21.12.2013 Views

MCC layout neu.indd - IGHG

MCC layout neu.indd - IGHG

MCC layout neu.indd - IGHG

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

311<br />

Thomas Hofmeier: Michael Maiers Chymisches Cabinet,<br />

Kleine Alchemische Bibliothek 1, Berlin & Basel 2007 www.ighg.ch<br />

Verzeichnis der Quellenliteratur<br />

Dieses Verzeichnis umfasst: a) In der Einleitung erwähnte Werke vor 1850 (danach vgl. Forschungsliteratur).<br />

b) Im vorstehenden Verzeichnis der Quellen genannte Werke, in denen sich die entsprechenden<br />

Texte befinden. Anonyme Werke sind unter dem Titel verzeichnet. Für die Werke von<br />

MICHAEL MAIER vgl. das kommentierte Werkverzeichnis oben S. 24–36.<br />

ANTHONY, FRANCIS:<br />

Medicinae, chymicae, et veri potabilis auri assertio, ex lucubrationibus Fra. Anthnii Londinensis, in<br />

medicina doctoris. Cambridge, CANTSELLUS LEGGE, 1610. 4°, pp. [6], 58.<br />

ANTHONY, FRANCIS; BRELER,<br />

MELCHIOR<br />

(Hg.):<br />

Francisci Antonii philosophi et medici Londinensis Panacea aurea sive tractatus duo de ipsius auro<br />

potabili, nunc primum in Germania ex Londinensi exemplari exusi, opera M[elchior]. B[relero].<br />

F[uldonensi]. B[uchonensi]. Jacobus sereniss[imus]. rex Angl[orum]. Numquid ego Antonium puniam,<br />

quia deus illi benedixit. Henr[icus]. Nollius. Medicinam universalem negant multi, sed ij plerumque<br />

id faciunt, qui ipsam assequi non valent. Hamburg, GEORG LUDWIG FROBEN, 1618. 8°, pp. [16], 205,<br />

[3]. Auf Vermittlung von MAIER<br />

durch<br />

BRELER<br />

besorgte Neuausgabe.<br />

Artis auriferae:<br />

Artis auriferae, quam chemiam vocant, volumina duo, quae continent Turbam philosoporum, aliosque;<br />

antiquiss. auctores, quae versa pagina indicat. Accesit noviter volumen tertium, continens: […]<br />

Omnia hactenus nunquam visa nec edita, cum indicibus rerum et verborum locupletiss. [3 Bde. in<br />

einem]. Basel, CONRAD WALDKIRCH, 1610. 8°, pp. I: [16], 405, [23]; II: 346, [16]; III: [2],185, [5].<br />

MAIER<br />

hat die folgenden Texte daraus zitiert:<br />

— I, 1–42: Turba philosophorum (Fassung B) und 42–89: Turba philosophorum (Fassung C).<br />

— I, 119–158: Aurora consurgens<br />

(2. Teil).<br />

— I, 158–178: ROSINUS (ZOSIMOS): Rosinus ad Euthicam.<br />

— I, 178–202: ROSINUS (ZOSIMOS): Rosinus ad Sarratantam episcopum.<br />

— I, 203–204: ROSINUS (ZOSIMOS): Liber divinarum interpretationum … .<br />

— I, 240–245: AVICENNA: De congelatione.<br />

— I, 249–251: Anonym [RASIS]: Epistola.<br />

— I, 252–254: MERLIN: Allegoria Merlini.<br />

— I, 288–349: Clangor buccinae.<br />

— II, 3–37: MORIENUS: Liber de compositione alchemiae.<br />

— II, 38–68: BERNARDUS TREVERENSIS: Epistola ad Thomam.<br />

— II, 71–111: Scala philosophorum.<br />

— II, 298–311: ARNOLD VON VILLANOVA: Novum lumen.<br />

AUGURELLO, GIOVANNI AURELIO; WEIGEL, VALENTIN (Übers.):<br />

Vellus Aureum, et Chrysopoeia, Seu Chrysopoeia Major et Minor, Das ist, Gülden-Vließ, und Gold-erzielungs-Kunst,<br />

Oder Grosse und kleine Gold-erzielungs-Kunst, Johannis Augurelli, Gecrönten Poeten<br />

von Romulen gebürtig, An Ihre Päbstliche Heiligkeit Leonem den Zehenden. Aus dem Lateinischen<br />

ins Teutsche übersetzt von M. Valentino Weigelio, Weyland gewesenen Pfarr-Herrn zu Zschopau in<br />

Meissen. Hamburg, SAMUEL HEYL, 1716. 8°, pp. [14], 112.<br />

AVICENNA; GEBER; CELSI, MINO (Hg.):<br />

Artis chemicae principes, Avicenna atque Geber, hoc volumine continentur. Quorum alter nunquam<br />

hactenus in lucem prodijt: alter vero vetustis exemplaribus collatus, atque elegantioribus & pluribus<br />

figuris quam ante hac illustratus, doctrinae huius profeßoribus, hac nostra editione tum iucundior, tum<br />

vtilior euasit. Basel, PIETRO PERNA, 1572. 8°, pp. [30], 767, [40].


312 Verzeichnisse<br />

BASILIUS VALENTINUS, FRATER; THÖLDE, JOHANN (Hg):<br />

Ein kurtzer summarischer Tractat Fratris Basilij Valentini Benedicter Ordens. Von dem grossen Stein<br />

der uhralten, daran so viel tausent Meister anfangs der Welt hero gemacht haben, nebenst seiner selbst<br />

eigenen klaren repetition und kurtzen widerholung, uber dasselbige geschriebene Büchlein, darinnen<br />

das rechte Liecht der Weisen nach Philosophischer art für augen gestelt, Benebenst einem bericht, von<br />

den fürnembsten Mineralien und ihren eigenschafften. Hierbey ein sonderlicher Tractat de Microcosmo,<br />

oder der kleinen Welt des Menschenn. Auch von der grossen Heimligkeit der Welt und jhrer Artzney den<br />

Menschen zu gehörig, etc. Allen so den grund der Weißheit lieben, das fürnembste, und zu wissen höchlich<br />

zu nöthen. Ingleichen von der Wissenschafft und verborgenen geheimnissen der sieben Planeten.<br />

Leipzig, Johann Schleern (Zerbst) für JAKOB APEL, 1602. 8°, pp. [28]; 241 [=240, wobei 5 fehlt]<br />

BASILIUS VALENTINUS, FRATER:<br />

Vier Tractä<br />

tlein Fr. Basilii Valentini Benedictiner Ordens von dem grossen Stain der uralten weysen<br />

Maister und Artzneyen menschlicher Gesundtheyt … / jetzo den Filiis doctrinae zum besten in Truck<br />

gegeben durch H. C. D. Frankfurt a. M., LUCAS JENNIS, 1625. 4°, pp. 150, [22]. Es handelt sich um<br />

einen Teil von Dyas chymica tripartita, was wiederum eine deutsche Teilübersetzung des Musaeum<br />

hermeticum ist.<br />

Bibel:<br />

Die ausdrücklich genannten Bibeltexte im Chymischen Cabinet<br />

sind ‹alchemisch› in dem Sinne,<br />

als sie ‹Weisheit und Erkenntnis› zum Thema haben.<br />

— 26: Buch Baruch<br />

3,14.<br />

— Applicatio: Hohelied<br />

ganz.<br />

— 26: Buch Jesus Sirach<br />

1,26.<br />

— 26: Weisheit<br />

9,17 (Setzerfehler 3,17); 8,15–17.<br />

— Applicatio: PAULUS: Epheserbrief 5,32.<br />

BOISSARD, JEAN JACQUES:<br />

Tractatus posthumus Jani Jacobi Boissardi Vesuntini De divinatione & magicis praestigiis: Quarum<br />

veritas ac vanitas solide exponitur per descriptionem deorum fatidicorum qui olim responsa dederunt; eorundemque<br />

prophetarum, sacerdotum … , adiunctis simul omnium effigiebus, ab ipso autore e gemmis,<br />

marmoribus, talibusque antiquis ad vivum delineatis; iam modo eleganter aeris incisis per Joh. Theodor.<br />

de Bry, Oppenheim, HIERONYMUS GALLER für THEODOR DE BRY, [1615]. 2°, pp. [28], 358, 12.<br />

BOODT, ANSELM BOETIUS DE:<br />

Anselmi Boetii de Boodt Brugensis Belgae, Rudolphi Secundi, Imperatoris Romanorum, personae medici,<br />

Gemmarum et lapidum historia: Qua non solum ortus, natura, vis & precium, sed etiam modus quo<br />

exiis, olea, salia, tincturae, essentiae, arcana & magisteria arte chymica confici poßint, ostenditur. Opus<br />

principus, medicis, chymicis, physicis, ac liberalioribus ingeniis utilissimum. Hanau, Andreas Wechel<br />

für CLAUDE DE MARNE und JOHANN AUBRYS Erben, 1609. 4°, pp. 16, [12], 294 (richtig 267), [16].<br />

BOREL, PIERRE:<br />

Bibliotheca chimica. Seu catalogus librorum philosophicorum hermeticorum in quo quatuor millia<br />

circiter, authorum chimicorum, vel de transmutatione metallorum, re minerali, & arcanis, tam manuscriptorum,<br />

quam in lucem editorum, cum eorum editionibus, usque ad annum 1653. continentur.<br />

Cum eiusdem bibliothecae appendice, & corollario. Heidelberg, SAMUEL BROWNE<br />

, 1656. 12°, pp.<br />

[10], 254. Ein erweiterter Nachdruck der Erstausgabe von Paris 1654. Ein Nachdruck ist 1969<br />

erchienen. Enthält eine ausführliche Liste von MAIERs Werken, S. 142–145.<br />

DEE, JOHN:<br />

Monas hieroglyphica. Antwerpen, WILLEM SILVIUS, 1564. 4°, pp. 56. Ed. mit Übers. JOSTEN, 1964<br />

Dyas chymica<br />

Dyas chymica tripartita, Das ist: Sechs herrliche Teutsche Philosophische Tractä<br />

tlein. Deren II. Von an<br />

jtzo noch im Leben: II. Von mitlern Alters: und II. Von ältern Philosopis beschrieben worden. Nunmehr


Verzeichnis der Quellenliteratur<br />

313<br />

aber allen Filiis Doctrinae zu Nutz an Tag geben/ und mit schönen Figuren gezieret. Durch H. C. D.,<br />

Frankfurt, LUCAS JENNIS, 1625. 4°, pp. 87, [3], Faltblatt, 150, [22].<br />

FICINO, MARSILIO:<br />

De vita libri tres, recens iam a mendis situque; vindicati. Quorum, de studiosorum sanitate tuenda.<br />

Secundus, de vita producenda. Tertius, de vita coelitus comparanda. His accessit De ratione victus<br />

salubris opus nunc recens natum, autore Gulielmo Insulano Menapio Grevibrugensi. Epidemarium<br />

antidotus, tutelam quoque; bonae valetudinis continens, autore Marsilio. Cum novo omnium rerum<br />

atque; vocum indice. Basel, BARTHOLOMÄUS WESTHEIMER, 1541. 8°, pp. 631, [53].<br />

FICINO, MARSILIO; ADELPHUS, JOHANNES (Übers.):<br />

Das buch des lebens Marsilius ficinus zu Florentz von dem gesunden und langen leben der rechten artznyen.<br />

von dem Latein erst nüw zue tütsch gemacht durch Johannem adelphum Argen. und anderwert<br />

emendiert und gebessert, mit vil nüwen zuosatze der quinta essentia und anderer stück. Strassburg,<br />

JOHANN GRIENINGER, 1508. 6°, pp. 116 (ohne Pagination).<br />

FLUDD, ROBERT:<br />

Anatomiae amphitheatrum effi gie triplici, more et conditione varia, designatum. Sectionis primae<br />

portio tertia de Anatomia triplici in partes tres divisa … Authore Roberto Fludd. alias de Fluctibus<br />

Armigero & in Medicina D. Ox. Frankfurt, ERASMUS KÄMPFER<br />

für THEODOR DE BRY, 1623. 6°, pp.<br />

[4], 332 (letzte leer). Enthält als ersten Teil den Tractatus de tritico (Traktat vom Weizen), der vor<br />

dem Erscheinen des Buches handschriftlich im Umlauf war.<br />

GARZONI, TOMASO:<br />

Piazza Universale: Das ist: Allgemeiner Schawplatz, Marckt und Zusammenkunfft aller Professionen,<br />

Kü<br />

nsten, Geschäfften, Hä<br />

ndeln unnd Handtwercken, &c. Wann und von wem dieselbe erfunden: Wie<br />

sie von Tag zu Tag zugenommen: Sampt auß<br />

ßf<br />

fü<br />

hrlicher Beschreibung alles dessen, so darzu gehörig:<br />

Beneben deren darin vorgefallenden Mä<br />

ngeln Verbesserungen: Allen Politicis, auch jedermänniglich,<br />

weß<br />

Standt der sey, sehr nutzlich und lustig zu lesen: Erstmaln durch Thomam Garzonum, Jtalianisch<br />

zusammen getragen: anjetzo aber auffs trewlichste verteutscht, mit zugehörigen Figuren, und underschiedlichen<br />

Registern gezieret, und in Truck gegeben. Frankfurt am Main, WOLFGANG HOFFMANN<br />

für MATTHÄUS MERIAN d.Ä., 1641. 4°, pp. [28], 1084, [14]. Enthält die Holzschnitte JOST AMMANs,<br />

die in HANS SACHS, Stä<br />

ndebuch<br />

1568 erstmals gedruckt wurden.<br />

GEBER:<br />

In hoc volvmine de alchemia continentur haec. Gebri Arabis, philosophi solertissimi, rerumqve naturalium,<br />

praecipue metallicarum peritissimi, … [Inhaltsverzeichnis auf Titelseite], Nürnberg, JOHAN-<br />

NES PETREIUS, 1541. 4°, pp. [20], 302, [4].<br />

GEBER:<br />

Alchemiae Gebri Arabis philosophi solertissimi, rerum qve naturalivm (praecipue metallicarum) pe-<br />

ritiß<br />

ßimi,<br />

√|ƒ§ ¤ä¥|ß« libellus, quem inscripsit,<br />

investigatione perfectionis. Incerto interprete, Bern,<br />

MATTHIAS APIARIUS für JOHANNES PETREIUS, 1545. 4°, pp. [16], 302, [4].<br />

GREVER,<br />

JODOCUS:<br />

Secretum nobilissimum et verissimum, in: Theatrum chemicum III, 699–721.<br />

HEDERICH, BENJAMIN; SCHWABE, JOHANN JOACHIM (Hg.):<br />

Gründliches mythologisches Lexicon, worinnen so wohl die fabelhafte, als wahrscheinliche und eigentliche<br />

Geschichte der alten römischen, griechischen und ägyptischen Götter und Göttinnen, und was<br />

dahin gehöret, nebst ihren eigentlichen Bildungen bey den Alten, physikalischen und moralischen Deutungen<br />

zusammen getragen, und mit einem Anhang dazu dienlicher genealogischer Tabellen versehen<br />

worden. Zu besserem Verständnisse der schönen Künste und Wissenschaften nicht nur für Studierende,<br />

sondern auch viele Künstler und Liebhaber der alten Kunstwerke, sorgfältigst durchgesehen, ansehnlich<br />

vermehret und verbessert von Johann Joachim Schwaben. Leipzig, GLEDITSCH, 1770. 8°, pp. [2], 54,<br />

1252, [36]. Nachdruck 1996.


314 Verzeichnisse<br />

HOLLANDUS, JOHANNES ISAAC:<br />

Operum mineralium sive de lapide philosophico liber, in: Theatrum chemicum III, 304–515.<br />

HOJER, CONRAD:<br />

Versus Biblici antiquores, quorum singulae dictiones, numerus quae illis super addisus singula capita<br />

cujusque libri Biblici complectuntur; ab innumeris, quibus ubique; fere locorum scatebant, mendis<br />

summo laboris studio repurgati, & Psalterio, quod desiderabatur, brevibusque argumentis tetrasticho<br />

inclusis breviter additis facilioris recordationis rerum sacrarum gratia in lucem editi. Ohne Ort, 1613.<br />

8°, pp. 128 (unpaginiert). Mit einem Beiwerk MAIERs (N° 56).<br />

LA FAYE, ABRAHAM DE :<br />

Horarum subcisivarum id est, Gallarum eiusdem exercitationem, queis cum seipsum, tum illustres,<br />

generosos & nobilissimos quosdam iuvenes dominos, amicos & commensales suos exercuit, in celeberrima<br />

Saxonum ad Albim academia; cum ibidem studiorum causa ageret. Liber primus qui germanam,<br />

& genuinam gallicam inguae pronunciationem aperit. Nunc demum in gratiam illustrissomorum,<br />

& fortissimorum principem ac dominorum, Dn. Iohannis Georgii, Dn. Christiani & Dn. Ludovici<br />

principum Anhaltinorum, comitum Ascaniae etc. iuniorum principum, opera & impensis authoris in<br />

lucem productus. Wittenberg, Georg Müller der Ältere für Andreas Rüdinger, 1611. 8°, pp. [24], 80.<br />

Mit einem Beiwerk von MAIER<br />

(N° 55)<br />

LACTANTIUS, L. CAELIUS L. FIRMIANUS (LAKTANZ):<br />

Divinarum institutionum libri VII. De ira, lib. I. De opificio Dei, lib. I. Epitome in libros suos, liber<br />

acephalus. Carmen de Phoenice: De resurrectione dominica: De Passione Domini. Editio novissima, ac<br />

omnium emendatissima. Lyon, JACQUE MALLET für THOMAS SAUBRON, 1615. 8°, pp. 785, [45].<br />

LEMNIUS, LEVINUS:<br />

Occulta naturae miracula, ac varia rerum documenta, probabili ratione atque artifici conjectura duobus<br />

libris explicata, quae studioso avidoque; Lectori non tam usui sunt futura, quam oblectamento.<br />

Elenchus operis, horum omnium gustum exhibebit. Antwerpen, AEGIDIUS COPENIUS DIESTIUS für<br />

WILHELM SIMON, 1559. 8°, pp. [32], 384.<br />

[LENGLET DU FRESNOY, NICOLAS]:<br />

Histoire de la philosophie hermétique. Accompagn<br />

ée d’un catalogue raisonné des ecrivains de cette<br />

science. Avec le véritable Philalethe, revû sur les originaux. Tome I–III. Paris, COUSTELIER, 1742. 12°,<br />

pp. I: XXIV, 486, [20]; II: XXXII, 120, 360; III: [22], 432 (total: 1476).<br />

MANGET, JEAN JACQUES (Hg.):<br />

Bibliotheca chemica curiosa, seu rerum ad alchemiam pertinentium thesaurus instructissimus: Quo<br />

non tantum artis auriferae, ac scriptorum in ea nobiliorum historia traditur; Lapidis veritas argumentis<br />

& Experimentis innumeris, immo & juris consultorum judicis evincitur; Termini obscuriores<br />

explicantur; Cautiones contra impostores, & diffi cultates in tinctura universali conficienda occurentes,<br />

declarantur: Verum etiam tractatus omnes virorum celebriorum qui in magno sudarunt elixyre, quique<br />

ab ipso Hermete, ut dicitur, Trismegisto, ad nostra usque tempora de chrysopoea scripserunt, cum praecipuis<br />

suis commentariis, conciuno ordine dispositi exhibentur, ad quorum omnium illustrationem<br />

additae sunt quamplurimae figurae aeneae. Genf, CHOUET, G. DE TOURNES, CRAMER,<br />

PERACHON,<br />

RITTER, & S.<br />

DE TOURNES, 1702. [2 Bde.] 2°; pp. I, 938; II, 904. — Faksimile-Nachdruck Bologna<br />

1977. Darin finden sich folgende von MAIER<br />

namentlich zitierten Texte:<br />

— I, 401–445: HERMES: Septem tractatus aureus.<br />

— I, 445–465: Turba philosophorum (Fassung A); 480–494 Turba philosophorum (Fassung C).<br />

— I, 465–467: ALANUS: Rotatio elementorum.<br />

— I, 509–519: MORIENUS: Liber de compositione alchemiae.<br />

— I, 636–638: AVICENNA: De congelatione<br />

…<br />

— I, 638–659: ARISTOTELES: De perfecto magisterio.<br />

— I, 662–676: ARNOLD VILLANOVA: Thesaurus … rosarius.


Verzeichnis der Quellenliteratur<br />

315<br />

— I, 676–679: ARNOLD VON VILLANOVA: Novum lumen.<br />

— I, 707–777: LULLUS, RAYMUNDUS: Testamentum.<br />

— I, 880–991: LULLUS, RAYMUNDUS: Codicillus.<br />

— II, 87–119: Rosarium philosophorum.<br />

— II, 147–165: Clangor buccinae.<br />

— II, 191–192: MERLIN: Allegoria Merlini.<br />

— II, 198–234: SENIOR: Tabula chemica.<br />

— II, 235–266: Consilium conjugii, seu de massa solis et lunae:<br />

— II, 371–388: AUGURELLO, GIOVANNI AURELIO: Chrysopoeia …<br />

— II, 399–409: BERNARDUS TREVERENSIS: Epistola ad Thomam.<br />

— II, 1–80: BONUS, PETRUS: Pretiosa margarita novella.<br />

[MARIA PROPHETISSA]/ANONYM:<br />

Excerpta ex interlocutione Mariae Prophetissae, è habita cum aliquo Philosopho dicto Aros de excellentissimo<br />

opere trium horarum, in: Theatrum chemicum VI, S. 479–480. Dieser Text ist eine anonyme<br />

Zusammenfassung des Hauptwerkes der MARIA und wird deswegen gerne unter ihrem<br />

Namen zitiert.<br />

NAZARI, GIOVANNI BATTISTA:<br />

Della tramutatione metallica sogni tre, di Gio. Battista Nazari Bresciano; Nel primo de quali si tratta<br />

della falsa tramutatione sofistica: Nel secondo della utile tramutatione detta reale usuale: Nel terzo<br />

della divina tramutatione detta reale filosofida. Aggiontovi di nuovo la concordanza de filosofi, & loro<br />

prattica; nellaquale, si vede i gradi, & termini di esso divino magistero, & della verissima compositione<br />

della filosofia naturale, con laquale ogni cosa diminuta si riduce al vero solificio, & lunificio. Con un<br />

copioso indice per ciascun sogno de gli auttori, & dell’opere c’ hanno sopra di cio trattato. Brescia,<br />

PIETRO MARIA MARCHETTI, 1599. 8°, pp. [16], 231, [1].<br />

PERNETY, ANTOINE-JOSEPH:<br />

Dictionnaire mytho-hermétique, tique, dans lequel on trouve Les Allé<br />

égories Fabuleuse des Poetes, les Mé<br />

étapho-<br />

res, les Énigmes el les Termes barbares des Philosophes Herm<br />

étiques expliqu<br />

és<br />

. Paris, BAUCHE, 1787. 8°,<br />

pp. [20], 546, [6].<br />

PERNETY, ANTOINE-JOSEPH:<br />

Les fables égyptiennes et grecques dé<br />

évoil<br />

voilé<br />

ées et ré<br />

éduites au même principe, avec une explication des hiéro-<br />

glyphes, et de la guerre de Troye. 2 Bde. Paris, DELALAIN L’AÎNÉ, 1758. 8°, pp. I: XVI, 580; II: [2], 632.<br />

RIPLEY, GEORGE:<br />

The Compound of Alchymy. Or The ancient hidden Art of Archemie: Conteining the right & perfectest<br />

meanes to make the Philosophers Stone, Aurum potabile, with other excellent Experiments. Divided<br />

into twelve Gates. First written by the learned and rare Philosopher of our Nation George Ripley, sometime<br />

Chanon of Bridlington in Yorkshyre: & Dedicated to K. Edward the 4. Whereunto is adioyned his<br />

Epistle to the King, his Vision, his Wheele, & other his Workes, <strong>neu</strong>er before published: with certaine<br />

briefe Additions of other notable Writers concerning the same. Set foorth by Ralph Rabbards Gentleman,<br />

studious and expert in Archemicall Artes. London, Thomas Orwin, 1591. 4°, pp. 104. Edition<br />

von S. J. LINDON, George Ripley’s Compound of Alchymy, 2001.<br />

SABELLICUS, MARCUS ANTONIUS COCCIUS:<br />

Opera omnia, ab infinitis quibus scatebant mendis, repurgata & castigata: cum supplemento Rapsodiae<br />

historiarum ab orbe condito, ad haec usque tempora, pulcherrimo ac diligentissimo, in tomos<br />

quatuor digesta: qui contineant, adversa pagina indicabit: atque; haec omnia per Caelium Secundum<br />

Curionem, non sine magno labore iudicioque; consecta. Autores, quorum e monumentis haec sumptae<br />

sunt, statim a Praefatione ordine dispositi, leguntur. Item, Index operum omnium copiosissimus, quem<br />

statim argumenta singulorum primi Tomi librorum sequuntur: reliqua vero suis locis disposita sunt.<br />

Basel, JOHANNES HERWAGEN, 1560. 6°/8°, pp. [92], 578 (= 1156 Spalten).


316 Verzeichnisse<br />

SACHS, HANS; AMMAN, JOST (Holzschnitte):<br />

Eygentliche Beschreibung aller Stä<br />

nde auff Erden, hoher und nidriger, geistlicher und weltlicher, aller Kü<br />

ns-<br />

ten, Handwercken und Hä<br />

ndeln, ec. vom grö<br />

östen biß<br />

zum kleinesten, auch von jrem Ursprung, Erfindung<br />

und Gebreuchen. Durch den weitbrümpten Hans Sachsen gantz fleissig berschrieben, und in Teutsche<br />

Reimen gefasset, sehr nutzbarlich und lustig zu lesen, und auch mit künstreichen Figuren, deren gleichen<br />

zuvor niemands gesehen, allen Stä<br />

nden so in diesem Buch begriffen, zu ehren und wolgefallen, allen Kü<br />

nst-<br />

lern aber, als Malern, Goldschmiden, ec. zu sonderlichem dienst in Druck verfertigt. Frankfurt am Main,<br />

GEORG RAB für SIGMUND FEYERABEND, 1568. 4°, pp. [236 nur vorne bedruckt], 114 Holzschnitte.<br />

SPIEGHEL, ADRIAAN VAN DEN:<br />

Adriani Spigelii Bruxellensis Equitis Veneti, et in Gym. Pat. Anat. & Chirurgiae Professoris primarij<br />

De Semitertiana libri quatuor. Accessit in fine epistola eiusdem argumenti. Frankfurt am Main, JO-<br />

HANN THEODOR DE BRYS Erben, 1624. 4°, pp. [12], 160, [4].<br />

STOLTZ VON SOLTZENBERG, DANIEL; MEISNER, DANIEL<br />

(Übers.):<br />

Chymisches Lustgärtlein, Mit schönen in Kupffer geschnittenen Figuren gezieret, auch mit Poetischen<br />

Gemälden illustrirt und erleutert. Also das es nicht allein Augen und Gemüt erquicket, sondern zugleich<br />

eien sehr tieffe betrachtung der natürlichen dinge erwecket, so in dieser ablengs Form zu einem Stammbuch<br />

guter Freund sehr dienlich und bequem kan gebraucht werden. Beschrieben von M. Daniel Stoltzio<br />

de Stoltzenberg, Boh. der Medicin Candidato. Nunmehr aber auß dem Lateinischen transferirt und<br />

in gewöhnliche teutsche Rhythmos gebracht, Durch Danielem Meißnern von Commenthaw, B.P.L.C.<br />

Frankfurt, LUCAS JENNIS, 1624. 8°, pp. 230, 107 Kupferstiche. Faksimilenachdruck von F. WEIN-<br />

HANDL<br />

1975. Etliche darin enthaltene Bilder stammen urspünglich aus Büchern von<br />

MAIER.<br />

TAGLIACOZZI, GASPARE:<br />

Cheirurgia nova, Garpari Taliacotii, Medicinae in Bononiensi Gymnasio Professoris celeberrimi, de<br />

narium, aurium, labiorumque defectu, per insitionem cutis ex humero, arte, hactenus omnibus ignota,<br />

sarciendo. Quae de curtis pars cheirurgiae nobilissima, tam a neotericis, quam veteribus, magno artis,<br />

at maiore laborantium dispendio & iactura, tot fuit seculis desiderata. Additis cutis traductis instrumentorum<br />

omnium, atque deligationum sconibus, & tabulis. Cum Indice quadruplici expeditissimo,<br />

capitum singulorum & verborum memorabilium. Frankfurt am Main, JOHANNES SAUR für<br />

PETER<br />

KOPF, 1598. 8°, pp. 605, [11].<br />

TANCKE, JOACHIM (Hg.):<br />

Promtuarium Alchemiae, Ander Buch,<br />

Darinnen der vornehmsten gelehrten Philosophen und Alchimisten<br />

Schrifften und Tractaten Von dem Stein der Weisen, So bißher noch nicht in Druck außgangen,<br />

und für einen grossen Schatz gehalten worden. Allen Liebhabern dieser Kunst, So wol den Philosophis<br />

und Medicis zum besten in Druck verfertiget. Leipzig, HENNING GROSSE, 1614. 8°, pp. [16], 702,<br />

Faksimile-Nachdruck Graz 1976 von Karl R.H. FRICK. Darin enthalten sind:<br />

— II, 615–640: BASILIUS VALENTINUS: Von dem grossen Stein der uralten Weisen.<br />

— II, 641–700: BASILIUS VALENTINUS: Zwölff Schlüssel.<br />

TEXTOR,<br />

JOHANNES RAVISIUS [TIXIER, JEAN]:<br />

Theatrum poeticum et historicum, sive Offi cina Io. Ravisii Textoris, post Conr. Lycosthenis vigilias ad<br />

meliorem ordinem redacta, disposita, & innumeris in locis correcta: Cum cornucopiae libello. Aucta<br />

ex Natalis Comitis Mythologiae libris aliquot, et Geofredi Linocerii Vivariens, Mythologiae Musarum<br />

libello: Cum Syntagmate Musis Lilii Gregorii Giraldi Ferrariens. Reliqua sequens pagina demonstrat.<br />

Cum Indice gemino fideliss. & utilis. Basel, LEONHARD OSTEIN, 1592. 8°, pp. [16], 752 (= Sp. 1504),<br />

[42]. Diese Ausgabe konnte ich einsehen.<br />

TEXTOR, JOHANNES RAVISIUS :<br />

Offi cinae epitomes, tomus I–II. Lyon, Erben von SEBASTIAN GRYPHUS, 1560. 8°, pp. Bd. I, 464,<br />

[5]; Bd. II, 470, [8]. Diese Ausgabe ist vollständig (Maschinentext und Seitenbild) im Internet<br />

zugänglich.


Verzeichnis der Quellenliteratur<br />

317<br />

Theatrum chemicum; JACOB HEILMANN / JOHANN FRIEDRICH BEZA<br />

(Hgg.):<br />

Theatrum Chemicum, praecipuos selectorum auctorum tractatus de chemiae et lapidis philosophici<br />

antiquitate, veritate, iure, praestantia & operationibus continens: In gratiam verae chemiae, et medicinae<br />

chemicae studiosorum (ut qui uberrimam inde optimorum remediorum messem facere poterunt)<br />

congestum, et in sex partes seu volumina digestum; singulis voluminibus, suo auctorum et librorum<br />

catalogo primis pagellis: rerum vero & verborum indice postremis annexo. Volumen primum–sextum.<br />

Strassburg, LAZARUS ZETZNERS Erben, 1659–1661. 8°; pp. I: 794, [30]; II: 549, [7]; III: 859, [13]; IV:<br />

[8], 1014, [33]; V: [8], 912, [30]; VI: [16], 772, [25]. Faksimilenachdruck Turin 1981. Von den durch<br />

MAIER<br />

im<br />

Chymischen Cabinet<br />

namentlich zitierten Werken finden sich darin:<br />

— I, 362 oder VI, 715: HERMES: Tabula smaragdina.<br />

— I, 683–709: BERNHARD TREVISAN: De alchemia liber ( De chymico miraculo).<br />

— II, 109–123: RIPLEY, GEORGE: Compound of alchemy.<br />

— III, 76–127: ARISTOTELES: De perfecto magisterio.<br />

— III, 197–244: AUGURELLO, GIOVANNI AURELIO: Chrysopoeia.<br />

— III, 304–515: HOLLANDUS, JOHANNES ISAAC: Operum mineralium sive de lapide philosophico.<br />

— III, 699–721: GREVER,<br />

JODOCUS: Secretum nobilissimum et verissimum.<br />

— III, 721–729: ALANUS: Dicta de lapide philosophico.<br />

— III, 755–764: BARNAUD, NICOLAS: Processus.<br />

— IV, 1–134: LULLUS, RAYMUNDUS: Testamentum.<br />

— IV, 513–543: ARNOLD VON VILLANOVA: Speculum alchemiae:<br />

— IV, 578–705: HERMES: Septem tractatus aureus.<br />

— IV, 883–887: AVICENNA: De congelatione.<br />

— V, 1–51: Turba philosophorum (Fassung A).<br />

— V, 52–57: ALANUS: In turbam philosophorum sermo unus<br />

= Rotatio elementorum.<br />

— V, 191–239: SENIOR: Tabula chemica.<br />

— V, 429–507: Consilium conjugii, seu de massa solis et lunae:<br />

— V, 429–507: ARISTOTELES: Epistula ad Alexandrum.<br />

— V, 507–713: BONUS, PETRUS: Pretiosa margarita novella.<br />

— VI, 479–480: ANONYM/MARIA: Excerpta ex interlocutione Mariae prophetissae.<br />

THÖLDE, JOHANN (Hg) BASILIUS VALENTINUS, FRATER<br />

UNTZER, MATTHIAS:*<br />

D.O.M.A. Matthiae Untzeri, doctoris et medici physici Hallae Saxonum ordinarij Anatomia mercurii<br />

spagirica. Seu de hydragyri natura, proprietate, viribus atque usu, libri duo vario doctrinarum genere<br />

referti. Halle/Salle, PETER SCHMIDT (Petrus Faber) für MICHAEL OELSCHLÄGEL, 1620. 4°, pp. [38],<br />

264. Enthält MAIERs Cubus metricus<br />

(N° 46) und S. 160–164 Cantilena Maierinana de mercurio<br />

philosophico (N° 49)<br />

UNTZER, MATTHIAS:<br />

Anatomia mercurii spagirica seu de hydragyri natura, proprietate, viribus atque usu, libri duo, S.<br />

379–390 und Sp. 391–756, in: Opera chymico-medica<br />

, [Erfurt], JOHANNES BIRCKNER, 1634. 4°, pp.<br />

[2], 1336, [48].<br />

Enthält den Empfehlungsbrief von MICHAEL MAIER<br />

mit dem Cubus metricus (S. 387–390), und<br />

im Cap. XIX die Cantilena Maieriana (Sp. 615–622 = 3<br />

1 2<br />

⁄ S.), vgl. Verzeichnis der Werke.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!