Glof.ordi.&NicoIaideLyra. - The Lollard Society

2203 Glof.ordi.&NicoIaideLyra. 2204 

A hac a>.toritate non babent intetttunt,fedforie ex ea pntefi oppofnum 

probari.M quod fciendutn quod aliud efi dlcerc. hicmzntotcic 

gis Moyfi, & ali'id efi dicere: Seruate legcm Moyli, &e. îum ad 

feruandam ItgeihrequiritHrfacereea quxin Uge prxcipimtur , & 

yitare ea qu4: tn Uge probibentur. ^d msmoriam vtro legis babcndam 

boc non reqmitur.fedfi

2205 

l.Machab. 

fi fcciquatumpotui,&pnorIslibriexpofitionemjLudoui 

coRegiseditadedi.lequentis 

vero iuxfan£litati tradeda 

haberes me 

referuaui.vt petitio tua non eflet vana , neq, 

fuggiUandum,quafi tibi roganti noUem confcrrc. quod 

ali)s gratiscontulcrim. Proindequia lam confcdtuopus 

habcs, vtereeoikut 

decet feruu Chrifti 

cumcoione multorum.&quod 

folus 

impetrauerasad plu 

rimorum vtilitatcm 

peruenirefacias. De 

catcro quoqucvolo 

fcire Sanditate tua 

quonia ipfum opus 

ideopartim dediuirahiftoria, 

partim 

de lofephi ludeoru 

hiftorici traditionc, 

partim vcrode aliarumGentium 

hifto 

Cap.I. 

voluminumannotantur hiftorias.Prenotantautempr.-c 

liainter Hebrôrum duceSjGentcfqucPerfam^pu^nam 

quoque{abbatiiorum,& nobiles Macliabî triumphos, 

fadusquocjueamicitiarumcumRomanorumducibus 

atquelegationum.Machabî fratres 

feptcm ab una ma 

treiVlachab9anominegeniti,cultodienteslegem,parris 

traditionem,non raanducatescarnem poicinam,ob hoc 

ab Antiocho Rege fûiffimo in Antiochia martyrii o;loria 

coronati {unt,cum matre fua, atquc iepulti cum ma- 

gna vcnerationc ibi quielcunt . 

riiscontexui.vtquia 

non tantum gcntis Iude->;,ac principnm cius, fcd &aliarum 

Gentiumfimilitcr inipfblib.mentiofir, cx multo- 

rum lib. coUatione veritas (acrc hiftorie pareat,5c fenfus 

narrationis eius iedori lucidior fiat . Tu vero fi quid in 

inemoratotcmporetibigratum,atqucvtilcinueneris, 

largitoriomniumbonorumgrariasrcfcras. Siquidaut 

220^ 

ludsi.fcd Ecdcfia pro canonicis habet , proptcr quornn- D 

dam martyrum paffiones vchementes, atquc mirabiles, 

qui pro legc Dei anreaducntum Chrifti ccrtanerunt 

•JcIdcm.Totus canon diuin.irum fcripturariim hisli- '- Jedoftr. 

briscontinctur.QuinqueMoyfis.i.Gcnefi, Exodo,&c. Ghrift:c.8. 

lob, Tobias,&Hcfter,& 

Iudith,& Ma 

chabiEoru libri duo, 

&Ffdra:duo,&c. 

•5ii 

M T{^^ L l T t. i{. 

•J< Hier.Machabforum libri licet non habeantur in ca Prolngo.t. 

noneHebrgorum,tamen ab Ecdefia interdiuinoru vo- i»ii.Mach. 

luminumannotantur hiftorias. 

*Hegefippus.Machab?orumresgeftas prophcticus F 

fermopaucis abfoluit, rcliquorum vlquead incendûm 

P«4oso>n^'- ' 

templi,& manubiasTiti Cxfaris rclator 

prclia. 

Quin.Cu t. 

Plutirc. Pau 

las Orofiui . 

Jib.j.CJtf^. 

2,107 Glo.ord&NicGlaldeLyra. 2208 

^ a omnium obti,tnuni.& inter- 

ConJlunii,\nqmt,praliamul.& 

A fecit reês ter.& aaeptt fpolia mulriti-.vi .& ftluit 

Alexandri 

tcr. m covfpe. 

2209 

l.Mac!iab. 

a Etfihhterraln con. Eiiis >quia nuUusei rcbcllare aa« 

ucbat . 

b £r pofldec. Dcuiftis vbiquegentibusvndiq. thefauros 

& opesearum Alcxandcr abftulit. Vndeco mortuo 

fatellites atque militcs eius propter opu magnitudinem 

quas congregatas 

habebat, ac potentiamregni, 

abinui 

cem dillenticbant , 

ficutPopeiusTroguseiufquebreuia 

II. tor lurtinus in U- 

brishiftoriarufuarumoflendut,fcri 

bentcs quod defun 

do Alexandro in 

thefauris eiuscentum 

milia talcnta 

auri repcrta funt, 

(B & in annuo vcdli- 

Et perrranfiit vfque ad Enes terra^ ,& accepit fpolia mul- 

eius . Et 

titudinisgcntium,&:filuit terrain confpcdu 

congrcgauit virtutcm &exercitum fortem nimis,& cxaltatumeft&eleuatumcoreius, 

&c 

obtinuitregionecit,ficutprxdi 

£lus PompeiusTrogus narrat dicens:Quia cum Babylo 

nem reuertens muitis dicb.otio datis inrcimilTumolim 

conuiuium folcrtcr Alexander inftitucret,totulquc 

in Ixiitiam cffufus,cumdieinoflcm peruigincmiun 

xiftct,reccdentcm iamaconuiuio mcdicus Ihclfalus 

inftaurata commcflationc,& ipfum ac fobolcs eins inuitauit, 

vbi accepto poculo media potione repentc ve 

luttcloconfixusingcmuit, elatufqucaconuiuiofomia 

nimis itaexcruciatuseft, vt ferru in remcdia pofcerct. 

tadumquehominum velutvulnera indolcfceret, ami 

ci caufas morbi intcmpericm ebrietatis difleminaue- 

runt.Reueraautcm infidiaefuerunt. Nammemoratus 

Antipater cum chariffimos amicos fuos intcrfcctos vi 

dcret ab Alcxadro,fcque magnis rebus in Grccia gcftis, 

non tam gratum apud rcgem quam inuidiofum cflc, a 

variisfe criminationi- 

matrequoqueeius Olympiade 

bus vcxatum,ad occupadum rcgcm , CaflTandrum filiu 

datovcnenofubornat.quicum fratribus PhilippoSc 

. loUa miniftrarc rcgi folebat,cuiusvcncni tanta vis fuit, 

vtnon£re,non fcrro.non teftacontineretur.necalitcr 

fcrrinifiin vngulaequipotuerit , prxmonito filio , ne 

alij quam Thciiralo,& fratribus crederet Hac igitur cau 

fa apudThcflalumparatumrepctitumqueconuiuium 

cft.Philippus& lollas praguftarcactcntare potumre- 

gis foliti,m aquafrigidavenenum habucrunt qua prae 

guftatxiam potioni fupermiferunt Quanadic Alcxaa 

derindubitatam mortem fcntiens agnofcere fe fatum 

domus maiorum fuorum ait :Nam plcrolquc Aeacidarum 

intratricefimum annumdcfundos.Tunuiltua 

tcs deinde militesinfidiifquepcrirc rcgcm lufpicantes 

ipfc fcdauitjcolquc omnescum prolatus in cditiftlmu 

locum vrbiscflttadconfpedum fuum admifit, ofcurandamque 

dexteram fuam flentibus 

porrexit. Ciira la 

chrymarentur omncs.ipfevcro finc lachrymistantum 

verumfinc vtlo triftioris mentis argumento fuit , vt 

quofdam impatientius dolcntes confolatus fit, quibus 

madataadparctcseorudcdit.adco ficutin hoftcs,ita & 

in moncinuictusci animusfuit.Cudcficcrecum ami 

NICOLAVS DE L Y R A. , 

I F.t pcrtrafiit vfqjad fincs lcv.Habitahdis ex paric oniti!. 

1 Et filuit tcrra in COnJ^îawdlus andchatjtbi tcfillcre viY 

bovtlfaHo. 5 Etcongrcgauitvirtu. f/oc ponJf«y flt^cc- 

fpQiidendum tacitx (jucjiiom,quia poffet quxri:Qi4omo(to fccit tan 

t.i c:m pa/uum tffct regnum MaudoniA\& rcjpondetur, quud con 

gYigauitfibiexcrcitum valde fortem nonfolum dc Mai.cdoma, 

fed ctiam de altfs l(jc:s,^ btlUlorcs undicumqê jibilibcntcradh£rcbat,namin 

rUiortjsnon rctincbat /ibi niji bonumhonorabile 

ci 

con- 

M V^.A L 1 r >: K . 

5 

6 

Deciditin /tfl«»/,Aflumesnoftr^poffibilitatisdcfcdu 

Et co^nouitquiamorcrem.iîztn antc mortcm fuam 

pluriesprxdixjt ,& voluntaric fufccpit. 

7 ktvocaiittpttirosjuos njhilcs.Capoiioôî, qui licct de 

numili plcbe fucrunt progcniti ,tamc fucrunt nobilcs 

Virtutc & ^pirituflTanfti charifinatibus adornati,dc qua 

nobilitatedicitur:Nobilitasfolaert animum quae monbusornat. 

Qui 

Cap.I 

221 

d viderent, quxruntquem impcrii facianthBredem : D 

Reipondit: Digniflimum . Tanta illi magnitudo animi 

fuit,vtcumHerculemfilium, cumfratrcmAridcu^cu 

Roxanem vxorem praBgnantemrclinquerct oblitusnc 

ceffitudincm,digniflinaum nuncupauit hxrcdem prorfusQuafinefasef- 

fetviroforti aliu, 

quam virfifortem 

luccedcre,auttanti 

rcgni opcsaliis, §[ 

probatis relinqui. 

Hac voce vcluti 

bellicu intcr amicosceciniflet 

, aut 

nialum dilcordia: 

mififlTetjitavtom- E 

nesin^mulationc 

confurgunt,&am 

bitione vulgitacitumfermonem& 

fauorcm militumquaerunt.Sexta dicpraiclufa vocec- 

xernptum digito annulum Perdica:tradidit . Quzres 

glifcentem amicorum diflTenfionem fedauit . Nam ctfi 

non vocenuncupatusefthxres,indiciotamcn clcctus 

videbatur . Deceffit Alexander habens annos triginta 

trcs & vnum menfem. 

Haecautequia in hiftoria Machabsorum rcgni Alc-* 

xandri mentioeft fada.ideoex libris Gentilium interpofui, 

vtlcdoragnofcerernon fruftravirtutcm Alex^ 

dri enarrari ,fed magnanimitateatqucadionceflcipsu 

prxcipuum. Qiiod autcm Alcxandcr dicirurdiuiiiflre jû j,i(i.jjf, 

icgnumfuum , cum adhucviucretpueris fuisqui fecu ,, Pau.Oroeranta 

iuucntutenutriti non tam ipfe hoc diuifit,qua fiusii.j.c.i-,, 

illisdiuidendum reliquit. Igitur Alcxanderpcr 12. annostrementem 

fubfeorbem ferro preffit.principesvc 

ro eius 14. dominati funt , & vclut optimam prsedam a 

magnolconeproftratamauidi difcerpferccatiili,fcquc 

ipfos in rixam irritatos praidce ajmulatione frcgerunt. 

Itaq. Ptolemso primo Aegyptus & Aphricx Arabiaequcparslorte 

proucnit. Confincmhuicprouincia:Syriam 

Laomedon Mytelen2eus.Ciliciam,Philotas& Phi 

lolllyriosaccipiunt:Medi2E maiori.Acropatos, minori 

focer, Perdice preponitur .Sulani3gensSyno,Phrygia 

maior Antigono Philippi filio affignatur.Lytia & Pam 

philiam Learchus,Cariam CafTander^Lydiam Menatiderlortiuntur,LeonatominorPhfygiaeuenit.Thracia 

& regioncspontici marisLyfimacho , Cappadocia 

cum Paphlagonia Eumeni daiur-fummuscaftroru tribunatus 

Sclcuco Anticchifilioccffit Stipatoribus rc- 

gis fatellitibulqi Caflandcr filius Antipatri prxficitur. 

In Badriana vltcriorc&Indi? regionib.prefedi priores 

qui fub Alcxandro cflecoepcrunt,pcrmanfcrunt. Scres 

inter duosamnes Hydafpcm & Indu conftiiutos4«Tha 

xiles habebat,in Colonias in nudisconditas Phiton A- TaxilUs. 

genoris filius mittitur,Parapomcnos fines Caucafi mo 

tis Axiarchcs acccpir . Draicas & Argcos Statanor , Ba 

drianos Amyntasfortitur.SagilianosScytheus, Nica 

nor Parthos.Philippus Hircanos fPhratrafcrncs Arme 

nios,Neoptolcmus Perias Peuteflcs,Babilonios . t Ar- ^Pl'""pha>thousPelalgos 

ArchefilausMefopotamia , adepti funt. | Xrtliomus. 

Sed tamcn intcr cetcra h^c rcgna quatuor tantum emi 

ncbant.hoccrt Acgypti quod tcnebat Ptolemxus Lagi 

filius Macedonfi quod Philippus, qui & Arideus fratcc 

Ale 

' 

concedens «Ivjs botii.m vtile exfua hbcraUtati. 

4 Et fadli funt. Ad , 

fuiexercitus fuUentamentum 

5 

6 

Et poft hxcdccidit in le^Slum. Aegntudine,valida. 

cnirn dehocre- 

Etcognouitquiamorcretur.Wa/werat 

fponfumab arburibiisjol',C:r lun^ lonjecratis , a quibus quxfierat 

deutcio orbc terrarim rediretad matremfuam &Jorore> chari/fimas,& 

refpoalum efi qnodnon,(\uia cito ejjet moriturus, 

7 Et vocauit pueros fuos nobiXcs.ufociosfamiliires nullus 

.n.defilijsjmji tarncu aliquos habutt, lcgiiurpoji eum rcgna(ic. 

-Êt 

t Q»ijtciirn etanc nuirni.Vabulo vcrbi diuini. 

{ Ediuifit illis reinumjuum^dnm adhuc vtuerei. Nam iinmi 

ncntepaffioncfuadixitcis Lucae vigefimo fccundo. c. 

£go dijpono vcbis,fii tn difpojuit mihi patci rncus . 

rvgnîM Itcni 

illud.£t(//«i/if ilhs rcgnum fuum.Dick glo.i. diuidcndum 

tradidit,Et hoc modopoteftexponi de ecclefiainllitan 

tcquaz frcqucn rcr dicitur Chrifti rcgnum , cuais ordtnationem 

& di ilmftionem pcr diucrfos ftatus & diocc- 

fes Chriftus apoftolis & corum fucceflbribus comifit. 

Tom.4. Aaaa 2

27-U Gloord.&NicolaideLyra 2212 

^ Alexandr;poffcdit.Syria:& Babylonis,quodSeleucus 

Gallerici regnauitannistriginta fcx.ScptimusScIciicus l 

qui&Philopatornominatusertannis 

Dan.S.e. 

In tcapitul. 

Zach. 

12. PoftqucAi; 

nochusEpiphancs.qui&prsclarusfiuenobilisdicitur, 

fcatciSclcuci Phiioparoris,& fiUus Antiochi magni aa 

nis i i.Dcquo modo fcriptura narrat,quodex cis cxicf 

rit radix pcccatrix, 

^ f .f. \ Antiochusilluftris 

&mortau$cft.Etobtinucruntpuericiusrcgnuvnu!quil ^ fihusAntiodii rcaucinlocoruo,& 

ipoluemntfibiomncsaiaclcmatapoft t gisqui fucratRomcrtem 

cius,& fili) eorum poft cosannis multj.s,& multi , 

uifumerontlc b plicatafunt malam ccrra.Et cxiit excis radix " 

p.ccatL An 

metipfuiî.qu.adc noch'iIIultiis,fiIius Antioclii icgis :qfucratRoma:oblcs + 

A Nicanor fibi vcndicauit. Afix.quod teau.t Antigonus, 

ficut in vifionc Daniclis prstmoaratum eft, quod uiio 

vno cornu maiorc in capitc hirci aiiusiGgnis, 

orta Unt 

pro co qiiatuor cornuaminora. 

4« ilupcrt. Cornu 

maguudc quatuor 

cornibus qii? 

viditZacharias v 

num fuit rcgnum 

GraECorum.lcd di 

rito radix pcccati 

dicitur qui (hrpis 

inutilis, adpccc3t4 

j piO(.Iiiiis,& adim. 

6 pictatcm crat pri^ 

B 

In t ».capicu. 

Apoc. 

Ribanut. 

Rab.mus. 

Rupertu! 

Lib!.9.de 

vift.verbi. 

Dci capi.il 

t Cailinicus 

c 

rcgno vno rcgna c 

quatuor fa.^la luut 

quandoAlcxandro mottuo obtmucrunt pucncuisrc- 

Kuum vnufquifque in loco iuo.Attcnde nunc Si rcgnu 

aiud integrum pcrmanfiflct,& vnum , nunquid contta 

illud iudasMachabxus lcuaflct caputruum? Equidcm 

potuiQet hoc ficri per Dci aaxilium, lcd placuitDeo taliordinc 

ficrihocipfum,Vf rcgnumdiuilum infirmius 

cxi(kTCt.& Romani impcru principatus cidcm iuperucniret 

fuoqueillud 

mallco tundcrctacdcterrcrct. 

^ Idtm.Mortuo Alcxandro.lurrcxcruntprocoqua 

diuifcrunt. Hoccft 

mor duccs cius,qui fibi impcrium 

quodinDaniclclcgimus.c.!j.Scr:ptumquoqueinlibro 

Machab. Obiinuciunt pucti ciusrcgnum vnulquilquc 

in loco (uo.Quamuis autcm vn.us capitis quatuor cornua 

idc(\,uni'rcgniMaccdon!ci rcgcsquatuortucrinr, 

vno tantum cx illis aducrius prcgnantcni Draco rutus 

vfusc«r.po(lcritatcSclcuci,cuuisinpaitcSyria,inqua 

contincbaturIuda:a,obucnit. txiihsnamquc quircgna 

uerunt inSyria exiuitradixpcccaa Antiochus.Epipha- 

ncs,i illuftn.s. Hoc vnum diadcmacx illisquatuor,Dra 

corufusinluacauiacontra 

muiiercm induit, & iUud 

fantûinc (andtorum ("a:uus homicida crucniauit. 

a £{ oOri'iuer„m . Dcccdcntc iguur Alexandro magno 

totumcorpus rcgni Maccdonamquod ipfcnon (ine 

erandi laboreco.idunaucrat,puen ciuspcr tyrannidcm 

diripucruut, & multisatqucgtauibuspr.xliisdilaniauc 

runt, ficut in hi('oriis gentium copiofi(nn,crcripiu inuenitur.Scd 

cx his plunmisomiflis (criptorpra;(cntis 

hi(lorixadAntiochumEpiphancmpcruenit,quipluri 

main ludaros commifit mala & iocum , fandu polluit 

ac legem prophanauit.Dc quo Icquitur. 

b ti ixnt cxcis ra.pfc.Primusitaquc poft Alcxandrum 

magnum rcgnauitinSvna ScI

m. 

2213 

I.Macliab. 

â in diebus illh exieruni .Grxca ac Romana narrat hinofia; 

Aquod AntiochiisEpiphancscontra Ptolemsum Phiio' 

metorcm Cleopatrs(brorisfua:filium,cuius ipfeauun- 

cukiseratdoIosconflruxerir.vtcumregnoAc^yptipriuaret 

. Et cum poft mortc Cicopatrae Alauius cunuchus 

nutritius Phiiometoris, 

& Lcncus Ae 

gyptumregerct.,& 

i-epeterent Syriam 

quam Antiochus 

fraudeoccupauerat 

ortaeft inter auun 

culum, & puerum 

Ptolomaeum prxlium.Cumqj 

inter 

Cap.lO^ 221- 4 

NuIIuscniminrcgnoSyrin: ita vanauif Aceyptum & O 

omnesduutiaseorum " 

diffipauit, & ira calhdus fuit' vt 

prudcntes cogitationescorum qui duccs pucricrantfua 

^ ««'"lua 

fraudefubucrtcrcr. ^-^* 

& regnauit in anno cencefimo trigefimo 6crcptimo re^ni 

Gr.Tcorum.rn diebus illis exiemnt cx Ifrael filij iniqui : & 

b Et £difiuucrunt'jymnaftumiH Hierofh>mis,'^rA'.[oê^\\n% L /i. antjcj^ 

-= 

fuafcrunt multis dicentes.Eamus & difponamus tclbme- 4 

tum cum gentibus,quic circa nos funt:cjuia ex quo rccefri- 5 

" — " j "•«^"— -"HLnuainuua maia. iit DOnusvilus ro T^ 

musabeis, inueneruntnosmultamala. Et bonusvifus 

"^^ 

" 

Mendaus,3cfilijro*''** 

biâdAntiochudi 

fccftcruntdiccntes, 

quodvellet patrias 

rc!inqucrclegcs,5c 

conuerfationcm Ic 

gefqyobfcruarcGr^ 

lium.Cumqnntcr ^'^"^ inoculis eorum . Ec deftinauerunc 

aliqui dc 8 0,^0^;m vfpcrmk 

Pclufium,&mon- b populo, 6c abierunt ad 

regem , & dedit illis ^ 

potclh- ^^«[«eis ftierofoly- 

tcm Caffium pra^ tem. vt farerf-nr iiiOiriirr, 0-^«^;.,^ u. ^j.r^' m misedificarc gyml 

B tcm Caffium pra 

lium commififlent 

viftifuntduccsPto 

lcnicî. PorroAntiochus 

parccs pue 

ro , & amicitias fi- 

mulans , 

t.m, vt focerent ulliciam gentium . Et cedificiuerunt. u „Tfu~qfc"„ 

gymnalium in Hjcrofolimis fecuridum leges natio- '- ceffiflet circuncifioE 

num : 6^fccerunt fibi pr^putia, & recenTcrunt a tefta- 'J nfnT vtnonT''""' 

mento fandto, & mnî funt nationibus, & venundad .+ rentin de°iludTtio- 

lunt, vt facerent malum . Et paratum cft reo-num in 

afcendit 

Memphis, &ibicx 

morte Acgyptircgnumaccipies, 

puc 

riq;rcbusprouidcre 

("cdiccns, cummodico popiilo omncm Ac^vptum 

fubiugauit, & abundantcs arque vbenimas in^ncffus 

pepisit DcuscQ '*• 

^ ADraham 

qua»tum,ad iltuU qiiudpropunebaiu,,& uon quantum ad lUudquod ^ 

tacehatur. 

7 Et deftinauc.i.^wiff r ordinauerunt. 

8 

Aliqui de popuIo././»

f^ 

Zll^ 

S Abraham , in qiw cft proraiffio fcminis q^ 

Glof.ordi.&NicolaicIc Lyra. 

eft Chriftus: 

h cuiuspromiirionis fidcm in concgauorunt quodc.rcacifioncmfi§naculumfidci 

velando. .. f.bi 

prxpu 

ccc 

runt.& ita veracitcr a tcftamenro fan to accneruiit. 

« Idcm.DcregnoGr?corumncmonciCitquublalpnc 

Ih i3.cA- mauit, & blafphc- ., , 

Dan.f. 

KaifUus. 

mixnotam 

fibi iniuftit 

quando Antiochus 

afccndcns 

Hicrofolym.multi 

tudinc^rauijntrauitin(andlification 

J cum (uperbia . 

De hac prxuidens 

Danicl.fefîJ^n'/'"- 

rttiff

22^7 

IMacliab: 

Vcmmiaxtiloznmsyvocc.^ntichrifii lam multi pmt. Quia 

A per membra fua idem malignus hoftis iam miftcrium 

iJ- 

operatur iniquitatis , pcr hxreticos videlicet lchifmaticos 

atqj paganos,& feducit multos: tunc er fi ficri p6t ipfe 

fcadalizat cleaos.quia loluitur Satanas de carcerc fuo 

& totum furorem 

4ô^^nfacie replierar,&^Com nuit omnia^&Taccepit 4 ipfis proceffit, ita vt 

aureum.quado eos argetu,&: auiu, & vala 

cocupjfcibi]ia,& ^ ^^'gcret iuftitia fic 

acccpitthefauros 

quipcrfediores cf- occultos ^ 

quosinuenit,&fubIatisomnib.abjftin 

nquodfacicndum 

' 

tcriT fii^ 

fevidebatur,&pro a Frf.-rirr^n,^K^;M,^ ;i,l^ . -r 

populiftatunome- 

populi ftatu no mej 

:_-.:.-_ j— : _ .-_ 

diocritcr dottiinii 

^^ tccit c?dclioium,&locutus e fuperbia magna.Ecfaaus » 

cxorarcfuafu malignocuellitdeccdcfia.Tollit &candc 

labrum luminis,& vniuerfa vafa eius,quado cos qui pre 

dicationisofficiofugebantur,& vdutiluminaria perdiucrfas 

fpedcs dogmatu in populo Dd lucerc dcbuerunt, 

iiuepermetumliuepercupiditatem tcrrenam de ordine 

fuo prscipitauit.TolUt ergo menfam propofitionis ac 

vafa dus,quando icripturas facras cum imqua intcrpreta 

- tionc confundere per hxreticos fataeit, & eos qui m mc 

ditationc iegis Dd vdut vafa mcnrxDei,acpancs propo 

fitionis commanere videbant ur,aftuiia nequitix fui cor 

rumpere,atq;incrrorem feducerecontchdit. Vduquoque,& 

coronas, & ornamentum aurcum , quod in facie 

tcmplierat,idcmantiquushoftis tollit; & cominuitomnia 

quando iitcram legis Dei (in qua fapientia diuina ac 

myfteriac?lcftialatct,& vbi corona perpctua; mcrccdis, 

& bcnc laborantibus, & prxcepta Dci feruaatibus,in rcgno 

coelcfti , acclaritatc 

porpetua pcrcipienda promittiturjcomritisfcntentiisacfcnfudeprauatoin 

alicnum in 

tdlcaum conucr fibi 

tit,animafq; obedicntes hoc modo 

decipit . Nam 

a^rum argentumqi & thefauros occultos 

nihilaliudintelligoquamdoquij venuftateac fcnfuum 

puritatcm, cum thcfauro 

virrutumqux in occultis cordisapud 

fiddcscollocanmr.H«comnia diabolusdcrcgno 

Chrifti auferre molitur , cum poftcftbrcs eorum his 

IC bonis fpohatos in baratrum fnz pcrditionis lecum trahc 

rc conatur.Huic quotidie planaus,& gcmitus in ecclefia 

naicuuf cumde cafu proximorum per compafllonem 

coetus fiddium.non mcdiocriter contrjftatur. 

R * Eulcbius . C-efarius Antiochus Epiphane cum dc re- 

mu.rqa,dem om^^^^^^^^^ 

prouinciam ad idololamamcomn^.nc 

H.?i?^ "r''"l.P^'''''^"°'"''''^"^'^"^'"f- Po^^^ 

7';'"^°^'^''^ ^^^riaiua. 7 dixerat m Dauid : 

Deus..r,y,r«6. ,n vir- m.»t. 

j g" iniquitatef eorum , 

/^ m«m.rafon .Sf itaq; Mcndaus.qui patri;s nominibus Ic ^ 

lu,(3c Umx rcl idtis 

hxcgraica nomina fumpferant e^^crat 

vt occideretur Onyaspontifcx prius.proptcr quei^feQuisr.andai.âtur,&egoLZestgll^^^^^ 

Acgypti dcuatu eft coreius fu- 

"""**•'• 

infirmttans mc^lunt,;iloriabor.Et alibi.G.-«itibus,idipfuminuiccr»jentie»tes,ru)n altajapientes 

fed isumilibus confentiemes. 

•^ Rupcrtus, 

per modu, militq, pcr totu dominiu fuu ad oes populos, 

Vtadorarcnt imagincquffuacxprimebat cffigie.Etconfcnticntibus 

NICOLAVS DELYRX 

I Et mcnfam propofition is. Si^pcr quam poncbantur iufde- 

. «m panei calidi tn dtefabbathi pro dtiodecim tribubus Ifracf,& in 

[ hocfi^nabatur (fuodfacerdotibus debcbatur apopulo ytcius. 

2 EtlibatOria.J.v

Raban. 

22.1^ GIof.ord&NicolaideLyra 2220 

4^-^ Rup^rtu» . Qois dubitcttotum hoc additum cfTc lu- 

A pcr iram Domini,& patris/cruos aut filios iuos non pcr 

L.9.devia, dcrc.fcdcorripcrc volcntisÊiIocwm.iuqmt. "'^'"^ ^^' 

'"1" 

vfrhic.4. 

yam.f.vifiiandoinvirgainiquitatcscorum&mvcrbcnbus 

peccatacorum . Zich.i. 

Ipu vcro addiderunt malum.adhoc 

PCd.*8. 

tcndcntcdiaboloa 

gitatorc corum , vt cft 

plandlus magnus 

mifcricordia mca 

aufcrrcmabcis,& 

irritum faccre vcrbum 

promiffionis, 

toUcndo lcgcm,aufcrcndo 

tcftamcn 

in » 

Ifracl,& in omni loco coium.Et m 

gcmucruntprlncipesr&fenioicsj&iuucncsj&cvirgmesnihrmati 

funt,& fpeciofitas mulicrum immutata cll.Omnis 

maritus fumpfic Iamentum,& qux fedebatin thoro mari 

^ 

fcrcnuo tcuamcn. tali,lugebant. Etc5mota eltterrafuperhabitEtcs m ca,& 3 

tum,& librostcfta- a muU"crcs,& 

nioUicicm ani- D 

natos,&pccora:quiaiUiqui 

mi habet & pucri 

funtfcnfibus:accarnaUb.dcfidcrijs 

% 

vniuerfa domus lacob mduitcontulione.htpoltcluosan- 

"''"'' "' '"'' 

nos dicrum mifit rcx triburomm in ciuitatcs 

principem 

Iuda,&vcniclerufalcmcumturbamagna. Etloquutus 4 

^ 

dolo,5icrcdideruntci.Etirruit lcr 

uicnrcs morc brutorum animahum viuunt.captiuati ac 

laquco antiqui hoftis maxime patcnt. Dcuaftatis ccclefijs 

Chrifti ,& difpcrfisproptcrpcrfecutione miniftrisipfius 

hoftis malignus in 

loco corum arccm 

impictatis crigcre, 

blafphicmos cuhorcsfubftituerc 

moU 

turquatcnusfipoffibiU 

fitipcrprauos 

homincs nomcn 

Chriftianum(quod 

foluminorbepraeualuidfunditusde 

lcatur.&diaboU vo 

luntas in poUutionc 

idoloru, & mulT 

ineti,& ipfam quo^ 

qucgentcm , vtdu 

jion fupcrclTct gcns 

vnde falus futura 

-(pcrabatur, confc- 

"quentcrnccipfafalus 

mundi Chriftus 

nalccrctur. 

a £t pofi duos annos 

dierummifitrexprinci 

;>fm.Diximusfupc- 1 

rius, 9 Antiochus 

tcnerctTypum An 

tichrifti : fimiUtcr 

idcmperditionisfiliushocIloco,pria 

ccpstributorumac 

cipipoteftqueprin 

cepshuius mundi, 

&rcdor tcncbraru 

harum diabolus ad 

hocincitat,vtinciuitatibusIuda:>hoc 

cft in ccclcfiis Chri 

eftadcosverbapacificain 

perdidit populum multum ex Ifrael. Et ciui 

accepic fpoiia 

^ 

tatis,& fuccendic eam deftmxit domos eius,&c,mu 3 

igni,& 

ros eius in circumicu,& captiuas duxerunt mulicres,& tipUcitate pcccatorum 

expleatur. 

b Et ^dificaueruttt 

ci»itatem,&c. * lofc 

na phus. Inccnditopti 

9 maciuitatisloca,&: 

deponens muros,at 

fuperciuitatcmrepente^&cpcrcuftitcam phiga magna,8^ 

tos,& pecora poflcderunt.Et icdificauerunt ciuitatem Da- ^ 

cft illis 

uid muro magno,&: firmo,& turiib.firmisj&c^favfta 

in arccm . Et pofucrunt illic , viros 

gentem peccatriccm 

iniquos, g^conualucruntinea. Etpofucruntarma, & 

efcas, & congregauerunt {poha lerufalem, & repofuc- 

. runt iUic : & fadi funt in laqueum magnum 

Etfadum 

hoc ad infidias fandificationi , & in diabolum malum in 

Ifrael . Et effaderunc fangumem' innocentem per cii- 

cumitumfanâificationis 

. Etcontaminauerunt fancSlifi- 

cationem , &c fugerunt habitatores lerulalem propter 

cos , d^fada eft habitatio cxterorum , & fadka cft extra 

fti/tributum pcccatorum 

fibi folucre 

cxigat. Tamen hoc 

nonvbiquevmiagcndoperfecutionumcxpoftulat, fed 

aliquando tormcntis: aliquando blandimenns, aliquandominis& 

apertala:uitia,aliquado autem fraude&do- 

^lo.Vnde fcriptumeft./-oc«(i

2Z21 

Machab: Cao.I 

^ a Et fcripfit. ^ . lofephus Hcb. Nec fatis erat qiiod rcx 

f^ Antiochusqiiofdan-! occidit. & quofdam captiuos abdu 

; 

xit:(ed dimifit quoque pr^fcftos in terra luda.qui afflicre 

rcntpopuiuai.Dimifit& Philippum, qui prxliumffcrê 

rct aduerfus populum Ifrael.Nam 

prxccpcrat ei.Quicun 

quevolueritadora 

?um ere" Z" f^^T' ^""f " 

ap. 

'^/T ^^^^'4"^^""^ cam . Sandificatio ciu. 

fcicarncfuilla,huc QelG)atatlt,(icuciolituclo:r dies fcfti ciusconucrfifunt inlu 

raHurmtnuV ''^""'- 

?^^'',^' ''"' ^'" ^PP^-obriu^honorcs eius in nihilum. 

rit.iUumabfquevl J^^j^"*^""^ g'oîameius multiplicata cft ignominiaeius,& » 

• 

}a miferatione in-a iublimir;is eiii

2223 

Glof.ordi.&NicolaideLyra. 2224 

^quintadccima,annoccntcfimoquadragefimoquintorc- 

, A gni Grajcorii quod a primo anno Sckuci coputarc incipiunt.Antiochus 

Epiphanes abominadu idolQdelolatio 

ms,in teplo ftatuit Dci.hoc cn fimulachru louis Olympi. 

Iu e.i.lodJ*. ^ Rup.Cornu paruum magniticaium vfquc 

ad tonitu 

X>aii.t. 

L. ii.uc.c.^ 

Ribanui 

I "eph 

1. » 1 

Hieron. 

iai4. Mart 

Pral.ri.b. 

dinemcoeli» &c. a 

redlitudinisruarftarudircindcrecupiunf, fandofque prjc D 

dicatores quibus ihcfaurus teftamcntorum Dei commc- 

datus cft malitie riia: mucrone trucidarc gefliunt. 

* Riip. Dc his Danicl praedixerat,rcuclante angdo . Cum !««_ 

creuerint r(X 

uiiijiii(atei,i.onjurêt inipudens facii.-intelligcns pro ^H *" 

pofttiones, & roboralbi- 

Daniclc prardiaQ decimamcnfis CasIeu,quinto& quadragefimo,&centcfi- ^ 

fuit. Antiochusil- .,.,„.^ . '».rl.fir-iiiir rcv Anfiochu.sahominaiidumidolu t 

: ardiftcauic rex Antiochu.sabominandumidolu 

^'^['l'^!^'^'^^^^^^^^^ 

extitif,quivfqucad 

ii.s alcarc 

fupcr 

Dci, ct per vniuerfas ciuitatcs ih?rSifqdtd!fi° derolationi.s lud^ 

funcr alcarc Dci, ct per vniuerfas ciuitatcs lud? 4 fortitudmcc?ii,i. fi- 

.=';:'"*• 4.-. ir -^. „ c .„ : .- J .^,.,r.,«, liosllrael quianffc- 

cauit abominaudii 

in circumitu arditicaucrunt aias, & ante ianuasdomorum. 

itlup aWaJ^' iS . act in incendebant thura,ct 

plateis lacrificabant. Et libros lc &tantjftcitquan rtjs Deicombuflerunt ignifcindentcs eos^ctapudquicun 

" - 

ta 'cgentcs 

horrejnucnicbantur 

hbri telhmenti domini , ec 

mus.tam quicunque 

in primo 

5 

g in lecundo ivlacliabcorum 

libns. 

obleruabatlegem domini,fecundumxdi61:um rcgistrucidabanteum. 

In vututc fua faciebant h^cpopulo ilrael,qui 

Lrdinquga^fa^^^ 

tnam rcligioncm , viccfimadic menfls facrificabant fupcr aram cju^ craci con- 

t^dficare etUmla ^ ^'^^ â^^^^^- Et muheres (\ux circuncidebantfiliosfuostruci- 

vnaquaqucciuita- 

B tc,& vico tcmpla Dcorum,&aras collocantcs immolare 

fuper cas porcos omni diepr2ccpit-& nc quis cirainci- 

dcrctur.aut nc fili) eorum. Infuper intcrminatuscIUor- 

mcntagrauiflima, fi quis pretcr hxc taccreinuenirctur. 

Principatus aut fui anno oftauo quo vidclicct anno in 

Samaria lupcr verticem montisGarizim, louisperegrini 

fiucholpiralisdclubru aedificauit.ipfisSamaritanis^vt 

id faccrcf percpi'>oIaprecatibus,ficut lofephustcftis cft. 

Sedlcgimus in Eiiangcho fmMattha;um,Saluatoredifcipuh^s 

interrogantib. de figno aducntus fui, & confHmmatione 

alia Cum viderttis 

lûli,inter rclpondifle. ergo defo 

htionis ahominatiuiwm q:4jc ditia ill a i >a>iiele propheta , flantern 

in lorn ia'8",iiui ieît mtllis.fit. qn ad intelligcntiam prouojcamur 

myfticmTi,monftrai eflc quod diftum eft.Scriptu 

cft autem mDmkkhoc ix\odo: tit m rrudio htbdomadis au- 

ftittAv uoipctum weum, ^ Libamin.i, & in tempb delolationum 

abominalio erit ad 

vfcjue conjummattonem temporis:& confumma 

tio dabi.ur fuperfoUtudinem . Dchoc apoftolusloquiturqd 

homo iniguitatis aducrlarius ekuandusftt contra omhe ifiôd 

dtcuur Ds::s,quia fimpHcitatcventatisrelicta 

crroneas impictatis fequutur i^(X:i$.^n circimitu euim 

(vtplalmiftatertatur)owB"«w/'â»2i»«/ijfl{,& ante ianuas 

^diculorum, atque in plateis inccnduntthura, & facrincantqui 

introirc adaltarcDci,ibidcmq5 inccnfum puras 

Matth.7.b. orationis Dco infcrre non mcrcntur, [eii m Uta,& fpaci.la 

rta au.t aiiiit ad mo

211^ I.Machab. CaD.lI. 

^ ferirc,aut fpiritualiter per abnegationem in anima neca- 

A rc dccertat. Intcrprcramr autem Antiochuspauperratis 

filentium.Et merito hoc nomineccnfetur qui expers fpi 

jitalis fcicntiae.inops faerarum virtutuni efl:hocquod ip 

ie Bsinime infehabctperinuidcntiaminalijsperlcquitur,vndebcncfu- 

ap. 

biutjgitur. a dabantur rccundum iulTum rcgis Antiochi , & rufpcndebac 

(inquit^/^Mfw/woj. 

' 

p^^Jôs aceruicibus pervniuerlasdomoseorura,8ccQSC|ui 

eirc. Quia illosqui b circunciderantil ostrucidabanc. Eimultidepopulolfrael 

"irfum pafutlt' & 

huojiks fpiritu:^ 

ptcr confcifioncm 

fideiintenmercno 

tardat. Similiter & 

illos qui circunci- 

- 

diffinierunt apud re,vt non manducarent immunda, & eJe- 

geruntmagismorijCjuamcibiscoinquinariiramundis.Et 

nolucrunt infringere Jcgem Uei fandam, & trucidati funt. 

Ei fa,5ld cft ira magna fupcr populum valde. 

dcrunt eos trucidabat quia pr^dicatorcs faniis. Sciundo aitfus confeJJioii:s,!bi^^t vcnc 

runtillud.rir«o:^f/«j/f»w-/tem primam. 2\(^f>w;/»a t loaril»- 

enim Hebrâfrequcnter mutantur m vltima literaficut ,&latina: 

& hoc patet ex hoc quod infra l^.cap. dicitur quod Matathiasfue- 

rit ex filtjs Iarib,(juod idem nomen eii quod loarib. 

J Ab Icru falem. lUud refertur nd illud quod fupra ponitur. 

Surrexu nam inde rcceffir propter templi contaminationcm. 

4 Et confc.in vnon.Mo.Fndecrat oriundus.Cotifeqnetittrdefcribitur 

proles rius, Ciim dicitur, 

5 Et ha.fi.quin.&c. Inierprctationes cogncminum hic cmitto: 

quia Hieio.m ttbro Juo de inteipretationibus nominum Hcbrprtm 

nonnuUas ponit 

de libris Machabxorum : £f i/?* qu^Jimt P^tmigif, 

6 in fine Biblijc ccmmumter ponuntur funt in 

pluribus irnpropri^, 

(Sfrequentcr i,b Hiironymo rcprobat£. 

•ft Hi 

t Et Symer, Qui intcrprctatur audiens;moerorcm aurc 

cordis,& corporis.affliftioncm innocentum audicnspcr 

veratn compaftfioncm. 

f Et /Hrf

\ 

Ribbanus. 

Ioan.j.b. 

2227 

mcG;cnuifti,vt vidcreni confritioncm populi 

A autem Iiidamfiliumfuumadomncs ciuitatcs ludaicas 

Glof.ord. & Nicolai deLy ra 2228 

mci .• Mifit 

lccret6diccns.Qiueftinvobis,quie(lDominicon5rcgata 

cft itaquc turba piorum, & dixit ad cos ivlatathias : Vt 

-quidmultiplicamusvcrba?HicaUudiiiliilagcndum,quu 

; orandu &pra:iiaii 

dum. Virilitcragi 

te.Aggrcdiamurre 

ipfam fortiter , & 

moriamurin pra:lio.Cofortatilunt 

omncs,& dixitvn* 

ad altcrum . Adtabcrnaculatuaoluda.Iamdominium 

iibi vcndicauit in 

tcrratuagcns Ma- 

ccdoni3,6c rex Antiochus 

. Multum 

idiibicft.Acucgladium 

tuum luda, 

£c fcrua animam 

B 

tuamaGcnte Ma 

&Ionatlianquicognominabatur ApphusHivideiutmala 

ficbant in 

qii^ populo luda,& in Icrulalem.Et dixit Mata 

thias. Va: mihi. Vt quld natus fum viderecontri[ioncm po- 

puHmeijS^contritioncmciuitatisranLl^, & ledereillicj 

cumdaturinmanibus inimicorumrSantlainmahuextra 

ncorum fliAa funt, tcmplu eius ficut homo ^ 

. 

ignobdis Vafa 

cedonum, &c 

Li.p.devia. 4€ Rup.Clamabatmulier invtcrohabens.&parturies, 

verb.Mp.ii. clamabar Ecclefia temporis illius fidcm & fpcni m vcrbo 

promiflionishabens;& cruciabaturvtparerct,i.defidcrabat 

, & defiderando farigabatur , vr promillicncs liias de 

.femine Abraha: Dcus adimplerct. Quisclamorcstcmpo 

ris illius non audiuit? Yx mihi,inquit Matathias,vt quid 

natus fum vidcrc contritionem populi nici, & contritionem 

ciuitatis fandae, & fcdcre illic &c. 

MyfticeautemMatathias dum Silaarore fignificat , 

qui pnnceps eft populi Dei,& dcfcnfor clc^lorum fuoru 

cuius filij pugnant prodomo Ifrael,dcfcnderunt fandua 

rium Dci ac lcgemdiuinam. Intcrpretatur autcm MatathiaSjdonum 

Dei, cuiusnominisarcanum ipfius incarnationishobispatcfecitfacramentum. 

Vnde& ipfeait 

in Euangelio.y^ccn/w Dens dilexnmHndim,vt filium fuum rni 

genitum darct,vt omnis qnicrtdit in eim non pereat fed habcat vitam 

Ateinam.Qui cnim datus a Deo eft.profeiOioDei donu 

cfi.Sed h^c de incarnatione ipfius tantum difta funt.Ccfe 

rum dediuinitateems, quaa^qualiseft patri, &Spirituifando: 

fimulcum patrc,& Spiritufandoiplam dilpcnfationefacerecredioportct, 

ficut & Spiritullan^flusdonu 

Dci lcgitur/cd tamcn cum patrc,& filio vnusDcuscrcdi 

C turatqucadoratur.VndeinEuangelio,& miiruslcgitur, 

loan.i^.b. &fponteveni(Ie,vt ci\ iWud domimcunv,i{ogabo pairern,et 

Ibid.if.d. alium paraclciurndabit vubn.Et itcm.C«w; autcm vcnent,zit,pa- 

Ioanj.a. 

Ebre. *. e. 

PfaL lo.c. 

Ioan.8 d. 

Ibi.iop.a. 

racleiHS,q 4em ego mittam vobis apant [piritum veritatisûuiapa 

tre proccd!t,ilte tijlmonium probibebit dcnie. Et alibi ipfa vcri 

tas ad Nicodemum ait: Spiritm vbi vuU lpirat,& vuarn e us 

atdis,^ nefcis vnde vemat,aut quo vadat.Wic crgo Matathias 

narraturfiliusefieloannis filijSimconis .laccrdos cx fi- 

iijsloarim.loanncs interprctaturgratiaDci Simcon au- 

dicns,Ioarim dnsexaltans. Rcflecrgoheintcrprctationcshuic 

myfteriocompctunt,quia mediatorDei, & honiinuni 

gratia Dei dici poteft. Vt eft illud ApoftoIi:C

(6 

2225) I.Machab: CaD.iJ 

ap. 

^xon nifuuntur ,vf oues Dci fana fidc bonifq-.excmplis ad 

A Tinairatcm coelenis rairix-riiepalcnido paducanr.No- 

uifliniijs autem horum fiUorum vocatus ert lonatlias.co 

gnomcn habes Apphus,optinic lanaisdoaoribus iuxta 

inrcrpretationem nominum luorum conucniens: Intcrprciaiurcnimlona- 

thas, colubjE donu, ; 

fiacdomini fpontancus, 

Apphus aut£ 

fugitiuus fiue mille 1 

fimus. Et bcne jhis 

nominib. dodores 

Chrifti exprimijtur 

qui Spirituslantli 

gratia repleti mentc 

ipontanea domino 

le fubijciuntjVteius ^ 

vice icgationc fun* 

di , lcgem Dci prae 

diccntinmundo, & 

B homincs tci rcna dc- 

fideria fugerc, atque 

kmpiterna gaudia 

qugrercdoccat:qua 

tcnus ibi iuxta mil- d 

lenarij numerifigni 

ficantiamDcoretribucnte&plenifudinem mcrccdis ac 

cipiat , vt vera beatitudincm cum Chrilto & angclis eius 

Iine finepofladcant. Scquitur , Himduumui,a.i i,>ix inbwic 

in populo luaa & iett,id: ui Quia ifli vtique fcandala diuerfa 

qu2 ab iniquisinccclcfia Dci pcrpetrantur condolcndo 

agnolcunt ,ac mucrone fpintali vindicarcgenuit.lcmetiploshofliam 

ponere,acpcr fuorumfalute orti tradere 

non metuunt.vnde fequitur. 

a ttjciditMaiii.vr.^-S-i. QuidcAcrgo vcftimeta fcindcrc, 

^ nificorporafuppliciistradcrc?Ht quidopcriri cilicio , nifi 

iufios quafi pcccatoics puniri totmcnto?Cilicium quoq^ 

fit cx hoedis afpcrum lctigcrumq; tegumcntum.N.i hoedi 

ad dcli(fta iure rcfcruniur, quoniam & in iudicio domini 

in pcccatorupartcsfuntpofiti. trgodominusquiacarne 

pcccati alfumpfitjCilicium fc induiilccommemorat.Na C\ 

hiitoriceaccipimusnulquam cum legimus vtum fuillc 

cilicio.Ergodum Iudxiperconiumclias,&infidias eflcnt 

moleni,iUe diuinitatcm fuam carnis vclaminc fenebrofis 

metibusoccultabat,quia non mcrcbanturagnoIcere,qui5 

223 o 

qui confugcrant iliucrcmcdium animarum fuarum q 

rentcs alcgc Dcidifccdcrccogant^pccatorumquc \iQ.i 

ma&cultumimpietatisdiaboIocxoluant.Sedhocquod 

lubiungitur,non finegcmitu lugcre poiliimus.quia mul 

u de populo Iffacl confcnticntcsacccflcrunt adcos,cum 

alios viilcmus tor- 

gcnres.Quo ergo nobis adhlic viucrcÊrfcidit Marathias 

6;,filjjeiasveltimcntafuaA opemeruntk-cilicijs , 6^pLi ; 

xeruc valdcCt ueneruut illuc 

qui mifll cranc a 

rege Aniio 4 

cho, 5 

vtcogcrcntcosqui confugerantin ciuitare Modin 

6 

mentiscoadlosdre- 

ligionepictatisapoflatarealioscupidi- 

cjuimiflicranca rege Amio 4 fateifli'mundiille- 

- 

mimoiare 6c accendcrcthura,CâlegeDei diicederc . Et 

multi de populo ilrael confenrientes acceflerunr ad eos, 

(cd Marathias& hlij eiusconltanter IteteruntrEt re/pon- 

dentcsc^ miin crantab Antiocho,dixerL'it Matathiicprin 

ceps & ciarilllmus dQiiagnus es in hac ciuitate,& ornarus 

fiiijs6c.hacnbus. trgoaccedcprior&.faciufsaicgishcut 

fccerunfomnesgentes&viriluda,a '^ 11 waiiiviis loiient tc.neMnevfttndasadltivi. 

rum redcmptor huma«igencr,scarncm luam traJ.dit ad pe.cu.r„. Indcque eum traosferens in montet cxcc fum 

mortem,& condoluit noflr.x infirmitati.Dc quo iplc do 

minus per Ifaiam ait : Vrvpic jccUrspoiJnu >„ei pcrckjji e^m.Et 

""tj^îcutcs eornm ipje pvnabit,ideo dilparii.imetplu,inws,0- fortium 

diuidet fpolia;pro co quod tradidii iu mortem ammuVi iiiamytT 

cnm jcderatis dephtatnsiSt : & ijfe peciata multyruin t:ni:,& pio 

trani^rcjjimbiis >ogauu. Similitcr & fiiij cius, hoccfl Apoflo 

h & marivrcs, ipfiuscxcmplocdocti non dubitabant pro 

ltg'timis Dci, & fratrum iuorum lalutctcmporalitcr mo 

ri,quatcnusrcgni coclcflisgaudiacum lanaisAngelispio 

hocpoflcntmereri.VndeIoan.Apofiolusait; //i/^.;(. c..'otiere . 

b_ jt ve.cn. Mittit namq; Antiochuslpritualc in ciuita 

teModin quxintcrprctat ludiciu ,in ccclcfia vidclicctsa 

aa,vbi 

ludicialcgsDadiligcntiflimecuflodiQtur, vtcos 

NICOLAVS DE LYRA." 

qui 

t Quo crgo no. Quaji dicat , mi Im tjl ubis ntori quam ta- 

lia viu, -t. 

2 Erfcidit ma.& fi.e.veftimenta lUa 

Scc.lnfignum doloris. 

3 Et ope.le cili./«y/^'/i.w hun.iLunui.is. 

4 Er planxcrunt valde. Pro mahs prjtdiîs. 

5 Et vcncrunt iUuc. tlic 

cotijcquinia potiituvaufi^s confiffio- 

ns L)i,culuf,& diuiine lcgis : & boc fr^tjci.tibusadic.janjs , ideo 

dicuw.Et vcncruniillucqui mifli crani.aicgc,tis, 

7 SedMatathi. &fi,ciu5c6ftatcr.i«toA//i/io/'r Df/o^/c^û. 

8 Dixerunt" 

M ll./[ L I T E l{. 

^ Et fciriit Meta.'.&c. Qiiia bonus'pra»larus & fidcics fui 

t 

pefcentibus mulis 

debentalfligcrecorpor.T liia pro Dci 

TOilcricordiaio-'pcttanda, & liare virilitcr in vcritatcdi 

Uina,idcolcquuur. 

7 Matathias & fiUj eius,&c.Trinceps clari(fimas,&f. Pcr hoc 

%nificatur 

7 

S 

9 

10 

1 1 

iz 

'4 

'5 

16 

oftendit ei omuia regna mundi acgloriam eorum,& di 

Xlt ci : H^c ( mnia tibi uubo p, ui idens fi adorauens mc, Idem quo 

tidie mebris eiusper miniftros (uos dolose fuggerit,quatcnus 

proambitione fcculari deferant viamîuflicix, &; 

fariant iuirum regis nequiflimi,qui regnat fupcr vniuec- 

los filiosfuperbiaL-. 

d £1 rcipjiidu.&c.Cddaua Matathia: cofortabat animos 

filiorQfuoru,fic&patietia& loganimitas dninoftrilcfu 

Chriih omniu crcdetiu corroborat fide. Vnde dilcipulis 

fuis, ait: /\(y/.'/c mirat i,Ji odtt vos mHdus.fcitoic •ja me privtl p.bis 

odtohabuit. 2\(e//; titncatts eus qui occidTu co

lofep.Heb. 

(j.j.Cipic.l. 

Ofton. /j. 

inplilliii. 

223» 

A a Et rt 

c(j]a.f/c[to niagispoft aduentum feruinda. BM 

C Et (XLlamauit Ma.voccmaonainciiiitat''. iixC\'Crb3iM.3i- 1 

tatkiepraefiourabantdomini noftrilefuChrifti ao£lrij 

namquaexhortatur nos quotidie relinquerc vanita-^^ 

tem huius mundi,& qu.xreregaudia cxleftis rcgni. Di- ^ 

citcnim ipfe inEuangelio , ^^t 

hon renuntiauent omni. 

bus . qu£ pojjidet nonpotejt cjfemeus aifcipn/us iûi amat patrem 

fuum aut matrem pUis quam me,non efl me dignus , Et qui 

iio baiulat crucem fuam quotidie & fequitnr mc,no e(i me dignus. Xf| 

Qui ehimvoluerit animam fuam faluarn facertfVerdet cam. Qui 

autcm 

perdiderit animam fuam propter me.mueniet eam. Quid c- tn> 

nim prode/i homini ft vniuerfum mundum lucretur , anmx vero *** 

fuc detrmcntum patiatur..Aut (juam dabit homo commentationtmpYO 

animafua^Filius enim bomi^fs venturus efiin gluria pa 

NICOLAVSDE LYRA. 

1 EgO & fi.&C & fr. Ideff, cognati. 

^ 2 Obcdicmus lcgi patrum noftrorum . Colcntes vnum 

^ 

Deum verum 

Cjetcrapdtent. 

S Et vt Ccf.H c 

coufequctttcr poniiur :êli4S ^midationis,quo 

iniir 

fccitludmm idolis immolantcm.Et pattt litera vfque ib:: 

4 Et contremuerunt rencs: iiuiafortis motus ccrats redundat 

ad . corpus 

5 

Et acccnfus eft fur. Idcfl ira pcr ciêlum quia tamen excitaba 

tur fecundttm rationisiudicium, idco fubditur. 

6 Sccundum 

MOIl.ALITEI{. 

t Matathias,c$c,?CT hoc fignificatur,qu6d vir fapiens & 

bonus nonacquicfcitdzmonisperfuafionibus, fcdma- 

gisrcpcllit ,ficutlcgitur debcatoMartino,quoddiabolus 

apparuitci in fpccic rcgis magnifice adornati,fUadcns 

Martino.vt adorarct cum c6 quod cflct Chriftus. Cui ref 

pondit , Chriftus no purpuratfi, nccdiadcmatc rcnitetc, 

l"e vcnturu , cflcprxdixit & lucdiaboluscofufusreccflit. 

3 Kt ut 

cef.loqtii,(Si.Vcr hoc 9 Matathias ludacu idolisfa 

crificantcm interfccit, fignificatur quod bonus pralatus 

dcbet 

fi antc aduetii 

tris Jui cum .Angclis ftiis,& reddet vnicique fecudum operafua, 

Fugit cnim redcmppor noftcr, & filii eius in montes, & 

rchnquuntquxcunque habentin ciuitate,quando per 

ducaium ipfius vcritatis altitudinem virtutum afcendc ^ 

rccupiraus,&C3 que ad luxumfeculipertinent,quafi 

(upcrfluafpcrncntesabiicimus.Indeeftquod lcgiiurin ' 

Euangclio , idcm dominus duxille difcipulosluosin 

m6tcs,& ibi lQdilTc,ibique doccrc cos,ibi orabat,ibiquc 

pafccbat turbas.ut fcmpcr ad altiora & perfcctiora fiiis 

cxcmplis nos prouocarct. 

Tunc 

6 Sccundum iud.le.//c«r fortis, irxpaj/ionevtitur Uudabili- 

ttr ad promptius excquendim afium vtrtutis.4.. Ethu. 

7 Etzclatuscft le. fi fc. Phi. Q^ticx T^du legis interfccitZam 

bricum fiorto Madianitid' tTûm.l^. 

8 Et exclamauit Mat. voce ma. Voftquam defcripta efl ê!a 

tis iiudacia, hic conjiijuenler dejcribitur ipftus tolcrantis confiantia, 

qu£p>im6 declaratur in hcc quod Mat.ithias cum filiis fiis nonfuit 

fratius rigcre ajperitatis ,m.igis iligeits hcrbis viutrein dejetto , 

quam k^

2253 II.Machab. CaD.I 

ap. 2254 

^ a Tunc dfftfnicrUnt. Iftos, qui & 

non cum Matathia , 

A ciusafcendebat in montcs,rcddcicenderuntindefertum, 

;. vt ibifedcntesquxrercnt iudicium,& iuftitiam.quos mc- 

terem obleruanda 

putabat. Etbenchi 

jn defertu e(Te me- 

jnorantur,quiliicc 

lcetcEuagclij vcri- 

tate, dcfcrtam lcgis 

vmbrara,quafi adhuc 

fibi neceflTaria 

repctebant. Sabbathu 

legalc cbferua 

ri dcbcre prasdicabant. 

Cumomnia 

hfctcporibusicgis 

infigura pr^ceflerint,& 

fpiritualitcr 

_ in nouo tcftameto 

obferuada fint.Co- 

jt 

tra quos Apofiolus 

incpiflolis fuis 

copiofifi^me difpu 

tat ,afleres^«?/«'^/f 

ejje Chrlftum ad iufV- 

tiaomnicredenti.l(\i 

\ crgofpiritualiuho 

1 fliumgladio 

mcrito 

feriuntur, qni 

Chrifti gratia fiiffi- 

cere fibi ad falutc 

nonarbitrantur. 

PofTunt quoquc 

iuxta tropologia. 

filijs 

liuspcrallegoriam acciperepofllimus quam Iud2eos,qui 

poft acccptamgraiiam baptilmatis Chrifti , circumcifionem 

, & lcgcm vc- 

b Morjamnr omnes in firnplic!tatr,&c.-^Riipcr.Qaivt\(\.ior\cD . 

habct cx Deo, congemifcerc didicit , & congcmifcit fan- L 10

-"JS^ 

^^^ GIof.ordi.&NicoIaideLyra. 2236 

ra fcntis cauf* neccflitatcmconuaUiiflc, vt non adperpctui 

Ji tcmpcris obtcruationeni huiufmodi lcgcm ds Deusan- 

tc dcdiflet. . , 

LiS. i. offic. * Ambrofius. Cum Iud.Ti cflfcnt parati ad rcpusna^' 

t Gen.ti.f, 

Rabw* 

dsmoncs permifli funt a Saluatorc irc in porcos , vt im- D 

mundipolTdlbrcsvaiainimunditixpoffiderent. 

b Etootinuc e^^c. Oatinebant milites Chrifti legem dc 

manibus gcntium &dcmanibusRegum quandoinvc- 

dum pro templo Dci, & prolcgitimisfuis, dolo hortium 

dic lacclTiii fabbathi.malucrunivull^cllodicfabbathoru 

pugncmusaduerfuscum,& nomo 

Srcorpoâ^rqu-a" c- ricmur omncs ficut mortui sGt fratrcs noftri in occultis. 

pugnarc.nc violaret a func congrcgata cft ad eos fynagogaludjcorufortis viri ^ 

omncSf^^^^^^^^^^^^^ 

lcrut morti.ScdMa 

chabai confideranicsquodhoccxcmpiogcn-iomnispof 

ibbbatho 

laperii-c , 

ctiam cum ipfi in 

bcUum prouocarcn 

tur,vltifuntinnoc6 

*' luorum . Vndepo- 

Nicanorcm , 

diam,itacumoricntalibusfuis,&Afly- 

rijs 

attritus cft co- 

pijsjvt quadraginta, 

&odomiUiaJnmc 

dio campi a tribus 

millibus proftcrncrcntur. 

bus ex irracl,omnis voluntariusinlegcA oesquifugie- \ 

bat a malis,additi sut ad eos,& tactiluntillis adnrmame 4 

tum.Et collcgcrunt exercitum,& pcrcuirerunt peccatores 

in ira fua,&: viros iniquos in indignationc fuaêtc^tcri fu 

rerutad nationes,vteuaderent.EtcircuiuitMatatliias,& J 

amici eius,& deftruxerut aras , & circuciderut pucros in- 9 

fili js fuis: Nuc conFortata eft fuperbia, & caftigatio, & tc- ^ ^ ^ ^^ ^^^^ ^^^ ^ 

puseuerfionis,& 

iraindignationis.Niicergofilija:muIa ,p hortatio hjccMata- 

torcs ettote leeis , & date aias vcftras pro teftamento pa- ^^ thix, qua exhortaba 

^ 

, 

- - c *- 

^- 

21 tur filios fuos , vt a:- 

tru,& memcntoteoperupatru,quxteccruntingencratio ^^ niulatorcs eflcntlc 

nib 13 fuis,&accipieti9gloriammagnam,&nomenster- gis Dei , & darent 

num. tAbrahanonniintcntationeinuentuseftfiddis, M -«f"^PJ^. 

"^ conucnit Euan- 

r c contre &c 

Narrantc fcriptura liianifcftn cft,qu6d a Tunc conire. &c. 

Salnatorc & Ap

2237 J.Machab; Cap.ll. 

^ _ Dame' infua (tmplicitafr,t^c.-itCypThn Dci arcasa pcr 

ivh>d. fpici non poiTe, & idco fidemnoftram fimpl.cimcflc 

dchcrcdicimr. f^dctnns Hum ptrjieculu nmehiym tc^^c. 

Item apud Salomonem In fimilictatecordis fju^rice tUumt 

,«'*. f»* 

praeliari num,&C. 5 -/l-in-. »,-, 

» 

!"' b £ta

223 9 Glorord. & Nicolai de Ly ra 22 /j 

A ntifr.Etrcliqua .Talibuscnim locutionibus Matathias 

noftcrfuosalumnosinftruxitacbcncdixit.Sicqucpofi 

tascft ad patrcs fuo$ ,auiaomnia ficut dcco fcriptum 

erat, fandorum patru di(fta paffionc fua ac rcfurrcdioncatquc 

arccnfione,implcndo confirmauic 

a Et defu,SlipTidi 

{kam cft.quod Matachias 

incxlv. an< 

no gcntibus tcmplum 

Dci prophanantibusfurrcxc- 

rit,&tiliiciuszclarc lcgcm Dci Sc vin 

!nuomtLe*7 dicarefandla . Nuncquoqucfcripiura 

* 

pofiruseftad patrcsfuos.Etdcfunftuscftccntefimoqua 

dragcfimofexto anno , & fcpultus cft a filiis fuis in (epulchispatrum 

fuorum in Modin,6c planxcrut cum omnis 

Ifrael plandu magno. 

rcfert cundcm 

JKS. Matathiam.cxlvj.annodcfuntlumcfTc. Vndeapparet, 

quod non amplius quam vnoanno cum filiis fuis poft 

inccptS vltioncparitcr vixcrit,licqucdcfundusc(h Ifte 

enini 

Ibbbaaas. 

Esod.if. 

B 

^ 

11' 1. breuiari 

iemp«rum. 

Liic.i4.g] 

C A P. II I. 

T furrexit lud. * Rab.Ifaac Bcn Shola Jvlachabforumnomcn 

fluxit,quod Matha 

thix filius,ludas,niilitibus fuis bcUi tefic 

ram dediflct Mofis hanc fcntentiam,mi 

Chamoca Bclim Ichoua . Idcft, Quis ftmilu 

hti in dijs f ucl. m 

fortibus Domine . N5 

cum eam in iingu a 

lis ordinum vcxil- 

lis,tanquam ccrta; 

viftoriaEomcn,per 

quatuor haslitcras 

Men , Caph, Beth , b 

lothjinfcribiiufliffct 

, populo breui- 

tatis caufa i^cntc 

Machabasi , paula- 

timobtinuit, vthu c 

ius tcflera; auftor 

ludasjfratres.eorii 

Machaba:! diccren 

' 

enimnumcrus annorumbenec6uenitpermyftcrium D 

dominic.icpa{fioni,quia poftplenitudinctemporis.qua 

Pciisfiliummitteredccreuit, fecundumattcftationcm 

lîs& cuangclii (exta xtatc feculi, homincm qui fex> 

todiccrcatus cllfcxtadic pafius languinisfui prstio 

^fcftc rcdcmit|ac 

rcparauit . Quod 

autcm fepultusdi- 

citur a filiis in fcpulchro 

patru fuo 

rumin Modin, fi- 

gnificat paflionis 

iux mcmorii quo 

tidic a fidelib.ln fanfta ecclefia, vbi iudicii & acquitatis 

locus cft congru^ vcnerari plan^lumque falubrem ibidcm 

viri 

cclebrari,quia a:tern?vit^defideriofanfti ac-^ 

ccnfi pro eius adeptu in cordium fuorum cubiculis Aa 

dcnt falutifcrislachrymus compungi. 

gclij pro viribus choro apoftolorum collaborabant. 

b Et prin ncccflfitatibus, Sc in prefluris augcndo 2c 

multiplicandovbiquenumerum indominocrcdetiii. 

giâs, C A P. III. , , 

I 

T furrexit ûdas 

qui 

uocabatur Macha z 

ba:us filius eiuspro co,& adiuuabant 

cum oes fratres eius, & vniuerfiqui fc 

coniunxeranc parri eius,& pliabantur 

Ifiraclcum 

prajlium 

kdtia.Et dilatauit 

glbri.a populo fuOj&induitfe 3 

4 

lorica 

5 

ficutgigas,& fuccinxit fe arma bcllica (iia in plijs, & pro- 

tegebat caltragladio fuo.Similis fadus eft leoni in opcri 

Induitfe loricam ftcut 

quia fortitudinc 

fidei vndiquc 

femunicbat.i'««i» 

xit fe arma bellica, 

iuxta illudPaulia-E| 

poftoliquo docuit 

(LState ergofuccinSi 

lumbos vejiros in veri 

tate & induii lorica ih 

fiitix& calceati pedes 

in euan- 

prrimuscxtitit,dcquoSapetia dicit,quiacumleonibus 

ufitquaficumagnis&abifloquoqucvfqucadludam 

Machab.'Eum,de quo fcriptum cft.Similisfaduscftleo 

ni inoperibus fuis.nonnc rota ifta faciem habct leonis. ^ 

Narratquippcfortitudincmtantam Regum Ducumflucfidelium,quantafufticcrcpotuitautdebuit,quanta 

pro temporc & rc,necenaria fuit contra Iconcs.cztcra- 

fque feras diaboli,fcilicct , primo contra gcntcs qux in 

circumitu crant,deindecontra Aflyrios.Pcrfas GrJECOS 

per quosdiabolus dclibcrauitcxtirparcarborcmfcracem 

5 

Etinduit fe loricam fiCUtsi.'.furtiter & audatier. 

6 Et fuccinxit (c.na.m agiUs i rat & cxpeditus ad btUandum 

ftcut homo fuccinHus ad ambnlandurn. 

7 Et protcgebat caftra./f/r^ze/ 

8 Similrs fadus eft leoni,(/e quo fcribitur Vrouerb.xxxJ. 

Lco fortiffimus bcftiaru,ad nuUius paucbit 

occurfum. 

j> Etficutcatulusleonis rugiens in xcnz.Cuius rugitu 

terretur beHig &fiitruflupid£, & fic gentis 

idololatu audiio n9 

mine ludx, 

lO Et pcrfcceft iniq. WJc confequenter defiribitur confi'-d"f '« 

da cum aduerfarijs,& primo ingenerali,fecundo infpectal',iiî,Et 

congregauit ApoUonius.CJrcd primum dicitur.Et pcrl.efl i- 

niq.p.C./n iocisubditis vbi fe abfconderant fugiendu, 

7 

8 

}

nus. 

r^- 

ii\is 

4C. 

n 3.2 

2241 I.Machab. Capfn. 2242 

A cem frudus sterni,dderegentctn de quaChriflfiopor 

tebat nafci fecundum promiflionem Dei, tirmatam iu 

ramentoad Abrahara& Dauid. 

• 

lUividelicetleoni admodum fimilia.de quofcriptfi 

> eft. f^'icit leo de tiibu luda radix Daiiid'. Et dc quo lacob pa 

triarcha per figura 

inbenedidionemy 

flica fihorQ fuoru 

inter cetera ait, Catu 

lum fuu eos fuccedit flammis,& rcpulfi funt inimici eius, 

pr^timoreeiuSj&OiTinesoperariimiquitatisconturbati 

srit,& dire«5ta cft falus in manu eius.Et exacerbabat 

regcs 

uquiefccns TcZZm h lus leo iis luda ad prtdamfili 

mi afcendifli 

»Tiultos,8^ktificabatIacob in 

operibusfuis, & in fecuia 

xnahgnos fpiritus 

taii Audio taUq. a- 

0.U pfequendocon 

turbationem non 

minimamflammis inuidias fuccenfis ingerebat. 

a Et rcpulfi funt.C^c.Et cx^ce.re.w. lllos Uidclicet qul refi 

flcrc euangelioChrifti moliebantur. 

b EtUtifica.ia.in opet'!.[uis.c\Mzndo credcniium populu 

confortauitvcrbo&excmplis, &infecuiummifericor 

dia eius inbencdidionc,recundum Ulud Sz^.Sapicuarfiy 

•Quid per ApoUonium, nifi ludajomm f^mtiaexpri- D 

mitur quiexSamaria virtutem multamcontralfrael Myftice 

congrcgaucrant, quiaper obferuanriam Utera: lcgaUs 

demChrifti quaficontrariam praeccptis Dei,debellarc "TcTy 

certabat. Sedobuiam Apolionioludaexiit.pcrcuflitq Rabhim. 

& occiditcujquia 

ficabor in regno,et debellabo luda et eos qui cujpfo funt, 

quiafperncbantverburcgis.Etpr;Eparauitfc,ctafcendc 

inc\\l\t,fariiiorum narrabunt omnes popuLi,& luudem eorupronuntiabit 

omnis ecclefia janBorum. 

C Et perambu. ciu!,& perdi.impKfxeis .Qaiieyplorzndo 

ecclefiarum fidem hacreticosqui contraria rcdf^fidci fa 

picbantanathcmate pcrculerat,& nominatus eft vfque 

adnouiflimum tcttx,cjma in omnem terram exiuit funus eorum,& 

infines orbis terrf verba eorumd 

Et congregauit. * lolep.ApoUoniusdux Samarix col 

ligens exercitum.egreffus eft contra ludam, ille aute oc 

^curritei,&committenscum eopugnam.vicit, & multoseorum 

interfccit . Inter quos& ducem Appolloniu 

armisexuensintcrcmit.multamqucpriedamabexerci 

tuhoftiumaufercnsdifceflit. ( 

Quid 

Chriftus in apofto 

lis litis ludiEoru errorem 

arteftationc 

1 

ipfiuslegis, &pro- 

2 phetarum debcUas 

vt teo , er quafi lciCfa, 

eun, >Ve 

quis fufcitabii 

natio itaqueilla fpi 

titaUs fuit, quando 

c 

fpiritales venatores 

retibus cuagehi ho d 

mincs ad fidem ra 

piiebant. TaUtcr er- 

Bgo ludas myfiicus c 

ini- 

.perfccutus,eft 

f 

quos.&quicontur 

babantpopulu fuu. 

^ccendit fiammis, 

quia fiue S 

memoriaeius inbenediAionc. 4 

Etpciabulabatciiiitatcs 

Iuda,& perdidit impios ex eis,&: auertitiram ab Ifrael. Et 

^ 

noiatus eft 

vfque 

ad nouiilimum cerra?,& cogregauit per 

contriuit,oftendeii 

doquodvmbraleeuntes. 

Et , congregauit Apollonius gentes &; a Samaria 7 

virtutemulti&c^magnaad 

perfecuto 

reshomines.fiucet 

bellandumcotralfracl Etcggjiouit 

iudas,& exiit obuia iili,et er occidit 

percuifit illu, 9 

et ceciderunt vulnerati multi,et reliqui fugeriar,et accepit 

fpolia eorum.Etgladium Apollonii abrtulit g 

Iudas,etcrat 1, 

* 

omnib.diebus.Et 

pugnansineo audiuicSeronprinceps 

exercitusSyriaj,q?congrcgauit ludascongregationemet 

ecclefia fidelium fecii,e>t ait,Faciam mihi nomen et 

glori- 

rucrut.Reliqui vcrofugcrut,hoccft 

iahufifibiab ecclc- 

NICOLAVS DE L YRA. 

I Etdirc6Iacftfa.r. //»•«/. 

z In manu eius. i.in potcntia eius. 

j Etcxacerbat.r.mui. Eorumgentcs dehelkndo. 

4 Et la:ti fica. lacob. i.popMm Jfrael 'ipfum Itberando. 

5 Et in fecul um m.C L>»odpatet adimpletum , nam ad etus 

eommendationem narrantur eius fada perorbem vniuerfum. 

6 Etcon.pcrcuntcs.f.fiic{oreslegis quos intoficiebant Cen- 

tiles. 

7 Et . 

COng. Apol Hic confequenter defcribitur eius confliHus 

cum aiuerfarfjs magis m fpeciali.Et primc,teTr>pore .Antiocht, E • 

piphanis}fecundc,tempore filtj fui .Antiochi Eupatoris.ca.x'j.trrtio 

tempore Demeirtjfilijalter'iusfratris,{ciiicet , Seleuciprimogeniti 

.yfntiochimagni.vif.cap.Vrtma in tres fecundum triplex bellum 

quod habuit ludas tcmpore .Antivchi.Vrtrnum fuit cnm regni dutibus.^gcundumcumregispr'incipibus,'bi,Yt 

audiuit autcm 

TCX.Tertium ciim finitimis genttbusyCap.v.Vnma adlm m dnas, 

ij'iia primo poniturbeUum lud^ cum .Apollonio duce SamariiC,fe 

MOl\^.ytLirt.t\. 

7 Etcong.^p.gen.Vcr: Samaritanos qui partimlegcm tc 

ncbant,& partim rcpudiabanr,fignificatur hacrcnci qui 

partiin tcnent legem Chrifti,& partnn contcmnfit. hos 

autem congregat.Apollonius , ideft,diabolus ad impu- 

gnandum bonum prglanmi & ciuspopulum dc fide & 

moribus,ficutlegitureftefadI:um tcmporibus Arrii & 

aliumhasrcticorMm,fedbonus prselatus cisoccurritgla 

dioucrbi Dei & cxcommunicationis (entcntia eos di- 

fccrpcns.Accipit autem gladium Apollonii , & 

cum eo 

pugnat contra ca;teros h^rcticos.Eft cnim gladius ifte fa 

cra 

fumconuertebant. 

gis ,&prophctaru 

prarfigurabat veritatem 

cuangclii. 

C Cecid-:ruiitque-ex 

eisvuln.mul. Quiap 

inuidiam fauciati 1 

multiexludciscor 

fiafticodogmatcre 

quificrunt. QLioru 

fpolia acccpit ludas,cij 

oesceremo 

nias legis quas illi 

carnaliter habuc 

rant,difcipuli Chri 

ftiadfpiritalemfea 

f Etgta. jipollonij abliulit lu das,& erat pugnans in eo cmn'h. 

diebus. GladiumApolloniinonalium intelUgimus qua 

fermonem legis & prophetaru, quera prsdicatorcs fan 

ftitoUentcsomnibusin eo pugnant. cum acaritali po- 

pulohiftoriamdiuin^ legisfpiritalifenfu apoftolicatra 

ditionc interpretatamaufcretes omniumgentiudebel 

latcrrores.omnibufqucdiebusfeculihuiusgaudiivirtus 

fandaeecclefixgloriofisfimam parit uidoriam. 

g Etaf.seron. PerScron principemcxercitusSyriae, fi- 

fi '"M'"'«n- 

'^' 

^"°"s^[^"" 

gnificaturpotcntatus iftius mundi,quibcne nomineSy 

ria: cenletur. Syriaenim interpretaturfublimisfiuehu 

medans,quiamundusiftefuperbiacxtollitur,luxuria Dan,.e 

que grauatur : Difponit itaque Seron debeUare Iuda,& 

eosquicum ipfo funt, cum faftus mundanusdodoribus 

fanftis & fidcliu populo infidias molitur.caftraque 

impiorii ad hoc congregat,ut per plurimoru folatium, 

opprimatinnocentes,confidcs magisin potentiarcgni 

qua in uirtute Dei.Scd contra opinione luam fubuenir, 

quia lapis abfcijus de monte Ime manibus c onteret liaiuafuperha 

cundOyCumSeron duce Syri^, ibi.Et audiuit Seron. Circaprimum 

dic'itur,'EtCon2,rcz,.hpo\.gcmcs.ytfaceretftbi nornen, 

debellando Iiidam. 

8 

EtCOgnO.lil.Vrr cxploratoresfuos. 

p Et cxiit ohnmYi 'i\\'i.\on permittenset fine funsingredi. 

10 Et gladium Apo.abftu. Inftgnmn ytduriiC,ficut Dauid 

glad'iumGvlii.].'\eg.xvif. 

1 1 Et crat pu.in eo omnibus diebus. Hoc dicitur ad denotan 

di*m gladif boiiitaterfi : 

1 2 Et audiuit Scron. Hic con(equentei defcribitur belum Iud

jîwc.f .(. 

M»ut,S.i 

Ibidcni. f 

lbideia« 

2X43 Glo.ord&NicoIaideLyra 2244 

comminuet

2Z 4r IMacIiab.^ Gap.llf. 

'4^ bi pcrtrahant . Filiorum cnim nomincilli cenfentur qui 

A imitatorcsfunt Antichrifti. Hos.n. peroptimatcs fuos 

nutritiCumpcrfcelcftiflimosquolquevarilsvitijscorriJpcndo 

pabulum ignis xtcrni cfficit. Hocq; pr.tcipucfuis 

niagiflratibuspra-cipitjVt extirpcnt virtuicm Il"racl,& reiiquias 

lerufalem, 

. 

rt 

& conflituant alie- 

nigenasproeis,quia 

nulla intentio nulhimq; 

ftudium ma 

gisdiabolieft, qua 

vt cucrtat ccclcfia 

Chrifli, &roburfidei 

in eleftis molli- 

ficet, atqucinloco 

virtutum vitia fub 

introducat. 

w\.e.9^ lofcph.AudiSs 

Q rcx Antiochus, maximo 

furore com- 

• circa 

âb 

niotusomnempro 

priam virtutcm c6 

multos 

grcgans , & 

infuUs mercedc 

,• ccnduccns, parabat 

vcris initium 

dimicarc contra lu 

dam. AtveromiUti 

bus ftipcndia diftri- 

bucns,viditthcfaurosdeficcre.Non.n. omnia vcdigalia 

reddcbatur proptcr 

fcditionesgetium . 

Nam cum magnanimuscffet.ci 

non 

fufficiebantquedu 

dumcoUegcrat. Dc 

liberauit itaqucpri 

nium ire ad Pcrfi-^ 

dc,tributaq;prouin 

cis congrcgarc.&c. 

^ Scue.Sulpitius. 

Etenim tu ptajcipue 

2246 

tionis malo turbatis , negcntihbnsquidcm pcpcrccrar, D 

quos dciercre inuctcratas fuperftitioncs,& ad vnum ritu 

dcducerctentaucrat,ilhsquidcm quibusnihil (anfti crat 

facilc rclinqucntibus.fed tamcn omnibus mctu accladc 

afteais^veftigalia ccfTaucrat Quib.rcbusxfluant (ctenim 

-, -r o . ipfe olimomnibus 

tuscltanimo, &:miiit,&:congregauitcxercitumvniucr- t 

fi regnifui:caIbafoLtia valcie.htapcruita^rariumfuum,& 

dedititipediaexeicitui in annii,6 

mofcptimo,cr transfrctauit Euphrate flumcn,etpcrambu t Qjatuor .n. princi- 

labatfupcrioresrcgioncsEtcIcgitLyfiasPtolemeiifilium 1 Pt^lcspartcsfunt or 

n» 

• • 

Ki- - /" 

• • • t bis, hoccftoriens, 

UoryminjjCt Nicanore,ctGoigiam,viros potcnies ex ami 10 occafus,fcptctrio,5c 

cis rco/ 

fet 

Et elegit Lyfias,&c. 

lO Virospotentesex ztnict^tftc ejpnt magis voluntarij ordi 

indc d-.Jitium Juum fupplerc : dimifit tamen in .Antiochia quê 

nationem rfiîs exequi. 

erat 

metropolis regni,LyJ:am ad drflrucadum babit^torcs litd£x,& 1 1 Et mifit cum eis . quadra./.perf/Vwm C

Aft.i. 

27.47 Glof.ordi.&NicoIaideLyra. 2248 

flus.&cumillisalimcnta 

mortaliuiV\ 

(qni\muis iam non 

moriturus)accipics vmuerravirtutcrua,&vcnerunt,5capplicuerritEmmauni 

vt pcr ipfos quadra ^ jjj Et audiciunt mcrcatorcs 

tcrracapeftri. rcgionu nomcn 

fcntia quodpromi 

iitimplcturum qua 

M«tS. doW. Eiceego Jum 

Septnarius robifcum omnibus die 

aumfrus 

MaMt.d. 

Luc.8. 

I. lo.i.c. 

B 

participari Vndc 

volulflc . 

ab hora roortis cius v fquc ad 

diluculumrcfurre£tionisconftanthora:,quadraginta fi 

ipfa nonaconnumeretur . Fort rcfurredioncm quoquc 

non amplius quam dics quadraginta cum dilcipulis in 

hacterracflcvoUiit huic corumvitzadhuchumanaca 

lu$ caput noftrum.mediatorem videlicet Dci , & 

homi- D 

num,i'

224Q I.Machab: Cap.III. 

phetiamD.Jnielis, cgrcfrnmeftvmimcornu modicum, 

A & tulitiiigcfacrificium Hicfuif Antiochusilluftris.&c 

Tunc vtique intcrijt de domo Dci racrificium,& libatio, 

&propferhocaccinxcruntle & planxcrunt facerdotcs, 

& vlulauerfit minifln altafis,

laeob.i.l». 

j,jj 

iiyi Glof.ord&NicolaidcLyra iiî 

^rurfuj infirmitatc mcntis ad priftinas 

fordcs rcucrtatur , 

A iuoquc cxcmplo aliosabcuani»clicapcrfcdioiicrcuocct 

. . pUx 

& fiddium vigorcm infirmct.Iubcntur itaq,- tales , vi di- 

b EtaitiudMt^cchigmlni, ^tlofeph. Suostalibiishortabaturaffatibus. 

Tcmpusquidcm vobisnon aliudncceffariumcftofocii, 

nifi vtfortiter pericula contcmnatis. 

Nunc.n.licctvirilitcrccrtandoaccipcrelibertatcm,quam 

& propter fcipfam vobis charam,& pro diligcntia colcn 

diDeum plus defi. 

ficabant domos , & vxorc.«5 & vi- 

, fponfabant plantabant 

n eas, & formidolofis, vt rcdirent dcrabilcmcfle confido 

. 

in domum Tanquam 

vnufquifque cr- 

in hoc folo vo- 

fcedcntcsa pugna rcucrtantur in domurafuam,quian6 

poflTun t duplici cordc bcUa domini przliari . îr tnm du- 

animo inconltaas 

tjltn ommb. rtfs luis. 

EecLf.a. Talcsquippcopor- 

Aamamui- tct, vt nccinitium 

tara contcm. 

| rcnouationislarri- 

* 

pliciua prx ' 

. 

., 

«l.sere qui- P»ant , quibus me- 

buiiiam con huscfiinadiua vi- 

fuJendfieft. taconfifhnt.quam 

tcpidc contcmplas.Tiin.».a. 

tionemexcqucntcs 

maiori difcrimine 

fcipfos inuoluant. 

1 Mcliustfi.n.nonvvuere 

quam vot4ere,& non 

Xofephit. 

Rabanus. 

Miftic^. 

Ecd.io.b. 

Diulfio. 

« pars aducrla quae iundla fuit Gorgix to 

tamdifpofitioncm 

que lui fcquaces in dic , quia opcratores 

D 

I 

ini 

/i 

m 

1.1« 

K 

fui bclliin nodc facit, & ludas ar- 

fcclcrum, & 

:^ cxccutorcs 

Ra 

F 

2 Et f[\i].f.alicnigenarum. 

3 Qui erant ex arc./.n«mero illorum 

qiii erant in arce Sion ad 

noce d'm ludxis quantumcunque poterant. 

4 Erant illis duces. Quia fcicbant toca circa lerufalem per quM 

frcquenttr difcurrrbant ad depr.tdindum ludaos. 

' 

5 Et audiuit Iudas,& furrexit ipfe, & potentes percute- 

rc vinutcm CXCrcitUUm rcgis . Hu conlequemcr pvmtur mii 

dtantis delufio , quiafraus Gorgiafuit rtuelaia lude , & tunc cum 

omnibus bellatoribus fuisexiuit de tentortjsad ptrcuittndum pat- 

temexercitusregis , qua remanferat in caitris antequam Garîas 

cum alia parte rcdiret,qui credensfugifje ludps in montibus , qu(' 

rebat eos , C? interim ludas atiam partem cxtrcitus dcbtllauit , & 

fic artcm arte delufit , & Ijis ditiis pattt 

litera 

paucis txcepiis qujg 

dt/currentur. 

hibendumnedifll-nfionisigniscrcfcat, intantum quod 

non poflit cxtingui.Ideo fcquitur. 

Et audiuit ludas, & furrexit jp/e, & pntertrs percutere virtv- 

5 

tem exerciiuum regis.hd toUcndum diflcfifioncs , quo faciliusfieri 

potcftinpnncipio, quoJ fignificatur pcr hoc 

quod fubditur. 

t M

ial4-g- 

I m 

hhb. 

22)3 IMacIiab; Cap.1V: 

^ cxcciirorcs morum comirantur fempcr rcftorcs tenebra 

^ riim.luccm odicndodiuinorum priECcprorum,&ob('cu 

f j. a. ''f^f^'"^ diligcndo fccularium voluptatum . Vndc per 

Paulum diCltur: X^l i^rmiamynitU diTini»»' ^•cr i\ui thrvi funt, 

lias'. 

B 

voeit ebru l»iir.f\los liutem 

qui dieifum:cs,twn fumui noliisfilif,'ie- 

ttnrb arum . Vc 

iju< 

rum ludas hoc cft 

confciTor Dci omnem 

apparata bcl- 

li in luce fidp.atq*, 

mcditationc legis 

Deiordinat. Vndc 

cum tribus milib. 

virorum tatum In 

campoapparet,cu 

jUis vidclicer qui 

non in mundana 

in 

potcntia,red 

fide 

patris,& filii & Spi 

rituflan£li fiduciali 

teragctcscum fim 

pliciratc mcnrisvitam 

honefiam in 

hoc mundo ducc- 

rc ftudeni. 

a Et nunc clamfmHt 

in (erlum,&(. * Ber- 

nardus.Nuncfilioli.clamcmusincoc 

lii,& mifcrebitur 

noftriDeusnofter. 

Clanicmus in coe- 

fcrutabile:pronisc 

fusciusin malum. 

.„ * Rup.Conucnc 

Q . 

ranrexcrcitusmultorum milliumin tcrraluda, ipfiautcm 

ludxi cum pauci eflent,& nnnc clamemus(dixerut) 

in coelum,& milcrcbitur noflri D.:us,& couteret iftos an 

tc facicm noftram hodic Plcnacft hiftoria dicrum illo. 

rum,rcrumquegcftarumfericsclamoribushuiufmodi, 

quivcrefccnndum pr?fcriptum niyftcrium, clamores 

crant mulicris in vtero habcntis,& parturientis,& inparicndo 

magnum cruciatum habentis. 

•J« Chryl Nihil fortius homme lcgitimc orante . Nam 

fi fruum principem qucndam qui ncque Dcum timc- 

bat.ncchominercucrebatur placarcporuit mulicr.mul- 

tomagisDcumallicictqui ei iiigirer aftiftit, vincit vcntrcm,& 

dcliriascliminat.Si vcrocorpustuum infirmum 

cftad iciunium, non tamcncit infirmum ad orandum, 

uecad ventris dcfpcdlum imbccillc,&c. 

b Et 

3 

4 

22^4 

b Et Ifumerunt il e i^^c^ ocuht fuot ,^ riderunt ens •t^nien~ D 

rcr.^jrf.Vcnicntibuscxaduerfo hoftibus iii praclium foci/ 

lud^ tuba canunt. & conreruntur gcnrcs, quia per tub« 

fonitum vox pr^dicationisexprimimr . Militcsludxtuba 

canunt , cum pr^dicatorcs C hrifti cuangciiij in mim- 

eutfrc virtutcm cxcrcituumicgi.«:,quarcrat in Emmaum. 

AdhuccniiD difpcrfuscratcxcicitusacaftiis. Et vcnitGor- 

giasincal]:raIudxno

tBciblbri*. 

2?yy GIo.ord.&NicoJaideLyra 225«^ 

^ dcviftoriafcd tandiu fint de 

dcbcntpreliaridonecccrti 

A conucrfionc hoftium cnim 

rpiritiialium.Cum pcrCcqHg 

do holcs pcccatorcslcu infiddcs.eos conucrtcnnt ad poc 

nitcntiam pcccatorum.& adfidcm Chriftiqui pcrdilc- 

îoncin opcratur bona opcra, tunc oportct.vtcoru 

colligant 

Ipolia, hoc 

cit corum vtantur 

fcicntia, acpiilabo 

ris communiccnt 

induflria. Inauro 

^n. polTumus acci- 

quia bellum contra nos cft:& Gorgins,& cxcrcirus cius p' o 

pc nos in montibus/ccl liite nunc conrra inimicos noltros, 

&cxpu

22^7 

I.Mackb. 

^ a De^ceeof. Quinquefunt libri lcgisDei,& quinq; funt 

A fenfus(vtprcciiximusjcorporei:Quicnim fccundum doftrinam 

legis rtftringit concupilccntiam czrnis auerrendo 

oculos fuosfie w/cjft ica ;frj«>//,obturando aurcsfuas neau 

diant linguam detrahctcm, & cbfccna carminaac lufus 

mundanos.quibus 

frcquentcr auditis 

jnquinat intcrior 

homo, qui odoratumatqucguftum 

fuumconnner,nc 

iUcccbra vtaturvo 

Cap.lV, 

ftra alienigcnarum in rnanulonathx filij Sau],& armigcri 

cius.Concludcexcrcitumiftum manupopulitui Ifrael,^ 

cofundantur in exei citu fuoA equitibus. Da lilis formidi- 

.....wu.a v.-.ut vw nem,&,t3bcfacaudaciamvirtutiseorum,&commoucatur 

)uptatum,quifif.- a 

t[&ubt7u^7el. 

contritionefua:DcijceiIJosgladiodiligcntium tc,&coIlau- 

^^^^^^ 

omncsqui noueruntnomentuuminhymnis. Et 

quantur dolum.DiueY' commiieruntprajlium,& ceciderutdc exeicitu LyfJx quin- 

titam.lo,&fac,tbo. b (ûc milia virotum • 

^ periecfuitur e^nu 

Iftc inimicos fuos 

fupcras viOoriam 

capictfaluberrima, 

& triumpho gau- 

5 dcbit largiffiftio. 

ScdLyfiasfpiritalis 

licetfcrael, bis.tcr- 

quecontritusfuga 

inicrir.tn non dcfi- c 

ftitacocpta ncquitia,fcd 

rediuiua itc 

rurefufcitatpraslia. 

* Chiyf.Adbel- d 

lum euntesnotra- 

goedias excitabant 

no pgnascancbat ,ficut nonniilli faciunt : non 

Vidensautem Lvfias fuarum fucram & 

-^""^^^J^^tTi 

auaaciam,&:c]uodparatifuntaut vjucrc,aut mo 

riforriter,abijr Antiochiam,ctc]egitmilites,vtmuItiplicati 

rurfus venircntin ludâm. Dixit autem ludas, et fratres 

cfus.-Eccecontriti funtinimici noftri,a(ccdamnsnuncmun f 

darelan6l:a,etrenouare Etcongregatuscft omnisexercltus, 

etafcenderuntinmontemSion. £t videruntfandificatio- \ 

nem defertam, ct alrarcprophanatum ,et portasexuftas, ct 

inatrijsvirgultanataficut infalcu velinmontibuset pa- 

ftophoria diruta. Et fciderunt veftimcnta fua, et plan- 

xeruntplanaumagno, et impofuerunt cineremfuperca- 

put iuum, ec ceciderunt in faciem fupcr 

adfciuc- 

runttibicincs,vtfitin alijscaflris : fed Dci iuperneauxilium 

inuocabant.vt adc(fet,opcm ferrct,& manum pn- 

bcrct , propter qucm bellum gcrcbant , pro cuius gloria 

dcccrtabant.Vidcamus 

crgo quid hxc caftra Dei loquan 

turcumfinthoftcsagbi: Et acccpcrunt 

lapides. Tertid,aliutis dedicieati funt miu,d > an d' ,quoniam ipli Ueum vrH. Matth.f.a. 

bunt. Sialiquidperfraudem hofhsin copoHutum cflfaaum 

inflanti ni(ucxpurgct,donccadintegrijm rcnoue- 

tur.Jbi cnim,& dcfcrtam fandificationem & altare pro 

phanaium, & por- 

tascxuflasintcllige 

re pofTumus^quia 

ibilaudis hofiiain 

altarcfideiDcoim 

molabatur, & in- 

grcflus coeleftis vitas 

meditabantur. 

In atrijs vcro vir- 

gultanafcuntur:cu 

incordibus huma 

nis fupcrfluarrim 

cogitationummul 

titudbgeneratur. 

C Valtcphotia (ait) 

T^j/e.rf/.Paftophoria 

Grzcedicuturthalamivel 

cubicula, E 

in quibus Leuitx 

cxcubabcit inatrijs 

domus domini , 

quorum commemoratio 

fit invltimavifione 

Ezcchic 

lisprophetae. Pafllo 

phoriaergodiruiitur 

cu fecreta mcn- 

tis pcr dcfideria illi 

cita dilaniantur. 

Sedhxcomniamaximc opusefl,vi pcr poenitcntiam 

peccatorum, & emundationem morum , ac pias prcccs 

ad dominum inflantiflimepurificcntur . Vnde redede 

CxercitU ludx fcriptum cfl: ijôrf cum vilcrent fantlificatione Supr.x. b. 

dejertam,fcideru>,t vifitmcntafua,& planxcrunt plantht ma^'W. 

d Et exdamauerunt , &c. Tunc ordinauit ]'tdas v/. Aptedidum 

efl.quod ordinaueritludas viros.vtpugnarcntaducrfuscosqui 

crantin arcc , donec emundarcnt fanfta: 

quiahocordinatredeptornoflcrpcr prcdicatores fuos, 

quatenus milites ipfius aduerfuseos quiinhabitant in ar 

ccfuperbia:, hoccft homincs inflationis fpiritu clatos 

vd etifm malignos fpiritus fupcrbia tumcntcsinftanter 

pugnent doncc corda elcdorum ?b omni labe iniquita- F 

tisexpurgcnt. 

* Scuerus Sulpit. ludaspulfis hofiibus,Hierofolymam ^j^- *• ^«rx 

rcgrefTus , purgarc tcmplum & rcfhtucre ,animum in '"'*• 

tendit: quod cuerfum ab Antiocho, profanatumquca 

gcntibus.focdam fui fpccicm prsbcbat . Scd Syris arcem 

tenentibus , quaecontinua teniplo, & locinaturalupcrior 

atquc inexpugnabiliscrat,adirifubieda nonpotcranr, 

5 Et in 

ztri'\$.f.in atriofacirdctum, & in attio yirotum rtmiido 

tim,& in dir/u nnmi'rdori-m. 

6 

Etpafôphoriadiruta. i.domunculas drca atria faterdnum 

êdificaias, m quibus iffhtnits hoiiias pacificas comedebant ivrum 

dominopatcmfibicoMiinêntem.Tâm ^t hoflijspacificis vna pars 

incendtbatur ad hoiionm diuinum,dia cedtbat in rfusfactrdoihm. 

Tertia in vfus offerentium. 

7 Et fci.^ cfî fua. rn ii^nt'mdoloris,& humiliatior,is. 

8 Elcxc\imai\crunt,icc.De (juihm hahrturl^luni.io.Et di~ 

Ci^nur tubx fignorumitfuia pcr illas figmficabantur pluta.f.toniio- 

caiio adconldiuw, ^ con^ngaiio ad }iflum,& motiu cjfirorurn,ct 

(Xcrcitatio ad bellum. 

3 

4 

t 

5 

6 

7 

8 

J« Tunc 

ficergoaltareprophanatur, quando fiacerdotiumcarnis 

vitiopolluitur. 

t tt pvrtas ixiillas. Quod fit,quando per cupiditatem Gmoniacam 

aliqui ingrediuntur. 

5 Ettn attvfs^zTc.fiiut infaf In quo nafcuntur arborcsin- 

fruduofclgiturperh^cvirgultafignificanturinfruftuo 

fi clcrici,non facicntes frudum in ccclefia Dei propter dc 

fc£tum fcicntie & vit? . 

6 Et puliophoria dirnta.LocA crant inquibus ofFercntcs co 

mcdebantdcfacrificijspacificiscoram domino, & idco 

pcripfafignificatur ndcliumcommunio.quctuncdirui 

tur, quandoChriflicorpus indignc fumitur, 

7 Etfcide.vcliimii.tafua.Qiiia boni taliavidcntcs in ecclc 

fia trifiantur,6c lamentantur. 

t Ti^fc

21^9 Glof.or3.&NicoIaideLyra ii6q 

^rant.crcbriscruptionibus prohibcntibus. 

Aducrfus hos 

A ludasvalidiflimam (uorum aciemobiccit . Itaopuslacr^xdiscuratum.tcmplumqimurocircundatum 

confti 

tuiiq; qui pcrpctuum przfidium armati agitarcnt. 

Rjbbinus. a Eulegitfiterd.fiatma.volun.habe.inUge Dei yV munda- 

lit.fjnn:. Qiia cic . 

my fiico.rcponi dcbet lapides ifti.i'» r»ote domusA» loco aptt, D 

ejuoadujq c ve.oroplK.Tcip»ndeut de e s .Qiiia pCCCanrcs rcdigi 

dcbcntfub pcenitcntia,donec pcr (andos do£tores diju- 

dicctur procomilTocriminc conucnicnsfatisfadiioperpctrata.ln 

loco aut corum lapidcs intcgri Qm legcm fnb- 

aishisdeorticiocc ucrunt tubis coelum. luncor 

fignorum,&cIamaueiuntin ^ 

dcfiaaicoqai crro 

jj ^jf luj^s viros , vt pu^narentaduerfus cosqui crantin 

mlepram.vcl fcclc ""•-"* 'r» ir 

rum maculam in aarcc,doneccmundarctfan6Va.EtcIcgitiacerdoteslincma- z 

ic habcbant, voliin 

^.^[.^ voluntarcm habcntcs in 

lcge Dei,& mundauerunt fim ^ 

buTproboTin'ride a:a,& tulcruntlapidcscontaminationisln locum immun- ^ 

Dciclcgit admini bdum.EtcogitauitdcaItariholocauIlorum,quod prophana 4 

fandT(iclcficco'^^^ tumeiat,quiddecofaccrct. EtinciditilUc6ijiium bonum^, 

ucnticulaabomni vtdclhuciccillud,nc fortccflec illis iriopprobrium:quiaco 

crroriscontagionc taminauerunt illud pcntes,&: dcmolici lunt illud . Et iij rcpocfficiat 

alicna.ldco ^ « ^,.,j „r^ ;. 

fubiunaum cft.qif lucruntlapidcsin montedomasiniocoapto,quo ad vlque 

tuient i.ipidendtami. veniretprophetajS^rclpondcret dc cis. Et acccperuutlapi- 

, 

_ 

flituidcbcnt, vtfiat ' 

aitarenouum fm il 

hidquodfuitprius: 

quia homincs fidc 

cathoUca fani fcicn- 

tialanclarufcripturarumimbuti.-bonis moribus rchgio 

fi, in locu rcgiminis 

vndc ccciderunt pre 

uaricatorcs furroga 

ri dcbent iccundum 

autoritatcsvtiq; di- 

h^^redcrqui^S;' des integros fccundumlcgcm , &a:dificauerunt altarcno minifteriumDcoia 

>»•''""iueruntpcrtcon 

cuum fecundum n fanda ecclcfia , 

quii 

ilIudquodfuitprius,&;Edificaucruntfan- 

uoae. 

Matth,f. 

6 

uinclcgis.vtfinere- 7 

S 

prchcnlione in noui 

tare vit^, & norina 

9 

lO 

iuiiitie cxhibcatuf 

"Wc^&ardofn aa.&qu.Tmtradomumerantintrinrecus,&^dem,&acria ;; f^/pSans^ûte E 

fandificaucrunt Etfeccruntvar:ifanLtanoua,&intulcrunt n fui 

nzlapidcspretiofi 

fponfam.non ha 

ficri: anathcmatc candclbru.&altarc incenforum,& menfam in t bentem maculara 

tcmplum.Et 

r»f>rciiU"o

26l I.Machab. Cap.lIII. 

^hic mciius^quampcrfcctamfanaomm vitam acciperc 

A poiTumus,vndcquondicrra?rat odor virtutum&lacri 

orarionis inconfpcaualtillimi .Mcnfamcrô domini 

non alura quam facram fcripruram intdligimus.in qua 

refeaioanimarum confinit Quod autcin dicitur quod 

a 

^ 

^-tfiptndefunl ydu, 

i,«*/-.c..inappcnfio- 

^"P^^^^"a€labrum crant,&Iucebantin tcmpIo.Et pofuc 

?uVotS,X^' " -----. v . 

^""^^"P^^'"^^"^^"^P^ncs,&appcnderuttvela,&c6rum »^..4^, : 

w^. ûium 

turootultatiGmyrte , ^ m^npi-Mr.r i^»v,«;-. ^.t r'*^ ^ 

. b mauerunt omnia 

opcra qux fcccrat.Et ante matutinuTur 

tiorum N6 n.omn 

bus omnia patcfatiedaiuntdiuinclc- 

gis my fteria, fed pro 

captu ingcnijquoru 

libet & profcdu fcie 

tii atquevirtutum. 

Vndc dominus apo 

rcxeruRt quima & viccfima die menfisnoni;hic cft mefis 

Caslcu, centefimi quadragcfimiodlaui anni, & obtuleiut 

iacrificium feCundum lcgem fuper altare liolocauftorum 

nouum quod feccrunt. Secundu tempns & fecunda dicm 

m qua cofttaminauerunt illud gentes,in ip(a renouatu eft 

lupcrpofitus.adijcicntcfq; ci ligna,durauit ignisiilc vliqj 

ad tcrriam captiuitatcm . 

Dc liacautcm rcnouationclofcphusita narratdiccns: 

, ^ Quinta vcro & viccfima mcnfis Caslcu , qucm Maccdo- 

jp 

ncsAppellconvocant,accenderuntluminafupcrcandelabrum 

& adolcueruntholocaurtaqua:obtulcruntin no 

uo altari.Rxc aut fafta (uni poft trcs annos code dic quo 

mutatacft corurcli{;io*adprophanamidolorumconfuc 

tudine.Nam templum dcftrudu ab Antiocho fic trib.annis 

permanfit.Quinto cnim anno 5c quadragcfimo & cctcfimo 

in templo fafta funt.Qiiinta & viceiima dic h ppcl 

lci mefis Olympiadc ccntefima quinquagefimatcrtia.Rcnouatum 

vcrocfteodcmdicquinta & vicefima Appcllci 

menfis,0(a.iuo & quadragefimo accetefimo anno.olym- 

piadcccntcfima & quinquagcfimaquarta. Dcfolationcm 

vcro tempU contigit fieri lccundum Daniclis prefatione, 

quamantequadrmgentcfimo &odauo prxdixcrat anno,pcr 

quam fignificauit quod Maccdones illud dcftruc 

rcnt. Cclcbrauitautcmludascumciuibusfuis prorcnouatione 

tcmpli lacnficia pcr dics oao.nuUum gcnus 

dclitiarum rclinqucns , fed pretiofiflimis dapibus eos 

palccns. Deum autcm laudibus & pfalmisglorificabant, 

icfcquemutuocantibus ddcaabant.Prorcnouanonc ve 

ro 

_ 

NICOLAV S DE LYRA: 

t 

116: 

ro folenniu poft multfi rapits ihfperata rcliglonc,rcc^ptoD 

rcslcgispofuerrit vrpoftcri perottodicshac rcnoiiatronctepli 

cclcbrarcnt. Vndc 5c ab illorcporchaflcnus hac 

feftiuitatecclebramLis.vocaresca. kimina, coqdprjctcr 

ipc hoc nobis fpledidu lumc colcdjt rcligionis apparuit, 

Mynice aurcm rc Ffftumlutni 

nouatiotcmpli, con "•""• 

ucrfio cx holum ad 

^''ftKr* 

Foenifcntiam pccca 

torum quialiquib. tvclamina 

erronbusatquefaci 

noribus contamma 

ticrat.Tuncenimca 

tandum.gaudcndu, 

la:tadum,atque iubi • 

]andum,atq; laudaa 

dum quibufq; fidelibus 

cft.quado vide 

flolisptzccp*itdices: 

"^loUti JaiHutfi dare ca 

" 

Hibui,nttj; 

mttfaiistnar 

garitiis feilr^s ,j r. 

!n norM "^"'i ^"r'^'""'^ '''^^ pi»ti imcnta,fi ianitor crebcr 'S!VctSS 

n porta , vcla fcmpcr moftijs, fifkcrarium mundum . fi Nep,tia. 

vaiaiuculcnta,&m omncs cxrimonias pia follicimdo 

dnpolita.non minus,non maius ncgligcbat officium.vbt-cunquccum 

quarercs,in Hcclefia inucnircs. BauUcas cc^ 

ciefix,

BeJa 

tn. lo. 

loana io.e. 

Enceiiu. 

2z62 : Glof.ordi.&NicoIaide Lyra. 2163^ 

0a 

A 

in c. 

' 

« Etflatwt hidas. Hancquidcmfolcnnitatcm ipferaluator 

ineuangcUo pracdicationefualcgiturdecorairc, vbircn- 

ptucft • Faaa funtcnccniain lerofolymis & hyemseraf, 

&ambulabatkiusintcmplo in porticu 

Vnde fcicndu cft , cp cnccnia ha:c qux 

Salomonis, &C. 

lcaioni cuangclica 

torum hiiius fccuU tcmpuscpfcptcmdicbuscuoluitur)T 

lanifl.x nniclura ccclefixnuquam crclccre dcfuiit. Qu6d 

6c celeberrimaillaac maxi» 

pdauoannodcdicatumcrt, 

îiialolcnnitasaSaiomoncregccundisfilijsirraelteporc 

completa; dcdicationis cxhibita,infinuat myiiice.quiap. 

noad primatcmpU a faiia co-jnouunus. 

Ht Etftatuicludas&cfratrcscius ItatUlt lUUai CX.ll«^l'-l>-S 6c.vmucrra ccclefialfiacljVt 

dcdicatione, fed ad 

vltimam pcrtincnt 

V.1U^ «^yin«».nu ».v,wiv.iia.iiia».i, »». 

aeatur dics dcdicationis altarisin fuis 

teporibus 

ab anno 

q, ex co facile colli- in annum 0^:0 

pcr 

dics.a quintn 

& viccfima dic mefis Caf 

gttur .-qa hycmc fa- b l(>ucumlvXcitia5 

ifa fuit m Scptembri. j. [{eg. 8. .Aliainrcditu Hubylonicx capti* [ 

Mtatisfuitinvtrc.Cntirapatcntvjqueibi. 

2 Vt habcrct po. rau. con. Sicut euim Efau perfcquebatur . 

lacob, Ceae.xxvtj.fic ldunj*iab EJau dejcendcntes jftmpermoiciii 

fuerunt lud.m dcjcendentibus a lacob. 

*CAP. 

ha:roica; , a theologis diuinae , quJC dcbent cflTe in prxlatis 

ccclcfia;, pcr turrcs firmas, lanx dodnnje, ad dcfenfia 

nera fidei Chriftiana:. 

- 

- t Et 

' 

;

illi. 

2l6^ 

^ . 

CAP. 

IMacliab. 

V. 

•A "p TfaHumrfl. IrrifantiirgentcscuviderintcultureDei 

JOj rcnouari fadura ga fiuc hoaes vifibiles fcu etia inuilibiles,giniiidi2aaibusc6traHdciac 

virtutu i)fcau 

anhclant, ira(cunt,cruejatur.acpcrrequuturleruosDei 

adnihilum cosrcdi 

gcrcvolcntcs,quandoc6iidcrai?fi!losin 

altari tc€lx ndci bo- 

noruopcru reftaura 

xe vcilcobferuant.i. 

Jnde dicitur quod. 

b Ccgndia>,tt.genits, 

«Tt.quiaclarclccnre 

in mndo euangclio 

Chrifti, &hominib. 

fideDcirecipicnrib. 

torqucbantur perrecutorcSj&poeniscos 

tradantes indeaucr- 

*p ter& honesrpiritua 

* * 

•lcs cu Mdcrunt ali- 

-j 

quos 

cx dcfidia nc- 

giigetixte reftaurari 

velleincultupictatis 

moliunt cos gladio 

C A P. V. 

impu'tatisoccidcrc , 

ac mortc pcccatoru 

trucidarc.Sedludas ocu luaas ^ ,& conttiti luut lu 

confpe«au eorum , &pcrcuf 

Cap v. 2i66 

rum turrcs inccnduntur igni , cum omnibusqui in cis E 

iunt,quando auftores fcelcrum & inuentorcscrrorum 

propeccatis fui5,& nunc cxuruntur ardorcdinini fermo 

nis & in futurocxamincnificondlgnam pcxnitintiam 

anteegerint ,igneconcrcmabuntur pcrpccua: vltionis. 

rfa»5liim eft ut audircnrgcntesin cir 

cumitu, quiaardificatudl altare,& 

ranauariuficutprius,iratsfuntvalde:& 

cogitab£t tolleregenuslacob, 

cjuicrantintcr eos,& c^pciutoccide 

rc dc populo &prequi.Etdebellabat 

ludas iilios Efau in Idumâ,&rcos n 

crant in Arabathanc,quiacifcumfedebantlfraclitas:&p 

cufllt .-.__.._„...- eosplagamagna* Etrccordatus eftmalitiafilioru 

B tcreftudcbat S.mili. d 

Bean,qui erantpopulo uilaqucu,&in icandalum,infidia 

tes ei m via.ht cocJuli funt ab eo in turrib.& applicuit ad 

eos, & anathematizauit eos, &. inccndit turrcs eoiu igni 

ciiomnibusquiineis eranr. EttranfiuitadfiliosAmmo, 

? 

^ 

d trant in laqn^f',^ De TcQ.tiN 

inJcandalu,&r.J^Tcr- 6''«-i' 

tul. icandaium.nifi 

fallor,non bona: rei, 

fcd malsccxeplucft, 

«dificansaddcliclu. 

Jiona:rcs nemincm 

fcandalizat, nifi malam 

mentcm. 

C Jttranliur.QaidHibbmu». 

p nlios Ammon(q 

intcrprctacfiliuspo 

puli meijnifi fchifmatici 

& h«rcrici 

?xpriniunt,qiiiqu6 

da filij fandJat eccle p 

ficcflevidcbanf,(cd 

indc rcccdcntes,& 

inerrorcfcmittcn- 

tcsfaaifuntfilijdia 

Scinuenit manu fortcm , Scpopulum copiofum & 'Ji- ^ t)oli Vnde loannes 

mothûm ducemJipforum. Etcommifitcumeis prarlia tf^^^^l^'^'^'-^ 

" "'^^-^-^' 

f^^" #«« 

e* 

r,obis,verwa{iisFtvti 

fortitercii fcutofi- f fit ItrSai^ 

eos,6igrcgatxju„tgetes.GcKs,qu^ lunt in Galaad aducr 

lusliraditas c6greganf,vttolianteos cumultitudo hcrc 

ticoruatque fchifmaticoru adhocconuenit, vtfcripturarum 

tettimoniis fccCidum fenfumluu deprauatis,cxpu 

gnetcatholica fidcm qux cft in fanfta ccdefia.Galaad.n. 

interpretat aceruusteftimoni;. QS nome bcncconucnit 

hxs 3 fcripturaru mcditationi infiftut.Sedfugiut Ifradit? 

terGettles prope I»djeS habttantes . 

înmu 

SecudQponnurconft.Busludx 

tnfpeciali. Et primo citra Idtmôs & .Arabathaneos Grfilios Bean. 

Tiam iî pvoutpoterat luditis nocibant.Etpatet litera vfqueibi. 

4 Anathcma. Sicut dicitur de lofue,quod anathemaWsâuit wbem 

lertcho,Iofue •pf.c.cuius habitatores omnes interfe(ity& metfll 

propter cfuod ludxos habitautes inter tos occidebant ' ' 

, &y^ r ji ^ irV, 

propin r^T'-' '"'i"'* f"'&""" p»rgaripoiera7ii,aiuinocuuutdeputauitpronecef 

quos termtnts Jutstnuadebant&obftdebant,proptert,uod ludas 

ta 

qi4x per ignem purgari poterant,diuino cultui depuiamt pro necef 

C'^tratereiUicon'raaenirtiil/irt,tiun^l,y,nt r.rr^ ^..^J f*r^stabemaculi,vndeahathematiâtioefinomertGr^cum.Etd i 

r,r t,~^r^ .. /. -... 1.1 r r ^_ . > ^ 

".*-»«•!,» 

. . 

C£ ftater eius conra gentcs iUas fugnabant . Circa quod fic proce 

ditur. Qîia primo por.itur affi'aor:im liberatio. Secundo aiiquoru 

Ifraelttirum prûmptio , ibi: Et in dicbus. V>ima in duas , quia 

prmo ponit,ir corflicfus ludx contrj. aliquosfpeiiales aduerfarios» 

Secundb cotra alios ex diuerfis gentibus commifios,ibt-El congrc 

gatac funtgentcs. Circa primum pramittilur cauja cvnfiiaus, 

Jud f ingennalt.rum dicitur , 

Et fadum ctt,.Gentiles in ciuumitn ludttbus humanis ,& deputanturcultui diuino . 

5 

Et tran.adfi. A m. Ifii etiafuerut molefli ludceis quamuiseit 

debuifient effe beneuoli , eo cp defcederat de Loth nepote ,Abrah,t . 

6 E t cocpit lazer , & Ci.viUasfub domino laTier exiflentes . 

7 CongrcgatX funt gcn. Hic 

confequeter ponitur confiiaus ^^ (ludx 

cdtra 

* 

adutrjanos ex diuerfts gentibes commiftos. Circa quod 

prtmo ponitur caufa conftifius.Secundd bfili apparatus,\b,-Mt aCt 

^'Â^n\t.Terti6beUantiiivtrt!.s,tbi:Et\\2ib\)tS\mon.Caufarer6 

confligendi fuit opprefjio ludaorum a conimifiis getittbus in Gala^ 

ad& inG4:Ua:propterqHod ludxi in illis partibus pofni pnie- 

runt a luda e2r eius fratrib.adiuuari.Etptttet litera paueis exceptis, 

*Ec 

,A tiohis prodierunt , fed tion exnobis faw^f pcrmanentcs.Co" 

tra iftos bonus praeiatus vel dodor pugnat errorccorum 

cofutado p(acrx(criptura:vcritatc,&fi mancatobftina 

ti.pcr ccdefi? ccnlurameoscxcommunicado & iuflitig 

fcculari tradcndo . 

7 £fco«^rf^

Xabbaiiks- 

B 

lli. ifebcllo 

r2,2^7 Glo.ord.&NicolaideLyra 216^ 

A in munitioncm.curafidcles.quiqucad fideiconfugiut 

vcritatem, auxiliumquc fibi afferri a luda 

polciit & fra 

tribuscius,quiaeuangclio Chriftipcr lanctorurapratdi 

catorum miniftcria dcfcndi gcltiunt 

contra Tmiothfu 

fpiritalefdc quofupradiximus,& focioscius.,Quod autcm 

conquerunt 1- 

fraclitx dc interfcdionc 

luoru & ca- 

ptiuitatc , oftcndic 

no modicum apud 

fidclcscflcgcmim, 

quando vidciintali 

quos fuorumavcritatctccedcrc,&in 

crrorcm prauorum 

corrucrc 

a £rfcc«;«/^'.llliqui 

dcvariislocis alicni 

gcna; conucncrunt 

ad confumendupo 

pulumDcimanifc- 

ftedcfignantgcntiu 

infide 

flebesquîn 

itatcadhuc siitbcl 

la ac pcrlccutioncs 

aducrfus Chriftianoscommoucre. 

Scd auditis fcrmo 

nibusquos diuerfa: 

lcgationcsadluda, 

& focios cius dctule 

runt . 

b ionuentt ecdefia 

n}apta,&c. Quia totius 

fanftae ccclcfiK 

folicitudo ac cura 

cftmaxim3,quomo 

^ 

ucrfus Ifraclitas qui erant in finibus corum , vc tolletent 

cos&fugcruntiiiDathemanmunitionem 

j&mifcrunt i 

litcras ad ludam & fratres e ius.dicentes: Congregatê sut 

aduerfum nosgentcspercircumitum, utnos aufcranc , 

& parant venire Sôccupare munitionem in quiMn con- ^ 

fugimuSj&Timothazus - 

eftdux excrcitus corum 

Nunc 

crgovcni, 5cêripenosdemanibuseorum,c]uiacecidJt 

multitudodenobis Etomnesfracresnoftii qui cranc in 

locis Tubin inteifcdi funt,&: captiuas duxerunt vxores 

eoru&natos&fpoIia,8^peiemcruntiIIicfcre 

mille vi- 

ros.EtadhucepiftoIxlcgebantur.Etecceaiij nuntijvene 

runtdeGalila!a,confci{iIstunicisnunciante.sfecundum 

verba hxc, dicentes coueniife aduerfum fe aPtolomaidc 

b &Tyro&Sidone,etrepletaeftomnisGaIiIvaaIienige- 3 

nis,vc nos confu mant . Vt audmit aute ludas et populus 4 

c fermoncs ili:os,coucnit ecclefia mrgna cogitare quid fa- 

ceret fratribus luis in 

qul 

tribulatione erant,& expugnabanturabeis.DixitqiludasSimonifracrifuo: 

Eligetibi t 

yeteranusvfus, par. 

, , ^ r .r> II - ^"^^ noua (upcrfti- 

viro.Siet uadc ct iibcra tratrcs tuos m Galil?aj ego aucc ct tio pcr duorum te-, 

fracer meus lonathas ibimus in Galadithim • 

per Simonem qui in Galil.xam.hoccftrotammittitur, D 

urfipr.isdicatorcsin gcntes dirc^'.ti infinuantur?Qai cum 

trib.milibus, hoceft ,cumplurimis(cntentiisdcfan(flaB 

Trinitatis fidc prolatiscontra aducrfarios ircparantcs 

pcrcuangelicam pf^dicationem hoftcs dciicere, &crcdcntcs 

libcrarc dc- 

Ec 

reliquit 

lofcphum 

do conrra diucrfos 

hoftes , hoc c(i ludajos.paganoSjhscre 

filium Zacharia:et Azariamduces populicu 

refiduo exercitu inlud?a ad cuftodia, & pr^cepic illis, d. 

Pr^cftocc populo huic,& nolite bcllum commiccere aduerfusgentcs,donccreuercamur.£c 

datifuntSimoni uiri 

ticosatqucfchifma d tria miliaut iret inGalil?am,Iud? autcm odo milia in 

fcndat . Hoc quoq! f Galadichim. Ecabiit Simon in GalilgamjCt comifitpr?- 

lia multa cum gentibus 

Et contrit? a facie e- 

funtgentes 

§ ius, ct Ptolomaidis. 

pcrfecutuselteosvfqueadportani 

Etcccidcruntdcgcntibusferctria mihauirorum prudenti cofilio ac 

totonifucu hisqui 

cruditiores ac fortiores 

uidcntur eire 

,ctac- 

infidcacuirtutum 

opcrc agit.qualitcc hoftibus rcfiftat, & fuos opportune: 

dcfcndat . 

*Ioicph.DuajfuntGallilcJBq fuperior& inferiorap 

Dccemii ve 

Iud*

au 

ro» 

4» 

,2^9 

I.Machab:... 

A a Illos autem,

-f aftum. 

227^ 

/^ a Et eotnouerunt caftrs TimothM , fuia Marhabûs f/?, &c. 

Glo.ord.&NicolaldeLyra 227^ 

A CaftraTimoth?! cognito Machabso fugcrum afaac 

B 

cus quia hxrctlci a^nita viriurc & vcntate dommi no • 

ftrj kfuChriaipcrtcrriti fugiunt.5c percununturplaga 

magna,quia in eis fccundum luftitiam pcr do£tores fan 

£Jos cxercctur ana»- 

thematis vinditta . 

Gaduntquc 

cx iUis 

fcrco£tomiliaviro 

rum.cumomniscu 

mulus crroru quo 

contra vcraccmintcllccm tuus dabutibi ai habitandum , dicentcs altquos, cgref/t 

funtfllij Sclial de medio tWy& auerterunt h.ibitatores vrbis tu£, 

atquc dixeruHt: Eamus&ftruiamus dijs alienis quos ignoratis , 

qu£

2273 

^ etiamfupelleatUsfHerlry^-OKgregabisin medio pUtearum eim,& 

A cum ipfa ciuitateluccendens.ita ut 

ttniucrfa cofumas dommo Deo 

tHO,& ftt tumului fempiternus. 

Mft.Iud. 

" •5oy/

Saj>iea.t 

Ibtdea. 

idclibui. 

7.27T 

Glof.ordi.&Nicolaide Ly ra. 227^ 

A non fimulationis fiaionc . fcd ffdci rcqu.runt vcntatc . 

a vndc (apicntia admonct,d. semice di r.o m bonuaj , v5 

inj,mpllcua:t cordu.ûente iUurr.,ûor,,.m m.rnuur ab h M« 

/m/w ««j.eirf.Mcrito crgo magnac plagac patitur cafum. 

qui nonludxfpiritalislalubrcauditconaiium&quia 

non crant de numcro clcaorum , qui Ipiritu 

Dci Jnfli- 

turpitcrconfull iil 

uerf:, 

Ihidem. 

Rat4 

ripit in(iptenits,qur.rî* 

uitatem fupcr InterMos.ef tranfgrcfli func lordancm in 

a 

c3mpomagnoconrrafacicmBcthran.Ete1ath1da.scon- 

$re.f Ujiem ac multotum milium (c 

augdorum freque>.tiamy& lefiam 

primitiuorum,qM confcripti ('tntin i^l-s, c'~ iii alia occafinne rfmarieret pofi armatos, ^ ab aduer- 

ftrifs inji.iiaitibus laferetur. 

a Et obtulerunt ho!ocaufta,quodncmo cx ciscccidif 

{ct,ScC.'.quod b> tlutires jam rcdierant & integio numero. 

X Et in dicbus quibus crat ludas & lonathas in tcrra 

Cd\izd.H-c conjeq •enter dejcribitur quorundam ludxorum prx 

fumptio,fciUcct,iUorum,eiuiin abfentia lud* & fratrum fuorum 

rem-nfirant adpopulicuflodiam ,& prsjumentes defuauiriute 

exieiunt ad p> eciandum cum Cci^tilibus contra ludf probibitio' 

ncm,quxhabctur fupra.Et patct litera vjqueibi, 

MOR^^LITER^. 

4 Et 

f 5 £r in diehus qbus erat ludas & lonathas jXeJrr .Scquitur. 

.Audiuit lolephus Zacharixfiltus.Vct iflos,qui audicntCS 

•j- 

fafla magnifica Iud^& lonathscx ambitioneacquire 

d) fibi famaconftitucrunrprajlia contragentes.dequo 

rcportaucruntconfufioncm & popnlus Ifracl plagam 

magna.fignificanturilli, qui prxluinuntcxcrcercadii 

lcgcndi 

ta illud Pialmifts quod cofidcratis bonis ccdcfise , ait : 

Bca'um •iixfitint p p">u'n c ' hxc funt , bearspopulîs cuius eli j^CAm 

dowinus Drus errurr..Y{\r\c & faluator noftcr in cuangcWo 

difcipulisfuispr^cepit.diccns: atres ms & rxpi^rahanfAlcs Efau tn Gcn.»5 

terra,nuj:ad.Ai'li'tim.&r.Qii'\d pcr Elau,qui pcr cupidiia ^"°''tcmnelci^vcndiditprimogcnita 

fuaminori frarrilacob, 

nifipriorpopiilus,qui propter cupiditatcm lerre- , 

nam,indignumleprimogeniti honoreoflcndit. Etob 

hoc dignitas 

tota adgcntium popuUim translata cft. Et 

bene intcrra,qusad~Auflrucft 

filiiElau mancrcdicun 

tur ludaicuspopiilusproptcracceptam lcge & fcnpta ^ 

prophetarum,queillis tradita funt appropinquarcvide 

baturluminilolisaEtemi.Scdquiametecxcfcatilunt, 

&iuxtaiucepofiiiillavidchcctlucem ,quc illummat 

omnem holcm vcnientcm in hunc mundu, ca cora po 

firam 

4. Et Azarias princcps virtutis rcsbcnc geftas, & praelia,&C. 

i.parus extrcitus,qu£ remarferat 

ad cuitodmm iudt tatt 

tnnt 'tO-nonadbeUacontra (xiranevscuncttandum. 

5 'paciamus & ipfi nobis nomcn , & camus pugnare 

ZiA\XCtiniZ,CX\lCS,Sx.C.ExqiiOpattt,quUmouebaiurcxprAijuiit 

ptiorie & luudis cnpiditate. 

6 Et abierunt lamniam , & exiuit Gorgias dcciuiratc 

6 viii cius obuil.SiCvhi ijubitabat C(

luiud 

2277 

I.Machab: 

«^fitam recipcrertolucnint.Indeapteper rudam,&fratrcs 

A eiusexpijguatimemorantur, quiadodloresfanfti errorem 

lUorum eis improperantes pro jnobcdicntia iufte 

fprctisatq;damnatis,adgentium prsdicationem coucrfi 

funt.errorcmq; pertidorum.tam in ipla iynagoga, qua 

ctiam in fin?uUs 

vcrbi Dci percutic 

tcs turres fuperbiaj 

quas illi aduerfus 

cuangelium Chrifliclatamentecre- 

xerunt, ignc dcbit^ 

damnationis cjcurebant. 

a Etmouitcaflra,&c, 

NotaletStor, quod 

omnes illas fpecies 

^ aduer{ariorumquasantecommemorancraf,nuncbreui 

teratnngendo recapuuiat, hoceft Iuda:orum Gcntiliu, 

atq: hajrcticorum. Nam cum pauloantcexpugnatos cffe 

filiosEiaunarrauit, moxcaftraalienigenarum fimulcu 

, 

Cap.Vl 

3p- V J, 

2278 

qma non foium ludaica fuperftitio, fed & G^n "hum ^; 

SnTchT?? P""'"^ P-'^'"nt,b.ap?aof"^cr eâ^ 

gchumChufti(upcratur,contunditurdeftruuur,atq-a3 

nihilum rcdigitur. 

caltra,vcirecin tenamalienigeiiaru,&:pcrambulabatSa- ' 

mariam.ln illa dic cecideruntfacerdotcs in bcIlo,dum vo- 2 

luntfortirer £iccre,dum fine confilio exeuntin prxlia. Et ^ 

declinauir ludas in Azorum , in terram alienigenarum, & 

diruitaraseoium, S^rfpoliadeorum ipforum fu

io.8.r. 

7.279 

GIof.orcIi.&:NicolaicleLyra. 

^ a ibi itmonuu^t^ ^ntiocbus.Yt^dcA typiim tcnct pcrfc 

A cutorum Chrifti,& ccclcfix.non m.rum,cp cx crudcUpa 

trcScntus filiuscngcn.tus . qu. opcra ncfand. nc 

ouiEpat r.. imitatus Cu . Dc quo in - 

Euangcho dom 

Sus ad hidxos fxuos ac ait . tôs cx 

fupcrbos pmc dMo 

tftisy&drfidenapoitis 

•peftris vHltisfacere.ll 

leenim ab initio homici 

daerat. EtrcacllOmicidxfilius 

homi 

mtcidiu faccreme 

ditatur.non lolum 

corporaic, ledctia 

fpiruualc.hoccftne 

ccmanimaru.qux 

in pcccato, & in im 

pictatcmoriuntur. 

* Rupcrtus.De bc 

inij.cApo. ^jj Apocalyptica 

quidam dicent,j/«ii 

fOterit pugnareiuca^ 

Sic fatui fatua lo- 

qucntcs.nonrccordabuntur, qdquon 

E«od.Mi damPharaocu cur 

B ribus, &cquitibus 

fuis, pugnante Deo 

pro Ifraclc, in mare 

j.Reg. 19. 

DJII.4. 

Heft«r.7. 

a Mach.^. 

Dan.S. 

mcrfus fir: quod ca 

aes comedcrunt le 

zabel : quod Nabuchodonofor 

cx hominibuscieftuscft, 

^ 

& pcr feptem tcmporafoeaum 

come 

dit,vtbos:quod Amanin 

patibuloap , 

pcnfuseft:quod An 

tiochus viucns in- 

trinfecuscoputruit 

&fJcutDaniel prx 

dixerat,fincmanucontrituscft:quodNcrominifterdiaboli,vrdedecorosevixit,ita& 

turpiusperijt. 

In i7.c.Apo. ^ IdcNotandu quia fupcr fingulos iftorum talia cflitus 

fbidem. 

Dan.8. 

Apoftir. 

iudicia fada funt,vt fingulorum confidcrcs eucntu/atcri 

non dubitcs proprie didum cffe , quia ceciderunt, &c, 

* Idcm.De Anriocho EpiphancDaniel prxdixerat,£t/i 

ne manu conteretur,6c ita faiSum eft Diuinitus quippepcr- 

C cuffus inuifibili,& inranabili plaga computruit,miferam 

C r ^ . 

' 

2280 

Vi

iiSi I.Machab. 

^principatumiftiusmundi inodiumfcruorri Dei , quatc- 

A nushocrolatioadiutiimpictatem luam facilius cxplcre 

poflint.Vndeicgiiur,g)ifliadeuntcsregcm,dixeruntci. 

a Quoufque non ft- 

cies hidicium: & vindi 

casfratres nofircs^ôs 

decreuintus ferutrepatri 

Mo,z^c. 

b Et iratuseff. Coa 

grcgat typicus Anriochuscxercituno 

foluaproprijs, fed 

etiam de extrancis: 

quia fcuitia pcrfecu 

torumnofontcnta 

eft feditione intcr- 

na,fed et forinfecus 

feruisChriftiimma 

niaexcitatbclla In- 

flituuntpcdites,ordinantcquitcs, 

pr^ 

parantclephatcs,vt 

nihildcfiteoru cru 

dehtati.-fedquicgd 

cxcogitarc pot impictas.totumprfpa 

ratatrocitas.Sed& ' 

figuralitcr ficutpcdites,& 

cquitcs pof 

funtdefignarc lido 

rcs.&carnificcs, ita 

& clephati pp enor 

mitace corporii ac 

crudelitatc animo- 

ru.pofsutdefignarc 

fafluprincipii.Qiii 

busbeneconucnit, 

"ccpoce- ij S.Nit.hift. 

docilitatematt net. « 

ris obcinere eos. hc iratus eft rex.vt hsc audiuit,& c6uoca H Elephanti regem a- E 

uicoesamicosfuos,6c,principcsexercitusfui,&eos quifu 'J dorat.genuaiubmit 

pcrcquiteser,2„c.vddcregnisaliis,&deiaful,smantimis 

vcneruncad eu cxercitus 

c6du6litij.£t erat numcrus cxerci 

" 

^n^.lTd'^: 

"""^ tardioris in!>c 

tusc^scetummiliap.d>cum,&vigintimiliaec3uitum,& .y SdSSS^ 

dcphantitrigintaduodoa:iadpr«liu:&veneruntpcr]du ^^ caftigatum verbcri 

m?am, & applicuerunt ad Bethfura, & bus,cadc illa medipusnauerunt 

dies ^^ 

„..i.-. o.r„__ .- -. 

' " &" "^^""'^'^^^^ 20 tantemnoaurcDer 

5 

6 

buslui.s.Vbietcqui 

tesadfuntordinati, 

quia fupcrbia: clatio 

ibi no dcerit,vbi 

comunis natur.i» p 

mifcricordiamnon 

cofidcratur a:quaU 

tasjfdmudanifauo 

risappetit vanitas. 

C Sed y & turrcs U- ... 

^ne^,^r.Qu?impohocaheiiabantlcanobis.Etquicunq;inueniebaturcxno 

duos m fe comine 

iDis interficicbanturA h^redicates 

noflr^^diripiebatur. Et 7 batviS; expS 

nonadnostanrum ^ 

extederuncmanum,fed6cinoesfincs fragilitatepotcntie, 

^"'S.o»c^. 

fit£E 

bcftijs trigintaduos 

in fe contine- 

mulcos,&fcccruntmachinas.Etexierunt,d^fuccendcrunt î tu.Circadentesbclcas 

igni,& pugnauerutvirihccrEtrcccilltludas ab arce ec " lifummacura.Altc 

mouitcaitraadBcthzacharanc6cracaftrarcgis.Etfurre;it M ctneS 

rcxantclucem,ecconcitauit exercitus impctum contra ^^ bes : alterius opera- 

viam Bethzacharan. Et comparaucrunt fe cxercicus in â "^•^'^^ ^?-"^"" ^,1^' 

r.r-r.l.Mm -^^.ik;.^.,-;., c I I 

• n 

, 

* " ^licf. 

ij Etconuocauitomncsamicosfuos,^'fW afiifiercnt. 

J6 Et principcsexcrcitusfui,&eos./^t /catf beUH difponerent 

M l{.4 L t / E l{. 

âd ccdcfiam pcrcxcommunicationcs, & intcrdida irrationabilitcr 

fulminata. Et ficut ludas commifit prxlium 

dcbct iftos. 

contraillos.ficfummusponiifcxrcprmicrc 

I ttadiunxeruntfeilusuii.cx ini.iJ.Vcri(\os ii^m^c;xatar 

~ 

.-—- 

#tiffime_ 

18 lit vcncrunt 

pcr.HicconfquenterpomrurbeUi congreffus.Et 

prtmo m mumtion':.Sccund6 in 

campo,ibi. Et furrcxit rcx "îrca 

primum dicitur.Et vcneruntpcrldu. QiiXttrraerat ludaîsad- Diuiao 

uerfartc//.Pcr rcgc iflupatcrnifcclerisimitatore,%nifi 

Tom.4. Cccc 4

2283 Glof.ord&NicokideLyra 2284 

EIephantorlprrnunciatumciusforcpri..cipatum,qmtranfi^^^^^^ 

—" iiooiina. 

fumq-, Patroclum, ob id phalcns argenieis.quo maxime 

L t. hrxame 

roflbe 5. 

t aua ram. 

Rabao. 

Diulfio 

« tiflimc 

cflct in Punica acic . 

prxliatus Sutru tradid.t vo- 

^ catum,altcro dcntc mutilato. Amiocho vadum flamm.s 

expcricntirenuit Aiax.alioquin dux agmui.s lempcr.Tu 

gaudent, & reliquo 

primatu donauit. 

lUc.quinotabatur, 

incdia morte ignominiiprxtulit.Mirus 

namq; pudor 

eft viftufq; voccm 

. tclorum 

fugit 

vidloris: tcrra 

acvcrbcnasporrigit 

^ Ambrol.Elepha 

timagnumrcb. bel 

iicis vsu miniftrat. 

Inde ges Pcrfarum 

fcrox bcllis , valida 

fagittis, omniumq; 

iaftu.quia 

dc fupcrioribus ad 

B infcriora validioie 

nifu tela torqucntur.adeseorQvclut 

eradicntibus turri- 

Dus fcpta procedit . 

In mcdijs campis 

tanquam de muro 

dimicant, &vclut 

tis ludas ftatuit turbis cxercitum fuum comouerc : qiiia 

ciiminfiaunt 

prxdicatorc-sUntti 

bcUaper(ecutionu, no 

ceflant vcrbis confortareanmios auditorum.Eclicettcr- 

rcna«4loria refpondeat in pompa mundana , lcu varia ia 

cruciatibusiormcntorumincandelcani genera, tamen 

martvrcsCKriftiim 

turrcslisne^fupaeos firm^proteglres fupcr fingulas bc _ 5^-;-'^-",',^ 

ftias &lupereasmachin?.ttruper(ingulas virtutisviritri ^ qucrpiritalis adhxcrinraduo 

q pucnabatdcfuper,& intus magiftcr bcftig. Et i rentcs latcrt vmcCu. 

gmtaauo;,ij.pui,iictL/-iviv-i r 

^ ..." .. u;^ 4 atquc proltcrnunt 

refiduuequitatu hinc, ivni 

fui. 

& indcftatuit in duas partes,tubis ^ impiorQ audaciam. 

r. h b >.tîiiiEka7»{.. 

tt viaii £U>i^-tr i 

cxcrcitucomoucre,&fpcrurgereconftipatosinlegionib. lius Sakia vttamdeU 

cius.Et vt refulfit fol in clypeos aureos,& ?rcos,rcfpledue 

runt montes ab eis;& rcfpleduerunt ficut Upadcs ignis.Et 

dilhnftacftparsexcrcitusregispmotesexcclfos^&aliap 

locahumilia,&ibantcautc&ordinate.Etc6mouebantur 

oes inhabitantcs terram a voce mulritudinis corum,& in- 

cefluturb^^&collifionc armoiu Erat.n.cxercitus magnus 

valde, &c fortis. E r appropriauit ludas, & cxercitus eius in 

pt^hu.Et cccideruntdccxcrcitu rcgisfexcenti 

viri.Et vidit 

Elcazar filius t Saura vna de bcftijs loricatam loricis rcgis, 

& erateminens fupsr c^teras beftias . Etvifum cft ei.g? in 

ea efter rex,6^dedit fe,vt iiberarct populu fuu,& acquireretfibi 

nomena;ternum.ht cucurritadcaaudacler inme 

marccquaaamc^. dio legioois, 

intcrficicns a dcxtris , & a finiftris : 6^ cadc- 

inarccquadamcol 

§itjs lorkata lorUis *e 

jjivmen patns . yd quod Matw 

thias alio 

fuitbinomius,& 

nomine Uwa dicius. 

1 1 Vnam de beftijs loricatam loricis rcgls.pcrfigna regia 

ibidem poftta. , / 

1 3 Et vifum eft ei quod in ca eflet rcx . m turre lignea fnper 

eum exiftente prupter ftgna ditia,non tamt. n crat ita. 

Et dcdit k.l.vitam fuarn ccrpGralim. 

i4 

1 5 Vt libcraret populum (uum.Boni'.m.n.proprium corpora 

leprcptirfaluiem io-.i '

•*/. 

iiSy IMachab. Cap.VJ. 

_ timcrer.dcindc vt ciraimfufus Icgionibns inimicomm, 

A Jn contcrtos raperctur iioflcs,mediun\ pcnctrarct agme', 

&contcmpta morteforocior ,3biedoc!vpeo, vtraque 

jnanu vulneratxmolcm bcaiac lubircf ac 

(iiflinercr.poft 

infra ipsa lucccdcrct.quo picniorc fciirct tdtu,cuius rui- 

nainclu(us,magis 

quam oppreflus , 

fuoeflrcpultustriu 

228«^ 

apparatubelh vcrtit adfubuerfioncm eccleficChrifti-Et D 

tacit paccm cum Im qui cranr in Bcthfura.cum non veram 

paccm , icd falfam ofllrthis quosvultdcciperc & 

per fimulationcm fallere . Scd iJli tantummodo ad eum 

cxeuntdcciuitatcquibus non crantalimenta condufis, 

r- r • r.r -1 quiailli lolummo 

pofuitfcci , 5acem cu \ t^Zr^T^ S?a' 

hls qui erant in Bethfura , & exicrunt deciuitate, quia non 7 lcfabbathizanr, cu 

eianteisibiaiimentaconclufis,quiaiabbaihaerantrcrr£e. s 

EtcomprehenditrcxBethluram,&conftituitilliccuftodia 

reruareeam ; & conuertit caftraadlocum fandlificationis 

diesmultos. f tltatuitilhcbaliftas,&machinas&ignisia- 

"°"'''""'"'" ^^" 

dium fed 

fcgnicic 

niumredeunt: «».x.u.u.„ qui 

cula,8^tormenta ad lapides iad:ados,&fpicula, & fcorpios ' ' prfcaucre eius infi 

^'^^"°'""f-Q"od 

admitccndasIagittasAfundibuia. 

Feceruntaurem&ipd \\ 13 autcdicitur quod. 

machinas aduerlus machinas corum, & pugnauerunt dies H C Coruiettu 

laltru, R-abanu«, 

multos. Efcasautemnon er.incinrinirnrp pAn.,A,-i r^.,.; ^^ ^J >-^x,adlnc.fa>,aifi.dir!^ 

"ca;autemnonerantinciuitate,"eoquodfepti- '" 

mus annus eifet, & qu. remanferant in ludJde genti- au^fs"fidditrn5 

ûs conl umpierant rcliquias corum qu« rcpoiitx fucrant. 

«squUam aTmo: 

rum corufco tan- 

quam lampadibus ardcntibus rcfulgercnt.vnius tcrritus 

fortirudine, pacem rogarcr. ItaqueElcazarushercdem 

vittutis lu^ pacem rejiquir. 

a Ef»idcnteivi>tuum. -{«Chryfoflomus.Qaandograuc 

bdluniingruebat, nccquicquapollentfaccrequod prodeflet,fc 

abfcondcbant. Nam hocquoque fecere Apofto 

li:Non cnim fcmpcr apparcntes in media irrucb.int pcri 

cuIa,lednonnunqua.&fugicntes,&; latcntes (ccedcbant. 

roflquam autem parum rcfpirarunt. tanquam gcncrofi 

quidam catuli cx latebris cmcrgcntes., ftatucrunr non fc 

ampUusfolosfcruarclcdaliosquorcunquepoflcnt, &c. 

b £t appltcuerunt cajtra regis, ty (. Promouct caflra myfti- 

, cus Antiochus ad Iud?am,& montcm Sion:quia totum 

appara- 

9 

10 

oriumdiliguntiipfiq; 

ab hoi\c captiuariinciusdomi- 

facileceflarcaperfecutioniscrudclitate 

, fcd omnibus 

diebusvfqueadco 

fummarionem f^culi 

bella 

ingcrerc 

credeiitibus,quibufdam ad 

probationemrquîbufdan^ve^ 

ro ad deceptionem.Quia dum ravftica mulierfque per fi ^«"•i-t' 

guram Eu?exprcfla efl} 

caputcot^reritferpcntisliplc anguis 

vcncnatus nuquam ccflTabit infidiari calcanco eius 

Quod aurem fubiungitur. 

d Et remanferuni m (a„ciis viri 

pauci,qHoniam . 

Significat CO 

folis per fingulas d Et rcmanferunt in lanAis viri pauci, quoniam obtinue- 

^'«^f'»^. &d,rperiifuntvnufquirqueinlocum fuun,. 

NICOLAVS DE LYRA. 

^ I Etocdditeum,&ceciditinterram,&c. Tcrcuttcns In 

yctfe,vl3irionerai urmatus. 

2 Et vidcntes./"./«(/jf, cir eius exercitus. 

3 Virtutem rcgis. < ui nonpoterant rejiflcre. 

4 Diucrterunt lc ab eis . came ncedentes, vt pcffent teniplum 

aummt quod erat m Jcrufalemferuare, 

5 Caftra ^Mtcm tcgisMic confequenter ponitnrbetluminfor 

taiUiOi&pntt.opumiu, defortatuio,qnod erat in lcrufalc>n,& patet.Et 

interponitur de fjrtalitio Bcthfur.c,quod primb cepit rex ante 

ijuam iret m . lerufalent Idto duitur. 

6 Et fccit pa. Vcr talem niodum 

quod dimitterent fortalitium 

fdi'iifutsperjonis:Etfubditurratio laltspacis exparte ludptum^ 

tum dicuur, 

7 Quia non erant.-.oi/c^; in Ec hfura: Etfubduur caufa cum 

Jubdi.ur. 

8 Qaia fabbatha. idefl, annm feptimus, in quo terra non cole- 

batur nec femtnabaiur,vt habetur Leuit. i^.a.Sedcontra hoc vide 

turqmddicituribUem: Dabo vobisbenedictioncm mcam 

anno fexto, & faciet frudus trium annorum: jpfo/^w nuod 

hvn videtur tûod annis jepumHSfaccret aliquem defiiium ctbt,fed 

man$ 

M0}{.4LITEII. 

T i Ft videntes virtutem regis,& impctum exer,(fc.Vet hoc fi- 

gnificanturprudcnterfugicntcsafcculorvbinonpofliint 

rcfillcrcdiaboh tentationibus, vtin clauftro falucntur 

adiuti bonorum confilijsA oratiombus. 

5» Etconuirtitcaftraad toium Janiiifcaiionis , CSc. fubijccre 

fibi. 

perfccutione infiddiu fcruente, plurimi corn qui facic^ 

nusm ccdclia,& nonfiddconftantiaperfeuerabarinilla.dilperguntur 

pg rimorem pojnaru : Iu.xra illud quod 

cJnsincuangdiopr^dixirnouillimis temporib.fururis- 

Erir.n.inquitprefluramagnafuperterrara,&ira populo 

huic,& cadcnt ir. ore gladi ;,& captiui ducentur in ods ge 

tes,&lcrufaiecalcabitur agentib. donec implcantur tem p 

«^ pora 

magis abundmtiam . Dicendum 

quod iHttd Dei beneficium fuit 

ante 

captiuitatem Babylonicam , in qtta ceffauerunt aliqua Dei beneftcia 

: .\o« enim poftea teguntur habuijie ludxi arcam tcHamen- 

tt,necpropitiatorium, nec rejponfainrationabilifummifacerdotis, 

ncc vnaioncm regum,& po'itificum:& hoc etiam confitentur ludfi 

moderni,& habetur in Hbro Hebr. nomine Canl)edrin lerofolymitano. 

Etidemvidetur fuifSede publicatione fruHuum anno fc.xto. 

Etconftquenter reuertitiir ad obfidionem fortalitij lerojotymitani, 

cum dicitur. 

9 Et conuertitcaftra ad [oc\im,'.d^'fi,templi. 

10 Dies multos . 5'

7-287 

GIof.ordi.&NicoIaide Lyra. 

-^ pora nationumt&nifibrcuiati fuinrcnt dics illi.no ncrct 

A laluaoiscaro: lcdproptcrclcaosbrcuiabunturdies tlli. 

lorcphu» an- a er audiut Lyftas . Quid lofcphus 

hic rckrat non mdi- 

gnumvidciurhuicopcriinfcrcre.nccgrauc dcbcf yidcri 

tiquit. ljl..ii. 

«P-^*- fcaori , fi diucrlarum hiftoriarum iruuccm contcrun- 

2288 

diccbatur.NaniLyfiaspcrfuafitrcgi Mcnclaumoccide- d 

rc, (i vcUct pacatos clfc ludxos. diccnshunc fuiflc initiu 

malorum.qui flcxir patrcm fuum cogcre ludsos rcligio 

ncm patriam rclinqucrc.Mittenscrgo rcx Mcnclaum ad 

VcriamSyrix ciuitatcm intcrfcat cum poft dccimum 

tur narrationcsrga 

annumpruicipatus 

alterutrumfeiuua a EtaudiuitLyfias,qu6dPhilippusqucmconftitucrat rcx Antiochus, 

rcvidcntur ad cx- cumadhucviucrct.vtnutrirct Antiochumfihumfuum.&rcgnarctrrcuerfuseftaPcrfide,&Mocdia,&exercitus 

qui abicrarcuinipfo, & 

quia t qua^rit fufcipcrc rcgni ncgotia. Er f eftinauitirc,& diccrc ad rcgcm, 

& duccs cxcrcitus ; Dcficinius quotidic , pianandumrciccr 

titudincm hiftoriai 

t qiuKfbat. jcrcxercvcritatcm. 

& cfca nobis modica 

Narrat autcm lofc 

cft, & locus qucm oblidcmus cfl munitus , & incumhit nobis orilinare 

phus hoc modo: 

Lyfiasvcrodux & 

lacerdotij cius, & 

vt iple principatu 

habuit,irapulit lud.xostranfgrcdilcges. 

Princcps vcio 

ordinatus cf\ poft 

Mcnclaiintcritum 

dcrciiao. Nuacitaqucdcmasdcxtrashominibusiflis,& faciamus 4 Alchimus, qui 3c 

rcx Antiochus cu 

L-tx. antiq. 

eap.ij. 

Diulfio. 

cum illis paccm,& cum omni gcnrc corum,& conflitiiamus illis,vt am- 

PhilippusaPerfidc bulcnrin lcgitimis fuis ficur priiis. Proprcr cnim Icgirima ipforum 

vcmcns nuntiatus 

ef^ cis commendatum 

fibi proifum 

pfifleimperium,& 

rcmpubhcam Antiochi 

fibi vclle dcfcndcrc.Prciermit 

tcntcsobfidionem 

irc aduerfum Phi- 

B lippii dccreuerunt: 

Qiiod confiliQiie 

' 

quardefpcximusiiarifunr, & fcccrunromniahxc. Erplacuirfcnno 

in confpcdu rcgis, &principum, & mifir ad cos paccm faccrc,& rccc- 

perunrillam: & iurauirillisre.x,& principcs,&cxicrunrdcmunirionc. 

Er inrrauit rcx monrcm Sion, & vidir munirionem loci , & rupit cirius 

iuramenrum quod iurauir, & mandauir dcflrucre murum in gyro . Et 

difcefTit fcfliaanter , & 

rcucrfus cft Anriochiam, & inucnit Philip- 

pum dominantem ciuitari, &pugnauiraducrfuscum, &occupauit ciuitatcm. 

quaquam manifcflum cxtcris ducibus facere volucrunt. 

Sed iuflitrcx Lyfiamducibus dircre, diuturnam obfcf- 

fioncm , nihil cis poile protlccrc : qu.indo & locum ad- 

ucrfariorumconf!arctcflcmunitum.& fibiviftualium 

faccrccum lu- 

ncccfIitasirrogarctur,&cxpcdirerp.icem 

dacisicofquc relinqucre propriis vti ccremonijs: vnde hadenus 

a nobis prohibiti.exifkre 

vidcntur aduerfi.Hgc di 

ccns de Philippi tyranmdctaccndumefrcdccreuit, nc 

cxercitus fui dubia corda perc ipci et . Hxc Ly fia dicente, 

cxcrcitui,& ducibus fcnicntia placuit Tunc mittens rcx 

ad ludam, paccm promifit oblcflis, & patrijs legibuscos 

vcrba, & confir- 

vmercpoUicctur . Hi vero fufcipicntcs 

matis facramentis,& hde exierunt a . templo Intrans vcroA.itiochus, 

& infpicicns munitum locum , imprudcntcr 

lacramcnra omnem exer 

tranfgrefruseft.iuffitque 

citumincircumitu flaniem , deponerc muros vfque ad 

folum . Poft hec rcucrfus cft ad Antiochiam, duccns fecum 

Oniam principem facerdotum , qui & Mcnclaus 

dicebatur. 


it i Et audiuit.HJc confequenter ponitur liberatio populi ex btnefi 

ci» Dei,quiaf

2Z89_ I.MacIiat). CaD.Vil. 

ap, 

^ Cumquc ccrtarim ad cu popnli dcficcrer.excipietcs eum 

A obui;smanibusciiSAntioclHjmregeni,& Lyfiamcopre 

hcnfbs viuosad cu perduxerut: qui mo.x iiiflli Dcmctrij 

DCCatiUint.poftcxacium regni Anti«ci.v.annuahcrum. 

t». DehocautcmDcmctrio Fompcius Tiogusinluahifto 

•54 

riaitanarrat,diccs: 

Cum Antiochus 

xcccderct relitto 

paruulo admoda 

fiUoluo, cui cum 

tutorcs a populo 

B 

dati cflcnt. patruus : 

eius Demctrius q 

obfcs Roma: erat , 

cognitamortefratrisAntiochi/enatum 

adijt.obfidcm 

fe viuofratrevcnif 

fc.quo mortuo,cu 

iusobfesfitfcigno 

rarc . Dimitti crgo 

fcadrcgnumpcten 

dunixquum eflTc.quod 

ficuti iurc ge 

tium maioriccflerit 

fratri, ita nunc 

fibi qui pupillum 

anteccdebat a:tate 

debcri: Cumfeno 

dimitti animaduei; 

teret a fcnatu tacito 

iiidicio tutius 

apudpupillumqua 

apudeum rcgnum 

futurumarbitrantc:(pecie 

venandi 

ab vrbc profcdtus 

hoflistacitus.cum 

fugsecomitibusna 

uem afccndii . DelatusinSyriamfecundo 

fauore om- 

niumaccipitur,re- gnumque ei occifo 

pupillo, 

a tutoribus 

traditur. 

nittit. 2 ^' vencrunty&c. ^ Aug. Non multo poft Alcimus ' 

qui 

^ dampcrambitioncm.cumagcnerefacerdotalienct aUe 

nus,quod ncfaserat.pontifcxcft fadus. 

,cabdi{ it Rup. CarnaUs Ifracl fpiritualcm pcrfequcns iplccft 

Edom.Et rc ucra quandocunq; coepcrunt alieni Icrufal2, 

C 

IfraclcarnaUscratquafivnusexillis.imopeioratquc iiifeftiorquam 

vnusquilibctex cis . Quando Syri praeUa- 

bantur 

>2C)0 

bantur cotra Ifracl rcgibus Benadab,& Hazacl.muUo fcc D 

leratius aiebat intra ipfum ij dc quibusdicitur: Domine 

prophetas tuos occidcrunt.altaria tua deflruxcrunt, &c 

Dcinde vfque ad euangeUca tcmpora.quotiefcunquc extranci 

ingrclTi funt portas Icrufalcm,vt Babyloni),& An 

patrum fuorum, comprehendit excrcitus Antiochum,& j 

Lyfiim,vt adduccrent eos ad eum,& Rcx ei innotuit, 6cait; 

Nolitemihiollendcrcfaciemeorum ,& occiditcosexcrcl- 

tus. EtreditDemctriusfuperledemregnifui,6

229^ 

Glo.ord.&NicolaideLyra 

^mcrimt Chrimbaptlfmatc ting., & m numero fidehum 

*A cotnputari) hxreticis faftus fu. prxbet adm.n.culam,& 

vcrisconfeflbribus Chriftitormentorummgcr.tcruc.a 

tum.Scd licet lalcsperfon? lude.& fratr.buse.us verb.s 

pacificsloquantur indolo,non tamcn mtenduntfcrmo 

„ibuseoru.n,quia 

nuUo modo confentiunt 

pcrfidix 

corum. 

a Et viiiit Iudafjftr. 

Qiiid eft quod ludasvltioncinprj»- 

uaricatorib- facit, 

nifi quod rcdcmptor 

nofter vindicat 

eleifkos fuos. 

nccquemquafuo 

Côo.o;rttitrSe^d 

2292 

Alchinms D 

militcsHa(Iinsi,ficutpr?ceperatcis,&c.Porro 

vidcns amicitiam Iud?,& Nicanorisâbiitad rcgenvTuc 

rcx fcripfit Nicanori . Nifi mifcris mihi ludam vmttum 

catenis a:rcis,rcias re moriturum . Quod audicns ludas 

^^^^^ ^ ^^ f^„g„,.„en, ipforum cffuderuntin circuitu lerufalcm, &, 

non crat qui fcpcliret . Et incubuit timor,& trcmor m omncm populum 

quiadixcrunr:Non cflincis vcritas,&iudidum. Tranlgrc/Ti funt , 

iuraucrunt . Et mouit Bachi- a 

cniii conftitutum,& iuflurandum quod 

fueit,& danxit tuba.dans fignum pro bello.Sc collcftus 

^ 

eftad eum omnis 

Hafmoneorfi cxer 

citus. atquc cundii 

dcs caftra ab Icruralcm,& applicuit in Becii7.ccha,& mifir,& comprc- 3 

hendit multos cx cis qui 

a fc reFuserant , & qiu/dam dc nia- 4 

pop»ilo 

dauir, & in putcum magnum proiccit . Etcommifit rcgioncm 

Alc 11- > 

mo,& rcliquir cum eo auxilium in adiutoiium . Et t 

ipii abij Bachides 

^ 

ad re

ir 

.1.1 

2^93 

I.Machab. 

^cisvndenon magnumed fi miniffri ciustransfigurentur 

A vdutmihiflri iuftitia:,quorHm finiscritfccundum opcra 

ipfofuai. Hi ecgoveUit Nicanorcxtrndcntcs manu co«txi 

tcmplum domini blalphemani quia potcnii.t Chrifti 

. S,"*S^ 

{qnicft inccclcfia) . 

, , 

Cap. VIL 2294 

comitabantur dixcrut adcum. Obfccrodominc. ncquidp 

temerc agas: da gloriam ci qui indituit dicm fabbati. Ait. 

Njcanor. Quisinftituitcum.-Rdpondcrunt. Dcuscuius 

ledcs eft in cglis - , & qui . dominatur in vniuerlb mundo . 

vclut minus validae « holocauflomara qux offcrcbantur pro vcoq Et irridcns 

%"""«.^,P°'i"«&Jocutusdl/upcrber&,urauitcum 

û jceurMm mo- ^^*^ ^'^^'^*'^'" "'âJtus fucrit ludas& cxcrcitus cius in ma 

;2".1;r;rt„' ""«""Vont.nuocumrcgrdlusfucro mpacc, iuccendam 

aflibus jpollolo oomum "tam. ht cxijt cum ira magna,& in traucrunt /accreos 

docuilft li.îtiir. dotcs & Hctcrunt anrc facicm alraris tcmpli & flentcs didamSK 

t «"' = T" clegilti domum ,ftam domine ,d muocandum 

cios-cius adcpta, ca- nomcn ruum m C3 , vteflct domusora. ionis & obfecratio- 

KL SritaZ "'' 

fT\° ""^,- /^"''"^"^^'"."'''o-înciilo &excrcitu 

cum Nicanore & ^*^''»'^ '-^^^"'^S'^^'^' Mcmcnto 

blaiphcmias corum,&pc 

pis abfcinditur,ne & raftr^ ^nnl.^nir ,^ r..U \ 

vltramaieflatidiui ^.^^^"'^•^^PP^^^^^f ^^ Bcthoronr&occurritillicxcrcitus 

Sy- 

dcxtcraprauxaaio- dedcris cis,vt permancant . EtcxiitNicanor ab leruralem 5 ^"l' 

Mii>itanoraDierulaicm, 5 

ad bclprocedimus 

Jum.fumcntcsvltio 

ncmdc blafphcmo 

illo(QuiscflcanisiI- 

'tiijortuus lemortuus oc & ameabie- .^"'.^^^^^f «P- 

probnad.ccreincu, 

qui^ft robur & de-- 

na:iniuriatalisblaf- "^ ^^^^^^1^^ ^'"'"aclis ? 

W^^'^^^'^»" Adaria cum tribus Profici- 

milibus viris- J"'' 

phemi,Jrôgetur. ^ orauuludas, & dix,c: (î miflicranta^ 

biCit cnim nobis ^^ 

_;l j li r "^-^-^vwMnv.nv, 

i 

a 

l'aulus apoftolus : rit>,dommc, quia bialphemauerant te, exijt angclus & pcr. 

jiGraiia ffisjaluati per cuflit cx eis ccntum Otttogintaquinquc miiia: fic conrcrc 

j^dem&hocnonexyo cxcrcitum iflumin conipcaunoflro liodic, & fcicnt cicrc- 

hif. Dcnu eitim Dti eft , 

non tx operHms,vtne 

ri, quia 

male locutus cit 

lupcr fanâ tua, & iudica illum fc- 

quis gloneixr cundum malitiam illius. iit commifcriit excrcitus 

prÎium 

tcrdadccimadicmcn/isadar^&contritafunt caflra Nica- 

. 

ipfius 

tnm fumus fadura in 

Chrisio # Itfumopenbus »~..w .>»m«, i-,iv,* 

bon:.s qux pr^parauit noHs, & cccidit ipfcprimus inpr.Tlio . Vt vidit autcm cxer 

D^s, 

vt m iU.s ambu. 

* lofephus Hebr. fugcrunt : & 

pcriccuti funt cos viam vnius diei ab Adazer *î'"'^ 

^^^^^ cius, quia cccdiflct Nicanor, proiccerunt arma fua & 

AtNicanorblafphc 

mans loqucbatuc 

vcrba cxccrabilia, 

qua: lcribi non coa 

ucnit . Quodcum 

audiflct ludas ait 

adcommihtonesfu 

os.Quoufquc otio 

torpcmus , «Sc non 

''''"' 'taque vcnit 

contra Nicanorg in 

ira 5c zclo magno : 

Nicanor quoqiic c 

greflus cfl cum po-E 

puIogiani,5c manu 

robuflaAcCd^rcffi 

funt ipfa dic", faftumq.cft 

ccrramc 

magnum , & vidit 

ludasin ipfapngna 

Nicanorcw haben 

tc in manufuagla- 

euaginarum , 

fcbanSncr vl

l.j. hftr» 

daic. ci^. 

liuios. 

Planrchiu* 

-^^91 

* lofcphiis Hob. 

Indicbu-i iilis cc- 

pit 

C A P VT 

VIII. 

aT^ T audmt /«- 

X-> rfjf nomcn 

^manorum > ^ 'M 

fnnt patentes *>;>/- 

bi*s , & acquiefcHnt 

ad omnia q-ut pofiu- 

UntuTy &c. 

fub luda re 

gnum quartum, 

ncmpc Romano 

rum.quodcxcita 

tum eft poft 

re- 

Graccoru , 

^num 

Jicut tuit dcfigna 

tum pcr bcftiam 

ciuartam quam 

viditDanicl,qu3e 

P comcdcbat.comxnincbat,&refi- 

diiupcdibusconciilcabat 

. Nam 

Romani pugna 

ucrunt cotra An 

tiochum regcm 

Grsecoruni , qui 

in cxcrcitu fuo 

habuit 

a 

Glo.ord.&NiCQlaidcLyra 225)6 

C A P V T VIII. 

tw^^fc^ ad cos 3 IhiucrLint cum eis amicitias , & quia 

^^^^^ funt potcntesviribus, Etaudierunt prxliaeo- 5 

rumj&rvirtutesbonas quas feceruntin Gaiacia, quia obri- mhiba. 

4 Etquicumqucacceffcrunt adeos,&c.2\(_ii//oi'^m amicitiam 

rifpuentes. 

5 

Et audicrunt pralia corum, &C. Hic confequenter poni- 

turfatna {{pmanorum , magis infpeciali &primb in Grxcia , cum 

dicitur: 

6 Et virtutcs bonas quas fcccrunt in Galacia, &c.^«^ c/l 

quadampats Grfcif, cûam Senones Calti acqmfierunt fub Brennio 

duce, ef eam GaUaciam nominauerunt 

quaft Gallogrfciam. Suundb 

in Hifpania^ cum d'citur : 

7 Et quanta fcccrunt in rcgione Hifpania»,&c. ^dfubie 

aiontm , cuius montes 

Tyreneos tmmeabtks antefecermt ftrc per 

ttios cum maximis fumptibus & labore. 

8 Etquod in potcftatem, fcilicetjuam. 

9 Redcgcrunt metaUa. idcfl,mintras. 

10 Argca- 

M T^^ L I T E B^ 

t ^\ ] ""/"*" '"das nomen,&c. Iftud caput cxponit gloflfa al 

lcgoncc dc 

Chrifto,quimifit aponolos ad prxdicanlu 

Scntibus.fanquam legatos pacis xtcrna, 

Morahtcr autcm potcft ^cxponi vt pcr Romanos , qui 

rublimcs 

habuit ccnturaD 

&.viginfi clephates, 

atquc popu- 

.lum muUum Sz 

validum , cquos 

& currus piurimos 

, & dciiicc- 

, 

/runtcum.cocgo. 

runtquc adi danda 

ipfis tributa . 

Humilinucrut dc 

nique lupcrbiahi 

Hannibalis , qni 

pra:fuit vrbiCarr 

ihagini, &c. 

4« Rupcrtus-. !;. 

Sub oblcururu ft); 

quiddam 

fratri- ''>• 

bus vidoriofisin 

mcdio lua: dari- 

tatis accidit , la- 

da:,Ionatha:,atquc Simoni , 9 

vidciicctvidlorijs 

clarificati vltro ^ 

mifcrunt fiacictatem 

& amicitiam 

ftatucrecum Ro 

manispotcntibus 

& famofis, guis 

fupcr hac rcnoii 

culpctcosfcriptu 

10 Argenti &auriquxillicfunt,&c. Qu£ funt in Bifpx-. 

nia . 

1 1 Et polTcdcrunt omncm locum confilio fuo , &c. idefi, 

pruderitia jua bcllica, vnde dicit ycgetius Ub. de rc militari : qubi 

in iiullo leguntur R^mani orbem terr^ fubieciffe ftbi , nift prttdentit 

bellica & exercitio armorum. Tâm Greci erant eis afiutiores,Hf- 

pani fcrocioresi Teutonici corpore maiores &fortiores 

. Gallici 

verb rlnres,vt ibidem deducit Fegetius. 

1 2 Paticntia locaque quac valde longc crant ab cis & rc- 

ges qui fuperuencrant , &c. Tokrando patienter laborem , qui p 

elt inerercnio armorum.Cetera Patent vfqueibi: 

1 3 Et Philipum Pcrfen Ccthxorum te$cm,5cc.Iofephusdi 

cit : Cetloeorum rcgcs ita quad vterque erat rex in diuerfts tamen 

pirtibus terre iUius,fitut aliquando in Callia fuerimt plures reges: 

& ideo vidttur quod hic ponatur ftngulare pro plurali, fcili ctt,rtgem 

pro reges, ficn f equenter fit injcriptura. vnde Exod.S.f.Venit 

mufca s,rzui{{imz.!Jf fi,multitudo mufcarum . 

14 Et Antiochum magnumrcgcm Afiajj&c. i?«//«/r/>4/er 

Seleuci & ^ntiochi Epipbanis,vt difium efl fuprd. 

15 Etdaret obfides. Q.uorum vnus fuit .^ntiochus iUuflrisfi- 

lius rii4s,vt fnpra i.cap. 

16 Et conftitutum,&C. idefl,iUud quod 

ordinMerunt vltra annuurn 

tr.iutum. 

17 Et rcgionemlndorum./«pp/fofef/nw«nf . 

1 8 EtMoedos, de optimis rcgionibus eorum, &c. fupple 

expukruiit. 

1 9 Ef acceptas eas ab eis. vi armorum. 

20 DederuntEumeni. confaderato fibi . 

z I Et quia qui crant,&c./a7/c« Eumenem regem & populum 

juum de diBis regionibus,q-4as dcderunt eis Hfimani, 

32 Et innotuit fcrmo his. idcfl,\omanis. 

1-} Et mifcrunt ad eos. dcfendendos . 

a4 Ducemvnum. CumexercitUl^pmanortm. 

25 Et pugnauerunt .Qui erant apud Helladam. 

4« I Et 

fublimes interpretatur ,quoru probitas & fidclitashicdc 

fcribitur.-fignificetur ciucs caslcftes, honore fubli- 

q^funt 

nies,& quoru in ecclcfia probitas & hd^litas enarrat.Ad 

ipfosautbon'ccclcfi?militatis pr^lat' miftit^ (c &popu 

lofuoduosleeatosadqrendu pace& amicitiaicpitcrna. 

^ 

tMO-

2297 I.Machab. Cap.VlII. 

^ra.i:esgeftaseontinens iproruni. Niliilominnsrqmcnacj- 

A uertcrq promptum cft,n6 fiiiflctutum coram Dco,ncq; 

I 

I 

B 

Tegc conccfTum ludieisj vt expcrcrcnr amicitias gennum. 

vcrumtamen ficutfueruntin vitaTua, ita& poltmorte 

jlotiofi Ctint , quiafiqui4pulucrisautpuluercvanitacis 

admircrunt,omni- 

no ddctnm eft ita 

fubfequcnie mortc 

fiagulorum, 

a EteUgii Indas EN" 

f^kmium fi im , &c. 

* Rupcrtludaspri 

mus niiferat Ro- 

ap, 

conrra illos, & cccideruntex eis multi,& captiuas duxctut 

vxorcs corum,& fiIios,& diripuerut eos, 5c tcrram corum 

poircdcrunt,& dcltruxerunt muros eorum,&: in (cruituti 

lilos redegeruntvfqj in huncdicm.Etrcfiduarcgna&: in- 

fulas,qu? aliquandorelHterantilIis,cxterminaucrur,&in 

amicitiam & focic- potcftacc rcdcgerunt. Cum amicis aut fuis , & qui in ipfis 

tatc • Etinterea De 

rcquicm habcbant,confcruaucruntamiciciam,& obtinue 

' 

(Um NicTnods^ & ^^""^ regna quiE erant proxima & erat qu? longerquia qui 

exerciiuseius.appo- cumqjaudiebantnomen eoru,timebantcos . Quibas vefuit 

Bachide & Alci 

mum rurfus mittexe 

in ludxam : & 

xq veilent auxilio elle, vt rc2narent,reenabant Qiios aute 

• 

it ^ _ j . 1 u o i •,• t 1 . 

vcllent 

regno deturbabaat, &c exaltati lunt valde:ht in om 

in 

iUoprxliocecidit il 

le potens , qui faluii 

faciebat populu If- 

racl . Deinde lona- 

i^thasRomammifc- nibus irtis nemo portabat diadema , ncc induebatur pur- 

pura,vcmagnificareturinea. Et quiacuriafecerutfibi,& 

quotidieconfulcbanttrccentofuiginti confilium agcntcs 

225)8 

atquc dclyruspcnctotus, pra:fcr paucosiuflos, tilmium D 

relrigefcens adiuina: religioniscultu. 

Quod ludas qui mittit legatos ad Romanosconftituc- Rablwinui/ 

rc cum illis amicitiam & focictatem,fignificat rcdemptorem 

noftru pcr prsdicatores fuoseuangclium pacisgentibus 

offcrre & con ^^*8*' 

4 

5 

6 

uocarecasad fidem 

fuam.QuibasiUi. 

b ({efcripferunt irt ta- 

bulis,&c.q\iod poftu 

lati fuerant , & i»

QMdeia. 

2299 Glof.ord&NicolaideLyra 2300 

^Tt 

Gregor. 

Ijk.1*.» 

omnjscharitas minus^ cosibi mcmoriaapwd 

A intcrduosiiaberjnopotcft. 

1^ p^cis & focictatis Bc- 

Ncmocnimpropne ad«ci- r 

prumhaberc charitatcmdi nelit Romanis& gcncitur. 

fcd dilcftioncic in al- 

(j [udporum iii mari & 

. • tcrum tcndit,vtcflccharitas ^ ,, 

poffit Bmos ad prardicandu 1" tcrra .111 Xtcmum, 

in cuani^clio mittit domi- gladiufqj&hoftispro-' 

nus 

dippulos.quatcnus ip ^j^;^^ Qu6d fi 

hoc nobis tacitus innuat : 

. . „-„ 

quiaqui charitatcmcreaal inltueric bcUu Komatcrumnon 

habct,prardica- j^j^ prjusaut omnibus 

tionis ofticuim luliripcrc ^ T 

nuHatcnusdcbct. Bcncau- Tocijs 

eorum m omni 

tcm diciniTiiHiamiiit cus anie dominationccoru, au-' 

facum Juam m cnnrmcmtatc 

^*"»-' ^j^- ^'^^^ j j 

& locum qno erat b ^ 

ipfeventam.Prxdicatoresenim 

fuos dl- 

rumprout tcmpus 

tantcminL5fem,& 

habentem fccum 

quafi tria millia virorum 

&c. 

J^bbanHs Inftaurat rurfum 

Demetrius bellum 

per Bachidem & Al 

chimumcontra ludam, 

quia pcr paganosatque 

haEreticos 

C de fide Chrifti rcla- 

pfos mudi princeps 

contraecclefiaquotidic 

nouis artibus 

vetcres infidias ad 

noccndum inftauraij 

Cumquibus& b 

df.c.mifit,cum ad ta 

le nefas perpetrandum 

validam auxiliatorum manum tradit.-Contra quos 

ludas cum tribus milibus vadir , quia contra hoftcs omnes 

fidci coctus do£lorura cumfidelibus prasliari difpo- 


nir. 

"Je TNtcreavtaudiuit. Deyc«pJorf 

gcnti ludicorum prius accideric bellum,& adiuuabunt 

Romani cx animo , prout cis tcmpui 

, &c admuantibus nondabitur triti- 

pcrmifcrit 

cu , arma , pccunia, naucs, ficutplacuitRoma. 

niSj&r cuftodient mandata corum abfquc dolo. 

Sccundum h.TC verba conftituerunt Romani 

l ud^corum . hxc vcrba hi 

» 

populo Quod li poit 

\iut iili addere vei Hcmerc ad h.xc 

aliquid 

vo- 

lucrmCjfacienr ex propofito fuo: & qu:ccunqj 

addiderint vel 

dcmpferint , rata crunt . Scd 6c 

demalis qua: Demccriusrcx fecicin cos,fcri- 

dominusfequitur.quiapr^ âueric, corde 

* pleno.i 

dicatiopratfucnit, &tuncad - 

,. ., 

i 

inentisnoftraJhabitatulum Et pfimusci 

no da- 

prÛantibus 

dominusvenit. Vcrba ex- bunt neqjfubminiltrahortationisprjECurrunt.at 

L,,r,r rinnim irma 

quepcr hsc veritas in ra

2301 l.Machab: CaD.lX. 

Â a E^m.QuidcflcppromotocxercitiidecaflriseqUitcs 

in duas parres diuifi narratur,nifi qd intcr (upbos. & ar 

i ce. rogantcsnunq vnitas & firmacocordiaferuari poteftJ 

.^.ij.b Teftantercriptura qugdicit:/mer/«perôj/cOT^ lurgiajunt. 

b tt fund!.iinqmt)iir jihpr4:.ex. Quid pcrfundibulanos. 

nifi 

ricj.c 

io:U5. 

& fagittanos 

fiftis amicitiis dolose fratribus infidias-difponcbat.Sed D 

hiquiadalliciedas 

hominum mentcs 

«,/' r • 

.. 

-r n- ...«,.,. ^ 

©^non remanleruntexeis 

nilioitingcnti 

vin. £t viditlu ^ 

adidololatriam fi- 

ucapoftafia,aiu 

clas,quoddcfluxirexcrcitus fuus,6

Aatt.l.a 

M»h,j. 

'7.303 GIof.ord&NicolaideLyra 2304 

A Sicut in Zacharia prophcta in pr^fagio paffionis Chrini 

(cnptamc^:Vercute{iaqu\t)p^ftorcmtf.n.;i--.Qf. domortuos, pcu^meruifle,tcfte angelo comedatur. 

To7&i». ^P^^Sô^- ^"srehgiofsmulieris bonu opus pr^dicat 

Mati. xf. 

Mar.i4< 

lolocHeb. 

Ribban. 

Ptuifio 

pracdicandumquecomendatquod vngucntumprcciofum 

fuper mcmbraeius cffuderit, atque hoc ad fepelicndum 

fecerit,&c. 

_ •Jipfecctcfimo& « 

quadragcfimofexto anno dcfunftus fit, in cuius locuiu 

furrcxit ludas filius cius, & pr^liabatur prxlium Ifracl . 

Similitcr ctiam in fcquetib fcriptum inucnitur,cj> lona- 

thas poft luda fratrcm fuum fumpfcrit principatu,poft 

quem Alchimus anno cetefimo quinquagcfimotertio 

prsccpit dcftrui muros domus landae, & opera prophc 

tarum,qui& mortuusefttcmporeillo. lofephusautS 

narrat,(j> poftquam Alchimus,qui & loachin.tcnespria 

cipatum faccrdotii quatuor annis,intericrit,facerdotiii 

lud^ populus contradiderit,ipfumq5 dicit,poftqua prin 

cipatum faccrdotii trib.annis minillraucrit cfredefundum.Inhis 

omnib.conijcidatur, gjludaspoftmortem 

Mathatixpatrisfuiducatupopuligercretfcpteannis.ia 

quib.perquadriennium Antiochiducesdcludxa dimi 

cando cxpcllens,& tcmplu ab idolorum imaginib.emii 

dans,patriaslegespoft hatcfuis ciuib.rcddiditclympiadccentcfimaquinquagefimaquarta.Sicq; 

accepit princi F 

nde & in 

patu facerdotii,& trcs annos in eo cxplcuit . V 

chronicisinuenit lonathas 6. anno DemctrijSothcris, 

ludaeorum ducatum acccpifle quem tenuit dcce& noucm 

annis,poft mortem videlicet patris fui Matatiaj,deccm 

annis.olimpiadecentcfimaquinquagefitnaquinia. 

IUa ergo prauoru infeftatioquaEpoft obituludcin- Myfti» 

quietaueratfilioslfrael, myfticefignificat quodablatis 

bonis doclorib.difpcndium nonminimij fidelcs fcntiat 

auditorcs,cum occafionepcrccpta non folu pagani , fcd 

ctiam h^rftici grauib.pcrlccutionibus fatigantccclcfia 

Dei.Huic Paulus lerofolymam profefturus conuocatis Aft.io.< 

maioribusEphcfiorum tnter alia dixiv.iûnc ccce ego fcio 

quia amplius non uidebitisJacttm meam vos omnes per quos tran 

Jiuiprxdicans regnum Dei. Quapropter contefior ros hodierna 

die,qua mundus Jum a fangnine omnium.^p enim Jubterfugi quo 

minus annuntiarem omne conftiium Dti "vobis . .Attendite vobis 

& vniuerfogrcgifinquo vos SpirituJJanffus pofuitepijcopos rege 

re ecclefia Dei quam acquifiuitfanguintJuo.Egofcio quoaiam in 

trabunt poft d/fcelfionem meam in 

iupi rapaces 

vos ,non parcentes 

gregi,& ex vobifipfis exurgcnt uiri loqucntes pet uerfa, 

ut adducant 

difcipulos poh memoria 

fe,prop!er qtiod uigilate retinties,q$ 

per triettaium dieac no3e non ccfiaui laihrymis,mones vnuqtiem 

que veHrum,& nunc tommendo vos Deo & uerbo grati e ipfius, 

quiapotens eli Jidfic.iê & dare hxreditaie infinHificattonibtis. 

d /« diebusiltisfaaa cfl fames w.Famc oborta tradidit fe 

Bachidi omnis rcgio,quia deficietibus pixdicatoribus 

propterfamcm verbiDci vndeanim? laginari debuerunt 

( quia fecundum vcritatis lentcntiam:i\uM injUo pa ^^^^, 

ncviutt bomOffed in omnivcrboquodprvceditdeorc De/)qui- 

damtormentiscoa(3i,quidamvcro vanis fuafionibus 

illcdideecclcfiafticorumnumero tradunt fegentibus. 

Qui amicos ucri Iud a(qucm tcflantcjcripturajaudat ) 

gregati funt.fmio,jn(/e coujurgens aduerfitas,'bi:Et cognouit 

ma\idcs.Circaprimum dicitur . Et faftumcftj&CVfCfcjjJJ 

enim pafiore inuaferunt gregem lupi rapaces. 

3 Et cxorti [ant.lîuente enim luda erant quafi rfiortuijed ip 

fo mortuo crtxerunt fua cornua. 

4 In dicbus illis 8l.C.Tum ex defedu cultura propter gucrra. 

MOF^./iLiTEi{. principisvclprelatidebetab omnibusplangi. 

t Etfiette.eum.o.p.Pctqnod fignificat , quod mos boni 4 In dicb.iilisfaâ efames magna vaide^^ tradiditfeBach.o.r. 

prin- t pcr

kôy I.Machab. Cap.lX. 

ôninesfratresrui pcrrcrutantur,5c cum inuencrinr,illu 

A dentes uindiftamcxcrcent in illos. Hanccrgointerprc 

B 

.g.e 

*» 

tationccognofcit euenifleprimisfemporib ecclcfixcul 

tercj&aduitiapertrahere, 

quatenus 

de amicis lud? effi 

ciant pr^dam iata- 

t\x & vafa Dei pa- 

buluignis?tcrni. 

quam.n.noncftvifus 

prophcta in I- 

frael fa£ta cft tribu 

ap, 

2^06 

dangor.Quod autem fubiungitur. 

d Eiconje.adaq.la. Significat vocarccompunflislacliry. 

miseos,quofaci]iusomnipotcntis Dei impctraic fata- 

toribusChrifti, omnis qui ecdefiaflicam hiftoriam lc- gant folatium,cifi no alibi.fed cius pictatis folummodo 

git . Sed & Ipiritales nequitis qux antiqui hoftis deferexpctunt 

refugium.Vndc A(phar interpretatur fodit fiuiuntvohintati, 

cii 

viderint aniraasho 

minum pane verbi 

fa pcrfccu 

tores Chriftianoru 

paci 5c quicti ccde 

fiînuidcntcscum 

tumultu irrumpcn 

do baptilmi facra 

mentum conturba 

re,& fidei ftatu fub 

lonathasetSimon fratereius, et omnes qui cum coelo uertere ftudent > Et 

^ rant, etfugeruntin defertum Thecue, et confederunt " ad hoc Nabuih?os 

' 

adaquam lacu? Afphar, etcognouic Bach.des. ct die \] S^^^Z 

fabbathorumvenit ipfc, etomnis excrcitus eius trans m quia hsreticos adg 

lordancm.Etlonathasmifit fiatrcmfuumducem popu- ^] contuione fiddm , 

• 

,. -viii r f'-!'^ cque malcuolos un,ctrogauitNabuth9osamicosluos,utcommcndarctil 

17 biaflTociant.Nibu- 

f 

lisapparatumfuum,quieratcopiolus.Etexicrutfihi la- * 

* ' * * 

fapientium culiodiunt eos . ybi nonfunt boues, pnfrpe yacuu efl, 

vbi fiurinm fegeies, ibi tnanifeiia fortitudo bouis . In omni opeie 

bonc erit abundantia,m!feticordia & ueritas pr^parant bona. 

b £«conffrfv,.QuidcftcppoftobitumIudKlegitur lona 

thasa populo ad faccrdotium cligi,ut fuppleat locu fratrisl"ui,nifiquodobcuntib 

pcrmartyrium primumdo 

£torib.ccdeij2,fuccenbrcseorumadminiftratcSpiritus 

fanfti gratia in locum ipforum fubftituuntur? Cuius ad 

nainiftrationisefticaciam nominis lonaths intcrprctatiodemonftrat.Interpretatur.n.colub^donu 

ficutfupc 

riusdemonftratS cft admoncs przdicatores verbi qua 

tenusdign^ducatus fuiofficium in plcbcDelgcrant,& 

defenfioncm congruam contra hoftes fubditis impcndant.Scd 

ficut pnoribus,ita fequentib.populi Dei dodlo 

ribus abififidelib.atquc h^rcticis truculcnta nafcuntur 

bclla,&fa5uahoftiiJaduerIatur inimicitia.Vfifcquitur. 

c £f/«y ./'^"".Fugit lonathasimmincntcbcUocu (uis 

in dcfertu Thecuc,quia exardefcentc hoftium pcrfccutionc 

dottores fandi cu 1'uis 

fequacib.cacleftis aulc pr?cib.penetrantlccretu, 

vt ibi inuocando omnipotcntis 

Dci inueniant auxiliu , que tota intctionecordis venirc 

i2)ipoftulatmadjutoriu.Thccue n.itcrpretat tuba fiuc 

clangor 


Et tradidtt fc Zichidl ^dfernicnUumfub tributo regi. 

Etelegit Bachidcs,&c. De ifmtL 

Et pcrfcrut.liz.vthabiturfup.^.c. 

1 6 Vt com.pcr modum cufiodix ufque ad diem belli cu Bachide, 

,Aliqui ttbrific habent.Vt commodarent iilis,&c. i. vt Tâbuthai 

accommodarent lonathx & fratnbus cius tentoriajua & arma. 

17 Et cxierunt fi Iam.'n/; Bachidcs quarcbat lonatha occi- 

dere.fignificatur quoddiabolus multu cftfoUcirusqualitcr 

poflli bonum pra;latum fubucrtcrc, ficut diîi eft 

fup. j.c.dc Andiâ epifcopoFundanxciuitatis . 

17 Et e*«r5t.labri dies amaric?s imerpretatur, & io per 

Tom.4. Dddd ?. 

Et

Lucaf.>. 

Glof.ord. & Nicolai deLy ra 2308 

yf a Comprf. !o.& omnla qu^ 

h^.Sc abicrut habcntcs ca. cuin 

vndaablum. 

A aHqucmdcfiliisccclcfisiani 

baptifaiat.s 

& cratia Dct renatum,pcr illicita defidcna ad ic rap.m, 

& nudiabona quib.miUtabat D'^" /'-•'-«'-"^"'«il'^;"^: 

ccbras voliiptatum perucrtunt. i,cd Ionathas& Smion 

vlciCcicacupietes, 

fponfum.quiduxlt 

filiam vniusdcma ^ 

gnisprincipib.Cha 

naan in ambitionc 

cum omni 

roagna 

fno apparatu & amicisluisfijbuertit 

atqucoccidit, quadodo£lores 

fandi 

aliquos coru quos 

toto nifu cofpiciut 

« voluptatib. mundi 

inhiarc, Sc^dluxu 

riam procliues efie 

(qua princcpscius 

fcculiad dccipicndum 

ardetes quof 

que in concupifcctia 

carnis proponit 

ad focictatcm fua 

omnesptrahendo) 

ab intenticne prauacripiunt, 

atq; in 

cishocquod nociuuni 

fuit & rcluftans 

diuinis mandatismucronediui 

ni vcrbioccidunt. 

Talis n.viifloriabc 

nehis c6dcccr,qui 

cx magiftcriocxlc 

d III didiccrunt dUiê 

niiiimUosjuos,& he 

ncfacere his qui oierut 

Jc,orare pro perjeqacn 

tibits,& calumniantibus 

ftbi,bencd'cere ma 

Udicentih.& norrma 

ledicm. Qui Cicforu 

P fpoliaaccipiunt,qfi 

totos nifus eoru in 

vfu m ecclcfiafticQ 

conuertunt. Vnde 

aptcfubiungitur. 

b EtcduerJ^Juntnu, 

in ln\& uox mu. i^.'n 

bricxMadaba,&comprchcndcruntIohanne,&f^mnia , 

qu^habebar,&abicriuithabcntcsea.Pofthscvcrbarc- 

nuntiatu cit lonarhx &c Simoni fratri cius.quia fihi ! am 

bri facmnt nuptias magnas,& ducunt cx Ma- 

fponfam 

dabafiUamvniusde magnisprincipibusChanad cum ? 

ambitioncmagna. Etrccordatifunt fanguinis lohan- 

nis fratris fui , & afccnderunt , & abfconderunt fc tub te 

gumcnto montis,clcuauerunt oculos fuos & viderunt, ^ 

& cccc tumultus & apparatus multus, & fponfusproccflit&amiciciusâitratrescius 

obuiam illiscumtym 

&c 

panis muficis,& armis multis. Et furrcxerut ad eos ex 

infidiis,8i occiderunt eos,& ceciderunt vulnerati multi 

& refidui in 

fugerunt 

montes,& acceperunt omnia fpo- 

^ 

lia eorum,& conuerfcc fiint in 

nuptix ludum,& vox mu 

ficorumipforuminlamcntum.Etvindicaueruntvindi 7^ 

c «ftam fanguinis fratris fui, & reuerfi funt ad ripa lorda- 

nis. Et audiuitBachides,& venitdie fabbathoru vfq; ad 

oram lordanisinvirtutemagna. Etdixit adfuos lona- 

^ 

thas,Surgamus & pugnenius 

Non cil n.hodieficut heri & nudiuftcrtius 

contra inimicos noflros . 

. Ecce.n.bellu 

k aduerfb,aqua vero lordanis hinc & inde,& rip?,& pa 

ludes,& faItus,etnon eft locus diuertcndi.Nuc ergo cla 

matc in cxlumjVtlibcremini dc manu inimicorum vcftroru.Etc6mifrum 

eftbellum.Et extendit lonathas ma 

num fiia percuterc Bachiden, &c diuertit ab eo retro , & 

difliliit Ionathas,& qui cu eo crant in ordane, & trafna 

tauerunt ad eos Iordane.Ec cecideruntde parteBachidis 

dieiIlamiIIeuiri,&rcuerfifuntinIerufaIeV t^dificaue '^ 

runt ciuitates munitas in erat in 

Iuda:a,munitione qu^ 

Iericho,& Ammau,& inBethoron,& Bethel, &Thana- 

tha,&Phara,&ThopomurisexceIfis,&portis&feris. 

exerceretl Ifrael. 

Etpofuitcu{todiaineis,vtinimicitias 

Et muniuitciuitatem Bethfuram &c Gazaram 5c arce, 6c 

/j.quiavanam laeti 

liammudiinludu 

poenitenti^, &varioslocosaccarminainutilia 

in pfalmodiamdiuinam 

cum compundione lachrymarum fandi pracdicatorcs 

docent eos commutare , quos (alutifera prxda rapiunt,& 

auitacarnaliacveterisa£libushominis funditusoccidunt. 

Sicquereucrtunrur adripam lordanis, 

cum eos perducuni ad ftatuCh riftiana rcligio nis ,atquc 

NICOLAVS D E L Y R A. 

pofuitin cis auxiUa,ctapparatuefcarum,&acccpitfilios 

1 F.tCom.Io,i(ir ec occidcrunt (u,vt habetur in pane feijuSn. 

2 Poft h.H'c confeqHcnter ponitur vindicatio lohanis, & pattt 

litera vfcjue ibi. 3 Cum am.m.idt:^,c«>» apparatu ma- 

gno &pornfa. 

4 Et tciixnt Ex quopatct,q^ lohanne occidcrant^vt didTt efl. 

5 Et ecctu.^Jf muUitudine venicntivm. 

6 Et Cpro.obuiailli âddticebatfpoJam.Cfterapatetvfqiibi. 

7 Et r e.funt.y.dd mare mortuu i loco pdi8o,cp dicitur bic ripa 

lordanis,na lordanis trafit f ipsu mare mortuii vt . 

habeturloJ.J 

t Et ZU.hic confequentirJcriptura reucrtitur ad iliud - 

"^" 

quodf 

M. i^w* L I T E B, . 

ad pcrccptioncm facri baptifmatis, vf ibi cuangelicus D 

cxplcatur ritus,pro quo labor cxcrccbatur totus. 

c Et ai>diun HaJy. Cum fiddium fabbatlio 

pcrlccutores 

fpiritali quo vacant ipll cuUoresChrifli a tcrrcnis cupi 

ditatib.adaudicndum vcrbumDci, &l3udcmdomini 

concinendum,pcr 

lambrivoluptascarnalisfignificatur, quo dies dicitur: 

quiadclcftabiliscftin principio,fcddicitur amaricans, 

co quodtriftabiliscft 

in tcrmino,vndedicit Boetius.ij. 

de con.Triftes con.Tnites uero uolupiatum cfle exitus li- 

uoiuptatum clle exuus quifquis quuquis u- 8 Et au. Ha. Per hoc fignificatur. ^ 

J'^^.^]"' *°^^^^^^^ 

bidinum fuarum rcminifci volct. . intelliget Igitur fiUi pugnat 

holes fandos m l^l'^""^'-^^'^ " ' 

?2c ?iomSi 

z 

» i 

inuidiamconcitati 

pcrturbare 

cos co» 

tcndfu.

II. 

2309 

^ a 

IMachab. 

Et anno cen. Diximus fiipcrius, cp Alchimus contami- 

/i nator lcgis, & proditor patris fignlficarct hcercticos ; qui 

tcnamentumDei feftis ncfandis prophanare, & ccclcfia 

Dci pcrturbarenon mctuunt.Hic modo , i)e//^«j w. /owMj 

jan.ini.&deli.optra /jy.dcmoiiri coiiimcmoratur,qd couenietcraptari 

pot ip 

Cap.IX. 

2^10 

turna, & pcrmancns non eri t pax, & fccurJtas in prafenti D 

vita, manifcnatfcquensfcntcntia, 

e 

vbiitafcriptumeft 

Dci.Vnde .-e^ô.Inuidcnthoncsvniucrfipaci.&quicticcdcfi.i: 

cxtort. (ucceifu fclici 

bonorum/quzrut ad no 

cenaum auxiUa prauorum, quod definat 

epinola Bachidisoccultemiflafo 

fisha:rcticis,quin6 

Iblum oracula piincipu rcgionis 

pro 

phctarum vanistra a 

ditionib.deprauare, 

obfides - _ , ^- & pofuit cos in ^ arce in lerufale ^ I 

cijsfuisquicrantin 

jn cuitodia.Etanno ^ ludza 

centelimoquinquagefimotertiomefe 

vtcoprehca 

deretIonatham,& 

. ^ cosquicumcoerat 

inIudjEa,quiacum 

feciido prxcepit Alchimusdeftrui muros domus sâxin- l 

crcdecju adcoferua temporejllo percuflus cll: Alchimus, & impeditafuntope 

DenmaamliS ^t^Jl'"^^^-^^'"^" eftoseiusAdKroluruseltparalyfi :nec l 1^^—isTb* 

floditur,quaIicunq; c vltrapotui \oc[m verbu,& mandare dedomofua.tt ^ mor "ertereconfcnbrcs 

niodopoffintviola tuus cft Alchimus in 

temporeiUocum tormento 

magno.,. 

reatq;dilTiparcc6 

doSmnn£s"g 

Etvidit Bachidcs 

quonia mortuus cft 

tendunt Alchimus,& reuer- ô fajfosfratres,qui 

vi 

, fed vidca- 

• 

/:.- r.. ! o.ri . 

. , , _ 

fus cft ad deturinecclefia co 

ir)us,quid 

(i!uit 

lcquitur. 

terra regcm,& annis duobus . 

II 

b Litcmpori.{.c^ni^ 

mancre,vtquosilii 

licctnimiofanu fu 

pcrbianthsrcticijli 

cet ad tcn>pus praj- 

Jûalcrcfidclibusper 

fubfidia potcntum 

huius mundi vidcl 

tur, tamen oranipo 

tentisDeiiuditioin 

fine fubuertentur , 

£t cogitaue 

runt omncs iniqui dicentes : Eece lonathas, 6c qui cum cp 

funtinfilentio,habitantconfidenter. Nunccrgoad duca- 

musBachidcn,6^comprchendeteos omncs viia noctc. Et 

abieruntjS^confiliu ei dcdcrut . Et furrexit,vt vcmret cum 

excrcitu multo . Et mifit cpiftolas focijs fuis occuIte,q erat 

in ludsa, vt comprehendercnt lonatham , & eos qui cum 

coerantfed non potuerunt quiainnotuiteisconfilium eo 

&di(Toiueturvigor ^ . rum. Ktapprchenditdcvmsrcgionis.cjuiprincipescrant 14 tuerumquia 

Sqriquodvomi ^ "î^^f^^qî»q^3Stntaviro5,etocciditeos.ttfecefIitIona '5 tuiteiscorucofiim. 

adefFcaum thas.cr.Simnn . prnni rnm pr.pnnr in R,=.^KU/./r..« «.,^»r. 

pcrdu 

^^ euangelii,fednopo 

14 tuerunt quiainno- 

Agit.n.indunnabo 

tha^v, 

cere non polTunt . 

Necctdcdomofua 

lioc cftdelubfcque 

ticoucrfatione fua 

imminente iara fu 

perni ludicis -^- ni. Et cruciabuiitur igne,& julphure tn conjfetiu^ngtlorum San 

I b. 

th 

ii 

ôrum,&in con(pi8uagw,& fumus tormemorurn emm ajctdet 

inj^culaj^cuioruru.f^cc habthunt requum dieac ncHi;qui adora- 

utruntbeJliatK.&imagincmeius . Et commanducant itnguas Juas 

pr£doiore,& blafpheniant Deum calipra: d(jlurtbus,& vnlniribus 

dcrc.&cauerclciat 

afiutia perucribriii 

f 

Etappr.(in.quin. 

•pi.& ocf.eo5. Qui sut 

ûiSy^S^ nonegeruni fnieiiiofampanitintiamex operibus fuis,q\ii3i 

dicihtn 

(juic^nci; ijl 

feantcdum licuit,purgarcnoluerunt abciroribusiuis. 

d El vidit Ba.q.ma.fjt .Ai.& t.'fl adre.^cr fi.t.a.i.Anmsduob. 

ilk. Talibus aut per fraudem hoflis antiqui 

in anima: morte pcrcmptis vidcamus quod fcquitur. 

g £'/ft.Qiiidcfl9 lonathas -j— 

j-~-:~ :',: ,.-^''\ ^,.^...,.,^^^^. ^ -/"•vcuiutu^îujj.mici!) tumultuateBachidcfcrccof 

tumuuuateiiacniacicrccol 

riluittcrra,cn a 

picciuionc inhdcliu,& hicrcticorii infcfla ligitcu fuis in Bcthbcfset.q efl in dcferto,&extruit diruta 

tione pace habuit ad tcmpus fm illud quod in Adibus eius, cofirmas ca nifi cii pdicatores fandi cu vidcrint per 

. . 

illi quinquagintad 

viris rcgionis,g principcseratmilitia;,& occidebanta Ba 

^hidc, nifi hi g fupcrficic litera; legah cotcti, Petatcuchu 

Jîs no fpiritalitcr fcd carnaliter in circiicilione, & ccrenioniisfupcruacuisobferuare 

voliit?QuosredarguitDo Gala.j.a. 

ilor getiu fcribes ad Gala. vbi ait : 

infcnfati Calatha,p vos ibiJ.Vb.* 

faJcinaui.iQTiocouertimtni iieruaditifirma,& egena ekmttaquib. 

denuoferuire vultis? Dies obJeruatis,& mefes,& tVpora,& annos. 

ii,jj ' '*'^ ' 

Timeonefortefinecalaboraueriminvobis.CurrebatisbcKe.ihtis 

vos 

impediuit veritati no 

obedirt>Verfuafio h^c »0 eR ex eo q vocat 

ros. Modii u.n.fermenti tota mafjam corrupn.Ego confido de vcbis Ibidem. 

in domino,^ nthil aliud fapiatis. Qui alit i oturbat vos, portabit iu- ^' '^P'»' 

Apoft.lcgitur. Eccitjiaqttidempertotam luiXar.m,^ Galil^vam, fccutorum prxualcrc manu.ita vtno poflintcu pra-dica 

& Samartam habebatpactm , (^ xdtficabatut atnlmians in timore tionis vcrbo proccdcrc in 

publicii, ad tps (cccdunt in lodomini,& 

confolationi Sandi spiritus replebatur .Scd quia diu- ca 

fecreta?quatenus ibi iciunijs,& orationib opera dct,& 

^"«"a # quicquid' 


1 Oh{i.ne rebellarent fe lonathf fociando. 2 Etannoccntefi. 

llicconfequeierdefcribitur.Alc1mnidectffiis, & pnr/idpointurca, 

tudicitur. j VtxCC^.M.i.fantlorim,^ eratintetior pars rimplt. 

4 Et de(\.nafecundii tempium de quo loquitur ^dificaiufuu per 

exhortationi,& adiutoriu ^ggp,(i Zaclârix prophcta» u l . Efd.6 

5 In tcmpore illo.a Dev. 6 Et impcdita.maii^n^. 

7 Et occluf efl.

-tcoafrftts. 

^ 

7.3» Glofiordi.&NicolaideLyra 2312 

quicquid pcr incuriam intcr popularcs 

conucrfando dc 

rcfiitudinc vifx fuxrclabebatur.hocrcparatim per infta 

tiam boni ftudij irerumad intcgrum rcnouatur.Bctlibef 

fc.n.domusoris florentisintcrpictatur. Florcstnimos 

cum precibusatqjpfalmodijs hymnisq.iniaudibusDci 

•f confcrtis digncre 

rcliquitjipfcq; cxiit in rcsioncm vt aduerfarios pcrfcquc D 

rctur, nirigjSanfti Dodores intusopcramdant virtutibus 

flf ramcn forrscum fidci lcuto.& gladio fpiritusco 

tra hoftcs ccclcfix non funt vniformcs.quin potius varijs 

pcrfecutionumgcncribusmulnpliccs cum ludei,pagani, 

harctici,atq,- lchiflonathasSimonemfra- 

niacici,nccnon,& 

falfi Chriftiani ad 

2 ncccndu boniscon 

Ibnat. Quodvidc- a tos,&fccit machinas. Etreliquit 

turctiam dominus 

trcmfuumin ciuitate,6ccxluitinrcgionem,& vcnitciim 

in cuangelio difci- 

pulismandarcvbi 

Mjt. lo.c ait . Cum ptrfecuti vos 

fu^rint 

VI vna nui.ctc. 

Vnde ipfa 

vcritas 

cum ludxi ccgitarcnt 

interficcre cu, 

loaaii.£. iamnonin pabm ain- 

LUC.6.C 

bulabit aptid Judôs y 

Jed abift in regionem 

iuxtadefertumin ciuitatem 

qu* dicitur E- 

fhrem, & ibi moraba-^ 

tur cum difctpulis fuis. 

£t alibi icgituripfc 

B cxide in montcm 

orarc, vbi tratperno- 

Ad.4.a. Haiisin oratione Det. 

Rabban. 

c 

numcro,fi^percuilitOciarcn,&fratres eius,& filios Phaferon 

m tabcrnaculis ip{orum,& cocpic cederc,& crefcei e in 

3 

flruuntcaiamitatcs, 

ficiit fupcrius dc- 

monftratum cft . 

virtutibus. Simonver6&: cjuicum ipfoer.mr,exierunt dc 4 Quod,& ip(a nomi 

V.1I» n. t 

'^*^ 

ciuitate, &fuccenderuntmachinas. & puj^nauerutcontra 

c ra ij^ tionibiisnoninco- 

''1'^ mterprcta- 

Bachiden,6ccontritus elt abeis,& atHixcrunteum valde, j uenicnterexpontjt. 

quoniamconfihumciuSj&congrefluseiuseratinanis.Et t Odarcn cmm gc- 

:„ ; :„.. „ ^.,; „; ^>,.,ri,. I»^»,-.,.,,. .. ^ ncratio cius,& Pha 

jratus contra viros , iniquos qui fcronconci(iointcr 

ci confihum dederanr, vc 

vcnirct in re2"ionem ex eis 

ipiorum:,multos occiditlpfe au prctatur. Vndcper ^ 

tem abire in 7 Odarcn , & fratres 

cogitauitcum reliquis rcgionemiuam.Et-.co 

gnouit (onathas , & mliit ad eum legatos componere pace 

cum ipfo,& reddereei captiuitatem . Et libenter accepit,; 

&tecitfccundumverbaeius, &iurauit fenihil ei fadu- 

8 cius , illi dcnotari 

9 poflunt.quipcrvni 

10 tatemcathoiica; cd 

feflionis, eiufdcm • 

Sic, &Paulus, & b rum mahomnibusdiebusvitfECius.Ltredaiditcicaptiuitatem,g, 

priuserat pr^datus 

dc terra luda.Et conucrfus abijtin 

terram iuam,6>inonappofuitamplius 

vcnirein fincs 

eius.Et ceifauit 

gladius 

cx Ifrael.Et habitauit lonathas 

in Machmas, & lonathas 

coepit ibiiudicarepopulum,6^ 

cxterminauitimpiosex Ifracl. 

(ecubopis, & fimplicibus 

fingunt 

Barnabas cum m 

lconio pra:dicarcnt 

vetbumDei, &fa- 

Ctus cflet impetus 

Gcntiliu, &Iudcorumcumprincipibusfuis,&contumclijs, 

&lapidibus 

efr 

fegenerationis, fcd 

altenos (e ab ipfor 

rum focictate often 

duntfadJis iniquij. 

Dequibusdicit A- 

II poftolus; tonfiicntur 

1 2 

(juiditti Je tjofje Dcnm, 

fa, autem necaat . Per 

afficcrent,& lapidarcnt cos, intclligcntcsconfiigcrunt ad Phaferon autcm c«tcri,qu! abccclefia: vnitatc non folura 

ciuitatcsLycaonis, & Lyftram,& Dherben, & vniucr' "rcligionc,fedetiam profcflionefidei dilcrcpant,defienaa 

fam incircumitu rcgioncfti ibi,& euangelizaucrunt.Sed tur . Talcs fchifmata, & litcs atq,-caUmitates verisChrinequitia 

hoflis Tiir 

antiqui pullum locum in mundo tutu ftianis pararcnunquamdefift^Dt,fcdeorum machina- 

ab infidijs fieri permitrit hinc & Bachidesfuper Bcthbef menta, & dblor duccs fpiritales in ipfos rctorquent, ncc 

fcnducitexercitum, vt oppugnct cum , & 

cuUorcsDci 

quieti viuercnon pcrmittat. 

a Etreli.Jo. * lofcphus.Dixit Simon: Quamdiu volu- 

muspativitam iftammalam? Quareno magiscligimus 

mortcm, & egredimur contra hoftcs noftros ? Egrediens 

itaq; lonathan noftu,irruit in tabernaculum Bachidis,& 

interfecit Adarahan,& fratres eius, qui fuerunt cum l?a 

chide Simonvcroapcruitporram.&ftipatustiianu va 

ca,quxcaptiuaabduxerat,iurauitqjeis.Tuncdimifcrunt 

cum, & illc reftituta captiuitate non adiecit rcdire in terram 

Iuda,&c 

Quid eftcpIonathasSimonemfratrem fuu in ciuitate 

cos militcsChrifli fraudibus fuisnocerepermittunt. 

b . 

Eicoxuerfusahtjt Ccffentibus turbinibusbelli lonathasinMachmasingreditur, 

ibiqueinhabitans iudicat 

populum,& cxterminatimpios ex Ifraehquia Ibpitis pra p 

uorum bcllis prxdicatores fanftihoc, quod prius de 

mortalitatcfubditotum propter imminentestcmpcfta- 

tcsprajliorumminuabitur, reftaurarecontcndunt, & iuftacfcruitutis 

penfumbonis moribus creatori luo red- 

lida militib, 

fciIicctHafmona;is,cgrefluspercufl1tcaftra dereomnimodofatagunt. Machmas cnim hiftoriali 

Bachidis caide magna,& combufllt arietes, & cundos ag 

gcres.Fiigies autcm Bachides (eccflitin defertum,& perlcquens 

eum lonathan ataue fratres eius,apprchendit eu. 

EtpraecaruseftcosBachides, promittens feredditurum 

ter vicus eft grandis.qui vlque nunc in finibus Eha: often 

ditur, antiquum nomen rctincns nouemque abeamilir 

busdiftansiuxtavillamRama. IntcrpictaturenimMachmas 

villa:tributum,vel dccjctum,quo vidchcct fancla 


* I Et rcl iq tiit. lon .f.Beihbefn ad etus cuflodiam. 

2 Et cxiuit in rcgionem & vc. cum./. fufficienti bellatotum. 

5 

Et pcrCuflSt Odaren. ^«/ crant aduerfarij Ionath:t,& popu- 

lifui, 

4 Simon vcquas fecerat Bachides ad impugnationem dnitatis, 

6 fu Simun prttualuitin ciuitatf,& lonathasin regionc. 

5 

Et afflixcrunt cum \z.nam homini fuperbo magna affHdio 

fupirarcnonpofje. 

6 Et ita. Hic confequenter dcfcribitur totalis receffus Bachidis a 

M \^ L 1 T E ^. 

prctatur: Os vcroflorcnscftosdcuoteDcumorans; & 

idco per BcthbcflTen domus orationis fignificatur,ad qua 

fignificaturecdefia, vbi infianterDco quotidicdclcriiitur,& 

vbi iuxtadccrera !cgisDei,iufta iudiciapcr doclo» 

resfidcliumfeduloexerccntur , atqueprauorumnequitia 

a vcro Ifrael procul ex terminatur. 

"^CAP. 

Iud£a cum dicitur.Et iratus contra vi. iulio Dei iuditio, cum effent 

proditores patriit,^ dcfertores Ugis diuim, 

7 Ipfe autem cogitauit cum rcliquis . nam probrofm erat 

ftbi m ludica manere. 

8 Etcognouit lonathas. cius receffum, & iram contra illos 

qui eurn actunxeraut in Iud.eatrr, 

P Et mifit ad cum kâtos comp.Lad componcndum. 

10 Pacem cum ip.fpiram quod reciperet eamficut,&fecit. Ca 

terapaccnt vfque ihi. 

1 1 Et habitauit lonathas in Mach. Alias Uachmas.loctis efl 

lud4e

2313 I.Machab. CaD.X. 

ap, 23H 

^ C A P. X. 

/i a e, idcojubditur. 

4 'R.ccoi:da.bkat.& /iciuuabit contra nos Alexandrum,Tona' 

thas tamen illis epillolis vfus elt ad boaumfu£ gentis , qui t per eas 

incufiit timorew alienigcnii , & recnperanit obfides de ludfs quos 

acceptrat Bachides , vi diaum efi ccp.teprccedtnti, &paiet litera 

rjque ihi. 

5 Et habitauit lonathas in lera.Et fubditur caufa cudicitur 

6 Et coepit a;dificare,& innouare ciuitatem>&c. .4d Dei 

cultum (letiam. 

7 Ef fugcrunt alienigcnae qui erant,&c. Extra lerufakm. 

8 Tantum in Bcthfura remanferunt aliqm ex his.:. dcfi 

lijs Ijradtfu Ciani aposiatx a ligc Dei. 

^ I Et 

minus aliquando intcr malos fufcitat briga.vtbom ma- 

ioremhabcantquictem.Etficdicif Aug. (pgucrradsmo 

numcrt pax hominum.EtdominuspcrKaiam.ii).a--«'' 

currere faciam .Af-ayptiosaduerfus .Acgyptws. 

Tom.4. Dddd 4

Mlfiici. 

23ry GIo.ord.&NicolaideLyra 231 ,cr p.'fet vjtt',L tb . ... 

10 Qiioniam fcr.ad. FiHHoq^îtur: quia non legitur lonathas 

tum S'o ficifje aliqnod piB tm,fed tantmnepiHolafua vfus fuijje ai 

bonum,vt prêdiBum tfi. 

it Et remittc. vobis 

pra:ftationes mul./. multa qua confueuiftisn-)bis 

redderc. 

12 Et dabimus vob. ita non g, fokm rcmittemus vobis debittit 

fedetiam dahtmus vubis ampla dona, 

I^ Et prctia falis,! . pecuniam quatn debebatis regibus pro falefie 

do. tfl.n.tcrra ludîtpro magna pariefuptr niare, & tn aliqvibut 

locis faciebant efft'4ere aquas maris peralueos fuper terrarn Jalen 

qu

1 ^ 

i 

e« 14. 

7 

dcfcrunt hono- 

A rem,quiadonuni 

! f)uod fc non habercconfpiciunt, 

in 

ipli-»?- jpiahabitum venc 

'I**''*' rantur. NonnuUiquc 

pro hoc cius 

qu^runt opituiatio 

ncmjeiufqucoptat 

baberc amicitiam, 

viindcopportuni$ 

folatijs adiuti pcr 

imitationcm virtu 

tum, & ipfi mchorcntur. 

^ Ec quicnnque cnn- 

fugeriit in templum 

tjHod tli lerofymis,etc. 

,K^'* Cyril.AIexandrinus.Valdefapie 

ter operam datis , 

vrquaEChriflopro 

bantur,& fentiatis, 

& faciatis: partim 

& irrre- 

opcribus , 

pjchenfibiiiconfpi 

j cua: ride,& veftras, 

&rcgumaulas, vir 

ginitatisgloria decoratis:partimfuni 

ptuififlima templa 

Chriftoerigitis:c6 

ceflum enim, & 

hoc eft cum alijs, 

abiplo,animabus 

vcftris, &c. 

4c Cyril.Hierofo 

lymitanus. Ifti qui 

nunc funt Reges , 

pictatis crgo,argen 

toinducnres,&au 

ro fanftam hanc 

Ecclcfiam re(urre- 

dionis, inquanuc 

fumus , extruxe- 

runt, & argenteis 

monimeniis fplen 

didameffeccrunt. 

«^ftor. .jc Euiebuis Cefar. 

Adcrar ( fub 

rcjMi, 

Conftantino)cundis 

vdiit diuino 

_ munerc infufa \x 

^ titia.maxime vidc 

. 

I.Machab. C 

ap.X. 

poteftate arcis qux eft in Icrurale,& do ea fummo faccrdo- 

ti,vc conftitiiat in ea vi ros quofcuncjue ipie clegcrit,qui cu-. 

ft odiant cam ,6cômnem animam ludsorum (jujecaptiua i 

eftaterraluda in omniregno meo relmquollberamgratis, 

vtomnesa tributisfoluanturetiam pecorumfuorum. Bt 2 

omncsdics folemncs,& Sabbatha,& Neomeniar^&diesdc- 3 

creti , &c trcs dies ante diem folemnem , & tres poft dicm Ib- * 

Icmncm, fint omnes Immunitatis , &c^remiftionis omnibus 6 

ludaîs quifunt in rcgnomco.Ftnemohabebitporcftaiem 7 

agcrealiquidj&^^mouercncgotiaaduerfus aliqucmilloru p 

in omni caula.Et vc adicribantur ex ûdicis in exercitu regis 

ad rrigintamiliavirorum. ttdabuntur illiscopigvtopor- 

tetjOmnibus cxcrcitibus rcgis,8

2^19 Glofordi.&NicoIaide Lyra. 2320 

S a h.1 commiferuntprclium dxQ reges,tt fuptevsrcf.tis Demetnt, 

A &infecutnsefieum Mexande'y&c. * lofcphus 

P.cx Alcxan 

& militcs 

qui deSyria tranfierunr adcum, contra Dcmetnumdii 

xit: pugnaquccommina,& cornu finiiho Dcmctrij ad- 

Eij.ant.cj. dcr mae;nnmcollisensconduaumexercitum, 

ucrfarii funi fuga- ^ ^ 

ti , & pcrfccutione 

diutina multi corumoccififunt.ca- 

flraqidircpta.Dcxtrum autcm cornu 

in quo Dcmcirius 

habcntde fupcrno adiutorio 

illuduntprouocatq; eos in D 

campum.lioceftadterrcnadcfideria, &dclitias mundi, 

quo facilius cos in imis couerrantes obrucrc poflint.La^ 

tacft.n viaquT ducit ad morte,,&c. 

b In anno centtfimo 

fvxagefimoquintP,&c. 

Quid per Apolloniumprefedu 

Coc 

lefl!yrii (qucm Dejnctriuscumexer- 

citu direxit in lu- 

dâm) nifi liftores, 

& terrens poteflatisminiftri 

defigna 

tur, quibus commiflum 

eft a domi 

C nisfuis,vtfideChri 

flicxpugnent,atq; 

cofcflbrescius bla- 

fphemarccompellat= Hi in equitum 

fuorum numero 

confidentes, dc ad- 

ininiculo,f.luperborumfeextoUentes iniuhant lona- 

thae,quod poteftatg 

cxcrceat in montibuscumfandlisdo 

£torib.dc(pequ3m 

habenc 

ncc occidit fol . Et cecidit Demctrius iniila die. Etmifit^ 

Alcxander ad Ptolemaûm rcgem -/^gypti lcgatos fecundum 

hxc verba dicens :

2^21 IMachab. 

* minm Hmoriogra- fcxacrcfimoquinto ve » 

phiis Initiobclh Alcxandn • V^ nin 

Dcmetrium, Demetrius 

""^ Demetrms hlius 

diios filios apiid hofpitcm Demetrij a Creta in i 

fuumGnidiumcQmagno ^^^^^^^ ^ 

auri ponderc dcmandauc- r- i 

rar,vtbe!lipcriculisexime. rum . EtaudluitAlercntur^ 

& liitafors tuUirct xander rcx, & convhjonip3fernac(cruarcr!)r. 

n n. i i „ 

Ex hismaiorDemerrius an 

triltatus clt valde, & 

nospubcrtaris^rcffiis, 3u- reucrfus eft Antio- i 

ditaAlcxaMdriluxuria^que j-hiam . Et COnrtlluit 4 

jn:pCraraEOpes,;,v:aUcna:foc 

hcitatisornamcntavclutca 

ptiuum,inrer(corrorugrcgds.dcfidcmin 

rcciatcnc- 

Demctiius rex 

Apol- 

lonjum duccm qui 

i ,- ^ ^ 

bant, auxihantibusCrercnfibus.fccurumacnihilhofliic 

mctuetem ag^reditur. 

Antioclicnlcsquoque 

pr^-cerat CoslcnynÊ, 

& congregauit exer- 

-;f,,_„ rmo-nnm Ar 5 

vetc 

"^^^^^ magnum , &^ 

rcmpatrisoftcnram nouis acccllitad lamniam, 

fe ci tra 

rjicritiscorreauri, g^miflt ad lonatham ^ 

dunt-Sedoc mihtcspaterni 

B fauorc iuuenis accenliprio 

ris facramcnti reUgioncm 

nouircgis fuperbire prafercntcs,fignaadDemerniTm 

^ ^ ,, 

, 

lummu bacerdotem , 

dicens: 

^ 

Tufolusrefi- 7 

8 

, ^- g 

, »" **" 

transfcrnnt, ita 

arque 

Alexandcrnonmmoriimpetufortunsdcfertus, 

quamcla 

tus primo prKl.ofiausintem 

radus ium in de- 

rffum ^ in oppro- 

.- '^ 

, . 

briu, propterea quia 9 

tcrncitur.Dcditquepocnas, tU 

pOteftatem aduer- 

& Dcmctrio quem occide- r _ 

^"^ nos exerces pvprrpc min 

rar,&Antiochocuiusmen 

titusoriginem 

^ 

fueât. 

^ Et 

!C w. 

montlbus. Nunc ergo 

ficonfidis in virtuti- 

bus tuiSjdefcende ad nos in campum, 

paremus illic inuiccm, quia 

tus bcllorum . 

com- io 

mecum cft vir- 

Inteiroga, & difce quis fum ego, n 


4* diuUautem lonathas . TertiOy^kxandricongratulatioJbi. Etfa- 

£tum efl. circapritnum dicitunla annocentcfimofcxagefimoquinto. 

re^ni Grxconm. 

I VeniiDemetrius filius Dcmetrij aCrcta.-pft/oca/opj- 

trefuo ab ^!eX'indrf>,adpa>entes matrnjuaincrjtprorcfugio, 

i Intcrram pztrum Cuorum.per Crttenfii4m,inter ijuos ire. 

uerat, auxilium. 

I Et reuerfus eft Antiochiam. meiropolim ciuitatem vt ibi 

con^ffgarct rxtrcitnm ad pugnmdum cnntra i^lexandrum. 

4 EtconftituitDcmctrius rcx Apollonium duccm./« 

ynaparte (r^ni (ju^ votaharur CcelelJyria , V trat rigir, murivma. 

5 Et acccflit ad lamniam. fjua:jimil.tireji prope marc in ludâ.Et 

idto videtur illi^c vtnifjtper nauifiium. 

6 Et mifit ad lonathan fummum faccrdotem.'»w>i tamen 

fiatim,fedpijfea,(^j'uhdiiurcai'fj. 

2j Etrcliquit Apolloniusincaflris milleequitcs./.po^j-e 

ceJjUm fuiitn de cafiris. 

24 Occulte.^/ lonathas,& eitcs excrcitus ignoranterincluderen 

tur 

inttraduerfarios. 

2 5 Etcircumjcruntcaftraeiusj & iecerunt iacula.&c. ad 

euadeiidurn m/idtas. 

•}« I Populus 

ptus.nam in campopcrlonathanfuitconfuGbiliterdebellatus.Sicdiabolusaliquandodccipiturcirca 

virumbo 

num.qui non folumpreuatctdiaboloin montccontcm 

plationis,fed ctiam in campo adionis : quia quando dc* 

icendit dccontcmplatione ad regendum, vei doccndum 

populum cxcliaritatc,facitmaiorcmfruftum.& lic ma 

gisconfundit diabolum,& rcportat maius pr^mium 

apudDcum, &hocnotaturcuraifubditurinfra. 

t £

25^3 

Glof.ordi.&NicoIaide Lyra. 2324 

A a £r (ucceniil lonathas U^^ôtum, & cmtatts rxdicant. 

b Et fueiunt,

232^ LMachab. CapXL 

# * rofephns.Prolcmeus per- , dri 

A ucniem Ptolcmaidepiater j 

U. «14. omncm fpcm habuit intcr- 

j" ) 

*' faraucraf.ManifeflisaUffa 

r. 

eu. 

dolo , & ^ddac il- 

•• 

r t- 

i 

^"^ ^^^^^ lîo- r-texijt 

fiainrjcii)s Alcxandri quas in Syiiam vcrbis 

pa-3* 

et per An^rnonium amicu ,;C^;, 0,4- .^„ • 

1 

. 

ftisin^diis, PtolematusAlc 

xandrofcribit adpcnaAin 

monium petcns , 

& ducens 

infidias ieab co paffum & 

vindifta fumere iuflumeffe.Alexadrovcrononconccdcntc,PtoIcma:us 

illum 

cauiam mfidiarumextitine. 

. .' -^''-^«waii». 

ciciuitatcs,6v: occur 

rclântci , quiamandaucrat 

Alexadcr rex 

cxirc ci obuicim , co 

foccr fuus edet . 

«ûod 

Cum autem introiiet;+ 

^ - - — ....«, — - 

quapropter fadus eft ci o d oiusAntiochcnis aut eria 

priuseratodibilis 

ciuitates Ptolemxus, 

Alexader 

doiusAntiochcnisaiiteria 1 n 

ponebaucultodias mi' 

proptcr Ammoniu, mulra iirum in fingulis ci- 

namquc pcr eum paififue 

rant,& p^nam qiiidcmab 

Ammonioprodcliaisfîiis 

uitaribus.Lt vt appro- ''^ 

• 

. 

P»auit Azoto , oitencxegcrunt,occidcntcscum, 

Bqui laquammulicr feurodctunt 

ci templu Da- 

• 

r r 

pcrnbatab(condere,hab:tu 

?°" llicccnlum Jgni, 

circundatusfcmineo. Pto- & Azotum , 6cca."tera 

lcmsus itaq; accufanseum 

î^^ demolira , ' & cor- 

vt.produorem nuptiaru n- 

lia:fu:c , tranfgrcflorcmque 

auxilij quodci cotra Demc 

trium dcdnxiflct, foluitaffi 

nitatcm. Nam 5c aufcrgs filiim 

fuam, ad Dcmctriu lc- 

gationem direxit.amicitia 

cum eocomponcns,filiamqucdaturumfe 

illivxorc, 

& 1 

eiUtucre patcrno eu prin 

cipatu compromittcns. Demctriusvcro 

j;audcns,fufcc 

pit lcgationem & nupxias. 

pora proiecta, 5iaihas. 

9 Et tacuit rcx . lub diffimulatione fanfeundo . Cxiera 

patent 

yjqnt ibi. 

10 Rexautcra Ptoleraaeus obtinuit,(5cc. rent' 

syri». 

,J* Qox\{l\\3.ma\z.quxrenseumpriuarercgno^vita. 

*3 Et mifit lcgatOS. H«po»it«r co^/a(/fM/io Ttolemtticum 

Demetrio ^lrxandn inimice. Etpatetlitera vfque ibi. 

>4 Qujciiuitcnim mcocciderc. D/c«»j aliqu^: glof£ & aliqui 

bijioi to^raphi , quod hoc verum crat , quia eum mtoxicare qu^fietat 

. 

SedbocvidereturfalfMmperliterampr^cedetem inquadicitur, 

qudd .Alexander mandaucratVtilemte^m honorijiccrecipi', 

fimUter pcr iiteram immediaiifequentcrn,cum dicitur. 

li ^vitn^zuxitwm.Exquopatet^qubicrimenfibi fatfoim 

pojuit cupiditate duHus,Vrouerb.iS.a.OcC3i(iottCS quxtit qui 

VUlt rcccdcre ab imico.îciendum ctiam qubd lojephus circa hi 

fioriashuius libri multaduityqute funt dijjona textui,propter quod 

UU tanquam /riHoU dimitto, quia. Itbcr ijte maioris antoritatis efi 

quim 

.ap. 

us obtinuit dominium 

ciuiiatum vC- 

Sclcuciam Maricjue 

'timam,et 

cogitabat m 

"Alexandrum confilia 

"mala. Et mifit 

Icgatos 

ad Demetrium , diccs: 

Vcni coponamus in- 

ter nos pa«ft:um,&cdabo 

tibi filiam meam 

1^16 

pofl Ptolemaum Philomc D 

torem regnauit in Alcxandria 

vt chronicorum libri 

tcaantur,Alexandro filio. 

Balo rcgi Syris fiiiam fuam 

tradidit \xorcm quampo- 

flca inimicitia intcr fe & £;encru 

cxortaabftulir, & tradidii 

Dcmctrio filio Dcme- 

trij in vxorcmcum rcgno 

quod abfluleratab Alexandio 

, quod nunc fcriptura 

commemorarc vidctur. 

quam habet AIexander,&" icgnabis in reano 

patris tui . Pocnitctcnim me quod dederim eji,' 

'filiam meam. Qucsfiuit cnim rac occidcre.'. 

«Et vituperauit cum jpropterea C|u6d concu- 

picrat rcgnum eius. Et ablklit filiam fuam,i 

& dedit cam Dcmetiio,& alicnauit feab A-1 

iexandro^&manifeftatcT funt inimicitise eius^; 

Et inttauit Ptolemxus Antiochiam,& impo-' 

fuitduo diademata capiti fuo, ^gypti & ACix. 

ÂIexandcr autem rex eratin Cilicia illis tcm- 

7poribus,quia rebellabant (ûi erantin locis 

.allis. Et audiuit Alexanderj 6c venit ad cum^ 

in bellum. Ec produxit Prolcmgus rex Cxercitum 

, 6c occurrit el in manu valida , 6^fu^ 

gauiteum, Et fogit Alcxandcr in Arabiara, 

vc ibiprotegeretur . Rex autera Ptolcraûs 

exaltatus eft . Et abftulit Zabdicl Arabs ca- 

nput Alcxandri , & mifit Ptoleraô . £t rcc 

^ Ptolcmarus mortuus cft in dic tcrtia, & qui 

»;erant in munitionibus, pericrunt ab his qui 

''erant intracaftra . Et rcgnauit Dcmccfmsanno F 

centcfimot feptuage- 

^ 

. fimofcpcimo In 

^ ^" ^''^^'" '"'^ 

dic- ton^regauit 

, 

"^ b lonathasy (^r;Quid eft bus 

quod 

illis 

congregauic 4Îona. 

qudm fit lofcphus. 

16 Alexander autcm rex erat in Ciliciaillis tcmporibus 

q.d.proft.r hoc tales prodittones faciHus Jacere poterat Vtolenuus. 

17 Quja rebcllabantqui erantin locisillis.Pro/jrer^Kod 

iuerat rex ad reprimendmi tllos veljedandum . 

18 EtaudiuitAlexandcr.&venitadcuminbellum. Hic 

confequentcr ponitur projiratio ./llexadrt per proeiitiones foccrifui. 

Citterapatent rjqueibi . 

1 9 Et rcx Ptolema:us . 

Vofiquam receperat caput Mexandri & 

1 f.xagelima. 

fic videtur motuusfnbito iuUu Deiiudiiii . lojephus tamen dicit ,lote[)\\\\t 

qubi equus Vtolcmaiin bellj contra .Alexandrum territus tliphanî-^^^1^^-^' 

tis 

voce,proiccit eum, & tuncfuit Utalitir vidneretus-.Sedvijo ca''^' 

pite ^lcxandrifuit aliquantulum confolatus, fid pojiea cito moHu- 

us, Sed contra hoc viietur quod de pr^di8o bcllo pr^mittitu, .ReXautem 

Ptolemxus exaltatuscft. quod fubditur lEtzb^nMt 

Zabdiel Arabscaput Alcxandri. Huod non feciffet infauorem 

Vtolenu i fi Jhijjet ex vutneracione ica propinquus rnorti. 

20 Et qui erant in munitionibus.^/r/^; a Vtolemxopoftti^vt 

prxdiBum 

M t{.4 L J T E !{,. 

efi . 

2 1 Perierunt ab his.fciHcet,^lexandrl,vt dicunt 

aliqui.Sedhoc 

non videtur verum , quia dcbtllatus erat d VtoUmô,& ideo 

quod 

dicitur hic . 

2Z Intracaflra^ Intelligendumefl Demetrij qui nolebatbomi- 

nes cxtraiuos ptilfi cre Jortaliciaregnifui. 

% Ihciithusillis congreganit lonathas, &c. Pcc looathan qu» intcrprctatur 

25 Et regnauit Dcmetrius . Hic oenfequenter ponitur fucctffto 

Demetrif, & prtrnb quanturn ad obfentum dominium , cum dicitun 

EtrcgnauitDemctrius, &c./fC«nrfo quantum ad prouocatiqnem 

contra lonathan ptr accufationem iniquorum ludcorum , td 

qubdoh(ideret arcem : &paictlitera, Ttrtio quantHm ad Demeitij 

flacationem,cum dicitur . 

^ 1 Vt 

columbas donum 

t &per 

lib 

•

Raban. 

2327 

Glof.ordi.&NicoIaide Lyra. 1 

^. lonathas cos qui crant in lonathas cos erant 

qui 

A arce Icrorolymitana cxpu. 

gnatpcrcosquiluntinlu- 

daea,nifi quoddoaorcsfan 

difcaantureorumcontu 

maciaqui cxultationc cor 

dis atquc fupcrbiac inuitcn 

tes , diuinis pra:ccptis rcfi- 

ftcre parant ? Contra quos 

facit machinas multas . ga 

multiplici difciplina ac diucrfa 

|«;riptur.nrum doftri 

na coscppugnarc,& ad hu 

militatcm ptouocarc ftu 

dcni.Scdficuttuncquida quod 

. 

j^j ^ 

^^ ' expuirna- 

* '~ 

rcnt arccm d\ in 

qua: 

lerufalem , & fcccriint 

contra cam machinas 

multas. Etabicrutqui 

dam qui odciant gentcm 

iuam vlii iniqui 

ad rcgc Demetrium , 

66:cnuntiaucruntci, 

^ 1 ir 

lonaihas obii- 

dchis qui pdcrant "cntcm ^ ^^^^ ^^ ^, ^ ^^_ 

fuamvirnmqui,adicrunt ^^ . 

rxêm 

e /i 

n 

accufantcs lona dlultiratuselt,OC Ita- 

than,fic & nunc hi qui di 

^^^^ ^£.^1^ ad Ptolemai 

fciplinam ccclefiafticam . « /^ ; n^x^^^ 

rccipere nolunt, abomina dam , &C {cripfit lonaturcos 

qui fibiiniquitatc dlÊ ne oblideret ar- 

fuam aufcrrc conantur.ac ^^ occuireret flculanrcs 

cos apud (eculi 

" odiii illorum conucrtant , 

, potcftatcs:quatenuscosin 

> 

." ^ 

,, 

bi ad re 

coiloquium 

• r 

& eis inci 

pcrrccutioncm 

tcnr, fcd nonprasualent, 

quoniam Dcusac!iutor& 

protcdor fuorum eft,& ftinato.Vtaudiuitaute 

lonathas iuHIt ob- 

cx 

omnibus trilnilationibus 

fidere.Etclegitdefenioribusirraci !

I PompciusTrogusoflondit 

2329 

LMachab. 

i.iviacnai 

Triphon autrtnerat efniijm parttum ^lxandr! fi-iui, Quali- 

A ter autcm Dcmetrius in odium cxercitui fuo vcnerit. 

dicens : llecuperato patcrno 

P- rcgno Dcmctnus & ipfc rerum fucccnu corruptus.vitijs 

adolcfcentix in (cgnitiem labitur,tantumquc contemptum 

apud omncs 

jncrria.quantumoliiQcx 

fuperbia patcr 

habuerat, c5tra- 

c 

ap.XI. 

'3P 

arcc in Icrufalcm & in pra:Gdiisqui & impu2;nabant Ifra D 

ei.aquoccontrariopoOulatDcmetriusauxniaaducrfus 

inimicos.nifiquod dodoreslanaicxpctunta gentium 

pnncipibus,& ab omni populocrrorisfic fupcrbiidcbcl 

lationg,& ipfi fimilitcr a fandis dodoribus poftulant fuf- 

^ ^ ^ 

*it . 

Itaquccuni ab ^ jnfulis gcntiuiri,& inimici crat ei omncs 6c nihil ci rcfiflit,dimifit totum cxcrcitum 

fuumjVnuquc 

quein 

' 

excrcitus pa 

. 

lir.pcnocius paflim , .^ ., — 1 \ 

locum fuu , exccptopcrcgrino exercitu 

que traxic 

cmiwtesdeficerent, a trumcius.Tnphonautcm cratquidampartiu Alcxandri ^ 

ad abolcndam fcprius,& 

viditquoniaomnisexcrcitusmurmurauitcotra ? 

Dcmetriu,& iuit ad Emalchuel Arabe, qui nutricbat An 4 

tiochum fiiiu Alcxandri,& aflidebatci vt tradcret eu 

ipfj, ^ 

vtregnaretmlocopatrisrui. Etenutiauiteiquantafecic 7 

Dcmetrius, & inimicitias exercituii eius aducrfus illil Jtc ^ 

cnitiaemacula.bcluim 

Parthisinfcrrc 

ilatuit. Cuiusaduen 

tumnoninuiti oric 

tispopulividerc, 3c 

proptcr Arfacydc re 

gisParthorum cru j, manfit ibidiebusmultis.Etmifit lonathas adDcmctriu ^ 

10 

dditatcm, & quod 

vctcri Maccdonum rcecvt eiiceret cos qui 

B impcrio affucti no- 

in arce erant in lerufale , & qui in 

^r - • • 

t 

I - ,r 1 r- •/- A " 

ui populi fupcrbi3 

indignc 

fcrebant . 

Itaquc cumPcrfarii 

& Elimxorum Ba- 

Arianorumque auxilius 

iuuarctnr , 

moltis pra:lijs Parthosvaftatos 

fudit, 

ad poftrcmum tamc 

pacis fimulatione 

dcccptus capitur.tra 

dudufqjperora ciuitatu, 

populis qui 

„e^,^tdcicierant 

in ludi 

brium fauorisoflen 

ditur. MifTusdeinde 

in Hyrcaniam, bcni 

gnc&iuxtacultum 

prifiinx fortunaeha 

»d\ 

DCtur. 

fragiumdo£lrine,&: 

orationis adfupcrados 

fpiritalcs inimicosrNcutcrcnim 

or 

dofinc altcriusopitu1ationecffc£ûmi 

nifterijfuiritepcrficcrevalet,quia 

ncc 

doaoresfanfti meri 

tumlucrificadi finc 

conuerfione& obc 

dietia fubditoruni , 

nec ipfi fubditifalu 

tcm promercri poffunt 

finedocumeto 

& inftruftionc ma- '"^ 

1 1 "^ '""","«'""«: 

• 12 gifiroru.Vtcrquc.n. 

ordo, vt prKdiaum e 

pr^fidi)s crat,quia impugnabatllrael.Et mifit Demetrius 

[ 

ad 1 onathan diccns : Non ha:c tantum facia tibi & eenti 

^^^^ ^''

LuctoA 

Matt.i^.c 

2331" 

GloCordi.&Nicolaide L yra. 2332 

conucrfioncm falubritcr ccdcre facit , fiuccontcmprores 

X in fua pcrtinacia infiftcntes iuftepunir. quia ipla a S.Uua- 

torcfuo Domino noftro icfuCliriftopoteftatcm acccpit 

Cdcand' I ,per v rt-tit»m 

ftrpei!tcs&/corpioms,(^ /'4f-cromnem 

mci. D.qua jlibiin Euangdio loquens ad apoflolum 

fuum Pctrum ait : 

7« es Vetrus , (S {•>pcr 

h-inc petratn edtficabo 

tccleftam meam, & por 

teinferi nonprûaUbiit 

ttdkerfus eam . 

a Etn{>mi>ia:'i (unt , 

inqiiit. '« ''.f

fe. 

j^ 

-337 

IMachab. 

Cap.XI. 

2338 

_ 

adiacentc prou in tia diafi.Mare vcro Tybcriadis a i>x; ma n 

ciuuate qu.. olim G.nerctli vocaKd ab Hcrode 

etrarcha mftaurata.in honorem 

ms Tyber Cx[hr" 

en T?bc 

appcllata. Porro Genefar a laci 

ipfius nat.a quc 

cnfpantibus aqms dc fe fibi cxcitarc auram pe h betuf 

vtilitatcs non intelligunt fuas.fed cum in malis fucrint 

A conaituti.tuiic mentcpercipiunt,&: aguntqux nihill» 

ufacercdebucrunt. 

a 

£r^./o Demetrii principcsqui praruaricatifuntin 

Cades OaIile?non mcongrucpotcftatcs fecuIarcsintcU 

ligipo(rnnt,quxlicctinterfidelcs.pro 

-> - 

ptcrcatholicam c6- runt Gazenfes 

lonathan, & dcditillisdcxtram , & iccc 

feflionem annume 

—'-i- i /- . „ .. j c w. 

rcntur,(h3ec cnim 

Cadcsquaiintcrprc a 

perhibctur 

Grjcco vocabulo , 

quafi gencrans fibi 

ambuIauitregtonemvrc,ueadDamarcum.Etaudmrio 

taturfanda.uclmu 

tata, & Galilxa hoc 

eft tranfmigratio fa 

fta per figuram cx- 

^ 

iiatlias,quia preuancati funt principcs Demetrii in C-i 3 

dcs,cjua:eft inGahI,acumexe^-citu LiIco,volem"eum 4 

•• 

---- ••-• 

^ 

rcrfiSnt\%^.^^^^ 

au- 

H^^êquetibus 

^^SXZSZ 

remoucreanegotiorcgni.&occurrit illis, fratrcmautc 5 fdpotandum habi 

pnmunt)f(fpctamc b • 

lnumSimonemreiQuitintrinrninnr;-im P,.,. «1- . 

"s.Scd Hebrc» lin- 

talcsfraudemoliu-c c;„,on n^ R.Ûr 

" ^"^'^^"^'^^FOU^nciam.fctapplicuit 6 gu« confuctudine, ^ 

... _._.. d SmionadBethfuraH&ejrpugnabatcam dieb.multis,& 7 omnisaquarumc5^ 

conclufit 

eo.s.EtpoftuIaucrunt ab eo dcxtras » 

accipere & Ifcgat/o.fiucdulcis 

deditmis,&eiecitcosmde,Vc.pitciuitate5^prfuitin , S;a^r;5una"c"u': 

' " 

e 

«prarfidium.EtIonathas,&caftraeiusappIicueruntad 

f 

S &aquamGcnefir,&antelucevigiIaueruntincapoAfor ccce cartra 

alienigenarG occurrebant ei in 

c.ipo.&:tedcbant 

eiinfidias in 

montibus, jpfe autoccurritexaduerlo 

Infidiic vcroexurrexciunt delocis fuis,etcommiferuntpr^hum 

. 

Etfugerunt qui crant tur negotio regni 

rerreftri.Quibus'oc 

currit lonathas, ga 

neccflrccft.utirtisfo 

9 

lcrtiafanftorumdo 

10 influente lordanc. 

florumoccurat, ne 

i6o.fiadiisin 

longi 

fraudem quam di- g 

tudine,& do.cxten- 

fponunt animo, cx- 

ditur 

II 

in latitudine. 

faclo. 

12 Quiaergo ftagnum 

Elcant fM.4t /a« Simone 

fiue marc prarfcns 

reli.mlra.pro.yttact h 

fcculiidcfignat.lo- 

retiircam intrinfcnathas 

exparte lonath^ 

noficrcum 

cus contra petulan- 

fuis,faeculari tumul 

tiam infolentium. 

infolentium 

tu rcfiftcre 

prope- 

Sicetenimfan(aiprsBcIicatorcs,licctaliquando ad faicu 

li aaus modcrandos, & indifciplinatorum infeftatio- 

ncs tcmpcrandas fe porrigant.tamennuUomodo fui iu 

risminifterium ordinaremtra Ecdefiam ce(Tant,fcd ha 

bcntibidcmfcmpcrquircgulareminomnibusconfer }:''p^'^^^^^^ 

ucntd.lcipIinam^Wfrcatin^xtcriorlSusi^lcJ^^S fcfj^tr '"'""'/^'»'*"«''^*''^^^^^^^ 

ucntdilciplinam,utficutin cxterioribus utilcs, ficinin flri iunitiie. 

tcrioribus ubiqucinucniantur falubrcs. 

c Et g 

applicun iimon.Qaid 

Mienigenarumoc.eiincapo,&tend.infJnmon. 

per Bethfuram nifi ledio 

Quia fiuc 

fan 

aarum malignifpiritus.fcuctiam pcrucrfihomincs in 

fcriptnrarum denotatur,quia Bcthfura 

luxuria. 

domus 

robuftoru mtcrpretatur. Et bcnc lcriptura facra domus 

robuflorum dici 

potcfi.quia ibi 

quiqucrobufli, Sc for- 

tcs uiri fcmpcr dilcendo,i tegc Domlni mediUntur dte ac no3 . In 

hacenimdomoaIiquandoh?reticifalfoinhabitarcuidcntur,cum 

fcripturaslcgerc,fcd nonintclligcrc omni- 

B noprobantur.Vndcdiciturquod Simon. 

d Expugna.Bcti».die.mul.&c^.cmi. Quii doftorcsfanai 

hoc habcnt maxirae in conatu.hic toto agunt nifu , ut 

hxrcticos cxpugnent,falfameorum opinionc dcflrucn 

do.fcnpturamquclcgisDei ab eorum manibusctuat, 

ponctcs mca pra:fidium,hoccft pios fcrutatorcs,& mc 

^ ditatorcs fapienti? diuina:,qui ftudcant rcae mtclligcrc 

& rite,proferre diuinum fcrmonem. 

c Et lonatims.QnxA cfl 9 lonathas ad aqua Gcnefar ca 

flraapplicuit,nifi9ca:tus fanaoru prcdicatoru fpiritu 

,^m r^ Pcaccefus.mudanis fludtibus,^ infidcliii pcriccutioni 

^î;^>c busobuiareparat?StagnfiGcnazarcthidedicuntcfll- g» 

marc Gahl??,vel marc Tybcriadis.Sed mare Galil?? ab 

\ I 

2 

adi- 

NlCOLAVS D Y~Uy R A. 

F.taccepitfi.eo.obfi. 2\(e/>of/Mrfie//4ic«f. 

Et zndMH.Hic jeiundo ponitw effiliuspredi{-li fxJcris De 

mclrio repi^gnante,cum dicituriEt audiuit Ioiiathas.Cor>-J.â 

tiochim ab ipfo reccdendo,& adlMrendo Dcmetrio. 

3 In Ca. quiE eft in Gali. Hoc dicitur ad diferentiatn 

ahe- 

rius,qu£ diciturCadesberncvbifcdcruHtfiHf Ifraelmulto tcmporeDeuter.i. 

4 Volentcs cum remoucrc.5/c«« ei tdHituerat ^ntiochus. 

5 Ffatrcm autcni fxmm.î luif^ cHftodiam^ 

6 Et 

applicuit Simon. Jn qua crant 

aduerjarij JudJôruma 

Demetriopofiii. 

M I{.A L I T E I{. 

t £f appli.si.a1 Bethfu.Q^x domus fortitudinis interpir 

* tatur,idco 5 ipfam facra fcriptura fignificatur -rt>;re Jonatha. 

12 Ipfc autcm occurit ex aducrfo. illorum quierant in 

campo . 

1 1 Et fugcrunt qui erant.rwr/// exinftdiarum rcpcmina in 

furreciioni. 

10 Et I0.& ca.cius ap.adaqi4am Ge. i.generatem aura,ldco 

pcrhancaquam fignificatur aqua fapientia: falutaris, 

qu^generat fibilu aur.xlcnis,ubi Dominus ( vtdicitur. 

j.Rcg. 1 9.ad hac aquam applicat lonathas,& focii cius, 

ideft,uirircligiofi,qui habentpugnarccontrahxrct cos 

perfcripturamfacram,& contra fpiritns malign'>s r r 

oratipnem dcuotam.Scd quoniam in hacpugnr, im., u 

fiunt ignari,idco fcquitur. 

ij £t/«g.(7«/.SedqnvidetexepIamagns uirru£i> .'n ; ,- 

pcriorib.fuis.adpugna uinliter rcuertutur.iO rubuit,.: 

Toni.4. Eccc

f fugcraat 

^339 Glof.ordi.&NiGoIaideLyra. 2340 

A voluptatcm inius mundi fubucrtuntur. Vndc in parabo 

/i la Euan^dica Dominusairw'"'r.)«.«/P-/* i.pca>ieru,>t 

(ritinJoc efl diuttU & volupt^'ts T,iul'4^c^»t vetb>m,i'.^ ut 

nonfftx l.uclum.SQd tamcnMatathia^.qui interprctafnr 

donuniD.i,& ludas. hoccft contiicns icftant cumlo- 

corpus iciuniis aclachrymisaffligcre,& poncre tcrram D 

in capitc luo , hoc cft 

fragiliiate corporis reuolucrc iii 

mcritcfna.&orarcDeumprocicliifîsruis, vclpopuli , 

vtipfc.qui omnipotcnscll.opcrctur falutcm crga infic 

mos,& rcducat eos ad pdflinam fanitatem.iicq. exhor 

natha quia ilUqui . ._ ... 

donoDciillumina omnc;,& ncmorclidusclt cx eis,nili Matarhias nlius 

LrrireaeSo" ^ Abralomi,& ludas filius Colphi, prmceps milici^ cxer- 

atqu'c bencopcran- ciiii.s& icidit lonathas veltimentalua,&;^poluittcrram 

in capite fiao,& orauit. do vcracitcrsut Dei 

Etreucrfus eft 'onaihas ad cos in 

confcnbrc5,& hi ^ 

fcuerant )n caftris 

Eccicfia:. & hoftem 

fortitcr prcmunt , 

doncc cum conte 

rant,& fuos,qui cedcndohoilibusfu- 

gcrant,caftrtspriftinis itcru rcftiiuant. 

Scd videamusquid 

pr9lium,& cor.ucrtit illos in fugam, & t pugnauerunt . 

Htuidciuntquifugicbantpartes illius,&ieuerfifunt ad 

cum , 6cinlec]ucbantur cum co omnes vfque Cadesad 

Etcccidcrunt dc 

caJbafua,&peruenerunt vfqucilluc. 

alieni^cnis indicillatriamilliauirorum.Etreuerfus clt 

lonadias in lerulalem. 

7 

"~ 

fcccrit Ionathas,quado milircs fui verfi funt in fugam . 

a tt jcidti /o.Sic cnim pr^pofitiA magiftri Ecclcfii age 

B rc dcbent,quandofuoslacclccrcin prdio actcrijaho- 

flibus vcrtcrccofpiciunijfcindcre vcftimcta fua, hoc cft 

1 


corpus 

Et fcidit loJ.paramenta qux ponuiitur ad dccoremfuper ar 

mtt,& hoc fccit in (ignum doloiis. 

X Et pofuit tcrram. scbuindiando. 

} Ec reuerfus eft. i.adueifanos Jiws. 

4 Ec conucrtit illos./ 

& reueuaturad Datni Eâ-JJ-b 

«*»', & Tniferi bitur t- 

ad Dcum noflrii '"''** 

ius,& 

(juoniam multus ifiad 

ignofcendurn. 

b Ei cecider. Nota 

quod alicnigcnae "^" 

tcrnario numcro " 

proftcrnutur, quia 

per fanda: trinitatis 

fidem uniucrfi ho- r 

ftes Ecdefi^coternntunfuperantur.atqj proftcinuntur. 

Et turba credentiu rcgreditur cuduceiuo in Icrufalem 

myflic5,quxcft matc^r omnia noftroru.vt ibi grati3s,& 

laudcs refcrat Dco noftro in eKtnu,& in fa:culii iqcuh . 

•; >7/:)5 5JiX Ud 

C A P V T XII. 

fugientibui ludîsjed lonatas inuitans eos adpr^lium , fecit eos 

conueitere adfe. 

5 Etvi.quifu.partesilliusf./owtft/^rf. 

6 Et reucrfi funt ad cura. Eins exemplo animati. 

7 Etinfcque.cumco. ^rfKej/rtrw. 

8 Vfque Ci.ynde venerantadprxlium. 

T vidit Ionathasquiatempuscuiuuat,& 

elegit viros,&mifit eos Roma ftatucrc,& 

renouarc cii eis amicitiam. Et ad Spartiatas,& 

ad alia loca mific epiftolas fecundu 

candcformam.EtabieruntRoma, &in- 

traueruntcuria,6^dixerunc:IonathassumusSacerdo.s,& 

ludêorugcns milerunt nos,vt renoucmus amicit!am,& 

ibcictateiecundu priltinum. Et dederunt illis epiftolas 

ad iplos per loca, ut reducerec eos in tcrra luda cu pace . 

terfuusludasprior 

cumilUsfpoteinut, b Et 

hoceltcxcmplum epiftolarum,quas{cripfitIonathas 

magna follicuudo 

fanais dcbctcfle pra:dicatoribus,vt pacem,quam Chri 

ftus in mundo ol5tulit,ipfi toto ftudio rcnouare, atqu« 

conferuarcvbiquecontcndant,quiaipfefiiiusDei,g vcnit 

'nicolavs de lyra. 

C A P. XII. 

Tvidit lona.Hic confcquenter defcribitur ducatus 

loitatbajub .Antioiho jiUo ^li xandri iam regnan 

te,fub quo videns fibi projperc fuccedere , & noltns 

omitttre de h's qutt fecundum humanam prouiden 

tiam faccre pottrat, ad firrnandum populumfuum 

inpace.Vrimo cumextraneisje conftederauit 

. Secundo contradi- 

Bores .yilex-mdri I{tgis expugnauit,'bi : Etaudiuttlonathas. 

TertiOtTriphoneum dtftaudauit,ibi-. Et cum COgitaflct Triphon. 

Vrima in duas^qnia primo ponitureius cohfxderationis efiiioUrum 

ccrtfcriptic. Secundofentetiit rccitatic,'bi:Et hoc cft 

cxem- 

MO^^LITEf{. 

1 Et vidit lonatbas quod tempui f«w. Per hoc ailtcm quod 

lonathas mifit nuncios ad diucrfa loca , & 

longinqua, 

figni- 

5 ti vidtrunt qutfugie. panesiUius , 3 reuerfi funt, &c. 

nit in tcrram.vt pacificarct in carne fua coelcftia, atquc 

tctreftria ftaeim in exortu natiuitatis fua: voluit ab An- 

^ '» ^« 

"* "* 

gclis dccantari.- G/or.-a inexcelfts Deo,(^ in tertapax homimb. x,uc.,.| 

boiixvoluiitat.s.QK.\!LTa vtiquepacemmediatorDei & ho 

minumiamhomo fadusfuisdifcipulis commendauit 

d. Hcibetefal,& pacem Mar.^s 

J 

babeie intervos.Tacem loan 14 

meam do vobis, pactm 

meam nlinquo vobis . 

Paccetenim, &con 

cordiavniucrsu cor F 

pus 

Chrifti aduna- 

tur,regituracftabilitur. Qiiiaurcmcit 

luis ncn 

proximis 

vulthabcrepaccm, 

in corporc Chrifti 

nuUam habct focictatcm,neciamadcternampotcftvcnirc 

rcquicm,vndcl"e 

fcparauit pcr cotcn 

tioncm. 

b h! I)0C eli t extplif. f rcfcrij J 

Quo autcra Spartiatx fucrint de gencrc Abraham. facilcnon 

inucnitur,potuit tamenfieri, quia Abraham , 

plurcsfitios,cxcepto IlaaCjqucm pcpcriteiSara,habuu : 

cxcvnpivim.Ciyca primum dicitur. 

ffhus. 

2341 

A de Agar videHcct,&Cethiira,ficut 

fcripturamanifeftat, ut ab aliquo 

eorum origo procefTcrit Spartia 

tarum. Sed lofcphus huius loci 

rnentioncm faciens , non videtur 

tatumcognationcmSpartiatarum 

cum Iudeis,verumetiam aliquam 

focietatem velleexprimcre, quia 

Lacedxmoniorum epittolamfcri- 

ptammoniorum 

AriusOnis faiutem. 

taliier refert ; Rex Lacedic- 

Legentcs aliquam fcripturam inxienimusex 

uno generc Iudxos,3c 

Laced^monescxritifle, &familiaritatem 

cum Abraham focialiter 

B habuifle. luflum crgo eft dum fra- 

I.Machab. 

Spartiatis.Iona 

thas sumus Sa- 

ccrdos, 5c^renio 

rcs o;entIs 6^Sa 

cerdoteSjCt reli- 

lutem . lam pri- 

dem miGa: erat 

ad O- 

epiftola: 

niamfummum 

Sacerdote aDa 

trcs cxiflaris.&traliuitteread nos, 

& petere qua: vobis necefTariaiudi 

catis,facicmus vero & nos idem , rio 

veftra propria lmiul,&noflracom qui regna- 

munia reputamus. Portitorlitcra bac apud vos) , 

rum Domitiusepiftolas vobisdequoniam 

eftis 

fertquadrangulofcriptas.fjgnacu- f~ f.^ (\ f 

lum habentcs, aquilam draconcm **^'itres noitrijil- 

vnguibus deportantem . Epiftola 

icitur a Laced^moniorum Rege 

«leflinata textum huiufmodi con- 

tincbat. 

cut fcriptum co 

tinet, quodfub 

ie

RihSinuf. 

Myli:ce. 

D.U1C0 

^343 

B 

Glof.ordi.&Nicolaide L yra. 

a Etan.ic. Quid autcm fif^nificat.quod lonaihas adncr 

fusDemctriiprincipcs, qui aducrruscumcgrefli funt 

piic^narccxiit ab lerufalem, &occurritcis m Amaritiic 

rcgionc, niG quod facer ordo doaorum aducrlus pcrle 

, cuTorcsEcdcGs.hoccft.IudEOS Pa3anos,& Hxrcticos 

fcmpcrdcbct cflcpa 

ratus priliari,& eo- 

2344 D 

jpforuro faciliuspr^cauere poflint. 

c Uutrcvun.ei cjuod ion!i. illuJuper.ncfJe.lWicnimnoCie 

parant vcnire.qui ceco corde opera mcditanturtcncbra 

r u m agcre. At contra. 

^ audiuit Jonaihas, quoniam t rcj^refli funt principes , 

rumpcrfidixrcfilte a*- .. , . ^ 1 r . ^n -^ ^ *^ 

rc? Quibuscgrcdies Dcmetrij cu cxercitu mLilto lupra quam prms, pugnare 

ab lcrufalem occur 

aducrfus cum,&: cxijt ab Ieruralem,&: occurrit eis in A- 

^lTc :^quU Wcet''a mathiteregione.Non.n.dederatcis fpatmm, vtingre- f 

quictc intcrnx con b derenturregionem eius . Et mifit fpcculatoresin câlira 

tcnipiationis,qua 3 

' 

^ 

liimi oculo intucntiw-cclfitudinc 

crea 

toris, & fupcrnoru 

magnitudinem prcmiprura,adtempus 

eijeant, vtconfligat 

cum hoflibus, tame 

a' reditudine verita- 

tis nuUo modo declinanr. 

Nam Ama- 

thi,veritasmeain- tcrprctarur. Scdfiuc 

in conflidi.u difpu- 

. tationiim contraer 

' 

rorcs cofum contedant.iiucflagclla 

eo 

rum ac cxdes paticn 

tertolcrcnt,iuft'tiJC 

tamcn vcritatc nullomodorclinquut, 

cis tiribuuntfaculta 

tcmvtpcrfraudcm 

aliquomodo inregionem 

Ecclefisfic 

ingrcdiantur,fed sfimopcrenitunturvt 

ftatim ininitio doli 

Imuthas pctjji^juos •pigilare^& ejjc inarmh paratoi a(1 pu. 

gnitot-tiwae . Quia 

^priii eft clcd:ioru tingi 

magidrorum.vtpcr 

uigilesaccautosdo 

ccant cfle fubditos 

fuos omni tcmporc 

ilUus vits,quoin 

ccrto degcntcs ad 

^"^ ^^ 

ccrum,&reTicrfirenuntiauerunt,c[?conftituuntrupcr- | dunt".'^ 

uenireillic no

orrhH. 

^345 

l.Machab. 

.^forcnfibusbdlis adtcmpusoccupatifuerint,intusde Ec 

A clefixmunirione cuni fpiriralibus viris tlaclare, ne fort^ 

per hoftcs i nternos lsdatur,ergo qui in arce ciuitatis erat 

& infidiabantur ciuibuslerofolymitanis, fignant Jiaercti 

cos.qui in arce fuperbis fuscoUocati nuquam aduerfus 

Ecdefiamdolosma 

chinari definunt : 

quosintercludit lo 

nathas myfticus fpi 

ritalipCdio,vtfint 

fingulariter,& non 

cmant.neq; vendat, 

quia excommunicationc 

vahdiflima 

abEcclefia: vnitafe 

eieaifunt,neceoru 

feda recipitur , nec 

ecclefiaflica dodJri- 

naillistanqua fpur 

ciflimis,&Omnif? 

ditatc turpiflimis 

porcisadcontaminandura 

vllo mo-' 

docommittitur-,c(5 

tradiccntehocipsii, 

&prohibctcdomino 

faluatorc in Eua 

B gdio vbi ait . Volite 

fanBkm 

dare canibus , 

ner,;mittatis margan- 

tai vfflrai ante porcos, 

veforte conculccnt eas, 

cSr comerft difrumpat 

vos . Murusergo,c[ 

ceciditfupertorren 

tcm ab ortu folis , 

quem & rcparauit 

lonathas.fignificat 

cos.quividebantur 

inEcclefiaaliqnam 

cuftodiam gregis fi- 

bicommiihgerere, 

fcdin rebustranfi- 

tcrijsinnitentes,at- 

^ qucambitionifaicu 

li deferuicntcs,prolapfi funt in voluptatibus iftius vitx,& 

a proprio ftatu ceciderunt.quos neccflecft.vt fandorum 

folertia reftaurarc contendat , & ad priorem firmitatem 

ccclcfiafticodogmate roborando rcduccre. 

a £t cu co.Tripho ifte hypocntaru.atq; hzreticord figuram 

Cap.XlI. 2346 

ram tenct,qui ahter agunf, ahtcrq; loquuntur, atq; aliud D 

intentioncmohuntur.ContraquemlonathascumquadragmtamiUibusoccurrit, 

qui contratales Euanrêlica 

cloarma,&cuftodia mandatoru Dei necefsana eft Quifquis.n.fecundum 

Euangelij documenta kgisprxcepta 

cum eis^dificarcprajfidia inlud«a,&''Edificaremurosin 

lerufalem, &cxaltarealtimdinemmagnam intermediu 

arcis,&: ciuitatis,vt fepararct eam a ciuitate, vt cflet in ip- 

fa{in2ulariter,&nequeemanc,neque vendant.Et conue 

j • . r 

feruauerit.hoftium 

cuneos fecurus pc- 

netrabit.SedcpTriphon 

dolo perfuafitIonath^,vtrcmit 

tereta fe cxcrcitii. 

(ccuqj pacifice per 

„^ . , «•».« d ic cx ercuu , 

nerunt, vtxdilicarent ciuitaccm , & ceciderunt muri, qui 2 

crantfupertorrentem abortu folis,etreparauitcum,qui ^ rexit,ficq; eumdc- 

vocaturCaphetheta.EtSimonsdificauitAdiada,&Se- t 

phcla,&:muniuiteam,&impofuitportas,&{erasEtcum ^ 

cogitaffetTriphon regnare Afi^,&aflumere diadema,& 

cxtendercmanumin Antiochum Flegem, timensnefor- 

te non permitteret cum lonathas, fed pugnaret aducrfus 

eum,qua:rcbatcomprchendcreeum,&occidere. Etcxur- 

7 

gcns abijcin Bethfan, ' 

&cxiuit lonathas obuiamilli cum 

quadraginta millibus virorum elcdtorum in pra:!ium,& 

venit Bethfan.Et vidit Triphon,quia vcnit lonathas cum 

cxcrcitu muIto,vt extendcret in cum manus,& timuit. Et ^J 

excepit cumcum honorc, & commcndauit eum omnibus 

amicis {uis,& dcdit ci munera.Et prxccpit eis exercitibus 

fuis,vt obedircnt ci ficut fibi . Et dixit lonath:^ : Vt 

quid vexa{ti vniucrfum popuIum,cum bellum non {it no 

bis ? Et nunc rcmittc cos in domos fuas . 

Eligc autem tibi 

virospaucos, quitccum{int,&venimecumPtolomai- $ 

dan, &tradamcamtibi, &rcliquapr^lidia, & cxcrcitum, 

& vniucrfos 

prxpoîtos negotij , & conuerfus abibo 

. 

Proptcrca enim veni ; Ec credidit ci 9 

, & fecit ficut 

dicit & , dimiiitcxcrcitum, & abierunt in terram lu- 

da.Rctinuit autem {ecum tria m illia virorum,cx quib.rc 

mi{it in Galila:am duo millia: mille aiit cum co veneru nt 


# I I,txdifi.mii.inletuDifpofHit.n.faceretnurHmagnu,&altum 

merarcem,& reliqua ciuitatisparte,vt iUi,qti erat in arcc, nopof 

fent haberc viHualia de ciu. ttte,ideo fubditur. Et ncquc cmant. 

» Et CK\.XttM-i.murus. Ita ^ ponitur ibi pinale pro firigulari,(i 

€ut frequenter claufura ciuitatis dicitur murus,(^ mnri in plurali. 

3 Super torrcn. Cedro, qui currii ex latere orictali in Iirufalem. 

A Etrcparauitcum./.wM)'«»7,^«j mirfcMf. 5 EtSimonaedi 

iiCZnit.Tômina junt fortalicioru,velpotius duarum portaru vmus 

fortalicijudeb fubditur.Etmuniiut eam. 6 EtCumcogi.HicWtimo 

defcribitur lonath^ deceptio.Circa ^fciendum,^ Trtphon au- 

dies Demetriu effe captu,& incarceraftm ab ^rface l{ege Terftdis, 

& Medi4,& et mortuoru, vt dicit 

lofcphus lud. 

antiq. lib,ii.c.g. 

& interficere .Antiochu 

I0.coîtauit ^ge,& afjumere fibiicgnUy 

fedquia timuit ne Jonathas,qui îêlabatf .A }tiocho,impediret lu, 

ideb primb difpofuit interficere lonatha.Etjnundu. hoc illa,quf dicu 

tur bic,& c.feq.ponuntur hic pcr anticipatione: quia cotigerunt pofl 

incarceratione Demetrij,qu£fcrlbitur inftti inprincipiov^.ca. Sed 

hocfiare non pot,cu textu huius libri, quia tbt dicitur, S> hxc captio ' 

f>at an. 1 7 z.& c.Xi.dicitur, 3» an. 1 70 . ablatu cfl iugu gentium ab 

MOl{.ylLITEI{. 

t facicndiscontra futuros infultus tcntauonura, non folu 

propopu!o,fedctiamprofcipro,neex pritcrita vidoria 

jnfurgatclatio , quaeipfum dei;ciat a virtutc; & fic viftorisgaudiumconucrtatur 

in lamcntationcm , &Iu- 

€t\im. 

6 kt cumcogit.Triph.Ve^ Triphoncm,qui quxrcbatocci 

dcrcIonathan,ncip(umimpcdirctabAntiochiadolcfc€ 

lis occifionc dolofa, fignificatur da:monis dolofitas , qua 

Et ve mc. ''..Achon,qutt erat ciuita c magna de regno Syrite. 

10 Ettradamcam,&c.&rcli.prxfidia.Fc/c«ôd«af«(»»Mf 

/^«•^«.Ercon.abi. 

1 1 Et crc.ei. tiic cdfcquenter defcribitur ipfjus Ionat£ nimia cre- 

dnUtas,rum dicitur.Et Crc ci.l^.'"''^ prmcipalior erat in domo l\cgis 

^>itiochi,ciii lonathas eratioffdera!us,& amicus,vtpatet exfnpra 

didis:^^ ignorabat machinationes Tripfooms 

in mortem ^ itioc hi. 

1 2 Ex reb.fio quibus 5» Vrindpes Demetrij alquando faciebant 

infuUum mpane iUa,vt diûm i-flfup.i l.cap.verfusfinem. 

* Clau.&c. 

mortalis occidere, & fic infamare , nepcr dodrina fuam 

impediateum afimplicispopuli fubuerfionc. Quiacuius 

vitadefpicitur,rcftatvtciusprjedicatiocontcmnatur, 

vtdicit Greg.H0m.38. 

1 1 Et credidit . Pcr hunc lonath.t defeaum, quo credidit 

Triphoni dolofo.ex quo fuitcaptus & occifus, fignificat 

defcdus illorum.qui poft opera magna virtutu dclufi vi • 

fionib.fi£hscrcduntda:monum verbis,ficutdiciturinlibrodecollationib.patrum 

abbatis i. 

MoyficoUationc 

de 

illo,quifcproiccitinputcum,vtdi6lumcftiup.c.i.lib.i. 

Tom.4. Eccc i

RabaatuL 

• Mat, lO.C. 

Matj.a. 

Diuillo. 

?-347 

GloC ordi.& Nicolai de Ly ra 

^ quianunquaraantlquushomsp€rfc,(iiofdiicminiftro$ 

A cuUoribus Chrifti infidias difponcrc ccflat.Sed qui Simo 

nis,hoccft,obcdicntis,&diuinispr3ECcptisritcobtempcran 

tis digne gcrit officium,vniucrforum hoftium.luperno 

adiutus auxilio,poteft 

deuitarc fcandalura. 

Triphon vcro, G 

mul cum lonatha 

cunquc (cducendo 

«faZdrqE?; magnum, 

in moricm 

pcccati vt pctderet 

antiqu» honis quof 

cognouiflcnt quia comprchenlus elt Ionathas,& & 

pcrijt, 

cxie- 

omnesquicumco erant,hortatifuntfcmctiplos,& 

impcllit.Horuprofcdo 

filios , hoc cft 

opcra.licctanteapa 

ccm blandicndo fi- 

mulaucrit, in fine 

xtcrnocruciatuidi 

manifcftabit. 

fna 'otcft ctiam lonathasfimpliciu, 

qui 

funt in Ecdcfia Ty 

pum gcrerc , quos 

vcrfutia callidoru 

adtempuscaptiuarevidetur, cumcorporalibusdamnis 

eos affligit, quorum animae tamen in fidei vcritatc pcrfi- 

flcntes, libere poft mortcm carnisin lucem euadcnt per- 

petua . Vnde & plurimi ipforuni poft obitu praslcntis vitsc,vi£tricia 

figna iux ta fua fepulchra hfe meruerucficut 

Simon infequctib.legit patri,& matri,& frairib.memo- 

rialc in fepulchns iploru codidiflfe.Porro fanfti quos Sal 

uator in fimplicatc, & innocetia fua pmanetcs confortat 

diccs. 'iôlne tmtrc eos qui corpus occidui, & pojl hac nS hent ^d 

faciatit vobis:fedpotius cH timtte,qui pollquam occideritMl^fi fO 

tejiatem mitterc in Gehcnnam ignis,Sc ite : Beati ejiis,ait.ci{ ma- 

4 

23 4 8 

ledixerint vobis homines,& perfnuti vos fmrtt!t,& dixerint otn- D 

r>e malum aduerfut vos memientts proptcr me . Caudtte in itla 

die, 

& exuL(juonijm mer.veflra multa cjiin c^lc.Et itcrum. Caudc- Luek 

te,intjU:t,C^ exul.quoniam nomina vijirafcriptafunt 

mortem magis va 

lere. & felicius viuc 

recreduntur.cum 

domi. 

ipfe rcx , & 

in ccelo . Dc 

quibus,& Plalmifta ait . /« memoria xtema erit iu. ab au.ma. ^^*^-'; !>. 

non timc. Hi .f. poft 

Vt autem intrauit lonathas Ptolomaidam, clauferunt por 

tas ciuitatis PtolcmcnfesjS^ comprehendcrutcum,& om- 

S« i?cc"i^Srfe ncs.qul cum eo interfecerunt Et mifit 

intraucrant^gladio 

cit. licctcospromif 

Xriphoncxercitum , &cquitcs inGalilxam ,& in 

campii 

omnes focios lonaths . At illi cum 

runt parati in prsHum.Et vidcntes hi,qui infccuti fuerar, 

nuscorum lefusvi 

delicetChriftustriii 

phoseorumfignis, 

ac miraculis corufcantibus 

intotoor 

be dcclarare cogno 

fcitur . Ita vt iuxra 

mcmoria rcHquia 

rumipforumcxcis 

quia pro 5 

anima res eft illis,rcuerfi funt . iHi autem omnes ^ ^^ ^ 

vencrunt cum in terram luda . Et 

pacc planxerunt 

lona- 5 tribuamr vifus, fuc 

than , & eos qui cum co erant valde . Et luxit Ifracl ludu dis dauaud^tus,& 

• 

^ ^r ^; 

:* disgreffus.&mutisP 

magno,8^ quajfierunt omnes crant m circuitu 

gentcs,quiE ioquela,ac variis xcorum 

contercre eos. Dixerunt cnimtNon habent 

princi- gritudinib. cura fa- 

SSSdefi;t pcm,&c.adiuuantem,nunc 

ergo cxpugnemus ilIos,& tolla 

^^^^^^ ^Za^^rÊt 

mus de hominibus mcmoriam eorum. econtrario ibidem 

MiCOLAVS DE LY kA. 

Clau.&C.y/fM^ mandauerat eis Triphon, 

Et comptehenX-lîuum.C^tcrapatent vfque ibK 

Et vi6.cn.Socios Ionath.f. 

C A P. XIIL 

T audiuit Simon,qu6d cogrcgauit Triphon 

exercitumcopiofum, vtveniret in terram 

Iuda,& attcreret eam:videns quia 

in timo- 

re populus eft,& in timore afcendit lerufalem,& c6- 

, 

gregauit popuUim & adhortans dixit : Vos fcitis 

quantaego,&fratresmei, & domuspatris mei feci- 

mus pro legibus , & pro fandiis praelia , & anguftias 6 

quales vidimus. Horum gratia perierunt 

fratrcs mei 7 

omnes Ifracl , propter & relidus fum cgo folus . Et * 

N 1 C O L A V S 

.C A P. 

D E L 

XIII. 

Y R A. 

* 1 C' T au .Si.HJc incipit quarta pars principalis huius lihri primi, 

XL» m qua agitur de ducatu Simonis.Et diuiditur in duas partts: 

tjuiaprimo defcribitur eius ducatusfub .Antiocho adolefcente,& De 

melrio quiftmul regnauerunt cenantes de regno . Secundb jub .Ar:- 

tiocho Demetiij filifo.c. 1 5 , Trima in dtias : quia primb defcribitur 

Judtete pacificitiojub regimine Simonis. Sccundbfaderis renouatio 

tum extraneis c.fe.Trimain tresmam primb Simon in ducem etigitur. 

Secuhdb Tnphon repellitur ibi.Et mouit Triphon.rfmo lu 

diis tibertas redditur,ibi.EtckgkSimon.Circa Smonis eleBio 

nem primbponitur eligendi caufa.Secundb tteSionis forma,ibi . Et 

. accenfus cft.rm/o eleai indujiriaJln.Et congrcScc.Caufa ve 

rb eligendi ducemfuit,quia capto lonatfja Triphon congregauit exer 

citum magmmad delendum lud.(£populum, qui carens ducediffo 

iutus erat timore . 

ideb fubditur. 

Qifod audiens Simon voluit tanto malo obuiare, 

2 Et COn.M ipfum confortandum. 

periuri,ac malitiofi 

a da;moni;sinuadantur,flagitiofi, & increduii puniatur, 

ipfiqj dxmones validis tormentis iuxta id , quodpalam 

rugicndoprofitericoguntur.excrucientur. j^.^ . 

4« Hegefippus . ludi fucceflSt lonathas non minus vir- " 

«jî 

tutis fimihtudinepar, qudm natura: germanitate. Qui 

poft muha in bellicis rcbus opcra , 

in rebus facrisoflficia, 

qu£ccircatemplipurificationefpedata, & probatafunt, 

prxtcnta per dolum amicitia: fide, intra vrbcm hoftium 

clautus, neclongo poftinteruallonecatus cft. loanncs 

ctiam fcnior natu fratcr;& Eleazar iunior ca:teris,pro rc 

ligione mortem non recufarunt. 

4 Qiiia pro z.i.vita. 

$ Rcs eit A.f.lonath£focijs. 

6 Reuerfi./. non audentts cum ets conftigere,propter hoc itxit 

jlbntr Ipft lQab.z.\eg,c.2.An ignoras qapericulofafit defperatio 

/ 10 10 nuncnonmihi ccntingarparccrc animx meînom 

ir 

nitemporetribulationis. Non.n.meliorfumfratrib. p 

meis.Vindicabo iraq; gcntem meam,& fanda,natos 

15 

16 

quoquenoftros, &vxorcs, quia congregatje funt 

vniucrf^ gentes contcrere nos inimicitia? . 

gratia Et 

acccnfus eft 

fpiritus populi fimul , ut audiuit fermoncs 

iftos,& refponderunt uoce magna diccntcs : Tu 

es dux noftcr loco IucicC,& lcnaihiE fratris tui . Pugnaprsehum 

noftru,& dixcris 

omniaqucEcunq; 

no- 

*7 biSjfaciemus.Et congrcgans omnes uiros bellarores 

5 Vos /C. I^>v 

legibuijcruandis, 

4 Efpro [znc.i.terrjplo^& cuttu diuino venerandis, 

5 Ptxliî.labores prdiorutn, 

6 Et Qing.CordiSt& corporis. 

7 Q\xz..vi.

2349' 

IMacliab. 

'^ accelerauitomnes muros in lerufalem con- i 

rummare,&muniuiream ingyrQ.Etmificlo 

nathan hlium 

Abfalomi^Sc^cum eoexeicitu J 

nouum in • 

Ioppen,& eieclis 

his,qui eratin ar 

ce remafit illic ipfe. £t mouit TiipJion a Pto 

Jemaida cu excreitu multo, vt veniret in terram 

Iuda,8Îonrithas cum eoin cuftodia. Si 

monautcmapplicuitin Adduscontrafacie j 

campi. EtvtcognouitTripIi6,quialurrexit ^ 

SimoIocofratris{uiIonafha:j&:(juiacomiA 7 

fuius efTetcii eo pr^liu,mifit ad eii leo-atos di 

cen5iProargento(]uod dcbebat fratertuus ' 

Ipnathas in ratione Regis propter neeotia, 

pr^. ^ r 

cedenti. 

t 

2 Et mifit lonathan filium AbC^lomlQui erai fideUs amt 

cus\tbi. 

3 Etcum cocxcrci. Etdidt 

nouum.ruimamepofueratîBist- 

moncufiodes, vthabeturcapitepr^cedenti : fed timebat netradi- 

fide\7^'" ^'''^''^"''^''''^'"' '?""'' ""^'''^''^'/f qiiibusmagis con 

4 Et mouit Triphon. nk confequenter ponitur rrp„t(io cona 

tus rriphonis,& /wc fun duplex. 'êcunda ih.Et pofl ha:c vcnit 

CircapnrnumpatetUtera vJf,,hi.Simon autcm applicuit. C5 

exercitu 

^*^ 

fno. 

5 In Addus contra facicm 

campi. Erat enim locus.miepo 

terat vlamtKS terr^ a 

^ 

longe videri. 

6 Et vt cognouit Triphon. inftitutns dux populi. 

7 

Etqmacommiflruruscfletaducrfuseumprzlium./ft- 

/«1» reformidans conuertit /e ad ciotum. 

8 DicensrPro 

argento.quod dcbcbat frafcr.;.i« compm 

de veciiHJiiOus ah (o receptis.quod delnb^c rcddere /(?(»/. 

9 Et.cognouitSimon,quia cum dololoqucrctur . 'Ham 

erathomoprudens, propterquod fupra 2. cac. duUur . Vircor.- 

ftltj. 

1 lufnt tamcn dari argentum. ^deuitandum maius malum 

']• -l 

tri,(5c matrf,&fratri lofepkrislib. 

busexlapidepolito 'iantiq.c^. 

memoriafu^fcpul, 

chra fabricaticus^ 

.upa.carorcs flipdicatorcs tacta fafta 

1 7 Vt yefiiret ilJa nodc . prar pra:ccdcntiu patrii, 

cnimnixvaldemulta V& 

nnn v^n.Vi^ n I 

ac fine gloriosu ad 

pr»ccdcti 

" 

non j- L' exemplu 

venit m Galadithim. buscomcmorando 

EtcumappropinquaHct, 

magna auaontate 

Bafchamam,occidit)ona °"f,^"«5- «oc^.ft 

'-•^""-'-'"'t 

, Û o c)- 

.n.ante.&retrola- 

19 tnan,6dniios emsiiiic.Et pidepolitum pone 

'" :--T-.- I „ ... 

c5uertitTriphon,&abi;t 

interramfuam. Etmifit 

Simon,& acccpitofla fra:- 

tris fui 

lonatha;, ^ fepeliuit 

ea in Modin ciuitatc 

patrum 

eius . 

* 

Et planxe- 

runteum omnis Ifraclpla 

i.Cor.^.d. 

j.5^1 

Glof.ordi.&:Nicolaide Lyra. 23^2 

EuangcUo dicens Qnkunqut ftcak volKiHattmpatrnmtt^qm 

A «» talit cliupje inei's/rattr,foror,& maitr eJi.HmcSc Apono- 

!os Paulas ad eonfcribcns aii.7\Ji talis 

figur£,Fecit aut duus pyramides propatrefuo,& matrf,& quatuor 

pro fratnb.fcptimam aut pro fe , &ftcadhuc viuens fuit foUicitus 

de f"afepultura. 2 Et his cir.Colu.^d fulientamentum ^dificij. 

^ Et fu.CO. ar. 'icutvti vt dicHi : jliqui vtro arma vera,ficut fiprd 

fepulchra milnum potmntfcuta, & vexilla ad memuriam aterna,^^ 

moriui erant in defettfionc gentts fntra 

eum.J.Demetrium adimare.C ctera paiettt vfûe ibi. 

1 1 Cot.i.ornamentum colUexaureis annulis contextum,hoc mifit 

Simon Demetrio,& in 

ipfefuficpit fignum faii$ recoiniliatioms. 

•5« Et 

ftatim fuit rex inftitutus,vt df Ge. i .Huc aut Triphon do 

lofus.i.diabolus ipsu dolose occidit per pcccatu mortalc. 

1 EtimpoJi4it,&c.\ potcftatem fupcrgenushumanu 9 pg 

pcccatum Adactenuitcaptiuum quoufq; pcrChriftum, 

qui dicitur fccundus Adam. i. Cor 15. fuit rcdemptum. 

t ^" 

in

^3J3 

I.Machab. 

/1 a 7«(//fivj////j.Quidcftqu6d Simon Gi7:ani oppu^na 

X rc3s;grcdirur,niliqn6d predicatorcs (andi mundicrrorcsuebellareconantur?Ga?aque]nrcrpretatur 

tbrtitudo 

ciuSjfignificatgentium rigorcm atq; duritiam Coflrnit 

crgqmachinas multasSimonaducrIiisGazam:cum Do 

aorcifan^tidiuer- 

fas fpccics dogmatum 

ad capicndas 

gentium munitiojic5cbnftruQr,quatcnus 

cas prcda fa^lutifcraindomum 

ragisfuilcfu videli 

cctChrJfti rcdigat. 

Qui percuflit rur- 

rimvnam,&com 

prchcndit cum fuperbiamgentilium 

flrauit jcorumquc 

B corda in obcdien 

tiam Euangclil ad 

duxit. Qui autcm 

cruperantcapicban 

tur intcr machina 

jnciuitaic,quiainfolcntia 

barbaroru 

CapXlII. 23y4 

fufccpimusj&cparati fumus facere vobifcnm pacem m^- 

gnam,&fcribereprazpoficis Regis remitccrcvobisquîndalfimus.Qu 

rcuncjue cnim confliruimus, vobis conflant 

Munitiones c]uasa:;dificalfis,vobisfinc.Rcmitrimusc]uoq; 

ignorantias fi^peccata vfquein hodicrnum dicm, S^fcoro- 

namquamdebebatis. Etli quidaliuderactnbutariumin ^ 

lciufalemiam nonfit tnbutarium,& Ci qui exvobis apti 

funtconfcribi inter noftros,conrcribantur,&fitinternos 7 

pax.Anno 17 o.abhuum efl iugum gentiu ab ifrachHtcocpit 

popuhis ifrael fcribercin cabulis,8^gcf!is pubhcis,a"noprimo 

fub Simone fummo Saccrdore,magno duce,8^Princ/pe 

ludazorumt In dicbusillisapphcuit Simonad Gazam, & 

circumdcditeam caftris,&fecicmachinas,&applicuit ad 

ciuitatcm,&percuHic turrim vnam, &CQmprchenditeam. 

licct cuadcre Euan b Et quierupcruntcrant Hitra machinamj& ciuitatem,&fa- 12 fcflioneipforuirn 

rfcnve^^Mlt: c ft"» e.lmotusmngnu.inciuitace.Etafcenacrunt guicrnnt ^ ^Tii^. 

Aimonii legis Dei 

circumligata, atg; 

compreifacft. 

b EtfaiiU4eft,&C. 

Cumtotus miidus 

concuffuseftEuan- 

gclica pr^dicatio 

nc,Motuscnimma 

gnusfaduseft 

^ 

inci 

uitate.quandogcn- d 

tium feritascxcita- 

tacftadpetfcqucndum 

confclforcs 

Chrifti.vt veri cffi c 

cerenturmartyres, 

quifidci.acdogma f 

tisChriftierantaf- 

mon fpiritalis corrntiens,noanafhematisg!adiocospcr- D 

cutit.icd de lupciriitionegetilitatiseduccns.errorcscoru 

abfcindendo atiiouit,quatcnus habitationcmcodignam 

incorumpc(floribus domino Lhrifto prcparcr. 

d tt tui/c iiuruuit. Tunc etiam,quando errores cicdi fue Ra'?inu«. 

in ciuitatecu vxonbus, &filijsrupramurumfciflis 

tunicis 15 uorfl ac iiiortuofu 

is,& clamauerunt magna voce a îmone poflulantcs dex- 

rum infine fibi rctrasfibidari,&dixerunt: 

Nonnobis reddasfecundum ma- 

litias noflras,fed fecundum milericordias tuas,& feruicmUs 

tibi.Etflexus Simon non debellauiteos,eiecittameneosde 

ciuitate,&emundauit:Edcsin quibusfuerautfimulachra, 

„ . . . 19 qui m arce luper- 

j &tunc intrauit in eam cum hymnis Dominum benedi- '^ cos.&fchifmaticos, 

cens, 

fcriofcs. 

c Etafcender. Qui funt illi,quicum vxoribus & filiisfupramurum 

fciflistunicisafccndcrunt. & a .Simone dex- 

C tras fibidari poftulaucrfit.nifiilliqui follicitudinibus,& 

cupiditatib. huius mundi diutius mipliciti, poftmodum 

conuerfi non vcftimcnta fua,fcd corda pcr pocnitcntiara 

fcindcntes dcxtras rcconciliationis.ac focictatts ab cccle- 

fiafticis fibi dari Cxpctunt.-Quoru pctitioni miferado Si- 

2 

3 

4 

5 

r- n I ..•',.. 

Lteiedtaabcaomniimmunditia collocauitineavi- 20 

biefu? fecoUocati 

ros,quilegemfaccrant, 6c muniuit eam ,8c fccitfibihabitationcm. 

Qui autcm erant in aice ierufalemprohibe- 

banturegredi,6cingredi regioncm , 6c emcrc^c veudcre, 

& efuricrunt valde, &^ mulci cxeis fame perieiunt. 


Et fcrib.pra:.Rc./.;)r^;'o/?//j noftrh» 

lX.cmit.^temporr lon.ithif. 

Qna:cunquccnimconftit.r«ne. 

mon 

Con(\2M.i.hrnAttrli EtCOCpitpop.&C. Tatesemmannntatwnfstemporumincipiunt 

ab iitquo euentu notahili,ftcut ludjei primo Jcripferunt ab exi 

tu de iêgypto , poflea de reditu a Habylone , & conjimiliier hica 

TontijKatu imonis, & ««* ducatu ^jub quo iibertasfuit 

eis rejii' 

tuta. 

j o In diebus illis. Hic confequrnter poniiur cxtcutio diH^ tiber- 

ratit.-^^" primo tmpugnando Gai^m,jecundo 

• 

arcim ibi: Qui au- 

tcni crant. Circa primnm dicitur. in dic.il.Siap.ad.Ga. Qu^ 

M Bôl L I T E !{; 

niul- 

1 1 o i« diebus illis,c^c. Pcr quam in tell igi potcft Simoniaca 

promotio,quc non acquiritur pcr lcie(iam,& virrutcm, 

fcdpcr Gazam.Pcrarccm vcroquc crat in leriilalemj fi- 

gnifica 

4 

5 

lo 

1 1 

16 

17 

rintGentilium,ci'i 

laudib Dcr.dodorcsfanftiin 

conue 

ticula intrabuntgc 

tium.Tijcquoquc 

virosquilcgemfaciunt, 

ibidem ponut,quiavirosculrores 

Chrifti pijs 

pr^dicatorib.ibicfi"e 

faciunt. Et mu- 

n fiteam, faciuntq; 

fibiibidem ha.birationem, 

cum per 

tuangelium vndique 

fidci munimincEcdcfiam 

firma 

tcs m ciusdomici- 

lio ipfi ma;;iftrico 

morando pro labo ^ 

rcpio.queprocon- 

tribueda, expe£lar. 

e Lijii autcrn ttanr, 

Hiquicrantmarce 

lerufale , & fspi^ 

infeftabant ludeos, 

fignificant hxreti- 

21 tes,litcs,& bella mo 

22 uentc'>ntra Catho 

licos QuosvetatSi 

mon egrcdi,& in- 

grediinrcgione,& 

cmere , & venderc, 

quia talib.dodtores 

fandli cum Catholiciscontradicuntomncm focictatisha 

bcrc 

communionem.Proptcr quod. 

f Mui.ixeis fa.peiierio.t.Qpn multi ex ifliscu anathemati F 

zari extracoionem Ecclefi? fequeftratifuerint famc, ver 

bi Dci & incdia (f)irit3ijsfcieiitiedifpereunt. Sedquiane 

ceflirateextrcmac6pulfi,huiulccmodi fibi dcxtrascoionisdariabEcclcfiapoftulaucrnntjhoc 

cisab iplaindi- 

^ Citiir 

multuni e>at nociua ludfis. 

1 1 Et circum.eam ci.i.bellatorum cuneis. 

12 Tc.tC{\iict\i^c.i.^ff'gerantdetUfrecapta. 

1 1 Erant intra. i. refugerant ad qnandam rnunitionem ciuitatis 

fic iwminatam. 

14 Et{z(Xas.f.timoris:idedfequitur. 

IJ Et zicend.Et patei literatvfque ibi. 

16 Non dcbcl.eos./.''C«de«

,3^5 GIo.ord&NicoiaideLyra. Z356 

fcitor paclum,vt rcUnquant crrorcs fuos,& anathcmatizenrlcciasnefarias,quib.antcaadhercrunr,& 

mundcnt 

confcientia fuam ab omni ncquitia hxre(con,& lic coio 

ni Ecclcfix reftituantur, vndcconucnienter fubiungitur. 

G«tttiA a Et i«f rittf.. Numcri ifti , hoccft ,ccntcfimusfeptua- 

gcfimus primusi 

& vigfimus ter- 

tiu."i facris plcni 

funt myftcrijs . 

Nam centefimus . 

in quo Abr.iham 

Ilaac protiiiftjonis 

iiliumgcnuit ,vifaB 

fiirnificat pcrfcftio 

nc. Scptuagefimus 

îerurojj-Du 

puo captiuitas 

•[Ilrachtarumrelo 

luta eft pcccatorum 

fignificat rcmiftione. 

Sedquia 

hocnonnifi in Ec- 

defijE confiftit vni- 

rcfurre£Honcm,& vidloriam de mortc rpcrarc,5c noflro D 

rumcorporumrcrurrcdionem.infinef^culifutiiramj^c 

vii*m incxlefti icgno pcrpctuam.Propterquod monrc 

templi.qui 

cft fccus arcem munirc dcbemus hoc eft Ciiri 

fti inqamat-ionem.quse omnem altitudinem perfcciionis 

Etclamaucruntad Simoncm , vcdextrasaccipcrentj&dedic 

illis.Etciccic eos indc,&mundauic arcemaconcamina 

a cionibusJIc incrauerunc in eam ceitia,& viccfima diefecijdi 

b 

c 

menfis, annocencefimoreptuagefimo primo cum laudc,&: 

ramis palmaru,& cicharis,&: cinaris, & cymbalis,&fieAs in arcct qui multum 

graua- 

f 4 Et vt. ?/. Jo.fiftium quod vir.for.prf.e.& po.oum

2357 IMachab. capXIllI. 2558 

Sio prophcta dicit: 

^met iUudy & eorrnhoret tn iudicio , & iuSiitiaarnoio, & vfque in 

A /e--M;'i/frjMw.PrincipatusautemilIius,& imperium erit fuper 

folium,& fupcr rcgnum Dauid pofl captitiitatem Ba 

bylonicam fucratdiilipatum, vtconfirmet illud, &corroboret,& 

doceat eflc perpetuum,nc cafla Deipromifl[io 

iudicetur.EtinPfal 

Dmturin diebits tim 

iufiitia, & abundantia 

toUatur lu 

Lî 

..a. 

Lf.d. 

II 

padSfdonec 

tvtf.Nemfnienimal 

teri ha:c conuenit 

promillio.nififoli 

qt» proi 

incarnatusper obe 

. t j i i- i o 2 

fu, qut pronobis 

dientiamcruciscoe 

b ^"^^ omnis tcrra luda omnibus diebusSimonis, & qux- virtutibus exerces. 

fiuit bona gcnti fu^, & illis 

pl^cuit poteftas cius, & glo- 4 vd'terr7m EccicS 

Ii,terrxquepoflcr. 

foreftfaftus. Cui 

gcliumdomando, in proximum redigitdominiimi. 

h Et 

ahf. tmmuii. 

Peccatorum.atquc vitiorum.mundans 

eam lauacro regcnerationis. 

i Et non erat qni n/ijierecd De quo fcriptum eft. hi votunta EflhtriJ.t. 

tetna Domine vniuerfafuntpoJ:ta,& non tji,qui pojjit rffinerere- 

contrahenda/ibi auxiha,vtexpugnarctTriphonem Etau- 

diuirArfaccsRcxPerfidis, & Media^j quiaintrauitDeme- 

triuseonfinesfuos,&mifitvnuni dcprincipibus fuis, vt 

comprehenderet cumviuum,& adducereteumadfe. Et 

abijr, 6^pcrcufritcaftraDemetrij,&c,comprehenditeum,& 

itiediatori Dei , & a adduxit eum ad Arfaccnj&pGfuireumin cuitodiam. Et fi- i 

hominQ Chriflo Ic 1 

luntati tua.Tu emm fe 

ria eiusomnibus diebus . Et cum omni gloriafua acce- ^ bonisoperibus fin 

pit loppen in portum , & fecit introitum in infulis maris. 

7 

, Etcon- ^ coiunty 

ô l Et lerra dabat fru- 

PaterinPfal.per^. d Etdilatauitfincscrentifue, & obtinuitregionem 

Xlhctzvmit: Tojiula c • 

..; •. ^ 1 o 1 n^ 

lme,& dabo ^ 

tibtên- { gf^âuit captmitatem multam, & dommatus cft Gazar?,^^ 

ciflica;lum,& ttrranip 

& vntnevfa , qua: cali 

ambitu contmentur: 

dominus 

pniuerforum 

ausful Caro vidc- 

B ushireditatimtuam., e; Bctiifuraj,& arci, & abftulit immundirias cxca,&: non erat licet noftra fruftus 

Z^ffrZ? "*"" 

quirefifterctei. Etvnufquifquecolebattcrramfuamcum '"^ bonorum opemm 

tamiuosierra, , j T 

t j j 1 1- «^ r o i- li affert. Similiter. ^ 

z siluit omnis terra J: pacc,& tcrta ludadabat tru»fcus luos,&iigna camporum n m Et //tjns. Hoc'* 

jiid* ommbws diebus \ frudumfiium. Seniorcsjn platcisfcdebant omncs,& dcbo ^^ eft homines viridi- 

Simonis . Quia terra m 

Ecclefixa temporc n nistcrrstractabant, & muenes inducbant legloriam, & 

inarnationis Chri o ftolas bclIi,5i>am puUbrji a amua mea, 

quarn putchra es,ocutt tui columbarum , ubfque eo, quod intrinfecus 

latet,vnde, 

d Z)i/«.^.5f».Ecclcfix,fcilic^. 

c £to6t;.rf.Totiusmundi. 

f Et congreg.ca. mut.Dc quo in'Pfal.fcriptum eft. ^fcendis 

inaltum captiuam duxn captiuitatem,deair duna humfnbus. 

g £tdo.eJiCa,& Bafc.Cârci.Quiamundi faftumperEua 

gclium 

NICOLAVSDELYRA. 

t Et filuit.Hic ponitur fecundum prâmbulum,q'iod efl pacifica- 

tloludx-ifub Simonis rfgiminCf cum dicitur. Et dimt.faprelijf 

nociuis, 

a 

"Etqa^.hogcnXu^.Vrincipaliusquamftbitquiabonum quan 

to communius tanto diuinius, 

3 £t pla.illis. 

Salicet lui.eis, pote.las Simonis ad du- 

quantum 

tatum. 

^ Etîoriz.Quaritumadpontificatum, 

5 Etcum om.gl fua. i.cum 

omnib.^lijs,quf fecerat gtoriofe: 

6 Acce.lop.In ponum.f.maris,ideojubdi'ur. 

7 Et fccit introitum. .Ad quas ludci habcbant libcrum accef- 

Jfum per iltum portum, 

8 Et COngrcg.Cap.mul. Hoc intelligitur duplicite) : Vno modo 

degentilibkStquijrum muttos captiuauit. .Atio modo de luJfts,quorum 

multos de capliuiiate rcdmit,^ ad ludâm reduxit, 

9 Et 

MOf

Miclit 4. 

P|M». ir.t 

» Cor. j.b. 

Mittkj.a. 

lUsbani 

Diuifi». 

B 

2.3^9 

GIof.ordi.&NicoIaideLyra. 

£/ fedit vnufhuiftn l'h yite fHa,& fub ficuhea f,ia,& non erat 

mi eotterrmt.lnxu iUud quod in Michsa dicitur. Keq'*" 

fcet vnufquifn.e fub vineafua,z^fubfjcutnca fâ,er n,n ent quie.x 

ifrrf

23 6t I.Machab. Ca 

^locohabcnt fuprd mcmoria 

A Elul. Gr.TC! autemqiii 

' 

Odauadecima dic (iium annfiinchoanta primo me- 

/^ i-i i 

menlis hlul, anno cc ~ 

lccorum Aprile.hocelld C.\ tcfimo kndis Dcccmbris ckcmv.m 

nienlcm naacniCjorpcium 

fcpcuagcfimo 

{ecundo,& anno tcr- 3 

, 

/' l 

Latiniaurcm qui^ntiquinis HO lUD .Simonc Sa- 

primordinm anni fuJ a Ci- ccrdotc ma2,no i Afa 

lendisMartijshabucrcScsMe i 

• -"'- 

brcm icptimum mcuicm lamei incouetuma-4 

computaueiunt. gno Saccrdotum,& 

"^^^ 

populi &c piincipu 

gcntis, & fcniorii regionis notafadialunt h^c. 

Quoniafrequcntcr fnvftalunipncliain rcgionenoftra. 

Simon autcMatathiiEiihus cxhiijs > 

larib , &: frarres cius dederunt iepcncuIo,&'' 

rcftitcfunt aduerfarj js gcntis lii;e , vt iiarcnt 7 

fanAaipforum & 

, &: icx : 

gloria raagna glo-i! 

rificaucrunt gentem fuam . Et congrcgauit^ 

lonathas gcntcm fuam,&: 

fa»flus clhllis baccr 

« dos magnus , & appolitus cit ad popuium 

fuum.Et volucriit mmiici coru caicarc lanCla , 

&atterereregione ipiorum, &:extenderemanusinfandafandoiu 

TuncrcftititSimon,& j^^ 

pugnauit pro gentc (ua..^8>c crogauit multas 1 1 

pe 

cunias,& armaultviros virtutisgentisfua:j& 

dediteisftipendia,&: muniuitciuitatesluda:, 

& Bcthluramjqu.T erat in finibus lud:e, vbi erantarmaholhu 

antea,& pofuitillicpra^fidiu 

virosIud:EOS. Etloppcn muniuit, qu.Tcratad 

mare,& Gazaram,quxclt infinibus Azoti,in 

c[ua hoftcs antea habitabant,&: collocauit illic 

iudvEos, &: qua;cun(j;aptacrantadcorreptio- '2 

p.XlV. i^6i 

omnia,& iuftiriam, & fidcm, quam conferua- D 

uit genti fuu.:& exquifiuic omni modo cxalta- 

re 

populum fuum ht in diebus cius 

prolperatum 

clt in manibus eius^ vt 

tollercnrurgcnres 

in ciuitate Dauid 

dcregioneip(brum,&qui 

in Icrufalcm crant in arcc . 

dec[uaproccdebar, 

&c contaminabant omnia , cjunc in circuiru 

'^ fandorum lunr,& infcrebantplagam magna 

caititati. Et collocauitin ca viros judicos ad 

tutamcntum rcgionis,&ciuiratis, &:cxaltauit 

i^murosinlerufale ttimerriusitatuitil- 

li fummum lacerdotium: Secundum hicc fccic 

cum amicum luum,& o;Iorificauit eum elona 

^ 

magna. Audiuit eiiirn,(:ju6d appeliati funt lu- 

d?iaRomanisamici,&loci];&frarres:&:quia 

quia 

iudxi, &Saccrdotes corum confcnlerunreum 

'^fufcepcruntlegatosSimonis gloriose : & 

ijclTe ducem liium, & fummum Sacerdoteniin 

ioiEternum jdonecfurgatprophetafidelis , &vt 

^» 

fitfupereos dux,&vtcuraeiIetiiliprofan^T:is, 

jj & vt conltitucret pr^pofiros fupra opcra co- 

M rtim & } iupcr regionem,& fuper arma, & fu- 

2 5.per pr^fidia,& cura fit ilii de fanctis , & vt au- 

2^diaturabomnibus,& lcribanturin nominc 

zyeius omnes conlcriptiones inrcgione,& vc 

28 opcriatur purpura , & auro, & nc iiccat vlli ex 

29 populo , & cx Sacerdocibus irritum facerc 

alicjuid horum,& contradicerc his, quz ab 

co dicuntur , aut conuocare conuentum in 

regionc finc ipfo , & veftiri purpura , & vti 

ncmeorumpofuirincis.ttviditpopulus actii ij ^°fibulaaurea. Qui autem feceritcontra h.-cc, 

auc irritum fecerit 

aiiquid horum reus e- 

!5imoms,&gloriamqua cogitabatfaccregeti 

fux,&pofucrunteumducem fuum,&pnnci-i4'îrit . Et Complacuit omni populo ftatuere 

^pem Sacerdotum , tecerat ha:c 

coquod ipfe 

2 

3 

omnia 


Otftauadecima d:c menfis EM.ltini , î.g-iH':. 

Anno centcfeptuagcfimofecun. J{egtit CiAcoiurr. 

Etanno tcrtio fub Simo.fama. ttjic pnttr , (ju^d dtfcrt- 

ftio hwu! injiiiutkniiyvcl dccretifaBa ejl valde lclfnnitcrjciliat 

fertempora l(egum,iy Pontificuttijicut prxdicauo beati laannii 

Baptili* Luc. j. 

4 In conucntu magnoSacerdotu,& po./n qtiodrfcribiiur 

notabdis caius populi. 

5 Simon antcm Matathia:.H/c/ec««(/o confrcj^fnter defcrihi 

tnr multiplex ratio , propicr Âam pontificalis diînittf conii jU tfi 

Simoni, & eius filijs,(um dicitur: Simon autcm Matathiz fi 

liusex filijs larib. tuitenim tjie Mataih.as sîcraos dejorte/cu 

yice laribiJicHt diliiirutJlJuprdcap.i.fuutZachaiius pattr loaniiis 

dicitur de vrce ^hite Luc. i. 

6 Dcdcrunt fe pcncxx\o.Vtpatet exprxdi8i$. 

7 Vtfiarcntfandaiprorum.rJc//, «m/^/ttWi. 

8 Et \cx.'.>iiam vaitbut .Antioihus abolfre . 

^ Et gloria magna. Ideji,dtuinus cuitus, quem voUbat dejlrue 

re.C^tera patent ex pradiihs yjcjue 

ibi . 

10 Tunc rcQitit Simon. ytpatet exprfdicHs cap. pr.ndentr. 

1 1 Et erogauit pc.mul . Dcfubjlantia Jnapro Jua genie defe/i- 

denda . 

12 Etquaecunqucaptaerantadcor.corum. idei1,adrepre- 

henfiorti m aduerjarioru m: vt baiijias,arcus,cj' i o>iftrnilia, 

13 Et Vidit populus. W/f tertio conjequcmtr pnniiur dtÛ con- 

iUlutionis ,liuc itijiitutionis alfus , litm dicitui: Et vidlt populus 

valdenotab lia. 

adumSimonis. Idefi,cius faiia 

14 Et pofuerunt. Supra cap.prxced.pojucrunt f«m duccmfuum. 

fro pcrfonajua, & fimptici verbo:hic autem pofucrunt eum ductrn, 

^ poniificerr ,non foliim profe,fid pro pofierttateJua,iir hoc fitma 

titrnitjirrimiitabilidctrcto.Ctttoapatent rf.juiiln. 

ij Et infcrcbantpla.ma./(ii;/, mundiiu tcmyii, & cdius diii- 

ni: 

Simonem ;& facere fecundum vcrba ifta.F 

Ec 

rti: & qua mnliercs Htbraas rapiebarit aliciuando,illii abutcntes. 

16 EtrcxDcmct. ScC.Capituln pr^.cedenti. 

17 Audiuitenim quodappclati funt ludxUdeH.nonfoltm 

honoratiit eiim tx amore, vt ub to luuaretur vt dtilum elicapitnlo 

prxcedcntiifed ne a B^m.ws puniretnrfi oslenderetfe aduerjarium 

Simoni,& ludxnrumgtit'. 

18 Etquialudxi & (accr.&c. Repetitioeji tiufdcm ,quGd pr^- 

mijjum ffi,ad maicntri cjjirrnaiionem. 

1 9 In aEtcrn u m./ '///, pro fe, & fua pojleritate. 

20 Donec furgat^propheta fi. Ueli, Meffias a ludrise.xpc&etus,& 

d proplnttsp>omifius DfAM8.r.Prophctamfureis&C. 

& tunc fji adimplctum , qt

Ilaf>anus. 

Bccl.4i.b. 

Pfal. lop.a 

Ibt.88. 

25^3 Glo.ord&NicGlaideLyra. 23(34 

pofitumeft ,quodctiamcommunIsvfushabct. ScmcnD 

a Etfufccpit Smo,(3placuUclrt(ummofacerdot.funj,cretHr,&c. 

in periholo 

t

3^5 I.Machab. Cap.XV 

^ Ifcm inlibro tS.atq, jcj.priori narrationi fiiarifla fub 

A ncffit. NamqiicDemctriiisficdtJiipradiiinmcll ,cum 

bclliim Parthis intuiiflet , mnltiCqne congrclTionibus vi 

B 

dtortuifrct.rcpcntc inl)di)s circunnientus, amillbcxcrcitu 

capitur cui Arfacides in Hircania non cultiim tantum 

rcgiripixQitit, fcd 

&tiiia itt matnmo 

liiumdedit,rcL',no- 

cjueSyriS:, cp peias 

abfcntia Thriphon 

occupaucrat, reftituturO 

promittit. 

Poft huius morte 

dcfpcraio rcditu, 

ro fercns captiuita 

TcDemerrius,priua 

ta.ctfiopuicta. vita 

tacitus in 

pertzfus 

rcgnum fngamme 

ditatur.Hortator il- 

11, & omncs Gallimandcr 

amicus e- 

rar,quipoflc.iptiui 

tatcm cius a Syria 

pcr Arabiac dclerta 

ducibuspccuniacS 

1^66 

rcnt.prociilcarentq; matcriam.cuiusamorc populi fcrro D 

dimicant. Culinarumquoq; argcntca innrumcnta fucrc 

prorlus,quafi adcpuiasnon adbtllum pcrgcrent Aducnicnti 

Antiocho multi oricntalcs Regcsoccurrcrc traden 

tcs 

fc,rcgnaq; fuacu cxccrationc lupcrbiie Parthicx. Nec 

moia congrcflioni 

fuit Antioch' trib. 

plijs vi

7.3^7 

GIo.or,

23^9 

^ cusE profapijccorfi 

A in diuifione orbis 

fuerat deputata, re- 

flituit.Q.ux figiua 

in nobis quoq. ftarccertiflimarationeccgnofcitur. 

Na 

voluritas Domini 

pofledionem cordisnoftri.no 

vitiis, 

feduirtutibusnatu 

raliter dcputanit, 

quc poftprsuarica 

tionem Ada: infole 

fccntibusuitiis.id- 

eft,populisChanarcEi$,apropriarcgionedepulf?,cum 

ci rurfum pcr Dci 

gratiam, diligcntia 

B noftra , ac laborc 

fucrintrcftitutcno 

tara alicnas occu 

pa(reterra5,quapro 

prias credcnd^ lunt 

IMachab. CapXVI. 370 

mus/cd h?reditatcm patrum noftrorum,qu9 iniuftc ab 

inimicis noftris ahc]uo tcmporcpoflefta cftrNos vcro tps 

habentcs vendicamusha:rcditatem patrum noftrorum : 

Nam dc Ioppc,etGazara,quscxpoftulas Jpfifaciebant 

in populo pjagam magnam,ctln regioncnoftra,horum 

damus talenta ccntii Etnon rcfpodit ei Athenobius vcr 

bum. Rcuerfus aut cum ira ad regem renunciauit ci ver- 

baifta,etgloriamSimonis,ctvniuerfa>qu9V!dit:ctiratus 

cft rcx ira magna.Triphon aut fugirnaui inOrthofiada. 

Et conftituic rex Cendcbaru duce maritimii,ctexcrcitum 

equitum,ec peditum deditilli.Etmandauitilli caftramo 4 Ccdroncm.Ccdro 

ucre contra faciem Iud?e,et mandauitci ^dificarcCcdro 5 

io3n./â. 

^"jlf^ iuxtricmfa^ 

ncm:6: obftmere portasciuitatis : 6c dcbellarepopulu. 6 lem eft ad orienta*- 

Rex ailt perfcquebaturTriphonem EtpcruenitCende- Z '^*" pl^gam, cuius 

b?us!aniam,& capitirritarcpIcbcm,&concuIcareIu- 

dâm,^ capt iu are populiijCt mtcrficere, & sdificare Ce 

dronem.£tcollocauitillicequitcs,ctexcrcitum,utcgref. 

fipciambularent viamlud??, ficut conftituit ci rcx . 

reccpiflec 

C a £rcowf/.QuidpcrCcndebcumdiJcem marinmum, 

quemAntiochusad dcbcUandum Iuda:os mitut , nifi 

potcntatus iftius mundi, & pcrfecutorcs rcligionis Chri 

flianedcfienatur?OuosAntioch.myfiicus,Antichriftus 

uide 

5 

Et 

viddicct incxtcrmi D 

niumpopuUChriftiani 

cum cxercitu 

lidorum, atq carnificumtranfmittit.vtconculccntvc 

ramludCC.Cz.foniiLicmt„îtcnQmimtum,cxeoquod 

I Reuerfus autem cum ira ad rcgem. £0 ftod Simon mn fuper tonetm Cedmi ejjetfitum,n ex hocpofjet meliut impugna 

refpoideratficndttmfuamuoluntatem 

-i Et iratus»eft rCX.Hic confcqucntcr ponitur ruptio f^derisfa 

fii,quia >ex practpit imuderc Iudjeif,idcof'ihdiiur. 

5 Et confti.rex Cen.dtic.mari.?. in terra fupra mare medi 

tenantum fit*,& Iudxx re ludâm. 

6 Et obflrue./l/^^rtt/rt/em homlnibus armatit. 

7 Rcx aut.perfcquc. Qui de Doran latetiter 

fugerat $ nauem. 

8 

'Bx^ztVit.îinuadendumJud£a,ideofubdituy.V.t.cq'p\tir. 

propi tia.velprauitatefua Simonisobliuioncm.unacu 

miniflratis pccuniis,& alimcntisconccpit, virciquc mi 

1.1 antjq. litarescuidamCcnclcbxoamicotradcs,ad dcprzdatio 

ii< 

ncm iudxe.captiui 

tatemque Simonis 

mifit. Sed cumSi 

mon audtflet , licet 

fcnex eflct, tamcn a 

quodnihil abAntiochoiuftum 

ficri 

uidcbar,concitatus 

ad audaciam fuper 

ztatcm fuam,iuue 

nilcm fortitudincm 

acccpit , & di- 

C A P V 

Ipofuit quidcm filios 

fuos cum bellicoliftimapartcmi 

b 

litum,ipfcucroper 

aliam partcm cum rcliquis uiribus pcrrcxit ad bcl- 

lum,muItofqucin uallibus montiu ad infidiaslocabar, 

nul 


C A P. XVi. 

ET a fccn Hic confequenter dejcribitur prxdi^x ruptionis fa:- 

dcris funitio,circaquam primopomtur dtjpojitio exercUus, 

f cundo,ionjiicius,il'i:Et fuucxctUt\t.Ciicap'imt4m dicitm. 

I Et afccndit loanncs,&c./« jerujAlcr/i,qu4 eji in aUioriJitu 

quam 

pcr talcm popuUim habctdiflus Daemon dominiu, fed 

occurrcntibus fibiSimonis filiis,i.prfdicatoribus,&co- 

)T afccndit loannes dc Gazari,s,& nutiauir, 

patri fuoSimoni^quar fecit Ccndebûs in 

uocauit Simo duos fi- 

populo iplorum.Et 

l&?Sw^2 li"sfuosfenioresIudam,etloanem,etait 

illis: Ego , ct fratrcs mei , ctdomus patris 

mci cxpugnauimus hoftcs Ifrael ab adolclccntia ufque 

in huncdicm.Etprofpcratum cft in manib.noitris libcrarclfiraclaliquoties. 

Nucautfenui/edeftotcloco mco 

fcflbribusdeuotis, qui funt filij boni prjElati,& exdama Rjbbam»». 

tibus facris tubis,quc funtpr^dicationis documenta,& 

in confeflionibus fana confilia ,in fugam conuertitur 

Cedeb2us,& cius caflra, idcft, Diabolus principahs, & 

etiamciusfatellites.quifuntmalignifpiritus, &homincsmaliinflindumcius 

fequcntcs. 

t Ji

2371 Glo.ord&NicolaideLyra. 2372 

A admuUcrcs ipfms fcpulcrum vifitantcs m Euagdioair: 

/ir Jtemntiatefracributmeis,vteuntin GaliU^-n.ihimc viitbumi 

Mati SX In loco crgo ChriAi, & Apofloloriim aus.fnnt Sanai, 

Pfal./Tg. 

t htint 

Rc;ni.ii.c. 

qui facicntcs voluntatcm cffilcflis Pat ris,& vcritatis vi 

aoriam,& animarum quaEiutUlutcm.quib.aujciliim' 

dccoclocft.abipro 

vtiq. dcquoinpfal 

mo fcriptum c(l. 

MiuUilii Dcus in San 

ais JUiSjDeus Ifraelyip 

fe 

dubit uirtuteWtet for 

titudiiiempUbijujtjbt 

ncdiH-is Oûs . 

a Etilcii' •'iitntimi. 

m 

d £f'Tro/. Hegcfip RcruIud.iicarumfummaSimon D , 

rcccpir,adquam"non rudis, (cd iamprobatustVatcrnce i-'h. 

focicfatis triumphis appropinquauit. Vtinam & ipfcta '^*"^' 

pcrfpi cax ad fraudes caucnd.is,quam manu validus,bcl 

landiquc aitib.fatis Ipcclaius. Etcnim cum.virtutis opc, 

cum Romanorum 

8^1 fratris mci,&egrcfn pugnateprogcntenoftra. Auxi 

lium vero de cclo vob ilcum fir.Et eiegic de rcgione vigin i 

ti millia viroru belligeratorum,& ccjuite.s8^profeftisiiC 

ad Cendeba;um,&cdormicruntinModin. Etfurrexcruc z 

manc,& abicrunc in cnmpum. Et ccce excrcitas ccjpioius 3 

ducibus.rcgibufq. 

p,ctium amicitiaai 

fucdcrauini-t, Ptolc 

nixi dolo gcncris 

llji,rogatusadcon 

uiuium, intcrmcn 

fas, &pocuIacum 

duob.fiiiis, quiade 

in obuiamillispeditum&cquitumj&fluuiustorrcnsc- \ rant,circunucntus, 

./>(/. Qîiacosfo 

lumodo hab.lcs ad b ratintcr Etndmouitcaltracontra tacic 6 atqjcxuiusarmis, 

mediuipforum. 

t^ni dcputat.quunduo into' 

dcputat.qui 

bus prxccptis 

chari 

taris, mandatorum 

Dcicxccutorcs.atq. 

B fiunt. 

operatorcs 

b £t admn. Quod 

dux ipfecum vidcrctpopuUmitrcpidantcm 

ad transfrc 

tandumtorrcntcm, 

transfrctauerit primus, 

oflcnditgjiUi 

qui magiftroru lo- 

co , & 

dodoris oflS- 

cioinccclefia fun 

tubis , hoc cftdogmatibus 

diuinis in 

aciemcotra hoftes 

^°^" "^ ^P^^>^ P°P"^"' '^"'>^' ^''^'' P°P"^"^' trepidantc 

^j ^^^jjsfret^^ndum totrentem, & -->- -"- ...__ 

transfrctauitprimus. 7 

Et vlderunt eum viri,&Ctranfierunc poit m. Et diuiiit po ^ 

""î^p^^J^-^SV 

piilum,^ equites in medio peditum. Hrat autem equitatus 

aduerfarioriicopiofusnimis.Ecexciamaucruc facris 10 fciplinatii bonis 

tubis,& m fugam conuerius eft Cendebxus , dccaftra e- ^^^='^^'^ ^^^^'''^'' 

ius,&cccidciunc ex eis multi vulncrati, reiidui aiit in mu 

nitionem fugerunt.Tunc vulneratus eit ludas frater loa- 

nisrloanne.s autiniccutus elt eos,donec venit Cedronem, 

erat in 

aj^ris Azoti,& luccedit eas Et cecidcrunt ex illis duo 

igni. 

quam c-Edificauir,^: fugerunc vfque ad turres , qux 

exacuere : Sicquc Ccndcbsus fpiritalis,&caftra eius 

mxum nifi hypo- ivjyj;, 

crita;.atqucucrliui 

homines figurantu 

r?Hi crgo ficlo di Atei 

tes, fimulantcfquc 

II pictatcm.cuiusvir 

X3 tutcmpcnitusigno 

15 ranr,plcrumquead 

14 honorem ccclcfia- 

15 ftic^dignitatisjpfis 

magiftris tribucn- 

tibus,perucniiint, 

hoccft enira fum- 

guntur , timtditate' d millia cft in 

virorum,5c^rcuerfus 

ludasam in 

pace. 

Et Pto 

fubictlorum fux fi 

dei, atqucconftatix 

exemplo conforta- 

lem.TusfiliusAbobicontlitutuserat dux incampolcrire 

debcnt, acfacr is 

^^ mi Sacerdotis gcne 

1 o 7 I I o i> T- \ ^ '7 rumc»e,illasvtiq. 

cho,&iiabebatargentum,&aurummuitum. Erat.nge- jg pcrfonas, quas boner 

fummi Sacerdotis. Et exaltatum eft cor eius, & uole- ip ni magiftriaqua,

^m IMachab. Cap.XVl D 

A a Et prccvrrent , &c. Toannes qiiiclcm,patre per dolum 

nccato,fc caiuius ab hofteobreruat.ac viros, qui ci5 vencrant 

perdcrcoccidit, cumquilibctexfidclium numc 

ro gratia 

Dci faluatus,prouidus.ac follicitus de fua falu 

tc fcruanda , audita deccptionc alioru,hoflium iniidias 

, ac ma- 

pra:cauere 

chinationes eorum 

contere- 

pcruerlas I 

Iphcitas xc ftudct.Non.n.ro- 

fidit»- lu fmiplicitas cuiqi 

fufficit ad falutem 

feruadam,fedcum 

fimplicitateparitcr 

dcbet efTe prudctia. 

Vnde Saluator in 

Euangelioaitdifci- 

Eiiote er- 

"B pn\isi\iis: 

to.bgoprudemeificutferpentes,& ftmplices ft 

i. i4-«' cut cdiibx. Et Apoft. 

b«n. 

ait.- Volhepiien ijfici 

sefibusjed malnia par 

uuli eliote. Debct er- 

go fimplicitas a no 

bishabert.vt ncmini 

noccamus : dc- 

bet&prudentia,nc 

Cdecipiamur 

ab aliis. 

NccmuUndi 

^374 

cnmiquotics prcmcretur,matremcius,fratrcfq; inmu 

rum perdudos palam.vtpoiTcnt confpici, verbcrabat : 

cofdequc pra.'cipitaturus, nifiquam primum reccdcret 

minabatur.VndcHyrcanumquidcm plustimor,ac mi 

fericordia quam iracundia c6moucbat:Matcr vcro eius 

monem,& filios eius,vttoIleretcos.Simon autem pcram 

bulansciuitatesjcjuxerantin regione!uclx^,& foUicitudinemgerensearum 

dercenditmlericho ipfe, Sc^Matathiasfilius 

eius,&Iudas, anno centefimo {epuagefimofc- 

ptimojmenfe vndecimo. Hic eft mefis Sabach. Et fiifcepit 

eos fihus Abobi in muniriunculam , quasuocatur Doch , 

cumdolo, c|uamsdificauit,& fecitcisconuiuium ma- 

gnum,& 

abfcondit illic viros . Et cum inebriarus eiTet Si- 

mon^&,fihj eiu.s,furrexit Ptolemxus cum fuis,(5i fumpferuntarmafua,6c.intrauerunthi 

conuiuium :,8coccideriit 

eum, &:duosfiiios eius,etquofd3pucroseius.Etfccitde- 

tributa. Et mifit alios in Gazaram tollereloannem,ct tri- 

bunismifiiepiltolas,vtucnirentadfe, ctdareteis argcn- 

iiat intcr dccipcrc a tum,ecaum,etdona. Etalios mifitoccupareleru(aIem,ct 

c|ucmlibct, & aba- 

hodecipipoffc 

b Et c^ttra fermn. 

)ium lM>}n's Ifteloa 

ncsdux ludeorum 

fimul, & Pontifcx 

virtutum vir fnir, 

ac multaopcrami 

rificaconfecit.Hic 

quoquc aducrfum 

ceptioncm magnain lfrael,etreddiditmala probonis.Et 

6 

fcripfithxcFtolcm?us,ctmificregiut mitteretci exercitu 

in auxilium,et traderct ei ciuitates 

rcgioncm,ct eorum,ct 

niontem templi. Et pr^currens quidam nuntiauit loanni 

inGazara quiaperiitpatcreius, etfratrcs eius,etquia 

mifit tc quoquc intcrfici * Vt audiuit autem vehcmen- 

lerexpaaitjCtcomprchcndit uiros, qui vcnerant perdeb 

rc cum, et occidic eos . 

Cognouit enim quia qujerc— 

bant cum perdcre . Et ca:tcra fcrmonum loannis , 

Hyrcanqs bciium gcrens, &deuincens , Hyrcani nonienacccpit, 

aca Romanisiusamicitiaipoftulans ,dccreto 

Senatus inter amicos rcUtus cft . Quahtcr autem 

Wili^ lofcphusdccodem Hyrcano narrct ad manifcftanda 

"*^"'^' 

£a,qufin finclibriMachabsorum breuitcr didalunt, 

nonincongruum vidcturnobishicponcrc. Poftquam 

cnim de Simonisuiftoria aliquacommcmorauit,de 

fine eiustaliterrcfert.Ethicautcm rooritur inconuiuiocaptus 

infidiis PtolemsBi generi fui, qui eiusconiu 

gc,dnobufquc filiis in cuftodiam conclufis , ccrtos ami 

cos mifit , vtloannem tcrtium , cui & Hyrcanus fuit 

nomcn.mterficcret. Cognitoautimpctu,quiparabatur 

adolcfcens adciuitate properabat.populo fretus,tem,quicuadt;tts eius doium pugnauit fortiter polica 

cvntra 

' 

nihilplagis,autin- 

tcntata nccc pcrtcrritamanusptcn 

dcns filiura preca- 

I batur , ne ucl fuis 

fraûsiniuriispac 

ccret impio.Siquis 

deipfa mortemfi- 

3 bi a Ptolcm^ ppo 

fita immortalitatc 

4 duccrct meliore , 

j dummodoillcpce 

naseorum, qu?in 

domumfuamcon £ 

tra fas admififlet 

expenderetloancs 

aut nunc obflinationcm 

matris co- 

gitas,acprcccscius 

audiens ad irruendu 

impcllcbatur , 

7 moverberaricara, 

8 laceranqucconfpi 

9 cicns cftoeminaba- 

tiir, totulia. plenus- . 

10 doloris crat. Ob 

II hocautemdiutra- 

12 fta obfidionc fcria 

tus annusaducnit, 

1} quc fcptimo quoqucorbc 

apud lu-p 

dôsccflarc moris 

14 eft, cxemplo feptimorum 

dicrum.Et 

inhoc PtolcQJ.obfidionis 

rcquiem nadus^fratrib.Toannis unacum matrc 

occifis.ad Zenonc confugit,quiCothila cognbminatus Thefaan» 

cft.Phialdcphigtyranum.Antiochusautobca, qiia:pcr Daud. 

Simoncm paflus fucrat iratus,in ludxam ducitcxerci- 

tum.ibiq aflidens Icrofolymis Hyrcanum obfidcbat.il 

Icaut p4icfa£to fcpulcro Dauid ,qui rcguniditiflimus 

fucrar , ablatifq. inde pccunisE plus qua tribus millibus 

tdentorum Antiochopcriuafit trcccntis ci talensdaiis 

ab obfidione difccdercprimufq. ludjeora priuatisopibus 

alcrcpcrcgrina cjepitauxilia.Rurfuliûctucquando 

Antiochus contr» Moedos bello fufcepto tempusei 

vindidxpr^buit , confeflim aducrfus ciuitatcs Syriae 

pcrrcxit,vacuaspropugnatoribus cflctatus ,quod erat 

vcrum.Mcdabam quidem & Samogam cum ^ximis, 

nccn5'& Sicima & Garizim ipfc capit,& fuper his Cit roreph.li.ij. 

theorugenus adiacentiafanojocaincolentiu excmplo smnqx. xj. 

cius quod crt lerololymis adificato.Capit aute Idumf se 

quoquenonpaucasaliasciuitates,& practcrea Aboracu 

& Manflam.In Samariam ucro ufque progrclVus (vbi 

nunc cft Sebarte ciuitas ab Herode rcge condita) ex om 

ni partc cam concludit,filio(quc fuos AriftoboliJ & An 

tigonuobfidioni.prafccit. Quibusnihil rcnitetibus ad 

hoc famis neccfticatcquicrat 

intra ciu itate ucncrut,uc 

etiam 

conira eum,C^ defcadit , & ttnmtl.idMm ualde magnifice po/i pa 

trem juum idco dicn:Et miGt.uiiws Jateilitesfuds. 

7 In Gzto.lo.i.cumcapere &occid€re. 

8 Ettubn.ExercitusIoannnis. 

9 Mifitcpift.ut ue.ad fe,&c.& prxcu,./. fatelUces TtoUi 

mjei ad 

niiffos prA.atiiii 

luca. 

10 Qaidiim. De puens Simoms^tjuiaVtolemieusnonomnes oc 

ciderpiyf d alifios < .v cis,MC diiium ejtjupra, 

H "iûncuuitlo.l^teuaderct di£la pericula. 

12 Vt audi.aute uchc.cx.i.admtratus fuitde dolofitate taia. 

I } Etcomprehendit ui.qui ue.pcrdere eum.£f eodcm mo 

Vtviemeus de 

doprouidit aiijs peruuUs joU'ter,& proutde, &fti, 

fraudatusfuitafuapeijima 

intentione, ;; 

^^ 

14. Et ccterafermonumloannis. ^«ii»f

I 

Ariftoholut 

237T Glofordl.&NicoIaidcLyra. ^37 16 

ctiam infuctam carng cogcrJmr attingcrc. Igitur Antio 

A diumadiutorjfibi aduocat, Spondmmcognominatu. 

quicu prompracisvoluntateparuiflct, abAriftobolo, 

& Antigono fuperatur & illc quidc ad Scytopolim vfq. 

pcrfequcntib commemoratisfratnb.crfugit.Hi vcro ia 

Samariam reuetn, 

& multitudinC intra 

murii itcrum 

compcllQtA cxpu 

gnltciuitaic,ips2q. 

diruunt. & habitatorcscaptosabducunt. 

Prolpcrcaut 

geftis itaccdcntib. 

aiacritatcmrcfrigc 

fccrc non fincbant,fcd cii cxcrcftu Scytopolim vfq; ^cc 

dcntcs,5c ipfam pcrcuflcrunt «ScagrosintraCarmcUum 

oes intcr fc partiti lunt.Sccundaru rcrii Ioannis,& filio- 

& e?u.'"h"!' '"^'"sirtuidia fcditione Gcntiucocitauit.multiq.aduer 

"fuscoscolicftinon qu!cfccbat,donccaperto bcllo deuiftiluni 

. 

RcliquGvcrotpsIoanncscumfortunatiffimc 

jg viuerct,& optimercspcr ann.55. adminiftraflrct,quinq. 

rclidis libcrismoriturvirplanebcatiflimus, &quinul 

la dcdiflct occafioncm cureiuscadc fortunaquifpiam 

qucrcrctur. Dcniquctria,vel prxcipua maxime folus ha 

bcbat . Na &gentis princeps,& Pontifex erat, & pterca 

loCcf\x. li.ij. prophcta cu quo Dcus colloqucbatur,vt futuroru nihil 

antiq.c ,7. pcnitus ignoraret , quia etde duob.maiorib.filiis fuis

-^ni 

^ fcfticulorum verniiculos gencrans.ac prxrerea crebcr an 

h hclims, & intcrrupta cum fufpiria, membrorumqi om* 

nium contraftio fatigabat.vt qui hxc ad diiiinitatem rc 

ferrcnt pocnas eas cfic diccrent Sophiftarum . lllc autem 

quamuiscumtotvitjorumcruciatibus luflaretur, vita; 

tamcn cupidus crat,& remcdijs excogiratis falutem fpera 

ly"'"' bat. DcniqilordanetranrgrcflrusapudfCalliroenaquis 

calidis vtcbatur , qux in lacum feracem bituminis , qui 

j^fphaitisvocatureffluctes,produlccdinepotabilcsfunt. 

It>i aurem CDrpuseius.quod mcdicisolco calidiore foue 

ri placucrat ,in arcam plenam demcrfum itadiffblutum 

eft, vtctiamhmiinaquafi mortuusrefolutatorquerct. 

Deindeperturbatisqui cumcurabanf,3d damorcm quidem 

il'orum refpicerc vituscrt . Dclpcrata vet6('alute,5c 

niilitibusquinquagenasdrachmas,multamqjpecuniam 

rcôribus.atquc amicis diuidi luflit.Cum autem redics 

ad Hierichuntcm vciîflet, atra iam bili corrcptus, & ipfa 

pcnemortcimmutatus, fadumncfarium excogitauit : 

collc£los cnim cuiufqne vici cxomni ludxa nobiliores 

jn locum cui nomcn eft Hippodromo cocludi pr^ccpit. 

J Deindeforore Salome, &t Atcxandromaritociusadfc 

vocatis.Scio inquit mortem mcam fcflis,gaudijs celcbra 

' 

I 

turoseflreludzostvcumperaliosliigeri potcro: &clariflimos 

honorcs aflequi fepultnra:,fi qux iplc praccipio fcy 

ccritis.Hosviros,quihabenturin cuftodiacumanimam 

" 

£ cfflaucro.ftatim railitibus circundatos occiditc, vt ctiam 

m tinuifamihiomnisIudâ,omnifqi domusillachrymcr, 

& (imul cum his mandatis,legatorum,quos Romam mi 

ferat, cpiftolxfuntallata;, quibusAcmen ancillam iuflTu 

Cacfarisinteremptam,& Antipatrum mortcdamnatum 

cfleindicabatur.Quin,& fiparcreum inexiliumdarcmal 

lct,id pcrmififleCiefarem.tcriptum crat.Hxrodes autcm 

"^ 

' 

*" 

LMachab. 

paululum hoe nuntio rccrcatus , rurfumquc doloribus 

vi£tus,naminedia -tuflifq-, paritcrviolcntia diftendebatur 

, flatum prjcuenirc conatusefl: . Sumptoq; maloctia 

cultcUumpopofcit.fcftumenimcomedereconfueuerat. 

Dcindecircumfpe

^ nifeftat.vV 

m9 GlofTa ordinaria 2380 

lofephus in 18 lib. antiquitariimcommcma 

Arat:quidceodcmreferthocmodo.Tcrtiiim,inquit,annu 

cum forteCxfarcam, 

q,j^ priusturris 

Strationis vocabatur,aduenit,vbi in ho 

ciuibus crcxir,votiuo,vt vidc- 

Weph,li.an- Imperij ludxactotiusexplcuerat, 

•iq.is.cy. 

norcm CaEfaris fpcftacula 

batur.falutis Cacfaris dicCumquc illuc totius prouincix 

viri honorc, & facultatibus pracditi conucniflcnt, lccundo 

fpedtaculorum dic indutus vcfle fulgcnti ex auro, argcntoqj 

mirabiUtcr contexta , incipicnte die proccflit ad 

thcatrum,vbi cum primo fohs radios argcntcx vcftis pre 

mio fufccpiflct.rcpercuflb fplendorc duplicatam fpc iamiam rapior in mortcm.Scd (ulcipicnda cft fcntcntia; 

quam Deusftatmt. N3m,& viximushaudcontcmnedi, 

& longxuitatcm.quibeata 

ci^ 

putabatur.cxplcuimus.Et 

hJBC dixiflct,vidolorisvchementius agitatusinftantcrad 

C 

palatium rcportatur.Cumqidiuulgarum cftrctcumpropcdicm 

moriturunijingcns multitudototiusaratis, & fc 

xusconucnicns,morcpatrio, fupcrcilitiaftrati omnipotcnti 

Dco pro rcgisincolumitatc fupplicabant . O mnis 

autcm;domus rcgiaplandibus,& gcmitibus perfonabat. 

Cum intcrim rex ipfc m cxcclfo folario recubas, & deor 

fum rcfpicicns,ac pronos proftratofquc omnescum fleti 

bus praeuidcns.neiîpfe quidem temperabat a lachrymis: 

verum continuis' quinque diebus ventris doloribus cru 

ciatus.viram vioIenterabrupit,quinquagefimum ^tatis, 

& quartum agcns annum.rcgni vcrofeptimu. Quatuor 

ctenimfubCaioCaefareannis regnauerat, PhilippiTctrarchiam 

tribus annisobtincns,quartoautem etiam Hg 

rodis fibi adiugens,tribus autem reliquis annis lub Clau 

dio Cafareexaftis . Poft Agrippam patrem regnum lu- 

dasae tcncntemannisfcptcm, fitiuscius Agrippa a Claudio 

fubftituitur m regnum,quod tenuit annis i^.hoc cft 

vfquc ad fecundum annum Vcfpafiani.quando vrbis ex 

lofephui it cidium fadlum cft.Qualiter autcm lolephus dc hocnar- 

Agrif. ret,hoc in ioco ponendumeflecefcmus.Claudius,inquif, 

Agrippam filium Agrippa; ludarorumrcgemconflituit, 

E^licemver6totiusprouincijc,Samari5quoque,& Galilc^, 

& rcgion is.qu^ dicitur trans lordanet» . 

procuratorc 

mifit.Etpoft paucaaddidit ha:cetiam. Inflammatur autem 

, & fcditio accrbiflima a Pontificibus aduerlum Sacerdores,& 

primosplebislcrofolymorum: Quorum fin 

guli conqua.Tentes fibmietperditorum mucnum, & nouis 

rebusgaudcntium manus,ducesfemetipfos propri^ 

faftionisinftitucbant. Quiconfligentcsadinuiccm,prini6conuitijslaccfcere,tum 

deindc& faxis inuicem (fcrncrcjucc 

quifquam eratqui coercerct,led agebantur om 

n ia tanquam in vrbe non habcnte rcdorcm. Igitur iôn- 

tificcsin tanram venere penuriam,vtlbant,prascipue 

in dicbus fcftisficarij plcbibus admixti .occultatispugio 

' 

nibusobcrrantcs.vtquifqucdcfignaruscisficominusin 

cedcrcr, cum pcrimcbanr, & arte nefaria cum corruiflet 

is.qucm occulro vulncre ftraucrant.tumideipfi percuflb 

rcsvclutindignarifcfimulabant,aduerfijscos,quih^xin 

media vrbccommitrcrcnr, arq; hocmodoocculracoru 

facinora permancbant,& pnmumomniumabhislona 

ihas Pontifcx interficitur . Poft illum quam plurimi iugulantur, 

ita vt iam ipiis mortibusfflct grauior mctus 

mortis.duni vnulquifqi quafi in procindu fcmperpofi- 

autem 

tus.pcr momcnta fingula fpcrarctinterfici . Cum 

Claudiusannisi4.inimpcrioexpletis mcnfibusfeptem, 

dicbus 28.dcfunduscfltt,Ncroacccpitimperium,quod ^«': 

tenuitannis i4.menfibus7.& diebusiS.Huiusfccundo ^*'^' 

annoFeftusIuda;a;procuratorfucccflit F^lici,aquoPau ,5,.' 

lus Romam vindlus mittitur,biennium in libcra manes 

cuftodia.Pofthocadpraedicandumdimittiturinecdum 

de co narrant 

Ncrone in tanta erumpcntc fcclcra quanta 

Hiftoriae,IacobusfraterDominicum 30. annislcrofoly 

moru m rcxiflêt Ecclcfiam,feptimo Ncronis anno lapida 

tur a luda£is,vindicantibus in illo, qu6d Paulum interfi- E 

cerencquiuerunt.FeftomagiftratuiludacxfucceflitAlbi 

nus,AlbinoFlorus,cuius luxuriam,& auaritia, cxtcraqj 

non fercntcs ludxi contra Romanos rebellauc • 

flagitia 

rut Aduerfumquos Vefpafianusmagiftermilitiae tranf- 

nfiflrus,plurimas vrbcs ludxx coepit. Primus Ncro fuper 

omnia fcelera fua etiam Chriftianosperfcquitur.Qiioru 

cximios RomxPetrum crucc , Paulum occidit gladio. 

Hicinremilitarinihilomninoaufus, Britanniam pene 

amifit.Namduofubconobiliflimaoppidailliccapta atquceuerfafunt 

. 

Deniq-, Nerocum aSenatuquaercrctur 

adpoeuamepalatio fugiensadquartum vrbis miliarm 

infuburbanolibertinifuiinter Salariam, &Nomentanam 

viam femcr interfecit,anno aetatis 3 2.atqj 

in co om 

nisAuguftifamiliaconfumptaeft. Poft Ncroncm vcr6 

Galba in Hibcria , Vitcllius in Germania, Otho Rom« 

imperium arripucrunt.Galba.j.menfcimperij fui in mc Gaiii 

dio Romanx vrbis foro capite iruncatur . Vcfpafianus Vefp 

duobus praclijs fuperatos ludaeos ad muros compulit. Oth( 

Vitriacum , alias Vena ^'" 

Othotertiorcgnifui mcnfeapud 

tium,propria tnanu occubuit.VirelliusaVcfpafianiducibus 

occKus in Tyberim proijciturRomanorumfcpti 

musregnauitVefpafianusannisS. mcnfibus ii.dieb 22. jof„ 

Qui apu d ludxos Impcrator ab exercitu appellatus,& bel 

lum TitofiliocommendansRomam per Alcxandriam 

proficifcitur. Cuiusfecundo annoTitusIudaca capta, & 

lerofolymisfubucrfisfexccnta 

millia viroru inccrfecit, 

fcicns aftirmat fexcenta millia virorum 

lofcphusvcro 

gladio & famtpcrijfle,& alia centum milliacaptiuorum 

publice vcnundara. Vt autcmtanramulritudo icrofolyinisrcpcriretur,caufam 

Azymorumfuiflcrcfcrt.Obqu^ 

exomnigenteludxi adrcniplumconfluenres vrbc.quafi 

carccrc funt inclufi . Oportcbatn.in ijfdcm dicbusPa- 

fchxeos intcrfici, in quibusSaluatorem crucifixcrant. 

Colligiturautcmomnctcmpusin fimilcm annumVcfpafiani, 

&nouiflimam Icroiblymorumcuerfioncma 

quintodccimo anno Tybcrij Celaris,& ab cxordio Euan 

gclicx pixdicationis anni 4^.A 

captiuirare autem quani 

ab Antiochoperpcfli iunt,anni 2j8.PoFr6aDarij lecun 

do anno.fubquorurfum templum^dificatumeftânni 

quingcnti nonaginta.Aprimaautcm a:dificationctein- 

pli iub Salomonc vlquc ad nouiflimam cius ruinani, 

qua; fubVefpafiano fada cft an.mil.ccnt 2. 

\

31. 

r.ttp.f. 

>»::». 

,38r 

ILMachab 

Ittcipit Secundus Itber MAchdbeorum. 

'-nrx^ Ecundus libcr hifloriac Machabjcomm licet 

^"' ' 

breuior fit priori ciuldcm opcrislibro in hiflorica 

narrationc,antiquiora tamc quodam 

modo rcplicat tcpora, excepto quod illc Alexandri 

magni Macedonis in principio fui facitbreucmcommemorationemj 

& Sclcuci Regiscogno 

mento Nicanoris in ludsos commcmorat iftc beneficia, 

quem hiftoria antiquitatum lofephi , & chronicon Eu- 

C A P. I. 

^T^âtribusqulfuntptr^êgyp. * Comcftor. Sccundus 

1. liber Machabzorum noncft hiftoriae perfccutio, 

Xed profccutx reca- 

pitulatio 

cpiflolaquam fcribit 

ludas Machabxus,&ScnatusIu 

erb.c.u. 

9.383 

GIo.ord&Nicolaidel!yra. 

.384 

diô.Ifgitur multo anteDemftnum,e(rcdcfun» s. ^^,, 

tumdilirordct 

t to. it n&. a HiHifjeUt yvbis Deus, &c. 

^ Rupcrtus.Nuncappcn 

dcndumqualis ifta faluta- 

tio fit • Quomodo dcbuit 

fraternachar»tas, ita faluta- 

uitA imprccatacftfratrib. 

fuis ludiis , quorum vtiq; 

cor non fueratadapertam 

in legc. Si cnim adapcrtum 

habuiflcnr, ncquaquam fc- 

ciflTcnt quod ctat con tra lc 

ciatvobisDeus,&: memincritcedamentirui, ^ 

quod locutu.s clt ad Abraha,6Îiaac,&: lacob 5 

fci uorum fuoiu fidelium,& det vobis cor om 

nibus vt colatis eum,&: facieds cius voluntate 8 

cordemagno,&animovolai.Aclapcriatcor 

vellru in fua , 8în 

lege pceptis fuis, & faciat 

pacem. Exaudi.itorationcs vcftras,&:reconcilictur 

vobis , nec vos dcfcrat in tempore 

toq; communi confilio.acdccreto, vt nullo modo dies il £> 

laablq; annua cclcbritatcpertranfcat.y^jj.inquiunr, /m- 

crt.Hicrofolymis. St«p/j/«»f 

(inquam ) v.!b:Syin tribulati(U 

ne.^jr- irirpetu,&c.\Qi\x fuit U 

latribuIatio,& impetus?i'.v 

qto rece/Jit !afov,&c.Hoc fui t 

initium idolorum.quod la 

fon impius, 5c non Sacerdos 

, fcd ab impio rcge fra- 

9 tri Oniae.contra fas, fupcr- 

10 pofitus.afandatcrra reccf- 

1 1 fjt, primum mente , deinde 

12 ctiacorporciauitus,6c pro 

13 fugus.Cum.n.illiambicti, 

14. &pccuniaspromittcmirex 

malo. Etnunciiicliimus orantcspro vobis. 15 annuiflet.&obtinuiiletprin 

gcm.&praEccptumDomi- b ReiTnante Demetrio anno centcfimo fexa- ^^ cipatum flatim ad gentilc 

• *7 ftumcontribulesfuostraf 

ni vrxdificarenttemDlum. /"? i r 

ira.ii. 

Dm it. 

• r i 

KareinTru SgvpJi ; c geiimo nono, nos Aidxi fcripfimus vobis .g' fcrrecep.t.DdndccuminE 

ip malis proficiens,multasci 

uium flragcsdediflet,finem infidiarum fuarumconfufio 

ricm cocpit,& profugus abijt,&c.t.r(/Ko,inquiunt,fa/iy»-

isSy. 

iemnenres,atq,id 

circo fc(Uim dedi- 

eationis iilius fuici 

pcre dctreclabant. 

Proindc notadum 

quod primaadmo 

Bitioncfcqucnsali 

quantulum acrior 

iit.Namprinufalu 

tatiodulciscft:infc 

cunda, traterni nominisdeeft,dulccdo.Diciturque,Vo- 

pulntcjHieitHierofo- lymis 

, &c, adicdto 

II.Machab. ' 

^•J« Ruper. Communedecietum gentisIud;corumfa- 

A 6lum Hierofolymis fcripfcrunt ad eos qui erant in Ac- 

10. dc gypto,femel,& iterum.Perquoddaturintclligi.quodad 

r'" primarn viccm non obtemperaucrinr, vtpotcaliud tcm- 

^^''^' 

plum habcntes,& templumquod cratHicrofolymisco- 

Cao.L 2^86 

Peripatcticus Philofophus effe agnofcitur 

, aui ad Philo O 

metorem Ptolemaumcxplanationumin Moyfcmcom • 

mentarios fcripfit vt Chronographi produnt.-quoetiam 

intribulatione,&impetu,quirupcruenicnobisinifl:isan- 

nis,ex quo receflit lalon a ianda terra,6i a rcgno.Porta fuc- 

cenderunt,& clfLideruntranguinem innoceiuem . Etoraui 

mus ad Dominum,&exauditirumus,& obtulimus facrifi- 

Afije rcgnabat AntiochusEpiphanes. 

cuim,&{iinilaginem,&acccndimusIucernas,&propo{ui- l 

mu.spanes. EcnuncfrecjuenratediesSccEnophegiiEmcniis 9 puichri fcrmonis 

. Caslcu . Anno centelimo 

odogefimo oclauo, pipulus qui \:Sprinc,6,o vf: 

eftIeroio!ymis,&in.Iuda:alenatulque,&Iudas,Ariftobolo 12 que adfincmfcrfe 

ma 

deantmalibus.Simila;jô,farina eji frumenti dtiicaiiffi 

tna, dequa fiibant p-ihcs propcftlionum. 

p Et nu nc frcquentatc.f./iflg»//r annis ctlebratf. 

10 DicsScocnophcgi^. i.punfii.ationis tenipli,qnam conflituit 

ludas ocio diebus celtbrari a quintadccima die men/is Casleu. 

11 AnnO CcntcCimO . Hic confcquenier ponitiir declaratio , feu 

confirmaiio diî, f. de tribulatione , qu^ fuperuene>at eis ternpure 

.Antiochi : & hocfitper quandam eptfiolam in êgypium tcmpo- 

ccn- 

re Iud{ mffam,cuius tenor hic recolitur,rum dicitur .- Anno 

tc6mo oftogcfimo odauo populus, qui cfl 

lcrofolymis, 

&C Sed hoc videtur faljum , quia data eptjivljn prfcedentts , 

ûa Juii fcripta pefl mortem lud^ quafi\iginti annts t.Ais eSt,anno 

J6y.vt diUum efi. Et fic ludas Ivngo tempore jcripfiffet pojt mor 

tcmfuam, dtcendum qubd in epiftota ludf numeratio annorum non 

incipit aprincipio regm Gr^conm ftiut alia,fed iinte, vt hicinnuit 

^lo.fed vbi incipit,no» dicit . Totejlautem dici rationabtliter,quod 

M I^.yl L 1 l t l\^. 

incipit 

t Moral.aufcmtcmplumDominicftquilibctfidclis fi- 

Dticaiionii cutdicitur i.Cor.j.f. I emptum Domtm fanHumefi,qu(,ac(iis 

TOj.Et hoc tcmplum dcbct dcdicari ad fimiiitudinem ma 

tcrialistempli ,in qua dcdicationcEpHcopustcmplum, 

vcl ccclcfiam circuit,& . aqua aijscrgit Et iftccircuitus fignificat 

in nobis diligcntcm conlcicntix dilcuffioncm 

pcr pcccatorum propriorum rccordationcm,& afpcrfio 

aqugbcncdid^ cflfufionem lachrymarumpcrvcramcotritioncm,dc 

quibusdiciturlfa.j^.c. /^«t^jwto tibtomnes 

annos mtus ir, amuritudihe amni i me.r. 

Itcm in pauimcntocfclefi^fcribiiur alphabctumGr? 

cum ab angulo in angulum tranf ucrfalitcr, pcr quod fi- 

gnificatur dclaiptio mandatoru in cordc iufti. Pro.;.». 

itnbe 

inepiliola lude numeratos. 

-^ 

1 2 Ariftobolo magiftro VtoWmxi.f.^Philometoris quifuit ne 

pos .Antiochi Epiphanis, vc ofieiijum juit Dan.i 1 . & adbuc ojiende 

tur infra ^.cap.& per conjtquens fuit lempore Iud£ Machabait, vt -c 

patet exJupradiWs i.lib. Huius autim Vtotemxi dicitur .Ariflcbvlus 

, magifier quia fecit fibi comnientarios fuper libros Moyfi , & 

eratnatient ludms. Ideo Jubditur. 

I j Qui efl dcgcncre. yn8orum:Chrifius enim a Cbrifmate di- 

citur , defcendit tnim ab .Aaron, lamen linea nâfaterdotaiis non 

peruenit vfqueadetim. 

14 Salutem.f.

Mîui. 

2387 GIoflordi.&NicolaideLyra 2388 

'^ Antiochusruperiorcm prouinciam pcrcurrcns audiuit 

A ciuitatem PcrrarumdiuitijsexcellcntcmElimaidamno 

mine.prcciofiflimumquc templum in ca Dians,& omni 

fpccicornamcntorum plcnum:inrupcr& arma,& lo 

ricas rcliquiflc audicrat filium PiiiUppi Rcgem Macedonum 

Alcxadrum. 

Commotus crgo 

cgreditur cotra Eli 

maidam,& obfidcbateam. 

Hisvcro, 

quiin cacrant minimctcrrjtisimpctu 

eius.neque obfidionc.fcd 

pcrtinaci 

tcrrcpugnantib.pc 

nc deceptusdifccffit.Nam 

cxcuntesci 

qui nullarcnus cgit pcccatum.fcd tantum cogltauit.nuHoD 

rcatu tcncnir. Si autcm Polybio vidctur.ideo AntiochQ 

vitam fui(Tc multo plus vcrifimilc creditur proptcr tcm- 

pli Icrofolymitani facrilcgium rcgcm pcrijllc. 

a Ver omnia Deu4 bentdiHM, &c. 4« Rup. Ifta gratulatio ^'•'i» 

ma^nificegratiasagimusipfijVtpotequiacluerrustalcmRc ' 

gemdimicauimus. Iplc cnimebullircfecitdcPerfidc cos, ^ 

qui pugnaucruntcontranoSiScfanftamciuitatcm.Nacum 4 

inPcrfidecirctduxipfe, 6c.cumip(oimmcnrus 

excrcitus ce- 5 

cidicin tcmplo Nane?,coii{iIio deceptus Saccrdotis Nanc^. 7 

Etcnim cumea habitaturus venit ad locum Antiochus, &; 8 

araicicius,fcd vtacciperctpecuniasmultasdotis 

Cumquc propofuilTent eas Sacerdotes Nanca: , & ipfe cum 

buspaflfionibusintcllcxit quod morcretur.Conuocanfq; 

amicos raorbumfuum eis atroccm efle indicauit , con- 

fcfllis hic ideo fcpatiquod ludaiorumgcntemaffligens 

lemplumfpoliaflct. Dcumque contempfiflct, quwi- 

6to illicoexpirauit.Vndemiror Polybium Mcgalopolitam(quivir 

bonuscxiftcnsjdixit idco pcrijflTe Antiochu, 

quiavoluittcmplum 

Dianxin Pcrfidc dcuaftarc . 

Nam 

qui 

dc impiorum intc Jf^'"«' 

ritu , ad commcn- "^' 

dationcm fpedlat 

locifanai,& cius 

cuiusin Acgypto'_fi 

militudincm fccc- 

ranttcmpliDci,^ 

vcrc folum illud 

fandlij debcrct ha- 

^ bcri,quofoliusapnomine. 

10 

parucrit manifcfla 

ir qugda Dci virtUs, 

vindi^âs cxigcns 

dc his,cjuicunquc 

inhonoraflcnt U-' 

uitate fugaucrunt, 

5 & paucis 

pcrfequebantur 

cumvfquc Babylo 

niam,vbi cum poft 

multam fuorii militumamiflionem, 

cflet ingrcfllis iiitra ambitum claulcrunt 

phani, 

tcmplum 

. Cum autem intraflct Antiochus 

apcrtoque 

occulto 

aditu mittcntcs 

templi lapides pcrcuflTerunt ducem , & cos, 

quicumeoeranc, 62 diuiferunt mcmbratim,6ccapitibus 

venifletquidamde a : 

Iud,&quauisproptcr 

pcccata 

Pcr omniaDeusbcnedi

8c/ 

^ k. Nos crgo qnod 

A inccrtiim eft dere- 

ad ea 

linqiientes, 

qiis 

certa canonicorumlibrorumat 

tcftatione efle ma 

;! nifcftumeft, ca!a- 

' "• xnum couertamus. 

a Cumm Vcrjidcm 

dncerentiir pjty(!,etc. 

oflSc. * Ambr. Confi- 

h deremus aliquid, 

. terpocnas 

quodincaptiuitate 

geftura,Iummum 

tcnHit honeftatis 

decorem . Nullis 

cnim aduerfis-honedas 

impcditur, 

quzinhiseminct, 

& magis prsccllit 

quaminprofpcris. 

Intcr vincula ita- 

lI.Macliab. 

CaD.I. 

vâp.i. 2590 

mefisCasleu purificacionemtempH,ncccirariumduxiiTiu.s i Icntio ignem rccon D 

fignificarevobis,vt&vosquoqueaeacisdiemSccenophc- ^ 

• o/j 

• 

j /i-* ^, ., , J 

dituf.-Nonillisnu 

i diofuuaurumde- 

gia::6

239t Glo,ord.&NicolaideLyra 2592 

â sacerdotes autm a Saccrdotcsautcm pfallcbanthymnos, vrquequoconfumi-PC 

,40.^ SSÎmo^^r gi: F^^ cfl" facdficium. Cum autcm confumptum cfla facri 

ncra orationu Apo ncium,cxrcfiduaaquaNcemiasiuilitiapidesmaioiesper- 

flolus ede fignififundi.cat ad Timothcu Quodvtfadumcft.ex cisflamma accenfaeft,fcdex 

fcribcns.qux com- ^ _, ^ 

plcftitur h?c ora- 

tio. Exoro primo 

omnium fieri prc- 

cationes.orationcs, 

gratiaru aftioncs, 

poflulationes. Hlimilitatis 

noflrscft 

deprccari,magnificcnticDcicftorari, 

fidci cft poflulare, 

t confcffionis 5c lau 

T.q.T.fieut 

eunacht». 

discftgratulari. 

Lib. j. 

offic. ^ Amb.Nccmias 

cjp.14. fccum dcduxit iUo resNephi. 

rum Sacerdotu nc- 

luminc quodrefuifitab altariconfumpta eft.Vtveromani 

feftatacltres,renuntiatumeftregiPerfarum,quodinIoco, 

" . - ^ . 

in quo ignem 

abfcondei ant translati fuerat 

hi,qui 

Sacerdo 

tes,aqua apparuit,dc qua Necmias, & qui cum eo crant purificaueruntfacrificia.Confiderans 

autem rex,&:rediligen- 7 

tcrexaminans,fecitci tempIum,vtprobaretquodfadum 9 

inucneruntignem, D 

fed aqii5 cralTam , 

&c. Orabat N?emias 

pfallcbant Sa 

cerdotcshymnum 

Deo,&c. 

b ^pptUauit a-tffu L't>i 

T^remiar, &c. * Ru» via, 

perrus. Dicmillfi, 

fiue facrificium illud 

appellanit Ncc 

mias,Ncpthar,qa 

interpretarur.Puri. 

ficafio,quxalia,vcl 

crat.Etcum probaflet,Sacerdotib.donauitmuItabona,8îo aherius ranonis 

1. I- o/ • • 

^ r > •L L - '' erat,quam Purjfica 

alia,atquealia munera,8âccipiensm«inu luatribucbat j^ tio mcfisCasIeu,dc 

cis. t Appellauit aucem Nccmias hunc locum Ncpthar, 13 quafupradiximus, 

quodinterpretaturpuiificatio. Vocaturautcm apudplu- J^ pui punfil:aS^^'^''^? 

potes, quiprofedu 

ri dc patrio folo.facrum (ncperirct )ignera abfconderat. 

B Venicntcsautem, vtpatrum lermonceft prodituni,non 

inue 

NICOLAVS DE LYKA. 

1 Cum autcm confum. Ter Igmm ulitnsdatm; erat enim 

oblatum in holccauftunifquod inceniebatur totaliter ad honorem diuinum. 

2 Ex refidua. Quf nonfuerat afperfa Juperfacrificia,& ligna, 

liccm\zs.f.lapides laierates altaris. 

4 EKCKAim.îmiliterdiuinitus. 

5 Sedcx lum.Q,uiamaiorflammaconfumitminore«t, 

6 Vt ver6,&C.H'C confequenter ponitur dicite celebrationis ap. 

probatiOfCum dicitur.Vt vcrd'i»di£la confumptiofacripciorumper 

ignem cxli'us datum. 

7 ConGderans,&c. Hocnoneratfa£iumhumanim,feddiuijtum. 

8 

Btrcm.T^fortefuiljetibialitfuidfiSiitium, 

$ Fecit ci tcm.Siaccipiatur hicfa&io propri^yilie rexfuit Da- 

rius,cuius anno 6.confummatum ed templumfecundum l.Efd.6.& 

hoc conjonat dtHis Hebr

' 

-^393 

ILMachab. 

fl"i::S'£Z ^'•T '""^' Foph«adiuino rcfponfo 

Cap.Il. 

ad Cchao com,- 

,,n«Fii. Dototcus Cvpt. ""'«cum, vlqucquocxijtinmontcmtJn quo Moyfes 

Epif.Hicptfcflicta 4 afccndit.S^viditDcih^rediratem. Etvcnicnsibileremii^ 

»1.7. 

b .offic. 

P4- 

anrcqiiam opereturtcmplu 

Arcam 

Jcgalctn.&quzin 

eacrSt abfipuit, &. 

inpctramauadam 

abdifccit,aixitquc 

adflafltibus:Profc- 

ûs eft Dominus 

Sinaiincdum; Et 

iterumjVeniet le 

potcntia potmfa^^^&fignS 

, & fignii 

aduetus ipfius erit 

vobis, quandovni 

uerfaigcntcs lignfi 

adorabunt. Dixit 

etiam,Arcamilla 

nemoeripiet, prae 

tcrAaroncm: &ta 

bulasin illarccon- 

ditas nemo intro- 

fpicict,fiuefacerdo 

£ tum fiuc propheta 

rum,praetcr MoyfenclcdumDciEt 

in die refurrc£lionisArca 

primurc* 

furgct , & cx pctra 

prodibit , poncturquc 

in montcm Si 

na,&c6gregabunturadcam 

omnes 

^3^4 

Dcus congrc?3tio-D 

ncm popi*li,& pro t Oeut.j4.a. 

inuenitlocum 

ipcluncs,& tabcrnaculum,& arca ,& altarc 

iftccnfi intulit iliuc , & oftium obftiuxit. Et acceflerunt 

qui^ 

dam rimul,qui rcqucbantur,vtnotarentribilocum,6cnon 

potucruntinucniic. Vtauiem 

cognouitlercmiasrculpans 

ilIosdixir,qu6dignotus crit locus donec congreget Deus 7 

pitiusfiar.TucDe' 

oftcndcthcc, & ap 

parcbir niaicflas 

Dni Congrcgationem 

porro populi 

nuctcncmus, propitiationeDomini 

Dcinoftri agnofci 

mus,quapropitia" 

congregationem populi,&: propitius fiatEttuncDominus ^ 

oftcndct h?c, & apparcbit maicftas Domini, & nubes ciit fi 

toropcratuseftpaf 

nec"%nem Tft'i;,S 

^ Moyd manifcftabatur : t &ficutcum 9 

Ioan./i. 

Diuifio. 

239^ 

A lum fuum &reddidit hajreditatcm omnibus i 

. 

6c reghurti , & Sacerdotium &c ranaificationc, 2 

ficut promiiit in legc, fpcramus quod cito no- ^ 

Itri mifcrcbitur , &c congrcgabit dc fub c^lo mus:vcritatera quidcm defingulis audoribus 

Z2 concedcntcs: ipii auicm lecundum datam for- 

- ' mam breuitati iludcntes.Sicut cnim nourc do- 

"j^ 

mus architc^So de vniuerfa ftru«5lura curandu 

-6eit, ci vero qui pingerecurat,qua: aptafuntad 

ornatum cxquircnda funt, itaxltimadum cft 

li & in nobis . Etcnim intcilcdum colligcre, & 

ordinarc fermonem, &c curiofius partcs fingu- ^ 

las 

quafque difquirere , hiftoria: congruit au- 

abolitxerantrcitituerentur Oomino cii om- '5 

ni tranquiliitate propitio 

, cloritati: brcuitatem vero didionis fe«5lari,& 

licuict t.utauxx.iu.x.v.. ... -". ,3oexecutionesrerumvitarebieuianticonccden- 

fadto illis. Itcmquc ,^ 

ab lafone libris 

Cyrenxo quinquc comprchenfa 

tcntauimus nos vno voluminc brcuia- iS 

rc . 

, 6c fa- '3 

mofifllmum in toto orbc templum recupc- 

^rarent,& ciuitatem liberarcnt ,vtleges qux '4 

Confiderantesenimmultitudincm libro-^^jî dum cft Hinc igitur narrationcmincipiemus 

I or I . 1 ^.1 ,-— „J: ^„.- . ,-},o i-.rT>f'>ri (jp. prxceden . 

I Etreddidithereditatem.y«7/c« habiiantihus inludxa, 

nam habita pace quttibet poterat habitare in hxicditate fua . 

» Et regnum. idefi, locum regni, qui eft hrufÛm, vdpcr re- 

gnum inteUigitur regimen populiy quod habuerumfuccrffiuc fratres 

Machabxi , fmiliter dt facerdotio . Tôn enim potcfi,dici,qu6d tuc 

habutrunt regnum pxoprik , nam a captione regis Sedechix vullus 

fuit rex de ludus vfque ad ^risiobolumnepotem Simonis pradi- 

{iiy qui posi captiuitatem Babylonicam prim'4S ftbi impofuit diadirna 

regniyVt dicit lofeplms lib. i j. 

3 Etfanftificationcm.zrfe^. templum,& Deicuhnm. 

4 Sicut prom ifir, &c. Deut. ô.^^.Siad cardines ccelifueris dif 

/ipatus,inde retrahet te Dominus Deus,&c. 

5 Spcramus. Ex hic promifjione. 

6 Qupd CltO.&C.WaJoM bona trihuendo. 

7 Et congrcgabit de fubcoelo in locum, &c.For, j Et barbaram./«c

..II. 

ift. 

^WJ lI.Machab: C 

Aa 

B 

C x\ P. III. 

cum^ &c. Chryibltomus. Vbique paccm pcti- 

IC/if^tr miis:nihil cnim illi adxquari poreft In 

Ecclefijspacem.in 

prccationibus, in fupplicarionibuSjin prxfationibus,& 

rcmcl,atquc itert.m,& tcrti6,ax,vtfilijDci vocc(ur,quiipfamefficiunt. 

* Auguftin.Tantumcftpacisbonfi, 

vt etiam in rcbus 

propriumquadam pacccuflodiuntcocundo ,gignendo, 

fouendo, &c. 

Eancndo.foctus 

Smon auumdetnbn Bfniamtn , 

r 

I 

mon autcm de tribu Beniamm priepoliius templi con- 

^° 

'I 

fuit lofedcch , qui 

captiuus capti m Eabvlo- 

niam dcdudus cft. 

llitutus contendcbat , obfifientc fibi 

principc 

iaccrdo- 

ciuitate moliri. 

tum,iniquumali(]uidin Scdcumvincerc 

iz Ifti fiquidemomncs 

ij 

gcnus 

in Ponnficatum fi- 

£ 

14 lijpatribus pcrordi 

nem fucccffcrunt . 

Poft lofcdcch autfilius cius lefus faccrdotiu , accepit Sub 

quotemplumrc.Tdificatumcft: &pofthuncIoachim fi. 

liuscius. Dcfundo autcm&hoc.Ioanncsfiliusciushonorcm 

fufccpir;finicnic vcro vitam Ioanne,fucccdirprimarui 

Saccrdotum filius eius laddus.fub quo Alcxandcr 

rcx Maccdo Icrofolimam venir . Poft qucm Onias filius 

,-f 

ICitur 

L A V S 

C A P. 

D E 

III. 

L Y R A. 

Cum , &c. Sicut patet ex ptadlîs m Ul ro fccundo tan 

giiur bnuiier libir^tio ludxorum ebaJliiClittitbus per liidam 

Machabxifiqutnttr defcribituripfius templi 

ccnculiaiio: 

Cuius prin.b pontiur oitafu ,&ftcundb executio jtcCum 

fuhditiir 

que retuliflct . Circaptnnum didtur: Simcn . QuaUum au us Dmiiio. 

exi(r'irei,quia ncv fuit Sacirdos,iutH (fjttde 

tribu Beniatnin. 

12 Contcndebat,5'i/icff Or/w, 

15 laic]unm.idcli,fUtndifficuttatealiquidaltetare. Etdiciturd 

mulits vhdeetiam tnfta ^.{ap. dicitur , arnici Imius Simonis 

qubd 

Jtib alisipftus homicidia ptrptirabattt . 

14 Scd cum vin . Virfe,C£:fuos cogitauit hocfacereper regiam 

pctejiatttr.-.idcb Jubditur . 

-J« Vcnitad 

dcfculor,(icutdidiur Apoc.6. a.iic eq::us ulUs..ii (junjedtbat 

Juper eum h.ihch t artim, & data eli li (orona,& e.\iuii vm 

cens vc i'iH

2399 

GlGfordi.&NicoIaideLyra. 2400 

^lcgatus a ludxis ad Prolemacum minus,cum famiharita 

A tcm rcgis ob phirima mcruiflct in cum cblcqiiia,dux lu 

d2e2,& rcgionum finitimarum conftimitur Poll Oniam 

autem Simon Oniae fiHus ludxorura Poniifex clarus habctur.Sub 

quo Icfu filius Sy rach fapicntix hbrum compo 

nens.qucni vocauit 

, idcft , 

panarethon 

virtutum omnium 

capacem 

, ctiamSi- 

nionis in co fccit 

EceJt.yo»* mcntioncm.PortSimoncaiitcm 

Onias 

fihuseiuldcm Simo 

p-)rt Sdeuci 

p^ll Se! 

nisinfifinishabctur. 

Ad quc Laccdxmo 

niorumrcx Aruislc 

gatosmitfir,qui(i»ccrdotifi 

habuit re- 

gnarcSyrie,& Afis 

Antioclio magno, 

& Selcnco Philopatorcfihoeius 

v(quc 

adAntiochum Epiphane 

fubquoPon 

tiftccolah^cqucde 

j. Simone pracpofito 

" 

templi narranturfada funtrcgnante Syris & AfiaeSelcu 

coPhilopatoreoji luccefiitin icgnum AnriochusEpi- 

phancs. Simon aiitcm pra:pofitus tcmpli Icrofolymoru 

ad Apollonium Phccnicis ducem co!-:fi>giens, multis ei 

ilbi vendicare coe- 

muncribus rcpromiffisfaccrdotium 

pit: QiioScleucusaudito, Hciiodorum mittitad ncgotiu 

proui3cndu»n : qui cum in ludaeam pcruciiiflct . inique 

diiudicans, & multaperperamgcrcnsdiuinisaducrrum 

fe fignis dctcrretur,& adSeleucumrcuertitur.OniasautcmSaccrdos 

curauerat,vtSimon profugus ficrct,&c. ' 

( /imoi rii^/.cr. . t Denique 

hxc hifloriafccundum Tro- 

polcîsB regulam infinuat:quiaomnesqiji fuperbia,atq; 

fandificatlonem Dominicdntaminarc 

&.c'^vbi'-uci' auarltia inftigari 

pit quainim pollutis manibus indignetradare prsfumpfcrint, c^lefti 

capituium fs iudicio runtpuniendi,quia veritatc attcftante : Domut Dei 

cun.Jum 

j^p,^^^^ oratmis e>i cuntiisgentih:-s. Ncc hcetcam cuiquam fa 

Ifaiat scc. ^^^^ fpcluncam latronum. Hinc & Pfal ait Dcmun: tnam de. 

Mjm:.i i.c. J-! .f^.i" l '/.e//.Nec licct ibi aliquid gcrcre, vcl condere , fed 

prai.yia. folius Dci laudibus,& orationibus vacarc, vndc & ipfe 

i.c. 

Dominusin 

Marc^f 

Euangelio ehminauitde templo vendcntes , 

' 

Q8ccaitnlcsin'\\\o.,&numul.trioyuefl'ndu aSt&cathcdrasvtnden 

tium columbas enertu 

.W\(ftice. 

temlcgisDci falfisdogmatibuscorrumpcrcpeftiunt.Scd D 

Oniaorantc defcenditequesterribihs , armaliabcns au- 

rca.Illc videlicct dc quo loan.ia Apocalyp. fua lcnpfit di- 

cens:''i;Climquc 

rctuliflct ad rcgem , &c. & patet Secundo obcdicntia ducis,cnm 

dicitur. 

7 StatimqueHcliod. &c.rZ»/pnrMOjeoB/we/«r attcttatio, 

fccund6,t>opuli treptdatio,il)vôn modica XCXO.t.rtioattentaw 

tispercujfio, ibi: Hcliodorus au tem . qnaito pa cuffi fanatio, i!>, : 

Tunc vero. Circa prmum dicuur : Statimquc Hcliodor.^ QuafipcrCoe!efyriam,& Phcnic^m, 8zc..4dfciendum 

earum ttijpojiiioncm , tantnm i.c ludxije mur.ircntad defendendutn 

arariumiuiitra ipfum, Ceterapaicni vjque ibi. 

* Oftcn. 

'

^ vcflrcqujqucfuntprodindominomeoregi 

24^1 ILMachab CaD.IV. 2402 

. AitSaccr 

derat,flcntcsinuocabantcuaodcm rcprjcccptorumDrs^D 

A dos.Ecquareconatiirrcxdiripereauriim,quodcftindo ftarc fuorum&cScruandaca iicffio porentis qua vel viduaf. 

diligentertucndumcft, vtdepofitaviduarum intcmera 

vclorphanitolerarenonqucant, Ecclefiifubfidiocohi 

rarnaneant, &fine 

beatur,fioflendatis 

\lla(cruenturoffen 

dicio plusapud vosman- 

fionc, nccfolumvi- pccuniarum, 6& pupllorum ,

inpf.40. 

LiS.jIiift. 

lud.cap.i. 

Diuifio, 

1403 Glof.ordi.&NicolaicIeLyra. 1404 

A a ^pparu'!t,tnhn,il 

lif qnidam tquut, &c. 

•K Ambrotius , 

Hiccquus infigura 

& anrc cft dcmon 

flratus icmporcMa 

chabsorum, fupcr 

qucmlcdcbat dux 

illcmiliti?caclffHs, 

aurcisarmis rcful 

gcns, quiHeliodorum 

dcpcculatore 

illu dcpoiiti vidua 

lis, c^rcrorumquc, 

3u9(acr?commcn 

atafucrantcuftodie.&ftrauit.&pcr 

cuflit,&proQratu 

OniiB Saccrdotis , 

prccibusvirali vfui 

rcformauii. Vnde 

\'ercin eoarmaau 

rcarcfulferutquia 

foluscquumhunc 

fcdit,& vicit, Iquo 

nuUus culpae im- 

niuniseuafit. 

•j&Cf. priores partespeduni,& 

.indcduiturcaliitrare. 

8 Alij 

10 

II 

12 

perfcnfit. jib. j [«a 

4« lofephus.Heb. Iud.aj).5 

Acccdentcs feniores 

Maccdoniit ad 

Oniam Saccrdotc, 

& flentes, rogabant 

eum . Obfecramus 

domine,utorespro 

nobis fcruis tuis, & 

pro famulo tuo Hc 

iiodoro,vt viuam% 

&non moriamur. 

Cognouimus enim 

non efl!cDeum,pras 

terDeumvcftrum, 

& omnes Deos gea 

tiumvanoseflTe, atinanes.Deus 

au 

que 

tem vefterfecituni 

uerfum mundum, 

&inmanu eiusell 

omnisviuentisani 

ma.Orante itaque 

Sacerdote adDomi 

num , & oflferentc 

holocaufta, atqjfacrificia 

, viderunt 

duos iuuencsdicen F 

tesadHeliodorum; 

Surge , vade ad Oniam 

Saccrdotero, 

&profternete ante 

pedes eius in terr5 > 

quoniam propter 

eu mifcrcbitur tui 

Deus; Surges vero,^ 

abiit, &procidesco 

ram illo in tcrram. 

bcncdixitDomi-- numDeumIfraeI,& Sacerdotcm,offerens argentum,&: 

aurum inthcfaurumdomus Domini,& Saccrdoti, fur 

gcnfquefeflinanter,confcenfoequo, fugitin Macedoniam,adregem 

Seleucum. 

» ! 

< ' . ' I f . 

t''., ' n ;'H^^ 

8 Alii etiam apparuerunt duo iuuenes. i.^ngeli infpe- 

eieiuuenum appîenles. 

9 Virtute d.CCOn,Scc.^pparebant enim fortes,& pulchri, 

& beneornati ad dclignandum .AngeUrum fortiiudmcm & ptd 

chrituiiinnm naturx & ornatum gbr la. 

10 Subito autem Heliodorus concidit in terram. £.v eo 

rum percuffione. 

1 1 Eumquemultacaliginecircumfufum.îrfey?gn

, antiq.^ 

240 y lI.Machab, Cap.lV. 

cipies, 

NlCOLAVS D E~irY~R A^ 

1 Omnibus ea.qux fub oculis. infuifi igellatione,& mt- 

rabili lanatione,fec!4ndo,coram regefocciiliter,dirrni. 

2 Siqucm habcs hoftcm.aut rcgni tui,&c.De quo cmd 

yells te expcdire. 

C A P. I I I L 

3 Mitte 

y^ CEdposl Seleu.Cî.Dc hoclofcphus ita narrat.Pcr idem 

tcmpus.Oniadefunfto PiincipcSaccrdotu, fntric- 

'•f' ius Antiochus Saccrdotii contulit principatum.Nam fi 

hus,qucm Onias rcliqueratâdhuc mfans crat. Demon- 

B Arabimus autc fir- 

ap, 

2,^0^ 

P rcpedabat ad . 

rcgem TeftabatUr : autemomni-r 

^ busea,qua:fub qua: 

oculisfuis vider 

luD ocuiis luis viderat opera magnaDci.Cum 

autem rcx intcrrogaflet Heliodo 

rum,quis eflet aptus adhuc femel leroiblymam 

mitti,ait : Siquem habes 4cipies,fitamcncua{erit,coquodin 

reOciqu^dam 

^ 

hoftem,aut rcgni 

tui 

^ 

in{idiatorcm,mitte cum illuc,6;^flagcilatum 

rc- uirtus. Nam ipfcqui 

habcj in 

CGclis habitacionem vifitator, & ad 1 u tor t ft lo- 

gulainloco^prio, 

quajadhficpuerura 

pertinere vidcbuntur. 

Icfu vcro ( nam 

hiceratfratcrOni^) 

principatum Sacerdotii 

Kcx abftulit 

iratus, 5cdediteum 

minori fratri ei' no 

mincOniai.Simoni 

naqitrcsfiUihi fuc- 

C A P. 

locofitv - D 

ci illius, & vcnicntcs ad malcfaciendum p.rcu 

tit,ac{)crdit. Igitur dcHeliodoro, &2ranj cuftodiaitaresfchabet. 

3 

Mitte illuc,&; flagcUatum eum rccipics. Hoi tnm erat 

expenus inftipln. 

4 Si tamcn cuaferit./.Mo«fw.-Hoc autem addidit^cjuiafirmi 

tertenebatfe mortemnoneuaftjic^nifiperpreces OHM.C

Tittim t.H 

lum:Con{itentui qntoe 

i.Tiui.6.b 

je r.offe Dcu>n,f-i. 'i,tcoi 

fw.Namquiavidu, 

& vcrtitu niodcrato 

non funt contcnti , 

_ Sed uolcats diuitcsfie 

" 

r^^tci.in 

:enta.& i"l». 

di^.ir midta 

dcfia'e. & 

Iblden], 

loclis. 

2407 

pcr 

tione . Ifti profcclo 

jccundum Apodo- 

iliuii,& noci. qujewtr. 

Ij mines in in.'f .c5'f-1'^ 

dix enim omvinm ?««- 

loruti/i eli maritta , qna. 

ct- 

, quidam appetentn 

imetnnt a fidc,& iufc- 

Xt{&rti>iife ddQribustnul 

iis.': 

a ^tenim anfus eH 

-. 

fubipfaarcc,&c. 

' 

^ 

*Rupert. Quod 

dicitur a loele : Et 

pofuerunt putcfm in pa 

flr,puWice & paflim 

elonabundi frequcat3baat.Vodc 

dc hoc homine facri- 

^ '"''^ 

lcgodiaumearga 

'i.eo-nn Antibchus, qui nobilis appellabatur , nmbiebat ^ 

^^.j^.^^ ft.ter Onix iummum Sacctdotium adicorcge, 2 

promittensciargentitalcnfatrecenra 

iexaginta, &ex ^ 

rcdditib aliis calenta octoginia.Super hoc promittcbat 

&aHacentum quincjucginta.fi potcilatieius conecde- . 

returcTymnalium,&;Eph9biaribiconftiruere/&cos,q. 5 

fccundu cxem pl u ni 

gcntium -aufus eft 

optimos quofq; 

e- ' 

phcborum in lupanaribuspQnerc 

b Cnm au^c Kc^zn Rj!,b„ 

rc apud ludxa Ozia 4R-g..jk 

quiiSc Azarias,rcEz;c li*-*-*? 

leprofo, &apudl- 

in leiolblymis erant Antiochenos fcribere. Quod cum ^ l>acl Phacea ," apud 

• • • 

/T- n I n .' a ; J r> 7 Aihcnieiesquoqiic 

Rex' annuiilet,& obtinmilec prinapatu,ltatim ad Gen- ^ Aefchylo, & apud 

tileritumcontribulesfuos transferreccrpit,def. 2} Elincxcr.i.ifft/fm.m rn cxcniiio rdlis dtdn- 

' 

«

2409 

lIMachab; 

^ autcm principatum obtinuit: fcd depccunijspropontifi 

K catu Regi promiflis niliil agcbar,quam ob caufam fimi- 

liter,& ipie remotus eft a Sacerdotio,rucccdcntc fibi Ly- 

(imacho; quo tencntc faccrdotium Mcnclaus Antiocho 

abfcntc propter fcdandos Tharfenfcs,& Malotas, ratus fe, ^ 

accepifle tepusopor 

iunum,aureaquaEdam 

vafa tcmplo 

furatusdonauitAn 

dronico commiti , 

quem Rex reliquit 

ad tucnda«i rcgioncm.VndecomotusOniasfcniorfra 

«nf!,nuem%muc 

captuiauerat.arguc 

batMcnelaum pro 

impieiatc pcrpetrata: 

ipfc in loco tuto 

'-. fecontinens Antio- 

. ccdcns 

chiaefecusDaphne. 

Vnde Menelaus ac 

ad Andropi 

cum,rogauitvtOniamintcrficcret. 

Qui cQ vcniffet ad 

Onia,& datisdextriscumiurciuran- 

do,quamuiscflretei 

itifpedus, & fuafiffctdeafilo 

procede 

rc, fâtimeumpcrc 

rrtif, ncnventusiu 

flitiam . 

Cap.lV. 

celebraretur, & Rex pr^fens eflet, mifit Lifon facinorofos 

ab lerofolymis virospeccatorcs portatcs argenti didracli- 

mastrecentas infacrificium Herculis.quaspoftulaucrunt 

hi . 

qui afportauerant, nemfacrificijserogarentur,quia 

nonoporteret, fed inalios fumptus eas deputari. Sed 

hiECoblatafuntquidem ab eo, qui miferat in facrificium 

Hcrculis : 

2410 

dicium aducifusMenelaum agitari . Etcum veniflet rex 

Tyrumadipfumnegociumdctulcrunt, viri trcsmiffia 

fenionbus. Etciim fuperarctur Mcnelaus promifit Ptolc 

mxomultas pccuniasad fuadendum Regi.Itaquc Prolc 

maiusinquodamatrio pofitumquafi rcfrigcrandi gra- 

propterprarfentcs autemdatÊfuntin fabocam \ 

nauium tnremium. Miflb autem in 6 

vFgyptum Apol- 

lonio Maelthei fihopropter primates Ptolem.-ci Philome- . 

toris Regis. Cum cognouiffet Antiochus alienum fe a "^ 

negocijs!cgiiieffev.T:um:, propri/s vtilitatibus confulens, 

profedus indevenit loppcn, & inde lerofolymam. Et * 

magnificeablafbne, & ciuitate fufceptus, Gumfacuiarum 

luminibus , & laudibus ingrefllis elt, & inde in Pli?-i 

nicem cxercitum conueitit . Et pofl: triennij terapus mi- 

fitlafonMenelaumfupradiwli Simonis fratrem portantcm 

pecunias Rcgi , &: dc ncgocijs neceifarijs refpon- 

fa pcrlaturum. AtiilecommendatusRegicum magnificaflct 

faciem potcftatis cius > m femetipfum rctorfit 

Ob quam caufam non foium ludî, fed & alia; 

quoquenationesindignabantur , 

& moleftefcrcbantde 

ncce tanti viri ini ufâHinc Iud«i fimul,& Gracci rcgref 

fum Rcgcmdc Ciliciac locis adierunt prodcntes quod 

fadum fucrar.Ex hoccommotus Autiochus.vfquead la 

chrymarum eflfufionem recordatus defunfti fobrictatc, 

& modefliam. accenfufq; animo,Andronicum exutuni 

purpuracircumduciper totam ciuitatcmiubct,&ineodemloco.quoin 

Oniam impietatcm commiferat, facri- 

C Icgum vitapriuari : Dominoilhdignam poenamrctribnente. 

Multisn.facrilcgijsin temploaLyfimachocom 

miffis Menclai c6filio,diuulgata fama cogrcgata eft mul 

titudo aduerfum Lyfimachum,alij lapidcs, alij verofu- 

fles validos arripuere quidam vero cincrem in Lyfima- 

chumiecere,& multiquidcvulnerati.quidametproflra 

ti:omnesvcr6,in fugam conucrfifunt, ipfimi ct facrilcgum 

fecusaararium intcrfeccrunt . Dehts crgoca:pitiiidicium 


* facerdotent^qui miftt magnam peiuuiam infacnjicijs HerculU expe 

dcndaKi:tale vero facrificium efi Ceritilitatn fumtfium Wainm: ideo 

&iciiur.c\xm autcm quinqucn. &c/.//

7.4" GIof.ordL&NicolaideLyra 2412 

tômnibus cumprcJ 

Apcllcntibusadintc 

ntum : 

& 

tali legc 

praeuaricatoremlc- 

gis coniigit mori , 

ncc tcrrae dari Mcntlaum.Etquidem 

fatisiufte. Naati^ntiochdl\egi. n. " R" 

1 3 Et cum ha:c.W/c inteiponitur mors Oiiif,cuiuf primodcfcribi 

turoccijio,lecunddvindicatio,ibi: Qbquam caufam. Circaprimum 

prminhur tcmporh opnrtunitas,ciim dicitur. 

14 ContigitThar.& 

Mal.f.f/Mff «/«.trjtr» cj«;fcjf««T. 

15 Scditicncfn mo.r('wrf,j;^f^f;)iê//ocjf)«»?. 

i6 Eoquod 2n.rc.c0n. Indatiuocafn. 

17 Dono.e(.d.i.D(;/t/;«/.f enim,^jub dcminio talis mulieris tf- 

fentpofit-. 

i 8 Feninantcr,&c ê rnms malum oriretur contra ipfim , (ed 

per (jitem moditm non dicitnr h!c,fedvcrifimile ffi, quod dcnum il- 

ludretrc£liuit,&concub^>^fuealiterp'rou!dit. 

' 

19 Ke\i.{u{k.!.fhbfefacio,tochmeitiStertente. 

ZO \'nOCxS(.C.ln.y4ntitihpaciuit'.ite. 

21 'Ritns./.opiyatus,&diciti!r areoy,r!S. 

22 

McnclausatcepiflcfetempusOportu.aurea, &c.^(i 

tnortcm Onie in 

procuiandam t{tgis atjciitta per ^ndroniiumcu- 

"^ ''" 

pidum.Cetcrapatentvfcjteibi. 

2j Argucbateum.Of/«i'ro«o/rtA?//?rt'jyfrp. 

24 Inloco tutofcconti&c. /« ttu 

qionuUus fubpenamortis 

dcbai 

aliquemlederf.proptcr qund dicebaturafilam aba quod tflfi 

ne,& filen quod cfi ttîh^s.quia non ifijas alicui ibi tangcre,^ cf- 

fcnderealium.Ceterapatettt. 

•Jc Ob 

qt/eUam vaja ettmptofutatus acnauit .AuaionuD, & al:avcr;aide 

rat Tyri,

HS" 

ILMachab. 

ÔnkiVySi datis dextriscu iurelurando^qua- 

uis eflet ei fufpcdus, & fuafiflet de afilo procedere,llatim 

eumpercmitnon veritusiufti 

tiam.Ob quam caulam non folum Iuda:i,red 

ctiam aIi*E nationes 

quoque indignabantur, 

nece tanti viri iniufta. 

fi^molcfteferebantde 

Sed regrefliim Regem de Ciliciaslocisadie- 

runt ludî apud Antiochiam fimul,& Gr^ci, 

conquerentes dc iniqua 

neceOnia:. Contriilatus 

animo Antiochus 

itaq; propterOnia, 

S^flexus ad mifericordiam lachrimasfudit, 

recordatusdefiindlifobiietatcm, 8^ mode- 3 

ftiam.Acccnfufq; animis Andronicumpur- 4 

pura cxutum pcr totam ciuitatem iubet cir- ^ 

cumduci,& in co loco,in quo in Onia impic 

tatcmcommifcrat, facrilcgum vita priuari, 

Domino illi condignam poenam tribuentc. 

^ Multis autem facrilcgi/s m templo a Lyfima 

cho commiilis Mcnelal cofilio, 

ficdiuulgata 

cft multitudo aducrfum 

6ima, congrcgata 

Lyfimachum,muIto ia auro cxportato. Turbis 

autc infurgentibus , & animis ira rcpletis 

Lyfij^nachus armatis feretribus millibus,ini- 

quis manibus vti coepit, duccquodamtyrino 

a:tate paritcr,& dementia proucdo.Scd 

vt 

NICOLAVS DE f.YRA. 

Ht Ob quam cau. Hic confequtnter ponitur occiftoms dlBn rtn 

dicatio. Et patet Utera Tpfque ibi. 

a Defundi fobrictatem.7»por/W,tf cjA/f. 

^ 

7 

8 

9 

10 

j Et modeftiam./n verbiSf&faHis. ) . .-(... -u.m 

C 4 Andronicum pur. Tanquam de flatu dignitath dtptîtUy 

• 

& dfgradatum. 

5 Per tocam ciuL &C. Ft vindiHa fceleris omnibus apptf 

rerei. 

6 Etvacoloco.Scc.rt pcculp£refponderetp(xna. 

7 Multis autcm. Tofiqmm fupra pofita e(i Lyftmachi infHtu- 

tio,hu pomtur eius defiitutiOy&fecundo Menelai reflitutio,ibi,Dc 

his cr%o.Circaprimum dicitm. MuUis autera, &c. com./.m 

dtuinicultus dijfipationey &vaforum aureorum furtiua fubtra^ 

lUone. 

8 Menelai con. yt de auro ptrtem haheret, & con- 

vtpopulo 

tra Lyfimachum concitato ipfe Sacerdotium 

ruuperaretfftcut &fa 

Hum fuityVt ex fequentibus patebit. 

, 

9 EtdiuuLfi.DediHisfacrilegifsaLyfimachocommiffit, 

10 Con2,xc.c^mn\i(.c.lniquismanibusvtica:pit, multitudin?. 

contra fe commotam interiiciendo per iniquos/juos armauera(»C4r^ 

tera patent vftfne ibi. .jtft, .;. .;:m;^;>'-'' li 

1 1 Omnes vcto in faiCOti funt. fciUcet , i^ «< eraatcm Lyfimacho. 

M L I T E K. 

7 Multit autemfa.in lemplo. Per iftum Lyfimachum , qui 

duce tyranno,a£tate,& dementia proucô, conciiiesfuos 

impugnabat.vt teplum Diii fpoliaret,fignificatur quilibct 

facnlegus crudelis,qui fequitur inftindtu d^monis qui eft 

tyrannus crudelis, & prouc£lus ajtatc, & demeniia.f.a 

pcincipio fuicafus. Pcr hoc autcm cp Lyfimachusiuxta 

•. 

Cap.iV. 

2414 

vt intellcxerutconatumLyfimachi, dijhpi D 

des,alij fuftcs validos arripuerc.-quidam Vcro 

j j 

cinerem in Lyfimachum iecerc. Et multi 

qui 

dem 12 

vulnerati.quidam aur, & proftrati,omnes 

vefoin 

fugam coucrfi fiint. 

Ipfum ctiara 

j^ facrilegumfecusa^rariuminterfecerunt. De 

14 hisergo c^pitiudiciumaducrfusMenelaum 

J^ 

agitari.Et cum veniffetrcxTyrum,ad ipfura 

ncgociu derulerut miffi viri tres a fenioribus. 

Et cum fiipcraretur Menclaus,promifitPto- 

lcmxomulras pccunias dari adfuadcndum 

Regi. Itaq; Piolema:us in quodam atrio pofi 

tum quafi refilgerandi gratia Regem adijt, 

,8 &cdeduxitafcntentia,& Menclaum quidem 

vniucrfimalitia: rcum criminibusabfoluit: 

'^ mifcros autcm,qui etiam Ci apud Scythas cau 

20 fam dixiflent, innocentes iudicarentur , hos 

2 1 mortc damnauit.Cito crgo in iuftam p?nam ^ 

2^ dcderunr, qui prociuitatc, &c populo, 8

Ribanus. 

Piuifi,0, 

241 y GIo.ord&NicolaidcLyra. 2416 

C A P. V. 

vcdibus. & feris munita, ac pcfTulis in altum dcmifl[is rc- D 

Aa 

Portentacrgoaliqnando portcndunt 

ncrcturobftrifta rcpentchora noctisfextaapparuitfoon 

EOdemtempore. 

profpcra,aliquando veroprxfigiirant aduerU:rcd 

fcmpcriuxtaidquodfummnsarbitcr fingulisrebus, ac 

tcmporibus conucnirc diiudicat . Ncc miru,quodin MachabaKJrum 

tcmpo 

ribus cquitcsauratas 

Holas habcntes, 

^haftis armatico 

hortes per acrcm 

difcurrerc vifi,acar 

morumaurcorum 

fplendorfulgcnsad 

ucrfitatcm prznun 

turc futuram , 

& 

cladcm ludjeis vcn 

turam.cQantcfubuerfioncmlcrofo- 

'ub Ve- 

lyniorum' 

ipafiano,&Tito,Io 

fcphoteflantc, didi 

cimus quod flcUa 

pcr omnia fimilis 

immincrc defuper 

ciuitati, & comctes 

pretcreacxitialibus 

flammis ardcrc per 

totumvifuscft annum.Scdantccxci- 

•" dij tempus,acbclli, 

cum populi ad die 

fcftum Azymotu 

coucnirent o£laua 

die menfis Xandici, 

qui eft aprilis , no- 

îs tcmpbrc hora 

nona tantus lumi- 

nis fulgor aram, tc- 

C A 

plumqi-circundedit,vtputarcntomncs, diem clariflj- jWr. H^n,, \.07;"5'> 

mu fa6Ki,&: pcrmanfit Ipatio horx dimidijE. Quod impe 

ritisquide,& ignarispEolpcrii videbatur Scd lcgifperitos, 

^ & probosquoTq; dofloresno latuitexitiaie portcntu In 

eadequoqjfeftiuitatevitulafacrifici|sadmota,& arisafli 

. 

tcpatcfacta Scd&tranfiiflodicfeflo, poftaiiquotdics, 

prima & viccfimadicmenfis Artcmifi,quiMaiusapud 

nos vocatur,prodigioIus apparuit vifus,& fidcm pene cx 

P. V. 

ccdes:quodfcr^fal 

fumputaretnr,nifi 

oculorumfide coa 

firmaflct,malorum 

eoru confccuta pcrnicics. 

Etcnim pro- 

Odem temporcAntiochusfecundam 

profc

!«• 

I^h. tj.d 

Difio. 

2417 lI.Machab. 

Mi8 

quidloquens/cdneccosqiiidem qiii circumQcrcrantde 

A prccans cafdcm voccspari obrtinarionc & clamorc repe 

tcbat.Tunc principcs iniclligcntesfvt rcs crar) quod immuniseflct 

morus in \'iro,pcrducunt cfi ad iudice Roma 

num,apudque flagrisadolTa vfqucianiatus, ncq; pr^ccs, 

ncq;lachrymas fu- 

«Jit.fcdcandcm voccm 

mirerabiliter, 

&cumquodavlulatu 

cmittcns pcr 

fingiiia pcnc vcrba 

, profercbat Addes 

etiam hoc. V?vaz 

Icrofolymis. H^C 

crgooraniaprodigia 

mifcra ciuitas 

pcrpciraidcocft.ga 

fempcr fccundum 

lcgislatoristeftimo 

* nium feditiosecgit 

contra Dominum, 

& ingrata bcncficiorum 

cius.feruos 

fummi patris fami 

lias, qui adcam ab 

. illomiffiluntcon* 

uitiose tra£labant, 

atque intcrimcbat. 

Nouiffime veroip 

fum interficicntes 

h^rcdcm extra ca- 

ftraproieccriit.Vndc 

ipfe Dominus 

inEuangelio incre 

pansincrcdulamci 

uitatcmait. lerufalem, 

lerHJatem, qnjt oc 

cidis p

In c3p-8 

Horcx. 

MyllicCk 

Bcd iz-b. 

r* 

7,410 GIojfordi.&NicoiaideLyra 24ZO 

^ a Tôn propter locum,&c. *Rup.Qijiprocmcrita fidedi- 

A

4^ 

UJijr.d. 

aSanu5. 

\ 

421 lI.Machab, Cap.Vi. 

delitiasmtindi , ac 

A pompam hiiiiisfie 

culiiuftitia;, & veritati 

Dci , memo- 

res fcmpcr iihus 

lcntcniii domini 

«quaaitcl^wit/jjM 

" 

autem Machabxus 

qui dccimusfucrat fcccirerat in dcfertum 

locum, ibicjueinter ferasvitamin montibus cum fuis 

agcbat,&:fa;niabo vcfcentcsdemorabantur,neparticipes 

dient coinquinationis. 

p)Od>rii hornini, (i VHiuerfum mt-rrf^.um iif-itur , itnimj; veto (it£ 

N I C O L KwTDEITTkK. 

mai, nir vfwpatlonerr. 

24Z2 

ictrimentum patie' D 

rKrÊtiterum: iiji 

amat aniniam Juamô^nitti» 

. perdet Qui odit animam 

juam in boc mun 

(ioyirt viiam atemam 

cuHodit lam , 

I Et fcen t->.'trr^ nafc(ntibm,qu£ 

fuTrurtt fumm! Saccrdotes 

poteranl indeftrtoreperirh 

fnuudum rcmifcdtantHm fr, n hm nr,. 

ci>*ia)olofat;onon poteran: fuflentari. 

^ 

CAP. VI. 

C A P. V I. 

â 

S£rf. H^ceadcin 

inlib.priorirc 

feruntur,quod An 

tiochuspcrlcgatos 

fuoscontaminauc- 

rittcmplum asdifi 

cando iniiioidoiu 

delolationis fuper 

ahareDci, cui'loci 

B alie.ibipoJuimus. 

i^.Ioelis. 5 \am tcmclum 

iii'o. 

C 

? 

Scdnonportmultum temporis mifitRcx 

lencmquenclamAntioch^numjquicom 

pellercUud:EOS,vtfetransfcrietapatrijs, 

& Uei Iegibus,contaminare ctia quod in ^ 

ierofoly niis eratteplum, & co^nomina- 8 

rcIouisOlympij, & inGarizlm, prout 9 

cranthi,quilocu inh.ibitabanc 'ouis lO 

hofpitalisrpeflima aiit. ti 

,ii

Diuifio. 

Diaifio. 

2413 Glofordi.&NicoIaideLyra. 2424 

îUumnatalifuofa- 

A ucrecrcdcbat.Nam 

libcrum a libcraniento 

appcUari vo 

luit.quodqiiafima 

rcs incocundopcr 

eius bencficiu cmif a H xm 

no cingitur. Sed 

idco coronam vitcam, 

& cornii habct,quiacumgra- 

^ tfc, & moderatc vi- 

num bibitur , laeti 

DecrctumautemexiitinproximasGcntiliumciuitatesfuc;- ' Faunus, fcd quis D 

. 

• io/-j 

gerentibus Ptolemxis, vt pan modo, &,ipli 

agercnt , vt facrificarent : eos autem , qui 

ttj* ?f3te precclTcrit du 

aducilus Iuda:os 

bitari 

p

i42y ^ 26 

^n J^rinr EtW^^^Jfw.Eleazarus hic,qncm A nrioch i crii dd if- 

A flmi rccis imptctas poicinam carnem in rcnctfliuc lua 

nus. C'icrccogcbat:lignifica!: popiiliim Chriflinnum.qtie An 

«.c 

TA 

tichriiii l.i:tiitia uixta finem mundi ad idololatiiam, atq; 

fptircitiam vitxconucrtcic latagct . 

Elcazarus, Deus mc 

II.Machab.^Xap.Vl.. 

Intcrpictatur autcm 

ruilla.nuiin minimisIcgcmcontcmpfcrif.quomodoinD 

niagnis tcncbit r'Aut quomcdoprctiolacftcrcattirahu 

iufmodi cum co quod fit puichcrrimum , dcfraudcmur? 

Abflincntiaantcm noflradifcipiinacflcaftimonijc. Dilcimus 

etcnim iclccarc lu.xuriam ,cupidita:cs \ inccre, 

usadiutor,qtiodno a ad narrarione.T?itiir hleazarus vnusde primorib. Scriba 

men apnuimc cnn- ^- tx o 1 1 ^ 

iienir fidduim co- 

pulo:Qiiiciim Plal 

niifla Domino di- 

ccrc nouit : îdntior 

vtius is f* > Dim »'!

242-7 

Glof.ordi.&NicoIaideLyra. 

^ * Cvprianns. Non iuucnibiis tantuni , fcd & (cnibus 

A cpn"^ruit fratrum imbccilliiati confulcrc, nc lcnccûs pc- 

dcbcnt omnia (aluta- 

i. ie fingH- rire prouocct iuucntutcm . cx qua 

la/.clefk. 

. r^- 

y]a documcnta procedcrCificutFlcazarus pro.itctur. 

tmm .ua 

pfiin malo m infemum , qnam pamai It^ti a.)rrtrc.iS(o/. 

tem tiofiratn efi 

dignii , 

trcAWc maluit vita 

fuam tormStis obiH 

ccrc . quam cuiqua 

magiftcrpcrditionis 

cxiftcrc:& nos vbi 

nullatormStarimt. 

luxibus iblis iK)lumusfaluandos'fratrcsanteponcrc, 

ncc 

contenti fumusfinc 

vilis cruciatib. tam 

nobisprodede 

C36tcris,cumillenolucrit 

viucrc mori- 

, qua 

turus. 

1. ie fxhor- 

•i

u 

lUt. 

1419 

iI.Machab: CaD.Vil. H30 

r^rrionibu5,dc?cccruntfiipplicia,ccnaruntforrorcs,nondc- 

Afccsrunrmartyrcs. Alius cono capitis cxutus ipccieni 

'mutaueist.viftutcmanxcat.&c, 

ihi- ^ loiiph.fifcra AntiocljicrudclitasElcazarograuietate 

«cf niota ci\, rcdiuiuo iniana: mentis ardorcjis.n.crcdcns 

{c fapientia victum 

maioris atati5> fc- a nesporcinas,flaf^ris &:raurciscruciatos.Vnus.iute cxillis. 

{«.k. 

qui crat pnmus , lic ait ; Qîd qu.Tris , & quid vis dilcere a 

nobis.^Parati fumus magis mori,a patrias Dci legcs pr.tua- 

ricare Iratus itac[; RcxiulIitfartagmes,&:olIas;cneasfucce 

di, quib. llatim (uccenfis, iuflit ci, cjui prior locutus fucrat 

amputari linguam, & cute capitis abftrad:a, fummas quoqucmanus,&: 

pedcs cipr^'cidi,c9tcriseiusfratribu.s, & ma 

tre inlpicientib.Ei cum iam per omniainutilis faduscflct, 

iulTit igncm admouerJ, &: adiiucfpirante torreri in fartagi- 

rem ab adotefcentia abic&um dixit Dcus tutis. .Aipunûm in mo- 

' 

itpra dico dereliqui te,& in mijttationibus magnis congngabo te : in mo- 

^ mento indignationis abjcondi faciem mcam parumper a te,& in mi 

irpann 

fe;em 

ptem lUulkcs puerosHcbrôruAntiochia 

adduci atrocitcrdceoruca- 

i^cUoSufando,pr3e 

cepir.Quosin tcne 

ra adhuc xtatc , ea 

que ad excipiendos 

dolorcs infirma 

vcrfantes.vt fal 

laci orationc, ac va 

rij 

cruciatus terro 

re tale 

peruertcrct, 

_" edidifuiicgcmpropofuit,vtqui facrificijcarncmnoluif 

fctorcaccipercexquifuiscxtcmplo fupplicijs fubiaceret. 

MaterSalomona,n3:u maximiis Machabxus , fccundus 

Abcr, tertius Machir, quartus U:das, quintus AchasXextus 

Areth,poftremusIacob nominabatur. 

Quidpcrhancmatrcmfcptcmtiliorum.nifi matrisEc 

dcha: foecunditas , qus per lepti formis fpiritus iTratiam, 

adoptiuosDco patri filios 2;cncrat, defignatur.> Qîos Antiochi 

typici, hoc eft Aniichnfti atrocitas , licct partim g 

jniniftros (uos,partimpcrlemctipfum,fimilitercum matrediuerfiscruciatibuslanict:ad 

blafphcmiam^tamcn cos 

ncquaqua pcrrrahere valct. Qnj^ autcm ûic mulicri,& 

fiUjseiuspro laborcquem in praefcnti perpeftj lunt, mcrccsmancat 

it» futuro, ifaiasoftenditdiccns.-'-JH«/ij,«cri//i-, 

aux non payis.,decania landem, & hymnum qux non pariebasy c\mniam 

tnitiu filtj delenxymagis qitam eins, cjfv babet virum^dicit Do 

minus: DiUta locum teutoi ij tui, & pelUs tubernaculcrum tuorum 

cxtetidf.ne parcas,hngos fic funiculos tuos, & clauos tuos conjolida: 

Jid dexteram enim,& adftniilram peactrabis, &femcn tuum 

Gentes bereditabit. T{oii timcrc,Quia confunderis, neque eruiefcas. 

Tôn enim te pudcbit,quia confltjioftis ad >tc,C!:ntia tuxobliujfi e*is, 

 

qusfilios fuoshortatur vbiqucprolcgcGhrini,&iuftitia 

conftantcr grauia fuftincrc;pcr hoc autem q- ip(a ctia 

paffacft,fignificatur quod Ecclcfia patitur infilijsfuis, 

• 

ficut & Cluiftus.corum patcr pati 

dicitur in iftis. 

•^ ^ 

-\ 

MO. 

""' 

' 

-

Vbi fupra. 

Cor, i/. 

VbifMpra. 

'^ 

Vbi fupr». 

2431 GIof.ordi.&NicolaideLyra 2432 

â MortM illo primo &c. * Ambros. Sccun dus acccffit , 

A ncc dcgcncr fratri munia pix contctlionis implcuit.Et 

cutn dctrahcrctur membrana capitisrcfpondit. Autcrtis 

quidcm mcmbranam , 

non poteftis auferrc . Ec verc hanc galcam 

led habcogalcam ("piritalcm, qua 

ncmo auferre 

potcft , ficut poflca . . 

- -• • 

Apoftolus docuii 

in Ecclefia Domi- 

ni, quia caput viri 

ChrifluseCl.&cius 

lumus membra . 

Exucbani immancsbcflixcoriuca- 

pitis, & pariâlicis 

feritatibus fiuicbant.Atillcdcficicns 

: Quam dulce 

cftinquit, mori ;p 

rcligioncqluauis 

gomnis accrbitas 

P 

mortis pro pictatc: 

quia manct horu 

rcmuncratio laborum.Tiiafuntrcx, 

grauiora tormeta, 

tutuis'vehcmetius 

torqueris fuplicijs, 

vides tc vinci 

quia 

in poteflatc . 

b Toji bioic :e-tius 

iiludituf&c^ Ambros.Tcrtium 

(ibi 

ftatui iuflic Et cimi 

cumpartim tetaret 

infidijs.partim cu 

perct terrore pro 

pcllerc, refpodit ad 

ne,inquacumdiucruciarerurc-cterivnacuni matreinuiccm 

Tc hortabantur mori fortiter,diccnres: Dominus Deus 

albidetveritatem, & confolabiturin nobis,qucmadmo- i 

cluni in protcllationc cantici declarauit Moylcs. t Et in * 

a fcruisfuis coniblabitur.Mortuoitaqucillopiimohosmo 

do , fcqucntcm deduccbant ad illudendum , & cute capitis 

ciuscum capilIisabitracla,intcrrogabant fi manducarct 

priufquam toto corpore pcr mcmbra fingula puniretur. At 

lile relpodcns patna vocc dixit: Non faciam j propter quod 

&irtc lcqucnti locoprinri tormcnta fufccpit,&:invltimo 

Ipiritu conditutus licait:Tu quidem fcelcftiilimeinpras- ^ 

fcnti vita nos perdis, fcd rcx mundi defundos nos pro fuis 

b Jcgibusin2terna:vita:refurrcdionefufcitabit.Polthijcter- 4 

tius iliuditur, & linguapoftuIatuscitbprotuht,&manus ^ 

coftantcr cxtcndit,& cumfiducia ait: Ex c^loiftapoflidco, 

fcd proptcr Dei lcges nunc h:EC ipfa dcfpicio , quoniam ab 

ipio me ea reccpruiu fpcro, ita vt rex, & qui cum ipfo crant 

mirarcntur adolcfccntis animum.quod canquam nihilum 

^ duccretcruciatus. Ethocitadcfundcquartumvexabant 6 

fimjliter lorqucntes . 

Poft in fccundoexcogitatis acrioribuspoenis antcqua D 

cactcra membra torqucret.cutem capitiscum capillis dc Haban.c 

traxitodiofcilicctccrto.Nacu viricaput Chriftuscft, & ^.^T'"» 

caput Chrifli Dcusqui caputlaniabatin martyrc.Dcu & ^ Jni 

Chriflu perfequcbaiur in capite. At illc in martyrio fuo '•^'•" 

Et cum iam cffct ad mortcm fic ait : 

Potiuseftabnominibus morti datosfpcmcxpedlareaDeo 

iterumabipiorclufcitandos. Tibicnimrcfurrcdioadvi- 7 

g 

amputari. At illccxclamans. Viftuscsinquit, Antiochc, 

quiorganum vocisabfcindi iubcs, Confefluses tcnon 

pofle rcfpondere rationi , maioraque probas lingux noflrx 

flagclla,quam tua vcrbera Euadcrc te putas,fi voccm 

cripias?Et taccntcs Dcus audit,& magis audit . Eccc aperui 

os meum laxaui Hnguam meam , abfcindc hnguam : 

fed non abfcindcs conftantiam,non virtutem aufcrcs, 110 

rationem ob literabis , non cripies teftimonium veritatis, 

non cripicscordis clamorcm &c. 

C Ei hoc ita delt*nBo,qHanum vexabant &c. * Ambrofi.Hoc 

percmpto, iufllit quartum vinciri ad rotam,vtcius vertiginc 

membris omnibus lolucrctur . At illccum torquercturimmanitcr 

: DilToluisinquit,corporis mcmbra, fed 

adiungis gratiam paflSoni , ncc cripis (olatium morti. Eft 

cnim vox tonitrui rota &c.Tcres enim vita finc vUa offcn 

(joncin quauispafllone vcrfatur,& infra hancquoqigra 

tiJE rota currii Na quo magis voluitur,plus probatur,&c. 

Poftin 

&rcfurredionis fibiprgrajumdcDci 

remuncrationc ^mittcns,exciamauit,& 

dixit:Tuqui 

de impotcnsex hac ^ Qj, ^ 

praefcnti vita nos 

pcrdis , fed mundi ^ 

rex defundos nos 

pro fuis icgibus in 

'Xicxnx vita; rcfurrcdioncrcfufcita- 

bit. Tcrtius lingua 

poftulatuscitopro 

tuht. Nam poenam E 

linguJE execranda; , 

iadidiccratafratre 

fuo contencrc;manusquoque 

ampii 

' 

tandas conftantcr 

cftendit. Multum 

beatus genere ifto 

fupplicij, cui contigitextcnfis 

adpena 

manibus paftionis 

dominicx inftar imitari.Necnon& 

quartus pari virtutetormentacontencnsadretundendum 

regem cxlefti 

voce relpodcns exclamauir 

& dixit: 

eum.Non facia vo d tam non crit & cum admouiflcnt , quintum vcxabat cii. At p 

luntatcmtuam,no 

iHe i-efpidcns in cum dixit : Potettatcm inter homincshafuccumba 

1 

• 

• mipcrio 

1 i- r j vt ituo. 

Per bcatam il- bcns cum lis 

corruptibilis , racis quod vis. Noli autem putare 

genus 

noftrum a Deo clfe derclnftum . Tu autcm 

paticntcr fultirie lamfratrum mcorum 

paflionem, & 

nobilcm & , videbis 

vitam,n6 

magnam potcftatem ipfius 

ncgabo piam gcrmanitatcm.Qiiaeuisadhibctofupplicia.quibusmagisvrgcas 

: hocproficiesafpcntatcpocnarum ,'vtmaiora teftamenta 

noflrx germanitatis accipias.luflit itaque ci potiuscftabhomi- 

10 nihusmorti datos 

11 

expedare fpcm d 

12 Deoitcruabcorerj 

fufcitandos: tibi.n.; 

14 refurreftio ad vita 

non erit . 

tuscum fifteretur,ccBfoprius eodcm,iuflKtigncs admouc 

lingua ri.fubijci inccndia,Manabat e vulncribus cruor , &efFo- 


j^ I Quemadmodum.Dc«.j2. 

a Et m.Hic confequenier ponitur affiiBio fecundi: & patet littra 

yfque ib/.^timz.ldefi fecunditm doHrinam fanHorum patrum. 

3 Tu (\\iidcca.Idefi,infhpremo gradujcderii exiilens. 

4 Poft.HJc ponitur tormentatio tertif. 

5 lc.t [inguim. T

iy.c, iI.Machab. Cap.Vil. 2J30 

â v.iflhnic/ert^mdurehvt. * AmbrofScxto quoq; tor 

A mcnra admota funt. Ar iliC.Noli uiquitjfrullra errare,& 

i fupra. tua:hocadlcribcrcpoteftati, înaaduerlum nosexer- 

ilalio 

ceas Nortrorum hocdeli£lorumeft pretium, vtpeccantcspuniamur.EtgraiiasDomino,quodhicanobisdupliciaspcccatacxigun- 

grandemarfyrkim ncoprxbctr; virtufcociilorufuoru, D 

qua prsebuerunt filij eius torme(is,(?c paflionc mebroru. 

C iûca-,cc Kt---r matnm,(3- fuadebît ei,&i. 4< AinbroC.Puta- 

_ 

uit Antiochusvidensmatrcmfollicitam, qucdfaluti filij 

nouiflimi timeret,ipfiquoqj fuadcrecoepit, vtfilium 

foliio dcferatu^" a qualitcrte,&:remcntiium torqucbit. Pofthacfexmm du- , 

Gratiasautcm& ti b cebantj& is mori incipiensficait.Noh frulkaerrareNos 2 

bi, g»iamdurus,& 

immitises.vttalib. 

noftris fupplicijs 

Dominusin qucm 

peccauimus, gcnii 

noftraE,ppitiusfiat. 

Nos quoq-, ablcua- 

mus xru mnam , du 

fidei paflionibus de 

Icflamur. 

* Idcm.Quodvcr 

"*' bisg!oriatuscftfan 

ftusLaurentius (z 

ftisprobauit, vtviiius 

cxurerctur, & 

flammisfuperftesdi 

cerct Verra,& man 

5 duca Haud degcner 

jmJBum. Abrahamidarum , 

& Machabasorum 

concertatus puerorum, 

quorum aiij 

fuperflammascane 

bant.alijcumexure 

rentur.norogabat 

vtparceretur.fcdin 

uchcbantur vram- 

pliuspcrfccutorinflammarctur. In fextoycrono 

virtusfola fed&hu 

militaspraidicanda 

e(f ,nihilfibimartyrem 

vendicaflTc, fed 

confcflionisfu^ho 

noremfupcrbisvo 

cibusvcntilaflTe, pec 

.n. ^ 

propter nofmctiplos h^c patimur peccantes 

in Ueum 

noih-umj& digna admiratione fada funt in nobis Tu au 5 

tcm ne exirtimes ^ 

tibumpunefuturum^g^contraDeiipu- 

abintetione Iba re 

uocarct. Atillavo- 

cepatriadictbatfilio, Tufolus fupcrcsfiii,fummavotorummeorum 

tu 

poftrcmus claufifti 

partusracos,tupoflremus 

conclude 

gnare gaudia mca.Miferc 

tentaucris. Supra modu aiit mater mirabilisj& bo- l 

noiu. memoria 

digna, qunspcrcutes filios 

fepte fub vnius 9 

dieitpeconfpiciens,bonoanimo ferebat,propterfpem, 

re mer.qn^tc in vtc 

'?^°^ mefiutncurquaminDeohabebat,fingulosilloruhortabaturvocepa 

vno momenrocon 

tiiafortiterrepIefalapietia,&f^mine

ex Cypr. 

B 

?-53 t 

Glo,orcl& Nicolai de Ly ra. 

^ nonnc magna virtutis, ac fiici documenta te 

Jantur , & 

A nosad martiriitriumphumfuis pa(Tionib.adhort.intur. 

vnus cx fratribus, 

retur. 

L contra Con 

ftjiit.Augu 

Mar^. 

Cfi fcx occifis , & punitis fupcrcirct 

cui Rcx dluitias,& pot€tias,& multapolliccbatur, 

vtcrii 

dcUtascius.ac feritas vcl vnius fubicdi folatio foucrctur 

& pctcrcr,vt ad fiUCi 

dcijcicndum fccum 

dcprccarctur& ma 

tcr , dcprccatacftfilium,fcdvtdcccbat 

martyrum matrcm 

vtdcccbatlcîs, & 

Dcinicmorcm, vt 

dcccbat filios fuos 

non dclicatc , fed 

fortitcr diligctcm. 

Dcpr^catacltcnim, 

fcd vt Dominum 

confitcrciur,deprccatacftncafratrib. 

fuis ,fratcrinc6(or 

tiolaudis,&glorix 

fcpararctur , tunc fc 

feptcm filiorumco 

putans matrcm.fi fi 

bicontingerctfilios 

fcptem Dco pcpcrif 

fc, potiusquamfxculo. 

Armansitaq; 

cum,& corroboras, 

& foeliciori partu fi 

liumgencranSjFin, 

ait, mifcrere mei, 

quaein vterotenouem 

mcnfibus por 

taui, & lactricnnio 

dedi , & alui , iSc ad 

aetatem iftam pro 

duxi. Oro, fili,vta- 

fpiciasincacUim,& 

in terram,&omnibusqua; 

in cisfunt 

afpc£lis,intelligas, 

qniacx mhdo fccit 

2532 

ribus oiflainm fc addidit ad laudem cocledis triiimphi. D 

^ Idcm . Qmsliancbcaramnegct,qu£efeptcm vallata 

murallbus , iiirer corpora filiorum nuUum fcnfit mortis 

incurfum ? Quisdubitct de cius beatitudinc,qua; fcptem 

turribus circumdata,in paradifi lcdcm caput cxtulit,qux 

quia ex nihilo fccit illa Deus,& hominum gcnus,ita fiet,vc 

non timeas carnificcm i(lum,re(i fratribus tuis cffe 

dignus 

fcptemfiliiscinfta, 

facratiflimum Deo 

chorum,n6folum 

canorum vocibus, 

yju(to. Tom.i.hom.-^ ^ 

de vcibis lf'ii-f,& Htm.de natiuitaieJKptem Macbabôrum. 

7 Domin.Dc.no. mo.cftira..\irmoW'W/»

^533 

lI.Machab: 

C A P. VIII. 

Aa rdasvero Afaci.Eaqiiae deMarathia patre Macha- 

labanus. r bxi,& fratrum eiuspriorislibri narrat hiftoria, 

fcriptor praifentislibribreuitati ftiidcndoomittcns,ad 

A.4.f 

.^.dc vido. 

}jW.Dci.c 

•J 

mamorcfuoomit 

tC5-Sed quia iam al 

lcgoriam ipfius fuprapUirimaexpartccxpofuimus,q3 

a 

fcmcl didum eft, 

non ncceffc crcdi- 

musiterari.Siquis 

autcm quefierit gd 

fexmillia virorum 

quiludxin princi- 

8 pio aflbciati funt fi 

gnific2t ? Agnofcat 

•per (enarii,& millc 

narii numcri perfe 

£lionem,militum 

Chrifti i fide, & iin 

C ccritate de 

perfcda 

fignari acuotionc. 

Vnde in adiibus, 

•Je' 

Apoftoloru dc primitiua 

Ecclcfia in 

ludxis fcriptu eft, 

Multitudinis aute cre- 

detium erat cor vnutn 

& amma vna, Têc j- 

Cap.VlII. 2yH 

ciuitati,& voce fanininis ad fc clamStfs audirct mcmo D 

rareturqueiniquirtimas morresinnocentiu paruuioru, 

& armis vti coepcrunt.Deo confortante, & effeftu tri' 

bucnte.Ira.n.Dni(inquit)in mifericordiaconuerfa cft. 

ludxaflum.&pr^lianarrandafccontulitjaliquadecis b Fidensautem Vhi, In priori libro fcriptum eft, quod i.Mac.j.i 

narrans, fed pluri 

Antiochiis R»l>b«au», 

profcfturusinPerfidem 

C A P V T VIII. 

reliquerit intrare- 

Vdas vero 

Machab.&^qui cu illocrat, gnum Lyfiamho- 

1 minem nobile 

introibant dc 

Ijtcnter in cartclla,& couo 

^ — , 

cantes 

cognatos,& am icos,&: eos 

qui 

permanferantin ludaifiiio aflumen- 

teSjadduxeruntadrefex millia uiros, 

Et inuocabant Dnm , vt refpiceret in 

populu,qui ab oib.calcabatur, & mifereretur templo g» 

cotaminabatur ab impiis.Mifcreretur et exterminio ci- 

uitatis,qu? eflet illico complananda ,& uoce fanguinis 

ad (e ciamatis audiret^m.emoraretur quoqj iniquiflimas 

mortes innocetu paruulorii,&bIa(ph?mias nominifuo 

2 genereregalifuper 

} ncgotiaregia, & ut 

nutriret Antiochu 

filiumluum, &qd 

4 ipfcLyfias elcgerit 

Ptokmûmfilium 

Dorimi.&Nicano 

rem, & Gorgiam 

viros potcntcscx a- 

micisRcgis,&mifcritcoscu 

quadra 

ginramillibusuiro 

rumutdifpcrdcrec 

ludicos fecundum 

illatas,&indignareturfuperhis. 

5 

verbuRegis.Nunc 

autem hic refcrtur 

6 

^ 

ciuitatib.improu:iriisluccedebateas,& opportuna 

loca 

quod Philipusfcri 

duccm ut auxiliu 

regiis ncgo- 

At Machab.cogregara 

multitudine intolerabilis gcntib.efticiebatur. 

Ira.n.Dni 

in milericordia conucrfaeft. 

Htfuperuenicns caftcllis,& 

occupansnonpaucashoftiiiftragesdabat, maximeaiit 8 ferret 

noaib.adhuiufccmodi excurfusYercbatur, & fama vir- "^'.ijP^T^ '"^'^'1' 

^v--, 1 

• 

1 /r 1 I Tr- I " rJi 1 adhocNicanorcm 

fquameorum,qu£pof- b tutis cms vbiqj difrundebatur.Vidcns autPhilippus pau 9 datisci uigintimil 

fidebataliquid efjefuH \^(^^ ^{^{^ ^d profcdu venire,ac frequcntius rcs ei ccdere 

dicebatyjederantiUis f j r» i -J -•-» i rr • « r»t 

omwa communia , & 

virtute magna rcdde~ 

bant ^pofioli tefiimo 

nium refurreHibnis Do 

mini nojiri JejuChrifli, 

gratia magna erat in 

omtiibus lUis. 

• r 

^^^"^ armatorum, 

• adiuncto ci & Got * 

Îperc,adPtoicm?uciuceCoelcliyria: , & Phcenicis 

fcrip ^ja uiro miUtari. 

lit,ut auxilium fcret At ille 

rcgijs negotijs. vdociter mi Huc.n. Philippum 

fit Nicanore' Patrocli dc 

primoribus am icum,datis ei dc '° 

JfoXrreuSfns 

permixtisgcntibusarmatis,nominUs vigintimillibut 12 dePerfidein Baby 

vniuersii ludxorii 2cniis,delerct,adiu«5lo ei & Gorela 

lonem 

vi 

ppofuitfu 

per uniuerfum rc- 

*Rupertus.Sicut 

in fornaccm Babylonicam tres pucri milTi , in animo 

contrito ,&fpiritu humilitatisfufceptis funt, itafe- 

ptem fratrescum matrc fua parti , meruere fufcipi facrificmm 

beneplacitum , per quod locOy &omnipopuloiram 

Domimplacaridignumfuit. Vnde & ftatlmpoftpafliones 

illorum fubiunQum c(t . Quia ludas 

Machaba:us, & qui cum illo crant, conuocantcs co 

gnatos,& cosqui pcrmanfcrant in ludaifmo, aflTumen- 

tcs,& inuocanics Dominum , ut mifcrctur templo, & 

ciuita- 


C A P. VIII. 

IVdas vcro,&C. Defcripta ludxorum tribulaticneper Pyt 

gem ,Antiochum,hic confequenter defcribitur 

liberatio earumptr 

ludam iâchabaumxircatjuam primo ponitur libera' 

tiopopuU,fecundo,purgatio templi.X'Ca,Trima in duas. Quia pri 

moponitur Ubcratio poputi a Hfgis ducibuSffccudo,a perfona eius 

fequenti cap.Vrima adhuc in duds. Quia primo ponitur ludic profperatiOyfecHrtdOfVrincipum 

.Antiochi dcbeUatio,ibi,Vidcns au 

tcm Pililipphus.C/>c

D.niGo 

2C5y Glof ordi.6(NicolaicleLyra 2^3^ 

innotuiflfc Antiocho rcuertcnti/ip 

iumqi ob hoc mcidifle in languorcm pr? triftitia ,qma 

hon cft faaum dc ludaiisficut . coîtabat Hoc^nifi faU 

lor)haud ahter loluiturnifiquod Philippuscomedato 

fibi impcrio hoc idcm ftatutum refcripfit ducib.Syrias 

Aqucfugatos.&hxc 

Sub Demcrrio aCtcum cfTc illnc mifrum afTcrit, & per D 

dolum vdle capcre ludam.atqiieinuadcre Iudxam,fed 

nonprxualcrc QuodaQiipll' Nycanorhypocritarum, 

qui omnia fi(Jê faciunr,ty(.Him teneat, iam fupcrius didumcft.Sed 

ludas cum ieptcm millib.contraNicanorem 

, & Ibcios cius 

faciedumquodLy • ^ n * i 

Conltituit 

fiasantca iam tacc 

remoliedo incipic 

bat,(cdnopcrficicbat.Nccetitavtdi- 

fpofuitipicpcrlua 

miffionc in ludaris 

eiTiccrc valcbat , vt 

fcquenshiftoriade 

B monftrat. 

a CotijU-.autem.&c. 

. Hocinfupcriorilibro 

brcuitcrcomc 

moratumcft. Tantum 

quod mcrcatorcs 

conuencrunt 

cum auro, & argcn 

to,utcocmcrcntfiliosllraclfibiIfer- 

uos,hicautemanifeftiusnarratur,q> 

ab Nicanore quiRc 

gipromifitdcMaii 

cipiis ludeoru fuppleretributum 

Ro 

jiiani$dandum,inuitati 

funt ipfi mer 

catorcsadcoepiioncm 

ludaicorum 

mancipiorum. 

b /«(i.4«trw'.Dcifto 

Kicanoris aducntu 

inIud«Eam,quifub 

Antiocliofacl^cfti 

prioriibermanifeflenondicit,tantu 

rarransperLyfiam 

eum 

cledum eflc 

romilitarij&inbcllicisreb.cxpcricntiflimo. 

aut Nicanor Regi,vt tributum,^ Romanis eratdadum 3 

duo miUia «lentoru dc captiuitate ludasoru fuppleret. -f 

Stanmq; 

admaritimasciuitates mifit, couocas ad cocm ^ 

ptione ludaicoriimancipiorii, promittens fc nonaginea 

mancipla talento diftradturum^non refpiciens ad vindi ^ 

da,qua:cum ab OmnipotenteeflTetconfccutura.Iudas s 

aut vbi comperit,indicauit his, qui fecum crant ludxis 

Nicanons aducntum. Exquibusquidam formidantcs, ^ 

& non crcdentes Dei iuftitiaj in fugam vertcbantur. Alij 

vcrpfiquide iiisfupererant,veniebant,fimulquc Domi j° 

num , vt eos ab 

deprecabantur eriperet impio 

Nicano- 

cominus vcnirct vediderat.Et fi n5 

rc,qui eos priufqua 

pp eos,propter teilamentum tamen,q? erat ad patrcsco 

rum,&proptcrinuocationefan

2J37 

II.Machab. 

Cap.VIIl. 2^38 

â £r fâo fibiadiutore Omnlpotttr^&rMokph.Uch.vcmctc pinquarct ludas, dedinaiiit Philfp. ab itincrc. «c diucrtit 

A 

D 

ergo Nicanore cotumacitcr cotra luda, cgrcflus cft ludas in domu quanda vicina.Tunc precipicntc r^^' luda deiecerut 

• 

S5.hifl.Ia-dcacie fideliu, 

^ 

^^^- j.^^^^ 

*cc.«t &inuocasDo 

rentcs,6^qu6dfub cum.cobufTc- 

Sennachenbcentumo«aoginraquinqucmilIiape-t 

eSelq a di? "erunt, 6^dc 

praÎio, 

eis quod aduerfus Galathas fuir in 

Babylonia, vt, [^SS^^S 

busanriquisvf omnesvbiadrcm vcntum vltifuntElcae(l:Maccdonibusfocijshxfitatibus,ipfifcxj 

"^^'^^^ ^°^' 

SiJ)'' potku? «. 

percmerunt centum ^'''" 

viginti 

millia 

propter 

auxilii illis datu+ 

> 

^ ^'^!? 

&c6pcfcis bel tlcc?lo,&bcncfidapro hispIurimaconlccutifunt.Hisverbisconftan^ bonoruVrro" 

^^JÎrms &"o ^^^ ^^'"''^' funt,& pro legibus, & patria mori . 

parati 

Conftituit rum.quem cf 

itaque? 

fâtrcs SeTad fuos duces 

pro 

vtnque ordini, Simoncm, &.Iofephum, & lonatha,^ r^^. pufmS 

' M> 

flcrnendu-^ -*' fÛ.-o.;..,,.,;^..;^ .ii„_.. o _, • n 

h 

pnme,i 

. 

^' . 

liagcni ^ _ 

antc humilem rLinc fuper nouem millia hominum,maiorem aiitem py tem excrcirus 

. 

' 

4C £« cim t;n,a Rabanu». 

ga?u p"oTerno Nicanoris vulneribus debilem faâm fugerc compulerunt . 

PecunijsJ^chijflcgi^n abis 

lubijcerc verocorum , ad 

qiii cmptionem ipforum vencrantfublatis, iplbs vfqji^liaeditioedics 

erat antc fab '^''^^^^^-ÎIP^ 

n?fe"^n'.'ri^n« qâque pcrfccuti (unt,fcd rcueifi funt ora conclufi . 

_ Nam nerc nationes ^ 

,* t* • 

1 /• r /- . ratisereoho- 

^fub pcdib. no- batnum,quam GDcaulamnonpcrlcueraueruntmfequentes.Armaaui^ftib. ludas fcflns.Quaorotemipforum,8c,fpoIiacon2:regatcs,fabbathu 

* 

agebat,bencdicetcsDo--°Aumcclcbrat, 

• 

• • necopleta.clan 

il -n i- r P X- --..n- . auiacum fan 

xerut Saccrdo- niinum,qui liberauit eos in ilto die,mifericoidi? inîum ftillas in cos. Sus quilibct 

tesbuccinisfa- Poftfabbathum 

vei6debiIibus,&Q3rphanis,& viduisdimiierutfpoIi.i,2ipgratiaChriren^rninni;!' 

fi^rcfidua cum ipfi 

{ujs habucrc. Hisitaquc^cftis, &^communiterab "id^-^hojkan 

tcque populo, ., ^r ,^ t5 .'^ ^ , , tiquotriuphat 

irruitludas in omniDusrawtaoblccratione,miiericordemDominum poftuIabant,vti2gaudiofpl >irita 

prxliu.&pcuf infinemfcruisfuisreconciiiarctur.Etcxhis quicumTimothco,& Ba hrepletuslau 

lit Nicanorece , ., r- . . ^ K . .... . ^ descondinna» 

dc magna&c! chidcerantcontralccontendentes,luperviginti 

millia intcrfeccrunt, canerc,ac%a 

b Eiviniarce , & munitioncsexcclfas obtinucrunt, & tia 

plutcs pra:dasdiuiferunt,xqua multipli- 

1 TrL%l!i"\ok- poîoncmdebilibus^pupiHis^&viduis^fed&fenioribusfacicntcs.Ec "crr^fm^? 

^^'"- 

fephus . Heb. bcumarmacorumdiligcntercollegiflent,omniacompofucruntinlocis 

Apprcheditlu opportunis.Rcfidua ver6fpoIiaIcrofoIymamdctuIcrunt,&PhiIarccn 

das Phihppu, . *i^ -r,. , i c 

nec dccct fier'i 

ingratfi.qui fc 

r 1 n. •• meminitdiui 

i 

quiamalaintucûicum rimothcocratintericccrunt , virumlccleftum, quiinmul- naopeeflead 

^ lerattcrr?Iuda. tis ludsos afflixetat . Ec cum cpinichia a^crent in IerofoIymis2iiutum. 

Na^cumappro ^ ^ ^ ^CAP. 

NICOLAVS DE LYRA; Et CX his.Tertio reuertirur au8or adloejitfndum deKlicanoriscon ry-"" -q^ 

* cltur.Admonnltûtcos.in extcu 

ijraelde.Aj^ypto,Exo.i^.ca. /«/jone ifri.Facinorofiflimus tiutcm Scc.Vrimaad'}ucinduas, 

1 Et .yib ^fubj&C. ^ngelo Deipercu(Ja, vt habetur,^. R^g.ig. 

2 Et dc prxlio./i?«(i 

bellum non hibetur in fcripturajjcrd,nec 

dibipotui reperirc.propter quod nonpojfum 

quiaprimo poniturTîcanons debeliatio, (ccundo, gratiarum aîo, 

i6/.Arma aut.OVca primii dicitur,Ad hoc.f.ad bellandu viriliter 

dicere, uiji illud quod 14 Ab Efdra lc{io.&.C.f^tpr£cipitur Deut. 20. ifle Efdras non 

hicejiintextu. , fuitiUcyqui lege reparauit,nam iUe mortuus fnerat diu 3 Vbi ad rcm ,Scc.i.adpugiiandum actit. 

ante,fedfuit 

vnus de Sacerdotibus,eiufdem tamen nominis tempore luda. 

4 Mzccdon\h.(oc\\s.ineod(:exercituexiiieiitibtis cumludas. ij Etdatofignoadiutorii Dei. A(on(fjc/««rfcic^Mflie/Kew, 

5 Hxfitantibus.'./br»jt(/a»ti6«5 pugnare. Jed probMtiter pote/i dici , qnodfuit clangor facrarum tubarum m 

6 Ipfifex millia foli././M

Kabbanus, 

Miflicc. 

Sap.f.x 

2C39 GIojCordi.&NicolaideLyra 25-40 

A cos quifacrasianuas incedcrunt,ideft 

B 

Cali » 

fthcnem, cum in quoddam domicilium re- 

^ 

fugiflcnc incendcrunt , cis mcrccde 4 

digna 

pro impictanbus fuis rcddica . Facinoro- ^ 

liflimus autcm Nicanor,qui mille negocian 7 

tcsad ludiorum vcndicionem adduxerac, ^ 

humiliacus auxilio Domini, ab hisquos ^ 

nulloscxiltimauerac, dcpofica velteglori.t; 

NlCOLAVb DE LVKA. 

(juod e{l fupra,^ Tîous ifni>d efi vi£liua, viiUc alia transljtio ha^ 

bet,Pies vtlorUyVt duiti-r injilo. 

1 Eosqiiiracra.siannas.'."wD//. , 

X Inandcrnnt,ideft,Califlhcncm./

254» II.Machab. Cap.X. 

zdum habuitprociuitateA teplofuo,&: rcquifiuitfan-' 

A guinem fidclium hominum dcmanu Antiochi. Nam 

percuflitcum vlcercpeIIimo,& doloreintcflmorum,tamciftob 

illam infiriMitatcm minime humiliatus fucrit. 

Dixit.n. Accclcrate 

curus,& cquitcs, ac 

jpilitarcscopias, vt 

adam contra lcru 

falf.&cxcqnarvoi. 

luntatcm mcam , 

Quis potcrit ftarc 

contra faciem mca? 

Nonnc mare, & ari 

da in potcftatc raca 

funtjVtproarbitrio 

meo commuteni 

crcaturas coru,vcrtammarein 

tcrra, 

&terramin marc? 

Contigit autcm vt 

cumdcnitloqui,& 

vcherctur.vtcurrus 

eius tranfirct cotta 

Bclephantcm qucndam, 

& elephas vo 

cifcrari incipcrct,at 

que ex rugitu cius 

equitcrrcr€tur,calci i 

trarcnt, & fubuertc 

rcntcurrum.cade- l 

rctqi Antiochusdc 

curru, & confringc 

rcnturoiTacius.Siquidcmcrathomo 

grauis, craflus, & 

corpulcntus.Etad- 

diditDnsplaga,fug 

plaga, vt incipcrct 

totu corpus fcetore 

inftarcadaucrispro 

iedi tcmporc x(\z- 

tis in lupcrficicra 

campij&c 

ai Quiri j £( cum nec tpfe !am 

bcl>.(. 

fcetorem,&c. * Cyprianus. 

In nuUo 

gloriandumcQqua 

donoftrumnihi fit 

Q incuagelio «*] erboleefi , ad defignan- 

dumjuperbufuxmagnitudititni. 

4 Manifcftam Dci viitutcm in femetipfo./. faSam tx du- 

plici pcrculjione. 

Ita vt dc corporc impij vcrmcs fcaturircnt . exputrefa- 

5 

Hionc intejiinorurfi. 

6 Ac viucntcs in doloribus atncs.perjanirm apofltmatu. 

7 Et qui paulo antc fydcra coeli contingcrc.W;';'^^^'^ (ft* 

adexpnmendunieiusjupetbiam. 

S HinC igitur. Hic conjequenter defcribitur pcrcnffi himlUatio, 

& prirnoCoramDeoJiCunddcbram humiiiibus,ibi. Scdnonccifantibus.c/Vfu 

primum didtur.Uinc igitur coepit cx gramfu 

pcrbiadcdudus.ai atto ad trfimum. 

y Ad agniiioncm fui vcnirc .

Rjbantu. 

GIorordi.&NicolaicleLyra 25:44 

A fariumduxi pro communi vtilicate curam 

habere,nonde(peransmcmetiprum,{ed(pe , 

mulcam habens efFugicndi iniii mitatem Re 2. 

/picicns autcm, g> & patcr mcus quibus tem 

poribus inlocis iupcrioiibusduccbacexcrci; i. 

rum, oftcndic qui poft fc rufcipcret principa 

tum,vt fi quid cotrariu m accidcrct , aut diih 

cilcnuntiaretur, fcicntcshiqui inregionib. 

crant cui ellet fummarcium dcrtiidta, non 

turbarcncur:adh(^c confideransidcproximo j 

^ potcntesquofque^&vlcinosccmporib in- 4 

fidiantcs, & eucntumexpedantcs,de{jgnaui 

A nciochii filium meuui, Regem, qucin fopc a 

^î'J 

lU"!'''' (' '' '' 

''•'' < 'i-J 

NrCOLAVS DF %YRA. 

1 Non dcfpcrans mernetipn.i m. o? infilfntn.te Cnrarr. 'n hoc 

videtur mani]>jih mi ntm,qni»fu^ra. dicitur,(p nou ccffantibus dolo 

riOui dclperatis Jcripftt ad jHdteosy&cE.x- hoc enm videtur vetum 

quodfupra diBum efl.f.ijHdi cius panitentianonfititvera, 

2 

Refpiciens autcm.g' & pater mens.adhuc vinens ordinauit 

de fto 

in 

ju:ceUore,vt c.ijikus fn4g'us,& dubijffarent homines 

tegrii Ti/ quem dcbcrt nt detetm inat^ rcrurrere. 

j Ad hxc con (idcrans/.>«.v/4 hxc cognans. 

4 Dcproximo.'!?» l^nncipts piHcntesiuxtaregmm neflrum 

txlflentcs d.ligemcf aitciidaiit «//,/j/c 

^^ conjcquenter defcribitur purgatio templi,qiia'diffnfius di - 

fcribitur ftipra primo lih.^.ca.& ibidem expojita cfl:propier qiiod 

in hac parte mn reflat tiiji breuiter aliqua vocabula difcurrere. 

2 Et;de ignitis lapidibus ignc conccpto,'obtuIerunt.i. 

aptis ad hoc ijuod inde txcutiatur ignis. 

qui profperabat 

mundare locum Iuum.oflenditnobis 

inprcEfcntivira,vbi 

tribulationis,6c do* 

loris locus eft, pcregrinosnofmcti- 

plos agnoiccrcdcbe 

rc,& vtibiccrtcm* 

florcsvirtutum, & 

ramos bonoruopc 

rum fcmpcrvirentcs 

Deo patrij pro 

jetern£Bvita:adcptu 

& coelcfti remuncrationis 

merccde , 

ofterre . Thyrfus.n. 

gcncralitcr,cftomnium 

hcrbarum , 

vcl olcrum medius 

fruiex , didtus co 

^ quod 

5 Poft bicnniu m./.'» icrtin armoa pnllutione eius , eadem dif, 

quajuerat antepolluiim,vi bab tur i.Ub.^.c.& ir:frapant iliaÔ'' 

Jic hoc fuit in compictioue trienriu,fed non pojt triennium. Tottjt ct 

aliter dicipoji hienmum , non incipiendo apoUutione tcrnpU ,Jeda 

principio hellorum lud^ Macfjabfi , quibuspoli I\egis recefjura dcbcllauit 

aduerfarios ludeorurn. 

^ Propter 

iH ll^ L I T E R' 

Mcc' ab.(us autem , &quicumilloerait, &c. Pcr iftosquirccupcrauerunttcmplnmclema" 

t nibus 

/

Liii i. anti 

a-i I. 

2y4y 

^ quod 

a terra furfum confccndit . Sic & ex terrena noftri 

A corporis materiagermen vtilc debct afcendcre, vtcultoricordis 

noflri quiperfpiritiu fui donumnoscolitfrudum 

acceptabilcm femper reddamus. 

E 

in'a dii; autem. * loleph.Cclcbrauitludasrccepti tcm- 

pli fefliuitate, per 

diesodolacrificas, 

in quibus nullum 

honeftajvoluptatis 

genusomiflumeft: 

fcd populo quidg 

ac 

fumptuofum , 

ipletididum epulu 

cftexhibitu, inDet 

vcrolaudem hym 

nis,&canticisper> 

fonabant omnia. 

Tanta vcro iaetitia 

ob rcdudos ritus 

patrios.&prifcam 

religioncm occupa 

uit plcbisanimos, 

maxime quod ea 

fcelicitascxinlpera 

toobtigcrat.vtlex 

lataGtad poflcros, 

qu^ iubcret quotannis 

hoc feitum 

rcpararicum cerenioni;stcmph,&:p 

oftodics cekbrari. 

Et ex eo teniTXjre 

mos hic apud no- 

ILMachab 

i 

ftrosobtiniMt,voca 

mufquchatKfefliuitatem luminum.opinot, idcoquia 

cx inlpcrato nobis illuxerit tanta foelicitas. 

'''^Vk;''* * £fc;

Hyttixi. 

^M S a CoriiaUutmXKwnz Gorgiam.vt iam fupra oftedinnus, 

GlGf.ordi.&NicoIaideLyra. 2J48 

A priorlibcrnarratLvfiam fimul cum Ptoicmxo , & Njca 

norc clegiftcad impugnandam 

Iudjc3ni,cuiusad impu- 

m prxfcnti 

libro 

volunrafcm lcgitime pucnando cxplere. Scd tales panas D 

mcritas non cuadent:quin potius.cum vcri Dodores fpi 

ritu Deiconfortati iiolics prcliando,ac fuperando extin- 

xcrint.ipfiab cis anathematisvltionemftcpunicntur. 

c £r y *««(;. TimotheusiftctenetTypnm ii^rcticorum, ^'»«w 

ficut in 

fupcriori li 

qm"gcnV« duKrfas bilemtranslatus, etiam abeorccc(IifIct,vcncnovitam fini- ^ l^ô cnationcm qualitcr 

demonftraui- 

fucrit in priorc . & 

rcfcrtur:lcd viaoriam ad ludsos cefliflc dcclarattir . Ni 

quod ipfc Gorgias, 

raTdrconuaîu" a uit.Gorgiasautcmjcum cflct duxlocoruin, afTumptisadue- \ fT^qu^S^Ji^Tio^rQ 

ludsiveroquitenebant 4 ctiamfuffragiafida 

d?os diaboli lypu nisfrcqucnterlud?osdcbelIabat . 

tcncat, fupcrius la 

di£lumcft,qniinci 

fannfidclcs contra 

Ecdcfiam Chrifti , 

& mouct bcllumfi 

dclibuscius.Scd qa 

ibiquinquc millia 

virorum Gorgiam 

^ 

opportunasiTiunitioncs,fugatosabIcrorolymisrufcipie-J Sâigel^^d^'^^^^^^^^^ 

banr,6ci3clIarettntabanr.HivcroquicratcumMachai)?o 7 

pcr 

fcmpcr nitQmr.Scd 

orationcs Dominum efletfibi 

^ 

rogante$,vt adiutor,impe 

tum fcccrunt in munitioncs Iduma:orum: vi multaque incontra 

iftorum nc 

quitiam ^««"am o orcs 

fanfti a Doraino 

fillcntes loca obtintJcrunr,ocGurrcntes interemerunt,&jom auxiliumpctuntjio 

nes fimul non minus a millibus trucidauevigintiquinquc 

turres valde 

fiquc fpe c«rta dc 

cclcfti confidcntcs 

adiutoriocotraho 

ftSmXm^h^ b runt.Quidam autem cumconfugiflentinduas 

fccundumquinarij 

numcri infcmctip 

fo multiplicationc 

vigintiquinq; milliatrucidarcferuntur,fignificat, 

quod 

omncs qui quinq; 

fcnfibuscorporisp 

carnalia defidcria 

diabolo milirant, 

mortecodignamul 

ftentur. 

b Quidam auti^y&r. 

munitasjomnem apparatum ad repugnanduhabentes, Ma 

chabousad eorum expugnationem reli(5lo,&Simonc,6;. 

lofepho, itcmqueZacch?o,ei{quc quicum erant fatis 

ipfis 

muftis , ipfc ad eas qnx amphus perurgebant pugnas con- 

ucrfuscfi Hi veroqui cumSimonecrantcupiditatcdu(fli,a 

quibufdam qui in turnb. erantfuafi funt pecunia,& feptua 

flcs fortiter pugnaf. 

E.]uitesaut quin Myftic^ 

qucquiincquisap £ 

parucrunt cu fr?nis 

aurcis dccoris, 

ac ludîs vocatum 

ftreftabant,quinqi 

ibros Icgisfignat, 

gintamillib. didrachmisacceptis,dimiferuntquofdamefFu 

gercCum 

Machabxofpiritali 

dimicante compul 

iihoftesinduastur 

resconfugiunt, cQ 

autem Machabô nuntiatum effct quod faiflum 

ert,congregatis principib. popuh,accufauit, quod pecunia 

fratresvendidinent,aduerlarijseorijdimifris.Hosigiturpro 

ditores fados mtcrfecitj& confeflim duas turrcs 

occupauit. 

Armis autem,ac manibus omniaproipere agendo in duab. 

hiqui fidcmCliri- c flicxpugnarc 

munitionib.plufquavigintimilliapcrcmit.EtTimothcus 

nitc 

qyj priusfuerat a mdeis fuperatus,c6uocato excrcitu ^^ "' 

pere- perûo prxcc 

bantur ( Iicet nullo î ,. x- „ - ^ 

modo veritati Eua 

.r i- pta charitans dex- 

giina^ multitudinis, quiad fpiritualcm 

9 

fcicntiam rcdadi, 

acdctypicovelami 

nelitcr?adfcnfum 

Euangelij fpirituali 

10 fcicntia rctrafti, 

11 oportunum 

& cogregato equitatu 

Aliano aduenit, 14 tra. 

Icuaguc tuetcs. 

folatium 

fuis prcbcnt 

excquutorib.acvc- 

12 ros cofcflbres Chri 

in aduerfarios igni 

ta fcntcntiarum tela iaciunt.e quibus cscitatc mentis c6 

gclijrefiftcrc valcn 

tcs , ncc iudicium Domini furura pertimefcentes) magis 

Q cligunt in fuperbif,atqi|idoIolatrie turres cflfugere,g pocnitcnti? 

dolorib.copundticrrores fuos relinqucrexontra 

quos ludas cu Simonc^& lofepho milites mittit.fcd pcca 

niarii amore aliquicoru detenti bcllu comifllim pcragere 

neglcxcrunt.quia f?pe contingit vt hi,quib. facerdota 

* I 

lisdignitas , ac fpiritualisagonis militia commiflâcftpcr 

cupiditatcm tcrrenam dccepti.magis auaritise fuK fatisfa 

ccrc velint,quamcontcmptistcrreniscommodis Chrifli 

volun 


Etiam ab eo rcccnon exeijuendo circa ludxos em intcntio- 

netK. 

2 Vcncfcilicet iniuHi quantum ad caufam de Judais qnidquid 

fit adalia. 

3 Gorgias autcm . Hic confequenter acceditur ad propofttum,f. 

ad dejcribendum cotifitiius Ud^pro liberatione populi iempore Eu 

patorts. Et diuiditur in duas partcs:quia primo dcfcnbtur hic confii- 

Btts cum l\fgis ducibustfecundo cum perfona tpfius. i j .cap. Trimo 

diuiditurin quinquepartes.-fecundum numerum ducum,& gentium, 

cum quibus Iudas,& eiusfocij pugnauerum . Igitur primo ponitur 

tius co> fiBus cion Go'gia,& adhxrentibus fibi,cum dicitur:GoT- 

gias autcm cum cfliet dux locorum./>ro/)i«^«

2^49 

II.Machab 

^ quafi armis lud.Tam capmriis . Machabxusaurem, i 

^ &quicumipfo crancappropianrcillo deprccaban- ^ 

turDominumcaputtcrra afpcrgentes, lumbofquc 

cilicijspra'cin(5l!,adaltiinscrcpidincm prouoIuti,vt l' 

fibi propitiuj , inimicis autcm eorum cflct iniiriicus, 

&; aducrfari js aduerfaretur^ficut lcx dicit.Et ita pofl: 6 

orationem fumpris armis longius dc ciuitarc proce- 7 

«lentes, proximi hoftibus cffcfti rcfcderunt. Pri- ^ 

moaiitemfolisortuvtriquc commiferunr, ifti qui- ^ 

dem vi£ioiix, &c profpcritatis fponforcm cum virtu- 

te Dominum habentes , iJli autem ducem belli animumhabebant. 

Sedcum vchcmcns pugna eflet, 

apparucrunr aducrfarijs de ar.lo vm quinque in n 

cquis,fra?nis aurcis dccori ducatum ludcis pra'ftantcs, 

cxquibus duo Machabeum medium habcntes 

armis fuiscircumfeptum incolumen ccnfcruabant , 

" in aduerfarios autem tcla, & fulmina iaciebant, 

a Tifno.autew. Qu.J e(l 

quod TimotheuR a luda 

fuperatus. in Gazarae pra: 

fidium munitum cu fuis 

exquo,&ce:itate con 

fuii , & 

rcplcti pertur- 

batione cadcbant , In- 

terfcdi funr autem vi- 

ginti 

miilia quingcnti 

confugiens, inde male a peditum ,& cquitcsfcxdidiones, 

confifus loci ccnti. Tiniothcus aufirmitate.iatlabatinpopulum 

nifi cjuod hzreticiab 

vnitatc redz fidci 

diuifi, acfeparati,erroru 

fuorum latibulis fe com- 

mittcntes, confidendo 

tem confugit in Gazaram 

pra?iidium munitum.cui 

prctcrat Chcrcas 

. Machabcus autem, 

& qui cum eo eranc 

12 

vcrfutijB fux munimine, lastanccs, obfcdcrunt pre 

.j4 

NICOLAVS DE LYR A. 

I Macha autcm, &c fîdeates quod virtute propria reftftere 

nonpottrant. 

1 Appro.il.dc. vt fnret eis auxilium. 

J Caput ter.afpcr. f.in fignum humiliitlonis: & affliWon's, 

quia ftcut dicitur Eccl.^ ^.c.OiAtio humiliantis fe, nubes pc 

nctrabit. 

4 Ad z\\Z.f.holocauJli. 

5 Crepi.prouo. vt eorum oratio tffet magjs exawlibilis. 

6 Sicutlexdi.De«f.7.

GIo.ord&Nicolai dc Lyra. 

gnaucrit & in vtraq; pugna a ludcis vidus fucrif, fcd ran 

~A dcfuacofufionc coaaus.ac Philippi irruptionc 

111 1 

wp.14. 

in regnu 

pcrtcrritusfficutalibi demonftratum c(l)pcrfuafit Rcgi pa 

. ccm faccreciim Hebrxis.quam tamcn non conlcruauit. 

*'""' * lofcpU.His auditis Antiochus pucr iratus eft. acccrfi 

Rabbanut. 

Beihfura. 

Aft.».e. 

tifquc amicis,& du -,11. . 

cibus.iuffitcosmer 

ccnariu pararc mili 

icm, 8c pertotam 

fuamdiclioncm dc 

lcftushabcre.itavt 

brcui confcdusfit 

cxcrcitus pcditum 

circitercEtummillium.cquitumvcr6\iginti 

millium: 

atqucinluper duo, 

& triginta clcphan 

ti. Cum hiscopi)S 

5 cgrcfTuscn Antiochia,commifla 

Ly 

fif '.adminiftrationc 

vniucrfi cxcrcitus 

: & progrcflus 

Idumaiam , 

vfquc 

indc afc6dit vfquc 

adoppidu BethfurambencmunitCi, 

& expugnatu non 

facile.&c. 

a Etappro.BctMw 

ra ciuitas in tribu 

luda, fiue Bcniaminfuit 

&cftvfq; 

hodie Bcthliira vicuscuntibusnobis 

ab Hlia Chcbron 

vicefimo lapide , 

iuxta que fons ad 

radicemontisebul 

liens , ab eadem in 

qua gignituriorbe 

turhumo.EtApoftolorumaausrcferunt 

Eunucham 

Cadacis reginx in 

hoccflTca Philippo 

C baptizatum. 

M/ftidi. 5 ytauteAia.Qifid 

Lyfias ludôrum hoftis fûiffimiis 

r o 1 

quidem c.iptamGctibushabitaculiim ra6turum,templum 

vcroin 

pecuni? qua;ftiim,ficutc?teradelubraGentium,ha 

bi(uruni,&perfinguIosanno.svenaleSaceidotiii:nurquam 

rccogitans L)ci potcltatemrfcd mente effi^natus in multitu- 

dincpcdicum,& inmillibusequitum ,& in oiloginta eica 

phantisconfidcbat.lngrefliisautem Iud?am,&appropians 

Bcthfur? , qux crat in angufto loco ab krofblyma intcrual- ^ 

b loqumqucIladiorumîlludpr^fidiumexpugnabat.Vtautem 

Machabxus, & qui cum co erant, cognoucruntexpugnan 

prgfidia,cum flotu, &< lachrymis rogabat Dominum, 

& onmjs turba firaul,vt bonum Angcium mitceret adfalu 

temlfirael. Etipfeprimus Machab.xusfiimptis armiscste^ 

ros adhortatus eii: limul lecum periculumrubiie,&:ferreau 

, xihumfratribus fuis.Cumquepariter promptoanimopro- 

' 

cederent Icrofbly misjapparuit prascedens eos eques in vcfte 

candida,armisaureish.;ltamyibrans. Tuncomnesfimul 

bcncdixerunt milericordem Dommum,6

2))3 

percutiendum acie 

hoftiuipforum,&c. 

liexle- ^t Dionyfius.Arco. 

ipfiquoq-,celeflium 

ipirituum facra opc 

rimcnta atq-, inftru« 

mcnta inquantum 

£ polVumus, explicarc 

pcrgamus. Pcrlucida 

nepe,atq-, igneam 

veftcm fignarcarbitrordiuinam 

fpccie 

fecundu illam, qua 

diximus,ignisima- 

gincm: illuminandi 

practcrcavim , & cp 

prorfus intclligibili 

terilluflrat ,fiuein 

tcllcdiialitcrilluflra 

tur.Haftasvcro.atq; 

fccurcs.vim difiimi 

liadiuidendi, difccr 

nentiumq-, uirtutu 

C habilitatem , & efficien 

I.Machab 

Cap.XI. 

icm (ua rcfpickbat 

' 

litati cenfulcns. Et 

quxcunqiMachabaus fcripfitLyfia: 

dc 

ludxis,caRexconccflit.NacrantIud.-Eiscpillola:fcri- 

ptxa Lyfialiuncfi 2 

quideraodumcontinentcs.Lyfiaspo 

'}^l7tqueZTcl F'? !"^?T ^^^"!^«^-Io^n«>^ AbefTalon ^ vertcbatquc tcrgiim 

A fuiim vcrfus aciem 

Ha(mona, facie aucicotJam, 

atquc flrc- D 

nuitatem intelligimus. 

a ^mo centepnto Kthtnut. 

IJl>.}.hia. 

IikI (.17. 

Rahban: 

loffitm , 

UrKei. 

lyry Glofordi.&NicoIaideLyra. 2yy6 

# bus iuis ficut& prius:8cnemo corum vllo mo- 

^ 

do moleftiam patiatur 

dc his , qux per ignoratiamgcftarunt. 

Mifimusautcm& Menclaum 

a ^nnocente.bAcnfis qui vosalloquatur. Valcte. 

XadicnsApud Athe Aj^j^Qccntcfimoquadragcpid"!Slp* 

na^- fimooaauo Xandicimcncupatur. 

& apudHc- fis Mife- 

quintadecimadie. 

brxos Nilanrapud j-uncautem ctiam Romani 

quosiuxta lcgjs pnc- . ri i 

ccptum idcrt» mcnfis ita lc habentcm.: 

cpiltolam 

B 

phmuscitin mcnfi- Quintus McmiuSj&TitUj; 

SrilS"" Manilius lcgati Roniano- 

NICOLAVS DE LVRA. 

l Dc his dicitur 

quae.Hoc propier 

bella contra ducesfuos gefia, 

Etfubditiif h.iius Iterf data,CMm dicitur. 

a Anno ccntcfimo quadragefimo odauo. qui corrtjpottaie 

. 

^f ^prill, dccima

Ti.?.3. 

H^. 

Ftj.i 

2JJ7 II.Machab. Cap.XIl. 

^ a 'êi tm. Per lamiiiam.qiiie infcrpretatiir mare,rchif- 

A maticorumconciliabuliim.qui ("enipcr in tSpeflarc (iint 

intcIiigipotcft.ScliirmacrgO(Vtquidain voiunr)abfcifTîraanimorumcft 

vocatum . Eodcm cnim culru,eodcm 

ritu crcdit vt c.^teri, folo congregationis dclcctacur dilK 

dio.Fitautcmfchif 

niacumdicut, om 

nes nos lanftificamus 

immundos & 

cactcra fimilia. Co 

gnofcit 

ludas lamnttas 

pari modo fa 

ccrc vtIoppir2:ma 

chinariinfidias lu 

dzisfecum habita 

tibus,cumdo£torcs 

fandidolumfchifmaticorum/raudi 

hcrcticorum fimi- t> l^ , 

Icm compericntcs, 

dcccptione ab eis 

mctuuntfidelium, 

contra quos bellii 

mouenr,& in tenej 

bris fuperflitionis 

cos inucnientes, fimul 

cum machiniscorumpcr 

igne 

cxcommunicationiscxiirunt 

, itavt 

inccndium corum 

apparcat Icrofblymis,idefi,vtcorum 

crroris manifcftare 

tur damnatioomnibus 

cultorib. vcrsrcligionis. 

Timotheum,acin 

vndc 

&Pauluslcribitad 

qui curn ipfo crant, & inuocaro iufto iudice Dco, vcnit aduerfus 

interfedorcs frati um , hc portum quidem nodc fiic- 

cendir, fcapiias exunit,cosautcm , qui ab ignertfugenint 

gladio pcremit. Er cnm haecita egiflct,difcdlit qua(i iterum 

a reucrfurus,&vniueriosioppitaseradicaturus. Scdcumco- , 

gnouiffet,& cos qui erant lamnixvelleparimo.iofacere 

habitantibus fecum ludxis , lamnitis quoque ô€tz luper- 

ucnir,&:portum cumnauibusfuccendir,itavt lumenignis 

appareret Icrofoiymis abfladijsducentisquaarasinta.' In- ^ 

.•' 

. ..,/ ,.. „ ^ u î in 

v, 

^ 

iter facercntadTi- 

decuaiiamab]jiIentnoucm{tadi)s,& 

motheum, commiferuntcumeoArabesquinquemillinvi 

ri, &:equitesquii!gcnti. Cumquepugnavahdafierer,6

cipum.eorumque 

bcncficijsgaudctcs 

cotrariafacercfan- 

dispr^dicaioribus, 

atqucidolalaudau 

tes , vcrba blalphcmixcontra 

iprani 

diuinitatcm iada 

uerunr,Iudascrgo 

jnuocaro mundi 

principcpcr ipfius 

adiutorium cocpit 

» ciuitatem.tiuialan 

ftidoftorespartini 

orationib. partim 

ctiam dogmatibus 

contra aducrfarios 

fuos conflixerunt , 

donccipfosDei ver 

boperDomini voluntatemcaptaue- 

runtprincipes:ficque inenarrabiles 

t Carniiin. c^dcs conficicbant 

Aft./o. b. hominum, non vt 

Ibidem. 

GaLi.d. 

intcrituctcrnofun 

dituspcrircnt , led 

vt mundo moricn 

tcs, Chriflofoelici' 

viucrcnt.Huiulmo 

di quoqj cxdesPe- 

tro in a£libus Apo i 

flolorum iuffum 

eftconficercjquandovasilludmyfticum 

quatuor initijs 

mitti de coelo 

interram inextafi 

Glof.ordi.&NicoIai de Ly ra, 

S adicruntGentes, vt fubcorum dcfenfionccorporalitcr 

A tucrcntur,carni(que fu? libim frucrcntur.Humfmodi cr 

eoconucnrusconfifusinftabilitate murorum. malcdi- 

dislaccftl-runt ludam.acblafphcmantcsloqucbatur ca, 

hommum fauen- 

qu? fas non crat:cum diucrl? pcrlonx 

cofpexcrat.inquo 

erantomniaquadrupcdia, &fcrpentiaterr?,& volatilia 

Cfh: & diclllcfici:Stt>;!{e Tet>-c,cccidt\& navduca ATalia crgo 

-., illa oes Gcntcs fignificabant erroribus immundas, fcd in 

^ nomincfandx Trinitatis facro baptifmatc mundandas, 

,per imitarioncm 

quxhominisimaginemrclinquentcs 

bcftiarum , & fcrpentium fumpfcrc figuras , quas iubet 

vox illa coelcftis Pctro occidere , & manducarc : quia illumoccidcre 

in Gcntibus id quodfucrant, & faccrccos 

idquodipfcerat praicipicbat. Qui cnim manducat cibumforispofitum, 

in fuum corpustraijcit.Prxcepiter- 

go> vt nationcs per incrcduiitatem antc fores pofirae 

tcrfcfta prztcrita vitafocictatiEccIcfi? 

, in- 

, quam fignificat 

Pctrus,inferantur . luxtaquoddefeipfo Apoftolus Pau- 

lus 

I 

ij6o 

lus ait : F?"

II 

JM-ft. 

B 

5^1 

& SollDatrem legitur 

dimiflus . Quod 

autem Judx duccs 

ccnfiderantes fiatrfi 

vtilitatcm,acuiom 

redemptioncni, Timoiheo 

pcpercerijf, 

oftendit, quod aliquandocumerrantibiismitiuseOagcdum: 

Nondico, vt 

corum c6fcntiarur 

iniquitaii, Ced pictatc 

patcrna compatia 

turilloruminfirmitati,&maximeinillislocis, 

vbi frudus 

de erratium 

• manfuetudine 

aliquis 

ILMachab: 

^de milh'tibus percmptHS?Si enim ibi tuncfniflct occifus, 

Aniillo aiodoruchic viuuscflttdimiflTus. Quodliaudali 

icr(ni failor ) lolui potcft;, nifi quod aut ibi pcr anticipa^ 

tionv: m dicarur occiiiis, au t alius ille Timotheus intelli- 

gatur,qui in Gizarx prxiidio cft interfe£lus,&ahusifte, 

qui per Dofiilicum, 

^ 

couerfione fperatur, 

quatcnus manfuetu 

dine ccclefiaflica pro 

lioceturadiaboli iaqueis 

cffugcre, & c6 

uenire ad catholicl 

libertatem . Vnde in i^phricano concihojdcDonatiflis 

Hjereticisconftitutum cit , vtlcuiuscum cisageretur,i 

vbi itaicriptum cft:Pertradatis,& confidcratisomnibus" 

qu.TvtilitatiF.cclcfiiK conucnire videbantur .annucntc, 

atqucadmonentcfpiritu Dei , cicgimus cum memo 

ratis hominibus quamuis de dominici corporis v- 

nitatc inquictadiflcniioneprrecifis.leniter, &pacifici 

agcre.vtquantumin nobis cft,omnibus, qui corum c6munionc.& 

(ocicrateirretitrfunt.pcr uniucrfas prouin 

cias Aphricanas pcnitus innotcrcar,quam mifcrabiU cr 

rorc deuifti funt.ne forte ficut dicit ApoftoIus,nobis in 

corripientibus diuerfa fcntientes, d(t illis 

Deusp£)Utentiani ddLo;i>i)fcendurn ventMm,& de dia 

leftpiliaf 

boli Uqueis captiuati ab ipjo in ipfius volunraiim. 

a Et cum fidrm dcdiffit, ^f.*\oCephin-Hcb.Et ab co tcm- 

porc Timothcus no adiccit amplius infcrre mala ladqis 

cunftis dicbus vit^ fuae.f ed iuramcntum a fe fadum c6 

feruanit.Proficifccnsautcm ludas abiit in dcfcrtum A 

rabi3c,&irruesin cxercitum Rcgis Maccdonum, fuper 

CapXd. 2J^2 

mon confcOtim cfl , quia fapicntia huius mundi ftulti- D 

tia cltapud Dcum.& prudcntia carnis mors c(\.'irrra.r. i.Cor.,.«i. 

obuspoterantinuadentesrepellere. 

6 Sedcumomnipotcntem. Exquopatetquodciuitasillano 

fuitcapta virtnte humana,(tddiuina. 

7 Inde ad ciuitatcm. cuius habitatores erant beneuoli ludaiis, 

Itcei ifient Ctntiks , ptopter qtiod ludas eis regratiando pcnrjniiit , 

rogando, vt effhit beneuoU defuturo, ficut fuerant de prteterito , & 

ftc patei licera vfque ibi. 

* I Dic 

vcraspoenitcntiaeconucrtitur. 

7 Inde ad ciiiitatem Scyiharum abierunt.quaah Iirofolymis &c. 

&eius 

Iftis,quibencuoliIud3Eis,mdas, 

focijgratiasegerunt,quiaficutad 

bonum aduerla- 

principcm pcrtinet 

rios impugnarcfic 

ad beneuolos agerGgratcs,& amicitia 

cojiferuare. .... .. „ 

^"^ **°" 

Tonv4-

Myftiee. 

R43MOUS. 

i.Pet.jJ>. 

lac». 4.b. 

1 j.bjftor. 

25

J^5 

ILMacliab: 

j^ t Ontnibuserfom^n'fefiun!,&c.^Kupcnns.Simortfi4i' 

gniis cft.qui i Jola colit, quanto magis , qni pro amorc 

biCeiK. idololatrixfurtum facit.Imo Q in([c aliqui Hcbracoru, 

i. 

' 

Ubaa. 

bti.c 

M. mEn 

IB.I1*. 

idcircocorrucruin.quiafubtunicis ruishabcbatdedonariisidolorum,quantomagisiu(tcnccaridebucrat,g 

ipfafuratêflct ido 

la?Scdpc^citDcus 

lacob.utlateretfur 

tumfuaprouidetia, 

fimulquc Rachelis 

qii^ furtum feccrac 

aflutia,&c. 

b ^tucrofortiffimui 

cJrf.Qiiodueropoft 

cxitumvitar prxfen 

tisprofidelium peccatisexorandum fit, & clccmofyna 

rumopusagendum.quatenus hi praquorumremedio 

res agiiur 

a peccatis 

foluantu r,3c pr^fcns locus oftendit, 

& in EuangelioDominus.ubideSpjritulTanfti blafphc 

eflc 

miadifputauit.ircmiflibilepcccatuillud oftendens 

ît: Qui dixern uerbum contra iptiitumjanfium nonremittetur 

d,netjueinfaculo,>iee}ue infuturc. CumcnimdixeritunuM 

illudirrcmifl^bile c 

cis.qui incorporis& fanguinisChrifti cSmunioncdcfunfti 

funt.cum a^ ipfum lacrificium comemorantur 

oreturacîllisquo 

quc id offerri comc \ 

morctur.&c.Aîrfeei 

«/«w ûg.Ub.2i.'Je cl' 

i*itate,c. ii.& 24..lbr. 

e}.cofel/ionum,c. 1 1. & 

l i.Epill.6^ ltb.de hpe 

ftbt4t,c.sj.Serm.î.de 

fandis Commen.tH Vf. 

n.libr.^ô.humiliarii « 

bo. 1 6.11. de vera & fdfa pfmtetia,c. 1 7.dr 1 8.ff alibi fxpe,&c. 

*Ambrofius.Datcmanibus Valetinianilmpcrat.fan Qra funebn 

dla myfteria. Pio requic eius pofcamus afteftu Datc fa- ie objtu Va- 

crameta,cxlcftia myneria.Animapiamatris oblationi lcnEinijim. 

manus in faa 

busprofcquamur.Extollitepopuli.mccu 

fta,ut cofaltemuncreuiceciusmeritis rcpenciamus. 

*Idcm.Tibi nuncomnipotens Dcus,innoxiam com f""*'»" 

^'«- 

fenti.quam etiainfutura uita mcndoanimam(Satyrifratrisfui)tibihoftiam mea off'sfu|"w'. 

poflcrcmitti.Qualitcraut fcro.capeproptius.ac fercnus fraternum raunus.facri 

prodcfunftorii falute agendu fit.oftcndunt fandi patrcs 

in fcripturis luis.Vndc placuit unii capitulu dcopu 

fculis fandi Auguftini huic opcre infererc,lcdori viam 

danteshisfimiliain aliorum patrum didisrequirendi. 

Refert.n.mcmoratu$ pater inopcreqâd Laurentiura 

de fide,& fpc,& charitatecofcripfit ita dices: Tepus aut 

ficium Sacerdotis hxc mei lam i ri it 

libaprxmitto, &c 

g? inter hominis mortc,& ultima rcfurredionem intcr 

pofitu cft animas abditis rcccptaculis continct,ficut vna 

quzquc digna eft vel rcquie, ucl aEtumna pro co quod 

Ibrtituseft in carne cu uiucrct: Ncq. negandu eft dcfun 

&om animas pittatc fuoru uiucntiu rclcuari , cum pro 

iliislacrificiu mediatorisoffertur, veIclcetpofynx,qu« 

inEcclefia fiuntjlcdprofunt eis,g cu uiuerethatcfibi.ut 

poftca poflint .fvlclTe meruerunt.Eft.n. quidam uiuendi 

xnodus.nectabonus,ut no reqrat iftapoft mortem,nec 

ta malus,cui no ,pfint 

ifta poft .norte.Eftcrgo talisin bo 

no,ut hxc no rcqmrat Et eft rurius talis in malis, ut ncc 

his vaieat,cu hac uita traficrit,adiuuariquocircahicoc 

mcritucoparatur.quopofllitpoft hacuit| relcuari quifpia,vcl 

grauari.Ncmoaut putetfeqdhicneglexcritcii 

obierit a Diio promcrcri.Nd igitur ifta,que pro dcfun- 

^ îscommcndandis frcqucntatEcclefia illi apoftolicx 

funt aducrla fcntcntia:,qul didii cd-.Omnes enim flablmus 

tmte tribunal Chrifli,ut referat unufijuifque (ecttndum ea,qu£per 

fmpuTfie(lii,ftuebo

Homil.j.ld 

Fhilippenfes 

Of« funct>rt 

in hudi 

Cxfini fu 

uuliu. 

cUj^; Gfc]f!t5rdi.kNicoIaid(!Ejâ 25^ 

^ ÎTheod: Paiiptffe* ttmdS fcdoru vnu-qifSfl rti^J^^ftîS 

dati (Jbi,ali 

A effertnr«acccdfit(ad Epiphanif?,) rogantq; 

InPhiloih. 

gd.quoillii p^ffint('epelire.Illefiirirm"i obftctantb.obfe 

quiitnsilarim p mortii6 Defi rogat, vt dimiflTs iHi pcccatisvqux 

dum viucretjadmififlct, iinpiorum numcram 

aftiflcrc dignarctuf . 

Gliryl.Dcflcamus inos 

(detuntlas,) pro virib.iuiic 

nius coj,ûremHS ilMs ariquidauxilif, 

modiciquidc, 

attri iuucmus cos QuoJqiia 

ronc? Pfccaês cxhortcmur 

& alios.vt pro" ipfisorct.paii 

perib indefinci>ter pro illis 

clccmolyhas derhiis ctc.No 

tcmcre ab Apoflotis fancitij 

cftigmffimu5,,|)pitifi 

reddaus. 

' 

*Ep'phan.Pro(unt aiir & prfccs,qiia:. pro 

vitadcfua - 

dis fiur.ec Ci tota culpa no abkindat.&c.Ecclefiineccf*' • 

fario hoc pficit,traditionc a patribas acceipta .Xîiis aiu 

potcrii ftatu tu matri(?'î(foiuerCo auilL'gSpatris,3cc.Iti 

his qui vita defundi (unt,cx nominc mcmorias faciur, 

oratfoncsad Deum pcr6cientes,acGultusdiuitios & my 

ftcriorum difpenfationes. 

*Efre Syrus.Pod trafitu meu Fratrcs raci affiduo in; 

', 

veflrisorationibos mci memori3 faciatis. AcCcdetes nfic 

daiidite mihi oculos lup cos manusTponetcs rcminifca' 

mini aut mei .ibicdi in veflrispiis,& sadis orationibui. 

Âthan.Nii fcntiut aiiquabcneficia.ctiam peccatorum 

anim^,cum fuperillisfiunt conuentus,& perafho 

nes bonorum operuro,& oblationum.Reiponfio. Nifi 

aUquabcneficia participarcnt ex illo.non utiquein cu-' 

ra,& excquiis fierctxrpminemoratio. At ficut vitis florc 

fcitextra-in agro,& odorcm fentit iu uafe uinum reclu 

fum,fi_cqueconflbrcfcif ctiam ipfum, itaquoquepecca , 

toru aiJK piorii prccibu^,& bonis operibus conrolanmt.' 

_-J -5 

^^ldcm.SandorumiiiTartyrumraemoriamcolartnJs. 

vt digni cfTiciamnr ccrtamiilij ip(opijKn.^so^6 qtu id.A 

dequieueruht,bremus, ; 

fi«!la(uftt proptfccatiseom, qui proftratl 

(liiic^ ttfa^îcdlktione, duodecim itiillia 

drachmdsargenti mifitlcrofolymam oiFet! 

ri pro peccatis mortUotiifin (acrificiu , bctie 

^r 

Sc rtljgiostfderurredioriteogitans.Nili 

nim eos qui cccidcrant refuf rcdlurosfpei** 

,rer,ruperfluum uideretur, & vanum prare' 

^ 3. 

^ Idem Dc his qni qcuct ^•'' fruiiit 

in Chfo, pofig Diaconus 

abfoLuit oratione,harC 

addet: Pro qefcetib.in Chri 

flo rogcitius, vtBcnignus 

JDcus ,"qui iplius animafii- 

ei oSdcUdla 

fccpir.dimittat 

''v61untarifi,& inuolfuariir, 

Etpropitiusilli faftu8,coU 

loc^t cu in regione piorii.in 

finu Abrahc,Ifaac,&Iacob, ^ 

vnde abeftdolor,triftitia,& 

fufpirium.Epifcopusdicat.Rc(piccniicDtic,fupcrhunc 

ferufi tuu, quem reccpifti in alteram ifitam,& condona 

ei fiquid udlctis,uel inuitusdeliquit :•& Angelosplaci-» 

dos coflitue ci,& coUocacii in finu patriatcharu, ^phe-. 

tfrrii,Apoflolo(Q,&oiumquitibiaf«culoplacuerunt. ,j g ^ 

'*ldcm Peragatur dics tcrtiusmottuoru " 

in 

pfalmis>itt^^, 

lt£lionib«$,at(Juc6rationibus,ppeuM qui tertiadicrc g 

fi>rrcxit.ltcmilonnsinc6memdratiidhefa|>fl:itii,arque 

dcfunaoru,etquadragefimus.fctfttTvetcre formaMo* D«ut. 

(^m.n.hocmapopulusluxitNecfiSatiiucrfatiQfpme 

- ' 

moria ipQus,d(?turq-,deillius facalfatibi paupibusinca^ 

-» 

mtmor6ti§ i|l>fius Hec de piis dicihltis,n5 de impiis,^ (UaSsmiidi 

faci»ltatcs dares paupibus,tti nihil eiis ^deifts. > 

k lacobus.FratcrDom.Proornni anhnaChriftiana,!'» 

afflifta,&vexata,i\ni(ericordia,&aaxili» Dei indigae,' 

vt infiriiii c6ualclcat,eaptiui libergtur

II 

lh lIMachab CaD.Xlll. 

collocanr : 

fiollidi tuni cum fordida: funt, & inquinatjc^ 

A hocfaciunt.Poft tempusaliquod Rex rcquiritcas vcfles: 

hiquidem producunteasl"picndidas,(5c nitentes.hivero. 

fordidas.DciliislajtaturRex,his vero fucccnfet. Dcprudcntibus 

dicit:Condantur vcftes meae,in, thefauris mcis. 

De ftollidis vero : 

Denturveftes meas 

fulloni , jpfi vero 

fimin vinculiscon 

ad tem 

flrifti vfque 

pus.quomdecxeat. 

:inPf«8. * R.Rabucnachi. 

Necefle eft peccatorem 

venire in infcrnum , adderadcndum, & expurgandum 

inquinamenta tranrgreflionum.quasfeccrit.donec 

mundetur,& alcendat iniocumquietis fus. 

vf. 

:^ 

^.in R.DauidKimhi.Quamquam intcUigcrctDauidob 

ittorVti» P^ccatum fibi poenam infligi, camq; reccpifrci in hac vi- 

:j 

tai adhuc tamcn de eo anxms crat.cifct ncomninopccca 

tumabftcrfum.atquedelctimi inhac vita.anncetiam in 

futuro faeculo poenam aliquam purgatoriam debcrct 

% 

{uftinere. 

C A P. 

. _ . 

xiii. " 

ap 2^70 

^ HebraEi.LibroScholiomm Bethlofcph, adlorcde- D 

hab.Annisfingulisanniucrfariodic mortispatris 

ieiuna iSchoI.betli 

dum cft, precefqj rccitandx . Quod fi annus biflcxtil is cft, ^"^'^P^primo 

quidem anno.primo menfc Adar,ieiunabitur,Sc 

preccs recitabuncur : fequcntibusvcroannis , fccundo 

r- 1 1 Adar. Cuius ratio '.'..'. 

pco mortuis.Et quiaconfiderabatjquod hi,quicum picta 

tedormitionemacceperant, optimamhaberentrepofita ' 

gratiam. Sandla crgo, &falubriseftcogitatioprodefun- 

îs cxorarc, vc a pcccatis fQluautur. 

Nno centefimo cjuadra- 

gcfimonono cognouic 

ludas Ahtiochum Eupa 

rorcm venirecum mul- 

ritudineaducrfusludâ, 

&cum co Lyfiam pro- 

curatorcm,&:pra:pofitum ncgGtiorum,fecum habcntem peditum 

ccntumdecem millia, &:cquitumquinquc 

inillia,&fclephantosvigintiduos,curruscu j 

falcibus trccentos. Commifcuit autCm fe il- 

lisS^McnelauSj&Tcum multafiillaciadcpre ^ 

C cabatur Antiochum , non propatria^falute, j 

fcd fperansfcconftituiinprincipatum.Sed ^ 

« I 

RexRegum fulcitauit animos Antiochiin g 

pec- 


C A P. XIII. 

Nnocente/imoquadr. Dcfcnpio corft'Hi Indtcum 

Bsgn ducibus,hic confecjuenter ptrtiur CQnfitclus eiufde 

_ _ cum perfona ipftus . Et diuiditur iu tres partrs,(fuia pritno 

ponitur btlti apparatus , fecutidb , conftiiiuf , ibi . Et dato fi- 

gno.tm/o f\egts reccff s,ibi.Vt autc COgnouit. ?««.* m duas: 

iûia prlmb ponitur apparatus hclli exparu /^fij/r jtntiochi:fecut.db,ex 

parte lud£ Machab^ti.ib!. Quib, ludas cog-Ttima iti duac 

ijui.' primh pttnitur Rfîs apparatus,fecundo Menelai iiiteritus,ibi. 

Commifcuit autcm . CircaprimHm autem fcicndnm,quod ilie 

belU apparaiusy&etiam confliBui magis diffuie ponitur primo lib. 

€.cap. tamen hic altqua ponuntur,qujc videntur diÛs ibidem diffonare.Trimb 

quod dtctmr,peditum centum,(^ dcctm milUa,& cqui 

tumquinquemillia ,& tlephantes vigintiduos: nam ibi habctur . 

Ccntum millia 

pcditum.& viginfimiiliacquitum,& clc 

phanti trigintaauo.Tôftfi dici^cjuud prmofucrunt 

centum mil 

tia peditum tantum,vt diciiur i .Vtb.& pofleafuerunt additt dtcem 

tnihia,quje cum primis hic numerantur.De vcrb dicendurn 

eqttitibus 

in vniuerfo fuerunt viginti miUia,fed tamen erant mil 

quinque 

J]uod 

ia elcQi pra cnteris exiflentes in acie l{egis,& illi hic numeran 

folt 

tur , & tacentur 

alij , &c, Et de 

tlephantis dicieodcm 

poteji 

tnodo, 

^' 

tr. j 

ûodvigintiduo erant prxceieris mmerantur hi(,& 

fortiores,qui 

numeratio dtuerfi- 

reftdui. I o.iacentMr. in taliibus emmfrequenter 

rnodâccipiiur. 

M B^^ L 1 T E ![. 

t I ^nnocevteftmo quadr.(^c.Scquimr. 

3 Commifcuit autem.PcT iftum.qui fc coniunxit cu aduerfa 

rijs fnat gcntis , vt pcr hoc obtincrct fummum faccrdotium,fignificaturquilibct 

ambitioIus,qui pro fua promo 

tionc 

conlcqucnda flagiiiafaccrc non forniidatifcd Dco 

:. , durat fupplicium 

impiorum Ifraclitarum ingchcnna; &pofteaafcendunt. 

•je Hebrxi, lib. 

Mahzor.Indulgcqu£efo,parccoblecro, y^^^^^^ 

turnpatribus, tumfilijs. Tuacnim cftoDomincpro- funaomtn. 

pitiatio,& mifcricordia .Cougrcgamini,&prxftatcvniucrfiopcra 

. mifcricordig AnimaBvcftra:, vitafcmpiterri 

napcrfruantur. Requicfcaranima ipfius 

indcfumi videtur , 

quodfinisprimi an 

ni pertingit fincm 

duodccim mcnfiu, 

iuxtailludvulgatu:. 

Duodccim mcnfcs 

in cubili fuo 

iti . pacc laccat in . pace Dormiatin pace, donecveniatconfolator,qui 

paccm audirefaciar,&c. /îdeatunc- £ 

.. 

tumofficiumlugentium,^c. 

, 

10 

ii 

12 

13 

' 

peccatorem, &fuggcrcnte Lyfia 

caufamomniummalorum, 

hunc cflc* 

iuflit vt eis eft: 

confiictudo jComprchcnfum in codefn loco 

necari . Erat auiem in eode loco turris quin- 

quaginta cubitorum,aggcftum vndiquc ha- 

habebat in 

bens cineris . Ha:c proipedum 

prxceps . Inde in cinercm deijci 

* 

' 

iuffit facri- 

legum omnibus eum ad inte 

propellcntibus 

ritum.Ettah legc praeuaricatorera legls con- 

tigit mori,ncctcrra: dari Menclaum.Et quidcm 

fatis iuftc : Nam quia multa eiga aram 

DcideIidtacommifit,cuius 

. n • • C r\ CAI . 

ignis,& cinis erat Ianctus,ip 

fe in cineris morte danatus 

.Xlil. 

a sedrex.m&o- 

na qu« bellum J^Jf 

cft . ScA Rex me-tc effr?natus ^ ^^^.^^j^^ g^p, 

vcn'cbac , ncquiorefc patre toris,& Lyfise.p 

fuoIudjeistoltcnfums.Qui- curatorisciusco loficnfurum 

, , ^-, traludeosi 

narrat 

Dus ludas , cognitis prxccpit 

2 Currus cum . Talibus enim anttquitus inprglijs vtcbantur , 

vt habetur in libris lofue , & ludicum in pluribus locis : tamen de 

ifiis curribus non fit mentio in x.ib.ftcut etiam in Euangelijs : quod 

vnus Euangelifla tacet,alius ixprimit. 

3 Commifcuit autcm . Hic confequenter defcribitm Menelai 

intcritus,qni retorfit infejummttm Sacerdotium fupra '^.ca.de quo 

dicitur /j/c.Commifcuit aut.'. Judôrum aduerjarijs. 

4 Dcprecabatur Antio. &C. Tugnare 

contra ludam 

fortiter 

M.achabûm:ideo fubdiiur. 

, 

5 'tion^ro ^Z.(z.''i(dprocontrario:ideofubditur. 

6 Sperans fe co\\î.f.fummi Sacerdottjper viBoriam ^ntiochi 

a 

quo fuerat amotus pcr patrem eiusfuprd ^.cap. 

7 Sed Rex rcgnm.Qui iudex eH corditm. 

8 SufcitauitanimosAntiochiin,&c.wm/4«»2. 

9 Et fug.Lyfia hunc. eitts h{am propter ambitionem,& facrile 

giaintcmplocommtf}apereiusCQnfiliHm,vthabeturftiprd^.cap.le 

quuta cfl rtbdlio ludcorum contra B^gem. C^terapatent vfque ibi. 

10 Scd Rex. \am ex murtc Menelai pojjit atiquis credere f{egem 

ludfispacatu eJê,ideo rtmouetur hoc lum dicitur.Scd Rcx mcn 

te effrxnatuS.J.^we t'cno rationis infupcrbiam tlatuf. 

11 Vcniebat.Co//t>â/«(//m. 

12 Nequiorem fcpa. Sed per rumores contrarios ab bocfaitim 

pcditus,vt habetur infra eid.cap. 

1 } Qu ibus lu.cognitis. mc confequenter defcribitnr apparatits 

•}« 

luds. 

iufte faciente non obtinuit intcri 

propofitum.fed magis 

tum,quia deturrefuit prsEcipitatusincincrisaccruum, 

pcrquod fignificatur quod tales ambiticU prxcipiiandi 

funtfinalitcr in cincres inferni. 

lobî d.dr 

7 j^f(ireA,Pcrillumfignificaturdiabolus,qui 

rcxfupcromncsfiliosiupcrbia:, &qua;ritquantumpot 

fidclcs fubucrtcrcp luda vcr6,qui malitiacius cognolces i 

Tom.4. liii S 

• 

VI

}x-li GIo.ord&NicolaideLyra. 2J7 

S in priori /ibrocommcmorata fimul,& iuxta allegoriam 

A cxplicatacft.Sed illudquodcoleciuenrernarratur.quod 

incaftrisRegisnoaeintcrfcaa fuiflcnt pcr ludaeosu- 

millia.fic maximus clcphantorum cum his.qui iupcrpofitierant, 

inpriorcnarrationc 

manifcrtius cxprimitur, 

/.MacbY. c. vbi rcfcrtur, qtiod 

I.UC14C. 

t»r cor , ânte^liria 

humiliatur . Etalibi. 

Superbis autcm refijitt 

Dsus, (^ hujfiitibus dat 

grafam 

. Et in euan- 

gclio domitius dj- 

Cit. Ommsqiijeexal. 

bi*mili.& qii fehurri. 

exal. Poflhatcauic 

hiftoria cxplicat 

qualiterDemetrius 

nlius Scleuci ludjcam 

vcniens , & 

f? rcgno poiitus , pcr 

Alchimumincitareturaducrfusludam, &focioseius,D 

vbi ita fcriptum t^.Alrh'm.nutem,:d.iS.b. 

Togaiif 

afjijminatio fft 

laco.^b. 

apud Deum . Etitem. 

Siute ruinam exalt- 

die,ac noAe Oominum inuocarcnt,quod ficut 

sep.T,& nunc adiuuarct eos,quippe qui Iegc,& patria,fan 

a:oqi templo priuari vcrerentur, ac populum, qui nuper ^ 

pauiulu refpiraller^ne fincrctrurfusblafph^misnationibus 

fubdi. Omnibus id fimul 

itacjj facientibus,& pctenti 

^ 

busaDominomi(cricordiamcumfletu,&ieiunijspcrtri ^ 

duum continuum , prolhatis Iiortatus eft cos iudas, vt fc j 

prxparcnt. lp(c verocumfenioribuscogitauitpriufqua " 

Kcx aduomcrctexercitum ad lud.Tam,& obtinerct ciuita 

tem,exire,&: Domini iudicio committere exituni rci . Das 

igitur potcltarcm omnium Dco mundi crcatori,& horta 

tus fuos,vt fortiter dimicarent, & vfq^ 

ad mortem le- 

pro 

gibus , templo , ciuitate , patria, & ciuibus, (tarent, circa 

b Modin exercitum conllituit.Et dato iiiis 

figno 

Dei vido- y 

ri3:,j(uucnibus fortiflimis ^ 

elcdis,node aggrcflUs aulam re 

gia in cailris interfecit viros quatuordecim miilia,& ma g 

yinium ciephantorum cum his erant. 

qui Sum 

fuppofiti 

irioqimetuâcperturbationcholtium replcucrunt caftra, 

rcbuiqjprofperegeltisabicrunt. Hocautcmfadijcfldie p 

illuceftcntc,adiuuante eu Domini protcdioncScd Rcx ac 

fagat 

catlcntcntiam, vitiorumq^ 

furorcm 

fupprimit,&adip. 

famreducitlibcrtatem,plurimamque 

in noftris 

cogitatio 

nibusquictcminfinuat,&c. 

, 3c Oci rcuo- 

ceptogultu audacia:Iuda;oruin,t arte difficultate locoru i° cxceileK^fui^' 

tentabat, & Bethfuta;qua:eratIud.Torum prasfidiii muni 

tu,cartra admouebat/ed fiigabatur,impingcbatur, mino 

rabatur.His autem qui intus erant,Tudas neccflaria mittc 

b Tjdato.^loitflh. 

Heb.faaumquc eft 

'^' 

' 

^ 

in nofte , & acccpit ^' ** 

ludasfecumomnes 

militesHafmonôs, 

irruenfq,- nodle in 

caftraReglSjOCcidic 

de fortiffimis quafuor 

millia , fed & 

grandiorem clepha 

rum.Cumquemane 

illuxiflet,ordina £ 

uit Rcx aciem con- f qujtu 

tra ludam , & fadtu miiiia. 

cft pracliu magnu . 

Vidcns autcm ludas 

vnum ex elc- 

phantis nitefcctcm 

lorica aurea,qui cc 

V" lo tcros magnitudine traacluK 

ca- 

12 tuseft Rêm infi- 

j^ dereei , idcircoex- 

14 clamauit diccns. 

1 j Quiseft in vpbis, 6 

16 pueri? Et aililiens E- ^ ô^^, 

1 7 lcazar frater cius,ca 

bat Enuntiauit aut hoftib. T 

myiteria Rodochus quidam 

dc ludaico excrcitu, qui requifitus , comprchcnfus cft, & 

conclufus . Itcrum llcx fermonem habuit adcos, qui erat 

^ obuianii 

vero (onjlttiu fuerunt omnes luda beUatotes,vt habetur i.li.6.ca. 


« ludte Machabtgi . Etprimd pcr orationes deitctas:dequibus rnagiSy 

•quamdearmis confidebai,

R)baau5, 

toiSo. 

J^. 

-^m ILMachab CaD.XlV. i> 

ôbuiJvcnernntex fortifli inBethfuriSjdcxrcram 

A misRcgis,percutiesadclex 

tcram,& finiftram.cadenri 

busanrciplnm incerfcftis 

hinc.&hinc, immcrgens 

itaqueiere in mcdium pro 

fundi belli . 

vcnit interpe- 

dedit, accepit, abijr, 

commifit cum luda, 

fuperatuseft. Vtaute 

co^nouit rcbellaflTc 

dcselephati.&fixoinvmbilicuciusgladio(uo,ceciditclephaslupcrcu 

Philippu Antiochiar, 

„,,; ,î,xi..,e ^,.^, C 

mor- qui rehausciat tuufqjcftcoramDiio, & 

coram populo fuo , rclin- 

7.c7y 

Glo.orJ& Nicolai de Lyra. 

^ dic filuit. 

quidcm Tcmpus autcm opportunum 

dcmenti:^ fua: nadus, couocatus a Dc- 

mctno ad confilium : & 

mtcrrogatus quib. 

rcbus, & confilijs ludsi nitcrcnturj rclpon- 

•mflidwvo dit: 

IpfiquidicunturÂHidaziludxorum, 

".?Xqu. quibus pricclt ludasMachabaius, bcllanu. 

csftjntet nii 

tnunt, ' & fcditiones mouenr, nccpatmntur 

feraaiin rcli 

J r J 

g.one Mofai rcgnum cucquictum Namoicgodetrauaa 

ju"!or^'n" autcmiummo âtusparctumgloiia,dico 

J^/J^^'°^''' cerdotio , hucvcniprimoquidemvtilitati- 2 

Ditufiat 

bus Rc

•iV 

2^77 

Il.Machab; 

^ a vâriAs.hx^s,. Solentin lifcrisgcntilium ifta laudari.-in 

A his autem Machabxorum libris quamuis homo ipfc fue 

rii raudatus,fa(aum tamcn cius narratum cft, non laudatum, 

& iudicando potius quam imirandum, quafi antc 

oculosconftitutum , non fanc noftroiudicio iudicandu, 

quod nos quoque 

vthomineshabcrc 

poflemus.fcd iudiciodoclrin?fobtie, 

quasin ipfis quoqj 

libris yetcrib. cla- 

raeft.Longequippc fuit Razias ifte 

a verbisillisvbiiegituriOmnequod 

tibiapplicitumfue 

rit,accipe:&indolorefuftinc, 

& in 

B humilitate tua palicntiam 

habc. N6 

fuitergoiflevircli 

gcnda mortis fa- 

fcd fcrenda: 

piens, 

numilitatis impa 

ticns.Scriptumcft 

quod voluerit nobihtcr,& 

viriliter 

moriifcdnunquid 

ideofapicnter.>Nobiliter 

fcilicet, nc 

« hbcrtatcm (ui 

ge- 

^«ntcpra* 

ncriscaptiuusamit 

teret. Vinliterautcm 

quod tantas vi 

resanimihaberct, 

quibusidoneuscflet , vt fcipfepcrimcrct,quod gladius 

cum implcre non pofltt dc niuro fe praicipitcm dcdit,&: 

ficadhucviuusabruppsimcucurritadpctram , atqueibi 

cxanguisintcfliua fuaproduxit.quxvtraquemanu diflRpata 

fpcrocbat in populum.ac dcindc poftea defeflûs occubuit.Magnahccfunt,nectaracnbona 

.Nonenim bonum 

eft omnc.quod magnum eft.quoniam funt magna 

etiammala.&c.Vidcatur lofephusHcbrsuslib.j.hiftoriarum 

ludaicarum cap.12. 

Rab. Hocquidcmlcgcntcs inucnlctisibi fcriptum, g> 

Raziaspropna manu fibi infcrcns raorte.elcgiflct nobiU 

tcrinoripotius,qua fubditus fieri peccatoribus, & cotra 

natales 

Cap.XlV. 

2J78 

natales fuos indignis iniurijs agi.nc fortc fimplitiores ani 

micrcdanr,cumncceflltas vrIi:rif,potiusfibimctipfis pri 

mo aftu. aliquo modo infercndameflemortem ,quam 

incidcndutii viuumin manuspeccatorum.vfileforc arbitratus 

lumcx diais vencrandi patris Auguftini huic 

occultauit reaNicanorcQuodcum illccognouitfortitcrre 

a viro pr?uenruin,venit ad maxlmumj&rfandliflimum tem 

plum,&Saceiclotib. folitas hoajasoffcrentibus,iufIit tradi 2 

fibivirum.Quibuscumiuramentodicentibusnefcircrcvbi 

eller, quiquxiebatur,extendensmanum ad templum iura 

uit dicens: Niii mihi ludam vindium tradideritis, iftud Dei 

phanumin planitiemdeducam,&aItarecifodiam,& lemplum 

hoc Libero patri confecrabo , Et his didis abijt . Sa- \ 

cerdotcs autcm protcndentesmanusinccrlum inuocabant 

Deum, qui fcmper propugnator ellet gentis ipforum, 

h^c dicentes:Tu Uomine vniuerforumjqui nullius indiges, 

voluift; templum habitarionis tu? in nobis ficri . Et nunc 

fandefandlorumomnium Dominc conferua inarternum 5 

domum ifhm impoIIutam,nuper qux mundata eil.Razias ^ 

autcm quidam deleniorib.ableroIblymisdelatuscftNica « 

1 

opcrinoflioaliqua 

' 

inferere, vn lcflor 

fobriusquidfibidc 

talibusrcbnsagendumfitpoflit 

intel 

ligcre . Refcrt autc Aug Heciui. 

memoratus patcr ^^"•' *^* 

primofiiolib.dcci 

uitatcDeivbivtru 

alicui liceat fcipsu 

intcrficere copiofo 

traftafudifputauir, 

ita diccns:Atcnim 

multi fc intcrcmerunt 

ne in manus 

hoftium perucnircnt.Non 

modo Vtrumlicear 

q- 

rimusvtrumfitfa- =•'""'- '"P"^ 

ftum, fcd vfrii fucritfacicndum 

. 5a- intecficctc. 

£ 

naquippe 

cxemplisantcpone 

ratio et 

norijViramatorciuitatis, & benctaudiens, qui pro affcclu 9 daeft, cuiqui^cm taudcns. 

paterIudôrumappcilnbatur.Hicmultistemponb.conti- 1° ^'^'qug^^tS 

ncntia: propofitum tcnuit in 

Iudaifino,corpufque, & aiam digniora funt imitatione,quantocx- 

lcorentustradere pro perfeuerantia.VoIensautemNicanor 

r n i- 11 1 I 

• 

, I r -i • ccllentiora pictafc. 

manireItareodium,quodhabcDatinIudiEOs , mifitmilites Nofccerut parriar 


* I Occ\Aumt (c,8i.C.'icfHbitd capirnur ah tpf:f(canda mani' 

feflaiur vfbts.cum '.hcitur.Qubdcum ille togr.o.&c,& Jequitur, 

» 

IuflRttradi,&c./;/«rfaw. 

i 

4 

5 

6 

Et tem. i.Buccho,iicutdi8umen,fup.cap.6. 

Ethls.Cum indi^nationc de.templn. 

Confcrua. con^ra J^canoris cuntamirauoncm. 

QH^ma. >t fordibtts luxuria, & idoiolairi^, rthabetur fu- 

fra. I o.cap, 

7 Razias aut. Ric confequeater ponitur fcederis violaii manife 

M 1{_,A L I T E l{. 

fiatio 

t & vit? fupcrbiam , afccndit ad rcgnandum fupcr mundum 

, propterquodhuiusmundi princeps nominatur 

Ioa.12.Pcr Alchfmnm vcroqui Dcmctrio coronam aurcam, 

& palmam obtulit, vt pcr hoc fummum Sacerdotiumobtincrct, 

ngnificaturanibitiofusintantum: quod 

facit diabolo facrificium,vt pcr hoc ad di- 

promouearur 

gnitatem , ficutrcfcrtGuillelmus in chronica dc qupda 

SebetBs >? nomincGebcrtus,quipcrhocafccndit ad Aichicpifcopa 

v?lum pT '"^ Rcmcnlcm, & poftea ad Rauenncnfcm & , poft ad 

ijboiuin. 

ftatum Papalcm.Vnde fadus fuit talis verfus.scandit ad 

"hcophiiu» r.Geb crtus ad.rpoft Papa mancus.r.Et per triplicem.r.filifloriiThc 

gnificatur Rcmis.Rauenna, & Roma . EtdcThcophilo 

^''Eûr lcgitur.quodhom35iumfccitdiabolo,vtadpriftinamdi 

hianai"''^ gnitatf 01 rcftiiucrctur , 

gnitatfm rclliiucrctur, Pcrl rcr hoc auum ifte Alchi- 

quod 

mus acculauit falfoludam, & fociosciu*, & amicitiam 

inter 

che.non prophctif, 

non Apoftoli .• quia & ipfe dominus Chriftus ,qti eos fi 

pcrfcquutioncm patercntur,fugere admonuit de ciuita- 

tcin ciuitatem,potuitadmonere vtfibi manus infcrret, 

ne in raanus pcrfequcntiurti Vcrucnirent.Porro fi hoc il Mar. ao.c. 

lc n6iufl[it,aut monuit:vt eomodofuiex hac vita emi- 

grarent,quibuscmigrantibusfemanfiones aitcrnas praiparaturu 

m efle promifit,qua:libet exempla oppon at Gen 

tcs, qii? ignorant Djum , manifeftumeft hoc non licere 

colcntibus vnum vcrumDcum.Rcftatvtdchomincintclligamus,quod 

didum cft:\(jn occirftj.Non alterfi.ergo Aug^cu"nec 

te.Ncq;enimqui feocciditaliudquamhomineccci ^\^^'^'^' 

'dit. Quatdamvcrocxceptiones, eadcmipfadiuinafecit 

^ au£to- 

flatiofaUis, & primo in inuaftone lâXJêtf^cundo in impugnatione 

iud^.capMt,ci

27P 

Glof. ordi.& Nicolai de Ly ri 280 

4^ au£ôriras,vt n6 Hceat homincm occidiScd his cxccpfis 

-A quosDcus occidi iubet, (iuc dara lcgc. fiucad perfonam 

namgercntcs publicx 

potcftatis (ccun- 

fit.nifiquiafpirituslatentcr hociuflerat,quipcrillu 

mira D 

prorcmporccxprcnraiuflionc. Non aurem 

pro rcmporc cxprcflfa 

ip(eoccidir, 

. 

qui minifteruimdcbetinbcnri.ficur adminiculugladius 

cft vtcnti. Et ideo contra 

nequaquam hocprxccptum fc 

cerunrquoddidum . r v 

l>o4. %:e. t([ : Tionoccides, qtii qiiinjientos vtcum cula facicbat. Hisergo exceptis.quos vel lcx gencralitcr 

iufla , vcl ipfe fons iuiliri^ Dcus (pccialitcr occidi iubct, 

quifquis homincm.vcl feipfum,vel qucmlibcroccidcrit, 

homicidij criminc inuedtitur.Etquicuuquchocinfcipfis *"g'.in>i 

pcrpctrauerunr.ani 

. 

comprchendercnt 

Putabat enim (1 illu 

Deo auaore bclla 

^^^^^.cpjî^f fefccladem maximam . ludîsillaturum TLiibis 

' 

t 

. • • geflcrunr.aut pcrlo- 

o 

j-r 

"" '^'"' 

I mi magnitudinc 

1 fortafle mirandi , 

non fapientiscfani- 

*eii.»».fc. 

Hebii.b. 

B 

autem irrucreindomum eius,& lanuam tarclaudandi funt: 

dilrumperc,atque 

jo-ncm admoueic cupietibus, cum lam comprchcndcretur, ^ fi quamauam rano 

dum dtuinas leces, ^, , r i- li • 

r ; j- ^ nediligentiuscofu 

hoccfliuftiiWra gladio fepetijt, cligensnobilitermonpotius,(jLMm lubdi- 5 hs, nccipfaquida 

tionisimpcrium fcc lcratosniortcpunic 

lcratos mortc punic 

runt.Et Abraha non 

folumnoneftculpa 

tus ficri & cotra natales fuos 

pcccatoribus, indignis iniarijs 

- ... .... 

gjri.Sed cum fcftinationem no certo it\u 

per plagam dedif 

fct,&tuiba;intraoftiairrumpercnt,auda(5ler rccurrcnsad 

tus crudelitatis criminc, 

verumetiam 

laudatuscft nomine 

murum, piccipitauitfemetiplum viriliterin turbas,quibus 

• 

• • 

, i 

i i r j 

locum velocitcrdantib.cafui cius, venitper mediamcerui 

pietaris,quod voluit cem.Etcum adhuc(piraretaccenlusanimofurrcxit,&:cum 

lcrat? redobedil[er ^^"g"^^ î^^ magno fluxii deflucret. & ^rauifli mis vulneri- 

occiderc . Et merito bus cflct fuatius,curfu tuibam pcrtranfijr,& flans fupra pe- 

quxriturrtrumpro tj-jjf^ dC quandam prxruptam, 

iam exanguis efFcclus, com- 

- 

Dci iuflû fit ha'-)cn- , 

n v -r l • 

r l 

dum, qjlcpthefilia plexus intcflinaiuavcnlque manibusproiecitlupraturbas, 

ia

,j8i 

â Eratau'emhwtf. 

A tn-'di vifus. * Dio- 

R.anus. nifiiis Arcopas;ita. 

L. dceccJ. 

Quodaurem&iu 

kk.t.i. 

florumpreces ctia 

invitaiih.&nedu 

poft moirem,i/sro 

lispronot^qui di- 

gniiant^rcripturaB 

nos cdocct facro- 

ILMachab. 

Cap.XV. 

impIeii.Tamcn non obtinuit,vtconfiiiura pcrficerct.Et Ni- » 

canorcjuidcmcum lummafuperbia eied:uscogitaueratc6, 

munetrophÊum iUtuercdeluda.Mach.ib^-usautem confi- 2 

dcbat femper cum omm fpe auxiliumfibj a Deo aftutum,&: ^ 

hortabaturfuovieformidaicntadaducnrumnationum/fcd ] 

in mente habercnt adiutoria fibi de ccelo facla,& nuncfpcra 

rent ab omnipotere affaturam (ibi victoiiam. tt alloquutus 

i.ii , •,„ 

fraditio 

^^"'?^ 

&c. eos de 

lcgc,& piophetisadmoncns eriam cei£amina,qu^ fcce 

="'''^'nes 

landi; qm de ^-^î^fJ^^^spromptioresconltituit eos: Entaanimiscorum 

hacvitadeccflcrut, eredlsfimuloUendebatGentiumfallaciam,&iuramentorii 

ritaLcm Htafeme'J!;a'eo'^' criâ cos » P^-flaricationcm.Singulosaurem «l/i r corumarmauitn6clypei, 

a r Ji' 

i 

quiin hocmundo oC^nalta: muninonc,ledlermonibus 

optimi.s,dccxhortarioni 

funt, fi dicantur cu bus expoiito digno fidc (omnio,per cjuod vniuerfos Ixtifica- 

Scripfum naniquc 

cft in Machaba»rumlibrisita: 

Hic 

8 

2J82 

i7l/s.qtj7/MhicreD 

habcrc,lcgibuscon 

firniat. Sicccrtcdc 

Jcrcmia traditum 

fuifleI«da;iconten 

dunt.Machabxoru 

libcrrctulit vifum 

ipfum fuiffe poft 

mortcm orarepro 

populo. 

* Petrus Comeftor 

Hinchabcsau 

thoriratcm , quod 

animasiandornm 

9 cfflagitarcdcbem', 

c\i pro nobis oret, 

&intercedant. icr 

ram "" quod confufantur 

gcrcre (alutis 

'" 

» eorum 

Iuda:i,quincgatali 

""&îu[j"JjIe^"'t.Eratautehuiufmodivi{u.9.0niam,(juifueratfummusSa ' ' cuius 

eos cerdos virum fandorum 

prccibus fuis, 

bonum,& benignum,vcrecundura "^ vifu,mode - - 

n 12 

atque interucntu 

L 1 I 

auxiliumdcpofcen 

Itum 

fuoapudDcu,non moriDU'.,&cloquiodecorum,&quiapucroin virtuti- '? d"ni- 

crit inconucniens. 

bus exercitatus fit,manus protendenfcm,orare pro omni po !* friaS^^^ftl^.m L"' -"iiSc. 

iij r>n.i «/T 1 .»») iridm noiiram pa rr 

paloIuda;omm.Polthocapparujfle,&aliumviLumxrate,& id radifum compura ^ 

gloriamirabiiem, &magni decorishabitudinem circaillti. 

cft lercmias pro- Relpondcntcm vcioOniam dixiffc: Hic cfl fratruin amator. 

phcta Dej,qui fcm & popuh Iirael,hiccft,qui multu orat pro populo,^: vniucr 

pcr orat pro popu r. r ^ ^- 

rL , 1 r^^ J- x-rr - 7 

lo&c iaianCtacimtateleremiasprophetaDei.Extendiffcautlcrc 

iu.r»* .E"ftWus Cae- miamdextcram,?x:dcdilleluda:irladiumaureumdicentcm: 

»u. euang. faricn fis. Gius autcm . Hic confetjuenter po>iit:^r appa> atus ex 

parte luof^-i^ p':nio perbonam rre>ittm omnem turpitudinem . 

15 Modeftum moribus,& doqaio.i. in omni 0314,"^ êH». 

16 Manusprotetidentem.orareproomnipopuloludaso 

rum. fpplo.dnm tji hcc.vidcbut Indas ia vi/ionc. 

i 7 Pofi hoc apparuiflTc./;?// !i:ile. 

i8 Etaiium vixumxtatc.&gloria mirabilem,&c. //'^// /«- 

dt.tt ^':-pt>..r huiC aJmtr^t!')nF>)i jiibdilur. 

19 RefpondentemvcroOniamdixifle. //'/J/KtiA 

20 Hiccft fratrum ama'tor,&c.j. ludprum •.& [Hbdimncmen 

li'.un:, ci:ni-(Ucii^r. 

2 r Icremias prophcta Di\.Pi*>t enim vms de magnis fphetis. 

22 ExtcndiflTc aute.m Icremiam dexteram , &c. yidcbatur 

enim Lid^ , iîcid leremias ir adent ftbi gladium , promittens quoi 

adtiifjariis deuinerrei pe' ipjuni/.i^per ifl.im vijionem ititetlrxit 

ludas aff > nram lihi vitioriam, & fic expofuit bellatoiihusJuii,vt 

premw itw .Expofito dignafidefomnio,'.reuelatione diuina injomnis 

ia3.t:2'Uo tliud lacei^r primo lib.J.c.vbi defcribitur ifiud beilu, 

2j Exhortati itaqueludaefcrmonibus bonisvalde, &c. 

H'i cunj qiiemtr poniiur exhortationis ejji dusycum duitw iExhoi- 

tafi itaque ludxfcrmonibus bonis,&c. sequitur. 

24 Siaciicruntdimicarc. covJiaiiter,&jtreni^^. 

25 Vt V if tus dcniôtijs iudicaret, &c.'. vtfottitndo bclUnfiuni 

i.:ifii\ inier ccs, ^- udncrlanos dirimi ret. 

26 Erat enim pro vxoribus ,& filijs, itemque pro fratri- 

bus,&C.,viWMJ efiitri timebantde morie propria, C^fuorum,quam 

de violatione tempLi in coniempium Dei . 

•Je 1 Et 

caturdominusnoftcr IefusChriftus,tjuiLuc.8.c.dicitur 

prophaeta magnus; &ipfcdat JudJEgladium aurcumi. 

praelatOjVel dodori facram fcripturam,quf fecundu Apo 

ftolum Ephe.6.dicitur gladius. Etgladiumjpintns , quodeii 

verhm Uci. Diciturautcm aurcus charitatcqusfiniscft 

totiusfacrje fcnpturae.i.Tim. i. z. fmis prfcepticH cba>ttas. 

Et Mati.2 2.d.dicitur, quod in duob.prscepvscharicatis tota lex 

} pendet.

xS^ GIofDrdi.&NicolaideLyra 2^84 

^ ^ exprimat prophcra tudo.-maximus vcro, S^fpri- 

A riim. DcquoMoy mus fanditatc timor 

pro 

Deut. i S c. 

f.Ioan.i.a. 

B 

t Tuprag J. 

4.Regiy 

Ecd.^S.d. 

Glad us aureuv 

ludx 

uadicur. 

f^-s dicit . Vropheum 

vobis Domi- 

^HjcUabit 

nus de fratrib. veftris, 

diiiino officio ritfe 

fungebantur, non 

folum pro populi 

dcUdis cxorabat , 

fed etiam incarnationcm 

mcdiatoris 

erat tcmpli/ed ctcos,qui in t 

ciuitatecrantnon minima 

Tfi '* d. ipfuTHtanquammeakdietis.Etirai.Q«/Y«follicitudo 

habebat^his, 

te, inquit,ab homine * 

qui conercfliincrant.Etcii 

r;,:r;i:tX ^" omnesfpcrarenudicm 

reputattts efi jpfr. Sa futurum, adellcnr, 

holtcli^; 2 

cerdotalis crgo orcxcrcitus 

eflct ordina- { 

dopcrhomincs.q ^, n- r 

^ 

in tcmplo Dci lub tus,bcftia:, cquitciqi opporvctcrt 

icftamcnto mnoin lococompofiti:c61i ^ 

dcrans Machabûs aduen- 

tii multitudinis, & appaiatum 

varium armorum,acfe 

rocitatembeH:iarum,exten 6 

noftri futuram dc- . 

densmanus in ti 1'. 

coelum.ptomonftrabat 

: cuius • i- r — r> 

opc mundus falua digia 

facietem Dommum 

duscrat. Dc quo 

loannesApoftolus 

inuocauir,quinonfccundu 

arjnorum potentiam , fed 

m cpmola fuaait: 

^hocatum habemns 

ai>^,d p4're lefum 

r 1 i j 

ptOUt ipliplaCCt,dat dlgniS 

cini 

yidioriam.' Uixtt autem infiitmiulUmy&ipjetfi 

, a i.-r j 

prupitiatio p-opccca- 

uocaiis hocmodo: rTu do ; 

t.s 110,'iris, & non tan. minc, qui mifilti Angelum 

",Z,Sr.'*:": tuum,lubEzcch,a Rcgelutuis 

mnndi. Hiccrgo da, 6c.interfeciUi de cattris 

dcditgladium au 

reumIud,ECumdi 

uinar^\ fcripturam 

fcnfufpiritalifulge 

tem admunimeto 

tius Ecclefi?, dcfen 

Sennacherib centum o6to- 

gintaquinquc millia,2>;,nuc 

dominaior ccelorum mittc 

tuum bonum an- 

Aagelum 

fioneqj populi fui te nos in timorc,& trcmorc 

fanafscoccflitdoaoribus, 

quarcnus 

cotr:^hoftesvniucr 

maenicudinis ^ 

brachij tui, 

11 

vt mctuant, qui 


cum bla- ' 

^ I Etcum iam omnes fpcrarcnt iudicium futurumi&c. 

Hlcconiccjuenterponitur appayatusper oratiofier/jdeuotam,& primi 

ponitur oraHdtneceffttas, cumdicmr: Etcumiam omncs 

fpcrarcntiudicium futurum,'.pirf/j«?»,co«ft»tion«» determinans 

Ii{d^,& aduerfariorum. 

2 Hoftefque adcflcnt. cTe proîfl^«o. 

3 Atquecxercitus. A(

jBy lI.Mackb CaD.XV. 

â Itaque emnet eommum , &r. N

Glof.ordi.&NicoIaideLyra. - The Lollard Society

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?