кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

селен: жорыкка шыккан хан acKepi кеп демещи, не пэлен мьщ деп санын санамайды, керкем эдебиет ушш ол кажет те емес. Онын есесше акын кез алдымызга б1рден сол KepiHicTi накгы елестететщцей сезд! алады. Bi3 шубырып бара жаткан, 6ipiHiH сонынан 6ipi epin созылган колды кердж. Бул жай кеп деп айта салганнан анагурлым айкын да эсерл1, енд1 6i3 игубырган адамдар KepiHiciH умыта алмаймыз. Немесе агаш саны пэлен мьщ деп санап айту мен " каптаган" сезш салыстырайык "Тау мен тасты" тепе каптаса, агаштын каншалык кеп екендт кез алдымызга келш тур емес пе Сырт Караганда "жагалай" ce3i адам к егтп н бщщрмейтш тэр1зд1. Ал, унше туссек, белгш 6ip алкапты жагалай толтыра орналасса, ол аз болганы ма Муны андагайлау, т1зигу, жапырласу, ентелеу, орап алу, анталасу, пзбектелу, сьщсу, камап жату, жабырлау, жапырылу, шылку, кзрк болу, жапырлау сезДерг туралы да айтуга болады. Бар сезде де адамдардыц, бeлгiлi 6ip кубылыстьщ, байлыктын каншалык кеп екеш накгы, дэл, утымды бейнеленш тур. Немесе, "жумылды" сезше карайык Жумысты екеу-ушеу, не торт-бес адам гана icrece, "жумылды журт" деп берер ме Щ Демек, "жумылды” сез1нде енбекке кеп журт катысуы да, олардьщ берЬс топтасып, уйымдасып, ынтамен Kipicyi де,-бэр1 жинакталган. Сейтш сабакта мугашм поэманьщ идеялык-такырыптык Heri3iH, ондагы образдарды ycTipT баяндай салмайды. Ол окушылардьщ ездерш ойлантып, 1здентуге баса кецш беледь Qcipece поэмадан кершетш акыннын образ жасау шебершгше, сез колданысы, сез сырьша, кударетше окушылардьщ ездершщ кездер! жетет1ндей жагдай тудырады. Керкем шыгарма мэн! хакында окылган жалпылама , успрт он лекциядан да кезбен корш, колмен устаткандай эсер берген осындай 6ipep накгы талдаудар эсерл1 де пайдалы. Белгш 6ip мэцщ, курдел1 niicipre жету жолындагы йдейй окушылардьщ сабакка кызыгуын да арттырады жэне мэцп есшде калады. Кыскасы, мундай проблемалап (окушыларды 1здентш)окыту озык заманнын бшк талабына сай, ен ипмда эдас депм1з келеда. 164

С.СЕЙФУЛЛИННЩ "АККУДЬЩ АЙЫРЫЛУЫ" ДАСТАНЫН ОКЫТУ Жогарыда сез етшгендей, мугалшнщ он 6ipiHiui сыныпка келгенде, окушыларга бершер тапсырмаларды курделенте Tycyi де занды. Сабак ж емкт OTyi ушдн, мугал1м С.Сейфуллиннщ "Аккудын айырылуы" дастаныныц мына тустарын окушылардын Komipin жазып келуш уйымдастыруы керек. Моселен, дастан басталымындапл алты шумакты, сондай-ак "Кен айнадан оз1н корт",-деп басталатын 13-шумак пен 16-шумак аралыгын, сонымен 6ipre "Сынкылдатып, жарып келд1",-тармагына шескен: 23-29, "Дел кездед1 сурша мерген" тармагын мандай еткен: 45-49, "Сур мергещц шырк айналып"-б1-66, Кекке кдрай кднат кдгып",-71-73 (сощы) шумактарды окушылар алдынала оз!рлеп окелсе, мугал1мнщ сабакгы сапалы отюзу1не непз каланады. MiHe, осындай дайындыкпен келген окушыларга мугалш сабак басталганда, темендей сауалдарды жаздырып, сол суракгар бойынша шыгармадагы кажет сездерд1 тауып, астын сызып, оньщ тебесше кажет цифрларды, демек, суракгьщ кайсысына лайыкжауап екенш белгшеген рет санын, коюды тапсырады. Сауалдар: 1. Рен осемдйчн бщцретш создер мен сез йркестерш тауып, оны "I" (6ip) цифрымен белгшеу. (Ескерту: opi карай тек сурак ретш, сауалдарды гана керсетумен шектелем1з.-К, Ж ) 2. Су тазалыгын.. 3. П ш н келютшшн.. 4. всем козгалысты.. 5. Жайсыз козгалысты.. 6. Дыбыс ерекшелшн:келют1 ущц.. 7. Жагымсыз дыбыс, немесе аянышты ущй. 8. Кус ушуын.. 9. Ушудан баска кус эрекеттерш. 10. Куска адам орекетш беруд1.. 11. Куноаздйс, поктж белпсш.. 12. Жалпы киналу, опат болуды.. 13. Кан агуын.. 165

селен: жорыкка шыккан хан acKepi кеп демещи, не пэлен<br />

мьщ деп санын санамайды, керкем эдебиет ушш ол кажет те<br />

емес. Онын есесше акын кез алдымызга б1рден сол KepiHicTi<br />

накгы елестететщцей сезд! алады. Bi3 шубырып бара жаткан,<br />

6ipiHiH сонынан 6ipi epin созылган колды кердж. Бул жай<br />

кеп деп айта салганнан анагурлым айкын да эсерл1, енд1 6i3<br />

игубырган адамдар KepiHiciH умыта алмаймыз. Немесе агаш<br />

саны пэлен мьщ деп санап айту мен " каптаган" сезш салыстырайык<br />

"Тау мен тасты" тепе каптаса, агаштын каншалык<br />

кеп екендт кез алдымызга келш тур емес пе Сырт Караганда<br />

"жагалай" ce3i адам к егтп н бщщрмейтш тэр1зд1. Ал, унше<br />

туссек, белгш 6ip алкапты жагалай толтыра орналасса, ол аз<br />

болганы ма Муны андагайлау, т1зигу, жапырласу, ентелеу,<br />

орап алу, анталасу, пзбектелу, сьщсу, камап жату, жабырлау,<br />

жапырылу, шылку, кзрк болу, жапырлау сезДерг туралы да<br />

айтуга болады. Бар сезде де адамдардыц, бeлгiлi 6ip кубылыстьщ,<br />

байлыктын каншалык кеп екеш накгы, дэл, утымды<br />

бейнеленш тур. Немесе, "жумылды" сезше карайык Жумысты<br />

екеу-ушеу, не торт-бес адам гана icrece, "жумылды журт"<br />

деп берер ме Щ Демек, "жумылды” сез1нде енбекке кеп журт<br />

катысуы да, олардьщ берЬс топтасып, уйымдасып, ынтамен<br />

Kipicyi де,-бэр1 жинакталган.<br />

Сейтш сабакта мугашм поэманьщ идеялык-такырыптык<br />

Heri3iH, ондагы образдарды ycTipT баяндай салмайды. Ол<br />

окушылардьщ ездерш ойлантып, 1здентуге баса кецш беледь<br />

Qcipece поэмадан кершетш акыннын образ жасау шебершгше,<br />

сез колданысы, сез сырьша, кударетше окушылардьщ ездершщ<br />

кездер! жетет1ндей жагдай тудырады. Керкем шыгарма мэн!<br />

хакында окылган жалпылама , успрт он лекциядан да кезбен<br />

корш, колмен устаткандай эсер берген осындай 6ipep накгы<br />

талдаудар эсерл1 де пайдалы. Белгш 6ip мэцщ, курдел1 niicipre<br />

жету жолындагы йдейй окушылардьщ сабакка кызыгуын да<br />

арттырады жэне мэцп есшде калады. Кыскасы, мундай проблемалап<br />

(окушыларды 1здентш)окыту озык заманнын бшк<br />

талабына сай, ен ипмда эдас депм1з келеда.<br />

164

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!