13.05.2015 Views

antología de textos breves de las obras de César

antología de textos breves de las obras de César

antología de textos breves de las obras de César

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

Cayo Julio César (100 -44 a.C.) nació en Roma en el<br />

seno <strong>de</strong> una antigua familia patricia, la familia Julia, que<br />

se creía <strong>de</strong>scendiente <strong>de</strong> Julo (o Ascanio), hijo <strong>de</strong> Eneas<br />

y nieto <strong>de</strong> Venus. Recibió una excelente formación<br />

literaria, pero, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> muy joven, se <strong>de</strong>dicó a la vida<br />

política, ocupando sucesivamente todos los cargos<br />

públicos <strong>de</strong>l cursus honorum y convirtiéndose, tras<br />

enemistarse con Sila, en el lí<strong>de</strong>r indiscutible hasta su<br />

muerte <strong>de</strong>l partido popular. En el 60 a.C., formó, con<br />

Pompeyo y Craso,el primer triunvirato para repartirse el<br />

po<strong>de</strong>r en Roma. En el 58 a.C., marcha a la Galia Cisalpina como procónsul y, sin or<strong>de</strong>n <strong>de</strong>l<br />

Senado, inicia la conquista <strong>de</strong> la misma, que termina ocho años <strong>de</strong>spués, adquiriendo con ello<br />

experiencia militar, riquezas y, sobre todo, un ejército fiel a su persona. Muerto Craso luchando<br />

contra los partos, temiendo acciones <strong>de</strong> sus enemigos<br />

contra él cuando terminara su mandato en la Galia, solicita, <strong>de</strong> manera no ajustada a la ley, su<br />

candidatura al consulado para el año 48 a.C. El Senado se lo <strong>de</strong>niega y le or<strong>de</strong>na disolver su<br />

ejército. No lo hace y, en enero <strong>de</strong>l 49 a.C., avanza sobre Roma, tras cruzar el Rubicón, como<br />

general en jefe <strong>de</strong> sus soldados, iniciándose así la guerra civil contra Pompeyo, el cual se había<br />

echado unos años antes en brazos <strong>de</strong>l Senado. Derrotado Pompeyo, asumió todos los po<strong>de</strong>res,<br />

hasta que fue asesinado el día <strong>de</strong> <strong>las</strong> idus <strong>de</strong> marzo (15)<strong>de</strong>l año 44 a.C.<br />

De la variada producción <strong>de</strong> César sólo se han conservado dos <strong>obras</strong> muy similares y, en cierto<br />

modo, continuación la una <strong>de</strong> la otra: Commentarii <strong>de</strong> bello Gallico (Comentarios <strong>de</strong> la guerra<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> Galias) y Commentarii <strong>de</strong> bello civili (Comentarios sobre la guerra civil).<br />

La Guerra <strong>de</strong> <strong>las</strong> Galias compren<strong>de</strong> ocho libros,en los que se <strong>de</strong>scriben <strong>las</strong> operaciones<br />

militares <strong>de</strong> la campaña <strong>de</strong> conquista <strong>de</strong> los territorios galos,llevada a cabo entre los años 58 y<br />

52 a.C. En ella,César preten<strong>de</strong> justificar la legalidad <strong>de</strong> la guerra ante la oposición aristocrática<br />

senatorial, y, por supuesto, hacerse propaganda política en Roma. El libro octavo se admite<br />

generalmente que no fue escrito por César, sino por uno <strong>de</strong> sus oficiales llamado Aulo Hircio.<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 52


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

La Guerra civil cuenta,en tres libros,los avatares <strong>de</strong> la guerra llevada a cabo entre él y su<br />

antiguo socio Pompeyo. Aquí César se presenta como <strong>de</strong>fensor <strong>de</strong>l pueblo, e intenta <strong>de</strong>mostrar<br />

que fue la soberbia y la arbitrariedad <strong>de</strong>l Senado lo que le impulsó a cruzar el Rubicón y a<br />

marchar sobre Roma.<br />

El título <strong>de</strong> Commentarii que César dio a ambas <strong>obras</strong> nos podía llevar a creer que <strong>las</strong> escribió al<br />

hilo <strong>de</strong> los acontecimientos, casi día por día, utilizando <strong>las</strong> relaciones que él enviaba al Senado,<br />

los informes que recibía <strong>de</strong> sus oficiales <strong>de</strong> los distintos frentes y los apuntes personales que iba<br />

tomando durante <strong>las</strong> campañas. Un análisis, sin embargo, <strong>de</strong> los mismos, por superficial que<br />

sea, nos <strong>de</strong>muestra que fueron cuidadosamente estructurados y sometidos a un estudiado<br />

proceso <strong>de</strong> elaboración literaria.<br />

Respecto al tema <strong>de</strong> la veracidad, es indudable que César, con estas <strong>obras</strong>, persiguió una<br />

personalidad política y que los escribió pensando en sus partidarios y, más aún, en sus<br />

<strong>de</strong>tractores. A pesar <strong>de</strong> esto,consigue ofrecer en el<strong>las</strong> una calculada objetividad. Como hiciera<br />

antes el griego Jenofonte, habla <strong>de</strong> sí mismo en tercera persona, lo que da al relato un tono<br />

<strong>de</strong>sapasionado, que produce la impresión <strong>de</strong> haber sido escrito por uno <strong>de</strong> sus subalternos.<br />

Jamás exalta su persona, y hace que sea la exposición objetiva <strong>de</strong> los acontecimientos lo que dé<br />

i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> su extraordinaria medida como general y como político, y con la misma sencillez narra<br />

sucesos insignificantes y <strong>de</strong>slumbrantes victorias.<br />

Abundan en estas <strong>obras</strong> los excursus <strong>de</strong> tipo geográfico y etnográfico, propios <strong>de</strong> la mejor<br />

historiografía literaria,y <strong>las</strong> referencias a los movimientos <strong>de</strong> <strong>las</strong> tropas, táctica militar,<br />

fortificaciones y armamentos son también <strong>de</strong> un valor excepcional.<br />

Des<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista estilístico,<strong>las</strong> <strong>obras</strong> <strong>de</strong> César <strong>de</strong>stacan por la pureza,la simplicidad y la<br />

elegancia <strong>de</strong> la lengua latina.<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 53


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS<br />

- CÉSAR -<br />

DOS TEXTOS CON NOTAS Y VOCABULARIO<br />

Descripción <strong>de</strong> Marsella<br />

Massilia enim fere tribus ex oppidi partibus mari adluitur; reliqua quarta est, quae aditum habeat<br />

ab terra. Huius quoque spatii pars ea quae ad arcem pertinet, loci natura et valle altissima munita<br />

longam et difficilem habet oppugnationem. ad ea perficienda.<br />

CAES. B .C. 2,1,3<br />

ab, ab : (prep.abl) <strong>de</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong>, a partir <strong>de</strong>; por (c. agente)<br />

ad, :[prep.ac.] a, hacia, junto a; para<br />

aditus, us, m. : entrada<br />

adluitur : ?<br />

altus, -a, -um : alto, profundo, gran<strong>de</strong><br />

arx, arcis, f. : ciuda<strong>de</strong>la, parte alta <strong>de</strong> una ciudad<br />

arx, arcis, f. : ciuda<strong>de</strong>la, parte alta <strong>de</strong> una ciudad<br />

difficilis, e : difícil<br />

enim, : [conj. coord. causal] en efecto, pues<br />

et, : [conj. coord. copul.] y<br />

ex, : [prep.+ abl] <strong>de</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong>, a partir <strong>de</strong>; por<br />

fere, : [adv.] casi<br />

fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; soportar; <strong>de</strong>cir<br />

ferus, -a, -um : salvaje, fiero; grosero, cruel<br />

habeo, -es, habere, habui, habitum : tener<br />

hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr. <strong>de</strong>mostrativo)<br />

is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (Pr. anafórico)<br />

loco, -as, locare, locavi, locatum : situar, colocar, establecer; alquilar, arrendar<br />

locus, -i, m. : lugar<br />

longus, a, um : largo<br />

mas, maris, m. : varón, macho; varonil, viril<br />

Massilia, ae, f. : Masilia [=Marsella]<br />

munio, -is, munire, munivi, munitum : fortificar, proteger; edificar;<br />

munitus, -a, -um : fortificado, reforzado, protegido<br />

natura, ae, f. : naturaleza; carácter<br />

oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad<br />

oppugnatio, oppugnationis, f.: ataque, asalto; asedio<br />

pars, partis, f. : parte, porción<br />

partus, us, m. : parto, alumbramiento; fruto <strong>de</strong>l parto<br />

perficio, is, perficere, perfeci, perfectum : acabar, terminar; hacer perfectamente<br />

pertineo, es, pertinere, pertinui : [impers.] conviene, es necesario; exten<strong>de</strong>rse, llegar; pertececer; referirse,<br />

ten<strong>de</strong>r;<br />

quartus, -a, -um : cuarto, -a<br />

qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien<br />

quo, : [adv.rel.] hacia don<strong>de</strong>; [adv.interr.] ¿hacia dón<strong>de</strong>?; [conj. sub. final] para que<br />

quoque, : [adv.] también<br />

reliquus, -a, -um : restante<br />

spatium, spatii, n. : pista <strong>de</strong> carreras [circo]; espacio, distancia, tiempo<br />

sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir<br />

terra, ae, f. : tierra<br />

tres, trium : tres<br />

uallis, is, m. : valle, cañada; cavidad, hueco<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 54


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

Descripción <strong>de</strong>l puerto <strong>de</strong> Alejandría<br />

Pharus est in insula turris magna altitudine, mirificis operibus extructa; quae nomen ab insula<br />

cepit. Haec insula obiecta Alexandriae portum efficit; sed a superioribus regibus in longitudinem<br />

passuum DCCCC in mare iactis molibus angusto itinere et ponte cum oppido coniungitur. In hac<br />

sunt insula domicilia Aegyptiorum et vicus oppidi magnitudine; quaeque ubique naves<br />

impru<strong>de</strong>ntia aut tempestate paulum suo cursu <strong>de</strong>cesserunt, has more praedonum diripere<br />

consuerunt. iis autem invitis, a quibus Pharos tenetur, non potest esse propter angustias navibus<br />

introitus in portum.<br />

CAES. B.C. 3,112,5<br />

a, ab : (prep.abl) <strong>de</strong>, <strong>de</strong>s<strong>de</strong>, a partir <strong>de</strong>; por (c. agente)<br />

Aegyptius, a, um : egipcio<br />

Alexandriae : ?<br />

altitudo, altitudinis, f. : altura, profundidad<br />

angustiae, angustiarum : <strong>de</strong>sfila<strong>de</strong>ro, angostura<br />

angustus, a, um : estrecho, angosto<br />

aut, [conj.] o, o bien<br />

autem, [conj.] pero, en cambio<br />

capio, -is, capere, cepi, captum : tomar, capturar<br />

coniungo, is, ere, iunxi, iunctum : juntar, reunir; unir<br />

consuesco, ere, consueui, consuetum: acostumbrar<br />

cum, : [prep. abl.] con; [ conj.sub.+ Indicativo] cuando (temporal); [ conj.sub.+ Subjuntivo] gerundio simple o<br />

compuesto (cum histórico); [ conj.sub.+ Subjuntivo] aunque (concesiva); [conj.sub.+ subjuntivo] ya que,<br />

puesto que (causal);<br />

cursus, us, m. : carrera, viaje, ruta; curso, duración<br />

dcccc : novecientos<br />

<strong>de</strong>cedo, is, ere, cessi, cessum : alejarse, marcharse; retirarse; morir, <strong>de</strong>saparecer<br />

diripio, -is, diripere, diripui, direptum : <strong>de</strong>sgarrar; saquear, robar; arrebatar<br />

domicilium, i: domicilio, lugar habitual <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ncia<br />

efficio, is, ere, effeci, effectum : ejecutar; lograr, conseguir<br />

et, : [conj. coord. copul.] y<br />

exstruo, is, ere, struxi, structum : acumular, levantar<br />

hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr. <strong>de</strong>mostrativo)<br />

iacto, -as, iactare, iactavi, iactatum : echar, arrojar; proferir; agitar<br />

impru<strong>de</strong>ns, entis : impru<strong>de</strong>nte<br />

in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) en<br />

insula, ae, f. : isla; casa <strong>de</strong> vecinos<br />

introitus, -us, m. : entrada; introducción<br />

inuito, -as, inuitare, inuitaui, inuitatum : invitar<br />

inuitus, -a, -um: obligado, -a, forzado, -a; contra su voluntad<br />

is, ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (Pr. anafórico)<br />

iter, itineris, n. : camino<br />

longitudo, longitudinis, f. : longitud, largura; duración, largo, período<br />

magnitudo, magnitudinis, f. : gran<strong>de</strong>za, importancia; fuerza<br />

magnus, -a, -um : gran<strong>de</strong><br />

mare, is, n. : mar<br />

mas, maris, m. : varón, macho; varonil, viril<br />

mirificus, a, um : maravilloso<br />

moles, is, f. : mole, masa; gran<strong>de</strong>za, multitud; dique, malecón<br />

mos, moris, m. : costumbre<br />

nauis, -is, f. : nave<br />

nomen, inis, n. : nombre<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 55


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

non, : [adv.] no<br />

obicio, -is, obicere, obieci, obiectum : colocar <strong>de</strong>lante; echar; exponer, ofrecer; oponer; reprochar<br />

oppidum, -i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad<br />

opus, operis, n. : obra, trabajo; opus est: es necesario<br />

passus, -us, m. : paso, huella; paso (1,479 m)<br />

paulum, : [adv.] un poco<br />

Pharus, i: Faro. Isla enfrente a Alejandría<br />

pontus, i, m. : mar, alta mar<br />

porto, -as, portare, portavi, portatum : llevar, transportar<br />

portus, us, m. : puerto; <strong>de</strong>sembocadura<br />

possum, potes, posse, potui : po<strong>de</strong>r, ser capaz<br />

praedo, onis, m. : ladrón, salteador, saqueador<br />

propter, : [prep.acus.] por, por causa <strong>de</strong>; cerca <strong>de</strong>; [adv.] cerca, allí cerca, al lado<br />

qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien<br />

rex, regis, m. : rey<br />

sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo<br />

sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir<br />

superior, superioris : [comp. <strong>de</strong> superus] más alto, más elevado, superior<br />

suus, -a, -um : su; suyo, suya<br />

tempestas, tempestatis, f. :tempestad, tormenta; tiempo, época; temperatura, clima;<br />

teneo, -es, tenere, tenui, tentum : tener, coger, sujetar; ocupar<br />

turris, is, f. : torre<br />

ubi, : [conj. sub. temporal] cuando [adv.rel.] en don<strong>de</strong><br />

ubique, : [adv.] en todas partes<br />

uicus, i, m. : barrio; al<strong>de</strong>a, poblado; granja<br />

TEXTOS CON ANOTACIONES<br />

1. César coloca a una legión cerca <strong>de</strong> un punto casi equidistante entre los campamentos.<br />

Planities erat magna et in ea tumulus satis grandis. Hic locus aequum fere spatium a castris<br />

utriusque aberat. Legionem Caesar, quam equis <strong>de</strong>vexerat, passibus ducentis ab eo tumulo<br />

constituit.<br />

Caes. B.G. 1,43,1<br />

2. Tras informarse sobre la intención <strong>de</strong> sus soldados, César avanza con una legión hacia<br />

la ciudad <strong>de</strong> Rímini y, tras encontrarse con sus tribunos, or<strong>de</strong>na a <strong>las</strong> <strong>de</strong>más legiones que<br />

le sigan. También acu<strong>de</strong> Lucio César.<br />

Cognita militum voluntate, Ariminum 1 cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad<br />

eum confugerant, convenit 2 ; reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. Eo 3<br />

Lucius Caesar adulescens venit, cuius pater Caesaris erat legatus.<br />

1. Ariminum: acusativo <strong>de</strong> dirección (traducción: “hacia Rímini”)<br />

2. convenit: con valor transitivo (traducción: “encuentra”)<br />

3. Eo: adverbio (traducción: “allí”)<br />

Caes. B. C. 1, 8<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 56


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

3. Situación apurada <strong>de</strong> <strong>las</strong> tropas romanas y ayuda recibida.<br />

Nostri, cum undique premerentur, XLVI centurionibus amissis, <strong>de</strong>iecti sunt loco. Sed intolerantius<br />

Gallos insequentes legio <strong>de</strong>cima tardavit, quae pro subsidio paulo aequore loco constiterat. Hanc<br />

rursus XIII legiones cohortes exceperunt, quae ex castris minoribus eductae cum T. Sextio legato<br />

ceperant locum superiorem.<br />

Caes. B.G. 7,51,1<br />

4. Composición <strong>de</strong> <strong>las</strong> tropas <strong>de</strong> Aqui<strong>las</strong>.<br />

Haec constabant ex Gabinianis militibus, qui iam in consuetudinem Alexandrinae vitae ac<br />

licentiae venerant et nomen disciplinamque populi Romani <strong>de</strong>didicerant uxoresque duxerant, ex<br />

quibus plerique liberos habebant. Huc acce<strong>de</strong>bant collecti ex praedonibus latronibusque Syriae<br />

Ciliciaeque provinciae finitimarumque regionum. Multi praeterea capitis damnati exulesque<br />

convenerant.<br />

Caes. B. C. 3,110, 2<br />

5. Descripción <strong>de</strong> los britanos y sus costumbres.<br />

Ex his omnibus sunt humanissimi qui Cantium 1 incolunt (quae regio est maritima omnis), neque<br />

multum a Gallica differunt consuetudine. Interiores frumenta non serunt, sed lacte et carne vivunt<br />

pellibusque sunt vestiti.<br />

1 Cantium, -ii: “Kent”<br />

Caes. B.G. 5,14,1<br />

6. Los enemigos se enfrentan a <strong>las</strong> tropas <strong>de</strong> César y, rechazados por la caballería, se<br />

ocultan en los bosques.<br />

Caesar, noctu progressus milia passuum circiter XII, hostium copias conspicatus est. Illi, equitatu<br />

atque essedis ad flumen progressi, ex loco superiore nostros prohibere et proelium committere<br />

coeperunt. Repulsi ab equitatu, se in silvas abdi<strong>de</strong>runt, locum natura munitum, quem iam ante<br />

praeparaverant.<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 57


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

Caes. B.G. 5,9,2<br />

7. César se dirige a Roma y reúne al senado, <strong>de</strong>clarando la legitimidad <strong>de</strong> sus<br />

intenciones.<br />

His rebus confectis, Caesar […] milites in proxima municipia <strong>de</strong>ducit; ipse ad urbem proficiscitur.<br />

Coacto senatu, iniurias inimicorum commemorat. Docet se nullum extraordinarium honorem<br />

appetisse, sed exspectato legitimo tempore 1 consulatus eo fuisse contentum, quod omnibus<br />

civibus pateret.<br />

1. exspectato legitimo tempore: ablativo absoluto; consulatus es genitivo<br />

Caes. B. C. 1,32<br />

8. Tras la retirada <strong>de</strong> Afranio y Petreyo, César fortifica su posición y reúne sus tropas.<br />

Illi non diu commorati nec longius ab infimo colle progressi copias in castra reducunt. Tertio die<br />

Caesar vallo castra communit ; reliquas cohortes, quas in superioribus castris reliquerat,<br />

impedimentaque ad se traduci iubet.<br />

Caes. B. C. 1,42<br />

9. Ante <strong>las</strong> propuestas <strong>de</strong> paz <strong>de</strong> sus propios soldados y la confraternización <strong>de</strong><br />

partidarios <strong>de</strong> César y Pompeyo, el jefe pompeyano Petreyo acaba <strong>de</strong> raíz con esta<br />

situación.<br />

Petreius vero non <strong>de</strong>serit sese. Armat familiam; cum hac et praetoria cohorte caetratorum<br />

barbarisque equitibus paucis, beneficiariis suis, quos suae custodiae causa habere consuerat,<br />

improviso ad vallum advolat, conloquia militum interrumpit, nostros repellit a castris, quos<br />

<strong>de</strong>prehendit interficit.<br />

Caes. B. C. 1,75,2<br />

10. P. Sextio, enfermo, <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> enfrentarse al enemigo, al ver la situación tan crítica en que<br />

se encuentran él y sus soldados.<br />

Erat aeger cum praesidio relictus P. Sextius ac diem iam quintum cibo caruerat. Hic, diffisus suae<br />

atque omnium saluti, inermis ex tabernaculo prodit; vi<strong>de</strong>t imminere hostes atque in summo rem<br />

esse discrimine; capit arma a proximis atque in porta consistit. Consequuntur hunc centuriones<br />

eius cohortes.<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 58


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

Caes. B. G. 6, 38,1<br />

11. Desbandada <strong>de</strong> los Belgas ante el asalto <strong>de</strong> César.<br />

Hostes protinus ex eo loco ad flumen Axonam 1 conten<strong>de</strong>runt, quod esse post nostra castra<br />

<strong>de</strong>monstratum est. Ibi vadis repertis, partem suarum copiarum traducere conati sunt, eo consilio<br />

ut 2 , si possent, castellum expugnarent.<br />

1 Axona, río Aisne<br />

2 ut con valor explicativo <strong>de</strong> eo consilio, “con la intención <strong>de</strong> que …”<br />

Caes. B. G. 2, 9<br />

12. La noticia <strong>de</strong> la victoria naval <strong>de</strong> los cesarianos, junto a Marsella, y la terminación <strong>de</strong>l<br />

puente sobre el Segre levanta el ánimo <strong>de</strong>l ejército <strong>de</strong> César, junto a Lérida, a la vez que<br />

dificulta los movimientos <strong>de</strong> los pompeyanos.<br />

Hoc proelium Caesari ad 1 Ilerdam nuntiatur; simul, perfecto ponte, celeriter fortuna mutatur. Illi 2 ,<br />

perterriti virtute equitum, minus libere et minus audacter vagabantur; alias 3 , progressi non longe a<br />

castris, ut celerem receptum haberent, angustius pabulabantur; alias longiore circuitu vitabant<br />

custodias stationesque equitum.<br />

1<br />

Ad tiene aquí valor <strong>de</strong> proximidad = “junto a”<br />

2 Illi se refiere a los adversarios, los pompeyanos.<br />

3 Alias: adverbio; alias…alias = “unas veces… otras veces”.<br />

Caes. B. C. 1,59,1<br />

13. Muerte en combate, entre caballeros, <strong>de</strong> Pisón <strong>de</strong> Aquitania (Piso Aquitanus)<br />

In eo proelio ex equitibus nostris interficiuntur quattuor et septuaginta, in his vir fortissimus Piso<br />

Aquitanus, amplissimo genere natus, cuius avus in civitate sua regnum obtinuerat.<br />

Caes. B. G. 4, 12, 3<br />

14. Se or<strong>de</strong>na a <strong>las</strong> cohortes <strong>de</strong> Afranio que se a<strong>de</strong>lanten a ocupar el lugar y éstas, como<br />

resultado <strong>de</strong> la batalla y <strong>de</strong> la toma <strong>de</strong> un alto, obligan a <strong>las</strong> tropas <strong>de</strong> César a retirarse.<br />

Qua re cognita, celeriter Afrani cohortes, quae in statione 1 pro castris erant, breviore itinere ad<br />

occupandum locum mittuntur. Contenditur proelio et, quod prius in tumulum Afraniani 2<br />

venerant, nostri repelluntur atque terga vertere 3 coguntur.<br />

1 In statione: trad. “en posición <strong>de</strong> guardia”.<br />

2 Afraniani: en referencia a “<strong>las</strong> tropas <strong>de</strong> Afranio”.<br />

3 Terga vertere: trad. “volver la espalda”.<br />

Caes. B. C. 1, 43,4 (Adaptado)<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 59


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

15. Curión observa el campamento <strong>de</strong> Varo.<br />

Hoc explorato loco, Curio castra Vari conspicit muro oppidoque coniuncta ad portam quae<br />

appellatur Belica, admodum munita natura loci, una ex parte ipso oppido Utica, altera a teatro,<br />

quod est ante oppidum, substructionibus eius operis maximis, aditu ad castra difficili et angusto.<br />

Caes. B. C. 2, 25, 2<br />

16. Maniobra militar <strong>de</strong> César que mejora su situación.<br />

Caesar, cum septimam legionem […] item urgeri ab hoste vidisset, tribunos militum monuit ut<br />

paulatim legiones sese coniungerent et conversa signa in hostes inferrent. Quo facto, […]<br />

audacius resistere ac fortius pugnare coeperunt.<br />

Caes. B. G. 2, 26, 1<br />

17. César <strong>de</strong>scribe la región <strong>de</strong> Kent, al sur <strong>de</strong> Bretaña, con sus habitantes.<br />

Ex his omnibus humanissimi sunt qui Cantium 1 incolunt, neque multum a Gallica differunt<br />

consuetudine. Interiores plerique frumenta non serunt, sed lacte et carne vivunt pellibusque sunt<br />

vestita. Omnes vero se Britanni vitro 2<br />

horribiliores sunt in pugna adspectu.<br />

1 Cantium, -ii: hoy, Kent.<br />

2 Vitrum, -i: “vitro” o g<strong>las</strong>to, planta <strong>de</strong> la que se obtiene un color azul.<br />

inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc<br />

Caes. B. G. 5, 14, 1 (Adaptado)<br />

18. Curión se entera <strong>de</strong> la llegada <strong>de</strong> <strong>las</strong> tropas <strong>de</strong>l rey Yuba.<br />

Novitate rei Curio 1 permotus, praemittit equites qui primum impetum sustineant ac morentur. Ipse<br />

celeriter, ab opere <strong>de</strong>ductis legionibus, aciem instruit. Equitesque committunt proelium et […]<br />

magnum peditum numerum interficiunt.<br />

1 Curio, <strong>de</strong> Curio, -onis, Curión, tribuno <strong>de</strong> la plebe, siempre asociado a César.<br />

Caes. B. C. 2, 26, 3<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 60


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

19. Los galos, adoradores <strong>de</strong> Mercurio<br />

Deorum maxime Mercurium colunt. Huius sunt plurima simulacra: hunc omnium inventorem<br />

artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque<br />

habere vim maximam arbitrantur.<br />

Caes. B. C. 6, 17, 1<br />

20. Los soldados romanos se refugian en el campamento y los germanos se retiran tras el<br />

Rin.<br />

Veteres nostri milites inter se cohortati, duce C. Trebonio, equite Romano, qui iis erat<br />

praepositus, per medios hostes perrumpunt incolumesque ad unum omnes in castra perveniunt.<br />

Germani, <strong>de</strong>sperata expugnatione castrorum, cum ea praeda quam in silvis <strong>de</strong>posuerant trans<br />

Rhenum sese receperunt.<br />

Caes. B. G. 6, 40, 4 (Adaptado)<br />

21. Curión se dispone para la lucha<br />

Curio 1 […] universi exercitus conclamatione imperator 2<br />

Uticam 3<br />

appellatur posteroque die exercitum<br />

ducit et prope oppidum castra ponit. Nondum opere castrorum perfecto, equites ex<br />

statione nuntiant magna auxilia 4 equitum peditumque ab rege missa Uticam venire.<br />

1 Curio, -onis = Curión (n. propio).<br />

2 Imperator = “comandante en jefe”<br />

3 Utica, -ae (nombre <strong>de</strong> ciudad)<br />

4 Auxilia, -orum = “tropas auxiliares”.<br />

Caes. B. C. 2, 26, 1 (Adaptado)<br />

22. Apolonia y otras ciuda<strong>de</strong>s se entregan a César y prometen cumplir sus ór<strong>de</strong>nes.<br />

Eorum 1 cognita voluntate, clam profugit Apollonia 2 Staberius 3 . Illi ad Caesarem legatos mittunt<br />

oppidoque eum recipiunt. Hos sequuntur Bulli<strong>de</strong>nses 4 , Amantiani, et reliquae finitimae civitates<br />

totaque Epirus, et, legatis ad Caesarem missis, ea, quae imperaret, se 5 facturos esse pollicentur.<br />

Caes. B. C. 3, 12, 1 (Adaptado)<br />

1 El pronombre eorum, así como los siguientes, illi y hos, se refiere a los habitantes <strong>de</strong> Apolonia.<br />

2 Apollonia: ablativo, lugar <strong>de</strong> don<strong>de</strong><br />

3 Staberius: “Estaberio”, prefecto <strong>de</strong> Pompeyo en Apolonia<br />

4 Bulli<strong>de</strong>nses, Amantiani: son nombres gentilicios, habitantes <strong>de</strong> Bíli<strong>de</strong> y Amantia, respectivamen.<br />

5 Se: acusativo sujeto <strong>de</strong> la oración completiva <strong>de</strong> infinitivo facturos esse.<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 61


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

23. Roscio, enviado por César, se entrevista con Pompeyo y los cónsules. Ellos, a su vez,<br />

lo hacen portador <strong>de</strong> un nuevo escrito.<br />

Acceptis mandatis, Roscius paucis cum sociis Capuam pervenit ibique consules Pompeiumque<br />

invenit et postulata Caesaris renuntiat. Illi, re <strong>de</strong>liberata, respon<strong>de</strong>nt scriptaque ad eum mandata<br />

per eos<strong>de</strong>m remittunt.<br />

Caes. B. C. 1, 10, 1<br />

24. Domicio anuncia a los suyos en asamblea la pronta llegada <strong>de</strong> Pompeyo en su auxilio<br />

y les exhorta a no <strong>de</strong>sfallecer, mientras que, en secreto, <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> huir.<br />

Domitius pronuntiat Pompeium celeriter subsidio 1 venturum hortaturque eos ne animo <strong>de</strong>ficiant 2<br />

et ut parent quae usui 3 ad <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>ndum oppidum sint. Ipse arcano 4 cum paucis familiaribus suis<br />

conloquitur 5 consiliumque 6 fugae capere constituit.<br />

Caes. B. C. 1, 19, 1-2<br />

1 Subsidio: dativo, <strong>de</strong>pendiente <strong>de</strong> venturum (=venturum esse); trad. “en auxilio”.<br />

2 Animo <strong>de</strong>ficiant: trad. “<strong>de</strong>sfallecer”<br />

3 Quae usui … sint; proposición <strong>de</strong> relativo (antece<strong>de</strong>nte neutro ea, elíptico, complemento directo <strong>de</strong><br />

parent); trad.<br />

“cuanto fuera <strong>de</strong> utilidad”.<br />

4 Arcano: adverbio; trad. “en secreto”<br />

5 Conloquitur = colloquitur<br />

6 Consilium fugae capere; perífrasis; trad. “empren<strong>de</strong>r la huida”.<br />

25. Vercingetórix se prepara para la guerra. César, al enterarse, organiza la <strong>de</strong>fensa.<br />

Vercingetorix copias omnes quas pro oppido collocaverat in oppidum recepit. His nationibus,<br />

auxilia Galliae exspectare et bellum parat administrare. Quibus rebus cognitis Caesar<br />

munitionem instituit.<br />

Adaptado <strong>de</strong> Caes. B.G. 7, 71<br />

26. Curión, una vez aclamado como general, dirige su ejército a Útica, hacia don<strong>de</strong> se<br />

dirigen los refuerzos enviados por el rey.<br />

His rebus gestis, Curio se in castra recipit atque universi exercitus conclamatione imperator<br />

apellatur, posteroque die Uticam exercitum ducit et prope oppidum castra ponit. Nondum opere<br />

castrorum perfecto, equites nuntiant magna auxilia equitum ab rege missa Uticam venire.<br />

Caes. B.C. 2, 26, 1<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 62


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

27. Publio Sexto y Gayo Voluseno aconsejan a César.<br />

Publius Sextius Baculus, primi pili centurio, quem Nervico proelio compluribus confectum<br />

vulneribus diximus, et item C. Volusenus, tribunus militum, vir et consilii magni et virtutis, ad<br />

Galbam accurrunt atque unam esse spem salutis docent, si eruptione facta extremum auxilium<br />

experirentur.<br />

Caes. B.G. 3, 5, 2<br />

28. Creencias religiosas <strong>de</strong> los Galos.<br />

Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant idque ab druidibus proditum dicunt. Ob eam<br />

causam spatia omnis temporis non numero dierum, sed noctium finiunt; dies natales et mensium<br />

et annorum initia sic observuant, ut noctem dies subsequatur.<br />

Caes. B.G. 6, 18, 1-3<br />

29. Movimientos <strong>de</strong> tropas previos a la batalla<br />

Totis fere castris nudatis, cum in <strong>de</strong>xtro cornu legio duo<strong>de</strong>cima et non magno ab ea intervallo<br />

septima constitisset, omnes Nervii 1 confertissimo agmine, duce Boduognato 2 , qui summam<br />

imperii tenebat, ad eum locum conten<strong>de</strong>runt.<br />

1 Nervii, -orum: nervios (tribu gala)<br />

2 Boduognatus, -i: Boduognato<br />

Adaptado <strong>de</strong> Caes. B.G. 2, 23<br />

30. Prácticas religiosas <strong>de</strong> los galos.<br />

Alii immani magnitudine simulacra habent, quorum contexta viminibus membra vivis hominibus<br />

complent; quibus succensis, circumventi flamma exanimantur homines. Supplicia eorum, qui in<br />

furto aut in latrocinio sint comprehensi, gratiora dis inmortalibus esse arbitrantur.<br />

Caes. B.G. 6, 16, 5<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 63


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

31. Pompeyo marcha hacia el ejército <strong>de</strong> Antonio y acampa en un lugar apropiado. Intenta<br />

permanecer oculto, pero los griegos informan <strong>de</strong> todo a Antonio.<br />

Pompeius magnis itineribus ad Antonium contendit atque, ubi eum adpropinquare cognovit,<br />

idoneum locum nactus, ibi copias conlocavit suosque omnes castris continuit ignesque fieri<br />

prohibuit, quo occultior esset eius adventus. Haec ad Antonium statim per Graecos <strong>de</strong>feruntur.<br />

Adaptado <strong>de</strong> Caes. B. C: 3, 30<br />

32. Ór<strong>de</strong>nes que da César a los legados puestos al frente <strong>de</strong> <strong>las</strong> legiones.<br />

L. Domitio Ap. Claudio consulibus, disce<strong>de</strong>ns ab hibernis Caesar in Italiam, ut quotannis facere<br />

consuerat, legatis imperat quos legionibus praefecerat ut quam plurimas possent hieme naves<br />

aedificandas veteresque reficiendas curarent.<br />

Caes. B. G. 5, 1, 1<br />

33. César, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> sacar el ejército <strong>de</strong>l campamento, al ver que los enemigos no<br />

combaten, vuelven a él.<br />

Proximo die, Caesar ex castris utrisque copias suas eduxit, paulumque a maioribus castris<br />

progressus, aciem instruxit, hostibusque pugnandi potestatem fecit. Ubi ne tum qui<strong>de</strong>m eos<br />

prodire intellexit, circiter meridiem exercitum in castra reduxit.<br />

Caes. B. G: 1, 50, 1<br />

34. A causa <strong>de</strong> <strong>las</strong> lluvias y <strong>de</strong> los <strong>de</strong>shielos <strong>de</strong>l Pirineo, se <strong>de</strong>sborda el río Segre a su<br />

paso por tierras <strong>de</strong> Lérida.<br />

Accidit etiam repentinum incommodum iis diebus, quibus haec gesta sunt. Tanta enim tempestas<br />

cooritur ut constaret numquam illis locis maiores aquas fuisse. Tum autem ex omnibus montibus<br />

nives ea tempestas proluit ac summas ripas fluminis superavit pontesque ambos, quos C. Fabius<br />

fecerat, uno die interrupit.<br />

Adaptado <strong>de</strong> Caes. B. C. 1, 48<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 64


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

35. César se queja <strong>de</strong> <strong>las</strong> injurias <strong>de</strong> sus enemigos y <strong>de</strong> Pompeyo<br />

Quibus rebus cognitis, Caesar apud milites contionatur. Omnium temporum iniurias inimicorum in<br />

se commemorat; a quibus <strong>de</strong>ductum ac <strong>de</strong>pravatum Pompeium queritur inuidia atque<br />

obtrectatione laudis suae, cuius ipse honori et dignitati semper faverit adiutorque fuerit.<br />

Caes. B. C. I, 7<br />

36. Fabio intenta atraerse a <strong>las</strong> ciuda<strong>de</strong>s vecinas y, a través <strong>de</strong> dos puentes, procura la<br />

provisión <strong>de</strong> forraje.<br />

Fabius finitimarum ciuitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicori 1<br />

flumine pontes<br />

effecerat duos distantes inter se milia passuum IIII 2 . His pontibus pabulatum 3 mittebat 4 , quod ea 5 ,<br />

quae citra flumen fuerant, consumpserat.<br />

1<br />

Sicori: en referencia al río Segre.<br />

2 milia passuum IIII: acusat. <strong>de</strong> extensión, trad. “cuatro mil pasos”<br />

3<br />

pabulatum: acusat. <strong>de</strong>l supino, trad. “para forrajear”<br />

4 mittebat: “enviaba” a su caballería, se entien<strong>de</strong><br />

5 ea en referencia a <strong>las</strong> provisiones <strong>de</strong> forraje<br />

Caes. B. C. I, 40<br />

37. Costumbres <strong>de</strong> los Britanos<br />

Omnes vero se Britanni vitro interficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores<br />

sunt in pugna aspectu; capilloque sunt promisso atque omni parte corporis rasa praeter caput et<br />

labrum superius. Uxores habent <strong>de</strong>ni duo<strong>de</strong>nique inter se communes et maxime fratres cum<br />

fratribus parentesque cum liberis.<br />

Caes. B. G. 14, 2<br />

38. La caballería ataca a los númidas<br />

Equites missi nocte iter conficiunt, impru<strong>de</strong>ntisque atque inopinantis hostis adgrediuntur.<br />

Numidae enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passim conse<strong>de</strong>rant. Hos<br />

oppressos somno et dispersos adorti, magnum eorum numerum interficiunt; multi perterriti<br />

profugiunt. Quo facto, ad Curionem equites reuertuntur captivosque ad eum reducunt.<br />

Caes. B. C. 2, 38<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 65


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

39. César <strong>de</strong>scribe la práctica <strong>de</strong> sacrificios humanos por parte <strong>de</strong> los Galos.<br />

Natio est omnium Gallorum admodum <strong>de</strong>dita religionibus atque ob eam causam qui sunt adfecti<br />

gravioribus morbis quique in proeliis periculisque versantur, aut pro victimis homines inmolant aut<br />

se inmolaturos (eos) vovent administrisque ad ea sacrificia Druidibus utuntur.<br />

Caes. B. G. VI, 16<br />

40. El ejército romano combate con los britanos<br />

Dum haec geruntur, nostris omnibus occupatis, qui erant in agris reliqui discesserunt. Secutae<br />

sunt continuos complures dies tempestates, quae nostros in castris continerent et hostem a<br />

pugna prohiberent. Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt.<br />

Caes. B. G. 4, 34<br />

41. Reacciones tras un discurso<br />

Duae fuerunt Ariovisti 1 uxores: una Sueba 2 natione, quam domo secum duxerat, altera Norica 3 ,<br />

regis Voccionis 4 soror, quam in Gallia duxerat a fratre missam. Utraque in ea fuga periit. Duae<br />

filiae: harum altera occisa est, altera capta est.<br />

1 Ariovistus, i: Ariovisto (rey <strong>de</strong> los germanos)<br />

2<br />

Suebus, -a, -um: sueva (<strong>de</strong> un pueblo <strong>de</strong> la Germania)<br />

3 Noricus, -a, -um: nórico (<strong>de</strong> Nórico, región al este <strong>de</strong> los Alpes)<br />

4 Voccio, -onis: Vocción (rey <strong>de</strong> Nórico)<br />

Caes. B. G: I, 53<br />

42. César se dirige hacia la ciudad en la que sabe que se encuentra Pompeyo. Al llegar<br />

allí, le ofrece ocasión <strong>de</strong> luchar.<br />

Caesar, postquam Pompeium ad Asparagium 1 esse cognovit, eo<strong>de</strong>m cum exercitu profectus,<br />

expugnato in itinere oppido in quo Pompeius praesidium habebat, tertio die ad Pompeium<br />

pervenit iuxtaque eum castra posuit; et postridie, eductis omnibus copiis, <strong>de</strong>cernendi potestatem<br />

Pompeio fecit.<br />

Caes. B. C. 3, 41<br />

1 Asparagium: <strong>de</strong> Asparagium, -ii: “Asparagio” (ciudad <strong>de</strong> Iliria)<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 66


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

43. Las legiones <strong>de</strong> César toman posiciones<br />

Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus tribus quas Narbone<br />

hiemandi causa disposuerat in Hispaniam praemittit celeriterque Pyrenaeos saltus occupari iubet.<br />

Reliquas legiones quae longius hiemabant subsequi iubet.<br />

Caes. B: C: 1, 37<br />

44. Nada más <strong>de</strong>sembarcar en Britania, la infantería romana se impuso al enemigo; la<br />

caballería no pudo secundar la acción, y eso impidió que la buena suerte <strong>de</strong> César<br />

continuara. Aun así, los enemigos se vieron obligados a pedir la paz.<br />

Nostri, simul 1 in arido constiterunt, in hostes impetum fecerunt atque eos in fugam <strong>de</strong><strong>de</strong>runt;<br />

neque longius 2 prosequi 3 potuerunt, quod 4 equites cursum tenere atque insulam capere non<br />

potuerant. Hoc unum ad pristinam fortunam Caesari <strong>de</strong>fuit. Hostes, proelio superati, ad<br />

Caesarem legatos <strong>de</strong> pace miserunt.<br />

1 simul: “tan pronto como”<br />

2 longius: “más lejos”<br />

3<br />

prosequi: infinitivo <strong>de</strong>l verbo prosequor<br />

4<br />

quod: partícula causal “porque”<br />

Caes. B. G. 4, 26<br />

45. César narra en estas líneas la gratitud que le <strong>de</strong>muestra por su generosidad.<br />

Eo concilio dimisso, i<strong>de</strong>m principes civitatum qui ante fuerant ad Caesarem reverterunt<br />

petieruntque uti sibi secreto in occulto <strong>de</strong> sua omniumque salute cum eo agere liceret. Ea re<br />

impetrata sese omnes flentes Caesari ad pe<strong>de</strong>s proiecerunt.<br />

Caes. B. G, 31, 1<br />

46. César reúne tropas e inicia su avance por Italia<br />

Cognita militum voluntate, Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis qui ad<br />

eum confugerant convenit, reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. Eo L. Caesar<br />

adulescens venit, cuius pater Caesaris legatus erat.<br />

Caes. B. C. 1, 8<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 67


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

47. César or<strong>de</strong>na ocupar los pasos <strong>de</strong> los Pirineos, que estaban en po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Afranio,<br />

legado <strong>de</strong> Pompeyo en Hispania<br />

Caesar, dum res parat, Pyrenaeos saltus occupare iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato<br />

tenebantur. Reliquas legiones quae longius hiemabant subsequi iubet. Fabius, ut erat imperatum,<br />

adhibita celeritate, praesidium ex saltu <strong>de</strong>iecit magnisque itineribus ad Afranii exercitum<br />

contendit.<br />

Caes. B. C. I, 37<br />

48. César retira el ejército a los cuarteles <strong>de</strong> invierno<br />

Itaque vastatis omnibus eorum agris, vicis aedificiisque incensis Caesar exercitum reduxit et in<br />

Aulercis Lexoviis reliquisque item civitatibus, quae proxime bellum fecerant, in hibernis<br />

conlocavit.<br />

Caes. B. G. III, 29<br />

49. Descripción <strong>de</strong> la estructura y armamento <strong>de</strong> <strong>las</strong> naves<br />

Namque ipsorum naves ad hunc modum factae armataeque erant: carinae aliquanto planiores<br />

quam nostrarum navium; prorae admodum erectae atque item puppes, ad magnitudinem<br />

fluctuum tempestatumque adcommodatae; naves totae factae ex robore.<br />

Caes. B. G. 3, 13<br />

50. Se siguen sumando a César tropas <strong>de</strong> Pompeyo. Tras liberar a un importante oficial <strong>de</strong><br />

Pompeyo, César llega a Brindis.<br />

Item reliquis itineribus non nullae cohortes in agmen Caesaris, aliae in equites incidunt. Reducitur<br />

ad eum, <strong>de</strong>prensus ex itinere, M. Magius, praefectus fabrum Cn. Pompei. Quem Caesar ad eum<br />

remittit cum mandatis. His datis mandatis, Brundisium cum legionibus sex pervenit.<br />

Caes. B. C. 24, 4<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 68


CAYO JULIO CÉSAR:<br />

ANTOLOGÍA DE TEXTOS BREVES<br />

ANEXO TRADUCCIÓN<br />

51. Modo en que los britanos luchan en carros <strong>de</strong> guerra<br />

Genus hoc est ex essedis pugnae. Primo per omnes partes perequitant et tela coniciunt atque<br />

ipso terrore equorum et strepitu rotarum ordines plerumque perturbant et, cum se inter equitum<br />

turmas insinuaverunt, ex essedis <strong>de</strong>siliunt et pedibus proeliantur.<br />

Caes. B. G., 4, 33<br />

52. Octavio ro<strong>de</strong>a una ciudad. Sus habitantes pi<strong>de</strong>n ayuda a César.<br />

Quorum cognita sententia, Octavius quinis castris oppidum circum<strong>de</strong>dit atque uno tempore<br />

obsidione et oppugnationibus eos premere coepit. Illi omnia perpeti parati maxime a re<br />

frumentaria laborabant. Cui rei missis ad Caesarem legatis, auxilium ab eo petebant.<br />

Caes. B. C. 3, 9<br />

53. César, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>las</strong> proximida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l campamento <strong>de</strong> Pompeyo, observa la disposición<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> tropas <strong>de</strong> éste.<br />

Caesar, cum Pompei castris adpropinquasset, ad hunc modum aciem eius instructam<br />

animadvertit: erant in sinistro cornu legiones duae traditae a Caesare initio dissensionis ex<br />

senatus consulto,quarum una prima, altera tertia appellabatur. In eo loco ipse erat Pompeius.<br />

Caes. B. C. 3, 88<br />

54. César explica lo que sucedió <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> Orgetórix<br />

Post eius mortem nihilo minus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut e finibus suis<br />

exeant. Ubi iam ad se eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad<br />

duo<strong>de</strong>cim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt.<br />

Caes. B. G. 1, 5<br />

55. Dioses <strong>de</strong> los Galos<br />

Deum maxime Mercurium colunt; huius sunt plurima simulacra; hunc omnium inventorem artium<br />

ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque habere<br />

vim maximam arbitrantur.<br />

Caes. B. G. 17, 1<br />

Comentarii <strong>de</strong> bello Gallico et <strong>de</strong> bello civile 69

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!