You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Вирустар- адам, жануарлар, ес1мджтер, жэнджтер,<br />
бактериялар, карапайымдылар, т.б. Tipi жандар клеткасыньщ<br />
арнайы паразиттерк<br />
Табигатта олар эр турде кездеседк<br />
1. Вирион- клеткадан тыс Typi.<br />
2. Ютеткада ecin- енетш Typi. Баскаша магынада “вирус- клетка<br />
кешеш” деп аталады.<br />
3. Провирус- вирус геномы клетка геномыньщ курамына K ipefli.<br />
4. Ди- белшектер- интерференция тугыза алатын закымдалган<br />
вирус. Бул вирустардьщ кемишш бар тольщсыз Typi. Олар<br />
клеткада толык вирустардьщ есш-енуше кедерп жасайды.<br />
Муны интерференция дейдт<br />
Сырткы nirniHe карай вириондар доцгелек, икосаэдр (20<br />
кырлы), шыбык, ж1п, сперматозоид секшда болып белшеде.<br />
Вириондар курамында нуклеин кышкылы жэне эр турл1 белоктар<br />
бар. Белоктардыц кепш шп капсид дейтш кабык курайды. Нуклеин<br />
кышкылымен 6ipre бул екеуш нуклеокапсид деп атайды. Капсиди<br />
курайтын белшектер- капсомерлер, бул белшектер вирустыц<br />
сырткы пщинщ жасайды. Капсомерлер де ез алдына ер турл1<br />
химиялык белшектерден турады (12-сурет).<br />
Курылысы курдел! вирустарда капсидтщ сыртында тагы 6ip<br />
липопротеид кабыгы болады. Оны суперкапсид немесе пеплос деп<br />
те атайды. Пеплостыц сыртында пепломерлер деп аталатын<br />
6ypmiKTepi болады. Жогарыда айтылгандай, капсомерлердщ<br />
орналасуына орай вирус кавсвдтер} уш турл1 симметрия курады:<br />
спираль, куб Tepi3 ai жене KYpдeлi турль<br />
Спираль терйзд! симметрияда капсомерлер нуклеин<br />
кышкылынын спиралш орап орналасады да, онымен байланысып<br />
отырады. Мундайда нуклеин кышкылын бeлiп алу ушш барлык<br />
капсидп тугел бузады. Спираль тер1зд1 симметриямен кепшшк<br />
еамджтер вирустары жене РНК,-ды корона-, ортомиксо-,<br />
парамиксо-, рабдовирустар курастырылган.<br />
Куб Tepi3fli симметрия ДНК,-ды вирустарга (адено-, герпес-,<br />
папова-, иридо-, парвовирустары) жене K eft6ip РНК,-ды вирустарга<br />
(пикорна-, тогавирустары) тен.<br />
Куб Tepi3fli симметриялы, икосаэдр шшщщ вирустарда<br />
капсомерлер ушбурыштыц тебесше, кабыргаларына, кырларына<br />
екьекщен (димер), уш-уштен (тример), бес-бестен (пентамер),<br />
алты-алтыдан (гексамер) орналасады. Мундай жагдайда<br />
капсомерлер нуклеин кышкылымен катынаспайды. Эр вирустыц<br />
езше тен химиялык жене морфологиялык белшектерден турады.<br />
Сондыктан каисомерлердщ келем1 де ер вируста ер турл1 болады.<br />
94