кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

Бщце суга сунгида басын малып. 3. Ал, аккулар, аккулар тарануда, Сусып тусш су моншак аркасынан. Алгашкы мысалда аккулардьщ алансыз empi бейнеленген. Кейшнен колден аккулардьщ безш кеткенш еске алып, сол мунарамен байыптасак, осы 6ip алансыз "шыр айналып" ушып журудщ 03i каскунемдж жоктыгыньщ, демек тыныштыктын дэлега ретшде эсер етёда. Екшнп узщдще 6ip кум турса да "ауырсынып", тумсыгын "тарак етш" кауырсыньш тараган акку эрекетшен де Тфшгшк салтанатын тамашалаймыз. Ушшшще эйтеугр канатын емес, "ак кзнатын", демек эсем рёцщ канатын, сабалауы, онымен коймай асыр салуы жэне "басын малып" суга суцгуьбэр1 жарастылык айнасы. Аккулардьщ аркасынан су моншактын сусьт тусуше назар аударту (тортшподе) да-бейбгг ешрдщ эр KopiHiciH, эр сэтш багалай бшу жемю!. MyraniM корытындысы: -Балалар, кур "аккуды атпандар!"-деп, жай айта салса, мунша эсёрл1 болар ма еда! Эсерлшк к и т неде Акын сурет сала бшеда, акку opeKerrepi йищен opi ен жш кездесетшш, Opi лайыктысын ipiicren, аз сезбен корсете бшеда. Сондыктан да аккудын шырайлылыгын, мусш кел1стш1пн, кимьш жарасымьт кьоыкгаганнан KeftiH, оны сакгауга кумартамыз. 4. Тек эсем рен, эрекет емес, акку унш накгы бейнелеу де сондай кусты сактау керектшне багыттайды. Моселен: Сан айналып, сункылдап ушты-дагы, Сапар жолга мезгшаз туста-дагы, ...Тау жангыртып, тамаша кустьщ э т , К,ош айтысып колменен ушты бэрь MiHe, ок атылганнан кешн аккулардын келден безе жонелгенш зерделеу тусында жеке 6ip "сункыдцап" созшен кер1нген акку уншщ жагымды ерекшел1пнщ оз! opi кусты кимауга, эрд оны атушыны айыптауга бастайды. Ал, сол кету KopiHici uuiHaeri "тау жангыртып" таркесшен айкындалган opi урйасен кустар yHi каттьшыгы, эр1 онын сонгы ун салуы екеш конш болпзт, тагы да кусты кадарлеу ce3iMiH тулгаланта туседа. 122

5. Ок тигеннен кейшп жаралы аккудын, жанталасуы а сезбен накты керсетшген: ...Кея бетшде келбендеп жаралы акку, Уша алмайды, ушпак боп куш кылады... Сьщар канат сынык кус байлауда тур, Тагы 6ipi айдында жайрап жатыр. Кан аралас калкыган мамыгымен "Же келдщ" толкыны ойнап жатыр. "Жаралы" кустыц "келбендеп" уша алмауы, оньщ 6ip канатыньщ жайрап жатуы, ал оган карама-карсы толкынньщ бейби Kepinici: "кан аралас калкыган" (демек жецш) мамыкпен ештеце болмагандай алансыз ойнап жаткан калыпта алынуы -6opi аккуга деген аяныш сезшш балалатады. MyraniM корытындысы: -Балалар "жайрап" сезшщ алдында "айдында" ce3i коныс Te6yi де тепн емес. Кез келген орында емес, жеке 03i зейнеттшк белгкц ретщде кабылданатын "айдында" жайраудыц ©3i аса аянышты емес пе Кебшесе шел жэне жартылай шелейт далада eMip сурген Казак халкыньщ суды ерекше кастерлейтшш еске алайык. Алыска бармай-ак "Козы-Керпеш Баян сулу" жырында К^рабайдын кальщ жылкысы шелге урынып, кырылу Kayni туганда, Кодар кездесш куткаруы кесек эрекет жемкл ретщде багаланганы белгш1. Демек "айдын" казак ушш ерекше кымбат белп, су барлыгыньщ дэлел1 десек, сол айдында жайраудьщ e3i зейнеттшж аясындагы оган карамакарсы унамсыздык дэлел1 ретшде кдбылданады. Ендеше жудеу, сыйыксыз мекенде емес, кымбат, KepiKTi орында елудщ, сол осемдпс кызыгын кере алмаудьщ айрыкша аянышты екенше кецш белпшз келед1. Аккуга байланысты сауалдар шогырына жауап бердйс. Тек акку осемдт емес, жалпы табигат зейнетгшп де шыгармадагы езекп идеяны дамьггуга езщцЬс улес косьш турганын ескерген жен. Демек табигат одемшшн ашарлык сауалдар шогырына да 1зденш жауап берешк. Шартты турде муны екшии сауалдар тобы, табигатка арналган сурактар деп те атаймыз: 1. Табигаттагы туе, рец ерекшелшн бщц1ретш сездер ме сез т1ркестер1н кш табады 123

Бщце суга сунгида басын малып.<br />

3. Ал, аккулар, аккулар тарануда,<br />

Сусып тусш су моншак аркасынан.<br />

Алгашкы мысалда аккулардьщ алансыз empi бейнеленген.<br />

Кейшнен колден аккулардьщ безш кеткенш еске алып,<br />

сол мунарамен байыптасак, осы 6ip алансыз "шыр айналып"<br />

ушып журудщ 03i каскунемдж жоктыгыньщ, демек тыныштыктын<br />

дэлега ретшде эсер етёда. Екшнп узщдще 6ip кум турса<br />

да "ауырсынып", тумсыгын "тарак етш" кауырсыньш тараган<br />

акку эрекетшен де Тфшгшк салтанатын тамашалаймыз. Ушшшще<br />

эйтеугр канатын емес, "ак кзнатын", демек эсем рёцщ канатын,<br />

сабалауы, онымен коймай асыр салуы жэне "басын малып" суга<br />

суцгуьбэр1 жарастылык айнасы. Аккулардьщ аркасынан су моншактын<br />

сусьт тусуше назар аударту (тортшподе) да-бейбгг<br />

ешрдщ эр KopiHiciH, эр сэтш багалай бшу жемю!.<br />

MyraniM корытындысы:<br />

-Балалар, кур "аккуды атпандар!"-деп, жай айта салса,<br />

мунша эсёрл1 болар ма еда! Эсерлшк к и т неде Акын сурет<br />

сала бшеда, акку opeKerrepi йищен opi ен жш кездесетшш,<br />

Opi лайыктысын ipiicren, аз сезбен корсете бшеда. Сондыктан<br />

да аккудын шырайлылыгын, мусш кел1стш1пн, кимьш жарасымьт<br />

кьоыкгаганнан KeftiH, оны сакгауга кумартамыз.<br />

4. Тек эсем рен, эрекет емес, акку унш накгы бейнелеу де<br />

сондай кусты сактау керектшне багыттайды.<br />

Моселен:<br />

Сан айналып, сункылдап ушты-дагы,<br />

Сапар жолга мезгшаз туста-дагы,<br />

...Тау жангыртып, тамаша кустьщ э т ,<br />

К,ош айтысып колменен ушты бэрь<br />

MiHe, ок атылганнан кешн аккулардын келден безе<br />

жонелгенш зерделеу тусында жеке 6ip "сункыдцап" созшен<br />

кер1нген акку уншщ жагымды ерекшел1пнщ оз! opi кусты<br />

кимауга, эрд оны атушыны айыптауга бастайды. Ал, сол кету<br />

KopiHici uuiHaeri "тау жангыртып" таркесшен айкындалган opi<br />

урйасен кустар yHi каттьшыгы, эр1 онын сонгы ун салуы екеш<br />

конш болпзт, тагы да кусты кадарлеу ce3iMiH тулгаланта туседа.<br />

122

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!