кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ ÐºÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
Сол буркактьщ астында Кдналган 6ip ун шыгад. Кдналад да, кущренед, Аскар элде туншыгад, Баскан оны кай кудай Tycri ме екен найзагай Жатыр ма екен жау жайлап Гималай аскар неге олай1 Шыгарманьщ алгашкы "Сурау" бел1м1ндеп шумактардын бэр! "Гималай аскар неге олай" сауалымен 6iTin, соган баса назар аударуга кызмет етсе, туындыныц "жауап" бел1мшде бул зобаланга деген куйзелю жоталана тускен. Кешнп сауалдарга ден кою барысында "Жауап" бол1мшдеп ор KepiKTeyiui (эпитет), ор тецеу, ор ауыстыру (метафора), эр кейштеу, эр астарлау (символ), эр дереказ угымды заттандыру т.т. иык суйесе келе Гималай азабын жан-жакты ашуга кызмет еткенш кейшп жауаптарда да дэлелдемекшз. MiHe, муньщ 6epi, Гималай куйшн суреткердщ каншалык ерерш орнектей алганын деледдейдь 16. Алгашкы шумактагы:"Анасындай алтын кун”-тарма гындагы-"алтын"; "Есейген аскар Гималай" жолындагы -"аскар"; екшшщеп:"Б1рде жылы нурланып" шйндеп -"жылы", - 6opi де езекп идеяны, Гималай артыкшылыгын эспеттеуге арналган KepiKTeyiui (эпитет) улгшерь Сонымен 6ipre туындыда кесемше, eciMiue KeMeriMeH жасалган керисгеушггердщ улгайган турлер1 отау тиосен. Моселен, "Буырканып, бурсанып",-деп басталатын екгнзш шумактын алгашкы бес жолы:- "Ыргалып, тулап, тербелш", -тармагын мандай еткен ушшипнщ бастапкы ал ты тармагы; бесшппнщ:"Булт тамшылап, кдмшылып",-куйшде ершген 6ipiHmi жолы;"Тауды, тасты кашатып", -жолымен ерютеген оньшшынын алты тармагы -6opi кесемшеге иек артып, туйдектелш, Ti3Uiin кеп, KopiicreyiinTiH (эпитеттщ)езшдж курдел1 турш уйыстыруымен кецш белпзед1. Ал, жетшхш шумактагы: Кунш кемш, батырган, взенш тас катырган, Кузын, музын шенгедцеп, 66
TereypiHiH батырган, Апшысын аяз куырып, Кдкдлса кан какырган,- Бар 6ip баскдн тумандай-жолдарына зер салайык,- (Бхраз ретте ютаптарда бурын орын алып келген кате белгшерд1 тузеп, нуктелерд1 уйрмен ауыстырып, сол аркылы сездердщ уйысу, киысу, матасу тэрпбш шынайы калыпка келг1руд1 жон кердйс. Соньщ нэтижесшде бастапкы жолдарда айтылганныц 6opi кейшп туман сипатын ашарлык курдел1 аныкгауышка ягни курдел! керпсгеуппке айналды-К,.Ж.). Зерделесек, бастапкы жолдардьщ эр екшшюше нукте коюга болмайды. Ce6e6i онда айтылгандардыц бэр! окшау калмай, Канаттасып барып, кейшп туман сипатын ашуга cenTiriH типзуде. Мше, осы таразымен олшесек, 6i3 келпрген узшдщеп соцгы жолга дейшгшщ 6epi курделД аныктауыш, ягни курдеш Kopiicreyiin (аныктауыштьщ 6opi керисгеуиц бола бермейтшш ескерсек те -К,.Ж.) ynruiepi. Ce6e6i Гималайды баскан жай 6ip туман емес, "Кунш кемш батырган,// взенш тас катырган" т.т. туман деп есептесек кана, акынныц сез колдану, сез еру шеберлагш тани да, таныта да аламыз. Сезбе-сез угынсак, кущи кемш батыру да, езенд! тас катыру да ерен алапат куши, эсерд1 танытады. Сонымен 6ipre шыгармадагы бар елен шумактарын катар алып карастырсак, бэршде де бастапкы жолдардагы ойлардын т1збектеле келе соцгы сауалга мандай прейтшш, бул б1рлмсй, ундестжй есептемей, шыгарманы толык тус1ну мумкш eMecTiriH багамдай аламыз. Рас, бул KepiKTeyiurrepfli курделентпей, жшпсгеп, ягни оныц шпнде жеке KepiKTeyiin, тецеу, символдык белп, метафора барын т.т. ажыратуга болады. Эйтсе де шыгарма идеясын кабылдау ушш одагайланган, окщау турган метафорадан т.т. repi уйыскан, курделенген кержтеуци ynrwepi пэрмещцрек кызмет етсе, 6i3 оны ecKepyiMi3 керек. 17. Шыгармадагы курд ел i деп тапкан кер1ктеушггерд1 жек алып та, белек калдырмай, одан кейш шацырак кетерген тецеуге 6ipiicripin, курдел1 тецеу деп, берш соган багындыруга да болады. Мэселен: 67
- Page 15 and 16: 7. Кшк азапталуыныц
- Page 17 and 18: Эншешнде есемдйс с
- Page 19 and 20: Эр сурак ретше сай
- Page 21 and 22: 1."Журепм, жалын атк
- Page 23 and 24: куйд! тербету, TinTi т
- Page 25 and 26: куш-жпер жумсаганы
- Page 27 and 28: Мугал1м корытындыс
- Page 29 and 30: леген адам кайгы epie
- Page 31 and 32: Bipimui сауалга байлан
- Page 33 and 34: сипатын ашуга кызм
- Page 35 and 36: Оныншыга катысты д
- Page 37 and 38: 8. Аркырап айкай сал
- Page 39 and 40: ган жер езгешелйсг
- Page 41 and 42: -"Бассын". Тагы да же
- Page 43 and 44: шалгын арасында кы
- Page 45 and 46: I/ мен де талантты а
- Page 47 and 48: 15. Лирикалык каЬарм
- Page 49 and 50: KepiHiciH лирикалык каЬ
- Page 51 and 52: (сол жетшшще) эйгше
- Page 53 and 54: магыныц жеке ез1-ак
- Page 55 and 56: Муны:" Кец даланы ку
- Page 57 and 58: курдел1 KepiKTeyiui улгт
- Page 59 and 60: селен, "Куз" елещнде
- Page 61 and 62: лирикалык, каЬарма
- Page 63 and 64: 2. Сезбе-сез угынсак
- Page 65: 11. Жогарыда келт1рш
- Page 69 and 70: Кулдыц канын кылгы
- Page 71 and 72: шыгарманыц езегсп
- Page 73 and 74: М.ЖУМАБАЕВ 0ЛЕНДЕР1
- Page 75 and 76: Б.Майлин "К,ырда" ел
- Page 77 and 78: pap жерд* таппады"-де
- Page 79 and 80: тау ецселш п (1г) дел
- Page 81 and 82: 1г. Кел келемдшп, су
- Page 83 and 84: -"Ойга терец бойлас
- Page 85 and 86: месе "жастагы адам",
- Page 87 and 88: жерд1 кушактап мен
- Page 89 and 90: алмай жур. Элде ола
- Page 91 and 92: Ыктимал жауаптар: "
- Page 93 and 94: дегендеп "кекке" се
- Page 95 and 96: 2e. Эарелеу. 26. Ултты
- Page 97 and 98: к -"Сыпыра шауып кыр
- Page 99 and 100: лык; кэЬарманньщ бе
- Page 101 and 102: 2. Сэкен стилше багы
- Page 103 and 104: -Осы icnerri пшрда "Жаз
- Page 105 and 106: ЕК1Н Ш 1 Б0 Л 1М МЕКТЕ
- Page 107 and 108: Ыктимал жауаптар: -
- Page 109 and 110: -Балалар , манадан 6e
- Page 111 and 112: оньщ пншде ертегше
- Page 113 and 114: де, хан да 6ipa31зденг
- Page 115 and 116: Ал, ец соцында Жама
TereypiHiH батырган,<br />
Апшысын аяз куырып,<br />
Кдкдлса кан какырган,-<br />
Бар 6ip баскдн тумандай-жолдарына зер салайык,-<br />
(Бхраз ретте ютаптарда бурын орын алып келген кате<br />
белгшерд1 тузеп, нуктелерд1 уйрмен ауыстырып, сол аркылы<br />
сездердщ уйысу, киысу, матасу тэрпбш шынайы калыпка<br />
келг1руд1 жон кердйс. Соньщ нэтижесшде бастапкы жолдарда<br />
айтылганныц 6opi кейшп туман сипатын ашарлык курдел1<br />
аныкгауышка ягни курдел! керпсгеуппке айналды-К,.Ж.). Зерделесек,<br />
бастапкы жолдардьщ эр екшшюше нукте коюга болмайды.<br />
Ce6e6i онда айтылгандардыц бэр! окшау калмай,<br />
Канаттасып барып, кейшп туман сипатын ашуга cenTiriH<br />
типзуде. Мше, осы таразымен олшесек, 6i3 келпрген узшдщеп<br />
соцгы жолга дейшгшщ 6epi курделД аныктауыш, ягни курдеш<br />
Kopiicreyiin (аныктауыштьщ 6opi керисгеуиц бола бермейтшш<br />
ескерсек те -К,.Ж.) ynruiepi. Ce6e6i Гималайды баскан жай<br />
6ip туман емес, "Кунш кемш батырган,// взенш тас катырган"<br />
т.т. туман деп есептесек кана, акынныц сез колдану, сез<br />
еру шеберлагш тани да, таныта да аламыз. Сезбе-сез угынсак,<br />
кущи кемш батыру да, езенд! тас катыру да ерен алапат<br />
куши, эсерд1 танытады. Сонымен 6ipre шыгармадагы бар елен<br />
шумактарын катар алып карастырсак, бэршде де бастапкы<br />
жолдардагы ойлардын т1збектеле келе соцгы сауалга мандай<br />
прейтшш, бул б1рлмсй, ундестжй есептемей, шыгарманы толык<br />
тус1ну мумкш eMecTiriH багамдай аламыз. Рас, бул<br />
KepiKTeyiurrepfli курделентпей, жшпсгеп, ягни оныц шпнде<br />
жеке KepiKTeyiin, тецеу, символдык белп, метафора барын<br />
т.т. ажыратуга болады. Эйтсе де шыгарма идеясын кабылдау<br />
ушш одагайланган, окщау турган метафорадан т.т. repi уйыскан,<br />
курделенген кержтеуци ynrwepi пэрмещцрек кызмет етсе,<br />
6i3 оны ecKepyiMi3 керек.<br />
17. Шыгармадагы курд ел i деп тапкан кер1ктеушггерд1 жек<br />
алып та, белек калдырмай, одан кейш шацырак кетерген тецеуге<br />
6ipiicripin, курдел1 тецеу деп, берш соган багындыруга<br />
да болады.<br />
Мэселен:<br />
67