ларыныц ондер1

I
бвл1л
Д А З А Ц Т Ы Ц Х А Л Ь Щ
Э Н Д Е Р 1
jim
xftляф***
y i i t d i — ^
И

СЭУЛЕМ-АИ
Айдап салдым жылкымды аккаулаета,
Жабары арык, тай сем1з кеп сауранра,
Куанганнан журепм оттай жанар,
Ак б1легщ сыбанып кой сауранра.
Кайырмасы:
Eid рана Жирен-ай,
вншен манат киген-ай.
Оймак ауыз, кул1м кез
Еашык жардыч суйген-ай.
Сары белден саррайып так атады,
Аккубаша, бидай вц тун катады.
Узак танга ер ж т т кайтып шыдар,
Сары майдай толыксып кыз жатады.
Кайырмасы.
б

ЖАС КЕЛ1Н
Жет^су келген жер!м Кыбрай ел1,
Алатау бектершде конран жерй
Акбасты Алатаудын кушарында,
Айнадай жаркыраран Ыстыкквль
Кайырмасы:
Керераз айдай,
Бш ераз жайды-ан,
Ж ас келш эн салудан
Жальщпайды-ай.
Ж ана ел, жана жерге энмен келд1м,
И ш п Ti3e бупп, сэлем берд1м.
¥лыксат аралардан алганнан сон,
Жолымды кутты к,ыл деп отаура енд1м.
Кайырмасы.
Сарынды сындырмайын акын ара,
Сез1ме акын ара берсе бара.
¥лыксат улкендерден алраннан сон,
Косайын тамашаны тамашара.
Кайырмасы.
6

EKI ЖИРЕН
Кешкенде жылкы айдаймын аламенен,
Аулыца барушы ед1м даламенен.
Тускенде сен eciMe, беу царагым,
Сарынып сарраямын санаменен.
Кайырмасы.
Ею жирен, жалын туйген,
Жалранда рашырымсыц
жаным суйген.
Ей, курбым, сез сейлейш керген жайдан,
Айтпаймын кудер узга ак суцкардан.
Кенл1мде еш дауалык бол маран сон,
Бойымда толып жатыр арыз, арман.
Кайырмасы.
7

ДАИДИДАУ
Хат жаздым калам алып dare, еркем,
Ж узщ бар он тертшии айдай керкем.
EciMe сен тускенде, беу карарым,
Козрайевд катып калган imxiH, дертш.
Шынынмен менен, достым, калганыц ба,
Кайрыга кекл1мд1‘ салраныц ба?
Екеум1з айрылмастай болып едИс,
©кшем уэденнщ жалганына.
8

ГАККУ
Аралап талай жердщ дам!н таттым.
Кус салып айдын келде, дабыл кактым,
Айта алмай Гакку1мд1 em6ip адам,
Маймандап коныр каздан мамырлаттым.
Турленш токсан турл! эн саламын,
Жай тастап кулашымды, кен аламын.
Тускенде сен eciMe, ерке Гакку,
Кулпыртып осынау энд! толганамын.

ГУЛДАРАЙЫМ
Ак кешл агызайык эннщ майын,
Ж ас дэурен шалкып ж а ткан айдындайын.
Астынан алты кырдын шыккан даусым,
Жетсе екен куларына калкатайдын.
Кайырмасы:
Ахау, Гулдарайым,
Кун мен айым,
¥шарра канатым жок
Не рылайыи.
Ж аз шыкты жадыратып майдыц айын,
Энше басты жадырап Гулдарайым.
Шырады ащы даусым знге бассам,
Карарым сеш eciM e алран сайын,
Кайырмасы.
10

BIP БАЛА
Талдан таяк; ж ас бала таянбайды,
Вала бурют туЛгаден аянбайды.
Угай-ай,
Эн салшы-ай
Bip бала.
Кайырмасы:
Кос етек, буран бел,
Куалай согар коцыр жел.
Елдщ керш, ак тоты 6ip баласын,
Кай душпан кез! киып жамандасын.
Угай-ай,
Эи салшы-ай,
Bip бала.
Кайырмасы:
Кос етек, буран бел,
Куалай согар коныр жел.
Айналайын к ар аш м келдщ кайдан,
Алма мойын, ала уйрек ушар сайдан.
11

Урай-ай,
Эн салшы-ай
Bip бала.
Кайырмасы.
Мекешид!', карарым, айтып койшы,
Ж ат болмары адамнын. осындайдан.
Кайырмасы
Угай-ай,
Эн салшы-ай
Bip бала.

ЭСЕТ
Эуелетш эн салса энип Эсет,
Аккуменен аспанда жер ллдесед,
Дауылдатып туныктан шыккан даусы,
Журепмнен кущрешп желдей есед.
Кайырмасы:
1нжу-маржан сешлд1,
Bip керешн кергандь
Гул майысып, гул жайнап,
Bip кершсец еркем-ай,
Сэйтл-Мэл1к, Жамалдай,
Бейнетще кенсем-эй,
Козы-Керпеш — Баяндай
Bip молада «лсем-ай,
Сагындырган еркем-ай.
Зсеттей сал, эн салсац ацыратып,
Орман, торай, езевдц жамыратып.
Аркыратып, агызып эн HscepiH,
Толкынымен журекл жадыратып.
Кайырмасы.
Эуелетш ал Ж1бер Эсет энш,
Шарыктасын, шомылсын энге малым.
Авдудайын айналып анга конып,
Лймаласын, куансын энш} жаным.
Сврынбаска не шара.
Кайырмасы.
13

ЭУДЕМЖЕР
Эудемжер журе алмаймын аягымнан,
Уста им ын ек! колдап таягымнан.
Аягым — дулдул, басым булбул ед1м,
Кэршк келш калды кай жагымнан?!
Кайырмасы:
Сэулем-ау, а-ау, у aha,
Кай жагымнан
ГШркш-ау, кай жагымнан.
Эудемжер журе алмаймын бел!м уйып.
KopiJiiKTi юм т1лер жанын киып.
Тиынды 6ipey берген олжа nepin,
Журемш жас к!с!дей дуние жиып.
Кайырмасы.
14

FARHH
Еамнен еш кетпейд1 Райни атыц,
©ртеген журепмд1 перизатым.
Булактай квгал куран таудан кулап,
Бересщ шмге арнап бал лэззэтыц.
Кайырмасы:
Райни-ау сэулем,
Ж у р г е н ш Menin буйтш ceHiit эурен.
Кйрагым, вз1'ннен де сезщ татп,
Свз1днен вйщ артык инабатты.
Коянныц кол^а тускен баласындай,
Ж аутач к*з ceHi кандай адам тапты.
Кайырмасы.
15

КЫЗЫЛ БИДАИ
Кыз емес, кыздыц аты кызыл бидай,
Кыз ушш тунде журда* кенлж кимай.
Калмады баста 6epiK, белде белбеу,
Жецгесш кызды ауылдьщ сыйлай-сыйлай.
Кайырмасы:
Акау, айдай,
Кызыл бидай
Болранша жарыц жамаи
О, niipKiH, алсын кудай1
Кыз емес, кыздыц аты кызыл алма,
Ж аманга тек болмайтын кезщ салма.
Туйедей бойра ceHin боска калган,
Уйренбей енер-рылым кешн калма.
Кайырмасы.
16

КОШ, АМАН БОЛ
Жасымнан болдым кумар, сэулем саган,
Кун бар ма дидарласар есен-аман.
ЖалБанда сеназ маган кызык бар ма,
Титекке жететурын туйы заман.
Кайырмасы:
Эппак етщ кардай бар,
Кызыл бетщ кандай бар,
Сен сэулемм^н достыгым,
Кеудемдеп жандай бар.
Э-ай, сэулем, дэурен беу-беу,
Беу-беу-беу, кош-аман бол-ай.
Сашнып хат жазамын, алтын айым,
Bip минут ceHi ойламай тура алмаймын.
Бота кез, улб1реген ак,ша та мак,
Кшктщ уксатамын куралайын.
К а й ы р
С-Торайгыров
атындагы ПМУ-д1ц
акад ем и к С.Бейсемб,ш«
атындагы голы ми
>— 731
К 1 Т А П Х А Н А С Ы

КОС 0 PIK
Кайгысыз разиз журек зарламайды,
Адал дос 6ipiH -6ipi алдамайды.
Кара тас уйкыд келсе болар мамык,
Шын рашык сулулыкты талгамайды.
К а й ы р м а.с.ы:
Жацкалтамда кос epiK,
Сэулем саран мен cepiK.
Сэулем еске тускенде,
Журе алмаймын тецселш.
18

КАМАЖАЙ
Басында Камажайдьщ 6ip тал yKi,
Айрылып Камажайдан болдым кулю,
Айрылып Камажайдан лсургешмдё,
Келед! кай жершнён ойын-кулы.
Кайырмасы.
Ахау, халилайым, лилилайым,
Камажай, калдын кейш
сэулетайым.
Колында К ама ж айдын алтын жузш,
Камажай отырма екен кезш сузш.
Кермесе жарты caFaT туралмаушы ед.
Апырай, Kerri ме екен кудер узга.
Кайырмасы.
EpTicTin жаралауын жаралаймын,
Муз болса кек бёстш таралаймын.
Yni топтан тандап алран Камажайым,
©3imu токсан кызра баралаймын.
К а йырмасы.
Мал жаксы жылкы деген барып журсе,
Мойнына YKi-тумар тагып журсе,
1шшен 6ip жорраны устап Minin,
Аулына Камажайдыц барып журсе.
Кайырмасы.
2* 19

КАРА TOPFAH
Келед1 кара торрай канат кагып,
Астына канатынын. маржан тарып.
Bipre ескен кшшентайдан сэулем едщ,
Айрылдым капылыста сенен нарып.
Кайырмасы:
Кара торрай,
¥штым зоррай,
Бейшара, шырылдайсыц
Жерге конбай.
EpTicriH аржарында 6ip терец сай,
Суйреткен ж1бек аркан тел коцыр тай.
Араштыц бутарына конып алып,
Сайрайды тац алдында кара торрай
Кайырмасы.
20

КАРА TOPFAH
(Enim ui ту pi)
Кус болсан Ж1бектен бау тагар ед!м,
Кумктен тутырынды жабар ед1м.
Мойнына сары алтыннан алка тарып,
Колра алып, сылап-снпап багар ед1м.
Кайырмасы:
Салайын мен энще,
Кара торрай, кара торрай.
Болранда касын кара, шашын сумбиг,
Албырап ею бетщ жанар гул-гул.
Бейшггщ гул жамылган сарайында
Сайраран тотыкустай сен 6ip булбул.
Кайырмасы.
21

кара кез
К ара кез кай да сенщ ыстык кунщ,
Д униеде рашыктыктын дерт1 киын.
Кеш еп жиырма бестщ базарында,
Болушы ед калкам аулы кунде жиын.
Кайырмасы:
К ара квзщ суз1лген,
Кыпша белщ узшген.
Ауыздары отыз T ic
А к марж андай лз1лген.
О, кара кез, калдыц K efliH ,
О , ппркш,' уайым жейм!н.
Карарым сен де ак мацдай, мен де ак мацдай,
Арасы еш ауылдык шам ж аккандай.
Keuieri жиырма бестщ жаркы н шары,
Н е керек етш барады кун баткандай.
Кайырмасы:
22

КАЛКДТАИ
Басыц бшк Алатау, бауырын жазык,
Ка гулы тур басында алтын казык.
Дабысынды сыртыннан естш-бшп,
Калкатайым атыда болдым рашык.
Кайырмасы:
Ат байладым такырра,
Жем сап койдым анырра.
Канша сулу болсац да,
Bepi таман жакында.
Э, дегенде даусым шыркап кетер,
Мурадына шын гашык эл^ак жетер.
■Пршшкте ойнап-кул, бозбалалар,
Эне-йше дегеише, дэурен втер.
Кайырмасы.
23

КАРА КвЗ
(Ek 'ihuiI т у pi)
Ак алма, кызыл алма жемедщ бе,
Тэтт! алма шыкты кайдан демедщ бе?
Жупртш 6ip баланы ж1бер!п ем,
Шырарым неге келдщ демедщ бе?
Кайырмасы:
Ей, суиб!л шаш,
Кара K93iM,
Тэгп c©3in,
Б арган ы м д а болсайш ы ,
Жалгыз езщ.
Карагым сен аржакта, мен бержакта,
Ойнайды торы аргымак, тал шарбакта.
Ойымнан жатсам, турсам 6ip кетпейд1,
Сешмен косылсам деп кай уакытта.
Кайырмасы.
24

КА ЛКА
Бул э н н щ к1м б1лед1 аты калка,
Калканы с а р ы н д ы м рой айта-айта.
Колра алып домбырамды шыркаранда,
Тырнактан дым калган жок тарта-тарта.
Калканыц сарынранда салран э ш ,
У зд л тш , е л л а р е т ш толрараны.
Суйгенш, с у й ш г е н ш eciH e алып,
Ж а й таппас, энге салса ш м н щ жаны.
25

ЯПЫР-АЙ
*
Ж аз болса жаркыраган келдш бет),
Kerepin толкындайды, япыр-ай алые шетК
Д{р!лдеп толкын баскан мелд1р суын,
Шайкайды жасбаладай, япыр-ай, желдщ лебй
Алтын бу ак кебжтен бетш жабар,
Судан бу квкке т е н т , япыр-ай, маржан TaFap.
EciMe ак еркемд! алкан кезде,
Ак маржан жылт-жылт eTin, япыр-ай, жерге
тамар.
26

Т1ЛЕУКАБАК
Айкайлап эн саламын, Тмеукабак,
Кер1лер елец айтсам кас пен кабак.
Кещлдщ куанышын жырга косып,
Келд1 р о й бар дауыспен шыркайтын шак-
Эшме мен салайын, Тшеукабак,
Кер1лер елец айтсам кас пен кабак.
Кещлдщ жатсам, турсам т1леп сол
Бергей деп, мацдайыма бармактай бак.
27

AFAUJAflK
Ел1ме атым шыккан Агашаяк,
Кудайым аксак кылды аямай-ак.
Ей кыздар, маран карап куле берме,
Кудайым аксак кылар 6ip кун элкак.
Кайырмасы:
Эй, калдау, калдау.
Кыз кайда ойбай,
Кыз кайда ойбай,
Кара жол ма дегенiM
Шубырынды i3 болды-ай,
ойбай,
Ала жаздай нэр татпай,
1здегешм кыз болды-ау,
ойбай,
Кыз болды-ау, ой-ой.
Эй! Кыздар-ай, есще ал,
Алсан ал, алмасац кой,
Мен дагы елер деймшщ,
Кэмпит пенен мампэси
Мен берейш жеЙмгсщ,
Эй кыздар-ау, осылай мед1 —
ай-ау.
28

АЯНАМКеЗ
Салмасам айнамкезге эн болмайды,
Кимесем еш бешпет сэн болмайды.
Ойнасан взщ тецдес жаспен ойна,
О дагы алраньщнан кем болмайды.
Айнамкез сен кайдары, мен кайдары,
BipeyAiH мен де ез1цдей боз тайлары.
EciMe, беу карарым, сен тускенде,
Шымырлап кан кайнайды енбойдары.
29

А Л К О Ц Ы Р
Еркем-ай дэнекерсщ айнадары,
Шашаксыц жалаулаткан найзадары.
Жараткан акбоз аттай сылац карып,
оейуакыт сешлге шык жайнадагы.
Кайырмасы:
Ахау-ахау, ал конырдай,
Эн салсац ей бозбала
Дэл осындай.
Жазайын ак; кагазга Ti3iflflipin,
Калкага сез сейлейш сызылдырып.
Отырсац ак отауда мэслихатпен,
ЦПркшнщ ею к®зш суз5лд1рш.
30

кек АЙДАИ
К араш м , сен де ак мандай, мен де ак
макдай.
Косылса eni ак мацдай шам ж аккандай.
Te6eci сулу кыздыц кершгенде,
Аякты баса алмаймын жын каккандай.
К а й ы р м асы:
EKi агаш та 6ip алма,
Мен де алмаймын, сен де алма!
Анык достым сен болсан,
Оймак ауыз, KHFam кас,
Мен кеткенде сен калма!
Ей, квк-айдай, квк-айдай,
Квк-ай, сэулем, кыз кайда-ай1
Кезщшц айналайын жанарынан,
Сезщшд куанамын хабарынан!
Не келш, нелер кетпес ж т г п к т е
Шскеп ж атар ма ед1м тамагыннан!
Кайырмасы.
31

АК АЙША
Айналайын карагым асыл айым,
MiHeaiMjotf несше жасырайын.
Расынмен кецладд берсен маган,
Балапандай жем 6epin асырайын.
Кайырмасы:
М1нген атым торыалай,
Жалтарады кояндай,
Татулыктьщ белпа—
Козы-Керпеш — Баяндай.
Аядда сэулем, аяцда,
Аяцдашы-ей, аянбай.
Сен калайсьщ карагым мен дегенде,
¥шар канат менде жок сен дегенде,
Типзетш курбьща пайдац бар ма,
CeHi ойлаймын кущцз, тун швлдегенде.
Кайырмасы.
32

топай кек
Кекшетау, Баянаулы жер науаны,
Елжен квктей гулдеп шыгады энь
Баурында Квкшетаудын квкке шалкып,
Толганьш щарыцтайтын салган эш.
Жарылгап ecKi энгшнщ мацгазы ед1,
Энд1 ерттеп, куГш мшген ардагерь
Осы энд1 Кекшетаудан экелд^м деп,
Баянра алып келш жайган едь
3—731 33

кан атталды
I ул бакша кешлд! 6ip эсем энд|‘
TijiefiTiii булбул едш сайраганды.
Эн шыркап бой жаза алмай, шалкыта алмай
Калыктап кайран дунне, канатталды
Эн|м ед cyfiin салган «Канатталды»,
Бул эшм балкытушы ед тындаганды.
вкпрден ез ерюме орын таппай —
Кейжге «Канатталды» эшм калды
34

АКБАКАЙ
Ат к,айда акбацайдай шаппай желген.
Кыз кайда кудашадай K83i кулген.
Алыстан ат арытып келгешмде
Ш акыртпаб еш адамра e3i келген.
Кайырмасы:
Ахау, ау, сэулем-ай,
Жаркылдайтын-ай,
Аха-ха-хау арман-ай.
Мыс та алтын, жез де алтын, алтын да
алтын,
Адамда сез болмайды айтылмайтын.
Сыртынан жузш керш кызыкканмен,
Табылмас н аш з алтын жаркылдайтын.
Кайырмасы.
3* 35

ТОПШЕНГЕЛ
Сен де он бесте курбым-ау, мен де он бесте,
Eni он бесте косылса тен келмес пе,
Калкатайдын 6epreHi жарты мешз,
Белш жесск екеум!з олжа емес пе.
Кайырмасы:
EciK алды топш ецгел,
Топшенгелге келсец кел,
Топшецгелге келуге,
©зще-езщ сенсен кел.
Калам алып хат жаздым тэрбиялап,
Буркгг салган журед1 тау киялап.
Жапан тузге сен б1ткен 6ip бэйтерек,
Бутарьща журмесш карга уялап.
Кайырмасы.
36

ЖЕТ1СУ ЖЕР1М-АЙ
Ж еткудай жер бар ма елдщ nepKi,
Кумырскадай кайнаган коян, тулга.
Кайырмасы:
Жет^су жер1м-ай,
Сауыкдиыл ешм-ай.
Калмак, шауып жер1мд1 алганнан сок,
Кай жер1мнен келед1 ойын, кули.
Кайырмасы.
ЖУРУ еД*м Жетчсу саласында,
Ор кшктей ойнактап даласында.
Кайырмасы.
Шубырынды актабан заман туды,
Калмацтарга пана боп каласык ба1
Кайырмасы.
37

ЗАУЛАТШЫ-АП
Бугш дала гулденш жацаргандай,
Култел1 кек кулпырып оцалгандай.
Ахау!
Кайырмасы:
Заулатшы-ай, курбым,
заулатшы-ай!
Кешег! кум, шел дала шацыркаган,
Бупн кара, тамаша тац калгандай.
Кайырмасы.
Артель уйым 6 ip iK K 6 H уранды 6ip,
Жанды кыздан ес!ткен 6ip терец сыр.
Кайырмасы.
\мтыл алга жас курбым, жатпа карап,
Ел1к yuiin ецбек ет, ертемен тур.
Кайырмасы.
38

Ж АЗ БОЛСА
Ж аз болса жердщ жуз1 жайнап турран,
Эн шыркап булбул кустар сайрап турран,
Болранда кырык кун пнлде саршатамыз,
Ыстык боп жердщ жуз1 кайнап турран.
Кайырмасы:
Эй, айым-ай, кушм-ай,
Айхай, жаздын куш майдай-ай!
Бвленген жердщ жуз! жасыл Ж1бек,
Кушмдеп кунге кар ап кылран Т1лек.
Калган жок елж1ремей тастан баска,
Жан сэулем, тас болды ма с!здщ журек.
Кайырмасы.
39

ЖАЛГЫЗ АРША
Каркаралы басында жалгыз арша,
Хатка жуйр!к со л калка, мусылманша.
Юшкенеден 6ipre ескен сэулем ед{д,
0м ip in аэ ба кен пе, элде канша.
Кайырмасы:
0тт1 жалган,
К еи тм сайран.
У a, mipKi'ii кыз бала
Жастыктьщ эсер!мен
ErriM сайран.
Кол жаралай б1тед(* кекше курак,
Эн салмагын ка и да ед!-ау, лэйл'ш шырак.
Козыбайдын уй!нде мэжШс боп,
Эш екен сонда салган жаймашуак.
Кайырмасы.
40

ЖАРИЯМ АИДАЙ
Алып келген базардан кыжым Ke6ic,
С1лёкеШ калканыц болар жемш .
Жел тимесе, кун тимес деген сез бар,
Сулу кыздыц айтканы у я т емес.
Кайырмасы:
©piK, меШз, кант пен шай,
Алма мойын ак бидай,
Жариям айдай,
Ж а н га жакын кел сей mi
Беу калкатай-сэулетай.
Алып келген базардан б!лте шам-ай,
Бидай м ш аккуба кудашам-ай.
Cipa мен in, кецл1м басылар ма,
Сакиналы колы днан ет асамай.
Кайырмасы.
41

ЖАН ЕРКЕ
СуйсЫемш жан ерке мГяезше,
Тарткяндайсын эо&шен 6ip езще.
Улкен, Kiuit ecrice таныркаган,
внегсл!, уллл! эр сеэше.
Кайырмасы:
Ашык Mines, ак мандай,
Меимендж жок ешкаидай.
Сеэщ алтын, кулк!ц наз>
Жайдары жуз еркем-ай.
KepKiae акылын сай, icm api,
Bip ез!НДей болсайшы жанвын бэрь
Кулкю наз, сез! бал жан ерке деп
Аныз еткен атынды ж ас иен карь
Кайырмасы.
42

ЖИЫРМА БЕС
Жиырма бес, кош, аман бол кайтып келмес
Жастыкты ойларанмен колга бермес.
Касында катын, балан кул кузетш,
Кэрш к ауру болды колдан келмес.
Кайырмасы:
Уа-хаха-ау, ой жалран,
Жиырма бес eKi айн алып
Келмес маран.
Жиырма бес тотыдайын толгайтурын,
Кызыкка ертенд1*кеш тоймайтурын.
©н тозып, суалтты рой бар тамырды,
YMiT жок жастык шакты ойлайтурын.
Кайырмасы.
43

ЖАЙДАРМАН
KepiHcemni K©3iMe епндей боп,
Ж а ц а ш ы ккан егш нщ кегш дей боп.
Кайырмасы:
Ж ай дарм ан кар а кез,
Ж аксы курбым м айдай сез.
Ансап ш арш ап алы стан келгеш мде,
Ж ан керш бес кез1ме ез1цдей боп.
Кайырмасы.
Айналайын кезщ нщ карасы нан,
Х ат ж азам ы н касыцныц арасы нан.
Кайырмасы.
КуВД13-туш аулыцнан шыкпас едцм,
Мен коркамын душпаннын табасынан.
Кайырмасы.
44

НУРКЕЙ
Аспаннан кар жауады буркей-буркей,
¥шады куз болганда кара нпркей.
Екшш отарбадан кейш емес,
Осылай эн салады акын Нуркей.
Мен esiM жсдеарры емес, темвнг! елмш,
Бэйгеден кунде келген кемедгерм1н.
Кврмеген ж ас балалар танымайды-ау,
Ж урт айткан Нуркей акын деген менмш.
45

ОН АЛ ТЫ КЫЗ
Астыма мшген атым генадушка,
Шабамын квщл ашып немношка.
Не стоит на свете жить етуге
Азырак, ойнап, кулмей молодушка.
Кайырмасы:
Зулкия-ай, ¥ркия-ай,
Катира-ай, Сагира-ай,
Кулзира-ай, Назира-ай,
Нарима-ай, Бэтима-ай,
Эшекей кыз Айжан-ай, бэлекей кыз Балжан-ай,
Шашбаулы кыз Сэлима-ай, еркелеген Таиса-ай,
Толыксыран Маруся-ай, тывдаушы едЬау
Саулем-ай,
Кайда Keni Раисай, я люблю аяй Рая-ай.
Карарым айналайын черный кезЛм,
Никогда не забуду айткан ce3in.
Стамбол, Петрборда сендей жан жок,
Родилась сен казакта жалгыз езщ.
Кайырмасы.
46

ЭУП1ЛДЕК
Камысы эушлдектщ муше-муше
Саррайдым сарыныштыц суын iuie.
Кос канат куска б1ткен маран 6iTce,
Бармас па ем сэулетайра элденеше.
Басында эушлдектщ мунары бар,
Мойнында кек бестшщ тумары бар.
Курбылар бул цалан деп cere керме,
Рашыктыц таркамаган кумары бар.
Басынан эушлдектщ мунар кетпес,
Кей адам уэде берген сертке жетпес,
Ke6icTi« жалан аяк басын к и т,
Ей калка, кош дегенщ естен кетпес.
47

FAIUblFblM
Д а р т а дуннеге неге келд1мт
Келдлм де 6ip жемлктщ сонына ерд(*м.
Сене алмай, сендж дерге дос таба алмай,
Екешн им ip панн ай енд| б1ЛД1М.
Кайырмасы:
Рашыгым, асылым,
Рашыгым, асылым,
Кайгьщмен-ай жасыдьш.
Рашыкпын-ай такыт, сабыр ете алмаган,
Муратка кеп 1здешп жете алмаган.
Кайырса кара карга каз алмайды,
Ж 1бект1 жун кылады туте алмаган.
Кайырмасы.
48

БАЛКАДИША
Дегенде Балкадиша, Балкадиша,
Куйеущ сексен бесте шал К,адиша.
Bip тупл €Ki жецгец квлш отыр,
Улыксат Шзден ci3re аха-хау бар, Кадиша.
Басыная Жыландыньщ кулараным,
Кекшш кербесп аттык еылаганым.
Кетт1 деп Балкадиша еспгенде,
Кушактап кус жастыкты жылаганым.
4—731 4д

АРДАК
Ой Ардак сен ак коян секекдеген,
Артында мен ак туйгыи жетем деген.
Ойымда уш уйыктасам бар ма мешц,
Лйрылип сенен сэулем кетем деген.
Ой Ардак сен ак коян шыцнан кашкан,
Артында мен ак сункар тулеп ушкан.
Каи кылмай ак жунщнен 6ip мпзим,
Тамаша карап турсын дос пен душпан.
50

KAPFAUI
Ак дидарын кергенде тура алмаймын,
Сеназ жерде салтанат кура алмаймын.
Сен eciMe тускенде беу карарым,
Кемесшдей дарияныц бурандаймын.
Жылкым жатыр Аккелдщ шандагында,
КЧмдср cepi болмайды бойдарында.
Кыз кеткен сон аулынан кызык кетер,
Келш, кетш журсейип ойнарыца.
4* 51

БОЗ Ж ОР FA
Боз жорга, жорраца бас алдыцда ел жок.
1шетш швлдегенде айдын кел жок.
Алыстан ат терлетш келгешмде,
Ат устап туо'ретш бурыа бел жок.
Ауылдан мен де шыктым — кун де батты,
Боз жорра алма мойыи imin тартты.
Боларын 6ip сумдыктын б1лш ед1м,
Ауылы кыз еркемнщ кашык тартты.
52

АКЖОРРАЖАН
Шын FauibiK, 6 ip iH -6 ip i алдамайды,
К э й б ы с ы з газиз журек зарламайды.
Кара тас уйкын келсе мамык болар,
Рашыктыц — сулулыкты талгамайды,
Кайырмасы:
Ахау, Акжорражан,
Акжоргажан,
Басынды курбыц кутсе,
Калмайды арман,
Сэулем-ау, калмайды арман.
Карагым, темен карап назданасыц,
KiM Шлсш куаныштын азганасын.
Косылса еш гашык; 6ip жерге егер,
Ж уректщ бгпрмей ме сан жарасын.
Кайырмасы.
63

АК ЖЭМИЛЭ
Колыма калам алып жаздым хатка,
Жаксыныц жетер зейш ишаратка.
Жамаига 6ip сез айтсан желмен кетер,
Аз C63iM кепке б!рдей асылзатка.
Жат жаннан жатыркамай бшк карм ап,
Ойнайык оз1л ce3Ai тшмен жалгап.
Акылды Ак Жомилэ мшез1 бар,
Ж1берер суймегешн сезбен алдап.
54

AK,K,VM
Авдумньщ 6ip кызы бар щкэр атты
Ce3i бар алуан шекер балдан тати.
Адамнын в31М кврген абзалы екен,
Айтайын влен кылып пернзатты...
Квзшнщ жанарындай сэулем едщ,
Кецл1мнщ куанышты дэуреш едщ.-.
Ойымнан жатсам, турсам еш кетпейсщ,
Басымды не сикырмен эурелед1«?1
65

АЛТЫБАСАР
Кыз кайда енд! сэулем сеиен асар,
Кенш м ceiii ойласам болар нашар.
Айрылып сенен сэулем кайткан тунде,
Энше 6ip басайын алтыбасар.
Айрылдым сенен сэулем жылай-жылай,
Боламын нерып адам будан былай.
KannaHFa мен1 сэулем салып кеттщ,
Алты жыл гашык болган карагым-ай.
Келунн ем кеш болганда кенш м тусш,
Ежелден кад 1рлест1к 6ipre ecin.
Астынан ак сандактыц аттандырып,
Калушы ен колды кысып, есендесш.
56

АРМАН-АЙ
Ой дуние жас уакытта ойнап, кулсек,
Б ip аз кун Kepin кыэык, дэурен сурсек.
К@зше эргамдердщ тусер |дш ,.
Кол ж етт Tayip K irin, жаксы ат мшсек.
Кайырмасы:
1Шркш-ай, iuipKiH-ай,
Бул д ун и е н щ к ы з ы е ы *
Ойнап-кулген дэурен-ай.
Осындай ахахаулар бугш кврсек,
Бос кеткен e M ip екен ойлап бшсек,
Дуниеде кайда журсек кор болмаспыз,
Соцынан енер, бШм зыр жупрсек.
Кайырмасы.
67

СЭУЛЕМ-А И
Саргайдым жолына мен карай-карай,
Хабарсыз кеттщ сэулем неге булай?
Ж астыктын ауытпалы толкынында,
Ж урм ш н ойра ка лип элдекалай!
Ipirin журепме т у а р д т шок,
Ж ан сэулем сенен баска cyftepiM жок.
Умытсан алыскан кол, айткан cepTTi,
Амал не, махаббатка атканыц ок.
Кандай ic жолындагы турган бегеп?
Бьлемш табылады саган жар кеп.
Сонда да у м тм д ! узгешм жок,
Ацсаган арманыма жетемш деп.
58

СУРЖЕКЕИ
Мшгешм дэйщ мен in ёуржекейцл,
Булшлдер энге салсам кемекейщ,
Kimi — iHi, улкен — aFa бас косканда,
Алдында суржекеймен мен жетейш.
ETiKTi эуел бастан нал сактайды,
Бэйгеден еркш жуйрш алшактайды.
0ленд1 айт дегенде коя бермей,
Несше энцп жВДт жалтактайды.
59

НАЗ КОН.ЫР
Ай кабак, алтын KipniK, кызыл epiH,
Кел десен, неге аяйын аттын TepiH.
Сары агаш сазга б1ткен сеюлдешп,
Кай жерде отыр екен буран бел1м.
Базардан алып келген KyMic куман,
JKirirri адастырран калын туман.
Арадан кыл етпестей тату едж,
Б1здерге кастык кыл ран кай антурран.
60

МАНМАНГЕР
Мадмадгер кезалщ келте, жалыд майда,
Байлаган ceHi сылап далдатай да.
Жур1е1д желмаядай жануарым,
Керейш ды зы рыдды осындайда.
Кайырмасы:
Ахау, туран ел!м,
Балад ед1м,
0зще осынау энге
Сала келд1м.
Мадмадгер эн досайын журшде,
Дер екен далда далай келшме.
Сыдыртып Мадмадгермен келе жатып,
Осынау эн куйшд1рш TycTi eciMe.
Кайырмасы.
Мадмадгер кекшд келте, жалыд майда,
Бал татыр дант досса дараз шайра.
KicUeft анау-мынау жалтару жод
Ад квйлек, дурия бешпет сэулем дайда.
Кайырмасы.
61

К 0 ГА РШ 1Н
Ал, кегарш ш эн epKeci баппен айтса,
Ер ж 1п т не болады серттен кайтса.
9 н болмас кегарш ш дей кай да барсан,
Эн б1лем деген адам шынын айтса.
Ал, кегарш ш к е ц ш м е конган эш м,
Суйед 1 сулу энд! менщ ж аным.
Аспандап, айгайлаты п ж у з кубылтсам,
Кетед1 бойым балкып, к,ызып каным.
62

КЕРБЕЗ С¥ЛУ
Алтайдын кербез сулу, азат кызы,
Шыркатып эн салранда жайнап ж уй,
Кайыскан кара орман ку^ак турш,
Жымыадап масайрайды кек жулдызы.
Алтайдын жершде нур, кегшде кун,
TinTi жон унамастай бойында мш.
Нурлы жуз, куралай кез карындастын
Кердщ бе кара шашы теплгенш.
Алтайдын кулпырып тур сай, саласы,
Суын сэн шаттыкпенен айналасы.
Бодоан сон ел? нурлы, жер1 балгын
Калайша эн салмасын кыз баласы.
63

кекжЕндЕт
Кекжендет, турырын алтын, маржан б аулы ,
Турушы ец aFaui уйде асыраулы.
Ж уз уйрек, алпыс казды 6ip кунде алран,
Кус кайда кекжендеттей кыран шэулк
Кекжендет, шалгьщ узын, мойнын кыска,
Кайырып салушы ед1м ушкан куска.
Айрылып кекжендеттен калганнан сон,
Осы энге шыркап салдым мына туста.
Кекжендет ушушы едщ торайды ерлеп,
Шабытка танертенп коян бар деп.
Ертеден кара кешке салранымда,
Кекбеспм ере алмайтын кез1 терлеп.
Суылдап суксыр уйрек ушар кешке,
Tycefli кекженделм сонда еске.
Карасам он колымда кекжендет жок,
Жуг1рд1м сасканымнан Козыкешке.
64

И Л И ГА Й
Кел деп едщ И лигай, келш турмын,
О тка туспей ер т е н т ерш тур мы и.
Сертке турсац мен сендш ж аны м курбан,
Сырым осы еерт!МД1 depin турмын.
А йналайын карагы м , к а р а касы м ,
К ара м акп ал ж 1бектей к а р а ш аш ын.
Б аласы идай елж тщ егглемш,
Gem ойласам мелд1‘реп кезден ж асы м
И лигай деп атыцды койдым арнап,
Эн ш ы ркады м аты цды эдей 1 арнап.
Еркш таудвщ ep«eei, ел^к бол сад,
М ея де взщ ден ж алры збы н ерке сацлак-
5—731 65

З Э У Р Е Ш
Уа, Зэуреш, сенщ унйн елден келд1м,
Ваягы езщ керген жерден келд!м.
Сен неге мен келгенде теб^ренбейан,
Шскеп 6ip суйейш деген ед!м.
Кайыцнын жаста кврд1м жапырагын,
Куланнын тауда керд!м шокырагын.
Сен калган отыз улдан едщ Зэуреш,
Bip уыс буйырмады топырагьщ.
Сакталмас болат пышак кын болмаса,
0 T ip iK неге керек шын болмаса.
Зарланып саулы шгендей келгешмде,
Басыцды 6 ip кетернп, тым болмаса.
Bip кулаш кулпы тастыц айы бшк,
Bip кадам жатыр жерге Зэуреш сиып,
Кап-кара ек1 K83i куралайды,
Квмд1 екен кандай адам кез1 киып.
Ею дос 6ip-6ipiHe сыр айтады,
Экес1 баласына шын айтады.
Айрылып ак Зэурештен калганнан сон
Кекем деп енд! меш шм айтады.

Б У Р Ы Л Т А Й
Тадбасы жок, eHi жок бурылтайдын,
Сарасы еткел бермейд! терен сайдыц.
Куба жонга шокытып шыра келсем,
Журты жатыр, аулы жок калкатайдыц.
Кайырмасы:
Ахау айдай,
Жариям айдай,
Достыц кецл1н калдырма,
Кыз калкатай.
Камшы бастым асыра бурылтайра,
бткел бермей токтаткан терец сай ма?
Ж урт жанрыртып орнынан 6ip кун тунде,
Калкатайдыц аулы Kerri кайда?
Кайырмасы.
67

БАЛКУРАЙ
(tiKimui ту pi)
Домбырам eici iuieim колиа алайын,
Кайырып он ею алуан эн салайын.
«Нур ж ауар талапты ерге» — деген сез бар,
Мен неге бул талаптаи кур калайын,
Кайырмасы:
Домбырам басы балкурай,
Басына конар бозторгай.
Арпа 11шнде 6ip бидай,
Tepin жейд1 кеп торрай.
Домбырам e x i im e K T i мойны ыргай,
Тартканда бес саусагым кетер зырлай.
Курбылар, жастык шакта ойна да кул,
Бул дэурен кетер1 анык 6ip кун турмай.
Кайырмасы.
99

БАЯНАУЫЛ
Баянаулы басынаи булт кетпес,
К иядаш ту лиге кусым жетпес.
Акбоз уйдщ сыртына шыгарып сап,
Кош, агатай, дегенщ естен кетпес.
Баянауыл басында балалы кур,
Bip CG3 антам, калкатай, мойнывды бур.
Ауылыннын тусынан аттанганда,
Акбоз уйге суйенш кара да тур.
69

КУБАЖАЙ
©лен; айткым келмейд1 ершгенге,
Бойым байсал тартады кершгенге:
Кайырмасы.
Ахау, Кубажай,
Коныр салкын сорады-ай,
Ж ел аха-хай.
Жерден алтын тапкандай куанамын
Калкатайдын Te6eci кершгенге.
Кайырмасы.
70

МОЛДАБАЛ
Tanipi берген Молдабай,
Малга жарлы болса да,
Айтар свзге — "плге бай,
Сейлер свзге келгенде,
Орынбордын аузында
Таралаган жоргадай.
Сейле тш м жалыкпа,
Ж алыкпак жаксы калыпка.
Бшгенпцц айтпасан,
Тек жатар женщ бар ма едй
Teric жайып халыкда
Айтарынды аныкта.
Акку к?стай шалыкта.
Ж аксы менен жаманды
Каусырма жак. Кызыл fiji
Ken iuiiHAe аныкта.
Алтын калпак, жез телпек
Хандар киер кезше.
Юмдер эуес болмаган
Молдабайдыц свзше.
Ак д1гердей кершбей —
Уйдщ сэш келмейда,
Шым ораулы болмаса —
Шидщ сэн1 келмейдь
Егескен жауын мукатпай —
71

Ердщ сэш келм».чд1.
Кара жерден кар кешей —
Кек орай шалгын шеп аспей —
Ж ердщ сэш келмеядь
Уйрек ушып. каз конбай —
Квлдщ сэш келмейдй
Кызыл-жасыл кишбей.—
Кыадыц coni к«лмейд{
Кыз, бозбала жиылмай -
Жырдын сэш келмейдь
Молдабайдыц эш ед1,
Осылай erin эн салсан
Домбыраыыц сэш едк
72

Ш АПИБАЙ-АУ
Л егенде Шаппбай-ау, Ш апибай-ау,
Атымды тал га бай лап, келд1м ж аяу.
Атымды талга бай лап келсем ж аяу,
Ш апи кы з жатыр екен уйкылы-ояу.
Боз уйге ап сзу л еа нурын твгед,
Ш апи кы з сэлем айтып келсш деп ед,
Ш омылган айдын келде аккудай боп,
Бурац бел сылац етш шыга келед.
73

КАНАПИЯ
Жасымнан кеп салдырдым каршыганы,
Аккан тер мацдайымнан тамшылады.
Ныспымыз Канапия болганнан сок
Жиылып ецшец кашкын камшылады.
Жасымнан карсы болдым хан-задара,
Жуйрж ат жараспай ма бозбалара.
Баласы Басырара Канапия
Жем болдым ала кыстай кандалара.
74

AKAAPHFA
К олымда 6ip камшым бар булд1ргел1,
Айтайын мен 6ip сезд! кулдаргелй
Орныннан api отырмай, ахау, бермен отыр,
К олымда кармашм ж ок йлд1ргелк
А кдарига ищргелг-ай.
Колымда 6ip камшым бар бунактаган,
Бэйгеден ею ат келед! ойнактаран,
X ypM icin есен-аман, беу карагы м,
Квзщнен айналайын ж айнактаган.
А кдарига ойнактаган-ай.
75

к а р а кез
Ж ете алмай ж олда ш арш ап турран кезде
Bip рана елее 6epmi сэулем кезге.
А ккуым айдын келде ж еке ж узген,
К ед ш м д е келецкем ж о к сенен езге.
Кайырмасы:
А ксувдары м Ж1бег1м,
Ж алры з сенде тiлeriм.
Ceri3 ж ы лдай сергелден
Сеш ойлап жудедхм.
Ой сумбш ш аш сенсщ уайым,
Беу ж убайым
Тускенде сен есш е не
кылайын.
Сум ж алран ceri3 ж ы лдай колды магап,
Ж олы ца шыра алмадым сарбас атап.
А ккуым айдын келде ж еке ж узген
Ж у р д щ бе ш к ^ р м е й ж ам ан атак.
Кайырмасы.
76

АКАУ k e p im
Ыризамын жан калка сертке жетсен,
Киын-кыстау жерлерден аман втсец.
Б!р шыбындай жанымды цурбан етем
Рашыганды езщ 61л зар ешретсен.
Кайырмасы:
Аяй сарым, сэуле жаным,
СаЕынранда кайда едщ
Еашык, жарым.
Ci3 асыл зат калкатай сараттага;
К внл 1М-Д1 суйген жар табаттары.
Квнл1мд1 суйген жар таппай кетсе,
Кещл ппрган цайтейш калаттагы
Кайырмасы:
Аяй, козым, М0лд]'р кезщ,
Эл! ес1мнен кетпейд!
Айткан свзщ.
А цау KepiM, бурац бел!м.
-Кунде жиын там аш а
Журген ж ерт.
77.

СМЕТ.
Алтайдын кен шыгардым саласынан,
Бш'к куэ, терец жартас арасынан.
Кок балга, жаркылдаган болат суй мен,
От шыгады сокканда жартасынан.
Алтайдын айиаласы шеккен алтын,
Керкейткен iprecine цонган халкын,
Bip кезде коксы конган жарлы, жалшы,
Мше бупн иемденш басты царкын.
78

Ж ЕНЕШ Е
А йдап салды м ж ы лкы м ды тепсец ж ерге,
Слздей адам табы лм ас ексем ж ерге.
Н ам азд 1гер, нам азш ам арасы нда
А сы кканнан тимейдо екш ем ж ерге.
Кайырмасы:
А -а-ай, ж енеш е-ай,
М ш езщ сенщ езгеш е-ай.
А йдап салды м ж ы лкы м ды оц аш ага,
С алсам куры к жетпейд1 к аш аган га.
Аулым ш алгай кеткенде, беу карагы м ,
Нендей м едет етейш ж асаган га.
Кайырмасы.
79

Ж Е Н .Е Ш Е -А Й
(Екшии т у p i)
ApFbi жары Ед1лдщ, берп жары,
Жарасында cap рай ран жапырагы.
Кайырмасы:
Укшм-ай, женешб-ай,
Сарындым, сэулем, езгеше ай.
Ата-анамды сарынып о иге салдым,
Бауырымныд хабарын алмаралы.
Кайырмасы.
Ак каразра хат жаздым калам алып,
Журек сырын козралтып энге салып.
Кайырмасы.
Ойнап-кулш журуип-ек, жедешетай,
Ш алра кет!*п кор болдым. eciM танып.
Кайырмас ы
80

АХАУ БИКЕМ
Козыбактын кызы ед[м, атым ¥мсын,
Серттен тайган ж т г п кудай урсын!
Акбоз уйдщ 1Ш|‘ нде мен отырсам,
Меш 1здеген жМ ттер уйге K ipciH .
Ахау бнкем ж ар-ж ар,
Алма мойын ак сункар,
Кош есен бол, курбым-ай,
Курбылыкпен журд1м жай.
Bip кун ауру, 6ip кун сау,
Таба алмадым бабынды-ай,
©ткен 1ске екшбе,
Bip келмесш б1лд1'м-ай.
731 М

Ж ОНЫ П АЛДЫ
Аты ед1 бул эшмнщ жонып алды,
Алрандай суду жонып epiM талды.
Жасымнан суйш айткан эн болран сон
Жойылмай эл1 кунге есте калды.
Ж ан ед1м эсем энд1 cyfiin айткан,
Ж агымды кепке б1рдей журт унаткан.
Келетш накысына жуз кубылып,
Кейде ерлеп, кейде шалкып, баяулаткан.
KiM суймес кекке ерлеген эсем энд1,
Кещлдщ куйш шерткен керкем сэндь
Болгандай бойра куат, ойра азык,
Балкытып ер1ткендей тербеп жанды.
82

АЙКЕН -ЛЙ
Сен де келдщ eMipre, мен де келдЛм,
Bipre жасап кызырын келер керпм.
Айкен-ай, кел шыркалык., кел-кел-ай.
Елестесе келецкец кез алдыма,
Лушл какпай журепм тезе алды ма?
Айкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай.
Не кылайын басканыц Кыз Ж 1бепн
Суйген сулу болган сон ез Ж бепм .
Айкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай.
Алтын дэурен — жастык шак жайнаи гулдей
Достык 6i3re нур тексш ешпес кундей.
Анкен-ай, кел шыркалык, кел-кел-ай.
&3

МАУСЫМЖАН
Кыз косылса теш мен жыламасын,
Кездщ жасын к#л кылып буламасыи.
Кайы рмасы :
Маусымжан, Маусымжан,
Танимын, кадкам, даусыцнан.
Eki жасты бакытты ете кер — деп
Шэдер бата берелш сурагасын.
Кайырмасы:
М аусымжан, М аусымжан,
Танимын, калкам, даусыцнан.
84

БИПЫЛ
Б1здщ Бияыл жур ме екен аман-есен...
Бейнет1мд1 умытам соны кёрсем...
Жылкы багып жарын жур куба жонда
Жаным Бипыл, умытпа, меш десен!
Кайырмасы:
Акау, тэшм-ан,
Талма мен in жаным-ай.
Ей... кулди-кулди кунжан-ай,
Кунде базар ушм-ай,.
Бипыл, Бипыл, Бипыл-ай,
Тартшы, курбым, 6ip куйд!-ай.

АК АЙДАР
Айналайын кезщнен жалт-жулт еткен,
Юм бар ед! арада саран жеткен.
Дуниеде не манраз туса дагы
Тецгермеймш i3iHe басып кеткен.
Кайырмасы:
Ей, Ак айдар!
Сулулардыц K03i ойнар,..
Квкем-ай, кекем-ай!
Киылран кас екен-ай,
Алкара-кек жаз жайлап,
ШэШ орамал 6ip байлап;
Санаменен саррайдым
Сарындым, сэулем, сеш ойлап!
80

КАРА НАР
Кара нар жук квтермес бел кеткен сок,
Ел кайда сыр дуаннан а-а, 6ip кеткен сон.
Акау... акау...
Bipre ескен кшкентайдан карагым ей... ей,
Ю м м р ч ойнап, кулермш сен кеткен соц.
Беу, деллат, беу, деллат-ай,
Акау...о...о...
Деллат-ай!..
87

БУРК1ТБАП
Бурккгбай экем аты, агам Омар,
Ауылым айдын ш алм р келге кенар.
Кудайдыц маран берген 6ip мшез1,
Кыздары Жанкозынын маран кумар!
Сурасан 6iafliH Акбет касын керген,
Шаштарын он кун тарап, бес кун ерген,
HicMafl, одеколон катар жарып,
Айнасы он тецгелж жузш керген.
Rfl

БАЛК.УРАЙ
Ай-кушм, айман айым, дешн сау ма,
Шырмалган ак шабарым киын аура.
Алыстан аласурып келд1м жетш,
Болсын деп шыбын жаным caFaH cayFa.
Ей-ей
Кайырмасы:
Кару-жарац тарынып,
Айрылдым деп негылып,
Айман айым, жулдызым,
Жана таптым сагынып
Ка-ле-лэ-ку-ли-лэй, ли-лэ-лэ-ку-ли-лэш
KemiKTiM кеп отырдым тас камауда,
Капамен дэурен erri кун санауда,
Жеткешм осы-ay болды K euiipepciH ,
Салсам мен тон тонауды кан талауга
Кайырмасы
R0

ШАЙТАН КАРА
Мшгешм-ай, астымдагы-ау, шайтан кара,
Оралдан жылкы айдадым-ау, еншен ала,’
Осыдан осы жылкы-ау бойга сщ се__
Тарысын тары айдармыз, косшы бала-ау|
Оралдын тауы бш’к, жер1 дала,
Ат м1нд1м курен тебел, кез! кара,
Сыртынан ер Ж1'пгп жамандакан
Душпанды кез келт1ргей айдалада!
90

CblPFAKJbl
Ак туйгын кус колымда сыргакты ма,
Басып-басып алайын ыргацтыма.
Бозбала, саран айтар есиепм,
Ж аккн жур элпештеген ардактыра.
Жанып турран жас eMip, ал кызыл гул
Сипаттаура кызыгын жетпейд1 t u i .
Жауказын-желб1реген жастык шарым,
@М1рд'щ магнадыча ту еще Спл|

УРИДЛИ
1г СЦД' галга. бай лап мшген кандай
Калкамен култ-ойнап журген кандай?
к яы,»а. осы жолы бармак ед!м
К,аитеиш бара алмадым жерщ ’ шалгай!
Ж атты к ж ок жаксы адамда деунн едодз
Ж аманды жаксы десе болар ceMi3
Аулына б13ден бурын бара калсан/
Калкара уш кайтара сэлем дещз.
»2

АБАПК6К
Домбыра eKi inexTi жука какпак, ай, абайкек,
Тар жерде киын екен елен таппак!
Кайырмасы:
Эй, этесш, кушм, амал жок!
Kirni iHi, улкен aFa отырранда, ай, абайкек,
Кызыл Т1Л баяуламай жорарлап бак.
Домбырам ем шект1 колга алайын, ай, абайкек,
Кайырып он exi алуан эн салайын.
Кайырмасы.
Жиылып еншец курбы отырранда, ай, абайкек,
Мен не Fun бул кызыктан кур калайын?!
Кайырмасы.
93

ЛЛКЫЗЫЛ
Алкыэыл кор! ncvii кашкан тулк!,
Кайда к ал мае жп'Ьтщ жиган мулк}.
Ойда турын жо) ары кол сармеймш,
Кшил ш!рк!н болсын деп кегерщкК
Сен кайдагы, ей калка, мен кайдагы,
Менде ьзйщей Ареудщ боз тай лаги!
Сен тускенде eciue беу, калкатай,
Мснщ wepiM кайнайды кай-кайдаш!
94

АК Б0ПЕ
Кеткенщ бе, Акбвпе, кудер у3*11?
Кетерщде 6epin кет туймещи узш!
Кайырмасы-
Беу, Эзизатай-Акбепе,
Енд1 есен бол-ай!
Кетерщде бермесек туймеши y3in,
Элдетмге барамын K»3iM cysinL
Кайырмасы.
95

ЛХАУ, СЕМЕЙ!
(Екший ту pi)
Аспанда ай болмаса адасады,
Кеци1Д1‘ кетермссе Kip басады.
Кайырмасы:
Ахау, Семей! ТЧл мен кемей,
Басылмас жанган журек сэулем келмей.
Кеудеа жаксылардын алтын сандык,
Сандыкты кмт болмаса юм ашады 1
Кайырмасы.
Квшкенде жылкы айдаймын ак табанмен,
Болмайды жаман — жаксы мактаганмен.
Кайырмасы.
Ахау, Семей! Тг'л мен квмей,
Басылмас жанран журек
«Сэулем!»... демей.
Суймесе neci кызык ею жастын,
Куйеу боп босараны аттаранмен?!
Кайырмасы.
9в

АХАУ, УРИЯ-АИ
Аулыц сенщ белде еда, белтурранда,
Орамалыц желп етер жел турранда.
Ахау, Урия-ай!
Кун мен айын б1реудщ не кылайын,
Карсы алдымда кулхмдеп сен турранда!
Ахау, Урия-ай!
-731 97

ЛК.ЕРКЕШ
Dip атты сатып алдым елу беске,
Ертенмен болдырмайды кара кешке.
Аралап неше алуан журсем дагы,
©зшдей жан салмайды Акеркешке.
Бэйпден озып келген атты алайыи,
Ер жЫт сынамай ма бак талайын!
Жиылып улкен-Kimi отырганда,
Толкытып (Акеркешке» мен салайын!
98

АКЖАЛМАШ
Мен эшме салабын « Акжа л машка»,
Отырганша epirin бостан боска.
Ай, Акжалмаш,
Калды-ау кейш кала каламкас!
Мен сарындым калканы умыта алмай,
Барсац сэлем айта бар каламкаска.
Ай, Акжалмаш,
Калды-ау кешн каламкас!
Кайырмасы:
Журген жер1м жэрменке,
Сагындырдын ак ерке!
Макпал-ай, Макпал-ай,
Эге-кэй, эге-кэй-эн, эк-кой!
Ук1л1 бала туйган
Сеюлд1М-ай,
Уай-уай-ай!
Кайтканда сен! тастап
вкш д 1М-ай1
Менен сэлем айта бар калкатайга,
Men сенд1кшн дейтуиын cepTi кайда?
99

Ай, Акжалыаш,
Калды-ay кей!н каламкас)
Келген хеткем адаынан солемi жок.
Айткан свэ| Макпалдыя осылай ма?
Ай, Акжалмаш,
Калды-ау кеГмн каламкас!
Кайырмасы.

ГЭККУГАЙ
Кун ашык, жым-жырт дала, эуе тынык,
Жымиып кун карап тур кектен кулш,
Сузшген сур пердедей булдыр сагым,
Bipece толкынданад, б1рде тынып.
Кайырмасы:
Bip aFaurra булд1рген,
Кыз бен ж 1пт 6ip журген.
Оймак ауыз, кул1м кез,
1Ш1МД1 оттай куйд:рген.
В ау а?аш мынау калын сынсып б1ткен,
Койнында эн1ш кустар куй гулеткен,
Анкыран Hci эдем1 турл! гулдер,
0 ш п карсы алдына тэж1м еткен.
Кайырмасы.
101

KAPFA
Каргам-ау, сен калайсын, мен дегенде,
Курилы ынты-зарым сен дегенде,
Аршын тес, алма мойын. сен карагым.
Бал татыр эр леб1зщ швлдегенде.
Каргам-ау, рнэамын сертке жетсен,
Жерлерден киын-кыстау аман етссн.
Сен уш!н сан татудан алыстадым.
0 3 iu 61л гашыгыцди зар ен1ретсен.
102

АИ, КвКЕ
Сырымбет бшк адыр катар кезеа,
Жарысып таудан кудай аккан езен.
Уксаган бнкасапка квк шалш ны,
Квк орай кайын, мен тал — 6 api де эсем.
Кайырмасы:
Ай ай, квке, уридай.
Калкаш-ай, уридай, уридай.
Мвп-мвлд1р сынап кусар булак аккан,
Манында уш турл! квл шалкып жаткам.
Топыраш бейне макпал елнге жай,
Шырайы эдем 1 жер кулш жаткан.
Кайырмасы.
103

К Е Л 1НШЕК
Как туссе аягына ат суршшек,
Келгенде жиырма беске кыз ершшек.
Осы энге шаттандырып салады екен,
Тубшде займкенщ 6ip келшшек.
Кайырмасы:
8 м1рхан, TeMipxan,
Ay, калкатайым-ау,
Bip келшшек-еу!
Агаты займкенщ селд!реген.
Калкан ыц eKi кез1 мелд1реген,
Эи салып кешке тамаи жургешнде,
BypMeci ак кейлектщ желСИреген.
Кайырмасц.
104

М А Н Д А К О Н Ы Р
К,арарым айналайы н алты ны м-ай,
К ергенде а к JKysiM i балкы ды м -ай.
Кеп айды ц к©рмегел1 ж\з\ болды,
Журм1с1н есен-ам ан, ж аркы ны м-ай!
Ей, к а л к а , а к дидары н ай дан эппак,
К ерген ж ан кете алм айды айналактап.
Аршын тес, алм а мойын карары м -ай,
К оям ы п доГпм ceni ж у р тка м актап.
105

У ГАЙ
Ай кабак, алтын к]ршк, кызыл ерш,
Кел десен неге аяйын аттын тер!н?
Сары агаш сазга б!ткен сек1лден1п,
Кай жерде отыр екен буран бед(м*
Баэардан алыл келген кум!с куман.
Ж*г1тт( адастыргаи калын туман.
Арадан кыл •тпейтж тату едш»
Ыэдерге касты к еткен кай антурган.
106

жылыои
Орынбор, туз тебенщ тузын керсен,
Жылойдын тангаларсын кызын керсен.
Атыннан туссен кайтып мшё алмайсын,
Еркемнщ судан кайткан i3iH керсен
Торайрыр токпак, жалды тогайда бар,
К.ьгпша бел, жазык макдай норайда бар.
Кершген кыздык 6api сулу емес,
Сулу кыз, кез! кара Жылойда бар.
107

СЫ РЫ М Д Ы ЛИТАМ
Ертел1-кеш корсем, деп келбеп'нД|',
Ес1л журек жай таппай тербеллдЬ
Емес ле едж fiipre ескен бала жастан,
Емш тауып жазсаншы, бул дерлмдП
Кайырмасы:
Саган деп сакталган
Сырымды айтам, курбыжан]
Ж еш л карал сезаме, баламайсын.
Ж ар етуге езще каламайсык.
Ж ан сез|'мш уккандай кей мжезш,
Ж айды бишес бейне 6ip баладайсыц.
Кайырмасы.
103

ГАУЬАР ТАС
Ажарын ак тулмдей кашкан кумнан,
Шолпандай тац алдында жалгаз туган.
Жылы су, колда куман, карда орамал,
Ж|‘бекпен кызыл rapic Йелщ буран.
Кайырмасы:
Беу беу rayhap тас,
Кусни курдас,
Раушан жузш кергенде,
Соулем-ау, сабырым калмас.
Басасын аярывды ырран-ырран,
Сылдырап шашбауын мен алтын сырран,
Жай ж у р т шаттанасын, эсерленш,
Оссммен ж уйрт аттай мойнын бур ран.
Кайырмасы.
109

кек К9БЁЛПК
Эуеде yuiun журген кек кебелек,
Жаэайыи дерт1ц болса су ссбелеп.
Кеткенде аулын шалгай. ей пернзат,
Жортайын аш бвр!дей тау жебелеп,
Аулым кошсе, конар к ел кол ага,
Рашык ем йен де «з^кдей 6ip ботага.
KcfiicTiH жаланаяк басын киш,
Шыгарып салушы ед)н тек ортага.
ПО

ол, кек
Ак уйден 6ip кыз шыкты Ke3i кулген,
Ш аштарын он кун тарап, бес кун ерген.
Сол кыздын сулулырын мен айтайын,
Устшде дурия кейлек шэймен бурген.
Кайырмасы:
Ой, кек, апырым-ай,
Ж асты к дэурен ете ме-ай?1
Сол кызды 6ip кергеннен болран рашык,
Сейлесш керДсугё кащ л ашып,
Суймейд1 сулу кызды кандай адам,
Турганда туган айдай нурын шашып!
Кайырмасы.
111

толкын
Ал кенлш, желден озип сер и i л ендг,
Зарлы кун вттЬкетт!, еркщ ендь
Кызыкты, кмзгылыкты заман жетш,
Бет1це кан ж у п р ш , керк!н еид!.
Ел1м бар колхоз болыл уйымдаскан,
Далада малы tpicren, егш баска н.
Боз тор гай кой ycTiHe жумыткалап,
Мереке жылдан жылга шалкмп таскан.
112

ТОКСАН БЕС
Токсаннын 6eceyiHe биыл келд1м,
0м1рд1н. епд! ракат сыйын керд|'м.
Сэулетп социализм заманында,
Келед1 эл1 квп жыл жасай берпм!
Колхоздын мен токсанга келген карты,
Бакытты шат турмыска енген карты.
Курметпен халкым калап сез берген сон,
Шалкиды эр тарапка квц1л шарты!
8 ?31 113

АЛТАЯ
Мунартып icapi Алтай булт o p a F a H ...
Алма бетш ак карменен сулу тау опаларан...
М аржан таккан сэукелец шыц басына...
Нокат салып таспенен кербез тау шубарланран.
Кайырмасы:
Бупн Алтай,
Жанаргандай,
Жацаррандай,
Уйкысынан оянып,
Шаттангандай,
Шаттангандай-ай!
Азияньщ Алтайым казынасы...
Алтын-KyMic, мысы мен таусылмас асылтасы...
0 H flip ic iH Риддер еркендеткен...
Сартылдайды жумыскер жацрырран айбалтасы.
Кайырмасы:
Алып Алтай,
Кушарында-ай,
Кушарында-ай
Актарылып ен байлык
Кен шырады-ай,
Кен шырады-ай!
114

КЭРIБАИ ШАНАДА
Куй суык кыстык куш, даласы кар,
Ж ол окап журпзбейд! тары да тар,
Ж ук салып арык атка елен айтып.
Келед1 ыкка карап штшу... Кэр1бай шал...
Ж ук артып келе жатты Kapi6afi шал,
Жалрыздык бейнет керсе жок кой амал,
Жеткенде 6ip окапка камытынык
Ш арт eTTi шужыпа узш п... адыра кал!..
Увшде аш-жалацаш катын-балам,
Тамакты енбек кылмай кайдан табам?
Журмейд! айдаранга жамандаткыр
Калара кеш боп калды... кашан барам?!
115

I I - бел1м
ХАЛЬЩ
КОМПОЗИТОР-
ЛАРЫНЪЩ ОНДЕР1

Абайдыц dtii
БО Н Ы
BVJ1FAH,
Бойы булган,
Ce3i жылман,
Щмд| керсем, мен сонан.
Бетп бастым.
Катты састым,
Тура каштым жалма-жан.
в з ойында,
Тул бойында.
Б ip MiHi жок. пендесш,
Тузде мырзан,
Уйде сыр дан,
Ce3i кылжан еркесш.
Бас курасып,
Мал сурасып,
Бермегенмен KeTicep.
Адам аулап.
Сыпыра саулап,
Байды жаулап жётюер.
Сез кыдырткан,
Журт кутырткан,
Антын, арын саудалап
Бутты, шатты,
Уй санатты,
Байдан атты алмалап.
119

Абайдыц эш
АЙТТЫМ СЭЛ ЕМ, КАЛАМКАС
Айттым сэлем, каламкас,
Саган курбан мал мен бас.
Санынраннан сен! ойлап,
Келер кезден ыстык жас.
Сенен артык жан тумас,
Tvca ту ар артылмас.
Dip езщнен баскага.
Ы н т ы к т ы р ы м айтылмас.
Асыл адам айнымас,
Б ip бетшен кайрылмас.
Кермесем де, кврсем де,
1\энл1м сенен айрылмас.
120

Абайдыц о Hi
ТАТЬЯНА C03I
(Пушкиннен)
Tanipi коекан жар едщ сен,
Ж ар ете алмай кетш ед.
Ол кез^мде бала ед 1м мен,
А ям аска бекш ед.
Талак етш бул ралам ды ,
Болды ыэлхм кеткешн.
KiHaci ж о к ж а с адам ды ,
К атты со к к а н не еткенщ ?
Елж1реген жас емес пе ем,
Еппен айтсад жубатып,
Мен рашыкка мае емес пе ем,
Кутсед ед1 узатып.
Сен жаралы жолбарыс ед,
Мен кш ктщ лары ем,
Tipi калдым, елмей эрец,
Катты батты тырнарыд.
121

А байдыц э/ii
СЕП З АЯК
Алыстан сермеп,
Ж уректен тербеп,
Шымырлап бойта жайылран,
Хиуадан шауып,
К,исынын тауып,
Тарыны жетш кайырран,
Толгауы токсан к,ызыл riji,
Сейлеймш десен, взщ 61л.
0тк1рд1н ж уз1,
Кестенщ 6i3i,
брнепн сендей сала алмас,
Бшгенге маржан,
Б 1лмеске арзан,
Надандар баЬра ала алмас,
Киналма бекер тш мен жак,
Квадлс13 кулак, ойга олак.
Басында ми жок,
бзш де ой жок,
Кулшпил керден наданныд,
Кеп айтса кендй
Ж урт айтса болды —
Э деп надан адамныд.
Бойда кайрат, ойда кез,
Болмаран сод айтпа свз.
122

Кайнайды канын,
Ашиды жаныц,
Мшездерш кергенде,
«Ж1герлен, сишн, —
Кайраттан, беркш», —
Деп нэсихат бергенде;
¥ятсыз, арсыз салтынан,
Калгып кетер артынан.
Аулакка шьщпай,
Сыбырлап букпай,
Мешрленбес еш сезге,
Пайдасыз акыл —
Байлаусыз так.ыл.
Атадап бала ойы «зге,
Санасыз, ойсыз, жарымес,
0з ойында — ар емес.
123

Абайдыц dni
K 6 3 I M H I H К А Р А С Ь !
Квз1мн1н карасы,
Кекл1мшц санасы.
B iT nefifli iiirreri,
Рашык,тыц жарасы.
Казакты н данасы —
Ж асы улкен агасы,
«Бар» демес сендей dip,
Адамнын баласы.
Жыланын, жырлайын,
А р ы з ы п кез майын.
Айтуга келгенде,
К,алк;ама сез дайын.
Ж уректен козрайын,
Эдептен озбайын.
©3i де бшмей ме,
Квп сейлеп созбайын.
124

Ыржаипыц.энг
Б1РЛЭН
Карарым айналайын Б1рлэн жаным,
Кыпша бел, канж ар мойын бурылганын.
Т1лщ бал, TiciK меруерт, кезщ нэркес.
Касыцнан айналайын киылраным
К, а к ы р м а с ы:
Ахау Б1рлэн, эшн турлен.
Эн ёд; жаца шывдан,
Ахау, уридай, жастар уйрен.
Кершед сулу жирен жараганда,
Шаштарын гул-гул жайнар тараганда.
Танданып жыгылуга таянамын
Мойныцды бура тастап Караганда.
К, а н ы р м а с ы.
125

Il i l> .)ICU Н и ы Hj 9 Hi
Б1РЖАН СЛЛ
Баласы Кожарулдын Б1ржан салмын,
Адамра зияным жок журген жанмын.
Ка сына MeHi сендер неге алмайсыц,
© 3iM сал, ©3iM суцкар юмге эармын.
Ж асым бар жиырмада жасырмаймын,
Басымнан душпан сезш асырмаймын.
Басымнан душпан ce3i асып кетсе,
Сен тупл патшара да бас урмаймын
126

С взг Ц. Ш ум алиевт гш
Б1РЖАН САЛ
(Бьржан мен Сара операсынан)
Баласы Кожарулдын Б1ржан салмын,
Болганда кыздар карта, жая-жалмын.
Сулудын ак торрындай тамарынан
Нэр алып, салдык курып ескен жанмын.
Тэшш сулулыктын акын Сара,
Уйректщ суксырындай тудыц дара.
Туссен де талай сандак, шаршы топка
Пступи ем салмайды деп алра кара.
127

Ыржанныц эн1
ЖАМБАС с и п а р
Шетше орамалдын туйд!м сусар,
Квп жылкы, квкалалы квлдв жусар.
Кешеп ел кыдырган есер шакта
Эн екен Б1р*жан салран жамбас сипар.
Дегенде 6i3 картайдык, 6i3 картайдык,
Б ел п а картайганнын серттен тайдык.
Кэшкей соныменен шыккан муШз,
Касына сулулардык кеп жантайдык.
128

Б1ржанныц энъ
ЛЭИЛ1М ШЫРАК
Лэйшм шырак, дегенде лэйлш шырак,
Таудан аккан кум. кайрак ci3 6ip булак.
Кабыс болсын, жш болсын ез1ме бер,
LUUepiMHiq багасы кырык кысырак-
@зще бер цпдер1м тауып алсац.
Бес жуз тецге берер ем шуйший алсац!
Ж ерде inipin калса да #з1ме бер,
Шыбын жаным киылсын б т м алсам!
•731 129

БХржанныц энъ
АДАСК.АК,
Созады Б1ржан даусын коныр каздай,
Баскара 6ip с»з1ммен журмш жазбай.
Жиылысы жандаралдыц болады деп,
Жанбота тынышымды алдыц ала жаздай.
Жанбота, езщ болыс, экец Карпык,
1ипнде сепз болыс шеищ артык.
взщдей Азнабайдыц поштабайы,
Колымнан домбырамды алды тартып.
Тартса да домбырамды бергешм жок,
Есерд1 поштабайдай кергешм жок.
Камшымен топ шшде урып ед1,
Сол жерде, yah дарира, влгенш жок.
130

Свзг I\. Ж ум а лиев mini
АИТПАИ
(Б1ржан мен Сара операсынан)
Базарын ЩТЩ болсын ардакты ел 1М,
К,оянды ту кетерген, думан жер1м.
Каркара, суяу Кекше жер щ сщ ы га,
Сарыарка алтын — анам, аскар бёлгм.
К, а й ы р м а с ы:
Ж ер ш оцты ш Квкшетау,
Тал, каравай, бакша-бау,
Баурында бар сексен квл,
Hein жупар ацкиды-ау.
Мвлт еткен, квз жасындай кукле кел1м,
Майда ескен коцыр салк,ын Ж1бек жел1м.
Окжетпес, Квкшетауды мекендеген
Тел f ар а елге атанып ескен жер1м.
Кайырмасы.
9* 131

Ыржанныц эн1
АЙТПАЙ
Атымнын, как турады сауырына,
К,ос тепю салып келем бауырына.
Колынан шай куйдырып ш ейш деп,
Келемш Айтпай сулу ауылына.
К, а й ы р м а с ы:
Ж ер ш о к т ы р ы Кекшетау,
Бауыры толган бакша-бау.
Бауырында ескен сексен кел
Исщ жупар ацкиды-ау.
Мамекен Айтпай десем кул1мдейд1,
Сур жорга астындагы суршбейдк
Аккудай аспандагы жуз кубылтып,
Сал Б!ржац эн салура кйирмейдк
Кайырмасы.
132

Бгржамныц ani
АЛТЫН БАЛДА*
Колыма асынраным алтын балдак,
Мен келд1М эсемкерд1 сура жалдап.
Куйрырын еш-ешден талдап epin,
Кылмитып шшп шыктым калкара арнап.
Болганда кешке жакын апак-сапак,
Алдымнан шыкты сэулем ыргалактап,
Кйгеш кара кэмшат окаланган,
Басында 6ip шок ykj булгалактап.
133

Ыржаппыц oni
ЖАНБОТА
Ж анбота, осы ма ед1 елген жер1м,
Квкшетау боктыгына кем ген жерщ.
KiciciH 6ip болыстын 6ipey сабап,
Б ар ма ед 1, статьяда кергендерщ.
Айтады Б1ржан елец ентелетш,
Б1ржанды халы к койды еркелетш.
031ндей Азнабайдын атшысына
Койдын ба кез алдында желкелетш.
134

Ацан cepl айтцан Толыбайдыц энi
ЖЫЛК.ЫЛЫ БАЙ
Аркада толып жатыр жылкылы бай,
Боз у й д е кецес к ы л г а н мен Толыбай.
Сол уйден 6ip сулу кыз ш ы г а келди
Жамылып жанат iu iiK к у л п ы р ы п -а й .
Тагатым кызды Kepin токтай алмай,
Ш л е к т е н устай алдым умтылып-ай.
Буыным былк-сылк eT in турган кезде,
Колымнан ш ы р ы п кегп-ау жулкыими-ай.
Камшымен ашуланып тартып кал дым,
Ак кейлек шырын болды ж ы р т ы л ы п - а й ...
135

А цац сергигц эн1
МАК.ПАЛ
Yfiipi кысырактьщ мацпал кара,
Ш ашывды кунд1з ж у да, тунде тара.
Алыстан ат аямай келген1мде,
Ей, М акпал, мойнын бурып 6epi кара.
Б1з кайтып елге карай бастык кадам ,
Сипатын хатка сыймас айтса тамам.
Ей калка, мунша неге зарланасыц,
Елге алып кетпес пе ед^м келсе шамам.
136

Ацпн сергщц анг
КУЛАГЕР
Ж ел болса камыс басы майда деймш,
Ат костым ат айдаушы айда деймш.
А л д ь щ р ы ат кылац болмай, баран болды,
Жырылмаса Кулагер кайда деймш.
Ш ак болып калушы ед1 шапкан жерщ,
Шаттанып турушы ед! коскан елщ.
Атыгай — Карауылга олжа салран,
Бота прсек, кыл саган сандал кер!м.
137

Ацап сер1н1ц эн1
СЫРЫМБЕТ
Аулым конран Сырымбет даласына,
Болдым рашык ак сункар баласына.
Бидайыкка лайык карарым-ай,
Бвктерпге кор болып барасыц ба.
К а й ы р м а с ы:
К а р ы н д а с -а у ,
Енд1 есен бол-ау.
Аулым конран Сырымбет жел жарына,
Асып туран бала ед1ц ел барына,
Бидайыкка лайык карагым-ай,
Бектерпн1ц 1л1нд1к тырнагына.
Кайырмасы.
138

Ацан сергпгц эиг
ЛЭИЛ1М
Есен-аман журмкщ, Лэйл1м шырак,
Ж ада таптым аулыдды квптен сурап.
Жел тимесе, жан тимес деп жургенде.
Кол устасып жатпенен кеттщ жырад.
Акку едщ таранран айдындагы,
¥штын узап канатын жайдыц даты.
Квлеккенд! кврсетпей кете бардын,
Кол а^лыскан сертщнен тайдыд дагы.
Осылай ма еда, ей далка, айтдан сертщ,
Ж урепмд1 жандырды рашыд дертщ.
Мунша неге сен меш эуреледщ,
Болмаган сод эуелде баста ерюд.
139

М ариям чы ц эи1
Д У Д А Р-А Й
М эриям Ж аго р деген орыс кызы,
Он алты, он HceTire келген кезь
К азакда Д у дар деген раш ык болып,
Сондагы М эриямнщ айткан ce3i.
К, а й ы р м а с ы:
Д удар-ари дудым,
Bip сен упин тудым.
ПИркш-ай Д удар-ари
Д уды м -а-ай.
Ащы квл, тущы келмен ар асы б!р,
Басы на кэм ш ат 6epiK ж арасы п ж ур.
Д удар-ай , келер болсац тез1рек кел,
Орньща орыс-казак; таласы п ж ур.
К а й ы р м а с ы.
Колында М эриямнщ етю р кайш ы,
К агазга М эриям аты ж азы лсайш ы .
Кор болып 6ip ж ам ан га кеткеш мше,
А лдымнан казы лран кер табылсайш ы.
К а й ы р м а с ы.
140

Естайдыц энг
Корлан
Bip кыз бар Маралдыда Корлаы-райын
Табират берген екен кун мен айын.
Муратка 1здеген жан 6api жеткен,
Дарира арманым квп не кылайын.
Кайырмасы:
Ахау, арман,
Кусни, К,орланI
EKi-ай барлан,
EKeyi туран екен 6ip анадан.
Бозбала калма капы бул жальаннан,
ЖМттщ арманы жок суйгенд1 алган.
взвдей боп жан тумас,
Туса туар, артылмас.
Бар раламды шарыкта.
Уа дарира лэулш тас,
Бардат, Мысыр, Шын-машын
1здесем Корлан табылмас.
141

М эдидгц эп1
К Д РА К Е С Е К
С урасац руымды К аракесек,
Д осы м нан душ паным кеп кы лган есек,
Д уш панны н кугындаран ж аласы нан,
Ж аткан ы м ку к ар а ж ер болып тесек.
М1нд1м де к а р а кекпен ж ы лы стады м,
Барды м д а К,араеткелге ж ы л кы стады м.
Н аукасы м ж ан ра батып ж а ткан кезде,
Болмады ж ан ашитын туысканым.
142

Ж аяу Мусаныц эн1
CYPI1IA КЫЗ
Неше жыл журсем даты мен айдауда,
Шыдаймын, кажымаймын дешм сауда.
Дэм жазып осы жолдьн аман кайтсам,
Сурша кыз K epicepM i3 Баян тауда.
'
Кайырмасы:
9нд!р-энд1р-энд1р-ай
1ш1мд1 оттай жандырды-ай,
Рашык болып косылып,
Кумарымды кандырды-ай.
Сейтш журген Сурша кыз
Квкшетауда калдыр-ай.
Ахау! Сурша кыз, eggu есен бол.
Боларсыц сен де мендей маран кулсец,
Хан-зада — жауыздардан зорлык кврсен.
Есщнен кулмек тупл айрыларсьщ,
Айрылып ел-журтыкнан кацгып журсен.
Кайырмасы.
143

Ж аяу М усаныц энъ
АК СИСА
Ак сиса, кызыл сиса, сиса, сиса,
Калмайды шмдер ж аяу зорлык кылса.
Шорманнын Мустафасы атымды алып,
Атандым сол себепп Ж аяу Муса.
Дарира irn куйед1 зорлыгына,
CeHeAi мал басыныц молдыгына.
Коркамын тары дуре сора ма деп,
Сонда да шыдамаймын корлырына.
Ж аныма баткандыктан ашынамын,
Мен неге жаяумш деп басыламын.
Малым жок Шорман айдап алатурын
К ылырын Мустафанын паш кыламын.
Уш жузге болган маглум — атым Муса,
Ж1г1ттер шешен болсад маран укса.
Сыртымнан мен1 казак кашкын дейд1,
Керер ем кашкындыкты кун!М туса.
144

Ж аяу ЗТусаныц эн1.
К.АУЛАУ
Ак сиса, кызыл сиса, сиса-сиса,
Кершер бешпет суду белш киса
Байлары орыс-казак кашкын дейдь
Кврер ен кашкындыкты кушм туса!
Мен мшд!м каз мобын мен майда жалды,
Мекешм Баян тауы кайда калды!
Корлыкка жас та болсам шыдай алмай,
0M ip iM Мусаменен дауда калды!
) —731 145

К е н е н Э з г р б а е в т ы ц j h \.
БОЗ TOPFAH
Боз торран шырылдансыц жерге туспей,
Мен журмш кешке дейш тамак iinneft.
Ат кылып ак таякты колы м а устап,
Сандалып кой артында ерте-ьештей.
^айырмасы:
А-ау, боз торрай,
Шырылдайсыц ийркш-ан,
Кутылар кун бар ма екен,
Осы байдан 6ip куш-ай,
Отырсам кой кузетш тад атпайды,
Жургенде малды жайып кеш батпайды.
Карайтын кабарына 6ip адам жок>
Бел meuiin тесепме 6ip жатпаймын.
К а й ы р м а с ы.
146

Кенен Э з1рбаевш ыц эш .
кек шолак
Мшген1м астымдары кек шолакты,
Ж алы жок, куйрыпл ж ок шоп-шолакты
Ай кыздар, койшысынбай елешнд1 айт,
Тусына б1здей курбьщ келш капты.
Кайырмасы:
Ж ылдам журнй, кек шолак,
Шапшац журил, кек шолак,
Олай журил, кек шолак,
Былай журил, кек шолак,
Ж амандаткыр, кек шолак,
Арам каткыр, кек шолак,
MeHi курткан, кек шолак.
Кызы едщ сен 6ip байдын етней журген.
Келгенше жиырма беске кетпей журген.
Ал кыздар, кедейанбей елёниил айт,
Колдарын сешн маран жетпей журген.
Кайырмасы.
10*
147

М ийрапыц эн1.
МАИРА
Кызы ед1м мен Уэлидщ Майра атым,
Тартады бозбаланы магнитим.
Курбылар, ж а стык шактй ойна да кул,
Картаяр, кулш кашар уакыт жакын.
К, а й ы р м а с ы:
Майра, Майра,
Кызыл тш м сайра.
Хара-раку — райра, Майра,
Майра, Майра,
Шырка, осындайда!
Дегенде атым Майра, атым Майра,
Отыз Tic, кемекей мен тш м сайра.
Колга алып домбырамен эн шыркасам,
1лесер сонда маран Ж1п т кайда?
К а й ы р м а с ы.
(48

Г ази здщ эн1,
FA 3H 3
Атандым Разиэ акын бала жастан,
Акын жок Каравткелде мене и а скан.
Жуйр1кт1 жорга MiHin жетелед1м,
Кевдйм калган емес кираш кастан
Фау, ©тт1н жалран,
Кешт!м сайран,
Ж ш г й к эсерш де
Салдым сайран.
Файзолла экем аты, Разиз атым,
Демесец шала казак арры затым.
Жел сездщ 6ip-eKi ауыз аркасы нда,
Ушжуздщ таныс етт1м азаматын.
Фау, ©TTiH жалран,
Кештчм сайран,
Ж н т т к эсерш де
Салдым сайран.
149

Балуаи-Ш олацтыц энХ.
РАЛ ИЯ
Айым да сен, Ралия-ау, кушм де сен,
Он кабагам тартады кул1мдесен.
ЭДенщ квнл'ш, Ралия, дауаласын
Ауран туйе сеюлд1 бей1мдесен.
К, а й ы р м а с ы:
Ойпыр-ау, жан сэулем,
Ралия-ау, бетчннен.
Эппак кардай еттнен.
Б1р кун ауру, 6ip кун сау
Жазылмадым дертщнен.
Нур-сипатыц Ралия — Жамалыцыз,
Eui6ip жанра тимесш залальщыз.
Каршыра тес, каз мойын Ралияжан,
Элдекандай болады заманымыз.
Кайырмасы.
Айдын кез1н жалт eT in булт алсын,
Буйте берсен жуйкемд1 курытарсьщ.
Каршыра тес, каз мойын Ралияжан,
Кай к ы л ы р ы н калканын умытарсын.
К а й ы р м асы.
150

Шашубайдыц энг
АК К.АЙЫН.
Баласы К,ошк,арбайдын; Шашубаймын,
Болсам да уйде кедей, тузде баймын.
Кун1не жузд1 6epin, мынды алсам да,
Калтамнын Ty6i TeciK байымаймын!
К а й ы р м а с ы:
Ак кайын, жалран-ау салдым сайран,
Халыктын ортасында журд1'м жайран!
151

Е. Ом1рзацовтыц ,т \‘
НАК-НАК
Сейле десен сейлейш свз келгенде, eh-he!
Киер кейлек шаруа без келгенде!
Тамаша-ау! Дешн сау ма, кудаша-ау!
Айт дегенде несше бэлденейш,
Ж алы бшк жаксыга кез келгенде!
Ы згар-ау, дешн сау ма, кыздар-ау!
Кайырмасы:
Тобылгынын тубшен
Казык алдым, сылк-сылк!
Бедененщ етшен
Азык алдым, былк-былк!
Касын кара, кезщ кой.
&к тамак кыз 6ip енкей!
Абау кыздар. абау-бак,
Тырна маттай, туай-так
E ki манак, нак-нак.
ImiM-ай! Д е р т 1М-ай, к ы зд а р -а й , к ы р г а н ай!
Кыр басында кыз ойнак, кущиз м эж ш с, тунде
ойнак!
EKi манак, нак-нак.
Лита бар, кайта бар, кыздарга солем айта бар!
Энд1р анку есще сал, ескерш кал!
Жиылып кыз-бозбала-ай!.. Кер торыга сал-ай-ай!
152

Кел екеунш, домбыра, косылайык!
Айкай салып эн тартып жосылайык!
Бекер карап. бекер жай отырганша,
Бозбалага болмай ма осы лайык?!
К 1 й ы р м а е ы.

Э. Цагиаубаевшыц эн1.
YIU ДОС
Дегенге перуайым-ай, перуайым,
Тусед1 ceHi ойласам сары уайым.
©З1мшц тусымдары-ей, шолпанымсын,
Басканыц не кыламын кун мен айын!
Уа-ра-ра-ра-рай!
Карагым айналайын, ей, орта бойлым!
Айырып сары майдан торта койдым.
Атынды жаннын 6api, ей, бшмесш деп,
Эдеш Кул1мкез деп, жорта койдым!
154

Естайдыц энг.
ЖАЛ КОНЫР
E p T id iH а р ж а гы н д а , ей, А рран аты -ей !
Э н щ гащ домбырасы, ей, колганаты.
Ж а г а л а п кара EpTicTi, ей, Естай акын,
Деп салран Жай коцырдай ак-ау, эн н щ аты.
© л ещ и айту керек, ей, жайлап кана,
бзшщ накысымен, ей, сайлап кана!
Дариядай толкып кана, ей, жатпаса да,
Булактай кездеы шыккан ак-ау, кайнап кана!
155

Естайдыц ani.
ЮРАН-АЙ
Салганым сал кара атка жаппай кум 1С.
Б]'лмеген асыл жайын адам емес.
Осы энд1 Юран деген кыз айтыпты,
Баласы баска адамнын салган емес!
Кайырмасы:
Юран-ай, Юран-ай, Юран-ай,
Х а-л а-л а-KiM Юран-ха!
Кыз бопты Караеткелде Юран атты,
Аузынан шыккан ce3i балдан тэтть
Салганда домбырама Юран энга,
03iMe тарты п алам адам затты !
Кайырмасы.
156

ЖарлыгапбердшЩ эн1.
ШАМА
Кун батар, ей, кешке жакын таудан асып
Шапактап кызыл алтын, ей, нурын шашып,
Акшамнын карацрысы болган шакта,
Табысар 6ip-6ipiHe, ей, ецшец рашык.1
Тёсщнен сары мойын жаудырарсын,
Тшцнен эруакытта кандырарсын!
Киягы, ак суцкардын емес пе едщ,
Кввдймд! не себептен, ей, калдырасыц?!
Салдыртып сал куренмен келгешмде,
Кдрпзбей босарацда талдырасьщ.
Ай жарык, терезецнщ дэл тубшде,
Тесектен сумб1п шашыц, ей салбырасын!
Айбатпен сотка юрген прокурордай,
Шашына таккан шолпыц сылдырасын.
Жана ушкан уясынан бала каздай,
Сэулем-ау, exi кэзщ, ей, жаудырасын!
157

Муцитгпыц эн1.
АЯДАЙ
Мукиттьщ-ай, мен салайын «Айдайына-ау»,
Бак берген-ай, ержМттщ-ау, мацдайына-ай, ah-afil
Алшавдап асау кердей жургешмде-ай,
Курбыныц тап боламын-ай, айдай-ой, кандайына.
(ей рет)
Мукитта мал дегеннен жалгыз сиыр,
Болады баспагымен екеу биыл.
Мукиттьщ шаруамен жумысы жок,
Кундё той журген жер1, кунде жиын.
Бул кунде жаксы да жур, жаман да жур.
Мал жинап Kefi6ipeypiep амалдап жур.
Оралдан эн оздырган Мукит аган,
Ж ас кетт, аягынан шабандап жур.
158

Исаныц aiii.
Ж Е Л Д 1РМ Е
Ал алка кеЛд! кезщ жайнайтугын,
Булбулдай бакшадары сайрайтурын,
©нердщ киясына шыкдан сайын,
Болаттай тастан табан таймайтугын!
Ж«нелд1м желд1рмемен желдей ecin,
Кырандай аспандары самрайтурын!
TisefliH елецщ д! меруерттей
Еанен журтшылыктын калмайтуган,
Дабылым дауылпаздай шарык,таран
Ё кпщ ш самолеттей заулайтурын,
Талапты жастарымыз, уйренш ап,
Эн ед1 желд!рме атты самрайтурын!
159

Ill. Ц удайбергеиовт гц эиг
Б¥Л ЭН — BYPblHFbl
ЭННЕН 03ГЕРЕК
Бул эн — бурынгы эннен езгерек,
Буран — уйкасты ©лен, сез керек
б зш е орайлы.
• Денец — жан нурлы болса женделмек.
б л ек — энге елшеп айтса енделмек.
Кайырмасы:
Уйкасса колайлы,
Эн ©лшеуш, елен кум1с.
Коспаныз мыс аралас,
Артык алу, не кем салу
Эрш калу жарамас.
&уыр, — осы энге тущы сез салмак,
Гэу1р, — татымды уйкас жиналмак,
Терецнен толранып,
Сырын бул эннщ айтып карайын,
TypiH, — сипаттап, Ti3in санайын.
©лен тап ойланып!
Кайырмасы:
Буыны сепз, алтауы епз,
Уш ем дещ з, eKeyi,
KiM дэл басты , ю лтш аш ты ,
Жаксы уйкасты Hem eyi?
160

Кайран, кайплсыз, камсыз кундёртм,
Сайран-сауыкты ракат тундер1м!
Сендерден не пайда?
Аскан алпыстан мынау жасымыз,
Кашкан к э р ш к т е н гарып басымыз.
Каласыц кай сайда!
Кайырмасы:
Нокталы бас, агызып жас,
Кызусыз мае, жел1НС13.
Хакка кенш, жалын сетп
Кврге твнш epikci3.
Жастык, жалынсам ж эн е келер ме?
Мастык денеме кызу берер ме?
Суынган тулабой.
MaFan карама, кенлш, муцайып.
Саран жетю збес кеткен ол гайып.
Кайырмасы:
Ж ас eMip вткен той
Бул алпысты, тускен Tiori,
Тозран TycTi жасымда
Ceryini ед1М, опык ж ед 1М,
Bapi менщ басымда.
Тардыр адамды айдап турызбак,
9p6ip суйгенга нэпа ку^ызбак.
©М1рдщ жолы бул.
Ж аксы HsnciHi eai билемек
Тапшы наданды Honci суйремек.
11—731 161

К а й ы р м а с ы :
М актанра болып кул
А та-анасы , айналасы
Зам ан д асы , кы лран ic;
Тэл1м берер, соган ерер
Тары келер 6ip туыс.

Ш-бол1м
ДАЗАД-СОВЕТ
КОМПОЗИТОР-
ЛАРЫНЫЦ ОНДЕР1
п*

63ГЕГЕ К0НЛ1М ТОЯРСЫН,
Сез1 АбайдМ.
Муз. Еспаевтш!.
бзгеге кешпм тоярсын,
6лецд1 кайтып коярсын-
Оны айтканда толранып,
iuiTeri дергп жоярсыц.
Сайра да зарла кызыл Т1Л,
Кара К8 НЛ1М оянсын.
Жыласын, кезден жас аксын,
Омырауым боялсын!
Эуелесш, калкысын,
От жалын боп шалкысын.
Жылай, жырлай елгенде
AprraFbiFa сез калсын.

КАЗАК ВАЛЬС!
Сез! С. МукановтМ.
Муз. Л. Хамидидш.
Май туса, гулдер шешек атса жазда,
Тогайда булбул, квлде акку, каз да
Сайраса, б!з жастар да нак солардай
Бакытка беленем1з сауык назда.
Кайырмасы:
Бакыт нурра
Оранса жер, аспан,
Б1здщ жыр да
Бар жырра уласкан,
Махаббатты жырлаймыз б!з,
Ж астар, жастар, жастар.
Саркырап асау булак акса куздан,
Алтын кун кул1мдесе квкте кызран.
Bi3 жастар кун нурынан сэуле алран,
Жайнаймыз жарыгырак жулдыздардан.
Кайырмасы.
166

АЛМАТЫ ТАН.Ы
Ce3i X. ЕрралиевтМ.
Муз. С. Кэр1мбаевт1К1.
Кала — алма, карагаш, кайын, epiK ,
Тан атканда уйкыдан тураДы e p in .
Тан нурынан Алатау бар араштын
Кипзед! басына кызыл 6 ep iK .
Арыкта булак шарк-ура
Уйлерд1 санап арады.
Кептёрш бала шакыра
Алаканын согады.
Кайырмасы:
Москваша — анаша
Кушарын бейбгг тацра аша
Алтыдан турып шыркаган
Алматы мше тамаша.
Барбандарра булбулдар тац жайынан
Сыр айтады бал тепл тандайынан:
Жумысына беттеген юлемшшщ
Тан самалы суйед1 мацдайынак-
Шыра 6epin двн-кырга,
Куннщ кеш арайлы,
Станокте, токарьга
Терезеден карайды.
167

Кайырмасы.
Кремльдщ куранты келш туиде,
Кумб1рлейд1, касиет сол 6ip унде.
Ол саратта жумыска журтты жумсап
Аманкелд! турады ат устшде!
Беттейм1з б!здер жумыска,
Уксаймыз езен, арыска.
Караймыз жаца курылыска,
Караймыз алга, алыска.
Кайырмасы.

BVJIBYJl
C»3i H. Эл!мк.¥ловт||й.
Муз. JI. ХамидидЫ.
Алтын ай кул1мдесе нурлы аспанда,
Кектемде алма агаштар гул шашканда.
Сайрайды булбул энш тамылжыта,
Бакшада кыз бен ж т т сырласканда.
Кайырмасы:
Йурын шашып жер1ме,
Аспанда жулдыз жайнайды.
Кыз бен ж1пт сырласыл,
Бакшада булбул сайрайды.
Ха-ха-ха-ха-ха...
Шыркалса тамылжыган булбул эш,
Тыцдайды кулак T y p in оны 6 a p i.
Енбекпен орман, алма гулденгенде
KepiKeflin кец елкемнщ толды сэнП
163

K A PJlblFA lU
Свз! И. МатаковтЫ.
Муз. А. ЖубановтМ.
Карлыраш эннщ аты жырымды айтам,
Суйген жар, сушскен дос сырымды айтам,
Карлыраш!
Айныма, асыл сэулем, берген серттен,
Мен сендж, сен MeHiKi шынымды айтам,
Карлы раш!
Кайырмасы:
Куралай кез, колан шаш,
Алма мойын, кираш кас,
Суйген сэулем Карлыраш.
Актамак, киылган кас, жазык мавдай,
Эдем! акша бетщ жауран кардай,
Карлыраш!
Жайдары еркелеген жаркын мшез,
Ж арк етсец, жадыратар жаккан шамдай,
Карлыраш!
Кайырмасы
170

Ж АС КАЗАК.
Сез1 F. Мустафиндш.
Муз. Р. Елебаевтш
Кар жамылган кен дала KaHFa 6erin,
Кур1лдейд‘1 сур аспан ел1М т#пп.
Ж ас казак мурттай ушты уралап,
Жанын киып кете алмай жас еипрден,
Аскактаган арманга ермелеумен
Ж ас казак, жатты кез1 от жайнап,
Сол бетшде жан берд1, ол турмайды,
Ары упин ел1мшн боп курбаны,
Ж ас казак, атылды октай кере сап,
Ел KopFaFaH майданда жас арыстан,
Твлегендей артына калдыр дастан,
Ж ас казак, жатты жауын жаныштап.
171

МАРЖА Н КЫЗ
Сез! С. АламбековтЫ.
Муз. А, ЕспаевтМ.
Аскактата салраным жайлау эн1,
Баккян малым жаАлаудын болган сэш.
Кай жер1мкен мш таптыц калкатайым,
Мен in жазган хатыма жауап капе!
Кайырмасы:
Кездескен кун еам де
Айлы жаздыц кеилнде,
Еске сакта калкатай,
Айта берем несше.
Жайлау кан д ай , мал каидай, е з 1М каидай ,
К ер ген адам б13дерге тандангандай.
Ж алгыз журш eciMe сен тускенде
Карсы алдымнан болады шам жанрэидай.
Кайырмасы.
К езд еап ек колхозда айлы туш*,
Кулагымнан калканыц кетпейд! уш,
Ш ырасын ба алдымнан, шыкпайсын ба,
Москвадан жулдыз ап келген куш?!
Кайырмасы
172

КЫЗ АРМАНЫ
i I. Есенберлиндш. Муз. Е. БрусиловскийдМ.
Саррайып ж'йрёк,
Суйгенш тглеп,
Болмай лэззэт еш ем!\
Саррайып гулдей,
Жадырап кулмей,
Куткен ем сэулем мен сени
Келдщ аман —
От боп жанам.
Кушагында суйген дос.
Кулемш кундей,
Жайнаймын гулдей,
Куанам, калкам, кещл хош.
Гул жанып eMip,
Ж адырап кевдл,
Кулпырып бейне жанран шок.
Кол устасып,
Судай тасып.
9 тсе eMip осылай арман жок.
173

Ж АЯЫ К КЫЗЫ
Сез! 3. Кабдоловтш.
Муз. А. Еспаевтш.
1Шркга-ай ойда жокта болдым да кез,
Жайыктан б!р кыз керд1м каракат кез.
Асыккан балыкшы екен амалым не,
Калдым-ау ести алмай 6ip ауыз сез.
Кайырмасы:
А-ха-хай, дарига-ай,
Ж алт етт1 де жок болды,
Керген тустей — сарымдай.
Ажары аткан тацдай ару жастын,
Касы бар канатындай карлыгаштын.
Жанары жан б1ткенд! елж1реткен,
Болсайшы 6api сондай карындастын.
Кайырмасы.
174

ДОМ БЫ РА
Ceai I. ЕсенберлиндЫ.
Муз. Б. Байк.адамовт1к1.
Бул домбыра торыз перне та рыдван,
Ест1ген 'жан ущн ацсап сагынран.
Тарта б!Л сец дурыс коиып,
дурыс койып тиепн.
Кец1тед1 кешлдщ кек —
Кещлдщ кек жиепн.
Бул домбыра талай гасыр жыр еткен,—
Махаббатты шыккан ыстык журектен.
Жан сез1м1н аялаткдн —
Аялаткан, тербеген
Кейде шаттык, кейде кайры —
Кейде к а й р ы -ш е р м е н е н .
Бул домбыра тапкан акын журепн,
Тарткан жарта айтам деген т щ е п н .
YHi тэтп кулюсшдей —
Кул1йс}нДей калканыц.
Сол себептен домбырамды —
Домбырамды тартамын.
Хали-ли-ли, ли-ли-ли-ли-ау,
Хали-ли-ли, пнркш домбыра!
175

ЖЫЛК.ЫШЫ ЭН I
Сез! Т. ЖароковтШ . Муз. С. Кэр1мбаевтЫ .
Тау жайлап, жылкышымын кыр кыстаган,
Колыма Ж 1бек баулы курык устаран.
Кулында ж ок 6ip Ticey, тайда колау,
Жылкымен ермш талай 6ip кы старая.
Аррымак туран кулыным,
Тараймын ж 1 б е к тулымын!
К,ылын кылау шалмаран
Туындап ecin тул1г!м.
Тау жайлап, кыр кыстаран жылкышымын,
Шлемш жастайымнан жылкы сырын.
Кулагым елендемей тура алмайды,
EcTiceM азынаран жылкы шуын!
Кулындарым тулпардан,
Шапса озады сункардан.
Мыдрырлап ескен кыл куйрык
Каптаран сансыз кыркамнан.
Тел1 ескен т а й — биедей, кулын — тайдай,
Калган ж ок 6ip бие де кулындамай!
176

вс!рем ерге тулпар, елге тул!к
Кулпыртып сэйгул1кт! кулан жалдай!
KYHrip-KYHrip К1с1неген.
Тандайынан есшёген.
Куреща uiHin эн шыркап,
Тулпарды ерм!н вс1ргев!
2— 731 177

Э Л ! ЕС1М ДР
Сез! Н. Эл1мкуловт1к1.
Муз. А. Еспаевт!*!.
Эл1 ес!мде сэулеш тщ т!л каткан ы ,
Сырласумен ж азры таннын атканы .
Т аудан аккан мелд1р б улак сылдыры,
А к кайы нны ц ж елм ен сыбдыр какханы .
Эл1 е а м д е , эл! е а м д е сол 6ip кез,
К 03 алды м нан кетпей койды -ау. м ел д !0 кез!
Эл] е а м д е , бултсы з элем аспэны ,
Арман б!зд1 алра апарып тастады .
К ара ш аш ыц мойныма оралып,
Ж ерге там ран мелд!р кездш ж астаоы .
Э л 1 е а м д е , эл! ес1мде сол 6ip кез,
К ез алды мнан кетпей койды -av, м елд1*р кез!
С одан 6epi e iri, сэулем, талай кун,
Элсш -элсш суретщ е карайм ы н.
Тардыр б!зд! алы статты , коспады ,
Сыры рой бул — екеум!здей талайды н.
Эл1 е а м д е , зл! е а м д е сол 6ip кез,
К©з алды мнан кетпей койды -ау, мелд!р кез!
178

(VI А 3 М V Н Ы
1*6 в Л I м
ХАЛЫК ЭНДЕР!
Сэулем-ай ...................................................................5
Жас к е л ш ...................................... ............................6
Ей жирен ..............................................................7
Дайдидау ................................................................... 8
Гакку ..........................................................................9
Гулдарайым .............................................................. 10
Bip бала ................................................................... 11
Э с е т .............................................................................13
Э у д е м ж е р ...................................................................14
FafiHH............................................................. т ; .15
Кызыл бидай ........................................... 16
Кош, аман бол ...........................................17
Кос ер!к . . . . . -18
Камажай ........................ . . • -19
Кара торрай ...................................... . • -20
Кара торрай (ек1нш1 r y p i ) ................................. 21
Кара кез ...................................................................22
К а л к а т а й ................................................................... 23
Кара кез . ................................. 24
Калка . . ......................................................... 25
Япыр-ай ...............................................26
Т}леукабак ...........................................27
Арашаяк .......................................................... 28
Айнамкез ............................................... 29
Алкоцыр . .......................................-30
179

Кек а й д а й ..................... ........................................ 31
Ак Айша .................
.32
Топай к е к ........................................ .....
.33
К а н а т т а л д ы ..........................
.34
Акбакай . ............................... ' . . . 35
Т о п ш ен гел ................................ 36
Же'псу жер1м-ай
Заулатшы-ай
Жаз болса
Жалгыз арша
Жариям айдай
Жан ерке
Жиырма бес
Жайдарман
Нуркей . .
Он алты кыз
Эушлдек . .
Рашыгым . ,
Балкадиша
Ардак . . .
KapFaiu . .
Боз жоряа
Акжоргажан
Ак Жэмилэ . .
Аккум
Алтыбасар
Арман-ай
Сэулем-ай
Суржекей
Наз коныр
Манмангер
Кегаршын
Кербез суду
Кекжендет
180
.37
.38
.39
.40
.41
.42
.43
•44
.45
46
•47
48
■49
•50
51
52
53
-54
55
56
57
58
•59
60
•61
•62
63
•64

И л и г а й .........................................
Зэуреш
Бурылтай .............................
Балкурай (екшиа ту pi)
Баянауыл
Кубажай ..............................
Молдабай
Шапибаяу
Канапия
Ак дарига
..........................
...................
Кара кез ...................
Акау, кер]'м ........................
С м е т ........................
Ж е н е ш е ..................................
Жекеше-ой .............................
Ахау бикем .........................
Жонып алды . .
Айкен -а й .................................
Маусымжан ..........................
Бипыл . .
Ак айдар
Кара нар
Бурютбай
Балкурай . ..................
Шайтан кара
Сыргакты
Уридай
Абай кек
Алкызыл
Акбвпе
Ахау, Семей (ек1нш1 ту pi) .*
Ахау, Урия ай ........................
Акеркеш ...................................
А к ж а л м а ш .......................
181
65
66
67
68
69
70
71
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99

Гэккугай . . . .......................... ..... , .101
Карга .............................................................. .... .102
Ай, кеке ....................................................- .. .103
Келшшек , . . . . ............................................... 104
Майда коцыр .................................................... , .105
У гай . . . . . . . . , . . . . .106
Жылыой ............................ . >/ . . . . . . . ,107
Сырымды айтам .........................................................108
ГауЬар тас ............................... .109
Кек кебелек ............................... .......................... 110
Ой кек . .........................................................................111
Толкын . - . . v . . /. щ ■ ■ -112
Токсан бес ................................................................... 113
Алтай . * . . 1ч-"! | . . . . . . . . .114
Кэрiбай Ш анада ...............................................115
l l -б е л !м
ХАЛЫК КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫЦ ЭНДЕРГ
Ьойы булган. Абайдыц з н 1 ............................... .119
Айттым сэлем, каламкас Абайдыц зш . . . 120
Татьяна cesi (Пушкиннен). Абайдыц зш . . . .121
Ceris аяк. Абайдыц эш . . .....................................122
Кез1мн1н карасы. Абайдыц з ш ....................................124
Б1рлэн. Б1ржанныц эш . . ~~.................................... 125
EipxcaH сал. Ыржанныц э н 1 .................................... 126
Б 1ржан сал. (Б/'ржан мен Сара операсынан.). Св31
К. Ж умалиевт ш .............................................. 127
Ж амбас сипар. Б1ржанныц э ш ...............................128
Лэйл1м шырак. Б1ржанныц з ш ...............................129
Адаскак. БСржанныц эш ......................................... 130
Айтпай. Сез1 К. Ж у м а л и е в т Ш ............................... 131
Айтпай. Ыржанныц эш ............................................... 132
182

Алтын балдак. Бгржанныц m i .............................. 133
Жанбота. Б1ржанныц эш ........................................ 134
Жылкылы бай. Ацан cepi айтцан Толыбайдыц энг.135
Макпал. Ацан серш ц э ш .............................. . .136
Кулагер. Ацан сёршщ эш .137
Сырымбет. Ацан серШц эш . .138
Лэйл1М. Ацан се'ртщ эн1 .139
Дудар-ай. Мэриямныц эш 140
Корлан. Естайдыц эш . . . 141
Каракесек. МэдидЩ эш . . 142
Сурша кыз. Ж аяу Мусаныц эш 143
Ак сиса. Ж аяу Мусаныц эш .144
Каулау. Ж аяу Мусанын эш . . . . .145
Боз торрай. Кенен ЭМрбаевтыц э ш .................... 156
Кек щ'олак- Кенен Эзьрбаевтыц эш . . . . .147
Майра. Майраныц э ш ........................................ .148
Разиз. Разиздщ энГ . . г - ................................... 149
Радия. Балуан^Шолак/гыц эн1 . . . . . . 150
Ак кайын. Шашубайдыц э ш ................................... 151
Нак-нак. Е. Вм1рзоцовгыц эш . . .15 2
Yin дос. Э. Кашаубаевтыц эш .............................. 154
Жай коныр. Естайдыц эш ................................... 155
Юран-ай. Естайдыц э ш ........................................ 1-6
Шама. Ж арьш ап бердш ц эш .............................. 157
Айдай. Мухитпц эш ............................................. 158
Желд1рме. Исаныц эш ............................................. 159
Бул эн — бурынгы эннен взгерек. ШэкэЫм Кудайбергеновтыц
э ш ................................................160
1 1 I-б в л i и
КАЗАХСТАН КОМПОЗИТОРЛАРЫНЫЦ ЭНДЕР1
взгеге квнл!М тоярсын. Свз1 А байдш . . . .163
Казак вальа. Свз1 С. МуцановтМ . . .165
Алматы таны. Свз1 X. ЕргалиевтШ . , .167
183

Булбул. Свз1 Н, Эл1мкмлоатЬй . . . .169
Карлыраш. Сез1 И. МатацовтШ . . .170
Жас казак. Сем F. МустафиндШ . .
Маржам кыз. Свз1 С. АдамбековтШ ■ . .172
Кыз арманы. Сел/ ЕсенберлиндШ .........................173
Жайык кызы. Свз1 3. ЦабдоловтМ . . . .174
Домбыра. Свз1 I. ЕсенберлиндШ . . .
Жылкышы эш. Свз1 Т. ЖароковтМ , . .176
Эл1 ес!мде Сел' Н Эл1мк,уловт1к1 « . .177
СБОРНИК КАЗАХСКИЕ ПОПУЛЯРНЫЕ
ПЕСНИ
и? (на казахском языке)
Издание Казгослитнзлата — 19 5 9
Редактор А. Шалабаева. Художник В. Ч у г у н о в.
—« Технический редактор К. Фарит ленов.
Корректор Н. Измаилова.
Сдано в набор 21/IV — 1959 г. Изд. № 34. Подписано к печати
16/VI — 1959 г. УГ00531. Формат 60 X 92‘/« — 5,75 п. л.— 11.5 уел
п. л. (уч. — изд. 4,0 л) Тираж 35.000 экз. Цена 3 руб.
Зак. 731. Типография >62. Главиздата Министерства культуры
КазССР, г. Алма-Ата, ул. Карла-Л.арьса, 63.