кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ ÐºÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
Теренщ атын ертгеп ескен ел ец, 0зще ат 6iTiirri-ay, байгусым-ай! (279-280-6.) Мэтшмен таныстырылганнан кейш мугал1м окушылардьщ Батыраш туралы жазган байламдарын саралай келе, былай корытады: -"Ашушан", "катыгез" дегендерде дэлд1к жетюпейдь "0ркек1рек" уйгарымында 6ipa3 жакындау бар. "Ожар, долы, кикар, сьщарезу, кекбет, куйгелек", т.б.,-деген тужырымдармен келюе отырып, оньщ бэрш мына туйшге багындырайык. Ол-астамшылык. Одан opi Батыраштын Кулагерге бага 6epyi кестеленген мына узнш келпршед1 де, бага беру тагы окушы еншюше каддырылады: Жануар, 6iTiciH де ерек екен, Суйегщ алка-салка белек екен, Кергем жок керш журш мундай атты, Жуг1рсе шаба ма екен, желе ме екен Бул Kenip жылкы ма екен, не мене екен Осы аста алдымен-ак кеде ме екен Алдына ат салмаган Кектуйгынга Bip поле Кекшетаудан келген екен! Жылкыдай селт етпейд1, не мшез1 Жай, салан, мшез1 ме-бой куйез! Ecrynii ем сумырайдьщ сырттан дадкын, Жайлы емес, не кылса да келген кезь Отты екен жануардьщ ею кез1, Першщ пырагы ма муньщ e3i (286 б.) Мугалш TyciHiri: -Ие, дурыс белгшепсщцер, будан 6i3 сырт туркына карап, ат сипатын Батыраштын жете таныганын, бапкерл1гш, битрлтн байкаймыз. Тек осы бакылаудан кейш бершген: "TyTirin, кап-кара боп турды Батыраш// Жалгыз-ак "Кдп-кап! болып айткан сезГ'.-суреттемесшен Батыраштын ез1мшш, uniTap екенш де андаймыз. Мугалш сауалы: 188
-Кулагерге кастандык жасалганнан кейш, соны мойындау орнына кдрсы дау салган Батыраштын мына сездерше карап, кандай бага береаздер: "Е, Керей! Азган Аргын, Уак, Найман! Сендерде ненщ буы кокырайган 0лд1 деп Карауылдын 6ip жылкысы, Урыны канды мойын таптьщ кайдан Аулак тарт, атыц басын Алтайымнан, Келмейтш Керей-серей бакайымнан. Жала кып, барымтага 6эйгемд1 устап, Жер1нд1 Kepin турмын бата айырган! Мойныма ат ел!мш болсан койган, Bip жьипдым Карауыддан тартып сойган! Kecin ал кушщ болса кулагымды, Эйтпесе болганьщ не сонша ойран Куиинд! керем бэйге бермей койган, Тартылар ез табагын астан, тойдан. Шьщап кер конысында тыныш отырып, Есемд! ел шапсам да алмай койман!" (315-6.) Ыкгимал жауаптар: -Пелекор , суайт, ашушан, кдскунем, аяр, томырык, дунк, шадыр, кекшш, ожар, думше, бопсашыл, зорлыкшыл, киямпурыс, адуын, т.б. Окытушы осы байламдар шшен: "адуын, полекор, бопсашыл", -деген шеппмдерд! бел1п алады. Осылайша дастандагы Акан, Батыраш бейнелер1н саралап тамамдаган сон, шыгарма идеясын кен ашу уш1н жуйрйспктщ, озыктыктын символдык белпсше айналган Кулагер бейнесш де арнайы талдатуына болады. Мунда да алдымен узйщ усынылып, 1з1нше окушы жауабы тал ап етшедь Моселен, атакгы ат 6Ljiripi, 6anKepi Курецбай сыншы Кулагерге былай бага беред!: Келюкен кескш мынау, омыраудын 03i айтар: каратам,-деп,-казак каумын. Сом аяк, быртык бакай, болат туяк, Тасындай шубар ала Кокшетаудын. (272-6.) 189
- Page 137 and 138: Сауал бершгесш, муг
- Page 139 and 140: Бесшшщеп "ж1бек"-эр1
- Page 141 and 142: де, Баянды актарлык
- Page 143 and 144: жузеге асады. Мэсел
- Page 145 and 146: кейш орныгып, мацай
- Page 147 and 148: орналасуга тик "тас
- Page 149 and 150: парсы C03i, "тун кебел
- Page 151 and 152: г агытудыц сейлеу Ty
- Page 153 and 154: маганын, жапырагы м
- Page 155 and 156: Тастарды домалаткд
- Page 157 and 158: -"Оралган am белше". -T
- Page 159 and 160: -Адактыц куши екенш
- Page 161 and 162: icnerrec болганы анык,.
- Page 163 and 164: ец алдымен акку унш
- Page 165 and 166: С.СЕЙФУЛЛИННЩ "АККУ
- Page 167 and 168: "Кдзак, тш нщ тусшде
- Page 169 and 170: акку, мурша келмей,/
- Page 171 and 172: келге жылап акты//А
- Page 173 and 174: аныктауда сез магы
- Page 175 and 176: I. ЖАНСУПРОВТЩ "КУЛА
- Page 177 and 178: нын багамдауына му
- Page 179 and 180: "бултылдап", былкыл
- Page 181 and 182: Бакырмай домбыраны
- Page 183 and 184: аркылы Акан уш эсер
- Page 185 and 186: Суалдьщ, сорлы иецн
- Page 187: Ыкгимал жауаптар: -"
- Page 191 and 192: мен 6ipre "терт аяк,ты
- Page 193 and 194: Аулына ас бергеннщ
- Page 195 and 196: Жерге алып нокгалы
- Page 197 and 198: Y IIIIH IIII Б0Л1М М ЕКТЕП
- Page 199 and 200: лактасын. дауыл eicipc
- Page 201 and 202: 4. Сондай жел аралас
- Page 203 and 204: журю, буландау, бул
- Page 205 and 206: 2. Ол катарынан уш б
- Page 207 and 208: Мугал^м будан кейш
- Page 209 and 210: "кеп" у г ы м ы н д а м
- Page 211 and 212: З.Жыбырлап келдщ бе
- Page 213 and 214: Улгайган жасывда м
- Page 215 and 216: 2. Алгашкы келген эс
- Page 217 and 218: Кдбыргасын сегйггш
- Page 219 and 220: Малынган бау-бакща
- Page 221 and 222: 2. Толыпты талай ещр
- Page 223 and 224: Этеке, емес бшгенщ./
- Page 225 and 226: Бул мысалда (баска
- Page 227 and 228: Желекп жас кедшдей
- Page 229 and 230: Сонан сасып турмас
- Page 231 and 232: Бугш аздап куанып,
- Page 233 and 234: 8. Мен куансамбшесщ
- Page 235 and 236: Апыл-тапыл алдында,
- Page 237 and 238: ернектердщ жеке-же
-Кулагерге кастандык жасалганнан кейш, соны мойындау<br />
орнына кдрсы дау салган Батыраштын мына сездерше<br />
карап, кандай бага береаздер:<br />
"Е, Керей! Азган Аргын, Уак, Найман!<br />
Сендерде ненщ буы кокырайган<br />
0лд1 деп Карауылдын 6ip жылкысы,<br />
Урыны канды мойын таптьщ кайдан<br />
Аулак тарт, атыц басын Алтайымнан,<br />
Келмейтш Керей-серей бакайымнан.<br />
Жала кып, барымтага 6эйгемд1 устап,<br />
Жер1нд1 Kepin турмын бата айырган!<br />
Мойныма ат ел!мш болсан койган,<br />
Bip жьипдым Карауыддан тартып сойган!<br />
Kecin ал кушщ болса кулагымды,<br />
Эйтпесе болганьщ не сонша ойран<br />
Куиинд! керем бэйге бермей койган,<br />
Тартылар ез табагын астан, тойдан.<br />
Шьщап кер конысында тыныш отырып,<br />
Есемд! ел шапсам да алмай койман!" (315-6.)<br />
Ыкгимал жауаптар:<br />
-Пелекор , суайт, ашушан, кдскунем, аяр, томырык, дунк,<br />
шадыр, кекшш, ожар, думше, бопсашыл, зорлыкшыл, киямпурыс,<br />
адуын, т.б. Окытушы осы байламдар шшен: "адуын,<br />
полекор, бопсашыл", -деген шеппмдерд! бел1п алады.<br />
Осылайша дастандагы Акан, Батыраш бейнелер1н саралап<br />
тамамдаган сон, шыгарма идеясын кен ашу уш1н<br />
жуйрйспктщ, озыктыктын символдык белпсше айналган Кулагер<br />
бейнесш де арнайы талдатуына болады. Мунда да алдымен<br />
узйщ усынылып, 1з1нше окушы жауабы тал ап етшедь<br />
Моселен, атакгы ат 6Ljiripi, 6anKepi Курецбай сыншы Кулагерге<br />
былай бага беред!:<br />
Келюкен кескш мынау, омыраудын<br />
03i айтар: каратам,-деп,-казак каумын.<br />
Сом аяк, быртык бакай, болат туяк,<br />
Тасындай шубар ала Кокшетаудын. (272-6.)<br />
189