кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

(9), epi су тазалыгы (5), epi рец едемиип (1) айнасы. 1ргелес орналаскан "деп-децгелек"-кер1ктеуш1 (9), сонымен 6ipre ninriH (форма) ерекшелш (2)белис1. "Украйды Айга"-тецеу (10). Мугалш одан epi мына жолдарга назар аудартады: Бауырында Бурабайдыц кальгц агаш, Кешишщ жалыменен 6iTKeH жалгас. Арудыц акден ерген бурымындай Карагай , кызыл кайыц, талы аралас (30 б.) Ыктимал жауап: -Екшый жолдагы "жалыменен" ауыстыруга (метафорага - 11) жатады. Олай дейптм1з: тау басындагы, дейектей туссек, желкеандеп агаштар шогыры жылкы жалына уксастырылган. Осы орайда бул yrbiM-Tipuiuiiri малмен, жылкымен тыгыз байланысты казак халкына етене жакын болуымен де улттык орнек (18) айгагы. Ал, упшлш жол тутасымен курд ел i тецеуда бйцйред1 (10). Одан epi дастанныц осы узшдшерден баска белегшен кажет мысалдар теру, ipiicrey, жуйелеу, талдауга ез1рлену уй тапсырмасы ретщде бершед1 де, мугал1м Ноян бейнесше уцшедА. Bcipece дастандагы елеуш окигага езек болган жас жггтщ колга тускен калмак кызына деген сушспеншшгше козгау салган ару сулулыгына ден койгызады: Торгын ет, шапактай бет, Tici - меруерт, Сездерг су сылдырлап куйылгандай. Bip улап кезкарасы, 6ip айныткан Жулдыздай еркелеген сенбей-жанбай, Леб1з1-ж1бек, леб1- жумак жел1 Кеусардай таткан адам калар канбай (36.). Ыктимал жауап: -Бастапкы "торгын" сезше epi керпсгеузш (9), epi жумсактык, майдалык (6) белпсш катар коямыз. "Шапактай''-epi тенеу (10), epi рец едемшт (I), "меруерт" -ауыстыру (11). Егер "меруерт Tic" десек, "меруерт" кершгеуйп болар ед1, ал бул арада "меруерт" TicTi ажарлауга емес, уксатуга колданылып тур. ЕкшгМ жолдагы "су сылдырлап куйылгандай"-курдел! тецеу (10). Сонымен 6ipre "сылдырлап" еезщйе дыбыс ерекшелш (4) бар. Тертшип тармак тутасымен курд ел i тецеуге жатады. 138

Бесшшщеп "ж1бек"-эр1 KepiKTeyim (9), ep i майдалык, (6) астасуы. Одан epi окытушы Ноянньщ гашыкгык сез1мшщ шынайы даму устшде бершгенше мойын бургызады: Келгенде-ак сулудьщ 6ip карауынан Ноянньщ журегшде ушкын туган. Сол ушкын ертке айналып жап-жас Ноян, Алысып журегчмен, аласурган (336). Ноян да сол сулуга теги балдай, Мелд1реп караушы ед1 коз! тал май. Мае болып, дене тугш, жаны елж1реп, Жуткандай сол соулеш демш алмай (34 б.) Ыкгимал жауап: -EKiHini жолдагы "ушкын" мен ушшшщеп "ертке" сездерш ауыстыру (11) санаймыз. Еж1ктесек, адам ce3iMi алдымен ушкынга, кейш содан ерютеген ертке баланып, шартты уксастыкка иек артып тур. Шартты (17) болу ce6e6i - созбе - сез туенщрт, адам сезшшде шынында ушкын, ерт пайда болды деп те айта алмаймыз. Ал, тертшшщеп "алысып" сезшде алдымен шарттылык (17) орын алган. Шынында мунда баска адаммен куш сынаскандай жулкысу мумюн емес, соган парапар етшш кетермелеу бар. Сонымен 6ipre бул накыш сол тармактагы "аласурган" сез!мен иык суйесе келе адамныц imici толганысын (19) ашады. "ToTTi" -epi шарттьшык (17), ягни демн4н, тшмен жалаудьщ нетижеа емес, epi к0piктeyiш (9). "Балдай" -epi тенеу (10), epi теттшйсп ep6iTin кестелеуд1 жузеге асырушы. "Молд1реп"-ор1 ынтыга караудьщ накгы 6ip KopiHici, epi Ноянньщ балауса пок ce3iMiH ангартуга да сеуле ceбeздeйдi. "Жан"-кезге KepiHyre емес, угынуга гана непзделген дерекс1з угым. Демек "елж1реп" сезшде сол дереказдщ заттана отырып, жандыга да тон ерекета камтуы жузеге аскан. Сонгы "Жуткандай сол сеулеш демш алмай" жолы-epi ес5мшеге арка суйеген тенеу (10), opi шарттылык (17) жемкп. Шынында белгЫ 6ip суйыкты ciMipyre болар, ал сеулеш "демш алмай" уздйсаз жуту мумюн емес. Бул шарттылык жшт уздггуш негурлым эсерл! жетюзуге багытталган. MynuiiM ею жас ушырасуын, табысуын дейекгемес бурьщ 139

(9), epi су тазалыгы (5), epi рец едемиип (1) айнасы. 1ргелес<br />

орналаскан "деп-децгелек"-кер1ктеуш1 (9), сонымен 6ipre<br />

ninriH (форма) ерекшелш (2)белис1. "Украйды Айга"-тецеу (10).<br />

Мугалш одан epi мына жолдарга назар аудартады:<br />

Бауырында Бурабайдыц кальгц агаш,<br />

Кешишщ жалыменен 6iTKeH жалгас.<br />

Арудыц акден ерген бурымындай<br />

Карагай , кызыл кайыц, талы аралас (30 б.)<br />

Ыктимал жауап:<br />

-Екшый жолдагы "жалыменен" ауыстыруга (метафорага -<br />

11) жатады. Олай дейптм1з: тау басындагы, дейектей туссек,<br />

желкеандеп агаштар шогыры жылкы жалына уксастырылган.<br />

Осы орайда бул yrbiM-Tipuiuiiri малмен, жылкымен тыгыз<br />

байланысты казак халкына етене жакын болуымен де<br />

улттык орнек (18) айгагы. Ал, упшлш жол тутасымен курд ел i<br />

тецеуда бйцйред1 (10).<br />

Одан epi дастанныц осы узшдшерден баска белегшен кажет<br />

мысалдар теру, ipiicrey, жуйелеу, талдауга ез1рлену уй тапсырмасы<br />

ретщде бершед1 де, мугал1м Ноян бейнесше уцшедА.<br />

Bcipece дастандагы елеуш окигага езек болган жас жггтщ<br />

колга тускен калмак кызына деген сушспеншшгше козгау<br />

салган ару сулулыгына ден койгызады:<br />

Торгын ет, шапактай бет, Tici - меруерт,<br />

Сездерг су сылдырлап куйылгандай.<br />

Bip улап кезкарасы, 6ip айныткан<br />

Жулдыздай еркелеген сенбей-жанбай,<br />

Леб1з1-ж1бек, леб1- жумак жел1<br />

Кеусардай таткан адам калар канбай (36.).<br />

Ыктимал жауап:<br />

-Бастапкы "торгын" сезше epi керпсгеузш (9), epi жумсактык,<br />

майдалык (6) белпсш катар коямыз. "Шапактай''-epi тенеу<br />

(10), epi рец едемшт (I), "меруерт" -ауыстыру (11). Егер "меруерт<br />

Tic" десек, "меруерт" кершгеуйп болар ед1, ал бул арада<br />

"меруерт" TicTi ажарлауга емес, уксатуга колданылып тур.<br />

ЕкшгМ жолдагы "су сылдырлап куйылгандай"-курдел! тецеу<br />

(10). Сонымен 6ipre "сылдырлап" еезщйе дыбыс ерекшелш<br />

(4) бар. Тертшип тармак тутасымен курд ел i тецеуге жатады.<br />

138

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!