat, hliumDci, Do T.inum noftrum
Jefum Chriitum in fiefe fufcepifie maledi&ionem
Legis ferendam, omnia noftra peccata plenifiima fatisfa&ione
expiafie: Itaquidetmutper ipltim folum cum
Deoreconciliemur remiflionem peccatorumpcrfidem
confequamur, amorte omnibusq; alijs pe~catifupplk-jis
libcremur, & "iri aeternum SalvemuiL. Jfhttcquid
cnimpavidas mcntes confolatur-,
gratiam Dci transg*e&>ribu4 legti ofjeri, hoc pro*.
pricefi (sdicitur Evangeliumfhacdx, laetidimus
nuncius,quod Dommus Deus peccatanottra nolitpunire,
fed propterChriftumcondonare ) Siveidfiit tafa.
terufivcin NovoTefiamento.
XXVIL Hanc orthodoxarn propofitarquseftionis
affirmativamprobaturi, fequentia producimusargumefa.
/. Ah> Stymcfogia nominvs Evangelif: Quod*
cunq, eftlaeta ac hiiaris annunciatio, id non poteft $££$
Concio irae &paenitentiae fivelegis. Atqui Evangcliu
eft Isetaachiiaris annunciatio. Erg),
xxvau

XXVIII. Minorcm probamus. tvxyyiAwenim
ijihil ahud fignificat, qiu:m ponum 4; ia tWri nunciuifii
ab f>& dyyeXix. Naui «'.y_,:.;>^fJizft) tft lana & bona
annuntiario. Tropheia triitri et ando vaiicinantur
deprxdlcaticr.e gra ijc u untur peci.lieri vcrboßifer,
qu, d 70. Inrerpie^es recdiceruni ifc?')} tXucd >
0 h vpioS /iH cfitxctXcVS,l:, hil*retuyInr,oruittio Domir.u. me9
rex a.Sam 18,31. Item Nah- 1. v.ult übi nunciatururhem.
obfidionc Affyriorum lolutam.Fr 4: Heg. y.v. 9, Cum
obfidioSamariasexinlpcratofolutanunciatuL.. Siein
Evangelio, lastiflimacft hascannunciatio quod antiqvu
praslium fitdifibtutum,fortis armat? vi
Eia. (i. v. 1.
XXiXf Secundum Argumentum » Synonymi*,
C 3
mututt*

hutttanfur,SiC[mdemp^iT\m ejmmodi encomia illuftria
Evangdio tribuuntur,quaedoiorem & contritionem plane
removent & fequeftrant. Hinc argumcntamuL.:
cnicunq, cncomia talia tribuuntur, qu* dolore& contritioncm
plane removcnt, illud non poteft diciconcio doloris
& paenitcntiae» Atqui Evangelio tribuuntur
faiia E.
XXXf Majorinemocontradicet. Minorcmprobamus.
Daciturcnim odorvtUad vitam, i, cor. 2, 16.
ivangeliumpaepS) £ph, ifa Fonsafu^ftlientis
in vitam ttttrnam> Joh. 4, v. 14* Galea S*lutis>
Eph. 6. v*i7. vcrba £vangclifdicunturverbavittt
attrmt Job+ 6> v. 68.
XXXI. Te?iium>/Jprop?ioEvangefy'ufit.Quod
fuit proprium oflieiumEvangelij jam indealapfu primo»
rumpjrcntum in ipfo paradiib,idcm certeofricium ho^
dieerit. Cum ideinctiamnunchabeamusEvangelium»
Atqui turn proprium officiumfuit confolari, erigere»
confirmarehominis iidemadverius tcrrores pcccati, legis,
inferni, E.
XXXII. Minorem confirmo. Ex Declar.
Concord. p, m. 694. Qua rc&c oftenditur Patriarchaf»
corumq; pofteros, quoties triftiflimi lapfus mentem fu^
bibatmcmoria, feerexifle & confolatps efle dulciflimis
illis concipnibus de fernine mulicris contrituro capuf
ferpentis. ItcmdeAbrahamifemincinquobcnedicen*
da'erantomnesgentes.- Etdefilio Davidis,quiregnum
Ifraelisrcftjuraredcbcbat,& Lumen gentium futurus
erat; quivulneratu-s efipropter ini^uitates noßras>
(jiattritwsprspterfcelera nofira> cujttt livorcfanati
fumtn

fumtti. Quare queniamillud fcmper ipfispraeftitere E~
vangelica: conciones, colligo perpetuumid ejus eflcofficium,
nifiquis eadem manentc re, cam officium fibi
pfoprium deponerc, abfurde ftatuere vclio.
XXXIII. ffhtartum A Vaticinio £faU* Quaecunq,do&iinadcChrifto
loquitur, deq; pnmario ejus
finc. obquem in mundum veuerit, illa eft la-ta & confbiatoria,
nonautemconcioirarvel panitentiar. Atqui
Evangehum cftpropriedo&rinadeChrifto, & fine ob
qucminmundumvenitPrimarib. I ine criim vocaturprardicatiojefu
Chrfti, R* v. 2f.
XXXIX Ratn» Connexioiit-i patef, qtiin finis
primarfiiSiObquemChriftusinmundum fuitmiflus,ita
dclcribitur ab Efaia c» 6U t. Qiiod venerit ad
Sanaridum(sliberandunh (}uodnvfp{>.yfit, vt £van-
getiz.eipauperibttf, n:edeaturcontri!ps corde, pr&di*
($ anmmDormuiacctptu
cetcaptit>ps dimifiiontm»
Luc. 4, v. ißi
XXXF. ffhitntum Apromifiondj}. Qiiodcunqjante
per Prophctasproroifliim cfi, noncft lcx, &
proinde nee concio iraefeu pcenitcntisr, qts: cx !cge ori.
tur. Atqui Evangelium cft id, quod promiflum fuitantc
per Propbctas. Lrgo
XXXVI. Major eft p'aniffima. Ler enim nori
eft promiff) per Frophetas, fed uti per manus Moiis traj
dita,itapoltcafafpc rcpetita & populo declarata fuio.
Minoris vcroapprohatorcft ipfc;Paulu!> in initio ftatim
Epiftohe ad Roroanos, übi dicitfegrtgaiumje effein Eva».
getium Dci, quodantepromiferatper Propbetas fites
ittScriptuYPi San&ps*
XX-

XXXFIU VI. Aconcione Evangelicaprima
Novi Tefiamenti. Quicquid efl: gaudij magni
annunciatio, illud non eft concio iracfeu poenitentia?.
Atqui Evangeliumeftgaudijmagniannunciatio. Ergo
non eftconcio ir* fiyc poenitentiat.
XXXVIII.
MajorManifefb.Duon. imediate con-
trarijeffe&usnon nifi per inauditam abiurditatcm, &
manifeftamcontradi&ionem uni eidcmq; do&rina affignaripofluut.
Minoremhaudimbeeilliorem Judica*
musjfiquidcmabipliusDci legato» Luc.2. v.io. cftpro
nunciata.* Ecceannuncio vobps gaudittm magnum>
quodfutttrum efl omnipopulo.
XXXIX Vllm, Ab AvTiSeriiApoßoHcd. Oppo*
fitj,quatenusoppofita,nonfuntunum & idem. Atqui
Lex & Evangelium indo&rina Juftifieationis & negotio
(alutisfunt oppofita. Ergo.
XL. Major veriflimaL*, Oppofita enim, qua
talia,feinvicemremovent&tollunt. Idem autern fe«
ipfum, non deftruit aut tollit* Minor viciflim Pauli»
2. cor. 3. 7, Übi legern & Evangelium conferens;Lcgc
definitperminifierium mortis ($ condcmnationis;
Evangelium vero per minißerium Spiritus> Jtt~
fiitU, vit£ ($ faiuipSi Hincetiamverfutf+gff*
neraiemiftum infert Aphorifmum: Litera,idcft,Lcx
occidit; Spiritusautemvivificau.
XLI. Vlllm. Quicquid pijs mentibus veram adimitconfolationem.illud
eftrcijcicndum. Do&rina Am
tinomicaidfacit. E. Minorpatet. Papiftica cnim&
legalis camificinaiftaopinionc reduciturinEcclefiam
qua omnis confolatio eripitur laborantibus imbcciliitate

tefddidumcisChnfh.stJ^oOe:'ilitur : fft advocatusapudpatrem.fcd-qui
venerit judLarc, Lveriusq;
cum illis agercquam ipfe Moles unquam potuilict. Quki
certeconfuiio,merifum & bcneficia Chrifti valdc obfcurat>
Libertatem Evangeiij in feryjtutem legalem transformat>veram
Confoiationcsnpijseripit.quam cx Evangeliocontra
terrores legis haurircdebebanu.
XIII, IX,m Ateftimonio veterum u Ambrofij in«
quicntis: Evangelhtmnaturafua non damnat,fed ejosat/inon
credunt relinqnitfub lege, iSa vero efl, qutt dammt $
fcjam/übpcrna exitij prtecipit, vt Chn/lo credamit^. Itacj aui
noncredunt, lcgts damnationepereunt. EvangeliJ verd non
efi nijtfervare. Z. Cajjiodoriin Cant. Cantic. In /ege nuua
refexvaturp.tnilentia, fedprttcipitur, vt qui peccat accidatur.
Bv.nzeiium auttm dien;nolo mortew. j. Cyriiii AlexandrimLib.
I. c. 21. in Joh. Lex dabat/Jtrttumfervitutu in
forwidmem: Chrijlu* /Jiritum adoptionis inlibertaterru.
XLIH. Km. Apolcgta quoq; C.A. plane nobifcum
fentit. Verbahxcfunt: Adfalut^rem& veram poenitentiam
non fufficit legis pra:dicatio: Sed accedereo
portet Evangelium. Hoc modo duo hzec do&rinarum
generaconjundafunt>& ambo urgenda> certo tarnen
ordine& convenicnti difcrimine obfervato> & Jufte
damnantur Antinomi,adverfarijLcgis> quiprsdicationemlegis
ex ccclcfia explodunt> &affirmant non ex lcgcfedcx
folo Evangciio peccata argu enda. Idtm artic.
Smalealdtci doceni: Novum Teftamentum retinet atq;
urgct minifteriumlegis: Quae &peccata arguit> & iram
Dci revelat;Sed ad illudlegisoflftciumadjungitmoxpro.*
miflionemgratiae divinae per Eyangelijpraedicationem.
Declarat. Lib. Concord* p. m. 69%.
XLIV> Exirifce ha&entisallatis argumentis mani-
C
feftu

tcftum evadet; Evangelium in propria ae gcnuina fignificatione,non
pofle dici concioncm pcenitentis fivi
legis, idquod probandumfuio.
XLV. Hinculterius pergimusaddifcrimcnlcgis&
Evangelij oftendendum, de quo prius obiervanda erunt
BeatiLutheri verbaincap. 2. Gal: Tom. 5", lat. fol. 559.
Jgui bene novit difcernere legernab Evangelio, tsgrati&s agat
Det; \}sfc\atfe effe Theofogum+ Bgo certe tn tcnlatione non
dumnovi,utdtberem. '■fam ditigenttr dijlinjrvas juflitiam
Evangclifajufiittalegis,quamdiltgenter difiinxit Deuiccclu
a ttrraduttmstcnebris.dtcm a nodcaitfa utinam eat adhuc longimdifcerntrepojemua.
XLVI. Differunt autern lex & Evangelium 1. Mt*
dopatefaßionit. Lexnaturalitcr quodammodo homini
notacft; utpotehominummentibusinprima creationc
imprcrta, neq.pcr Lapfum prorfus extin&a, Rom. 2. v.
/4» IC. Genlts natursicjua. lcgis funt faciunt, tf oflendunt
opu* legjifcriptum inctrdtbuifttu: Evangefium verb eft myfterium
humanae rationi plane abfconditum, fed per filu
um e finupatris nobisin peccatum orolaplis revelatum»
Joh.t v.i8.R6.i6,v,2?.adc01i.i,v,i6.i.c0r .2,v.7.Mat. .6,17.
XLVH. li. Mileriafcu argummta. Lex ett do-
&rinaoperum>pra>fcribens& roonftrsns quaicsnos cfJ
fc, quidfucere, quidveomittercdcbeamus, Deut. 6.v./»
GajL 3. 15. Oitendens quoq; qux ftnt bona opera,
Insjuibus Deus vult renatos exercere obedientiaa-;
Evangeiium veeo eft do&nna fidei proponens Chriftum
mediacorcm.acpcr ipfumgratia IXhremifllonem pcc#
catorum& vitam atcrnam promittens, Joh. 3. \6. Sie
D'-tii dtfexiiMiPidif-^c.DQCCtitem quomodoprasftari po£
fint, bona opera Deo grata ab iilis, qqi fide prppter Chri*
ftu juftifiit. Breviter: LexjubctjEvageliu juvat & impctrauqtodleximperau
> Xi-V-

XLVIII. 111. Ftrma protr.i/ponum: Lexprotr.ttfftfalutem
&vitarn seternamfub conditicue prffftanda* per
fe&a; obcdientix, Levit. iB> v. j. Rom* io, v* j. Lvc f
to, v. 18. Rora. 2>v. i3:Promiffiones vero Evangclij fut.
gratuita', non refpc&uChrifti, cuicare conftitcrunt be*
neficia in Evaugclio oblata, i..c0r,6, so, Sed refpcCtu
nbftri, denum Dcitfi vita *ttrna, Rom- 6, V. Is,Promittit
enim Evangelium falutcm & vitam xternam gratis pro*
ptcrChriftum,pcrfidem> Mar 16. v. 16. Rom. to> v„ 9.
Qus tameu/Wflf mnejiconditio mtritoria, dignitatis alicujus>aut
opcris>fcdduntaxatmodus, medium & inftruir^entum
cftnpplicationiSjpcrquod^nonpropterquod,
nobis falusex Evangelio obcingiu.
XLIX, 1111. 0/f.cio zjcfjecl/s*. Vcrfatur quidcm
utraq; do&rinacirca unum & idem objedum>pcccatur_q
fz; vcrum civcrfb motio. Ltxtnim,ut loc]uitur eleganter
LuthcruS) oflendit,acsufat, imputaf, damnatptccatum: 8~
Vt-.ngeiiumvcrtirttj-iittit, tegit, mn imputatpeccatum, quiao*
■fitndit agnumDet, tolicntempcccata mundi, joh 1:v. 19.Itc
Lcxaccufat, tcrret,damnatpeccatorcs»transgrefloribus
iram dcnunciatac posnas minaturtemporales& jgternas>
Rom J. v. 20* 2. cor. j. v* 6,Rom. 4. v. 15, Deut 27. v:
ult. c. il> v. 15. & feg. Evangelium vero peccatorum
fordesabluit& tollit, Efa. 1. v. it. 1.loh. 1, 7, corde contritos
& fub onerepeccati fatifccntes & gemcntesreficit>
Matt, n. v. 2g.perterritosfolatur&la?titiamrcddit,Pfa!.
51. v.14,per Chriftumgratiampromittit, Ad Evangclizandumafflittismifitme,
utmedelam contritis corde
affcrrcm, Efa, 6u n Luc. 4. v. 1/. £ttandemcredc-
ticonfcrt vitamaetcrnamatq; falutemjloh. j. 16. Rom. r.
L*
V. Dijferunt appl'tcai'ttne

mmibUs, praefra&is peccatoribus, hypOCritis, item veteri
homirii» quaten?ille inrenatis fubiuderelu&atur Spirh
tui, i.Tim.i. v.9. Lex premens, malediccns,accufaas»
damnans & terrcns incumbitfceteratu, inobfequentibuiiim*
pifs $peccatoribfjrreverentifa $$profinit&c.Evang&iu ve.
td propbriendumcft confcientijs pavidis.contritis„confra&is,
confterriatis, captivis, & Oovum homincm fub
gratia retinet, Matt,u. 5, 1%. Luc. 4. vf /8.
LI. VI: Tandcmdifferuntfolenni promulgatione»
Promulgataenimeft Lex minifterio Mofis inter tonitrua
& fulgura» & voces & lampades, cjusq; ccrtitudo
ftupcndisac tertibilibusmiraculisconfirmitaeft:Evan*
gclium per filimn Dci pro!atu.& miraculis quiderrt haud
infcfionbusjfedtamengratiofis&falutifdris ftabilitum
ilcut Scriptum eft: Lexpcr Mofendata efi,gratiaautem ($
Verilat per iefum Chriflum extrta. loh. /. v, tj.
LII Tradito ficlegis &Evange!ijdifcrimine,addecifionerri
ejus, ciijus in ftatus formadone mcminkLiber
Concordia?, qua^fiionisdefccndimus: Jfhto vidt: reffe*
Bu Evangelium verfelurcircapiccatum incredulitatU,\§ quo>
tnodo lexiflud arguat)
LIII. Rcfpbndenlusincredulitatem duobusconfiv
deraripoue modis, Vcl Rationefuigeneris, vel ratione certi
fuiob/edi, Priori modo confidcrata non nifi ad legcm
referri poteft & debet: Siquideni ratione gcncris eft
peccatum, & fic afeliquispeccatisnihil prorfus differt:
Etperconfequensa?quc alegeacrchqua pcccata, arguw
tür& damnatur. Psfleriori modo conjiderata increduhtas»
Vel obje&i loco, juxta tenorern primi prajccpti» rcfpieit
Deum tanquamlegislatorcm:Vel juxtaEvangcliumob#
je&ilocointueturChriftum,quatenusillc eft mediatot
&redemptorgenerishumani. Pofterior hie rcfpe&us
non

non rrutatipuimgenusincredulitatis: Sedtr.nrum objetium
variat. lucreduhtas Ergo fempcrlcgi fubjacet,inpmgit
inprimum pracepusm, quamvis in Chrb
ftumdirectelcratur. Nampiraecejbtum hbc in genere
jubeterederc&confidere Deo»fiveutrrearor, tivc vt te*
gislatorjiveutredemptorconfidercturi &: lie iri genere
etiam darod it& arsuitomnem iacrcdulitatemj.
LIV. Preindeaccuratiflime diftingvendujaj eft /"»"
ierobjeclum incrtflUlhtiit t$ inter increduiitntem tt/fe 0*ratioi
HttjuiconJ/deratam. Qbjectum offert Evangelium, fcd
lex peccatum increiu! taiis monitraturn arguit,damnat.
lindeipfefalvatorluh $, v»4 5. cx prbfefib dc pcccato
incredulitatis verba facicns ait: Noiiteputare,

Namcaconffdefatar velratianefaluberrimi menit, cJ/jfee
c7m,qui tohfi/lit inrtdtmptione genemhumani. Qi. 10 re ipcii'Uadfoluni
Rvangclium pertinet: Vel rd/peciu trez &feverhatis
divin,ztqmppc(\nx tantafuit,u£ non niii morte filij
Dci placaripotucrit. Atq; fic Cbrifti mors & paftio>;
quamdiuir;im Deinobis oboculosponunt, tsmdiu non
funtproprieconcio Evangelica>fedlegis&Mofis do&rina
tcrroris picna. llndc manifeftum eft, Spifitus San&i
pfinkium ciie, nan taatum confo!ari;Verum etiam miniiicrio
lcgis, argusrc mundum.de peccato, & ita etiam in<
Novo Teftamcntofaccre opus «juafi alicniam>utprophe«
ta!oquitur,quodeftarguerc> utfaciat opus proprium»
quodcftconfolari&gratiamDci pra;dicaro.
JLVII. Falluntitaqj&faliuntur Antinomi opinantesHiftoriampaffionis&mortisChrifti;
fimpliciter ad
Evangelium & nullo rcfpc&u ad lcgem refcrcndara
cfto.
X.VIII. Deniq; cxparagrapho 7. Form, Goncord.
Et illamquseftioncm cxpcdicmus: Jf/htare iexin Novt teftnmento
explketur) Ad quam Refpendemus primb. Quia
cu?nChriftusgcnuinusacverusfitauthor& lator legis»
nemocamrcciiusintcrpretari potuit>quam ipfcautbor
&_lcgislatorfummus,quifuturus cftjudex vivorum &
ihopfuorum. Ethancob caufamChriftusutßexacjudcx
fibi tabulas judiciariascxplicandas fumpfit>utco magis
fubditorum faluti confulerct-».
LIX» 2. Curn Evangclijdignitasnunquammagis
-cluccat, quam übi Icgis doflrinaei ad latusopponitur; fi_*
«juidcm contraria juxtafe pofita magis elucefcunt,DcuB
etii^-voluitlegcmfimulin Novo Tcftamcnto cum E*
Tangdioproponi,
LX. '3. Idncgotii . imponitminiftrisN, T.riSpixi-
?""■" tus

|uBs?n#u«,utpeccatorcsad Chrlftumadducantpef kgis
concfonem. Naro cummaliaudiuntlegem>adductinturadfuorumpeccatoiumagniticnerp.incipiuntdc
poinitcnmcogiiarcconfitenturfepfopterfcdcra reos
eftcaternxdamnationis» Neqj tniaiSpiritusSanttus
perroinifierium N-T-ti folummodoecnfo!atorcft,led
etiamarguit, con-vsncit, damnat rcundum, Joh. iS,£;
LXI: 4. Cumnuda 51Ialcgispra;dicatiofinemcn-
.^ioneChrifti, aut adLjpoct■jjinph-.tr■ift/c«m,qua libi imagimoturhominesjquod
legern cxtcrnisfuisoperibusim*
plcre valvant,uti manifeftum> Luc.rB>v. u.Autaddt/pera*
".ttoncthCainiticam adigat, tlt igitur huic morbo mcdicinam
f3cerct,lcgem in manus fuas furopfitChriftus>eanrw
queSpirituaiitercxplicavic&iiciramDeideccelorevelavitiuper
oronem imp.ie&tem hominum, cftendcns
quanta fit iradivina>&quanta pcccatorumarrocitas in
confpe&uDeh Haccniro rationc pcccatores ad legcni
fcmifli,vcre& re£tc fuapcccataogncfcunt: Qualern fa-
. nc peccatorum agnitionem fclus Mciesextorquere no
potuit. Quia (teite Apoftolo x. cor. 3. v." 15 ) Stji Mofet
pr.tlegabatur, manfit nihtlominw> 1 elamcnfupetfaciem ejtts no
rtttftum, vt non agnofcere poftcnt homines, legcm elfe
fpiritualero & exigere res longe maxiroas> quas cum
prasftare & implcre nequeant,:egcm cos borribili & extcrna
malcdidtone obruerc. Quandoautem adChy*
ftum convcrtuntur,tumvelamenillud tollituf, vt peccator
ex lege peccata fua agnofcat; neq; tamendefpc-rc*;
bona quidem opera prjeftet,non taracnillistcmere confidanautidcoinanitcrfuperbiao.
LXII. .. 5. Ut oftenderet, Mofcnfubintegumenfa
cercmonisrum & facrificiorum> Chriftum etiarn tinon*
itrailc» etiacufioblique & obkurc. Faciem cuim Mofi»

£Hopoijttfit cffe velatam usq, cd Chriftum? qui velamen
ilii detr.;xit, 2.cor. 3, 14, 8t lexhabet umbt>-amfiAturorum
/>^ora«?»inquit'Apoftolus>col].2. 17. Heb- 10, i.
LXIII, 6.t0 Tandemef»ampropterbonos>ut fcirsnt.inquibu"
Deus vcllct, utfs excrcerent. Non n.
Vult Dtusnoftroconfilio cxcogitari ppeta aut cnltus:
Sedyultnosverbofuorcgi, ficutftriptura eft. Frujira
me cclunt mandatishominum: Matt. 15, V. 6.
LXiV. NegatiyamFormf Concord. hoc unico Anathc
«atifmopertra&at. Reijcimu*utfal/umtfpernitio-
fum dogrha, cum ajjmtur, quodSvangeliumpropriejit concio
pferiittntitf, arguens, accufanss damnanspeccala, quod t.
lenenfiLat. docuit; pxnitenliamdocendamejjenonexDetalogo,
autulla lege Mofis;fedex Svangelit:Crudelesprttjligiat
t$ depravationes t/fe,quando dicitur,Svangeliumpropriefigni.
ficart Itietumnuntiuw, t$ Itgtm tantum ptccata oflendtre (se.
Httnc fcquunlur ex Calvinianis Cafjarut Grueiger junior»
Hemmingius & Pezelius, ex pontificijs Bellarrainus
& alij.
Fcdem itaq; liic fioimus,tribuentesgloriam,honorem& benediv, 9,
SUntSacrafcita Dei,funtdogmata vera Salutis»
De qticis funt animis fulcra petenda pii».
iunt Sophis cultttl; Sunt Dofts Palladis artes:
Q^iae, darequod poffunt, nobilenomsn habeno.
Gmnibushis ftudmm, Fratcr fvaviflime, conftrs,
Ac eafolerter noifte diecj; colis.
Jlisfileo: Auguror fimul &