кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

iceinipMeci еместш., сол аркылы непзп идеяны дамыта тусуге себш типзенш айкындалады. Осындай жаттыгудан кешн мугал1м жогарыда аталган мэселелер бойынша мысал жазып келуд1 окушыларга тапсырады. Келеа. сабакта окушылар Tepin келш, калып койгандарын мугал1м еске салып, жинактай келе мына мысалдар талданады. (Будан былай керек сездердщ астын сызумен шектелем1з-К,Ж.) I. Ушу турлерш танытатын мысалдар: П.Калыктап кара бурит Keicri шарлап. Шарыктап айналады тауды барлап. Шацкылдап куздан кулап кок каршыга, Туйшер аткэн октай томен зарлап. (27) 2).Ыскырып, KOKTi жарып, садактай боп, Лактырган жасыл тем1р кдлактай боп, Кектен кеп, коз ашканша жарк-журк erri: Кдракус жатты кепкен талактай боп. ...Кок канат лашын екен келген шуйш, Суылдап жарк-журк етш еткен тушп. (33). II. Дыбыс байлыгын танытатын мысалдар: 1) Кдз бенен акку, бурит кднкылдайды... Шарыктап, бала бурит шацкылдайды. Кубылган кустардьщ эн, куйлер1мен, Жангырып тау мен орман санкылдайды. (26). 2.Сызылтып эдем1 энш сьщкылдатып, Ертед1 балапанын колде ей акку (30). 3.Сарнады сулу турып, даусын кырнап, Толгады эцпмеш энмен ыргап. Сынкылдап, акку кустай эдем1 унмен, Нэп-нэзж, калтыратып шертп жырлап: (31) 4. Сол кезде аждаЪадай кокте ыскырган, Б1рдеме жогарьщан суылдайды.(ЗЗ) 5.Оркестр топты керней куй тартады, Жартастьщ шегш жаткан жал тасында. Ерте-кеш сынхылдайды топты керней Тау iuirn, кел -орманды куймен тербей. (80-81) Myi'aniM осы туста акынньщ "сынкылдап" сезш уш жерде: 162

ец алдымен акку унше уйытуга, "кейш кыз дауысына емштуге, сонында оркестр унш оспеттеуге колданганына кецш беледь Акку, кыз, оркестр уш осылайша 6ip-6ipiMeH ундестЬсге алынады. III. Кептж угымды бейнелейтш сездер мен сез TipKecTe алынган мысалдар: 1.Шубырып ханныц колы журш Kerri. (18) 2.Ат койды кальщ аскер андагайлап. (18) 3.Тубектей айнала тау-берпс корган, Кдптаган тау мен тасты кап-кара орман. Бурабай жагасында Окжетпес шыц: Жагалай сол жерге кеп оскер конган.(21) 4.Батырлар турегелд! "алдиярлап", Тюшп туткын кызга болды бармак (22). 5.Батырлар козгалысып шапырласты, Ентелеп хан мен кызды орап алып. (23) 6.К^лыц кол гушдейд1 анталаскдн, Босеке 6ip кыз ушин тайталаскэн. (24) 7.Батырлар mipeHicin тобектелт, Тартысты садактарын "Абылайлап". (24). 8.Сыцсыган калыц тогай, томарлы кол, Сол нудыц кустары кеп арасында.(31). 9.Адакгы камап жатыр кугтыктасып, Жабырлап, кезек-кезек утыктасып.(51) Ю.Ещй кол жапырылды кузга карай;,(52) П.Жаткандай кара жер1 майга шылкып, Кдп-кара сем1з кыртыс, бореи былкып, Астыкка кзрк болад, 6ipi жуз боп... (67) 12.Жолына отарбаныц жумылды журт, Жалкдулык, надандыклен аулак кдшып. Агылтты, тиеп жукп, тиеп журтты Жуйткщ терт тарапкд тынбай тасып.(84) 13. Анталап, 6ipin-6ipi итермелеп, Жапырлап алып жатьф кейлек-кеншек. (87) Мугал1м корытындысы: -Мше, кепт1к угымды бищру ушш акын "кеп" ce3iH колдана салмайды, соны накты елестетш бейне, сез 1здейд1: Мэ- 163

iceinipMeci еместш., сол аркылы непзп идеяны дамыта тусуге<br />

себш типзенш айкындалады.<br />

Осындай жаттыгудан кешн мугал1м жогарыда аталган мэселелер<br />

бойынша мысал жазып келуд1 окушыларга тапсырады.<br />

Келеа. сабакта окушылар Tepin келш, калып койгандарын<br />

мугал1м еске салып, жинактай келе мына мысалдар талданады.<br />

(Будан былай керек сездердщ астын сызумен<br />

шектелем1з-К,Ж.)<br />

I. Ушу турлерш танытатын мысалдар:<br />

П.Калыктап кара бурит Keicri шарлап.<br />

Шарыктап айналады тауды барлап.<br />

Шацкылдап куздан кулап кок каршыга,<br />

Туйшер аткэн октай томен зарлап. (27)<br />

2).Ыскырып, KOKTi жарып, садактай боп,<br />

Лактырган жасыл тем1р кдлактай боп,<br />

Кектен кеп, коз ашканша жарк-журк erri:<br />

Кдракус жатты кепкен талактай боп.<br />

...Кок канат лашын екен келген шуйш,<br />

Суылдап жарк-журк етш еткен тушп. (33).<br />

II. Дыбыс байлыгын танытатын мысалдар:<br />

1) Кдз бенен акку, бурит кднкылдайды...<br />

Шарыктап, бала бурит шацкылдайды.<br />

Кубылган кустардьщ эн, куйлер1мен,<br />

Жангырып тау мен орман санкылдайды. (26).<br />

2.Сызылтып эдем1 энш сьщкылдатып,<br />

Ертед1 балапанын колде ей акку (30).<br />

3.Сарнады сулу турып, даусын кырнап,<br />

Толгады эцпмеш энмен ыргап.<br />

Сынкылдап, акку кустай эдем1 унмен,<br />

Нэп-нэзж, калтыратып шертп жырлап: (31)<br />

4. Сол кезде аждаЪадай кокте ыскырган,<br />

Б1рдеме жогарьщан суылдайды.(ЗЗ)<br />

5.Оркестр топты керней куй тартады,<br />

Жартастьщ шегш жаткан жал тасында.<br />

Ерте-кеш сынхылдайды топты керней<br />

Тау iuirn, кел -орманды куймен тербей. (80-81)<br />

Myi'aniM осы туста акынньщ "сынкылдап" сезш уш жерде:<br />

162

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!