S ANGL - The Center for Thomas More Studies

S ANGL 

EJUS NOMlNlS 

Per 

TH&hfAM iCfORUM, 

Lo~$ditiw$s Civitntis , d jam tz.1~1;1 

1 Vice-Contitern confiipta, 

5 

& 

i Circi ter

- - 

tioniig~tia, wec ita maynoftudio 

conJiript~~m, neqtte abjl~tam, 

baud zmquam pOJ3ea emendavit 

libego IZUH c-o%ue~iat. Ante corn- 

EDVAR-

THOMk MORI HIST. RICHARD! 111. 3 

DVAKDUS Rex, ejus nominis 

Qartus , a&is vttz 

pus amplum , ac magno robore LtriCtis artubus 

: quarrquam lrberrore v ~du corporisque 

annis quinquag~nta rribus, ~lldulgenria pauio tandem hahrtlotelt faaus) 

menlibus leptem , drrbus 

fix , qui ar~nutn ab regno 

nec tameh afpedu indecor~s. Coterulngenr~ 

ac Irbrdlni ab Ineuntc Rarim date per ornneni 

cepto lecundum & vigrli- vitam (quatenus eum rerun] gerendarun~ ramum 

numeraret, concefiit tio noo avocabat) admodum debebatut,mo~ 

fatis, anno POR ChriRu~n naruln atladr~necn- re homlnum fereomnrum : nam valentibus 2- 

tcfimo & &uagefimo tertio fubra rnriiefi- Ere pcrluakris modum ~n magna fortunae 112 

munl, CuperRrribus mafculi kxus lrberls duobllsl 

fernher quatuor: Edvardo v~deltcec Rege 

defigt~aco, akiorum circicer rredecrm : Rr - 

centra. Id vrrlum eps non adrnodum fuit moleRurn 

populo,quod neque uclrus voluptas virf 

d~ffundereie ram latepolfet, ut otilnrbus fieret 

thardo Eboraci D.uce,qu~biennio minor erat: gtavrs : & rlle vel precro quod Irburt,em~cari 

Eltrabetha, qde poRea ducentibus fatls Hen- iolebar, vel precrbuseblandirr : nusquamgraL 

tici Septimi conjbx fuit,& Odavi merer,ieglna 

forma arqrte indoleegregra : Czcrira,oon periarus 

v~olenrra: fle~u~rzterea~ratrsevafit (uc 

fit ) pottienlts drebus nod era ti or , ~n qo~bu$ 

inde fortur~ataacformofa: & Bligitta, vtrtir- regnuln ejus quretillimun~, & rerum Rarus 00temej~sc0jus 

norniniserarrepr;e&tar~~e,~ro - rcntr~lirnus fort. Bellurn naque adcrat ullum, 

fe&, & Vrcaln religiofanl ducente In m~nafie- neque dlum rmmrnebar, nrli quod heibo d;. 

tio monialrum ihclufarum apud Bertfordiam: ipeaabar : qurppe emernus merusomnrs abc; 

Anna, poRea honorifice nupta Thomo, tunc rat. Domi vulgo qures,& rnrer purptlratosab 

temporis Domino Havvardo, & poitea Co- rege conc~l~ara concordia. Regi ipfi omnes 

thirr de Surre: & Gathatina, qua: iortern iub- nonvl, led fua fponteobediebant, ueriusque 

inde variam exoerta , ihterdumiecundam lae- reverebantur cum quam rncruebant. A pecuz 

L - 

pius adverfam, pofiremo, 4 hzcpoftrema eft, txis exigendrs (qua: rcs urla fercmentes Anglo- 

(nam adhuc vrvlt 3 pietate, benefi~enria~ue runl alrenat 6 prrncipe) jam ptidem prorlL3 

beperis Henrici O'€tav~ profperrlmam, ac fe deR~terat, neqtte mol~ebstur quicquam dnde 

plane dtgniam cotllecuta eRi 

nafceretur occafio cr~butorum,ve&rgal P Gal- 

Is, quem dico, Retrquum in palatfo obiif- ha jam ohm obtlnuerat. Balauco aanum ante 

fet,quod eR apudBened~&inotum ccenobrum, mortem unumarmrs potrtus fuerat, f4ic Reg 

adOccidencemSolem circiter m~lle paKtsLondino 

difians,mapnifico lnde fuoere delerusefl 

- 0 

Vindebram : ibique non fine lummo toritis 

quanquarn peromhe ternpusimpcrii rantacomirate 

fulc ~nquosl~bet , ut nlhrl ~llurnrna~is 

commendaret multrtudrni , eam tamen proi 

popblidolorelachrymis ~reCepuItusefi *y- grc~lio temyoris ( qnum plerosqbe princbes 

pe qur tam benignus ac ? acil~s fun, do111 pax dru confir~nata potentra vertat in Cuprbiam) 

erst, - fnam beilo neceKeerat oartes ~~luruoelfe mulris partrblss auet~olenl fecit : nempc ea a. 

\ 

infeRas) ut neque aliusq~is{uamin Andla re- Rate, quac ill1 pollrema fuic, Vindeloraz vergnatrt 

unquam patribus populoque charior : Catus, I'rlefefium tondini,atque aliquot 2 Sez 

ncque is iph aha vicz pat-te;equectiarius,acqoe hatorlbtls accefiir ad le haud alia de caufa, 

caqua? illt poihema fitit. At earn iplam tamen quam ut fe apud eum venationeoble&afenturc 

charrtate~~j defideriumque ejusinvtfos partici- Ibi eosnon tarn n~a~nificoacfiimptuofo,quam 

amico & popularr apparatu excepit , ferinam; 

enim quo tetnpord vita ftjn&us e& , invjdia que carneat tam affiuenterilliac rrahsmifit iP 

omnis depofiti Regis Henrici Sexti . quae d111 urbem, ut haud temereinveniasaliud, q ~od ei 

apud ejus fautores dagraverar , tandem confo- aut plurlmum aut majorem bcnevoleotiam 

prta reiedic, jam multis eoruin, viginti illis pln~ concrliaverit apudpopulum t apud quem res 

miaus annls, qutbus imperitavrt, defundis: 

aiiis interea inkratiam aiaue amiciriam tecb 

0th . , - in quam zonciliand~m obvius omnibus 

atque exp'o~tus fercbar~r. Brat corpore proceto, 

Ipecie vere tegia, multum ilhanimi , nee 

minus confilii inerar' Advevfis rebus impertierritus 

, proiperrs laetbs magis quam elatus, 

exigda fa&a comiter magnis beneficiis przponderat,ac 

pro malorisin fe amoris atgumento 

ducitur.lta prrnceps ifte tum ob~it mortem, 

quum vita ejus maxime optata omnibur , ac 

jucuada foret. Cujus tam egregra apud fuos 

gratla liberis ejus (In qu~bus etram iplis tam 

eximiae narurz dotes, & illuRria regiarum eir. 

tEquus in pace clemensque,in bello scer & fe* tutum figna ~onf~~cieb~nrur, quam tapere 

tog. In aggrediendispericulispromptus , tied eorum ztas poterar ) mirum haud dubie fir. 

ultra tamen quam yofceret ratio,pracceps.Gu* mamenturn fuiriet ad principatutn, fi non cog 

jus res bcllicas quisquis te&e apftimet , is prd- amicorum inter Ce dnifioc%armaifet , atqlld 

feBo non minus prudentiam ejus admirabnur, 

ficubi cellit, quam'laudabitaudaciam,ubi vii 

oit, 0s & vultus erat,quemeidsreveilest coctxccrabilis 

imperandi fitis ad eorum perniciem 

incitalfct illurn, qui fi aur natllta ~aleteqtrice 

quam aut fides potuilTct,luum corpus hoitil)ut 

LA2 Pro

pro ipforum falute objiceredebuiar. Quippe 

KicharJus GkceRriz Dux , natura patruus, 

nominetutor, beneficits devinttus, obfiri&us 

facramento,raptis on~nibus humanz locietatis 

vinculrs, conrra jusac fas hoc egir , ut nepoti- 

busluis orphanisac fibi creditis,auferre vrtam, 

regnumque in fe transferre pdet. Cscetum 

quoniam hujus viri faaa materram fere prz- 

ientis operis implent, haud abs re fuerit mores 

ejus ddcrrbere, quo fiat iliufirius, cujufmodi 

vir ille fuerit,qui ranrum animo fcelusiuR~nuit 

concipere; Richardus ergo Eboracl Duli,no- 

bil~s,Fa&iofus,potens,cum Rege de regw non 

armis hofiiliter,fed civrli more legrbrrs insma- 

tu difceptavir. 'Tanrum aut cauia aut gtaria 

valuit, quum Rex innocentlor elfet quam bpi- 

/enti%, ut ex Parlamentt SenatusConlulto,cu- 

jus apud Anglos Cumma atque abbluta pore- 

fias eR, fucceflor H~nricoRegi , repudlata 

ipfiusfobole,(quanquamegregro pnncipe) dc- 

fignaretur, regnum fibi pofierrfque furs perpe- 

ruum psotinusab Henrici morreau(picarurus, 

Quam 11le non rnoratus , durn clvrl~unl PIE- 

textu drlfenfionurn conatur prizRrtutum .re- 

pandi tempus przoccupare , vrvoque adhuc 

Menrico fceprrurn fib1 aKerere,in Vacenfi prz- 

liacum mulris unapurpuraris occubuir , re- 

linquens liberos rres : Edvardum, quem dixi- 

S . MORI 

potuiKe,quin Agrippam etiam natum eumpe- 

dibufqut prdatrs exl~(feferunt. Przrerea nec 

indentaturn,five allquid aAruxit vero,odio na- 

[us rumor, fine natura futuri pr;elcia przpofie- 

re multain e'jus ortuoRendere voluit,qui mul- 

ta Caret in vita conrra natura fas defignarurus. 

rCzterum bello haild infirenuus Dux eit habi- 

NS, cui, quam ad yacem , natura fuir accom-. 

modatior: fzpe vt&or evafit : lubinde etiam 

viaus, quam remne emulorum quidem quit- 

quam rpfius aut infciriz aut ignaviz unquam 

rribuit : fupra facultares profufus, quae ne de-. 

ficerent, ex aliisexhaurire cogebatur qvod in 

alios effunderec, His artibtis fa&tum ur amici- 

tiam inftabrlem itabrleodium parerer. Confilia 

fua non aEi~s unquam credere , quam per 

quosexeqili necelfefuic ; acnei-ls lpGs quldern 

autante aur ampliils quam res urgebat. Perfonam 

quamlrbet induero,gerereque, & rueri 

gnavtter. Hilarem,fe~eram,~ravem,rem~~am, 

prout iumere aut ponere fuafit commodum. 

In vvltu modeha, in animo fafius, tmpotens, 

immaois. Verbisadblandienshiis, quos incus 

impenfc oderat : nec eorum abfirnens cornplexlbus 

quos defiinabat occidere. Crudelis 

mus, Georgium, ac Richardum hunc. @i tit 

erant omnes illufir~ loco nati , Gc anrmo etiam 

atqueimmitis,haud ob iram Cempcr,fed ambL 

ttonis ergo fiepius, durn vel augend% forrunac 

fuas,vel fi tmanda: Ruderet. elppe amici, inimiciquezqua 

ratro fuit, comparati cum comrnod~s, 

neque cujufquam morreab&inuic anelato 

ac fublimi fuere, avrdi gerendr principa- quam, cul~isviravidererur conliliis Cuis obftatus, 

aeqtie ioperrcrum neque parium iatis pa- re. ConRans fama efi Henricum Texcurn,dum 

tientes. Edvarduspatr~smortem ultus, Hen- exutas regno in arce Londinenfi captivus africurn 

bello v~&ulri legno exuir, ac locunlejus 

ipfe occupavlr. Georgius Clarentla: Dux procerus 

elrganfque, ~udl~uefonunatus vlderi 

porulr, L non 3ur plum rrgnandi cupidltas in 

fratrem, autinrm~co~um calumnra fratiem iniervarerur,ab 

ifto crudelrter adatto lub coRas 

pugione, confoGlm ac trucidaturn , idquenec 

jubeatenccopinante rege, qui fi t~axirue decreviITet 

de medio tollere , quetn fortaas 2 

commodo magis dwcebat fuo vivum in Tua pop 

ciraflet in 11lum. Nam five ei Reglnie fattio 

infidias fecerit , cur cum regisconfanguineis 

teftate habere, alium tamen haud dubie ram 

dira: carnificinae fuerat przfe&urus , qudm 

acre odium ~nterceRit,(ut mul~eresnon maliria 

qurdem , Ted natura inv~fos fe~e iem per hagermanum 

hatrem. Sunt qui fufpicentur ifilus 

eriam teas & caIlrde occultata conGlra in fiabent 

quicunquefunt marltls chari) fiveet~am rris Clarentrae Ducis perniciem non defuilfa. 

Dux fuapte (uperb~a viam affeaabat ad re- quanquam refilteret , ac reniteretur aperte, 

gnum, certlp prodrtioniscrirnenoble&um eft; Czterum (uc remzRimantibus vifumeft) alicujus 

live Ions infonfveeffct, frequens eumSe- quanto languidrusquam is fa&urusputabatur, 

natus acerbinimoiupplicioad~udrcavit. Sed qui fibi Ceno Ratuiffetadfalurem Germani fra- 

Rexatrocitatem paena: fufiulit, morrcm tulrt, tris lncumbendum. @ibiis hoc verumvideqmut 

levinima defungeretur,rn vini Cretetlfis 

dohum immerfo caprte, refpirare prohrbirus, 

tur,hii oimirum perfuafum habens Richardum 

jam olim viveote adhucEdvardo , hoc apud fe 

exlpiravit. Ciijusnecem idem qui juGt ubi Ire- confilium de 'atleerendo fibi aliquando regno 

fcivit pacratarn. mlfere deploravlt. Richardus agitalfe, li forte, utiaccldu, fraterinhabrllbus 

l~ic, de quo plrefens fermo ~nfiituitur, ingenio regno lrberis decefilfet. Cujus rei Cpeq 

atque animirobore utrtvts fratrum par: forma,probitatequeurr~que 

fu~t infcrior : habicu 

corporis exiguo, inzquallbus atque informicomelfario 

regisfrequeras,atque intemperantia 

vlCtus fecit.Eam igttur ob cauCam Richardum 

putant Clarentiac Ducis mortem appetllfe, 

bus membr~s,extantt dorfo,alreroque hurnero 

ere&ior,os ~namablle, corvum, ac plane ejufmodi 

quale be!licofum in purpuratis ac martium 

appellari,in alris aliter,folet. Verlipellis, 

iracundus, inv~dus, Tenlperque, etiam ante partum,pravus. 

eippe quem fama efi haud allter 

alvo matana exlml,quam obfierricanre ferto 

quum ipiius propofito illius vitanon Patis opportuna 

videbatur : quippequem fivein fidc 

nepotrs manentern, five afpirantem ad regnum 

hoftcm fi bi vidic capitalem futurum. Sed hac 

dere nihil certe afl'erercpoIILm , fufpiciones 

duntaxat hominum, conje6turafque fecurus, 

quibus vefiigiis ut aliquando venitur ad ven 

rum,

HISTORIA RICHARD1 111. S 

rum,ita frequenteterratur. Quanquam hoc um,arque Richardum HaRyngum, virurn nopfi 

jam dimfide~irelationecomperi , MiRel- bilem,cubicularium fuum, qur inlignes inter fe 

brocum quendam protinus Edvardo defuntlo in~tnicirjas exercueranc : item alios ucriufque 

ad Potieri domum , qui Richardo farmllar1s faB~onis, qul tum aut in aula f~terunr , atque 

crat, curriculocontend~G, pul~aroqueviolen- alrunde conqrliri porerant. Hos obi Rex ade& 

ter oilio, multoantelucem , quuki% viofeota v~djr, levatuspaululum, & fu~ultuspu,lvims, 

&incempeBivapulfaiiomagnr ac fubltarii ne- Gc,urt ferrur, allocntus cfi:Viri clariffimi,,idem 

gotii fib facerer , .propere intromiflurn re- cognac1 mrhi , affiltefque charifimi, me;l quo 

eadeltr hora.extlntturn nuncialfe. Ad loco vita fir & vos videtis, & ego ientio : qua: 

quam vocem Bociarus velut exultabundus : res facit,uri quo minusdiuf~~turum rnevoblf- 

Nan eitergo dubrum (inquit) quin tneus Do- cum reputo,tanto impenfior animum foll~citu. 

minus GloccRriae Dux ill~co iir fururus Rex, do fubeat , quanam an~morum conjunaione 

five confiliorurn ejus conkius fueat , five ali- affetlos vos relinquan~. Enimvero quale~; ego 

quo ligno rei eventum praelenkrir , ( nam re- vos,reliquero,tales libcri n~ei vos excipia~~t nemerc&&um 

haudexiitimo) quem ego fermo; celfeefi: qui fi (quod fuper~prohlbeant 1 difnem 

ab eomemini,quicolloquenres~udive~a~~ cordantes invenerint, ipfi nimirurn partibus 

jam tum patri meo reauntiatum , cum adhuc acceffuri,nwafqueanreltres inter fe moturi vinulla 

proditionis ejus fufpicio haberetur. Cz- deanrur , quam ad esm prudenriam perveneterum 

ut revertar ad hiRonam , Teu Richardus rinc,qua vos compofitis rebus veRris reponant 

oli1n fecumanimo regnuminvaferat,feuconfi- in concordiam. Tenerameorurn zrarem conlrumex~epotum 

ztatis opportunitate ceyerar, fpic~tis,cujusego p~zfidium unicumcenfio in 

quae res pferumquefignesetiam &quietos im- veRra concordia Cturn:fiquidem haudlatls fir- 

pe!litad facinus,certum eR decreviReeum,vlta ma res efi, vefirainrlloschariras, fi mutuis in 

puetis adempta, regno velut fcelerispret1o Po- vofn~etipfis odlls ferarnini. Qod fi viri elfenr, 

tiri.Gnarusitaqueveterum fa€tionurn,qulbus 

inter aulicos labotabatur ( quas , ,quoad ejus 

mintlsfortalfedelideraretur fides.At vero pueritia 

auror~ratere~enda eR,ladolefcentia fulcierat,feduloeriam 

a1uerar)regisiid~ardi cop- eoda confillis: quas res nequeilli aliund~~otetis 

regin= Canguini & familla: tantam authori- runt confiqoi,n~k vos dederitis: neq; vos contatem 

& rantas opes inridentibus, conrraquc cedere, liintefiinasintervos fimultates aluerinon 

minus iifdem derebus invrfis,eam [em fuis .pis. Etenim ubi m ~~tuo ~nfenfi diver6 ientiunt, 

confiliis magno ptavit adiumento fore , &%her alrerius confilium odio coniltlentis e- 

partiuin ptztextu, velut offeaias veteres ultu. jbdir,ibi neceKeefi benaco~~tulta rnalccedant : 

rus, fuum occulte negotium ageret , iraque & quipye rara effendi confenfu non polfust.Prp 

iinorationefa&ionis alterius ad alceriusperni- terea durn Cuam quifq; faaionern ftudetcomcretn 

abuteretur. Tnm ex ea qua: fupereat n~endareprincipi, fiat nimirum uti ad gatiam 

paulatin~ qudspoRet cornmodurn in fuam fententiam 

perduais, fi quos parum opportunos 

pltna,quam ex veroatque utilr iuadeanrur. Ita 

adul.lrionibus rmbutus adoleicentisanioffenderet,eos 

per rnlid~as~ncauros, necmalt 

quiccjuarn furpicantes opprimerct. Nan hot 

illi coriRabat , fiquaev~Goneconfiiii~m ejus 

rnus, rener princeps in vitia fertCtr,ac regnum 

frcum In perniciem trahit ,nlfi G quid DEUS 

infpiret mellus. Quod fieveniat ut rcfipifcat 

cfferri concingerer, confsflim foce,ucinterdlb princeps,atquead frogem redeat, cum vero hii 

fidentes fatiioncs fuo ipfius fangulnc fadus 

fanciretur. Hz direnfiones amicorum, quanquorum 

primae parresapudeumfuerant, long~!Gme 

ah favore excident. Itagratia male parcylam 

nonnrhtl erant ipfi Edvardo rnolek,tamen 

dum eratincolamis , eo neglrgentius eas 

ta cito pent. @z vero bonis artibus acquifita 

eR,ea demum Rabllis, firmaque perdurar. 

habuic, quod atramque parrein cognovit fis- Diu jam inter vos magna odiaexarlere , haud 

nare fe, quum velkt , pro fuo arb~tratu pofio magnis fzpedecaufis. Petn enim plerumque, 

Cqterum ~bi~o~retna~~ritudinedecumbens, non male faBam, aut malenatratjtis depravac 

vires labalcereiknfit , & deylorrtam rnedlcis oratio , auc per fe exiguam duriusinterprecanfalucem 

fuanl, zrarem l~berorum animo repu- do audieutis affettus exaggerat. Unum hoe 

tan~,~uan~uarn n~hd formidabat minus,quam 

id quod evenit , ptoCpiciens tamen mcllta illis 

mala nafci ex amicorum dilfenfione polfe, 

fcio, haudquaquam pares vobis irarum cau. 

Pas & amoris ere : nam quod homines fumus, 

quod in ChriRi verba juravimus , qui unuin 

quandoaetaseorum per feimbecillaatque im- atqiieunicum charitarisfy~nbolutn Cuis militiprovida,confiliis 

amicorum (quibus fukiri (0- bus dedir , eoncionatoribus corninemorandr 

lis yorerat) nudaretur,qur durn fe difceRione ac pretereo.@anquam haud fcio, an cujufquam 

dricordia disjungerent , partibus & Rudiis in- verba Concionaroris magis vos commoverc 

tendi , minus verum quodeffet, cernercnt , aut dcbecsnt , quam mea, qui protinus hinc ad eo 

curarent:izpeque quo fuatn quifque fatlionem loca demigro, dequlbus illi tam multa prrdiin 

principi~~ratiam promoveat, placituramagis 

omoes quam profutura confulerent. Hzc, 

cant. At iRud tantuln d me rogabiniini,uti vobifcum 

reputetis alteram harum faaionum 

atque kujuimodi lecum revolvens, ,multos 2 

purpuratis acccrfi jubet,nominatim Marchionem 

Dorlcttum, reginaeexpriorcmatito fili* 

partcm cognatos mihisalteram affinesea,vofc 

que ipfos invicem aut fanguinis vincuio auc 

CAI 3 affini-

affiaira tic conjmgi : qua necelfiiudo lun&ta rentur. Defunao trg?, Gliusnatu major Lon* 

iicrnn~ rlio co:l1u;tr,liCh~tftl rnfiituta tanrum dinurn,utpote rctgiarn ut betn, perere n~aturat, 

habere :lt ponds~r~.q~~~)ti~ln a~ild ChttRranos qu~ vivo patre,Ltldlor v~x~crn Vallia: nam ea 

hrbcr:.debctent, arquc urtt111n cetre habeaat deir~crps pr llnogsnrrts regum, vrvts adhuc panon 

rnrrlus momenrr ~d conctlrandos anitnos* 

quxn ryi~ fangurnrs rarrocnntineret. Tantrlln 

rentrbus propna cttao elt, qua quumab re# 

rout lit3 elGr,eo nsgligentlus habira, tn moprohrl3eanr 

tuperi, ne tdrpli~tn dticordta: vobts rem prope !~lveRrern,c~~taeltet);rari rmprocaulat11 

przbeat,quod maxtme adconcordiam brs homl~~rb~is,larr ocinirs, ac czde licenrer tmincrtsre 

debz~et, Equ~decn nelcio quo mala 

fato fiat,^^ rnlm~citra nasqrlam exercearur inp~ne~uegra~anribus. 

Edvardus fillus eo cunt 

tmpeno n~rKus eelt , uc pr;ofentrs authorirate 

feR~us quam apud l~os, quos potilfimurn aue principis fscrnoroloru~l~ audacia frznaretut, 

natut a aur leges debsant ab omnt fimultate Moderator puerct~adarus eR Antonius Vodedeter 

rere. Adeoexec~abl!rs belua eft fupe~biil, vrlus,cognomento Rtverus, regrna frarer, vk 

& prccellet~dr cl~ptdlras : quae quurn le,mel haud factle diicernas manune an confilro 

generofis ~llufirrurn vrrorum petloribus irre- promptior. Trim adhtbltt In conlilrumaltr, ut 

p[erit,non ante definit drlfidrrs cuntia turbare, qurfquepuero proxrmus materno genere f~ltr 

quan cqdlbusornnia & ianguineperrnilcuerrr, Eam renl ab sesinacuraram,quc fua fablonis 

durt~ qursque primum Ii~tnmo proxlrnus elfe, 

morqueacquart , poflremo pracellere contenopes 

ab renerts ltatrm prtnciprs annis firmartt, 

frufirarus tanlam ejus Ipem. Rtchardusprb 

dlt, QII tam rmprobus ardorgloriz hoc in textum Cbr ad eos evettendos, i~~itlurnque ah 

regnoprulrtlnts hts annlsquantuin fuscrtaverlt reltquum isce~tum fuum confic~endum fecit. 

incendrt,c\uantum Rragrs edrder~t,utinam tam Nan1 quorum rn ~!losodlurn msxrmermplacafaale 

Deus oblrvlicl velrt,quam nos remtnifcid tumnovlt anlmolgue~nte benevolos, eos parmtlr, 

Cups mala fi prrvato mrhi tam animo titn coram alros per eptRolam ac nuntros ex* 

praciperr & precogirare Itcu~lfer,~uam re ryfa plorata fidei compelians, admonet,rem ncutipoRea 

mafore rneo dolore , quain voluptare quam fsrendam,princ~pem amrlTo patre, jt~velum 

experrus,dtipeream,(i flexrs popIrtibus ex- nern ipfis cognatum in cuRodia ik manibus 

htbitum honorell~ tam mulr~s hominum capi. efle agiutort~rn , ablegatrs propem~durll rpfis, 

tlbus redemrtfem, Sed quando,fatta quz funt, qui neque minuscerta ib ellm fide , & longe 

jnteCta elre non porunt , qua ex reante tam honorattor pars regii generis firerant , qtiarn 

mul:u~ndantnr acceprutn t~ovirntis,eanepor* ianguls ejusmaternus,qtii nlli llbidir~i patrrs vi* 

to acctdat danda iedolo opera eft. Ornnia ja& turn altrer el%[ , per quam erat indignus, qui 

parataf~rht, & fpesehperfurcl ptofpera h b li. rum ejus arque rplorum fanguioe mrlcereturt 

berrsmers, cognatts vefirrs, li neque 1110s vita quosnuntnonptrmos apud regem elfesneque 

dcfitruat, neque vosconcotdia : quarum 4 illi hoobrifice, neque fibi rutum, i~t quoruttt 

prorius altcrutra Ct carendum,profe&o ra tilts 

~ I ~ j itlurafuerit.Q~busli U S 

quis con;munis 

permagnt referat, haudquaq~am pari aemularum 

Cuorum potential11 , gratia & favortbul 

hotlltnum iors arculerrt, Anglra tarnen tacrle adolefcereapud ptiocipem pirerum,natura fainvcniet 

reges,illisnulla fortanis partedeterio- crlem,atatrs vitio credulum,nec fitis callentern 

re$. Verum fi vos Inpuert regno drlcordra ocd delatorum calumnias. MemlntIfe ms,inqu~i, 

cupet, rnulc~.nini~rum VIII boni atque egregri opinor,patrem ejus quanquam annis & rer urn 

videntursnte pertturi ,ut pariter ipfi necprin- ulu matorurn ramen ejus &&tionis Iuafu irha 

cipeiaterrm turo, & vob~s~pfis ~nprimrs peri- pulfuque quovis c~rcuma&um, longeprofea 

culo obnoxlis, quam populus intefttna fernel &o magis, quam atlt ex iplius.honote, aut eg 

fedirione kviens In pacem rurlus ac concordram 

redeat, Vos tgrtur racrone hac , qtram 

ufu cujulquam fuer~r, przrerquam illorum qui 

lua be bona an mala noRra avtd~usappetietung 

hodte vobifctimpoRramam mlhr v~deor habi- In lncetto eR. ltaqt~efi non quorundam 00. 

turtts, horror, obteRorque per amorem 11lum; itrum gratia magis ayud regem, quam ~lla coc 

quent ego Cernper hattenus erga vos,qaem vos gnatio!~rsracro valu~ret, paulum ctrteabfuei 

vrc1Rii11 erga me,quem Deus erga nosomnes 

hahuit,ek hoc ternporecondonetts, & remllfis 

rat, quo mrtlus alrquot hoftrum citcumv~ntos 

infidirs opprelfiflei~t,tam hercie facile , quam 

offenfis omnibus vos amore mutua comple- opptelferunt eum qul regis f3nguine haud mi 

&anltni : quod ego ~o~ptofeCfo fi&kuros~on& nusprope aberat. Veru~lt favcntibusSuperis co 

fido , fi vos orarroullaairt Dei aut principis, periculo defuntti fumus, f c tamen ut vel tnaja 

cognationis,parrrz,aut vefir~ deniqueipforum ~rnpendcar.li pr~ncipis a 4 eaus patimur quofalutt~t.ot~rnovezr, 

Hac ~rbi rex locutusefi, 

haud d~~rrrusfu~trnensCek , rn desterumlatus 

.recubuir fdc~e adproceres vetlsqdorumnemo 

erat qui i lachryrnts temperare potuerrr. C* 

cunque noRrrs in~mrcrs Irkbit impclli: qurbut 

bauddrffic~leCt vel~~notantis juflumad pernicicm 

noRrampcztexere, nili DEUS Bc vefita 

vigilantid malttraincorurn in ipCos averrat,qu;r 

tcrum verbrs cytn quantum quisque yoterat in re non eR quod qurfquam noitrum negliconfularr, 

t~rln ad rern qua plac~tura lenriebant 

relpondcnres , velur lao federe in motlentis 

gtatraa~ tcgrs rnanusrnter Ce junterunt, quum 

ut~paulo poR ayp~rult acllmu longe disjungegentius 

fegerat ob male Cartam paulo ante cobcordiam, 

quam cametfi Cmulateinierint, rcgir 

potrus affe&ibusCunt obficuti, quam his. Neque 

quenquqm boltruni tam veeordem atbitrot,

HISTORIA R .ICHARDI IIE a 

trisr,ut multum Gbi putet ei confidendum, qui diam iturus ad regern,ubi earn noCtem traducx 

inimico vereri amicum recentern feproficeatur 

, niC quis forte exiRimet una hora iubito 

coaaam paccrn , ac ne toto quidem adhuc 

menfe coalitam, altius eorum pedkoribus inxic. 

Ab Hamytona igitur VodellnusofficioEe 

Ducibus occurrens , ac f~mma~ratulatione 

viciRim exceptus : ubj quantum temporis vifin 

elt , ierinone atqueepuiis produxere, diiediRk,quarn 

tot annisalte a&am ac radicacam mittitur. Ira delinittri human~tateducum, ut 

invidiam. Hisatquehujt~sinodi verbis,literis- opr~ma $e plenus,hilacis, atqueanimi fect;rus 

que homines ex fe ardenres vehementius in- iret cubittltn. Sed 11li qui longe diverfum agicendic, 

fed prrcipue duos,Edvardurn Bukyngamiz 

Ducem , & Richardum Haftyogum, 

arnbos fama atque opibus celebres: ied Dux 

tabant animo,quam vultupli~ie tulerant, reliquis 

oinnibus fecedere juth , Richardum 

Rucefi~um equitem, Pc alios qui ralibus eran,t 

natalibus ~llufirior, alteri, ex munerequodgerehat, 

muirumauthoritaris ailcreverat , Grpiidein 

prlefecerat eutn rekcubiculo Lo, quud 

eft apud Anglosperquam hunorificum. Hii 

cooGliis intimi, retinuerunr, ac difcumbentes 

ad menfzm de luis ioceptisi~ladultam notiem 

de11)erant. l'oft hanc deliberationem adiurgentes 

, mittont qui tnulco turnultu cornices 

qui non tam fibj rnutuo bene velient, quanl re- fuos adn~oneant, utiparent fefe, nentpeDuces 

ginz, parencibuspariter cuperent male, hade- tantum non inequisere. Hocnuncio excitanus 

facrk cup Richard~con~~irarunr,uc fuo- tus iphrum comitarus , prxfio aderat, cum 

rum iniinicorum prztextu .tnaternos a~njcos Vodelini adlluc minihi Aerrerent. Ad hzc 

principis amolirentur : ita rebus inter ipfos ad effeccrant , uti omnibusitineribusoppidi obhunc 

modum cornpolitis, qttutn illos rotelle- fefis, nemo fineretur exire. Tum paulo ab 

xtlfent tanta manu regern dcdu&uros,ucnihi~ oppido lr:ngius, qua parceSrrarfordiam itur, 

in eos auderi cutequeac ab ineimibus,' fin ipii d~(~oli~eranr eqt~ites, qu~ li quos forte deprecontra 

parent copias,ad manus rein venruram, henderent fefellitTecufiod:a~t~,in Watnptonam 

cujus & reinper dubius eveurus eh,& q~lum ab 

,zdrerfa parce princeps elier,iuam, prodiriotlis 

rurfus repellerent. Prztexerunc caufam, quaG 

ducesco~lltiruerint , videlicet officium Cuum 

riornen ac fpeciem Cubituram ingenio eos exarrnandos 

itatuunt. Iraque euraverunt , uti per 

approbatuti, ipii eo dieomniumpritni islotate 

principem. .At Vodeliaus ubi accepic daufos 

viros idoneosreginae perfinderecur, inuftuln 

elfe periculi in eoconhlio, clued depellendi periculi 

caufi inibatur. N am pacaris rebus,Procenl>;ls 

redudis in concordiarn , animisque 

omnitim inrct~tis adexcrp~endurn regem , ac 

tlndique exitus, facultatein vero abeundi ne- 

,qne Cuis neque fibi fieri, tern tam atrocem & 

non ternere,& le inlcio captam, fatla eorum 

praCencia cum proxima no~~istvultu verbliquc 

conferens, tam magnam paucarum horarum 

&ademate infignieildum, fi amici reginzco- interventu keri rerum mucationem rnagnopeoant 

tnulc~tudi~~em,injetturos haud dttbierne- 

0 

tum hi~s quibus aliquando Gmultas cum illis 

re admirabatur. Czterum quum nequedilcedere 

iiceret,& conrinendo fe ilihilalfrquererur 

interceCrerat,ne non tantummodo regiscauia, aliud quam uc latebras quafivifle viderecur 

cui netno difcrimen intenter ,iovadendi: fin (quodcur opusfa&u eRer, nullius culpa: fibi 

congregetur,dilcordia. Atque hoc pa&o fore, 

ut Rti vicififim fuas cogerenc copias , deinde 

velut vim repelierent , ~llacuros quorum opes 

quad illa nofcerer, pluri~uu~n pollcrenc: qua 

conlcius erat) adireduces ftatu~c, & caulas hujus 

conGlii confcientia inaocentia: luae fietus 

Ccifcitari. @I ur primum in confpeBu:n venerat, 

quzri irli ultro,atqoeacculHre eutn ceex 

re totum regnum in armis ac turnulcu fu- peruot,cluoddifcord~as inter l'roceres cererer, 

turum. T~~ncejus damnu:n otnne, quod & 

i!i,znenfurn exfiettabatur,Sr magnaparsinros 

animutnque reois 

n 

nireretur ab ie alienare, pecdercque 

per jnhdias moiiretur : quas ipli defortafl; 

caiura, iqullws 11la illaxime vellet a- prehenlas merit~ runt in authorem regetturi. 

verri Omnes ei ut~i atqucalnicis ejusacceptum Mirantem hanc orationern,ac fefepurgare corelaruros,urpote 

quo$ cauIEriniur privaci odii nantem, quutn ratlr;ns cjulaque defioerentur, 

cauiaconturbaiferernpub~icam,vio~ata per in. ad vim c,onvecli comprehendunt, arque adferjuriarn 

concordia,cu]us nlaricus ipfius lnoriens vandum adhibitis cultodibus relinquunt.hlox 

aurhorlanciends fi~tlret. His rationibusad- confceilfis equis Stratfordiam contendant, ac 

dllRa rcgina, fic ayu? Vodelinurn fratrem, filiumque 

Richardum Grajunl egit , qui cum in 

regen] reperiwr pnranfeni jam turn difcedere, 

ideo uti fertur ut oppiduin univerlisangultum, 

a~1a~rincipi.s prj:~~asobtinebnr, ut illirepudiato 

priore'cvtlti!io, prxlidio foperiedentes, relrberum 

illis seli!~~t~eret, Dirnrlfis igitur equis, 

prxeunte longs ltipncorum ferie, ubi ad regem 

gem cornitsttn rnodlco Londitlum detlucerent. 

kLaij!l iiinece !%is Hamptona quz qoanquJm 

propius ve:lrum efi, lcindente fe in parcescomiiatu, 

per medi~sordines perrexerunt , ac fe 

in umhrl!io propercgni lira, camenatter~ ejuf- dimitcentes in genua principelnreverenrer fadem 

nolnrnls oiyido, objacet auftrali Iutaverunt. Quosille contra porretta manu 

'fret0 comparara,Borialis vocatur. Hanc eodCm 

die, cltio rcx inde digrecis eft, Gloncefiris 

ac S:.~k~il~amia: Duccsintranc: ac fort2 

accidir,u: Votfc!inr~sre~in~hater, qrtctn diximlis,~biiiem 

rclticerit. l'ollero maneStrntfsrde 

terra lcvaros aiaabilirer cornplexuseli,~~ihil 

etialn tnali auc retcilcensaut fufpicans, quum 

illi nihii coohati, auc ejusrcveriri prafenriam, 

Richardo Grajo fcatreejus uterino movere liten1 

occiyiunr, calumn~antcs illum ac Germanum

8 THOMA MOPIII 

nlrm ejus Marchionem curn avunculo Vode- intercipetent. Hoc nrltlcio exanimata regil?& 

lino conjurafiadverfu~ luum fanguioem, decre~ilfe~uecircumvenris 

atque iublaris fraude 

calamitacem ram infignem,tantam, tarn infperararn 

filiororn, amicurum , ac hain ipfius~nnobilibus, 

rcgis parirer ac regni Gbi procurationem 

arrogare. Atquc earn ob tetnprotit:us 

ab defi~otto rege Marclrionern in arcem Longemifceos, 

ad hzc damnans acdereftnns confilrum 

hum, qu~princi~is~~jn~ittendurn przfidiu~n 

fuaterar , pavida ac trepida 2 palatlo fiuo 

dincr;fin~irruprt?e, arqueexpilato regis arxro iein ca;.i~obiumprori~it:erat er~m alyiurn illud 

fiiFaidium inmilires slargirum, c;ttilj tn c \AT- zdibus ~alatinis contiguutb.lbi !eacfiinotem 

fern ad confirmandas illius faaionts opes co- iiliurn , Pr filia~~uatuorin Abbaris domum 

egilfet. Ita rern quam gnari erant c~minuni cum familia iua conjicit. Mifis efieadem noconfilio 

decretam, regifqt~ep!urimum reique tte minifier ab HaRyngo cubicularioad Ebopublicz,retuLlle 

ut fiecec , iHi per calumniam raceniem ArchiepiCcopum , qui& ipfe haud 

inverterant, nenihil eGt quod dicerent. At longe aboccidentali canobio habitabat , qui 

princep~ Grajurn parancem relponderepvvs- min~firrs Epifco~i 'narravit fibi 4 Domino 

13iens : @idfecerir,inquit , Marchio,quar~- n)andncum , ne quieti rzfulis parceret, t-anti 

quam nihd mali fpero,rum quoniam nobtfiutn eRP mowenti quod a Z srebat. 1111 magnitudinon 

fuit,cerro non poflum fcire. Verun; clrtod nem negociiexfeRinattonereRimantes, fopoad 

frarrem artiner, Grdjun~ arque rtvuntulurn rein I)umioi haud cllnaanter interrompunt. 

VodeIinnm,ii~nocer~~es hciclc iiio.. f.ictlPpr3e- Isintrotntlfo ad pulvtnarnuncio, quum averfiarepoiTum,ut 

qui non ufquami ii:>.'lro litere Sum retroprincipem,&captivosejuscognarcs 

jarn dru tilnt digrefT. Ncrr tlublum efieus, in- accepill'er, tiomani tantzreiatrocicate perculquitGlonieltrr~ 

1iclx t'xt~) !ceirrarurn propoh- firs obltrrpoir. Turn nuncius: jubct te,inc]urt, 

rtlrll ~ptimepri~~cc~s,~edulo trceialfc,nec plu- Dt:ni~)us,meus Reverendc I'acer,animo Lotlo 

1.afoct~tus manos iojecic irl Grajpm, acTho- etli,;:c rib; poilicetur Calva foreomnia. Abi, 

111nm Vanghar~um cquitsm,rrg:oz cogaatnm. 

Grajus ur erat O: aninlo generoh , & non im. 

inquit tlie, ac renunria, quanlvisbene furora 

hnr, tr~~i~quarn taraen tam bona fore quarn fuprocercl 

corpore, corfiot~~sprzScntc peric,uIo, erunt, 'T'umeo dtmiKoprotinusexcitat fa~ni- 

~nat~urn ca;>ulo adniovir. Tu~nincrcpittis i4 lialn,& tttpatusfuis, apl~enfoadcollumi~gr!lo 

quodarn%dmonei~te ferrmelfe huac conaturn, (erat cnim Cancellarius) r&ta contendit ad reconcidensanin~o 

r~~anuo, reiultc, & fe capten- gtnnl-?), ibi pisna reperrr confiernatioiis, IU. 

durn dedic. Ergo regem rerroagut~c Han~pto- &us,pauor~s, ac tun~ulrus, atnnia trcpidari, fe 

nam ,obi de integro corlfultarlr Ibi quos vo- ft~uarf,convrhc in atylum 2palatio,fcrinia,farlutlt 

P minittri~re~~sex~uBurant, i;bltttuui>t r crnas: Ouoiui~: neminen~, imponeniesalios, 

que luosipGs magisquarn illr lubebat.Q~ilus . alios deponentes onera', dios depofitis qus 

rebus gravicer off,.olus quum prvhthere non pertulerar~t nova petere: Eff;rngece aliosrnetm~T;t, 

q ~~dfo!un~ Potuit.flevit. In praodio 

Gloncefiriz Dux P Iu~~fercijlis unurn Vorirlidium 

parietem,qui iolusaba$logalati~~m 3irimebat, 

irti viz compendiun~ fierct: nec deno 

inifit, jufI'odapifc.ro,uri fulareri~r eum,jube- eratlt (ut accidereferein tali tun~ultu foler)qui 

rerqueDucis norniue ut LonoelTct nni~no,rteu alrv quzd~m quam quodefiinabPntur, rfftrdubitaret 

hujus ruruultus facilem exirum fore, rent, Reginam videt humi fedentern, fol~rn~ 

Illegratiis a&is orar tninilf rt~~n i den1 fercofum rrtftcm , atquc actoniratn, complicatis Jigiris 

ad nepotem hrret Gra!urn,eu~iqoe t~li nu!ltis Suaiv, cwrumclue fortunam cotnploranccm, 

recrearer , quetn ur fortonz adverfz infuerum , Solntar earn epilcopus,hortacur nepr qkntib.os 

tctquepaulo iniql~ius firenten1 , mag15 egre rebusdejiciat animum def~erntionemeliotuirr, 

conlolationis at-bitrabntur. Sibi veto lKpius fibi fadaln Ip:? rein haud perinde atrocicer 

utramquetxperio,advcr.iai~~ minus ilvvarn vi- cefiurarn,ac ipli tngeret malt~r~usrerun\ interdi.n.Carerum 

Glonceftr~x Iluxpoli tam offi- pres [itnor. Addtt quo magis eamconfirmaret 

ciufam conLl~tiunem, captivos omnes,alro~n authorem eflefpeihznuatio ad ie miflo cubialih 

ablegavtt In carcerem ; arquetnde 11.aud culariutn. Ach pereat,inqu~illa,Isenimprin* 

mulro poR in quoddarn oppiduin, uod Poiis 

fraaus appellatur , ipfius ju,ffu addukii caplce 

cepselt corurn,qui odro implacabili in ranguinismci 

perniciem incumbic. Tumille: Regina 

pletiebaotur. Sed nottequxeu~n diem ieque- inqoir,erigianilnu~l. In 11anc rem fidern hic 

ba'tur.quo hoc Scracfordiz gefia funr,rrep~dtls rrbr afiritigo meam quo die allurn quemquarri 

ad reginam nuntiusvenit ad Occide~~tale t e ill& in regern creaverrnt , quam filiur~ ilium tunabrum 

, triltia omnia arqueatrocia denuil- urn queru hahenrfecum,nospoRtidieiRum alrians, 

capturn ri parruo prrncipem, retroque zerum cjuern hic tecunshabes, hoc ipfoihloco 

vi ;~bdu&um Vodelinum, regin~fiarrem, ac 

Rtchardum Grajurn , cum alrosan~icos rjus 

diademare infigni,emus. 'Quod yo minusdubites,en 

hoe ligilium, qilod me* fidei princeps 

comprehenC~s atclueabtegaros,incerrum quo: illt~ltrilTirnuscred~dir, maritos tuus, tibi jamin 

traaandos incercum quo mo~io. Mutatam manus trado,& Limu1.h~~ dicens, Ggrl!um re-. 

rerutn furnrnam,everfa con~idrlicomnis:~ro- $ink rradtdit , & priuljrlarn illuxir, abiit do- 

inde occupandum ipG tempus,ac fibi rcliquif- mum, quum jam 2fenertradc$iciens, undellli 

que his forrunis, durn Iicerer, confulendum , pruipettus erar inTharnefim, perlultari toruin 

ne propere accurrentes adverfarii relrquias fluvtum cymbis videt , a(vlum videiicet obfi; 

den re

HISTORIA RICHARD1 111. 9 

dentc DucisCloceRria facelfltio, ne quis eo fid~isobtruncarent. Huccommentum, tamper 

acltiam ttan~fugerct,aut inexcuffus przrer- etfi p~ udentrhns rem lulpe&~orem reddidit,favehetetur. 

jam contrnuo resdi@argi,totlpo- crlzcot~~ec~-ta~~ribus cos qui tale facinusanirno 

pulo in areere, Rupere omnes, ira, tneru, ac de(t~naKz';ar, corporlbus potius arma fu~lfegernrrore 

compleri,conglobari alii alibi irl armis, fiuros quam v ~n~ta a:que impedita congefluturmdtirn 

voilrdre drverii,atqueinvicernrn~~~~- ros ~n doha, fiinpllcl talnen ac rudipopulo mitantes,ptour 

quofquepartiuin itudiurnaut ye- rurn quatrl fatisfeiertr , adeo cotlfpe&is armis, 

ricitlr ibrmrdo copulaverat. Ad haec ut od~o veluc certa arque explorata prodicione Glus 

qu11ci; aur favoreferebatur,itaelevare alii ver- undlqclc ducibus, fiiipendium caprivis acclabisinvid~am 

frB~,aiiia~~ravareorarione nlte- matumeR. Quuln rex advcntarepropiusnunbatur. 

Tucn ne quid Londinum detrimenti ca- claretur,Senarus ucbts cum magno civiomnu, 

peret,excubari d civtbas csprun,quun~&Pro- mero progreIfi obviam quatuor ab urbe milliceres 

jam quicunqueautinurbe erant,aut soil busoccurrerunt. ira princeps honorifice excelonge 

aberanr, diverfe dehis rurnortbus ac tu- ptus, ptocerum ac ctvium celebri pompa civimultt~multa 

d~vinabant.SedEboracenIisEp~- tatern eltin~e&us,~uartodte Majr Annoregni 

fcoyt~s veritus,ne levisacpr;ectpiris cortfil!~ vi- fu~ primo,eodemqu: ulti~no. Sed hac honoris 

deretui ~njuKurte~isIi~illum tradld~flere~ior, i~a~nifica fpecie , vultuquein obfervantian~ 

priulquam ut conGliull~irer,quo FXturn tege- prtncipls compofi~o GIoceltriz DUX 2 fumma 

ret, Gsrtlurn abea teceper~t. Ibtfa&~n.r illud lnvldla ~~{ufplciorle, quibuspauloante laboducutn 

pterifque ince$entibus, atque odrofe 

intetpreranclbus, tattluam privataefirnultates 

labat, In tanram Cib~ro charitatem omnium, 

tmtamque integrlcatis opinionem venit , ut u- 

firt~~tts In yrincipem tnfid~is prztexerencur, nus otnnruin Proteaor regis, regrlique ejws, 

Hallyt~a~~s ~ontra(~uem nefc~ebatur hujus fa- ~onleniu~roceturn renilnclaretur. Itaque fine 

&I co+>ictucu eRe) fuam fidem, quain perfpe- id ~nkiria fa&um, live fato, agnus certecon- 

&lRi.mm B~buerunt omnes, pro ductbus in- fulroin lupt fidern cred~tuselt.MoxEboracenterpotlere, 

n~tal adverfus regem cogitaturn, fis Epltcopus acr~rer ~ncrep~tus,quod figillurn 

yotiros al, h~is in cufiodlam eos, iqurbus fua reg~nzrraditleratadm~niRrationeprivatuseR. 

ial~sirn~rriracredebatur, re&enean iecusvcitrum 

elir judrcium,inquit , quorum examioi 

Eo rnunere~l~aororatuseB Rutellus, EpifcopusLincolni-enCis,vir 

& i~lurcrum,Srvit~prorefervan 

reostlr qi~inihllmereaces,ietamenI+- b~tatefin~ulari, tumin literis haud dubie fiua 

fos a!> lltts elf=. ccmqueruntur. Cztecum eam 

hte111 vos aut lud~cabitisveRroarbirratu, aut 

componeris , tantum ne qu~d reincognita Raternpeaate 

prirnarlus. ig~rurubiprote&oreffe&us 

eit , quanquam Gsguli ei dies anno Iongioresviderentur 

,qui morz impatientern CUruatls, 

& privatas controverGas in publlcarn pidiratem ejus moraretur, avidumque quam 

feditionern arque intehna bella vertentes, co 

rern deducaas,ocirritatis animis , interrui hata 

primurn retpfa ulurpandi regni, quod animo 

jam anteinvarerat,tum haud temcrequicquam 

coron~riol~eprrncipis, quem hus eadent caufa cenfutt ante te~tt~ndom,quarn reliquam yraedz 

co!~,~taotur, componi res & redinregrart non partem in naGm pellexerat: baudignarusfore, 

poitit, ln quo certan~ine hcatera panaeirenr, i~tG alteium fratrem privarec itnperio, in alter-men 

]us & aurhor~t'as major tn illis cafiris Gr ruin protinus evehendurn univerforum Rudio 

necclfc elk jn qu~bus yrincepserir. Hzcorat~o incumberenr , fiveperinanerer inalylo, five, 

ub cognltam veri tidem magnam habuit virn 

ad cummovendum, led mufco rnaximetomulquod 

rnultornecuebar,magisextraBritanniam 

altquo tranlmirreretur. Ergo in proximo contuanre~arrirnoscom~re~crmn~incns 

adventus 

tegis, quem co11)itatu magnltico ducesadmoduln 

revere-nter hlbitum ~ondinum verfus 

prod~~cebanr.Ceteiun~ quacunqueibant, ru 

more@ drKen~tnandurn curaverunt , molitos 

qit~ In vincul~s erat~t,~r~rnui~ ipfosdeinde alios 

6 procertbus per vrm opprimere,atque ica fibi. 

vet:tuprocerurnRraviterincufat regiaam,odioleabeafa&utn, 

qitz unicum & chari[timum 

i principe fratrem diR~neret, tanquam utrique 

illvideat dulcia ilia mutuaeconiuetudinis obleaalnenta: 

in illum velmagis impia, cujuspotilfimurll 

curarn prae referr : quippe qucm libertati 

hbduttum, ab luceac Cplendore clari& 

met vtem Rruere, qua regem parirer & rcgnum iimz fortuna: fuz detra&um)in afylum,mifere 

fibr fubjicerent. Cujus cornmenti quofides veli~tin tenebras& Cqualorem abfirudat. Ncc 

pleb~ fierer,aurigz, atque al~i ducutn miniltri, horum quicquam alia caufa atraturn, quam 

qui cum prrefid~o impedimenta fequebantur, utinobilibusqui regi dconG F ~ofunt acrisapud 

oltkntbbant undique capram iuppelle&ile;ml pppulum concitaretur invidia. Adeo ei odio 

dolia qur;(li~m armorum pIena,yu;e ipf s,quum e&eos , tic vel cum liberorum dibendio fuotransterre~etur 

auia prlncipis, neceffe fuir aut turn, quod deMedza fcrunt fabulle, U~CXC~ 

auferre lecum,aut abjicere. Qood quanqc~am quos odit,ardeat. Alioquineniln quorhmin 

htis Icirenr, tamen per malttiam di&mulantes, aiylo puerum, inquit, nifiquodviderivult poquum 

ea pa& ranquarn man~fefiarii cdminis pulo vos aut parum fidditer, aut non fatis fapi- 

arguinentum oftentarent, inclamaverunt : En enter proQexllfeI;rincipi, fipeciculum fitejus 

armiipia,qux prodltoresiRi in dolia clamab- mihi fratrem credere,cujus ipfumcerpusmihi 

&derant,ur duces atque ornnes nobiles per in- vos dendum tuendwnque crcdidAis 8 Cujus 

cBJ ~CO*

10 TWOME. MORl 

incolumitas haud mibi certe fulciri fatis olla ac Pontifices ram boniinRitueraat , tam multi 

vtttus cura vrdetur,nlfi ludr quoque voluptas rat~mfan&umque habucranr : arque el loco 

acceffe~tt : q ~re mirum ~n modum pu>rries fitritos 

reficrc vegetatque, ncc eatn poreR moilis 

p~~ero~urn;etasab linlbuscapere. Blandusadinferri 

conrunlel~am, quem locum Perrus ~ple, 

Princeps ~~ofioloium , magno {upelorurn 

cimor~ Comltatus , ol:rn tam peculiar~ter Deo, 

hiberi coiiuiordebet, qui nequeannosejusfu fibique dedrcaverat, ut per rot rctro fecula neperec,neque 

rnulrum rratetlli fit ~nferior, turn qu~ rex tamsudax fuer~t qulfquam, qui nonfc 

ui ad ejus nobtirratern ac~edat proxime. Ira 

fimulztatis habebirur , timulniajefiarts ratlo. 

vericus vrolare neque ram rel~~iolusEpiIcopus, 

qui Gt aulus conlecrare. Nuiio ergo pat30 me 

eisigicur omnibus palribus accornmodatlor 

uam Gerinanus frarer , quem nuncdererior 

~urore,Cardmairs inqult,fan&i loci immrnustur 

immunitas, qui cam tnu~tismtkrealioq~i 

noverca inaterabfiiner ? St quis haec levicula per:ruris tam Lye fuit praefidlo. Sednequenefentiat, 

quad ego certenemtnr vifum iri puto, celfe erit Cpero, verum quantumvis etiam necui 

fdlus principis curz fueric,is fic habero,ma- ceKe fuerit,nonf3ciendum cenfeo. Equidem 

ximasinterdum machinas conGRere, nifi minorum 

adminiculo non poG. Ad hzc quarn 

iRud nobis regni hujus Proceribus rnhoue- 

Rum, quam ipfi regi invrdiofum otnniunl per 

@seR reginam aud~enmn rationi fore, quod 

fi mrnusfuccedat 2 Gntenria,ipCe tamen fedulo 

cona$or,ut fact12 omnesinrell~ ant npn meam 

indufirlam defutife negotio, fe B maternam inora,nonin 

hoc regno ranturn, fed apud exteras dulgentiam, ac muliebrem pottus meriim obetiam 

genres ja&art (ut cito pervolac maIus ru- fierin'e mul~ebrern metum,inquir DUX Rukynmor) 

fratrem ejus co necefiiraris ada&orn, ur aami;e, itno pervicaciam mulrerisinvi&tam. 

florenttbus rllius rebus ipfe in aiylo delirekat. Nam hoc ego veJ quovis pignore aufim cer- 

Nequeeniln remerequif'u~m credctur lo an. tare,nihil rllam prorfus vel 6110 timere vel fibi, 

trum (efeabdere, cut crtrapericulam llceat in @is enim bellum fibi furnat cum famina? 

luceaclibertate vivere. Hanc perluafionen~ @od 1; mares quoque ianguil~is ejus aliquot 

ubi fernel anlmisinfede~lt , haud facrle evdlas fernma eflenr , tnelius profel40 fekres habepoRea 

, ~nanisque rn rnalum crefcet den~c~ue rent. -2nquam nec illis quidem regin+ coqua~tr 

devinare facile qulfquam poRir. Huic gnatio fraudt eR , Ced ipforutn con1poficus ad 

igitur peRt quo propere eatut obviam viruul kdlrionem animus.Czcerum ut inaxinztnobis 

aliqnem zcategravan, acque authoritate pel- ipfa, cognatioque ejus, invifa foret,non polfct 

Ienrem mittendum ad matrem cenfeo,eumque tamen charus non elfe fraccr principis, ncmpe 

cui & regis honor & ordrnis hnjus fama cura: cui nos rpfi cognati filmus, cujus ver8 confer.. 

fit, turn cui apudeamfit ,%amoris nannrh~l& vandi G tanto Lludio, quantonobis~ncommofidej.Q~b~~omntbusdecaulisnemocirct~~n- 

dandi cupiditate duceretur, non minus Iibenfpicienrl 

tnihi magis ocsurrit idooeus quam ter illurnexillts latebriseducere, quam nunc 

Reverendinimusrfie Pater(aderar enim)Car- abdereac vlncire Ruderet. Natn G quid iapcdinniis, 

~LII folus mrht fiaprudentu videcur rer , haudquaquam Gbiplus tribuerec quarn 

rem confeLturus, modo ne laborem recufet : cruibufdarn nofirurn ,-dequorum fide non dunon 

recufatururn autem fpero vel regis cauh bitat.§edvcreperfua~um habetfiiii fuifalutem 

vel nofira, vcl ip1;us Ducis nepotis rner iecun- non minus nobis curs elfe,quam fibi : cui quo 

dum principem ipfurn char~nimi: @I bus omnibus 

fi id quod fpero regin& retta perfiakrit, 

tnagisbene volumus,eo minus efi apud illam 

fcrredebemus,G illi penitusconfliturum fuerit 

non facilediau fuerir,quantum adrmcc moleaiz. 

Czreruln ea ii irlcepto pravo; mulrebri 

perthacia ficinfiiterrt , uc abllbidineanlmi ad 

in a$lo continere, contraque nemini non placere 

arbirror principis curationem parct~ti 

committi, mod0 inducar animom ibi vrverc, 

verum fleQi nulla canti patris neque authori- ubiverhrr neutri Gt indecorun~. Quamobrem 

tatenequeconfilio nequefidepolGc, ego certe fi in reddendo filio eorum conlillaarpernetur 

author fuerim ex edt&o regio dcanobio exi- fcqut, quorum ncqueambigua prudentia eft, 

mendi ejus, ducendique in felrcifimum regs neque lncerta fides , quis non intelligat facile 

conrubern~um apud quem adeo honorifice ex- cam hucufque progretTilm odio noRri magis 

cipietur, ucomnes inrell~~ant earn cum filium quam merus fui? Quod f adeo meticulofa lit, 

in afylum clauderec,vel malitiam i confii~o,veI ut ex animo meruat quodnufquam eft? Quis 

itulritiam habuia. Hzc mea eO hacdere fen- enim prohrberequeat,qmominus vel umbram 

tentia, nih veflrdm qurfquam contra fent~at. horreat fuam r Cerrequo ea magis filiam nobrs 

Neque enim unquam ufqueadeo mea inihi ratio 

blandietur , ut non patatusfm cuivis vetimer 

credere , eo nobis contra juflius timendumeQ 

puerumillirelinqucre. Erenim fi cam 

itrum reCto iraconfulenti parere.Huic orationi 

nobilesfe~quotquoc aderant,fuffragaban- 

Panos metus concipiat anirno, ut filio periculum 

ere fingat -, profeau ut cR metucntium 

tur. Cardinalis, atqueEpikoyi reliqui, czrera 

alfenfi, tanturn invita matre nihil audendun. 

folticitus anrmus ne afylo quidem Carts fidet, 

Nam li id cogitet , adeoimmanis quempiam 

~eniebant,~lequevirn adhibendam ti forceverbis 

minus obtemperetur. Rem eniln videt~ fuanimielre, 

ut puera innocenri nocere fiudeat, 

auc canta feritate , utneque hoicib~parurn tiperis, 

hoinint bufqoe invihm, tantz vetufiatis morn neque hominurn pudor 2 flagicio revoaiylum 

tam rellgiofurn ccrncrari, quod Regs cet, fasrle ei alylinomco lsvc ic vanum cgc 

vide-

HISTORIA R 

videbitur. Itaque LICa ft~t~icione periculi iibigetur 

animus , muni~lleneum a!iquod firmrus 

e%tra regnuin quxrere. Qurn nunc quoque 

quanquam nrh~l tale lnetuentern bald dubrto 

tamen hocipfatn tamillam animo agitare, ut 

faciat,quam nos contra ne faciat. qz G tam 

improburn facinus muiiebri remeritace patra- 

Ian: cunl tenuiorutn bonis, Ibi aediCcant,epulantur,oblettant 

Cefe,creditoribus interim im - 

pun? riludenres. Illuc ilxores fugiunr cum Cipyellr&~lr 

maritorom duritlam =rum iibidrni 

iaa: praerexentes. Illuc fures coavehunt quar 

ftaito Cufiuiere: ibique inde vrvunt ac triumphanr. 

Ibi nova larrocinia rnachinantur : indc 

verit (pattabit enimfacile afcttantibus nobrs) 

omaes ubiquc mottales przdicabtant, drgnos 

fiilicet nosqui principi d Confilio Gmus, clqus 

qtravis no&te prorepunt,furantur,occidunt,& 

cornmrIfo facii~ore revcrtuntur,tanquam loci 

reverentianon tuerecur mod0 eorumvitam ad 

Germanunr fratrem per vecordiarn fib octllrs 

nofiris petire patiamur. Ego igitur IlluRnlfimum 

Ducem ,durn licet,vel invira matre, cenyanitentianlanre 

aaorum fcelerum, fed nov& 

quoqj dclignandt licentram indulgeret. wasquam, 

fi virr prudentesadnitereotur,bona pars 

fio eximenduinpot~us, quam tantifper ibi relrnquenduitt 

quoad eum mulierir mala mens 

hujus malt faale ro111 polfet : Idquecum bona 

divi Petri graria. Reliquum quam nercio quis 

pretextumetusemittat in periculum, tlec afyli Pontifexac Prrnceps mrlerrcordes magisquam 

tamen-immunitatem ulIo pa#o violari velim. 

C@z quoniam vires ab vetufiate caperir, noo 

prudentesinttrtuel-unt, & cereri deindpsrcli* 

giofo metu pertulere,nos feramus cenfeo qua* 

ego is rum quifuadeam inf~ingendata~ Contraque 

fi ia:tegrareseLTet, non fuaferim infiitutcnus 

ferec rario, quenon eo ufque fuffragatur 

afylo,ut nos prohibeat IlluRri(f;mum indeDucndam. 

Neque tnheninficior benefatlum ac 

miieticorditer, tat quos naufragium, aut male 

expuntla nomina,aliave quepiam fortuna: vis 

cem ipfius bono producere. Cujus loci privi-. 

legiurn nullu~n in eo locum habet : Ego csrte 

huoc aiylorum vetum ac nativum ulum de adverfa fecit inopes, hisaliquis aperiaturpot- i'emper turn arbitrarus, ut eorum corpora tuetus,qui 

corpora faltem integra pwfiet cteditorum 

Lvitia. Ad hzc G regni trtulus, quad 

non fcmrlaccidit, in qutfiioncm vcniat,dum 

atmisde juredecernitur , atque alterialteros 

rentur, quos alioqui maneret malurn tummagnum, 

turn inprimismeriturn. Narn ut declinettrr 

immeritum , non e& cur implores pccltliare 

cujufqueloci privilegium. Etenim nccui* 

habent proditorurn loco,non difplicet aliqaem quam ufquam inferaturinjuria ,camimmunid 

locum eiread quem utrique conftjgianr , sbi tatem,leges, mores, natura cu~~;locoexsequo 

dubiis aut afliais rebus, peadente adhuc vi- trrbuunt : nifi quisaliquem novit locum, ir 

€totia,Iint in tuto. Catterum furibus at latro- quo maleficia fas eR perpetrare. At ubiab ipfi 

tlibus,quibus ea loca plena funt, quique femel legc periculum eR, ibi verb praefidium 4 privieju~modi 

flagitiisimbuci nunqtlam reDpifcunt legio petendum eR : indeq;ego n~alum natum 

poRea,facinus eR ptofeCto afylttrn ullum prs- airumqueafylorum uCum putem. A qua tiecefa 

iidioelT'e, multoque magis bomicidis, quos ab fitateIllufiriRimus itke DuxabeR procuk. CUark 

ipGs avellt, mattarrq~ie jufic DEUS, ma- jusfidemerga principern fangoinis neceffitud~ 

kim2 li ad crimenaccelietit At nifi confulro probar, cujuserga reliquosomnes iLocentiam 

pecca'tum fit, nec opus qbidtmapud nosaljla tenera declarat infantia, ne quis illi opul afyld 

elt. Nam ii quem in alterios eecem aut necef- putec,in quodarcribi nec poteRqu.idcm.Neq; 

fitasarmavir ailt impulit cafus, ejus dell&i aut enim ad afylum tic, que~nadnlodum ad baptiveniatn 

lex,aut princeps gratiain facie. Nume- fma, confugitur,uc fufceptorum cornpatturnret 

aliqt~is ntinc quam raros in afylo compe- quc vicaria voce benefic~um~impetntur, fed 

tiat, qrlos illic favorabilis aliqua neceatudo cujus bono datur, ]pie fupplex flagitet , ac precompuiit 

: c~ntra~uantaillicaffluit rurba pet- cetur oportet. 1dque.adeo mtrito cum comdiiorum, 

quos alea, luxos, ac libido exhauierit, petit nemini, ptretetquameicujustnrnsfati~ 

Przterca latronurn,ficariotum, titlorum honoris confcia indignurn egentemq; talis auxilif 

micidarum atque immanium roditorurn, facit: &am ergo voluntatem habet iile pueruquam 

tetra atqrte horrenda col P uvies in aly- lus , qua fibi inutile muaimentum ab a+lo o- 

lum, velut in peflilentifiman~ fentinam con- -flulet , qui fi eo proveheretur aptatis ut u 1 utti 

finxerit : idque potifitmumin duo, 6 quibus ejtfs iocipoLTet intelligerp,profe~o non parum 

altcrum eR ~rrbi propinquum, alterumin ipf s irafceretus iis,quiillic manendurn ei liuadetent. 

urbisvifceribus collocatum. Auiimprofec20 Unde nunc erimere nonrepugnantem ufq; oe 

confirmate, quifquis afylorum cofiroda cam- dko nihilmihi videtur formidandum,uc in eoS 

pararit cum incommodis, euin pronunciatu. quoque quibus verC afyli ope opus elt,aliquana 

rum potius,quam tot incommoda perpetiet~da to tamen magis audendum quam iolemus,cenfint, 

multo fore commodius ipfis etiatn corn- ream, Nam fi quis eb fubducat fecum alienis 

modiscaruille, ~tq; hoc affirm~lichaberef?~ bonis,quidnl regi lieaet d fugitivo ablata Dout 

non accedant alia , in quibus ad perniciem mino reddere , fine ullo privilegii prsjudicio ? 

bonorum homir~es AagitiofiLTimiindies magis? Eavetbnfer2, qui 2 dleooadcrant , five arcpa 

ac rnagis abutuntar afylorum licentia. i Nam tabantur Duci, five ita vere fcntiebant,canfirnuac 

juvenrus improba nonaiia cauh liberius, mavere, Sic divino jure cautum, uti ob;erdd 

quam llorum fiducia locor~m,profundit,~et- tohm bona in afylum confluentiurn dibardit,abligurit 

: quin ditiotes'aliquot eo proyo- tidntur Crcditoribrrs, telida tantm libirtatc 

1B9 a cgr.0

corporis, quorum laborevi&urn quzrirenr. arlgufiiisauguff rlTirr~ae principisaul;p,jucundrG 

Credo vos,inquir ~lle, verrim dicere. Quod fi limo fratrrs contubernro redderer : Id Li ~ta fcmulrereo 

rransfugrat pcrtzfa taariri, led tan- c~flet, & rep rebu> publ~ct : 5( amrcolurn 

quamperterrica, m~hi certe vrdetur inoffenfo 

dlvo Pctro maritus 2 cnedto Perri telnplo concorfiunirer,& 

prtvacim fu~s re&e coolulruram. 

Sed reg ~n~rtmis arq;eciacn duciperquam rein 

jugem ~nle&a manu prorrattulus. Al~oqt~~ fi eratam fa&uram,qurbusrnax~~necommodu~n 

ncmo inde deduct pote[t,qurfe drxeritrbr ma- lir jucunde fimul vrvere. Ad hec regrna : Haud 

neicvelle, cetcepuer quilpram qut i Przcepto- equrdem negarrm . rnqurt, honorande Pater,ore 

fugerit rbi rellnquendus eR. Quodexem - ptandam 6110 hurc meo coodrrtone' eKe quam 

plum quanquam leve ut elt videri poffit , [a- affers , uri videlicet perperuo cum rege verfemen 

hzc noftra caufa eG aliquanto levior. tur,& conv~vat frarr~: czterum conrraguoque 

Nam illrcquanquampueriIrs merus eR, eft tamenaliquis: 

at h~cofnnino nullus eR.Et ptoferem 

ego neurri parum incomodam cenfuenrn, 

ii a~nbos al~quot adhuc annos tuerecur, arque 

&o antehac fzpc viros afyli rmmunirare ufos educaret mater, ofirmata utrrulvis ztarula, fed 

audivi,fedpueros nonc prrmum audio.parn- hujus prlelertrrn m~norrs, cut przrer infantiie 

obrem ut allquando finram, qurrquisid faci- renelos annos (cluz Sr tpCa cura: non ofcrtan[is 

norisadm~ht, ut opus el afyliope fit, is ibi lndiget) febris ettamneutiqus. levrsaccefic, 

maneto. Sed hic Illlafir~llirn~~s Dux rbi dimir- cum qua d~u confl~&tarus , adeo nilper pot~us 

rendus non efi qui neqoe %tatern habet, qua rem~Riuslegrotarecc~pit quarn revaluic,ur ego 

pofit ~Rud petere, neque malltiam, propter nerntnl mortahuin omntum et~rn audcam proqiiam 

pofit promererr: cujus nequevlcn,neque 

Ir bertas venrre in d~lcrimen ullo jure porelt. Per 

terquam nuhi uni credere. eandoquldem & 

rerum Med~carum per~tr ajant,quod vel taceninjutiam 

vero propemrnus potclt,fratte rerum trbm~llu quortdtana probant per~cula, nemifumma 

potient : iple oplbus potens, arnrcrs nem in morbum niG duplicaco perrculo recietiampotentior,qur~~pepatruoClariflii~~o,no- 

Jere. Opiilorquod ptlore c~ndittufati~ata 

bifiueomnibus In Ialurem atque iocolutnrra- natura rnlRus recenres vrles ad iecundos concem 

ejr~sincumbentibus. Pofirecno qur ex afylo 

qnetnpiam ipfius bono commodoqusprogreKus 

adferc: nequed:&do ramen inven~ri 

polre, qu~ Lint ad lalutem ejus partes fuas dilitraxennt,etiamli 

vim feccriot, bosego tamen genterobrtur~.Sednem~nem ufquam elfereor, 

alylo vitn fe~ilfeperne~o. Huic ducrs orat~ooi cui aut pen~tus cxplorati~m fitYquid ejusnatura 

cum laici quorquoc aderanr, tucn ver6 Clen- ferarp~fiulet~ue, quarn ego,qu;e cum eo frecorum 

pler~quenrhll etram tnali fulprcantes af- quens & afIidua temper vixr : neque qu~ vel miieniere, 

eoque diicefium denique, ut rnredderetur 

ultro , vi deducen Jus ex afylo videretor. 

nus remrlfe: vel mags indulRenter pueiurn Cic 

curdcurus, quarn rnater. Ad hzc Cardiaalrs: 

Czrerum vcrb~s ante vifurn eft quatn VI expe- , Nemd,rnqui:,rbir ~nfic~asre~i~la clariifima nerundum. 

Card~naliser~oi confil~o In alylurn rnlnenl ufquam e&, qur viva ce iic accommore&asontendir, 

unaque aliquot P nobtlrbus, ddtror tuorum vrtzliberorurn ifthacprle~~tim 

fivedrgn~tarrse~us viri habira ratio eR,fivePru- zratula moderandz , neque Procerum qurfteaor 

huc refpexir, uclex rot prsfeoria Proce- qusrneRomu~um,qur non ambosopcet ~n tuis 

rum regtna collrgeret non ex unrus ere homi- manrbus oculllque potiamum enurrirr,modo 

nis fententla, quod tum agebarur, fivene subs tu adduci poK's eo rnlocovivrre, qui & 1110quidem 

eft antam rem uni credere. Quanquam 

fulprcancur alrqnr, fi regina,quod experum 

atnpl~tud~ni max1m2 convenlar, & miniin2 

allenus tit d dlgnlrate tua. Stn rrbi ipG 

&abarur,fil~uin obRinate pernegare pergeret, fuaferisrn hocalylo deltrefcendum, communi 

mandarum feorh fude qurbufdam 2 Comr- otnnrum Gntenr~a~udicatum eR, long; magis 

tibus illicet ut invitae per vim eriperenc, neu 

tempusalioamandandi darent. Cujns rei confi 

iium pofteum fermonern habitum abitatura 

ex ufu eKe ducrs cum rege libecum 1n dignitare 

ac fplendore v~vere , ut~iufque bono ac commodo, 

quam cum illiusdamno, hujus ~nv~dia, 

v~debarur,modoad~d Cupperetecfpatrum.1gi- certe urr~ulque dolore ~niferam tecum vitam 

tur ubi mutuoin conlpe&um venere, Cardi- in latebcis & fqualor c ducere. Neque enim uf. 

nalis exponit tern atroccrn videri nobrl~bus,o- qoeadeo necelfe elt prterurn educari d matre, 

nicum regrs fratrem ab eo fejunttum, ab rlla 

velut in carcere adkrvari : quo ex fattour nrhrl 

fuper ipforum infamiam queratur , confequi 

us nontnterdum incidat occaiio,qua alrbi eum 

ah praefket. Nam & quumolim chariflimus fi - 

lrus tuus tunc defignarus rqptofe&urus ear 

tamen & conflari apud exteras omnes gentes in Vali~arn, Cui, pacazque commodi caufa, 

invidiam,ipGnimirumprinciyi,cujus Germanusunicus 

narrerur rn afylo delireicere,ne pap~ocul 

abs re vi&urus memini earn rem pro 

egregia prudentia tua te quoq;ipfa approbanre 

t~ia quidem interim exernpta calumntz, tan- fitri. Non admodum approbanre, inquit illa, 

quam populum tam immanem gignat Sr egerum 

,ut fratti etiam d fratre immlneat pcrlculum, 

Proin read eam ab rege , Procerlbufque 

neque tamen Iazc caufa Gmrle qurcqua~n habet 

cum ~lla, cum ~c alter tunc eaec incolumis, & 

alter nunc infirma valetudine. Quo in Ratu 

miRilm,utipro fuain eam fideatq; amore re- 

&a & falutaria confuleret. Ejusgcneris inpric~~niCt,curtam 

avide conetur eum ProrcGtor 

ad G trahere,nequeo equidem fatis demirari. In 

mis ere, uut ducem emifTum ex illis larebrarum quo iipuer {abfit omen verbo) citra uliam ejus 

culpam

HISTORIA R ,]CHARD1 111. I3 

colpam peritet fato, ficile tamen polfet in Cuipicroneq 

fraud~s venire. Jan) quod rem neque 

ru reainz magis pertimekis amicis eum tam 

P 

prtrpinqniscredcrei eo ric~flim al~i magismeper 

fe inhonefiam,etiamfi abeGt neceGtas,& tuunt apud re relinquere,ne muliebris ~ltefiununc 

tam neceffariam ut veniam facilemereretLr 

, ctiamGgaulum ab hone8ate deflettcret, 

itra coaceptur tlmor inmentem tibt Cubjiciat, 

ut alrquoeum ableges longitis. Sunt qui neganc 

illequod cuiq; proclive eR orationis depravar etlam fratrem jus cRe tlbt i rege dlarnendi, 

atrocitate, dum piam hanc meam pro ti110 follici~udinem 

rriftlbus vnbis invadit , meriimq; 

cum nrhrl adafyli rationen, faclat lirnplexarq; 

innocens zzaspueri, qui neque judicto praedlmeum 

intcrpretatur malitiam: nequemih~ natus Gr quo poRit implorare, & malitia careat, 

toque falurem, fed iibi & Proceribusinvidian~ propter quam 1110 polfer indigere. Itaquenec 

queri.Wzcego certenonadmodutn iniq; fero. lnfringi quidem cenfcnt hujus loci privilegium, 

Urinam non majoribus a1 umnis d~firingeret, fi invitz quoque eum c ~ hinceteptum b ~ cant, 

quam ut vacarer verb~s com~noveri : Neque quad te obRinatecommodis rtloruru , refratamen 

fitis video, quomodo ip6 Cecum con- oanre fortage faeliri funr. Adeo anxius cR 

b 

fiet : nam qwirncolumia mihi fimulat efleoin- I'rotettor amant~ffimus ejus patruus, nc tu, 

nia, idem ogrZ me rctinere fufiinet vel filrum, dumvanos t~bi tnetus fingis, anitno in certam 

&qui ubiv~s tutam meere fingit,is ne ibi quldem 

finit,uhi &latronibus turum efi qutel'cere. 

Nnm quid iniqui habet,me fimodo lrbera 

film, ubi mlhi licet,vivere: aut cur invidiofim 

fuerir puerulum mancre cunr matre ? Narn 

quodiRud minushoaorabile~uturlim cuntenpernic~ern 

allquo eim~tras, pilerum. Itane, inquit 

llla, adeon fillurn amat lneurn, ut nihll c- 

que vereatur , ac ne elabatur allquo manufque 

ejus evadat ? timec Ccilrcec ne emittan,, hioc 

longius eum , quem lic afSe&tum nec poffum 

quidern citra Lalutrs a~ipendium , cui adeo acdit 

tu:n fi&,tumProceribus omnibus,tum ipfi curat2 cohfillere mequidam non Itbentervideaiqile 

prrnc~pi : ego certecomtracen~o , ne- deret, hrnc ne eurn emrcrerem, credo ut indiC 

mini eflr non honortficum ibi duccm relinque- pofitosin innere caliesitnmitcerem? liceai cerre,pottfiinum 

ub~ Gr credrbilehabicum iri ex- re, quod ad hmcrematriner,in utran~vis aua&ttGmatn 

falutis rug: rat~onem, qua~n hoc ba- rem dor~niat : Narn ubi ego illum lperern tubendam 

loco me hrc wanenre nemo oplnor tum,fi hicdefperem? Ell neullus ufquamlocus 

dubitat: P quo non kficonfilium adhucexire, hoc uno Canttior? cujusimmunitatcm ncc tyneq; 

in difcrtmen poR reliquos confanguineos rannus quirqliatn ha&enus invcntus eR tam 

meos conjicexc: quiutinam hic mecum eITenr impiusIqu~nonfit verrtus viohre? Acque ego 

in tuco potius,quam ipfa cum lllis forisin vitae certe confido divi Petri Canttrfimi hujus alyli 

verCarer periculo.Sub hrec verba: Ergo,~nquit l'rzfidis numen, non minus potentem vindiquidam 

ex nobtlibus ,. qui Comeseb veilerat ccm adverfus afylr fui vioiatores hodeq; fore, 

CardinaIi,noftin aliquld regina,cureorum cuiquam ojtm fuir. Sed puerillsxrasprivlleglum 

quam debear immmereper~culum? Non cur non capit: pulchrZ fcrltcet , quafi vero locus 

debeat, inquit tlla, uc necur in carcetem qui- qui fontes recrpit , inlontes cxcludat. Nam 

dem trudi,in quem trudunrur ramen. @am- quod argutarur afyli beneficlo non indigerc 

obrem nor1 eit quod mlrere, fi meruam ne qui puesululh,utinam non egeret,nec egeret certe, 

imn~erentes in vincula cot~jecerunt , lidem ad li per ie tuta eat adverfus iceleratosinnoceninr:ocentium 

perniciem ficr incubituri. Turn t~a.Adeo me I'roteAor (qui fuperos precor uc 

Cardlnalis nutu linguncem illu~n admooens ut Procettoremfeprobet ) Itupidam arbirtatur, 

concicefcerer, acea in re ne pergeret ulterius, ut quorfum ejus phalerata teadat otatio,non 

rnox reg:nam iuper amicorum cafu lolrbanlr, ientiam ? Afyll latibulum principis majeltatem 

nempe excuifa & cognita cauta nihil f~redii- dedecorar,concilrat infamiam Proccribus, incrimtnis, 

de feipfa vere vani&mum e(Tc quod vidiam Principi , cxutriuCque commodo eG 

rnetua~~quippe cui aeq; maliimpendeat qdc- ut conjuo&im habrtent,maxirn2cumPrinceps 

quam,neque inrenrar~ queat. At rfiud qui con- egear collulons, quod ego Cuperos omncs obfidam,~nqu~c? 

Num innocentrk conlcicnri,a? teftor utriquc , ut collufor obtingat felicior, 

quafi veroilli ndcentes Gnr. An quod illorurn quam isqur callidis confiliis prqrexrt tam gan. 

inimicis Gm fortaa mlnus invifa, q~ibus ~lli d~bus verbis perionatas ineptias,tanquam nuG 

vel maxiinepr~pter meinvili Cuut? An (ecuram quam reperiri potlit, qni jocetur cum principe 

przficr iatlguinis hzc necenitudo cum princi- (G mod0 hocipii vacat) niC frater (cui per vape 

? Sed quoto coguationis gradu abfint illi , lstudinem non lebet ludere) exafylo, id ellaexquibus 

jam videsquam nihil prodeR cognatio, tra munitiones fi,velut IuCuruseliciatur.Perqua 

ne exltiiliter obfir id mrhi velin vorisefi. indc quafi pueri cancam habeant rarioncm ma. 

Quamobfem & ipfa meintet haec fiptaconti- jeRatis ut jocoiint potiusquam admittantim 

nere Ratui,ne~ filium hincemttiere,donecIpes pares , aut tanquam ludcro nifi cum fiatribus 

ahqua affulferit meliorum.Nam illum quo ma- fuis nonposfint , qurbus id +tatis pueri minus 

gi~ ltnpenIe quoldam hoc agerevideo,ut tam plerumque obleaantur quam alienis. Scd 

levium rerumpraetextu in ha potellate habe- puer hic loci bcneficium implorare noa pot&. 

ant, eo nirnirum ipfa vehementius quoq; hor- Quid6 implorantcm audiat 2 Sed fin@ noa 

reo d me arnittere. At contra, inqurr rlle, quo poffe, bnge non vtlle , imo raculn, imo ut 

CBI - 3 excat

14 THOM& MOR'I! 

exeat vehernelitef inRare,tamen quifquis illum rerum ignari, S: minus creduli fidem fiprudersvel 

volentein invirx mih~ abttulerit , eum ego tes alienz perfrcll~z adm~n~fiti putarentur. Sub 

plan6 conrendo lan&uin hoc alglum ternera- hzc regrna veluc deliberabundacont~cuit,cui 

re. NIG pureinus, untie iac~ile~ium fit equum 

m~hi abducere , inde fas eG abfitahi Glium. 

cum Cardtnailsad abeuod~~n pararior rellquis 

videretur, k Prote&or ipfe in ~alario adelfet: 

@?R 111fi me etiti fallunt , filium cui bdum cum fatellitlo cogitare apud anlmuln fuumccre. 

hareditate przd~um obvenir,opero cuiquam pit palam fervari fil~utn in aiylo non PO&, cenirltraris 

obnoxium Aagira: mea rnaerl tucp landi vero Ipem non eife iubducende,il~inc ni- 

durn crsdunt,& quiiquam hinc mihi pupiilum hi1 opporrunum,cum neque temyus fuppeterer 

abffrahet rneurn inofFernla facri loci libertate ? neque quo mitteretur provilum e(fetimparata 

@od G nrquemeum jus Gum tueri poKet er, ne- ' omnia adeo fecuram nuntius hic oyprelferar 

clue rlle iuum petere tamen cum turela ejusad nihrl minus cogitantem,quam in alylo itlferen- 

me pertrneat, quls me non videt petercejus vi- dam vim, cujus nunc obhlfos exitus olnnes 

cepoil'e,nlfi fortelex banorum tanrum hakri cernebar,necuilam ~ueroelabendi facultatem 

tutelam veiir, non etiam corporis, cujus unius nifi per difpofitos in infidiis milites dari al& 

gratia curat lex4aiva ut pupillo bona 6nt.quod 

ii quid ad obtinendum puero Privilegiurn exempla 

valenc , baud lange petitis indigeo. 

Nempc hic ipie locus.in quo nunc Ramus,qoi 

uando contra (ut in perdit~Ifimis etiam rebus 

4ai folet ) Qcrabat nonebe f~rta&s ram iaclementcm 

patrui in nqotes animum quam 

Ipfaconcepi&r, denique fi non vaousejus rinunc 

anpuero ufiuiefG polfit d~f~utatur, alte- mor e[fetcette ferum fore. Praeterea Cardinaram 

olim filium meum pidelicet ipium princi- lis animum iatis exploratum habuit, nee minus 

pem &narcentern excepit, & vagientem [exit, compcrtarn nobillurn aiiquorum,qui fimul ve- 

& ptofperiori fortun* (qua: nunc precor ut ei nerunt fidem quos ut verebatur,ne falli poC 

fit perpetua ) confervavit, Nequc enim quod ient , ita f biperfuaferi~t non otuiffe corrumomner 

intelgiris; ofyli nunc prirnum incola pi. Igitur 8 filium ornnino &ni~ura fit,prefum,eee&o 

quondam P regni folio,atquc exu- Rare cenfujt fponteut illum tradere, quam inlmternariro 

meo, gravida huc confug~, hicre- . vita videreturrata fore,uti id nonnihilrhdcorpgem 

peperi , hinc reduci ac viaori marico gca- fervandum uerum curam atque indultriam 

tulatura prodii , hintinfantem fil_iurnprimis eorum , qu~ t us jam rradebatur,accenderet , fi 

par~nti~arnplexibus obtuli. 6ui nuncre9anti ipfa fua manu filium in eoruln futelam fidem. 

utinam ram tururn palatium fit qualn htc lo- que dcponeret. Pcodu@oigit~r in medium & 

c&,olirn regnarireholkefuit* Qua ex loco al- conltiturocorarn puero: viri,jnquit ClatiRiterum 

etiam filium mitterc non decrevi neque mi, ntque adeo impudens ipia fum vrhra 8e 

cuiquarn utrumqae credere , illi prsfertim ad prudentis diCfidattjl, neque adeo,iufpiciofa ut 

queln wroque deliciente regnum fucce6onis de fide dubitem , cujus me8 fidacia: id hodie 

jure devolvetor. Nemo rimores meos excutiat documenti dab0 , qood ti olterutra defidcrematernz 

Collicitudinis , faseR etiam vana me- tur , in votiis reternurn tit mihi reique public& 

tuere.eanquam ego in hac renihil Cum publi, 

ca Iege cautior quz fi perrti vera narcant,neminem 

unquamadmittit tutorern ejus , cujus interitu 

lit hzreditatem allquanta minarem ecvulnus 

infit&ururn, Simul manu pileturn apprehendens 

En hicquem vultis,inquit,mcum 

atque Edvardi charifimi olim regis veRri fid 

lium , quem ego non ambigo , ntl niii vobis 

jam regno lucraturus. Adverfus quie pericula eum credere Racuilfem hujusloci poffi faneta 

carti13mum ac propc unicrim efi in hujus im- rcligione tueri. Tamen iRud etiam minus ammunitareloci 

przfidium 2qltoisquem habeo 

me volente non ex~bir , quad fi quis invirae 

bigo e& aliquos meofanguini inf6Bos, ut fi 

qu~d ejus fcireno fanguinis in ipfotum corpo- 

(quod non opinor) abfiraxerir ac Can&iRimC ribuscontineri,non cun&arentur his ipforum 

afyli religionem duserit violandam, ego fupe- manibus exhaurire. Ad hzcpericulo noRro 

ros ejus prtCdes obtefior idem ut afyli prope- didieimus,qnam facile cognationis adfettum 

diem immunitate egeat,careatfacultate inter- omnem execranda repi fitisextinguat : frater 

ceptus pratoccupatu$ue oinnium faeraram fratrem 6medio tollltl Lberiqueperpul&sre~ 

fedium prahlbeatur adlm, nam ingrerTu1n ex- goo, arque adeo ita parentes ad imperitam aftrahi 

ne inimicum quidcnr vellem Cardinalis f&anr, 6r nepos de pairuo iecurusefi iS Meoubi 

vidit feEe multurn urgcndo nihil promov& rum certe liberarumalter alteri prziiditrrn e$ 

reiiedillrzn mngis magiique incenfam. P o b dam feorlim affervaotur, utetvisincolumis u- 

riora quoquc duriora jacere aiflibu&; vetbis trumque fervat: eoquenihil peticutloGus,quatn 

fidemProre&orisinvadete,quam illeqraum in. ambosuni concredere, merctltorfiquidem pategrrm 

crederet gravatim audit infimulari. rum cautus haberi lolet,-qui uni maviculs for- 

D-ique dpondit,hsud diutius fc ran verbis tern iemel univerfam commietit. Tamen hung 

e ~ ~ ~ ~ fi ultbear r uilli m puerum ipfisin rnanus vobisinmanus do,frarremq;Gmulin rlloutrG. 

dwetfidem ipios fuam cum' falvum t% incolu. querefira co5itto fidei : ab iifdem utrumque 

mem EareobBriBuros. Sin retinere fdar dil- rurfus coram Deo atqr haminibus rcpetitara, 

c ~ illico nec ~ vcrbum s addituros amplius Prudenti~vobismultnm inelfe Ciio,fideipluti, 

incam rm, in qua vef prudentiam eotum fu- murn,opCt acpotenti~fitis;nec dccrunt qui hac 

GeCtotm ille vel fidern hatieat, Prudentiam ii ia

HISTORIA RICHARD1 111. I4' 

iacauh [efelibcnter vbbts adjungent : Unum 

tanrum per veltram fidem ; perquelnaciti mei 

memoriam, per meam erga filios follicitudinem, 

atquc in nosfiduciam vos obrefior, uti 

viam ingreGtm jrrlr Cclee&pceniteat, eadem 

tam pergeret : & cpando femel cceperar, gnawer 

ufqueinliRertt. ItaquefceleR~lTitno Prote~onsconfilio 

cum reGltere non poar, Fauq~ernariaiodum 

ego vobis n~nlium timidavi- torem Cefoctumque adjunxtt, malumque pudeor 

s itane vosviciGm plus jufto Gcuri fitis, biicum itatuir,quapdo nequiret corngl, quam 

Statimqueadpuerulumverfa: Valedulciflime, maxrrnepolfcr in Cttom bonum vertere. Coninquit, 

fili. Supeti tibi curatoresadhibeanr, ventum tR,ut Proreaor opere Oucis ad ufurimoipfi 

curam habeant : matrcnl f'ccnelfalrem pandum regnum , Mium quem unum habebat 

rtnple&re, atqucexofculare digredlens, in- iegitimum,cum illius filia matrimnio conjunl~rrtus 

an idem utlqnam licebit: denuo Limn1 os geret. Ad,h;ec Herfordla: Camitatum, quem 

admovit ori,curn cruce e~mcooli~nansaver- Dux velut h~redita~irmappetebar,neq;Edvartit 

fefkploranfque d plorantedifccfic. Quem do CuperRite potuit obttnere perempta lice 

Cardinalis, Comitesquecjus excepturn, re&a concederet. His ill~uspofiular~sProw&or main 

pdatium,ubiProte&or cum Proceribuseorum 

reditum oprriebatur , per dlCpofiros tota 

gnam dcro thelauri vim,regi.zquefuppelle&ilisadjrcit. 

Igitur ubiintereos convenit,quo 

via fkellitum ordines adduerunt. A ddu&tum 

Proteaor amplexus,a~que in ulnas 2 terra rubvchens, 

advenifii charrRimeNepos, inquit ac 

magis & tilisconGliis oculos animofque hominuln 

averterenr alto, qur ad inaugurationem 

novi regis pertinerent , magnifico apparatu 

Domino gratus, nimirum ornn~bus~mihi !onge 

profe&ogratiaimus. Turn indecontinuo 

m~~irisin fpeciem neooau qurdem inrermiffo 

d lahoreoperant;bus adornabantur in earn cetondinurn 

itur ad principem: divertabatur is lebritatcm. Proccresper omni regnl partern e- 

in Epikoyipalario , unde protinus ambo me vocati frequenresaderant.Gtetun~ Proteaor 

diam per urbcm ~elcbri~ornpfau~i~ undiquc 

acclamationibus, & clamantiurn vota frufiraturs's 

arcem ingre& lint , unde nunquam eos 

ac Dux, ubi Cardlnalenl atque hnccllarium 

cum Eboracenfi ArchiepiCc.Comrteq; Dark atq; Elienh przCule,nec non Haltyngo cubicu* 

pcdem rftulifle confiat : igitur ubi Proce&or lario ,mulnsq; alris nobtlrbus collocaverant dc 

utrttmqucpuerutb petitus efGet,msjore fiducia 

cum aliisaliquor, turn pr;ecipuiDuei Bukynordtnc,ritu 

ac f~lefirbusinfi~niendiregisceremoniislocuturo~.Ipli 

interim fubducentes Cefc 

gamia,aperrt ieG:quenquam nonignoro m\J- cum hiis quos fui propofiri parricipes habehf t, 

tis vifurn totius cum confi& ab in& ab ittiti0 alio inlocolongediverfa traaabant. Cpicoapartidpem 

hi&. Proteaoris amici quidam 

Authorem eciam eum fufcipiend= rei extiti& 

rradant ultra ad GloncefirefE~n miflo protifilio 

quanquatn y auci adhibebantur,iidemque 

minime tutiles,lpargi tamen iufpicio cepit, ac 

muarare popi~lus , tanqua& rebus haud diu 

nus ab Edvardi morteclandefirfie nuntio. Scd benepermanGo~~s: quum nec fciret quifquarn 

al~i,quibu~ex~loratiu~eRcalltdum~cote~oris aut quam ob caufam,autquo autore metuerer, 

ingeniit,negant ante coiiiuaicata pefire~na qui five animis ingencra ma!a fecrctiorc naturs si 

pr~ora confecilfer. Carerum conje&usin car. pr~fagienc~bus,pelagi rn morem, Iponte f ~a excerem 

neceffariis reginiz, & utrumque in lit10 dkuantis adverlits inRancctn procellam, five 

in {uas manw prodrtcto reliqua minus tinlldg "nus qujfpiam altquid odoratus multos fufpiquibds 

res pofiulare vidcbatur apertt~fk,~ucil, ciotle impleverat. &dnqua~n nonnihil ipIa tes 

que potiriimum,cujusacalfione d~nlidia par- etiarn quanrltmvis dtfiimulata cogitationcs 

re fuas viresau&iores fereinrelligebat, perho- hom~num exciravit: liquidem paulatlmqui$ 

mines a&utos,& tratkandarum rerum artifices ab arcc regia d~labi,~n Protetlocis aula e&,ibi 

rem inGnuat.Proponirurei cogoarorurn caufa, 

Princeps iratus,etli quatido licuerit futurns ultor 

: qui feri dimittanturinRiaarenr : b=hwm 

frequcntta, celebricasque verhri Clentiumac 

(bl~cudo circa principe~n , plerisque eo divertcotibus 

uode negotiorum expeditio iperabaetenim 

kmper carceris ~c vinculorum memo- tur: q~tbu(dam ctiam admonitis, yarum tuto 

riam. Sin trucidentur, haud dubiemortem 11. regem ie frequentaturos,quibusnih~lneccfirii 

lorum ei cure f~rc,~uorum carcer dolori fuit. 

Ad h~cpanitcndo nlhrl profici , redimend= 

ngotii e&t, Sic ubi multa figna concurrere, 

~artim caCu , quzdam induftrlaad ultimumefbencficiis 

o&nfae non relidurn locum; at ere ficere,uti non plebs rn~do(~ur ternerO quovh 

nempe facilius perditurum qoam fccvarururn agitatur) fed prudenres quoque, atquealiquor 

principcrn, qucm cum fratre una cognarifque etiam Proceres e~per~ifcerencut, ac rem horaeo 

jam injetlosvideat , ubi Proteaor omnes rent.~a&cnus tatnen ut dirputarent veriusqu% 

unonuru tolterc, necdubrumlir,!fi qu~d d~flidercnt,c;eterum dubi~Comes,quiin mdnovi 

molimiais intentaretur,anlurum : @em, tarum rerum uru con(enucrat, providenter illa 

ut erat credibile, occulturn Gbi prlelidrum ita Cufpe€kans. Hafiyngo,q~od grant mutuo fibi 

Duci aploratorer RrunP, et8 advsrfaretur, lecretorum con~cii,comptllato: Bina hxc tnihi 

iolidias: idque fors esiis quos minime lufpisa- haud placent,ait,l.orfinr habitaconfilia :ncm- 

tetw : eum nam,rerurn Ratum,eosanimorurn pe durn nos ill alterocommune tern fimplici- 

habirusefi ut cui confidas, quctn timeas8 fia- ter & aperte traaamus, g ~ fcias i illi quibusdc 

ruere recto non pollis. Talia luggerendo fati- rebus in alter0 clandeltrne muffitent ? Taco. 

garurn Ducis mimum co pcrpulcrs , uti quam inquit Hafiyngur , minime dubita , 

unw

16 THOMA MORI 

urlus quidan) illic aderit qui nunqoam abefi,ne rant,fimulque humanitatem benignitatemquc 

ve~ burn quidcqrn unclu3n~ dubiurn fi efferrl 

fe,ut nonciriussd meperfcrnrur,quam loquen:anlmi 

laudantlbos, llle non diumorattis revertirur: 

fedm~rum quiltn rotus ab I!!O motatus, 

ti excidac. Hsc ~lle de Caresb~o ~nnuebar,~uo qui modo ram Iarrls exierat nempe nunc convaldebmrl~arrrer 

oteb.~rur : neque tanturn libi tra rrrfi~s,rorvusobdu&to (upercilio,coril~~ata 

decuju[quam in teamore fidequc promitrebar, fronteadmorlo labro, minabundus, Rupentrur 

cu~perindefeferatus eft charurn, ac devln- bnsun~verfi'squq ~l!um intemperiestam repen- 

&turn iibr ~llutn intell~~ebar, nempeluern opi- re corr~~uilGr, hoc vulru fe in fellam conlicc 

bus admodurn arquc auroritare promoverat, 

& erat qui proveh~ haud dlfficuircr po&c. 

Nam przter egregiam Bri:annicarum legurn 

ens, ubr paululum rriltt Glentio ~avidos expe- 

~tantiurnan~mosiu~end~lter , in hzc verba 

yroruyir : Qz fupplrcia excogiteatur 11l.oruta 

pentlam, acceiXt corpc?risamplitudo, & orls digna lcelerihus, qui nec non Lnguinemoda 

decor,fpecies inGgois, ut idoneus non ad agen- tam propinquum principi , fed ejus, regnique 

dasmodo caulis, fed ad magnaset~zm res ge- hujus proteborem, ilnpiis adlbus machinanrendashaberetur. 

Ingenii vero tanti, quantum tur tollere. Ad haec verba omnes qui aderano 

homini tam nullius fidei non optares : qqriippe attonitiatrocitatereiconticuere,volventes ta. 

cujus unius drfimulatio totarn eam quzillaln eitefecum quis tantiflagitii conicius elfec : cue 

coniecuta eft,n~alorumpeRem conflav~t. Cu- jus Iibi quifqueexperselfevidebatur, Sed Hajus 

fidem nlfi kcutus fullfet HaRyngus, Stant- ftyngus,cui przfilmptus in feprotec9oris favor 

lzus,comelque Darbi;~, czterique earum par- animosloquendl fecit,uItima meritosexempla 

tiumnobiles, adprrrnam flatim fraudis fufpicionem 

difcefilfeuc , & d~fccflu fuo omnia eorelpondit,quicunqueelfent.At 

hujus,inqulr il~ Ie,Cceleris machinarrix eit fratri~uxor~innuebat 

rum clandeltrha,& nef~ria confil~a rurbafenr. reginam.Cuiqui favebanr,ad eam vocem miro 

Czterum Hatlyngus durn niminm illrus unius pavoredetigebantur. Sed HaRyngus, cui uni 

fideniritur,cqrerl cundantesperfidiarllius turn czdesimminebat, capit recreari : quumid 

dernum captos fe ler~trre ceperunt,quum tam 

damnare jam,non eriam vitare potuerunt, Sed 

malum, quod amicorii,cuipiam intentandurn 

pertimuerat derivari , adinimicam cerneret. 

& prote&tor quoque & Dux HaRyngum mira 

ncquidfufpicarerurn~ala, amicitia: fimulatio- 

Czterum animononnrhil aoxio requirebat fei, 

cum,cur Rgrotedor hanc rem cclaRet , quem 

ncla&abanc : quanquam llli crediturexaaimo confcius elfet ad opprimenda regna non abamatus, 

heic ~nviIus , neutri ad haec confifia hortere , nec rationem inire poterat,cur hoe 

commodus.FerturCatesbius 4yrot'edore mil- di@imulatum oportuerit apud Te, cujus confus 

, ut animo ejuscallidt pertentato ex~rire- kientia prote&or fuerat ulus in captivosrcgi. 

tur, an pertrahi quoqi~o pa&o hominem n3: cognatos, ea ipfa duin quo adfcrvabitntqtf 

ad has partes fperarer,afperaomnia & contraria 

rerui~lli. PefitnPetiam celferar, quod Haityngus 

hinc in farnlliari colloquia jaeantia 

oppido trucidandos, videlicet haudopioantis 

in eandem propemodum horam fibi viciflim 

alio clancubrio confilio confiitutum necem. 

fuz fiduciz allarum formidines aperuerat:Ve- Intkrimprote&or: videbitis,inquit,ut hazcfce- 

SICUS ergo Catesbius,ne multi contra fuam fi- lefta mihicurn uxoreshori, atque alrisprxfiimulatlonein 

inovendo ac fatigando profice- giatricibus fafcin'ltum corpusmgicis venefirent,neu 

confilia qua- jam prorepere videbantur,canCta 

erumperent , cenfet maturandum 

ciisexhauferir fimul fubdu&a in cubitum manica 

brachium proferr, admodum kaud dubic 

facinus, occupandos durn dubitanr,illum quid 

ff eai non pofTec amolrendum. C&od eo fuafit 

macilentum, fub quale tamen abinicio fuerar. 

Tum veromerito praeter confciof curitti expaavidius,quum 

Haltyngi principatus, quorum 

plurimum pollebac, In LancaItrenii comitaru 

fibi deltinabatur.Cujusrei detefiabilisambitio 

Catesbium ad ineundarn execrandi fceleris foveicere, 

reputantes materiam tancurn rixa:primum,deindecadisquaeri. 

Nan1 brachium illudtnacilenrum 

probenoverant &regiiiam ab 

magicis praeItigiislonge abelfe , etG minus abcietatem 

impolerat. Igitur confultantibuspau- fui%er,Shori tamen uxorem nunquam fuirain 

lo poR in atceproceribus , quo eos protedor focietatem conIilii vocaturam mulierem, proconculcaverat, 

ipfehrius venieas in conGliurn 

excukt tatditatem : Turn hilaris,ac prope jopter 

libidinem quidem famofam, al magic~s artibus 

autem alienifimam, rum libi maxime o- 

canti fimilisaccubuit protinulque il~ Elienfem mnium invifam ut pellicem olim : nam & regi 

verius Epifcopom : Pater isqpit, fraga tibi in 

hortisaudio infignia naCci , non gravatim fcio 

inprimis charam. Igitur jam HaRyngusSliors: 

commemoratione perculfus ( nam eam dea. 

ferculum unum tor nobilibus in prandrum, mareferebacur) Ci talia, inquit,aublint, mevelut 

fyrnbolum tuum conferes. Utinam, in- rito cerre funt puniendz, Ad hzc ille: Qid 

quit ille, majusaliguid tam facilepoRimquam tu mihi, inquit, fi ego tibi fecilTeajo : idqitefi 

hnc,libenterf'aciam: limulque mini~rumqui defendas , duello cecum prodkor apprebab 

a~erret~emittir.~t~rotettor,vefutne~io~uid vero , rnrnumque fortiter velut iratus incwfnecelfarrx 

rei in proximo haurus cubiculo, fit, in menfam , jamque ad oRium prodirio 

ftatimqu'e in conliliu~n redditurus egreditur, clamabatur, Iirnulque ad hoc intmtiiipum 

procer~bus imerim tanta ejus feitivitate oble- fitellires irrumpcates , armis toturn lodatis,quancam 

haud ternere ante initlo vide- cum

HISTORIA RZ CHARD1 111. 17 

cnn; cornpievere. protect^^ ltlico manum in confequi cos fi qur perfequerentur , polfent. 

HaRyngum injeQa. Ego te lzla: majefiatls Vach, ~nquir HsRyngus, adeone mecrctilofus 

reumfac~o~rodrtor, ioqu~t. Mcne , rnqulr, eR, uri ad vana Iomnrorum deliramentacon- 

6 prote&ol ? rc (itlqult) ipfium b prod~tor : tremricac , quz vel ~~l;tls brlrs animo figurac, 

Aargnlqoe Mrdcltonus quidain lo Uarbia: Co vel d,:uina cog:ta:~onereddrt dormrenri ? Sumttem 

Cecur~rnIrbravit, tic ur IIIG properefiib perfliiloefinrmirurn ,propequeadeoimpietas, 

menlm clilapf~sevltaffct r&um,ad dentes us- inania ~fihac nugan~enca curare, qua iifutuque 

caputfueric d~vrfurt~s , qurppe quem lic 

qt~oque cetenIapfi~ durn declinantem , exrrerorum 

onlnino hgna putet, cur noncoglcarrata 

pone etiam f~rg~endo fieri vel rn~llto certc 

zi,a ratne11 acies confecuta veltrci ~mpa&io vul- poriusfi retraeos exitinere(utfugientibus ninere 

toturn cruore perfudcrrt. Inter Co:nitem 

a peiculfore~l~ huncirsde praedr~sol!m, arqile 

hinc rotmiclcia verus iilterccfTerac. Nam Cohilelt 

fidum) jure nos aper invaierit, tanquam 

fceleris confcrencra fug~ctvos. *are aui nihi1 

eR ufquam pericull , nec certe eR aut illic 

mes eum de poFefione, vine an jure incerttrm 

invrtumcerce dejecerac , unde llle plusaulus, 

etiam amplius. @od fiomnino fit ,malo tamen 

altena ut perfidla cecidrlfe, quam vel culquam 

imperarurn ett ~n aiiena cau1a. I~~odolorl pa veiignavia noRravrdeamur. Proinabi, ac 

iel v,ebat. Jamque relrqui proceres eplfco- manendum nobisreounria. Nam ego vlrum 

i~;q~ecomprci~e~~debanrur, & ne muruo conruI:arent, 

alii aiio amandabantur. Sed Hailium 

(quern ~ pk prcbenovic) tarn cerrum fidornquernrh~ 

, quam dextram hanc manum 

ftyngum proteaor jufit ad morreln Se con>- hdbeo. Fecer~t(art rlle) Deusverum iRud, ur 

pome, ac ii quid cum facerdore veHer,accer- 

~endum quain plimum curaret , nalnrra dieventutn 

cotuprobes : atquelta dikefit. Ad 

cujus nunriutn rnanente Sranleo intra decem 

vum, rnquit, IJauIum propitium habearn, uc horas proxrm? conSequenres correpti ambo 

non ante cibr qulcquam gufiaturus fim qtram negledo fomnro, fidem fecere. Certum e& 

abr capur a~nputatulll videam. Ergo llle ni- ~ U U )arnrnarcem ~ I tenderer, paulum abfu~Ife 

htl ferelu&ando profe&urum fciens, addutto 

quem locus rlle offerebat facerdoti confelzoquo 

minus ter lnrra breve Ipatium roties offe~~denree~noprovolve~ecur 

in terram , qua: 

ern crrtnlnum qualemcunq~~e fec1.t: nam pro- res etfi nullo dleaon accidat, be1 equi vitio, vcl 

11xrorem temporis brevltas non admitcebat, 

Proretiore jam ad prandium cotnpoliro, l)c ut 

inlidentisincul-ra : ramen vetufia fuperRitioneficefiobfervati~m 

, ut denuntiare credatur 

caput ~lli ~rxcrfum elfeaudrret intento.Quarn- -gtande airquod inltans in proximo informobrcm 

u:gentc Bukyngarnia: Duce (quemslle nium. Jam quod feqt~irur , non cam monitupplrclrer 

irrrueos uc iui mli'ereretur obfecrabar) 

vtx cemerd faaa confeflione , producitur 

tio,qudm~nimlcl ludibr~umfuit. EqrlesqGdam 

rum perqnam renuls fo:tuna:, nunc Purin 

medlacn plar~~ciem arcis, acqtle ILI hpcr tra- purarorum facilP pr~nceps,ad eum adhucdorbem 

;edrfic,o reparando deltrnatam depufita 

cervrce , lu&uoLurn infons \ i x finem receplt. 

CO~~LIS .11111ci cum capfte Vlndeloratn vedum 

mrenrem venlt, officii firnulatione comirarurus 

ad arcem : reautem ipfa d prote&oremiffus, 

urporegnarusexirir , ut ejus inarcem adh:nd 

piucul ab Edwardi char16n11 iibi prlnci- venrum acceietarer. Isrefirtanternin via, & 

pis ~ Gbus hui~~ave~eo~erzp~ei~t~rn eit ~og::o- cum noto fibr facerdote, qui forteoccurrerat 

fcc-re, clux Cornnia rnorresn ejtls prnlagrrita an- colloqucntem quaG per jocum interpellans: 

tecegeielrnr ; live nrot~ita tali; putanda lint d 

Deo mrlfa,ur caveanrur~nGdlz , GvelncluBa- 

Quid crb~ tam multacum (icerdote, rnquir, 

nondum enrnl iaierdote ribi opus eR : re&; 

bJ:s taci przvia figna, auc anrmz futuri przfz- inlulrans brcvi fore. Sed quidvlspotius,qudm 

g ~ lop~rrs , fomno fenlibus, irnul:nencra fata 

conluGsrmaginri>os adurnbrans , futuros revanlfimain 

klomrr~~sexltio jamproximifecuritatem 

przterierirn. In tpfo arcis veitrbulo 

rum eventt~s przrnonfirat corpori. Jam primum 

ad nlrdlutn elus no6"1s, quam lerhalis ei 

nonadmodum proculabeo loco in quo capuc 

ejus proped~ern e(tetamputandurn , forte cadies 

kqucbatt~r ab Sranleo Mlnifier aohelus duceator11l~obv1usoffertur genrilitio fibi~o- 

Dornrni lui verbis hortatur , ur te quam pr~- mine. Ad ejusoccurfum fubiit anim~miliius 

mum P le&o proriplens fuga inlta imtninenti cernporisalterius recordatio , quo eidem eoperrcillo 

le fubducerec : Nain Dotnlno objettam 

per qurerem rerrlbilem , magnrque mali 

fpecrem, ~ltrlque ipforum, nififwga yrzvenidem 

in loco $militer occurrenti dolorem ac 

metum hum cotnrnunicaverat. - Fueratcnim 

rum reus apud Eduardumfac4us , accafantc 

retur,exrtrofatl~, ut verebatur fururarn. Vrfunl ~ivero GermanoReginz, tanquam habuilfet 

enim aprum yrofiracos ambos apyecere dencibus 

: HaRyngum repenteconfeCtutn , ipp vero 

fit lancinatum caput, ur fanguis uberrrm in 

confiliumdeprodendo Gallis Caleto : cujus 

przlidii prafetlus erat. Qe tamotfi (prour 

poRea comperrum eR) meraefKetcalumnia,infinus 

efflueret. Hanc irnaginem animo ejus dignanreRrvero, fabi ilium in eoMagifiratu 

tam altum impreGfe terrorern (quum aprum Praelatum, quem velutdeRinatum ac promiL 

recordecur ProteCtoris rfle infigne) illi plane fumipfe$craverac, turn accufitoris dolo ; & 

deliberaturn fit difcedere etiatn antelucem, it- 

Ie itineris comes lit futurus , plus adbucvia: 

noCturna reginae orationepr;eoccupatis Regis 

atir~bus, initio tamen iibi magnoinpesiculo 

priusquarn defiderarentur emenfuros, quam ut verfari videbatus. Igirur ingenseum libido 

CCJ nuns

THOMfi MORI 

nunc inceR;t, ibi cum ill0 de difcriminepr;e- retur, , velot przter noxarn earn flaaitioG 

terito jaln atq"e vitat to colloquendi. Ec- multa coniilii cooatu puniturn, nequem for- 

18 

quid Haflynge , inquir (nan id crat etiam ca- te tumulrun~ ejus liberandi caufa perdiii, & 

doceatori nomeu)mem~ntRi cpem olim & hoc 

ipro in loco fermonem concuierimus ? Memini 

, inquit ~lle , admodumque cert2 gratulor, 

ab invidis intentas infidias iplis male, 

proditionis conIcieniia Rirnulati parri&dae 

conclrarent : quorum nunc @e merit0 illius 

fuiplicio prov:dcntecupprelfa nihil rehate pe. 

rlculi , quo minus omoes boni fub optima ' 

ribique bene cellille. @anto magrs. principe quietilErnP fint viduri. Jam hcc 

inquit, iRud fentias, 6 ea iciresquz Luntadhuc ediqum , quad sntra horas duas ejus Recs 

pauci'sqfie cognita, quiz tu quoquepau-, prcmunciabarur , & prolixius erat , quim?lr 

lo alldies pofierius. Hoe de capite ple&ek vel remere diaatum tam brevi.temporis Tpadis 

eo die, qllos ante captos oiiendimus Re- tiopo~uerit deicribi , & tam ambirioh corn.. 

cognates, inrelligebat.? haudquaquam policum , tam police me~ubrana defcriptum, 

gaaruJ quam prope corvic~bus idem fatum ut ne duplicate quidem remporis latcrvalJo 

jmminerer {"is. Qin Superis, inquic, habeo apparari PO@$ : unde .qulvis facile perfenfit 

gcarias, "i nunquam zquP mihi dubiz res ac elaborari comtnenti perrpicuam vanitatem, 

rum fuere:it;lvicinim nuilquarn magis certk ac nempe quatn rem videri volebant, modoprirne]ius- 

confiitur;e forrunz Fez qua'm mod0 . mum repentecomperi&, ejus rei pc;r&rn de, 

iunr, 0 denlam mortalrtatis caltgrnen~ cum prehendebantur antea medirati, Sed inde 

demum rnanimZ libi cucusvidebatur,quum ta- protinus in Shors domum irruirur, exrrahi.. 

rnenpoft molnet~tum fei-2 temporis periit mi- tur ipla , & rrudirur in carcerrm : dlrepra 

lcr~. Vir celebti spud (uos loco , utpoce eque- bona per iram ioilicet , atque ad Pro~ekio~~~ firis ordinis, illuRri & antiqua famrlla natus, compottata , velut in rnul&am lnaIeficii mafamilia: 

gioriam i.majorlbus acceptamipfere- gici, cujus cum nullurn in illa fignum porec 

rllm belli ~onliquegedar~m laude cumulavit. haere, nepeiinjuriam affli&ta vidererur , 

vita:fuir pulb remrtfioris, populo ob comi- demin id defcendirur criminis, quqd necrpb 

< 

tatem gtatiofi~~, reg ob fidern inpr$nis cha- poterat negate, qtlippe quod pobulus ram 

rus, artibus & inftdiis malicioforum hominum kivit verum , quad nemo cum demunl tam 

expoficus proprer gcncrolam quandam animi arrocirer objeaum ei non rilir, nempe lluod 

iimplicirali.m fibi prafid-eerrretn, S: ridolo ma- impudicitil~noinine famo[a effet : underfierjm~alienan~, 

lofidianribus facile obnoxiur, cit ProteCtor . ht-in divi Pauli templo lnagna 

urpore ob irlllararn anitno audaciats. Codir ce~ebrinteSrnacu Londiatnli prodcunte luphujusfama 

repence per urbemprimum , indc plicac:~rn , ut nudis pedibus & cereum acqurquaver(um 

pervolavir. Sed Proteaor il- ccnfum nianu gcRans (qui {nos efi illic agenjiro 

ab facinore parrato,lit aliquid ialrern habe- rium publicam pcnitenriam)'crucem & plalret 

,qaod tcgendo fceleri iuo przrexerec, I'ro- lentium chorum przcediret. CZrerum ilia 

feaum urbis, ac Senacores aliquot acceriiri vultu grelfuque tam comp~fitoinc~~~b~~, c3C 

ad fe in ar cem juber, ubi venere, off endit 6- 

bi Ducique illftru&as in eutn diem infidias, 

quas ipfi quum nihil minus opinantes pauld 

anre praadlum deprehcnd~llrnt,in ipfo coaatu 

quanquam negleao horrendoque cultll, facie 

tamenadeovenufia, prderrim cum decenriC 

ham in candidas'ejus gcnas rubedinem pu. 

dor dbderer ., ut ingens illud dedecus baud 

ad easopprimenda~ roa&os arn~alubito qua- parum ei laudis gratirque conciliavetit, spud 

]iac"nque corripcrc. Ut aliqiiam veri iieciem 

habere videreritur quiz dicerent , Itabant 

anre oculos mlljtes aliquot rnolto fitu 

gr loricas , prout in fubito exorro 

tumultu fieti roles , $eRanres. Caeterum 

Oulros corporls ejus potiund magis qud,n 

animolervandaecupiditaris fl agrantes : quao. 

quGn boni quoque , & qulhus vitia jnviG 

eraot, milericordia 11lam lnagisquirn probro 

dignam cenfebqnt, reputanres I~rorc.~torem ,Ideprehenfis 

infidiis gnavirer ac Arenue pro- . lud non tam odio vitiorum , qualn lcelerrri 

pu]~ro pe~culo , pluribusq~e conj~irantiilm copfilii fiui regendi Rudio iddudum fecr~r. 

, ipfororum benigniratem unius Haff yn- Hrc mulier Londini bonis prpgnara pahnrigi 

lupplicio conrentam (CLI~ parci fanemaxi- bus, bent? pudiceque ~ducara , conjunaa ,a 

mo iplorum periculo non poRer) reliquos o- matrirnunio : czrera feliciter , quad nimimnes 

(irvafle penitenria= Ad h ~ ilii c , fi- um fefiinaro. Nam cum virurn haberet 

rnulant~ lc credere quz dicerenrur , extol- rum corporis rum fort~nrboui~ cumulatun,, 

lcre forritudinem , laudarc clemenciarn , 8r animo ramen aheoalienato vjrir, quhd 

inrolumiCatemgratu~ari, quum'taciri interim vir~ conj~n&aforet, qaam virum amare per 

spud k farillus emu1 8r aurhorem abornina- =tatem pear : underejeAo marito fac.l2 regi 

ratur. Protr&or eodem etiam coinmento ra- ambicnti aRenfum ~rrbujc , & ali&qu,n;anti 

tus deliniendutn populum, caduceatorem in- proci fplendor , Er a ~pc~uss~rf~~~~~ 

vld ccererip 

rerea cum c!diLto jamolim in id pararo mife- meruendi fibi blandicntisac &ppl,~s: adllgC 

rat , 2 quo ad ruba fonitum comrnotaplebe, $ss apparatus, 8r mundi mujiebrjs ; 

locis nlaxime celebribus eaden~ fete prrconis deniqueorii, hixus , ~ ~ l ~ ~ r a 

vace pr;enunciarenrur. Sed addita in Ha- rant mobilem pueila: animurn impellere, ..Sed 

fipgum , quo fiu~plicium ejus zquiys audi-: cam ubi relcivitconjux, rein habulllecum Re-

IIISTORIA Rl CHARD1 111, '9 

gc, ut erat hoino modsituh, haud Te tanto ho- gnx frater , Richardus Graj~s,quosHamptonote 

dignacus ut PXI~ICI~~S cvnculs~narn otrln- rlrle ac Stratfordrz comprehenlos dtxrmus ad 

geret, in torurn eanl Kegi celIic. Chatiro CI- opp~dulum, quod 4 fratioponre nomen acce- 

vilioraliis, qurbus haud yuaquam zqourn rn 

illam jus eraf. Deiun~Po Reg1 iucceliit Hap~r 

, caprte plec2ebantur , curanre czdem Rirhardo 

#atelyf3'u~quire,cujus mrnilterio Proftyrigus, 

qualn erfi vrvo 11ln adamaverat abR1nuilfe, 

ramen ferebacur live reverentla , five 

te&or ad ejusrnodi ryrannica facinora ut 

plurirnuni ur'ebattir , utpotc vame taciturni, & 

ibdalitiaquadam fidepermotus. Eratilla infignicutiscandore 

, tcr!as oris egregiafpecre 

przdita, fed ocul~s.praeler:im mra: lllecebrae 

multarum experrr rerum: Ingeni~ mapi, malique 

tcrtno ne rudis erat, habtruruiticus , ad 

quzlibet acrocia facinora fufctpienda princeps, 

inerant reliquo corport orhrl quod immucari abomniautergahominesmrfericordia,aur era 

velles,nifi quis forte opcalfer aluorem. Namti %a fuperos reverentiaalrenrfimus. Is $ carcebdla 

fuit magis quam proccra. Talem eam reprodu&os, ac refpondere prohibiros,necoa 

fuiffe narrant qu~ illzm In iploforiniefimul& gnita eorum innocenria, Prote&ori confaaret 

ztatisflore cognaverunt. Er rlla quidem etfi rnvidlam, inde pravatos, inaudrtos, atqueaded 

taota e&t sr~s~ulchr~tudine, ur omnium facile 

ad fe oculos converteret , ingen~o tamen 

necaccuParosquidem celeriter necaildos curav~t,nulla 

alia cuipa,quam quod boni erant,aut 

aded feairo, ac moribus tanta comicate condiris 

fuit , ut-magis propter tnorum Canitatem, 

quam oris pulchr~rud~nem amanda videretur. 

vel minus propinqui regina:, vel minus fideles 

principi. Igiturparracrs rebus hu, & ilobilium 

quos tilaxime adverfaturos putabat , necatis 

Sermonis fdcie~ld~egre~ra artrfsx, neque filen- aliis,allrs adhuc caprivis,tum rel~quis ferZ Lonti0 

rufiico, ncqueinco~nmod~ca dicac~rare no- dini agentibus,procul ab fuiscu~usqueviribus, 

tabilis. Rex fiquidem cum effet foliro hrlarior 

, interdum iculebat prledicare meretrices Ce 

denique attonicls& perculiisomntbus, quum 

ncq; tiiret quisquatn,quorfiim res evadercr,aut 

habere tres,diverGsquarnque dotibusinfig&: cui confilracrederet,Rote&or rapiendam ocunam 

lep~drlfimam,alreramafiutifimam ; rer- .cafionem ratusefi:unde fufpenfis fubito pavotiam 

veru meretricum quae usquam elfent o- ' reomnium adhucantmis, occupandam regni 

mnium lanaiamam ; ut qua: extra leaurn re- polfeGor~cnl,priusquarnrebusplenius excuais, 

gium non facile alibi quam in templo conipice- & corfiunicatis confiliis in diverCa drfcedendi 

retur. ReLqaa: haud Cat conlpertum habeo ipatium firmarispartiumcopirseliet. Gterum 

quae fuerint. Lstrfiinam hanc elk confiat, 

quam drcimus eo nomine chaririimam , qui 

in hoc haerebatur,quinam colorrei tamiceleratzpraetexi 

pofict, quo leniretur invidia. Huic 

quuin alias nonnullas haberet, nnam hrnc prz 

czteris adamavit. @n Sr hzc lrlulier tantum 

confultationi plures adhibebat, quos ipc prxmiorum 

facile ad fc traduaor ulu~ fib! Qerabac 

abfuit ut favore princrpis in cujusquanl abutetetur 

malum , ut piurrmis etiam bono fuerit, 

fore,vel virrbus pollentes vel ingenio. in his 

Edmundum Skaum , Loodrni Pfafe&um,veE- 

Nam & offenfum regts animurn plerumqueieniebar 

, invrtis gratlam , Jelrnquenr~bus yeniamimpetrabac, 

deniquemulcis~n maps rcur 

ingent~um praemrorum fpefolicitant t fpcrantesfieri 

co~nmodepolXe , ut ille Cententias 

confirmaret.Eclero deleEli, quibusapud plea 

bus Cuis magno Cxpe ufui erar,mercedepler~~m- betn authoritas concionando quipfita fuerat : 

que velnuila , vel yreexigua, eaque fpecie ma- - Potifimum ~erb Johannes Shaus , Praefeai 

gisquatn pretio fpoklanda , five fatti fui con- frarcr , ac Pynkerus, A~~uRinenfiurnfratrum 

icientia contenra, feu bene dc onrnibus meren- in AnglLa Przfes. Ambo facrarum profefione 

doofienderr: cupiens quanrz apud principem literarum iniignes F Ambo concionum gloria 

authontatisforet, Certurn eBadeBcxtrain- celebres. Coterum utriquedoQrina tam invidiam 

fu~Ke,ot przterquam a6 una Reginaiab frafamam,quam virtusinfra dodrinam.Hi&rutGque 

reltqua fadione mutuo iibi tnfefiapa- mones 2 iuggeRu accuratiRimos in iaudem 

rrter amaretur. Haud remer; cuiquam illorurn 

~utoritate~ratiaque lnferior , qui diverfis ztal'rore&ori,alter 

anteguamRex creatus eKet,et,ab 

ter poR regnum initum habuere,plcaos odula* 

tibus apud fuos quique princrpes valcntesfola 

fcelerun~ fama poRerts rnc1areii:unr : eo diumrniore 

memoria?quo deterlore : ut beneficia 

pulveri , mali fi quid p a y r , marmori intculpimus, 

.At eadem adeb o Im celebris , amicis 

nunc notisque omnibus CuperRes , annisque 

velut in alterum progrefla teculo , deleta propemod~metialnfibilon~is 

inah priftini lurus 

memoria , miferam hodre vitammendicando 

f'fiinet rvivencibus camen ac fimulant~bus quition~sintoieratrdz, 

Pynkerus ~1 medioototionis 

curlu defiitutus vocc delceadit , populo 

id in Cuperos rcferente , velut hcrilegz palpationis 

ultores : Shaus publica omnium $nab 

minia notatus i haud mulro poR vitaexceIIir, 

tcedi~folitudinis~in quamfcfe pudorepublici 

confpc&us abdiderat. Sunt bcrqui Pynkerum 

negantinitiopropofiti conkium , fed re peraBa 

vulgato more gratiam wcupatum apud 

cupidumlaudisprincipem. Cartrolm ut deilbusdam,, 

qut nunc ei ftilRent adverfa forcuna: . io ambigitur, iracum Sha~confiatuf~ueadeo 

conlortps, nifi rcs illis incolun~es ipfa aliquan- communicatum confilium , ut ci prim2 etiam 

do conferva&t. Sed uti Cupra narrarecapi; partes infinuandse populo rei mandarentwr. 

mus , eddem hora qua Londini truncatusell Nam ea commodifima incipicndi negotii vi- 

Haffyqijus, Antoniusinterh Vodenilus, Re-, fi'cllratio, fi it wniiune folenni propolita re, 

rC.1 . &

-- 

a itra&tit concin~~2, 

IabefaQatosanlmos p lt iuanl , led amzrs qaoque incipir : & m od~ 

brsab regtad ~rots&bre~~~~ell~cere 

ruIo prrclpua oegorri parsin excogitanda mud laill ~uber , bier1 cairn ie ds re cognlrurup ; 

talldr regs cguia verlabarclr , oe ram lillpl- )fed p3uio pbft leducata!a de negotio pauca 

con61~um rn~pudeater expo:iturn prot!- yr;etacusfd~i~c li.c.~tentat fore, modu llla kk 

nus explvdcraur. In earn fein alra altls con- rloe cflth~lla~) ~heclr : quln ultra &+ 

ferenobus, hire) deoique Lrunma recidlr , ut , turutn . , il e? vlslihn paululum ei 

perlu&retur pppul~ . .& Eduardum ipium, graclficnretur. lila quamd~u per rmhlgurm 

&,ejus @&el11 fobolern silegit~mo eRt cotru 1 eglsordrlonerrl ~ILUIC , d~@~&rc, fcife 

na-? ,*a net ijlutn uoquam juac'regnalfe, cluld 111~ vellec : Illrerim refpondFr5: beaigw 

ner hvs rAe fucce&ros . p tatlone refia- & clrcull1Cpetie omnla , neG abfque.hvRgfti 

re l'rete&orem unum regni cayacem , i% u- cautlonepromlctit. Sed iibl ~ernotis rmba& 

t. Crre- quitfern plncldc 1 tIt;~oc:lrns bene . 1padls 11- 

aicurp Ebqraci Ducis legirimum filium. bus ad illhonelta folhcltan'vidlt , Veg$ 

scd ob$aum Eduardo ipfi natdium vioum, apertd rdftere : verurn fic compofiro &ts~iifieri 

Don potuir: , quin & jpfum Protedkorem peraro termone, ut cupidiratem'ejus .incenl 

pearingere[, ulporcei cum Eduardo corn- dersc magis quarn leoirer : quanl cum AMznyoe 

: tlec rdeo carnen%cenluic abfilnenduv. menclus 2ccenfHm vlderit quam uc-facl~ 

Sed euIn locum obliquo duCtu , atque acre iecextlngul, mod0 infamram , modo culya 

tra&aadum, &c ut cum drcantur omnla,mu1- ~Qnfclentlaln pr~tenddnt , orahr, uci flufira 

ra ramen lupprimi viderenrur : Lclllcet ne nlri delifieret. Ipfain cnim etli mhusdignam 

animus in marrem PIUS offcnderetu?. ' exiRimarer, q u fierer ~ ujor rep , dlgsis- 

~t ifl&,?ltemm, deffiiis Eduardl pto lpuajs rem tamen k quim ut co~lcublna ejur ficgi 

b&ndiS , re& axque a6tre agl 'ylaculr , & vekt cenfere. Reg1 haud quaquam LUueqrlm 

rnaxlm; polfec exaserar~ :dtque hulc rei to ram obfiioate repelh , nova llla coilfianria 

qaam.falbd & olim revrttam , rejeetainque fur[ admliatluni , qui.qm rararn caIllrarrm 

ca[umniam ~r~texuit 

, nlelius cognoicecur, cum exrmla venuRare c'on1un&am maximifqmdam 

altluf ab Eduardi'roojuglo fa#a ruin opum 10co ponells , ab ainoreconfillum 

rqetarnus. Eduardu* Wenricodepolito,po- rnutuatur,. ptlmo quoque telnp~r& Can, fiki 

utru regpi , Comrrem Varvici , vllu.1 opibqs uxorern ducendim conltltuit. Iraque re an,- 

~~~1.a 

popular^ garia florenretn legavel ac In , mo- CJUS ditlus1lpt)refia , quam ut ullv cnll&- 

HjrPahiam tm&acurum ds nugrilscu~~l Regis 110 evclll p ~fsr a Ile tameo vidrrcrur cupldip 

filia ~onrrahendrs. Sed interea tortc 

venic ad eumEllfabecha Grala v~dua , fortatem 

maglsFam quam fbo~umco~~fil~~~ &- 

cutus cum anllcls delrberac , qu1 facild certun= 

perquam renuis, at materno gcnere nobi-' nences In quam partern Kegs ao,mus propek 

liratts nlagoa: verufizque paretno Impale, icd 

non ob[curo. iplH curn ~n pula vsrfarerur 

dsrec cerciatrtn approbanr. C;eterunl mafcr 

ejusadeo rem xgtP rulrr, ur dllIuadedo y)= 

HenrrFi Regina: obiequens, nupfecar Grajo, 

eleganri qllldem acRrenuo, kd honefio map,is 

, quam ~laro rut porente : nempe null0 

tenlperarlr julgllsr honorificentius 1Jlutn "tillusque 

rebus confulcururn $a hdud bus p& 

hut domi pac?rrs. fi orccruum fib1 kegem 

adhucpac~, beli~ve~raduiniignl. Sed cum 

Hwrrcus pfiea prleliurn inrturus adverlus 

df~naace congluclner Indc non plifidlum 

tanturn fiabllrertdo regno, fed augenda pea- 

Eduardum Equltem fecerat : quo llle honore terea dltlonis fpem eRs. Narnlaud, lnqu,t, 

baud blduuln gavifus eodem in prolio occu- coajugium haud quaquam faneregium, tiuelebuit 

Ergo uxorejus , ur ~ I X, I amrffo vlro, rlr , ur fi quliplam pdulb drrlur aacrllam dec 

Henrico v~&o captoque, ipfa bonis omnlbus yereat fitam i~b~queadfcrlcat lfl[0~1~111, quad 

e,xura,rcia~is~~deficetin Eduardr fil'cum quad quoties acc~dlr, eriarn qul conilublutll puclmarltus 

ejus ab adverla parre Reterat , cecrde- l~graruldntur , ralnen delrrurn donllnulx, lrracque 

hdbirulugubrr & milerabill , acadvo- rldenr,quan juam haudlra lo:lge Cupra con& 

lucapeJlbus Eduardr Cuppl~ces ei Lbellospor- clonc;m vllgtnls qualm hujos bumllltas vlduas 

xigig j turnin fc converlum acrefiltantem : vi- 

,densaudlturo Gmllem , caufam verbs proponit 

, atque addit preces, uti przdia qurdam 

infri rus Majeftar~s em~neotiam fubfidtr, 

cujuS corpore , ladoieve ani~ni ut t~lhll lrnyrobo, 

1ca n~hll tam eximru~n elfe contendercrn 

baudmagal cenfus obnuptias ei pr~dem ;i ma- idemnut nonaliisetram loperfir, qu;e tlbllaulrite 

dollaca reddlfibl juberer, nequeenlm qua: 

Sua jam eraat fa& , ullo viri lui criminecadere 

in commilfum potullfe , ut mod0 detur 

11s przterea modls congruerent magrs. lncommode 

ccrte jungul~tur imparia net ullquam 

c~alekunt bcae qua: xlalde difidenc. 

crimene&, apudquem facramencum dixerac, Manca runt irc imperfc&a femper dlfpallbus 

in ejus fide regis ad mortem ufque rnanfifle, naraparenribus. SuQluete potes,ut hu~~fi;.. 

net minusfirmamiiiam , fi f~taLervaGnr in- rennlfimo quad obaaes regno progeneres 

columem , novb regi fidem krvatulum f~i6 Ibridas itc degenerrs iegulosr ct. ruus fanguls 

L. Rex ~n loquentls vultum defixus, inuhexis 

confiantiam tanca cum modeftla coajun- 

&am mlrabatur , orationis grariam dupli- 

Graji fili~s ut tcatres generet ? CertG fi Illa rlbi 

alloqur convenlrer maxlme , qua nuoc nlhll 

convenlt minus, ramen hcroianciam 

cante forina non mlfereri modo fuppkcem temprincipis quem aeque decear bcerdot~ pu, 

.-,.-**..-

titat-em parem eG ac dignltate proxime acce- la quam ru chari!l;ma mater -kveriotibus verdic,haud 

quaqilam centeqb itatl~n primo con- bis rlnpetere viderrs non me tan1 valde rnultum 

juglo itldclebili bigamla: labc polluendam. rerrltst, objlc~at hanc rn~bipatriz ponnJicu- 

QUJ~ quad, traaando iltbi matrlrnonio Ion- lusambienti forte idcerdotium, nam admini. 

gius progrefis es , qudm unde regredi non firando quanrum>~emini, regno non o&cir, 

inhonefie quess , forcalfc' nec tuto quideti~, Dcolque qdod habet ex priorr mitrimonlo liquippe 

legato in id Varnice Cornice viro to- bel~~, ld ego per grartas etlam in Iucro Ponus 

regnitui kcundum tepotenti@mo, qui no , qotn mlhl quoque col~biadhuc nondenecfrufirarilaboresfuos 

& eludi quae firma-8 fun[ allpuot* Ita mutuh probamentum dew 

vit,indolcat, n&latis;~fiimarete vldeoquim dimus nuprlas ngbis non ibfacundas fore, 

yaldc tuarum rerum intcrfucrit. Ac Rex Qamobrem conjuglun~ hoc quad ipfe mihi 

q~anquamlib~titer optabat quamGbi iykde- Super~s akirantibus delegl , tu quoque dl,]- 

Iegi&tm'atriquoque eroba~i,~amcnut ut iffa clffima gen~tr~xapproba , ~dcmque nobh ur 

rem acciporet; cum quid fa&uruse&t, apud fellcirer cedar, fauRis con~precarionib~s tuir 

fe conRituiIirft , muha ferio , qurdam loco adoiwre , q u fi ~ pergas,lnprakns adverfari 

rekondit, ur %ui [olutum fefe maternacura- nafcecur, hlnc brev~nepotulus c~bi qui te 

tionc rnemjniflet; Tametk matrimonium "bland~tiis fuis conc111et. 'Tamen mate[ ubi 

divina quaedamices ,' ihquit , virzutis ergo regs animum vidtc rnflexibilerh , ipfa contra 

conrrahinon ppulentipdcbe'at. Deo videli- obfi~narlor , 8r dolore fpreti sonfilii {i 

cet amorem fidemquemutuam inrpirantecdn- magisluccenb novarn irigredirur vjam ad disjugib>s, 

quod ego certenobis conogl& co&- curbandas nuptias. Erac Elilabecha quzfido 

, ramen hoc meum conjogium 6 uis vei damgentilitto nornine Lucia , puella net ignclcrafiius 

=Rimer vplga:o more hominum fan- 

&isutiliapr=ferentium , is ipfe ni fallor inveb~llse 

cgregia forma. Earn forte virgtnem 

rex cortuplt. Igitur ubi nupriarum appeteniet 

lllud non ulqueadeo incommodum.Nam bat dies, & pro =lore populus admoneretur, 

ego cene nulIius amorem populi yotiorem ne li quis obicem kiret eludl Ca~ramen~~m,~~duco 

rnihi , euim mei . cui haud paulb cha- ,ceretur mater ejusvelut e ~ ~ l u r u r ~ [ 

xiorem its me fore, G coajuglum mea- rum religio~lefacrorum,dtflec Lucian, fill0 vcrum 

non vidcar afpernari. Externorum 'vere uxorcm e 6 , data fide & firmaca concue 

rb neceairud~ner principum , quas maternus bltu.' Igitur feu non au6s progredi Ponti& 

~ ~ 

&=&us ruus pot~fimum ceniec ambiendas, cibus, fivenolente rege nuprias fuas advedo ruunde 

nos malorum fzpe flumen erupifE vidimus, 

tamelll~&bit adjungere , mtnore cum 

damno meo, fi qui meorurn fortP,fuitinearit 

'lhorecon@ergi a CU~ marer~~apietasauthori~~. 

tent pond~lsque tribuerer. lnterea refiicum 

eR quoqdcognita re; falfitasejusfama:rerincumlncognitis 

coyulari. Nam ipfe cerc? nec cererur. Accerfita Luc~a quanquam occultis 

ducerepoltiuun quam non smo, ow adamare 

quam non video, nec fat conlultum arbltror 

futuri incremen~i fpe quod prom~ttunt quim 

inffru~acoulil~rs, oftenrata fpeuxorem kregi 

fore, modo fidem conjugu [ibi 2 Rege &ram 

confiancer afilmet , cum ramen prop&to ju. 

prz&ant {+us externamarnmonia, prden- raojenro fuper ea re lojqdt~io~nrerro~aretur, 

tium bonorum fru~um~~rrurnyere,quorum fatetuc nu110 conjugii promdo regem obfiriripis 

e&Cenfus poteit earn habe,n:r perpetuarn 

vltz lbciam , quam 11011 libsnter Gpicias. 

@in accedere mrhi uxons nomine in ulterioc 

&urn. Ceterum amoris prae fe tul~ae tantum 

ut lpi3 luumobiiquiu~n fperavcrit conficuturas 

nuptias. Al~oqui nunquam concubitum 

re ditione novos titolos ne optari~n quidem, ejus futllk palfuratn. Comperta ergo & dequippe 

cui jam nunc tanturn terra: mar~sqlle nuntrata faifitate cornmenti matritnonii, Elidebetur 

, quantum adferre fidelirer tuerique fibetham Grajam ducit Kex fibique in Refitisnimirum 

unicuipiam fuperquefuerit. ,Ar ginam iociat hofirs paulo priusuxorem. Sed 

funt ubique r~onnull~ qua: huic Inez nulla cor- Comes Varvicenfis reverlus ode6 sgre tulir 

poris aur ai~~mt dotecellerinr , multis exupe- , illufam legatiooem ham ut coa&a manu retancetiarn 

, iRud ego neque hercle lnficior ne- gem in exlilurn expulerit, 6 carccre reaitutoin 

que probbeo fane 'quo ~nll~uscashi qu~busiic regaum Henrico quem Eduardus ipfius ope 

vidcntur , fruantur : eoquc contra lnjuriu~n Varv~ci depofuerat. Tantus ille vir fuit &re. 

eRqrP curquain eIfe meo meoquegenioab- lrquis OPI~US & poptilati gratia ut ab utrapar.. 

fequi. Nec Varoici Com~tem quem velut- tefietllfct in eam nlmrru1n regni gubernacula 

cunque auimatun~ non tam valde formido, 

tamen haud ram adverfo in me animo reor id 

incl~narent potens & Gbi Cumere nlfi honorifin 

centiusmulto duxrffet , reges create qu;imreilliut 

doleat qubd m ~ (enrrt h ~ lubere , neque 

tam iniquurn ur pofi~ler in delegenda coajugnare. 

Sed irnn~odlcapoteatia raroperpetua, 

Siquidcm Eduardus cum biennium abfuilfer, 

ge ejus mr poclus ocolu reg1 quitn meis, per- 

~nde ac pupillus adhuc fim , d cujus conjugio 

requiratur tutoris authoritas , quin dllpeream 

in privatiseifel~ber , qudm rex hac fer. 

virurc vellem , uxor uc invito mihi alieno arbitratu 

obrruderetur, Jambigamia: labesilregina 

interca in afylo memorato enixa princiL 

peln haud quaquam pari manu cum Varvicenfi 

congrelfusapudBerncttumdecen~abLondino 

rnill~buscaprorurf~sHenrico,comite~;ma~~~ 

utriufq; parris firage occtlb, regnum in ha domo 

fic confiabrliv~~, ut concuti nifi domeRico 

I?] 3 difidio

5 MORL 

J,nidio S: inceftina fraude non poilet. Hac,ut ipfopatrem referre, Hic en, ifiquir, unus at- 

Porstlarr~ta veibofios , ita prxtcrn~rcri yrorius queu~~cus Ebotac~ Duels, verui & li~dubirahrud 

dccucrat ,nc l'~ote&or jgnoraretur Edu- tusfilius , hat III~US YI~I nora tac~es, hzc ceracdr 

til~rs nat~lrum vlrlum obje&uras aihil re- taforma , aiilue ipla charrffiml Ducis peeoriperrfls 

quod 1\11us macrrrnonlo objicerec prz- bus adhuc vcttrrs oblervantrs efigles. Sed 

ter excoifat11 oliin \rc antiquacam calumniam. ailtea jam coitveiterac , ut durn hiec verba di- 

Caterum id coinmenturn quamlrber frrgidum cebancur , Protettor interveniret , ita fore 

ilhplacuic cu~ fatis erar aliquid dic~, n~mirunl ut purerur eatn Concionacor haud huinano 

fecuro cerroquc probanouts ab lenon exigen- conlillo , led d~v~no quopiam afflatus numidas. 

Igicurpofiquam iniiiumlnlinuand;epo- neproculiffe, tuln ut ea re permotus popuyule 

rcl Shao dccrecum efi , haaenus ur Edu- lus , Rrchardum Regem rllrcet ingemroarer, 

ardo, frarreque ejus, Clarentia: cotaque Edu- .ficvilum ~ri pofter~s djvinitus in regem illum 

ardi fobole (purlis declaratis , Prore&orrs ad qua4ique m~raculo

HISTORIA RICHARD1 111. 23 

jsm diu fuit quod voctre (biim qesqoam cer- l~arein vel noturn fere unqurm fuiP aliquem, 

to poterat , roc inte15atls laqueis atque ex- quein REX aliquarldopro hofie habuerat , qui 

rruCtis decipulrs, exaCfis yczterea ram m&~s allrs atque al~s telnpurrbus adverfsriatn fibi 

magnisqueaullo non anno trtburls , quorum plusquain drmldiam partem r~gni fui effetent 

turn qu~dem finis erac , cum nec regi qua rat, HOS paAo duin bonis veeris tendeban- 

I 

dere exrgeretcaula, vel popu~o uadk exolve, mrrnlidla,, corpora lin~ul rn pcriculum verer 

facultaturn qurcquam reli&tum eGt. SIC niebanr. Arque hoc qu~dem pacis temporc 

bar~is rndies abradrbatur , ut effudderetur in grebanrur, quid dc his zrumois &cam qtw 

1rnpro6os. e g Galanlitas e6 proceflera:,ut ex bellicistunlulttbus, velut P foate malorum 

jzm ne codueta: quidem rribtttorum for~nae omnium in veftrarn Rempubl. profiuxermt: 

iuffi~erent,fedbe~volenti~~laufib~le & PO- qpa: bella ut lemper luar funeRa, ita rum depulare 

nomen meris rapinis obtrudcbatur. mum funeaifima cum lunc civilia , uec cerra 

Narn qtraeRol.es qtloque non quantum ilk ulquam gntium infeRlus , aut acerbills civil 

cponce.fua dedilfet , kd quantum ipGs colli- lrbus armis certatumeR , quim illo Duce & 

bylret auferebant , tanquam poyulus in con- principeapud nos , qul durn invadit regnumy 

cedendo rribure , voc~bulum benevolentls dun> tuetur, durn ejicrcur , dum redit ac recuad 

ipfius voluntatem regis ad fuam cujusque peratrutlu~ , durn deyulhres fuos uIcikirur, 

bonacn retuliKcr. - At ille nunquam medio- tantum Anglici fanguinis exllauftunl eR, 

cri quiefiii contentus , omnem corradendi quanto non ollm itet~t his fubjugata Cdlia. 

prstexcum ad fummum ufque inrenderat. Ira populusimminutus aut oppreflbs efi , nolcaqut 

deliaa non fua natura , Ld oprhus brlrum verb ac Procerum'quota pars reliaa 

yeccantis.zffimata {ant. Sic minimis qur- eR ? Denique airerius dum pecunia ~etebabusque 

offen& maxima: indiag mul&te, cur, alterius formidabatur potentia , heutra 

cjuii~ Ilngea: layfus interdurn rotislocupletum pars tuta ailtquieta fu~t. Et quem non ide 

fogtun~sredimebatur, all[ utir;9magisqua'm Rum fib1 timebat , cui formidolohs erat 

avarrriz Cervirum viderecur, iuebatur morre, etram hater, cui pcperciflet qui germanurn 

durn lev1 cuique culp~ praetendltur laCz ma luQulit , aur quis amare poturlfet eum , G 

jegaris atrox oomen. Quurum rerum nemo ifiudpauit ne frater quidem ? Jam quis hoc 

eR opinor vcftrum , me qui cxelnpia exigar, ferat , quad nemo tamen ig~~orat , wrorcm 

canquam vobis Burdeti nomen exciderrt ho- Shori tam vlle fcortum plus apud principcm 

minis optirni qb Colum verbu~n qi~od inter quain ompes regni Cui uobrles valurfle , quin 

pclcula ternere exciderat ttucidati crudeliter, ex~pfisquosdatn magillsin rebus fuis ufosmeieg~buslibtdinr 

prit~cipi~ , veluti obtorco cot- retricufz necera~lo magis , quim honcRo 

la ktvlre cua&is non minore Markami patrocinio ?. Qyquarn ea fitis pudice vixif: 

ria, qt~r iudicutla pimas qautn c&t, adern- le fertuc , ql~oad i~nproba libldo principisvipro 

ob idiplum t~a~tfiratu , gudm stern0 11. , ro eam bo abRul~lT'et, civi ninlirum vefiro nee 

lorum dedecore judrcum qui rrttabanr, ut que inopi , & indolis ac fpei bans. Gtemeru 

vel adulatione corruptt innoccntcm horum hac in redequallbenr~usin defunai revctninem 

ipljrum fidei reltgiontque comtnrf- rentiatn Iilperrederem dicere , niC frufira ta- 

Itlm prlva leaurn ~nterprecat~one jugolarenr. ceretur quad omnes norunt , adeb inlatiabili 

@t~.de Thorna Coco loquar equlre c~vtque cuprdrtateflagravir, ut vitae cjus parsnulla mivdtro 

, bd quaiem perpauca: civitares ha- nurferendav~deretur. Nequeenim ulia fuic 

bent , qui otnnes apud vostloaores & 'urdi- unquam neque tan) hamilis, neque tam pones 

rlte col~[ecutus ell , & magnifice tens virgo , matrona , vidua , irlquam {emel 

QIJ veftrum eR aut tam rerum ncgligens o- oculuin defixiiret , qua: modo forma , vulmn~utn 

ut non coitrovet'ir , aur tam oblivio- ta, voce, geftu , denlque ulla corporis parihs 

uc non mekinerit, aut tam duruout non te piacuiat ei , quam non ille fiatirn null0 

~n~en~rfcar ejns viri dainno, quid damnurn di- Dei mew, nulla ret~rdatusinfamia ~erfi~ueco 

, calamitari, fl)oliis, aye ex tantisopibus recur, urgerer, opprimeret , irreparabili daaon 

regellati modo ,fed nuditoti quoque, non mno mulrarum iplarum , nec minore cumll~ 

allam ob caubm qubd eum aniari cq- &u& dolorevirorum, parenturn , & fi quid 

ti~tt ab $is quibus Rex infenfus crat ? Sed cuique erat amicorum rcliquum , qui cum 

quis finis erit,li viritim recenkam , quum ne- fuapte%nt honeRi , tam chatam habeat u x ~ 

mo fie ex hac tanta frequeittia , qui non aut rum callitatem, honefiatemque familiz , uc 

fuorum periculo fit expertus, aur fuo, fami- quamvis potius jaducam ferre , qu4m talem 

Iras totasin ultiinum dlkritnen adduaas, cau- con!umeliam qucant. Atlicethisatqucidgeid 

plerumqve oulla aut admudu~n ex fefe levi nusaliismikriis , uidique regnum mire yrearrocrbus 

tubni,xa nominlbus. Quin nul- meretur ,VOS tamen vet inprim~s earum parti- 

lum tam capitale fuit,m quod per merain ca- cipesfuifiis, cum quod no11 alibitam copio- 

dumnram facile non impingeretuc. Nam d exuberat injuriarum materia, turn quod 

quurn rex praveniens legirimurn cegnandi craris ur plurimum ptoximi. Maximam enim 

ternpus EcPptruin vendicarer bello , maximi anni pattem haud long2 dilcedebat ab urbc. 

piaculiloco habebatur in divitem, illi cogna- Et tamenvosefiis hi , quospraecipuP 

rum, afinctn ,, necefhldtiom, amicum , fami- julti~rnisdecauGsdebucrat , taoa ideo

2 A. THOME MORI 

7 

ab hat &itate maxim$ totiusregn~ ce- eR, ut 1s quem jpfi regno deftinzverunt no0 

lebri rnultum Apud exrcros omnes lncllta: fa- aetatls tnodo olaturz lira verum adlnlrab~lem 

mz accedlt prlncipi , id clood nlagno cum quoque prudentl~nl , magna cum relunl ufu 

impendlo , pe+uloque veltro in rcbus rjus acfumma don11 for~sque partavrrxllte , gloria 

pro[peris , adv&tisque omntbus a~n~ciflimo~ ConJunxerlr. Q1 ralnerh rantum onus ur dixi, 

anilllO~, extmlam hdem, li~l~ularern kmper gravarllu fit 111 lr~ufcepturus, tamen eout fieprsfiltifils. 

CUI tam p~o affe~t~l ve- ramus adduo polre Cacillus, fi vos quoque cifiro 

in Eboracenktn domum , ~LIUIII 1s qui VCS honeR~lIillll , crvitar~s hujus cegnl 

maximc debebat, iefegrarum gerer~[, clarifiimz RatlteritlsnoRrisin hacrepoflu]atir 

I.efiatnuncfalrem qul fuperis annuer~rlbus fa- vefiias precrs adjungere. Qod vos ut faciadlligentius. 

Qod ipfum ne nek~retls~ea tis a quanquam pro fipientia veftra non exi. 

demuln totius hujus noflri ad vosnegotilcauCa guam lpem concepimus , tamen etiam vehe- 

Quam durn exponimus,quzfo ut caeptfiis 

Non& opus rat~s fcio, eadem ur 

menter oramus, ldque eo certt? confidentrus, 

quad praeter has nofiras preces ( quas ipras 

jpfe recen[eam denuo, qu;e tam nuper Doctor 

Schauuserpofuit S(uggefiu vobis , vlr ut lonquoque 

pro noftro in vos Rudio nonnlhll hablturas 

momencicred~mus) non toti modo in 

gP facundror, f c Authol longe cerre quain publlcum reg110 pr0fuer:tis tali deliRendo 

fum ego gravior. Neque enim mihl tanrum princlpe, fed vobis q~oquefiorfum ipfis earejp6 

arrogo, utmeaperinde~alereverbap~R~- glt? commodabiris , quorum ille o&'ciis im- 

Iem,arque ejlls , qui ipfuin Det verbuillprz- cerium hper acceptum ferec. Haec Dm 

dicat populo, prlefertim tam prudentls,uc me- quum dlx~flet,cxpe~avitprotinus,ut malllbus 

]iusnemo quid fir dlcendum, ~otelbgar. ~orrd pedlbusque undlque ilh applaudercrur , utque 

tam religiosP, ut certum li~, nihd euln contra Rlchardus una ornlllum voce rex falutaretur. 

fuafurunlqudmkntiat, ex eo przfertlnl loco, Sedc0nt1-a tantaln fuam fpem cum alturn "11quemnemo 

bonusunquam mentitutus alccn- decunque hlenrlum an~mrdverrer~~, 

dlr. lgitur ab hot tall ac taoco vlro didic~fiis, lnfuf~rrans prafeao : Quid fibi hic habitus 

hujus adminlfirand~ regni ]US Rlchardo Gh- vult, ~nquir, Opinor , rnquic ~lle, non bris 

ceftrig Duci potent~ffimo , atque omnl virtu- exaudltam lllisorationem tuam. ~d quidem, 

genereflorentrfiin~ debe~i~nempequum inqult Dux, corrigecur fact14 : fiatimquc alipatrl 

fuo clariffimo Duci , cujus fkguinelata quanro connmrlore voce quim antea eadem 

leRe regnum firmarum cR , is nunc fiuperGr ~111s verbis, all0 r ~tl~~ordraerepe~~b~~ : ve. 

ullus, qoi rird quest filccedere, cum ob illegi- rum aded dllocidPornateque, vote, vultu, geb 

titnas Eduardi nupcras, quibus nullam potult 

fobolem nift fptlriam gignere, turn allam ob 

ftu tam accommodo, ut quisquisaderat, fateretur 

faclli nunqoam anto audivilfe re tam 

quam ut llle iig~~rficavic~~u~s quam malam cautarn tam bene peroratam, CXree~planavit 

: ica & ego lnra&aln mod0 przrere0 

, adduQtls ptldure ac reverentla Prorerumfiveadtniratione, 

live nletu attonit;, feu 

qllod all~m quisque loquendl ducem fequi, 

odeb in matiem eriam talem retinetltis 

pieraten, , ut gravatim in eam finifiri qulcqualllferac 

etiam cum bono PU~IICO dlcl- Eas 

qtldm lpkprsejremalebar, omnes ex gquo [acebanr, 

~'raefe&lls igitur eain renonnlhil & 

ipfe percurbatus , in unum fe cum nuce, & 

ergo res cum & ~roceresa bona expartepo- confclis quibusdam colligens * negaavir mopu~usperyendilfcnt, 

& LimulanlmadverriR'cnt 

non bellicas mod0 virruces, fid ornnes przterea 

moderando itnperlo appofiras artes In u- 

num h,unc virum ita dlvinltus collaras effe, ut 

[olus regnuin natus vrderipofit , haud ferentesampliusfpuriafob~le 

regi feCe, nec tam 

acerba rnala diutius inveterafccre, magno deris 

efie quldquarn proponi civibus slcerlus, 

quam recordarorisvoce. Inde natam forcafi 

taclturhitatem , ne quid has con[uetudines 

in-imutare viderenrur. Appellant &cordatorem 

L~ndl~~enies ~bi eum , qui prafeai aaec 

f~reRerudlruspattiisle~ibus, ne quid in reddendls 

judrclis , impenrrapeccetui. ~d mucrevere 

confenfu fupplicarel'rotc&on, arquc nusrecens interat Wilmanfonus qllidam, vir 

ejus oblecrare clemenciam, ne ipforum refpu- honefius gravis, quern, quum haudunquam 

atpreces , nevein ferecufet oi~usadm~n~Rran- adhuc allocucus populumfuerat, ma]; urebae 

di regni fufcipere, quod non 2 jurelnagls ~ UO ram ~ ~a~fpIca;~m inirium. Ceterum jufius 

quam ~ei~ubiica:fecerit comlnodo. Sed earn dlcere,malum 6bi metuens, fi recufarer, elrem 

dubio procul haud ltbenter admittct. 

@ gnarus pro fapienria fua perpendacfacil2, 

demetiamip~epropofuitden~~,f~di~~f~~~~nem 

temperans , ut Duels ornnia verbis acciquanta 

plus cucarutn qualm commodi fecum 

feratimperiurn,pr;eferti~nei, qui fit deccrnat 

perentur dl& non his. Sed nihllo fecius 

durabat idem populi Racus, non aliter quam 

grere, quemadmodum ilium fat CciogeRurum fileri concubla no& role;, obricenrir, vulrufi 

ceperit. @od ego munus predlco vobis que adeo immobilt , nullo ut figno prorfus 

baud quaquam puertlis effe ingenii , idque uilum anlmi fai Cenfum piz fe ferrent. 

ipfimcerti fenfitfapiensille , qui dlxit : Vz Dux nonnlhrl offenfus quod ejus orationem 

regno cujus Rex puer elt , coque msgls Sc ve- tam advertis aurl bus animisque excepi&nr, 

fira:fortunogratulandum , Ck iuper~shahcn- converfusadpraftaum : Quid fibi vult, inda 

efi gratia , quorum benignitare provlfum quit , filent~umiftud tam conturnax, fiatim. 

quc

HISTORIA RICHARD1 111, @F 

que ad curbam relpiciens : Viri Londinenks, 

inquit , nos eaderc advosrelaturi venimus, 

quam'in rem neque auxilto admodum veftro, 

ambulacro fuperne defpiciens acciplt & reddic 

fermonem. Tao~ntrbusi~itur untvertis, Dux 

ab equo fublimis , ptimum petit uti liceret ipGs 

neqiie confilio egbamus.ebamus Poteramus enlm qua: vellent ilbere citra ullam ejus offenfam 

proc~res&reliquus regni populus LufFectKede- proloqui, quanquam eniin nihil meditarentur, 

ligengo prtncipi,nrfinofierinvos amok hafifiet,~evos 

abejus tratiaturei excluderemus,in 

quam adfcitos ac focios elfe veRrarum , tam 

unde non & illi decus & regno commodum 

proveniret , tamen quum incertum Gt quam in 

partemili~usarnpl~tudo cfletacceptura , nibil 

eatdererum,ut nullius;equ? rerulent. Hutic 

anithum iofirttm vos aut parum cernere , aux 

lpfos nifi impetrara venia locutlros. Ad hac 

Proteaor, ut erat in tali reperquam benignus, 

parvi penderevidemini,quem ne rclponfoqul- atque affabrlis, cum cui mirus ardor infrat co= 

dem dignlim cenfuiftis.@in uno falrem ver bo gnufcendt qui vellent,annuit,arque hartatur,ne 

refpondeatis, potentiRimum Glonceltlia: Du- dubicent,quicquid decreviffet~t edicere , fibi 

cem , quem ccteri alioquin otnnes i'roceres, verb aninri in eos fui conkicnria perfuafumnipopulusquc 

deleauti {unt , vosne in Regem hi1 in fe qilenquam cogicare,quod nun gratia 

adkilcivul$s,an non ? ReCponlo namquein magis lir,qulim veniadrgnum. - Igitur Dux ea 

urramvis parre111 dato difcedemus , band a m dernurn Protectarisoratione fecrrrus, auruseft 

plius rnolefii vobis hac de refttruri. Ad hune rem cum fuiscaulisexponere, tandemqucimfirmonem 

excrtatusalrqt~antum yopulus,muf- mcnfam e~usirnplorareclernentiam,neregnum 

fitare inter fe, & audir~ {onus tnagrs qudmver- tam dru toc~ntolerandis malrsaffli&um negliba,quaIis 

exalveo redditut em~graturrs ap~bus, geiec,l~roceces,populumqueipliusadvoiutum 

quoad ex uitrma parte cursa: , qua fe mililRri pedrbus pro confucta ejus benignitare reipicequidam 

Nashefcldi hujus contllrt participis rec , procumbenti in Ce unurn paaiz fubjrceret 

~on~l~baverant i tergo, rep:nrP clarnor tolli- humetos, reinpublican1 propedirutam acprosur,RrchardeRexingeminant~um. 

Ctvesretro culcatam erigeret,rnanus fceptro tandemvelcervicesadrtarrabund~ 

Ac&ere. Sed clamantibus 

adjungant i'ek Famull qutdam nu!la Kior 

remoni navrs diu fine perito gubgrnatore 

flu~ta~~tlsapponeret , captirque rlludvene~anchardi 

cura,win turbafit,acpueri Izanovan- dum pateretur onernri diademate, neque adeh 

dis~uomodocu~lqucrcbas. Sed Qtrx tametfi domrnationis ternpefi~tes horreret, ncquededifplxebac 

~llud , quod nullutn honefium ci- ledetur immodelta modeR~a , ur luz quietis 

vem in ca partwidebat,€a&um tamen cu15~dP caufa , nrgle&o ocio public0 ,. regnum libi hul 

pro fr rnverrens , indr&ko rurfii Clent~o jucun- mano jitle debiturn, ab fuperisiil~ deltinatum 

drtEmum ilium clamorem dicit animr rirdefi- defi~~e~cr , 2 quo tantoplus honoris ferretac 

gnandum Regem , adeoque alqris in unuul mlnus tohcirudinrs, quanto popdo imperaret 

confhntientis , ut nequidem fir auditus, qui ipfiusarnanti & rllins i~nperio fubeIIe cupidircontra 

dixcrit , quem tam eximlum affe&um limo. ProteEtor ubi verba Ducis accepit,vulcu 

vefirum nos,cum erlt opporrunum , iic facie. haudquaquam annuenterelpondit, qubd ncc 

mus, ut audrar, idem at vobis haud dubie in iplene(ciret vera elfequ~illeretulrfit, fe ramen 

magnum al~guando bonunl vertat.Sed interi~n eo fu~n'e affeauin fratre~n , eo in liberos ejus 

vos oramus,nt crafiina die pariterornnes majeflatern 

ejus adcamus rogaruri , quad vosei 

efi, ad hzc tantam habere honoris fui rationem 

, quam cr~tius etiarn coronis anteferret,ac 

tanro cum eonknfu deruililir, idem ut luo con- inducerein animum non poffet, illorum poRu- 

Senlu habear raturn. HIS drCtis defcenditipfe, latls iatisfaae~e. Nem~eextera~gences,~u~bus 

czteri difcedunt : parsapertd tncdki , multi G- resquo~attogerercrur minus cornperrum fo- 

~nulata Isetitia, tlec dcerant tx rpiis ducis comi- rer,ex aliorum cupiditate ipfum quoqne zRitrbus,qui 

quunl preinere ma$itlam,quam non rnaptas , ita fuani finlam venturam in pericuaudebanc 

oflendere, nun pocerar~r, vertere in lum ,qoaii regoum non jure debitum per iojuparrerrm 

vulrus coaAl funt . dum animi dolo- riam occuparct. Sed tamen ienw modo eosecn 

per lachrymasegererent. rum poftulatis ignokere, verum etiam v.oIun- 

Igttyr poRridie nobiles , civesiue ,magna tatibus egregie in fe pr~~enfishabere~habitufrequentiaadeunt 

Protettorem , qui Londlni r~lti>quegrat~as. 'Ckcerum orare veliua caufa, 

diverfabatur , mifTius intronunrlus,ait : Proce- \ quem in fe animum gererenr eum totum conres 

omnes Senaturn, populumque Londrnenfern 

pro foribus ere , qm ejus'expetant expeecntjde 

colloqu~um. Sed is prima dubrrat 

fignarent PrinciPi,coi ipfepartrequam regnare 

tnailet , nec tamen operant confilinmque 

fuutn, quatenus Regi Irbuerrt uti , defuturam 

progredi,incertus quid fi,bi veller ea rurba, qua nunquam Iteipubiirae, quam etiam nonnihil 

lic iiipervcniier inoplnadri. Hanc Proteadris exiguo,iiul: procurarionrst~mpore (quodDeo 

cun&ationem Dux ad Ce allatam oftencat cc- nofi fib& referebat acceptum )iublevaKei, vel 

teris,uti fcirenr qua@ longeadhuc abelfet P~Q- eo prsecipu2 gubd improbos quorundam cotettorab 

hujui cogitatiooe propofiti; oatm, qui earn perturbalTent antea, quo minus 

Cieterum remrffo n~nri~ma~~iisobfecrant iterum vexarent , ipfe lua partiminduhria ,.fed 

precibus admicti , adferre ea qule nifi aptid plurimum divina providentia comprefifit. 

ipfum.non funt prolaturr. Prqdrt ergo tandem, Tum Dux habito pal~lrfper cum fuis~ollo~uio, 

oec adhuc tameliplane fcilliscred~t : verum ex rutfus ofiendir rem ejusmodielfequam incoe- 

ED1 pifint,

"iHOMiE MORI HISTORIA RICHARD1 111. 

pi&nt, ut etiam G cflet integra, tamen vellent tcrtio vix adduci ur dicatnolentem veil$ 

earn rnagnisde~aulisag~redl, nunc vero lon- quum interim ut nlhtl folvat Principi , tamen 

gius progrefis qudm unde fit regrediendum, arnbitum pen? declatant empta: Potltlficl~ 

Denique patribus populo~ue certum , non bullc. Jam eum quilmperatotisperfonam agit 

paffuros amplius lpurris Eduardi liberis fubjici in Tragcedia,populus nod ignorat forfitan c& 

fife, Proinde fi delatum ultronodafpernetur ~erdonem? Tamen tanta: rafcitia: cR 11lic [cite 

imperium, unum egeiplum omnibus omnium quafcias, uili quiseum vocet gut ver; eft,non 

votis expetiturn Pringpem. Sin omnino defi* qtli falfo fingitur, veniat in perrcttlum , neab 

nitirefpondeat ienonfulceprurumafac~12rpfos perlbnatis fatellittbus malo joco benevapuler, 

inventuros qnempiam,cul refpublica cur2 lit. &idquidem merirb,qui totam fabulam fit ag- 

Hzc verba Richardi animum tam valde 4 re- grelfus intempefirva veritate turbate. Sequengno 

abhorrentem fola fletrere, cogidtis fi recu- td die magno cum Comitatu vcnir in forum, 

iaret ipfe, nepotem nihilo ramen ma@ regha; non illud Londinenfe , fed majus a;que auguturum. 

Igitur ego,u€,inqdit,do~coanrmo tam fiius ,quod eR in palatio apud occide~ltale cczobfirmato 

decretum vobis Regem huoc non nobtum , ubi ab o~nni parteregnipromifcua: 

ferre d~utius, lic invitos vos al quoquam regi aguntur caul. Ibi quum in ea fcde collocaflet 

nequepo&video,neque fasea fentrod Cert; fe, quz regium tribunal, ob id vocatur, qtGd 

quod ad meattinet,quanquam aliom neminern judrcia lic ineo foro excerceantur , acparem 

eITe Ccio,cui regnum hzreditate jure debeatur, obtineant authoritatem , tanquam ipfius ore 

pluris ramen hasvoluntaresvefiras, cgufm om- Regis prolata, pro concioee rurfus oftendit ex 

nes leges, quarum vis omnis d vobis pendet, fa- eo locopatifimum pofrefionem Cefe rcgni cacio 

: quorum quoniam tam confpirantem in pere , unde Regis ore populo jura tedduntur, 

me confenfilm perfpicio , ne vel parum fortis quod tdco faciendum cenfui&t, quum Gc fenvidear 

in capelfeoda Republics , vel ve[tram in trret leges exequi , eas(lue adminifirare, id fit 

me benevalentiam non agilofcere. En hic in demunl Regem efle. Deindepr~ceres~rnercame 

hodierno dre procurationem utriuhuere- tores,artit ces,denique om~~e genus hominun,, 

gni. Angliz, Galli~~uefuicipio. Alterum ue (fed ea collegia nominatim , quaeBricannicis 

defendam Er amplrficem : Alterum, ut vobis itudentlegibus) otationequam m3xim2potaIt 

fubjiciam , atque.in potefiatcm vefirarn redd- op~lari,concrliar. Poitcemone cuiquam incam 

: aemye adminiitcationem earumdunra- t)dum eum f~ceret metus, fimulut bencvolcnxat 

meam duca , jus verB fruttum4ueac pro- tiam pareret inlid~ofaclementia , ~aladilrenprieratern 

urriufque omnem veftrum , haod Gonum oratione explicans Iimul& concordia: 

dubfi yublicam. Quem ego anirnum quo die bona , oiaendit fe omncs erga quoscunqueinibabere 

defiero, eo die precor,uc fuperi mihi miditias cxanirno deIere& deponere , omnes 

nun regnum hoc vcfirum mod0 , fed vitam omnium in fe offenfiscondonare public2,cujus 

quoqueipfam us indignam, quz retineatur,eri- reiut manifeitam omnibusfidem facerer,jubet 

piant, Hanc orationem ejus alacris excepic ad feacccrliri Foggurn , quem diu capitaliter 

clamor,RichardeRexingeminantium. Pro- oderat , addu&o exafylo proximo ( nam illud 

ceres cum Rege(lir: enim ab ea hora vocari cce- timore ejus perfugetat) in populi confpettu ei 

pit) concedunc intro opulusdifcedic domurn dat manum. Rem vuigo accepram ac jaBatam 

:p 

varii adfe&tus,multaque fuperea re Gcum dif- laudibus, prudentespro vana habucre, Inter 

ikrens. Sedplurimisin oreerat impudens illa Remigradum ut quemque habuit in via obfimulatio, 

licagentium loquentiumjue, tan- viutn, ita femper illis ad fervilem propeadulaquam 

protettor de eo qtlod agebatur, nun: tionem Ce demilit, admifi confcius, ne Gc cguiquam 

nequeaudiffet , neque cogitaffer antea, dem fecurustamen , aur quibus adblandiebaquum 

interim nec ipfi quidem dubitarent ne- tur,coafidens manum d capulo non referrc, & 

minem elTe tam Rupidum , qui dubitarct rem circumfpe&are undique, velut repercuKur~~s. 

omnem de compolito geti. Sed alii morem ' Cum poR ludicram illam eletkionem regnare 

caufabantur , & recepam in rebus humanis capi(ret,coronatusefi,eaquecelebritas magna 

conluetudinem , qua tic oporteat maximas parteillo ipfo apparatu peraaa, qui ncquasque 

res legirimisquibusdam perfici cere- pori cjus coronando fuerat 

moniis.Narn &eum qui creatur Epifcopur bis 

deftinatus. 

rogari num velit, bispofiquam [anile negare, 

C,ttera defint,

S ANGL - The Center for Thomas More Studies

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?