кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

сездщ бхрдёй "с", сепзшшшщ тертшшклндеп уш сездщ "ж" дыбысымен басталуы т.т.-акынныц дыбыс ундесппне мен беру улгшерь Бул да-1.Жансупров стии KepiHici, дыбыс эуендипп аркылы езщдгк эсер тудыру ерекшелт. Тек бул шыгарма емес, акынныц баска туындыларында да осылай дыбыс куу, дыбыс эуездшшн ту ету орын алатыны белгшi. 8. Шартты турде жЪпктесек, екшпп шумакта бояу турйШ ёлщй: б1рде кысымды, б1рде жумсаруды алма- К езектестфШ пайдалануды KepeMi3. Атап айтканда, б1ресе:"Булттанып, бурсанып,// Булттанып, курсанып,// ...Б1рде ашулы томсарып", -KepiHic берсе, ара-тура: "Bipfle жылы, нурланып,//...Bipfle торгын жумсарып" ыкдал етедь Булай жарыстьфу да б1ркалыптылык езгермеущ емес, тынымсыздык, ауысу, 03repic атаулыны еспеттеуге багытталган. 9. YuiiHiiii шумактагы алгашкы жет! жолдыц алтауы езен агысына, оныц агын екпшше жоне суы молдыгына арналган:'Ъ1ргалып, тулап, тербелш,// Тербетсе аскар KyHipemn,// Жазыкта аттай жарысып,//...Тауды бузып, тасты айдап,// Сылдыр-сьшдыр сез сейлеп,//©зендер салган неге айкай” Осы узшдщеп езеннщ ыргалып, тулаумен шектелмей, аскарды куц1ренте тербетр орасан екпш кушп ацгартады. Ce6e6i жай 6ip калканы емес, аскар тауды козгау, оны тербетш, куц1ренткен ун nibirapy-6opi алапат Tereypinai: су молдыгын жоне агыс eraiiHi каттылыгын долелдейд1. Бул мыктылыкты су агысы тездаг1 сондай, жазыкта аттай жарысуы, жай 6ip бегетп емес, таудыц езш бузуы, ауыр тасты ез аягымен журетш мал Tepi3fli жецш кетерш айдап жылжытуы-бор1 дамыта туекец. Туйш айтканда, су ектш не TOHTi етудщ 6epi, соншалык тегеурщщ озеш бар Гималайдыц алыптыгын, демек сол Tepi3fli халыктыц да бipлece алса, мумкщцт, куш -куаты мол екешн ацгартуга арналган. 10. Соншалык тегеурщщ езеннщ: "Иыкта жштей курмелр'де тау аумактылыгьш, зацгарлыгын аша тусещ. Тау келемдд, орныкты болмаса, сонша екпш1мен келе жаткан езендг жштей курмеп бегей алмас едь Демек жштей курмелу де тау алыптыгына, сол аркылы халык мумкщщгше бас ипзуге бастайды. 64

11. Жогарыда келт1ршген:"Сылдыр-сылдыр сез сейлеп,// 0зендер салган неге айкай"-агыс екпшш гана емес, дыбыс каттылыгын да жайып салган. Сонымен 6ipre 6eciHini шумактагы:"кущренед" ce3i де Гималайдагы дыбыс сипатын аша туседь Дыбыс езгешелпч де шыгармадагы езекп идеяны, б1рлескец халык мумк1нд1гш мецзеуге итермелейд1. 12. "Жемкп жерде мэуелеп",// Teperi кекке тэуелеп",-жолдарында жемютщ толысуы, теректщ биисгеп ecyi де Гималайдагы eciMfliK элемшде де кемелдшйс бар екенш аныктап, непзп идеяга ундес алынуымен кезге тусед1. 13. "Тагысы таста ойнаса,// Кдяда кыран эуелеп,//Андыздап ара бал сорып,// Шешегш шымшып кебелек,// Кундагыну карагай"-тармактарыньщ бэрш Гималайдагы жалпы TipmmiK салтанатыньщ белгшер1 деп топтастырамыз. Ce6e6i онда йршгак бэсен болса, тагысы таста ойнап, "кияда кыран еуелеп" уша алмас ед1. Сонымен 6ipre араньщ "андыздап" бал соруы да, кебелектщ шешегш шымшуы да, тау кундагыньщ "ну карагай" болуы да-бэр1 де Гималайдагы т1ршш1ктщ бийс денгейш делелдейд1. Бул улгшер де-туынды идеясына ез1ндж улес косуымен багалы. 14. Шыркау да окшау Гималайдын ез1нде 6ip киналыс барын дабыралау нэтижесшде ГЖансупров уйымдасса, осы тау тэр1зд1 алапат мумкшдт бар халыктьщ Ka3ipri мушкш халше, езгще, бугауда екенше уцштуге жетелейШ. 15. Гималай киналысын акын сез арасында айга салмайды, эр шумакга соган кайта оралып, алгашкыдагы ойды кейшгще уштай , етюрлей келш, езект1 идеяны тулгаланта тусуд1 жузеге асырган. Мэселен, бастапкыда Гималай сорлауы:"Сол куннен нур ала алмай,//Басы мунар, бауыры тар// ...Гималай аскар неге олай" -деп бершсе, екшш1 шумак со- Нында:"Сол анадан сут алмай,// Ke3i сокыр, кецш тас,// Гималай аскар неге олай-деп ершген. Бул кдорети ушшшшщ аягындагы:"Сол сеулетке оранбай,// Борбайы борша, арша арка,// Гималай аскар неге олай" -жолдары удете тусед1 де, бесшш1 шумак тутасымен сол азапка курылган: Булт тамшылып, камшылып, Буркакгатып кун шыгад. 65

сездщ бхрдёй "с", сепзшшшщ тертшшклндеп уш сездщ "ж"<br />

дыбысымен басталуы т.т.-акынныц дыбыс ундесппне мен<br />

беру улгшерь Бул да-1.Жансупров стии KepiHici, дыбыс<br />

эуендипп аркылы езщдгк эсер тудыру ерекшелт. Тек бул<br />

шыгарма емес, акынныц баска туындыларында да осылай<br />

дыбыс куу, дыбыс эуездшшн ту ету орын алатыны белгшi.<br />

8. Шартты турде жЪпктесек, екшпп шумакта бояу<br />

турйШ ёлщй: б1рде кысымды, б1рде жумсаруды алма-<br />

К езектестфШ пайдалануды KepeMi3. Атап айтканда,<br />

б1ресе:"Булттанып, бурсанып,// Булттанып, курсанып,//<br />

...Б1рде ашулы томсарып", -KepiHic берсе, ара-тура: "Bipfle<br />

жылы, нурланып,//...Bipfle торгын жумсарып" ыкдал етедь<br />

Булай жарыстьфу да б1ркалыптылык езгермеущ емес, тынымсыздык,<br />

ауысу, 03repic атаулыны еспеттеуге багытталган.<br />

9. YuiiHiiii шумактагы алгашкы жет! жолдыц алтауы езен<br />

агысына, оныц агын екпшше жоне суы молдыгына арналган:'Ъ1ргалып,<br />

тулап, тербелш,// Тербетсе аскар KyHipemn,//<br />

Жазыкта аттай жарысып,//...Тауды бузып, тасты айдап,//<br />

Сылдыр-сьшдыр сез сейлеп,//©зендер салган неге айкай”<br />

Осы узшдщеп езеннщ ыргалып, тулаумен шектелмей, аскарды<br />

куц1ренте тербетр орасан екпш кушп ацгартады. Ce6e6i<br />

жай 6ip калканы емес, аскар тауды козгау, оны тербетш,<br />

куц1ренткен ун nibirapy-6opi алапат Tereypinai: су молдыгын<br />

жоне агыс eraiiHi каттылыгын долелдейд1. Бул мыктылыкты<br />

су агысы тездаг1 сондай, жазыкта аттай жарысуы, жай 6ip<br />

бегетп емес, таудыц езш бузуы, ауыр тасты ез аягымен журетш<br />

мал Tepi3fli жецш кетерш айдап жылжытуы-бор1 дамыта туекец.<br />

Туйш айтканда, су ектш не TOHTi етудщ 6epi, соншалык<br />

тегеурщщ озеш бар Гималайдыц алыптыгын, демек сол Tepi3fli<br />

халыктыц да бipлece алса, мумкщцт, куш -куаты мол екешн<br />

ацгартуга арналган.<br />

10. Соншалык тегеурщщ езеннщ: "Иыкта жштей курмелр'де<br />

тау аумактылыгьш, зацгарлыгын аша тусещ. Тау келемдд, орныкты<br />

болмаса, сонша екпш1мен келе жаткан езендг жштей<br />

курмеп бегей алмас едь Демек жштей курмелу де тау алыптыгына,<br />

сол аркылы халык мумкщщгше бас ипзуге бастайды.<br />

64

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!