кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

белгш. Алыска бармай-ак, белгш акын, сез 3eprepi Рали Ормановтьщ уш елещнде каЬарманды мшез, ce3iM, жагдай ерекшел1пне сай уш турл1 кдраткднын алайык: 1. Байыптай езщ карашы, Байыган мынау алкапка, (19, 100.) 2. Есицзде ме, Рахим, Екеум1з сонда елмзде, Hlerin сапар узак тым, Елевдей карап мен ci3re. (Бу да сонда, 250.) 3. YMinue сэуле теккен кара кез1, К^райды жалт erin 6ip калай ез1. (Бу да сонда, 378.) BipiHuii мысалда лирикалык каЬарманнын аспай-саспай, акылга сала караулы калаганын керсек, екшицце байсалдылык байкалмайды, оньщ ececiHe мазасыздану, аландау, умц арту басым. Уш1ншще караудьщ 6ip гана сэтш, езгеше 6ip куштарлыкден шарпылган TypiH, екшеп бейнелеу бар. Мше, бул уш турл1 карау тек каЬарман кез жаберуш уст1рт, селкос хабарлай салмай, оньщ жан-дуниесш, сезlm ерекшелхгш коса танытады. Сондай-ак Батык Мэжитулынын (6i3 келпрген жеййШ мысалда) 1уган жер сокдагына экенщ калай кез салганын да тек "карады" сезшён 6epyi есерси болып тур. Экес1 туган жерше жай эншейгн карай сала ма Туган жер1н жаксы Kepyi, езщдш Te6ipemci, -6epi оньщ соган "ез1нд1к" карауын тугызбай ма Тагы да салыстыру, ойлану ушш белгш 6ip KepiHicKe назар аудара карауды бейнелеген 6ipa3 мысалдарды топтап келт1реййс: 1.Неткен сулу ekip ен, Кдрай берем уципп. Ражайып 6ip мей1рмен Келешегщ тур кулш. (Аманжолов К, (24, 289.) 2. Ескертюигке KipniK какпай кддаламын, караймын, Ескерткшпн улы акынньщ дел езше балаймын. (Бу да сонда, 23-бет.) 3.Терезеден тесше кдраган, Дестелеп шашын тараган, Кудаган ескен арулар 250

Кшдерден жылай кдлмаган. Тшешшулы Шалкшз. (35, 80.) 4. Дауыс шыкхдн жакка шаншыла кдрады. (Кеюлбаев Э. (42, 121.) 5. Телм1рш ею кез1 кара суда, Ертеден тыныш алмай сулуымыз. (Майлин Б. (17, 30.) 6. Кершген ез1м емес, кур сулдер1м, Кез сузе телн емес курсшгешм. (Орманов F. (19, 38.) 7. Сол буюл алкапты албастыдай айкара басып жатып алган тылсым тыныштыкты купрлете уатып, оз-озшен Tic кайрап, айбат шеккен KypriK карды курт-курт омырып, о кыранга да, бу кыранга да кетершп, жан-жакгы шолып узак турады. Ко йне ештене ийкпейди (Кекшбаев 8. (38, 142.) MiHe, мундагы 6ipinmi мысалда зер салып, банкам карау алынса, еюншщегщен кез тнудщ одан opi отюрлене, уштала тускенш коремйз. Ал, ушмшп, тортшшще бул шуйшудщ одан opi орктей тускещ аны к Бесишп, алтыншыда opi кадала, opi домелене ущлудщ уштаскан Typi келт1ршсе, жетншн белгш1 6ip кещстпсп негурлым кен камтуга арналган. С ойтт бул мысалдарда ор каИарман белгип 6ip correri жагдайына, коршаган орта ocepine, оз MiHe3iHe, куштарлыгына т.б. сай тек "езшше" карайды. Сол аркылы ол ознадк ерекшелтмен шынайы, пакты коршедк "Кдрау" турлерш пакты накыштай алмау тор1зд1 олкылыктын тек 6ip акынга тон eMecTiriHe кез жетюзу ушш тагы 6ipa3 мысалдар келт1рем1з. Ton-Toyip олендер1мен кезге тусш журген, талантты жас акмндарымызлын 6ipi Байбота Серйсбаевтын 1981 жылы "Жалын" баспасынан шыкхан "Жулдызым жогары" жннагына уншеШк: 1.Баланыц аты бала гой, бала Узамай менен 6ip адым, Жуз1ме Gip сот кдрап ойлана, Кряды маган сурагын. (3.) 2. Oripiicri айтып бол мае балага, Узак карал турып каллы м дал а га. (5.) 231

Кшдерден жылай кдлмаган.<br />

Тшешшулы Шалкшз. (35, 80.)<br />

4. Дауыс шыкхдн жакка шаншыла кдрады.<br />

(Кеюлбаев Э. (42, 121.)<br />

5. Телм1рш ею кез1 кара суда,<br />

Ертеден тыныш алмай сулуымыз.<br />

(Майлин Б. (17, 30.)<br />

6. Кершген ез1м емес, кур сулдер1м,<br />

Кез сузе телн емес курсшгешм.<br />

(Орманов F. (19, 38.)<br />

7. Сол буюл алкапты албастыдай айкара басып жатып алган<br />

тылсым тыныштыкты купрлете уатып, оз-озшен Tic кайрап,<br />

айбат шеккен KypriK карды курт-курт омырып, о кыранга<br />

да, бу кыранга да кетершп, жан-жакгы шолып узак турады.<br />

Ко йне ештене ийкпейди (Кекшбаев 8. (38, 142.)<br />

MiHe, мундагы 6ipinmi мысалда зер салып, банкам карау<br />

алынса, еюншщегщен кез тнудщ одан opi отюрлене, уштала<br />

тускенш коремйз. Ал, ушмшп, тортшшще бул шуйшудщ<br />

одан opi орктей тускещ аны к Бесишп, алтыншыда opi<br />

кадала, opi домелене ущлудщ уштаскан Typi келт1ршсе,<br />

жетншн белгш1 6ip кещстпсп негурлым кен камтуга арналган.<br />

С ойтт бул мысалдарда ор каИарман белгип 6ip correri<br />

жагдайына, коршаган орта ocepine, оз MiHe3iHe, куштарлыгына<br />

т.б. сай тек "езшше" карайды. Сол аркылы ол<br />

ознадк ерекшелтмен шынайы, пакты коршедк "Кдрау"<br />

турлерш пакты накыштай алмау тор1зд1 олкылыктын тек<br />

6ip акынга тон eMecTiriHe кез жетюзу ушш тагы 6ipa3 мысалдар<br />

келт1рем1з. Ton-Toyip олендер1мен кезге тусш журген, талантты<br />

жас акмндарымызлын 6ipi Байбота Серйсбаевтын 1981<br />

жылы "Жалын" баспасынан шыкхан "Жулдызым жогары"<br />

жннагына уншеШк:<br />

1.Баланыц аты бала гой, бала<br />

Узамай менен 6ip адым,<br />

Жуз1ме Gip сот кдрап ойлана,<br />

Кряды маган сурагын. (3.)<br />

2. Oripiicri айтып бол мае балага,<br />

Узак карал турып каллы м дал а га. (5.)<br />

231

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!