кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
кÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ ÐºÑлндÑк, меÑÑÑÑ-жÑÑÑ
TepTiHiiii сауал: -Кендебай мыкгылыгын керсету ушш, ол шайкэсатын кдрсыластьщ осал еместтн де накгы бейнелей алган ба Юм дэлелдеп айтады -Моселен, жеп басты дэу ертепде былай суретгеледк"Эуел1 алдынан 6ip улкен тау коршедь Тау тецселш, козгалып, оган карай жакындап келед!. Бул-жета басты дэу екен." "Тау" деген атауга сай келу ушш онын каншалык колем мен бшктнске ие болуы керектт 6i3re майм. Демек, сонша алып болса, дэудщ осал еместн! тагы да козге елестетерлжтей накгы да эсерл1 бейнеленген. Мугал1м ce3i: -Коркем шыгармада белгш 6ip адам, жануар ерекшелт, сипаты жай айтыла салмайды. Ол утымды 6ip сурет аркылы бершп, белгш 6ip эрекет т.б. нэтижесшде дамытылып корсетшед1 де, окырман сез1мше эсер етедк Жай айта салудан накгы кесюндеу 9cepi мол болуы септесе келе керкем эдебиеттщ окырманга пэрменщ ыкдалын непздейдт Сабак сонында (6eciHmi сыныпта да, тогызыншы сыныпта да) мугагпм ею немесе уш рет "он" белпсш алгандарга бестак, ал ею, немесе уш рет "Tepic" белп алгандарга екшк койылганын ескертед1. Окушыны 1зденту дегенде, 6 ip шыгарма аркылы бар жокxiTiriMi3 тугенделмейт1ш де белгш!. Осы орайда 6 сыныпта "Аяз би" ертепсш етуге байланысты ойларымызды ортага салайык Окулыкта ертеп соцында окушьшарды ойландырарлыкбграз суракгар бершген. Б1здщше, кеп шыгармадан кейш отау тгккен тапсырмалар ппшде тап осы туынды тусындагылары-окушыларды ойландырарлык негурлым утымды сауалдар. Эйтсе де бупнп езгерген заман, ескелен уакыг мунарасымен сараптаганда, бул шогыр ипщце де б1ржакгы кету: окушьшарды тек успрт салыстырулар жасаумен шектеу жене ханды устем, канаушы тап e K in i ретшде гана карап, оньщ он сипатгарын онша елемеу орын алган. T in T i кустын, шептщ жаманын дэл Жаман тэр!зд1 сонша бшк дэрежеде ажыратпаса да, уез1рлердщ жэне Мадан ханньщ сол тужырымдарында еш ден жок деп, оларды б1ржола шемейту дурыс па Уэз1рлер 112
де, хан да 6ipa31зденген, б!рак, кдрапайым халык, екш Жаманга жете алмаган десе, 6ip capi. BipiHiiii орын алган жещмпазды марапаттаймыз деп, екшхш, TinTi 6eciHnii дэрежедегаш шунайту орынсыз емес пе TinTi, хан мен уэз!рлер жаппай акымак, болса, юлец акылсыздан гана озган Жаман артыкшылыгы да онша болмай шыгады гой. Алыска бармай-ак, казак батырлар жырын еске алайык. Кай акын, не жыршы казак батырын дорштеу ушш, онымен белдесуцй жаудын езш сум1рейтш ед1 Кдйта карсы жактагы да ерекше мыкты ед1, ойтсе де казак батыры оны узак арпалысып барып жене алды деп накыштаганда гана, сонша кушташ жецген батыр ерлш шынайы да осерл1 кершбеуип ме ед1! Ендеше салыстырганньщ жеш осы екен деп, 6ipiH мактау ушш екшшюш кулдырату коп ретте сол дорштелушшщ жеткен бишн аласартуга гана кызмет ететшше назар аударткымыз келед!. Демек ертегще Жаман кшец акылсыздардан емес, кайта б1ршама акьшдьшардан озган озык ойлы жан десек, оньщ KaflipiH арттыра тусем1з. C e6e6i, алдымен уоз!рлёрше шоптщ, кустьщ, адамньщ жаманын тауып келуд1 тапсыруынан да Мадан ханньщ битрлпсй жогары багалауы байкалады. Еюншщен, ез уйгарымын TepicKe шыгарушыньщ niicipi шындыкка негурлым жакьш екенш TyciHe алуы, ез шепймшен кайта 6uiyi де Маданньщ санылаусыз емес, кайта б!ршама зердел! екешн гана шегелей тусед1. Одан opi Жаманныц хан тулпары мен rayhap тасына берген багаларына ден коюы тусында да Маданньщ одищп мен 6ipre парасаттьшыгы, ойлы адам екеш айкындалады. Ол аз десещз, абыройына дак тусепндей шындыктьщ, озшщ нагыз хан урпагы eMecTiriH айгактайтын жойттердщ , долелденуше жол 6epyi кезшде де Маданньщ одшдЬс суйгшггйггмен катар i3iiniri, тапкырлыкты жогары багалауыньщ бастамасы да жатыр. Олай дейтш1м1з: Жаманньщ утымды долелдерше TOHTi болган Мадан оган оз билЫн, тагын усынуга дейш барып кошемет керсетед1 гой. Данышпандыкты булай жогары багалай бшуге жетудщ e3i кемецгерлж емес пе Ka3ip канша естж, кемелдендйс десек те, кай ел баскарушы езшен б1реудщ бшйктшш артык екенш багалап, соган ез ыктиярымен ез орнын кдя кояр екен! 113
- Page 61 and 62: лирикалык, каЬарма
- Page 63 and 64: 2. Сезбе-сез угынсак
- Page 65 and 66: 11. Жогарыда келт1рш
- Page 67 and 68: TereypiHiH батырган, Апш
- Page 69 and 70: Кулдыц канын кылгы
- Page 71 and 72: шыгарманыц езегсп
- Page 73 and 74: М.ЖУМАБАЕВ 0ЛЕНДЕР1
- Page 75 and 76: Б.Майлин "К,ырда" ел
- Page 77 and 78: pap жерд* таппады"-де
- Page 79 and 80: тау ецселш п (1г) дел
- Page 81 and 82: 1г. Кел келемдшп, су
- Page 83 and 84: -"Ойга терец бойлас
- Page 85 and 86: месе "жастагы адам",
- Page 87 and 88: жерд1 кушактап мен
- Page 89 and 90: алмай жур. Элде ола
- Page 91 and 92: Ыктимал жауаптар: "
- Page 93 and 94: дегендеп "кекке" се
- Page 95 and 96: 2e. Эарелеу. 26. Ултты
- Page 97 and 98: к -"Сыпыра шауып кыр
- Page 99 and 100: лык; кэЬарманньщ бе
- Page 101 and 102: 2. Сэкен стилше багы
- Page 103 and 104: -Осы icnerri пшрда "Жаз
- Page 105 and 106: ЕК1Н Ш 1 Б0 Л 1М МЕКТЕ
- Page 107 and 108: Ыктимал жауаптар: -
- Page 109 and 110: -Балалар , манадан 6e
- Page 111: оньщ пншде ертегше
- Page 115 and 116: Ал, ец соцында Жама
- Page 117 and 118: лыскд дэл бага беру
- Page 119 and 120: нады. Сондыктан да
- Page 121 and 122: шырауы да сол "аппа
- Page 123 and 124: 5. Ок тигеннен кейшп
- Page 125 and 126: шалык, келемд1 болы
- Page 127 and 128: 1. Саркытындай ел1мн
- Page 129 and 130: 5. 1. (Аккулар туралы)
- Page 131 and 132: сыбырлауы (6ipiHnrifle);
- Page 133 and 134: 3. Ill отымай шолжац е
- Page 135 and 136: "Мына жаткан "Жетш к
- Page 137 and 138: Сауал бершгесш, муг
- Page 139 and 140: Бесшшщеп "ж1бек"-эр1
- Page 141 and 142: де, Баянды актарлык
- Page 143 and 144: жузеге асады. Мэсел
- Page 145 and 146: кейш орныгып, мацай
- Page 147 and 148: орналасуга тик "тас
- Page 149 and 150: парсы C03i, "тун кебел
- Page 151 and 152: г агытудыц сейлеу Ty
- Page 153 and 154: маганын, жапырагы м
- Page 155 and 156: Тастарды домалаткд
- Page 157 and 158: -"Оралган am белше". -T
- Page 159 and 160: -Адактыц куши екенш
- Page 161 and 162: icnerrec болганы анык,.
TepTiHiiii сауал:<br />
-Кендебай мыкгылыгын керсету ушш, ол шайкэсатын кдрсыластьщ<br />
осал еместтн де накгы бейнелей алган ба Юм<br />
дэлелдеп айтады<br />
-Моселен, жеп басты дэу ертепде былай суретгеледк"Эуел1<br />
алдынан 6ip улкен тау коршедь Тау тецселш, козгалып, оган<br />
карай жакындап келед!. Бул-жета басты дэу екен." "Тау" деген<br />
атауга сай келу ушш онын каншалык колем мен бшктнске ие<br />
болуы керектт 6i3re майм. Демек, сонша алып болса, дэудщ<br />
осал еместн! тагы да козге елестетерлжтей накгы да эсерл1<br />
бейнеленген.<br />
Мугал1м ce3i:<br />
-Коркем шыгармада белгш 6ip адам, жануар ерекшелт,<br />
сипаты жай айтыла салмайды. Ол утымды 6ip сурет аркылы<br />
бершп, белгш 6ip эрекет т.б. нэтижесшде дамытылып<br />
корсетшед1 де, окырман сез1мше эсер етедк Жай айта салудан<br />
накгы кесюндеу 9cepi мол болуы септесе келе керкем<br />
эдебиеттщ окырманга пэрменщ ыкдалын непздейдт Сабак<br />
сонында (6eciHmi сыныпта да, тогызыншы сыныпта да)<br />
мугагпм ею немесе уш рет "он" белпсш алгандарга бестак, ал<br />
ею, немесе уш рет "Tepic" белп алгандарга екшк койылганын<br />
ескертед1.<br />
Окушыны 1зденту дегенде, 6 ip шыгарма аркылы бар жокxiTiriMi3<br />
тугенделмейт1ш де белгш!. Осы орайда 6 сыныпта<br />
"Аяз би" ертепсш етуге байланысты ойларымызды ортага салайык<br />
Окулыкта ертеп соцында окушьшарды ойландырарлыкбграз<br />
суракгар бершген. Б1здщше, кеп шыгармадан кейш<br />
отау тгккен тапсырмалар ппшде тап осы туынды тусындагылары-окушыларды<br />
ойландырарлык негурлым утымды сауалдар.<br />
Эйтсе де бупнп езгерген заман, ескелен уакыг мунарасымен<br />
сараптаганда, бул шогыр ипщце де б1ржакгы кету:<br />
окушьшарды тек успрт салыстырулар жасаумен шектеу жене<br />
ханды устем, канаушы тап e K in i ретшде гана карап, оньщ он<br />
сипатгарын онша елемеу орын алган. T in T i кустын, шептщ<br />
жаманын дэл Жаман тэр!зд1 сонша бшк дэрежеде ажыратпаса<br />
да, уез1рлердщ жэне Мадан ханньщ сол тужырымдарында<br />
еш ден жок деп, оларды б1ржола шемейту дурыс па Уэз1рлер<br />
112