кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

жуйрпс жщщ сагындым",-мысалындагы "алтын", "кара" сездер1 KepiKTeyim (4а)."Алтын" сезьсонымен 6ipre багалылык (36) айгагы. Алтынньщ кымбат, кунды екеш Ал, "жуйрйс" C03i -api KepiKTeyim (4а), api TipuiuiiK салтанаты (Зв). - "Элдекайда кун шыгады, батады, / / Сорлы туткын KyHipeHin жатады", ернепндеп алгашкы жолда табигат бейтараптыгы, коршаган ортанын адамга тэуёдда емеетщ (За), демек онда ерющцк устемдйс куруы бедерленсе, кешнгще лирикалык каЬарман куйзелу1 (26) ipre тепкен. - "Ас бола ма сасык сорпа, кара нан //Алма бетте калмады гой тамшы кан", -кершюшдеп алгашкы жолда тамак нэрс1здш (1г), демек Магжан стилше сай, ол тарткан азап, молдыгы (I) шан берсе, "алма" ce3i-api зейнетгшк дэлел1 (Зг), api KepiKTeyim (4а). Ал, сейткен керкем бетте тамшы кан калмауы лирикалык кдЬарманньщ каншалык жудегенш (2а) ашады. - "Крнырау кагып оятады акырьш, //Тым болмаса ci6epлеп те атпай тан",- суреттемесшдеп "акырып" ce3i-ce3 мэнерлши (4и). Ce6e6i 6ip FaHa "акырып" ce3i абактыда камалгандарга деген ектемдисг1 шегелей тускен. Ал, танньщ "С1берлеп" атуын тоспауды дотеу кезшде белплА 6ip табигат кубылысыньщ, таннын, накты 6ip KepiHici, аберлеу (Зд) жэне TipmuiiK салтанаты (Зв) бой кетерген. -"Абактыньщ айга бага куш узак,//Жанды жейтш жылга бага TyHi узак",-дегендеп алгашкы тармакта камауда жаткандар уш1н уакыт emeyi (1д) эйгшенсе, екшшюшде "жейтш" ce3i кемеггмен "тун" сезшщ жандануы, кейштеу (4г) жасалган. Сонымен 6ipre бул екшпп жолда да уакыт errieyi (1д) ерблшген. -"EcKi мола дан дыбыс жок, тым-тырыс,//Тык-тык басып кузетгш жур жалгыз-ак",- кершгсшде тыныштык сипаты (За) бар. Егер лирикалык каЬарманнын камауда отырганын, азаттыкгы кексеуш багамдасак, бул тыныштык та жайлылык емес, кайта курескер аркалаган зобаланнын ауыр екенш, демек алабетен кушпен айкдсуды машык кылган каЬарман сипатын, Магжан стилш, саралауга бастайды. -"Кдра жылан-кальщ ойлар таптады,//Шыбын жаным ба- 76

pap жерд* таппады"-дегенде "кара" ce3i каске шик нышаны "жылан" алдында келгещйктен де, жагымсыз рецке (I в) шарпылса, "жылан" сезш -ауыстыру (46), немесе метафоралык эпитет (4а) деп еанауга болады. Ce6e6i бул сез турган орыны бойынша айкындауга, магынасы жагынан туспалдауга жатады. Ал, "кдптады" еозьойдыц соншалык кепт1гш (аз болса, каптай ала ма — Зе) бедерлеген. Бул узшдщеп екшпи тармак та лирикалык каЬарман куйзелюш (2 6) танытады. -"Уга толды жас журепм, жабыктым",-жолындагы "у" cesi кдскунемд1ктщ ром1здйс (символдык) белгнл (4 ж) болса, "толды" ce3i у молдыгын (аз болса, тола ма —3 е) жайып салады. Соньщ нэтижесщце бул жолда лирикалык каЬарман наласы (26) айкындала туседь -"Баска шапшып мазаны алды ыстыккан", -дегендеп "шапшып''-epi кдн кеппгш (Зе), opi лирикалык каЬарман шеккен ауыртпалыкты (1) кезге урады. -"Айрыларда куншыгыстан агарып,//Ак жлбектей шапак танды сагындым",-еске алуындагы "агарып" -opi керйсгеуйд (4а), opi эсемдйс KepiHici (Зг), opi таршдак салтанаты (Зв). "Ак" сез! де opi керштерш (4а), opi науандык 6enrici (Зг). "Ж1бектей"-тенеуше (4о) "шапак" Kepiicreyimi (4а) септелш, алдьщгы KepiHicTep ocepiH ширата келе, лирикалык каЬарман еагынышын (2о) жоталантуга бастап тур. - "Не керсем де, алаш урин кергешм,//Маган атак ултым ymiH елгеном// Мен елеем де, алаш елмес, керкейер,/Детей береш колдарынан келгенш!" -шумагы opi тура айту (5), opi лирикалык каЬарман курескерлш айнасы (2в). Бул жолдардыц есерж еетшу ee6e6i бутан дейш каЬарман кетерген зулматтардьщ накты керсетшушде жатыр. -"Балдай булак, мелдар KyMic кебисп,// Аркадагы айдын колд! сагындым",-узшдаещцей "балдай", -тецеу (4э), "медщр"- кержтеупп (4а), сонымен 6ipre су тазалыгы, багалылыгы белпа (36). Ал, "KyMic" ce3i де opi кержтеуии (4а), opi TipinuiiK салтанаты (Зв). Мше, осылайша елендеп басты-басты детальдарды накгы талдаганнан кейш калган жолдардагы сез накыштарын Tepin, долелдеугц мугашм окушылардьщ оз 1здешсше, келее! сабак улесше кадцыруына болады. 77

жуйрпс жщщ сагындым",-мысалындагы "алтын", "кара" сездер1<br />

KepiKTeyim (4а)."Алтын" сезьсонымен 6ipre багалылык (36)<br />

айгагы. Алтынньщ кымбат, кунды екеш Ал, "жуйрйс"<br />

C03i -api KepiKTeyim (4а), api TipuiuiiK салтанаты (Зв).<br />

- "Элдекайда кун шыгады, батады, / / Сорлы туткын<br />

KyHipeHin жатады", ернепндеп алгашкы жолда табигат бейтараптыгы,<br />

коршаган ортанын адамга тэуёдда емеетщ (За),<br />

демек онда ерющцк устемдйс куруы бедерленсе, кешнгще лирикалык<br />

каЬарман куйзелу1 (26) ipre тепкен.<br />

- "Ас бола ма сасык сорпа, кара нан //Алма бетте калмады<br />

гой тамшы кан", -кершюшдеп алгашкы жолда тамак<br />

нэрс1здш (1г), демек Магжан стилше сай, ол тарткан азап,<br />

молдыгы (I) шан берсе, "алма" ce3i-api зейнетгшк дэлел1 (Зг),<br />

api KepiKTeyim (4а). Ал, сейткен керкем бетте тамшы кан калмауы<br />

лирикалык кдЬарманньщ каншалык жудегенш (2а)<br />

ашады.<br />

- "Крнырау кагып оятады акырьш, //Тым болмаса ci6epлеп<br />

те атпай тан",- суреттемесшдеп "акырып" ce3i-ce3<br />

мэнерлши (4и). Ce6e6i 6ip FaHa "акырып" ce3i абактыда<br />

камалгандарга деген ектемдисг1 шегелей тускен. Ал, танньщ<br />

"С1берлеп" атуын тоспауды дотеу кезшде белплА 6ip табигат<br />

кубылысыньщ, таннын, накты 6ip KepiHici, аберлеу (Зд) жэне<br />

TipmuiiK салтанаты (Зв) бой кетерген.<br />

-"Абактыньщ айга бага куш узак,//Жанды жейтш жылга<br />

бага TyHi узак",-дегендеп алгашкы тармакта камауда жаткандар<br />

уш1н уакыт emeyi (1д) эйгшенсе, екшшюшде "жейтш"<br />

ce3i кемеггмен "тун" сезшщ жандануы, кейштеу (4г) жасалган.<br />

Сонымен 6ipre бул екшпп жолда да уакыт errieyi (1д)<br />

ерблшген.<br />

-"EcKi мола дан дыбыс жок, тым-тырыс,//Тык-тык басып<br />

кузетгш жур жалгыз-ак",- кершгсшде тыныштык сипаты (За)<br />

бар. Егер лирикалык каЬарманнын камауда отырганын, азаттыкгы<br />

кексеуш багамдасак, бул тыныштык та жайлылык емес,<br />

кайта курескер аркалаган зобаланнын ауыр екенш, демек<br />

алабетен кушпен айкдсуды машык кылган каЬарман сипатын,<br />

Магжан стилш, саралауга бастайды.<br />

-"Кдра жылан-кальщ ойлар таптады,//Шыбын жаным ба-<br />

76

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!