кулндык, мешьур-жуст

кулндык, мешьур-жуст кулндык, мешьур-жуст

library.psu.kz
from library.psu.kz More from this publisher
13.01.2015 Views

TepTiHiiii сауал: -Кендебай мыкгылыгын керсету ушш, ол шайкэсатын кдрсыластьщ осал еместтн де накгы бейнелей алган ба Юм дэлелдеп айтады -Моселен, жеп басты дэу ертепде былай суретгеледк"Эуел1 алдынан 6ip улкен тау коршедь Тау тецселш, козгалып, оган карай жакындап келед!. Бул-жета басты дэу екен." "Тау" деген атауга сай келу ушш онын каншалык колем мен бшктнске ие болуы керектт 6i3re майм. Демек, сонша алып болса, дэудщ осал еместн! тагы да козге елестетерлжтей накгы да эсерл1 бейнеленген. Мугал1м ce3i: -Коркем шыгармада белгш 6ip адам, жануар ерекшелт, сипаты жай айтыла салмайды. Ол утымды 6ip сурет аркылы бершп, белгш 6ip эрекет т.б. нэтижесшде дамытылып корсетшед1 де, окырман сез1мше эсер етедк Жай айта салудан накгы кесюндеу 9cepi мол болуы септесе келе керкем эдебиеттщ окырманга пэрменщ ыкдалын непздейдт Сабак сонында (6eciHmi сыныпта да, тогызыншы сыныпта да) мугагпм ею немесе уш рет "он" белпсш алгандарга бестак, ал ею, немесе уш рет "Tepic" белп алгандарга екшк койылганын ескертед1. Окушыны 1зденту дегенде, 6 ip шыгарма аркылы бар жокxiTiriMi3 тугенделмейт1ш де белгш!. Осы орайда 6 сыныпта "Аяз би" ертепсш етуге байланысты ойларымызды ортага салайык Окулыкта ертеп соцында окушьшарды ойландырарлыкбграз суракгар бершген. Б1здщше, кеп шыгармадан кейш отау тгккен тапсырмалар ппшде тап осы туынды тусындагылары-окушыларды ойландырарлык негурлым утымды сауалдар. Эйтсе де бупнп езгерген заман, ескелен уакыг мунарасымен сараптаганда, бул шогыр ипщце де б1ржакгы кету: окушьшарды тек успрт салыстырулар жасаумен шектеу жене ханды устем, канаушы тап e K in i ретшде гана карап, оньщ он сипатгарын онша елемеу орын алган. T in T i кустын, шептщ жаманын дэл Жаман тэр!зд1 сонша бшк дэрежеде ажыратпаса да, уез1рлердщ жэне Мадан ханньщ сол тужырымдарында еш ден жок деп, оларды б1ржола шемейту дурыс па Уэз1рлер 112

де, хан да 6ipa31зденген, б!рак, кдрапайым халык, екш Жаманга жете алмаган десе, 6ip capi. BipiHiiii орын алган жещмпазды марапаттаймыз деп, екшхш, TinTi 6eciHnii дэрежедегаш шунайту орынсыз емес пе TinTi, хан мен уэз!рлер жаппай акымак, болса, юлец акылсыздан гана озган Жаман артыкшылыгы да онша болмай шыгады гой. Алыска бармай-ак, казак батырлар жырын еске алайык. Кай акын, не жыршы казак батырын дорштеу ушш, онымен белдесуцй жаудын езш сум1рейтш ед1 Кдйта карсы жактагы да ерекше мыкты ед1, ойтсе де казак батыры оны узак арпалысып барып жене алды деп накыштаганда гана, сонша кушташ жецген батыр ерлш шынайы да осерл1 кершбеуип ме ед1! Ендеше салыстырганньщ жеш осы екен деп, 6ipiH мактау ушш екшшюш кулдырату коп ретте сол дорштелушшщ жеткен бишн аласартуга гана кызмет ететшше назар аударткымыз келед!. Демек ертегще Жаман кшец акылсыздардан емес, кайта б1ршама акьшдьшардан озган озык ойлы жан десек, оньщ KaflipiH арттыра тусем1з. C e6e6i, алдымен уоз!рлёрше шоптщ, кустьщ, адамньщ жаманын тауып келуд1 тапсыруынан да Мадан ханньщ битрлпсй жогары багалауы байкалады. Еюншщен, ез уйгарымын TepicKe шыгарушыньщ niicipi шындыкка негурлым жакьш екенш TyciHe алуы, ез шепймшен кайта 6uiyi де Маданньщ санылаусыз емес, кайта б!ршама зердел! екешн гана шегелей тусед1. Одан opi Жаманныц хан тулпары мен rayhap тасына берген багаларына ден коюы тусында да Маданньщ одищп мен 6ipre парасаттьшыгы, ойлы адам екеш айкындалады. Ол аз десещз, абыройына дак тусепндей шындыктьщ, озшщ нагыз хан урпагы eMecTiriH айгактайтын жойттердщ , долелденуше жол 6epyi кезшде де Маданньщ одшдЬс суйгшггйггмен катар i3iiniri, тапкырлыкты жогары багалауыньщ бастамасы да жатыр. Олай дейтш1м1з: Жаманньщ утымды долелдерше TOHTi болган Мадан оган оз билЫн, тагын усынуга дейш барып кошемет керсетед1 гой. Данышпандыкты булай жогары багалай бшуге жетудщ e3i кемецгерлж емес пе Ka3ip канша естж, кемелдендйс десек те, кай ел баскарушы езшен б1реудщ бшйктшш артык екенш багалап, соган ез ыктиярымен ез орнын кдя кояр екен! 113

TepTiHiiii сауал:<br />

-Кендебай мыкгылыгын керсету ушш, ол шайкэсатын кдрсыластьщ<br />

осал еместтн де накгы бейнелей алган ба Юм<br />

дэлелдеп айтады<br />

-Моселен, жеп басты дэу ертепде былай суретгеледк"Эуел1<br />

алдынан 6ip улкен тау коршедь Тау тецселш, козгалып, оган<br />

карай жакындап келед!. Бул-жета басты дэу екен." "Тау" деген<br />

атауга сай келу ушш онын каншалык колем мен бшктнске ие<br />

болуы керектт 6i3re майм. Демек, сонша алып болса, дэудщ<br />

осал еместн! тагы да козге елестетерлжтей накгы да эсерл1<br />

бейнеленген.<br />

Мугал1м ce3i:<br />

-Коркем шыгармада белгш 6ip адам, жануар ерекшелт,<br />

сипаты жай айтыла салмайды. Ол утымды 6ip сурет аркылы<br />

бершп, белгш 6ip эрекет т.б. нэтижесшде дамытылып<br />

корсетшед1 де, окырман сез1мше эсер етедк Жай айта салудан<br />

накгы кесюндеу 9cepi мол болуы септесе келе керкем<br />

эдебиеттщ окырманга пэрменщ ыкдалын непздейдт Сабак<br />

сонында (6eciHmi сыныпта да, тогызыншы сыныпта да)<br />

мугагпм ею немесе уш рет "он" белпсш алгандарга бестак, ал<br />

ею, немесе уш рет "Tepic" белп алгандарга екшк койылганын<br />

ескертед1.<br />

Окушыны 1зденту дегенде, 6 ip шыгарма аркылы бар жокxiTiriMi3<br />

тугенделмейт1ш де белгш!. Осы орайда 6 сыныпта<br />

"Аяз би" ертепсш етуге байланысты ойларымызды ортага салайык<br />

Окулыкта ертеп соцында окушьшарды ойландырарлыкбграз<br />

суракгар бершген. Б1здщше, кеп шыгармадан кейш<br />

отау тгккен тапсырмалар ппшде тап осы туынды тусындагылары-окушыларды<br />

ойландырарлык негурлым утымды сауалдар.<br />

Эйтсе де бупнп езгерген заман, ескелен уакыг мунарасымен<br />

сараптаганда, бул шогыр ипщце де б1ржакгы кету:<br />

окушьшарды тек успрт салыстырулар жасаумен шектеу жене<br />

ханды устем, канаушы тап e K in i ретшде гана карап, оньщ он<br />

сипатгарын онша елемеу орын алган. T in T i кустын, шептщ<br />

жаманын дэл Жаман тэр!зд1 сонша бшк дэрежеде ажыратпаса<br />

да, уез1рлердщ жэне Мадан ханньщ сол тужырымдарында<br />

еш ден жок деп, оларды б1ржола шемейту дурыс па Уэз1рлер<br />

112

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!