кулндык, мешьур-жуст

ернектердщ жеке-жеке алынганда "куану" сезше толык синоним
бола алмайтыны да белгш. Ce6e6i, ондагы:"маркаю",
"желпшу", "сергу", "серпиту" т.б. сездершщ эркайсысынын
непзп магынасы, ез ерекшелш бар. Б1здщ бел in керсетюм1з
келгеш: жеке тур ганда куану угымын ашуга арналмаган Tepisfli
сездер мен сез TipKecTepiHiH езше зергерлердщ соны жук
арта бшгеш. Сейтш, бул сездер непзп болмаса да, косалкы,
ауыспалы магыналарында турып-ак, куаныштын белгш 6ip
TypiH ашуга кызмет етуде.
"Кдзактшнщ тусщщрме сездшнде" (7 том, Рылым, 1983,
134) "маркдй" сезшщ eici магынасы гана бершген. Ол: "1.Есею,
есу, улкею. 2. Ocin-даму, алга басу" магыналары. Ал, 6i3
келлрген алгашкы уш мысалдагы "маркай" ce3i магыналары
ол ею аныктамага сай келмейдг Б1здщше, "маркай" co3iHin
yinimiri ауыспалы магынасы да бар. Ол: белгш 6ip табыска
жетш, кенш-куй1 жаксаруына байланысты туган ез1ндйс байсалды
куанышты бейнелейтм. Анда-санда кездесетш аныктама
жет1мазд1гше кдрап, сездж авторларынын аздаган жылдардагы
кыруар ецбегш жокка шыгарудан аулакпыз. Айтпагымыз:
тш байлыгы ш еказдт сонша, оны 6ip топ галымнын
он-он бес жылдыкенбеп де тугел камтып 6epyi мумкш емес.
Бул ешкашан тугелдешп бтгейтш шетс1з де шеказ, мол казына
, улы байлык.
"Маркаюдагы" кецш-куй кетерщкшгшс ундес алынган
"коштану" сезше (4-мысалдагы) iurreft ракаттану, тыншу ce3iMi
косылган. "ЖелniHy"-куаныштын тек шектеут сез1м болып
калмай, орекетке кеше бастагандыкты коса танытады. Сондай-ак
"сергу" ширау, бой жазу, кещл кетеруд1 ашуга колданылса,
"серпшу" кецш-куйд1н негурлым темендеу сатысынан
жогарыга карай ершуш кестелеуге жумсалган. "Кутындау",
"жаркылдауда" есе тускен куаныш ce3iMiHiH сырт сергеючк,
ойнакылыклен есем астасуына тап боламыз. "Летруде" тек
Kyncinin, 6ecin сейлеу, немесе есерсоктанып кугыру, ел!ру
емес (туащйрме сезд1кте айтылгандай), сонымен катар
куанышты тежемей, таскындата бшу, шеюмз куштарлык шарпуы
бар.
237