ГИДРАВЛИКА ЖЭНЕ ГИДРОМЕТРИЯ НЕГ13ДЕР1

Мескеу су кубырларында ете жш болып туратын апаттардыц
себеб1н аньщтау yniiH, узындыгы 760 м су кубырына
арнайы журпз1лген теж1рибелердщ аркасында
Н.Е.Жуковский 1893 жылы гидравликалык думпудщ
непзш салып, оныц калай пайда болатын математикальщ
формуламен делелдедь
Гидравликалык думпу кубылысын, мысал ретшде
резервуар (1), кубыр (2) жылдамдыгы и, узындыгы I диаметр!
d, осы кубырда ысырма (3) бДрдей тез жапцан кезде,
судыц жылдамдыгы нелге дешн кемщц де, судыц
кинетикалык энергиясы тугел потенциалдык энергияга
айналады да, кубыр цабыргасына кысым рет1нде ecepiH
тйтеда; Гидравликалык думпу кезшдеп пайда болатын
цосымша кысымныц шамасы ете улкен болады. Мысалы,
диаметр! 150 мм шойын цубырларындагы суйьщтыц
жылдамдыгы 1 м/с суды кенет тоцтатцанда, думпу
кысымныц шамасы 13 атмосферага дешн еседь Сонымен
цубыр материалдары мен суйык агынында сертмдолш
цасиетЗ. болуынан, ысырманы жапцанда суйык б!рден
тоцтап калмайды. Айтальщ, ысырма б1рден толык жапканда
At уакыт Шпцдё суйыктыц ысырмага жацын
турган суйык кабаты AS кана токтайды (4.32-сурет).
4.32-сурет. Гидравликалык соццыны есептеу сызбасы
Сонда o)AS келемшдеп pcoAS суйык массасы At уакыт
аралыгында жогарыдан кубырмен агып келе жатцан
суйыктыц салмак жене инерция куппмен AS келеш 6ipa3
кемид1. Суйыктыц осы Кдлэщнщ KeMicTiriH толтыру
ymiH кубырдагы токтамаган суйык кабаттарынан аккан
6-177 81