Anales 1794. 2/2. szám

N O U I 

ECCLESIASTICO-SCHOLASTICI 

ANNALES 

EUANGELÍCORUM 

AUGUST. ETHELUETICÊ 

CONFESSIONIS 

IN 

MONARCHIA AUSTRIACA. 

~ ÄLTERIUS CURSUS ANNUÏ 

T O M Ü S II. 

ANNI MDCCXCIV. TR1MHSTRH II. 

NEOSOLII, 

•haiacleribas loan. lofephi Turnier, reg. priu. 

, Typojraphi. MDCCXCIV.

In literarum fcientíis vitafldum eft,. neincogni- 

ta pro cognitis habeamus, hisque temer« 

adfentiamus. 

Cic. Off. I. 6.

PRiEFATIO. 

N 

^ 1 on tribus, uti theca opufculi huius 

rofea indicat, verum novem meulibus 

tardius, ac nos oportuit, alterius cur- 

fus annui fecundum dimittimus libel- 

lum» Thecam illo quidem tempore, 

(juod ea indicat, prelo commiíimus. 

Ex literis enim amicorum noftrorum, 

A a ti-

A S^fifg^ 

T C 

qui rem annalium Buda? & Vienne 

curarunt, intellexeramus, facultatem 

imprimendi libri nobis proxime imper- 

titum iri. Spes tamen noftra nos fe- 

fellit. Nonnifî enim menfe Martio, 

atque adeo poft intervallum novem 

menfium, ex literis regii cenforis ad 

nos exaratis, de exoptato annalium 

porro fcribendorum indultu certiores 

redditifumus. Itaque leőtores noítri 

non nobis, hac dîuturniori mora plu- 

rimum aíüiőlis, quippe , qui officiis 

noítris nunquam defuimus , fed fex- 

centis negotiis, quae fummos patrie 

noltrie magiitratus in prasfens occupant, 

tantopere retardatum annalium curfum 

benevole tribuent. Tantam tempo- 

ris ia&uram prêter omnem opinio- 

nem

s te B â^S sr 

nem noftram paflî, dubioque rei even* 

tu territi, refiduos duos tomulos, qui 

ad complementum curfus alterius fpe- 

Áarent, elucubrare haud fuftinuimus ; 

quininao, hoc quoque, quem modo 

agirnus, anno , libellos plures duo- 

bus, typis dari haud poiTe, iam per- 

fentimus. Itaque non quatuor, ve- 

rum duo faltim , quibus curfus annali- 

um noftrorum tertius abfolvetur 

opufcula promittimus* Aequum ve- 

ro eft, ut ii, qui pro libellis anni praeteri- 

ti duos in anteceflum numerarunt Rhe- 

nenfes Florenos, & huius anni duos 

obtineant fafciculos. Bene quidem 

ingenui nonnullorum amicorum, qui 

priftinum ordinem hoc etiam anno ob- 

fervandum, nobis etiam atque etiam 

A 3 com*

commendarunt, meminimus confilii : 

ii tamen ipíi ukro lubentesque in no- 

ftram ibunt fententiam , poíleaquam 

temporis iaőhiram , qua? penfari am- 

püus nequit, & interruptum aiiquan- 

tisper cum amicis literarum commer- 

cium , quod pra?cipuum lucubratio- 

num nollrarum eííe adminiculum 

haud difíitemur, penitius animo per- 

penderint. Si nobis Deus vitám & 

valetudinem conftantem largitus fuerit, 

anno futuro, videlicet MDCCXCVI. 

eodem ordine, qui anno literarii labo- 

ris noítri primo obtinuit, rem tra- 

éla.re conabimur. 

Quo vero magisin optatishabe- 

mus, ut annales noítri omni ex parte 

le-

W KS w / 

le&oribusnoftrisprobentur : eomaior 

nobis in eo cura adhibenda eft, ut 

quidquid in lucem proferimus, fit o- 

mnino coníumatum. Eum in finem vi- 

ros inftituto noítro amicos maiorem 

in raodura oramus rogamusque , ut 

quotiescunque nobis mortes virorum 

eccleíiaiticorum benigne indicare vo- 

luerint, íimul nomen & cognometi 

mortui, diem, qua obiit, genus mor- 

tem prœcedentis morbi, annos vitás, 

libros , quos ícripferit, qua in re ex- 

celluerit, quibus prascipue ftudiis de 

patria bene meruerit, aliasque, íi 

qvLX nota? funt, res memoratu dignas, 

& ad biographiam defunóti pertinen- 

tes , commemorare velint. Viciflitu- 

dinum vero muniorum eccleíialtico- 

A 4 rum

um (mutationes ftationum perperam 

vocant,) mentionem faóhiri, de eo, 

qua quis die , ecclefiíe vei fchoía? va- 

ledixerit ? qua munus recens adeptum 

aufpícatus fit? quis & quando ei fuc- 

ceíTerit ? aliisque rebus huc idonee 

fpeftantibus, nos uberius & bona fî- 

de reddent certiores; E re etiam nok 

bis videtnr, vitœ curicula boníe fpei 

iuvenum virorum , quibus munus fa- 

crum defertur, breuiter deícribere. 

Bona? enim eximiorum virorum fama? 

ífoidioíiífimi fumus, & vei hoc ipfo ho- 

nore, quem iis in annalibus tribuimus, 

eos ad ampliiicanda bonarum Jiterarum 

ftudia, quibus ornandis nati fa&ique 

funt, excitare volumus. Colendarum 

certe literarum occafio , elt nemini 

op-

opportunior ea , qua religionis 

doótores , cumprimis minoribus cœ- 

tibus inilituendis pra?feóli, oppido 

gaudent. Imo dolores, quales o- 

mnes ac finguli facrorum miniihi funt, 

& eile debent , doótos omnino elle 

oportet. 

Ceterum non fine dolore merni- 

nimus , incuria correftoris quam plu«« 

rimas mendas Typographicas in übel- 

los prioris curfus annui fubrepfiflfe, ita 

quidem , ut eas fenfum ipfum nonnul* 

Iis locis reddiderint obfcurum : contra 

ea cum voluptate iam adferere poííu- 

mus , in primo alterius curfus tomo, 

vix unum atque alterum reperiri. I- 

A 5 pfiS

j)fis enim nobis, cum typis Tumleria- 

nis in prœfens utamur, typothetíe 

inuigilare, & cauere ne moleltis ac 

turpibus vitiis opufcula confpurcentur 

amplius, iam integrum eih Neque 

vero omni adfeueratione affirmamus, 

emendari quod adnuc pofiit, in opuf- 

culo deprehendi nihil. Multa funt, 

qua* a nobis, num vitia fint, perfpici 

nequeunt. Ex. gr. elenchus cœtuum 

euangelicorum magni principatusTran- 

íiluanis ita inferi debuit , prout eum 

ab amicis Tranfiluanis accepimus. 

Sicubi itaque peccatum eft, nemo 

inficias ibit, errores non nobis , fed 

fcriptoribus, qui elenchum chartíead- 

poíuerunt, tribuendos effe. Nequa- 

quam tarnen amicorum noltrorum fe- 

du-

dulam in confumandis lucubrationibus, 

quarum nobis beneuole copiam faci- 

unt, curara, in dubium vocamus. 

Ulis ipfis etiam, non íecus ac nobis 

ínuitis, nonnihil fubinde fubrepere 

poteít, quod polt, ab aliis moniti, 

erratum efle cognofcimus. Igitur 

grato animo omnium profequemur no- 

mina, quicunque nobis fphalmata cu- 

iuscunque generis amice indicauerint. 

Nolle corrigere errorem , itolidam ar- 

rogantiam malitiamque olet. 

Quod ad inűgne ZolUkoferianum 

opufculum, opera cl. Sztraka in fer- 

monem bohemicum feliciter transla- 

tum, cuius tum in nuncio Calendis 

Ianuariis vulgato, tum in rofea prioris 

to-

12 Sk^ôjrâfiâ 

tomi theca mentionem fecimus , adt*- 

net, id, cum materi« ad annales pro- 

pius fpeflantes indies augeantur, ne- 

que bohemica ab omnibus legantur le- 

éloribus, feparatim typis dare confti- 

tuimus* Dabimus vero operáin, ut 

idem, nitidis charaőfceribus bohemi- 

cis, fine omni errore impreffum, hoc 

adhuc auno lucem adfpiciat publicam. 

Iam vale, le&or benevole ! & 

rebus noftris, quibus utrique reipu- 

blicœ etiam atque etiam prodelTe per- 

gimus, ex animo ftude. Dabam iplis 

Calendis Április, anni reparais falu- 

tis MDCCXCV.

\ 

I. 

Nonnulla 

Excelfi Confilii Locumtenentialis 

Hungarico Aulici Circularia In- 

timata ad rem euangelicam 

fpeftantia. 

I. 

Intim atum circulare de taxis pro expeditionibus 

refolutionum regiarum 

ad fupplices inftantium libellos elargitarum 

, prasuie in Cancellaria H. 

A. deponendis. 

-j-^ llluftniiimi, &c. 

JLJe altiííimoiuHu Regio, Pnetitulatis Dominationibus 

Veftris hifce intimandum habet 

Coniilium hoc LocumtenentialeRegium, 

ut per grémium iurifdi&ionis fuse publicari 

faciant, quo ii, qui pro mandacis ad Can- 

A $ . cel-

cellariam fus iWajeítatis facratiffimae Huiu 

garico-Aulicamrecummt, aut erga quorum 

inftantias expeditiones qusepiam ad concernantes 

iurisdiétiones ab inde dimictendie veliiunt, 

Taxas huiusmodi expeditionum quo 

ocyus dekoriere fatagant, vei ii pauperes 

iuut, id ipfum authentico teftimouio legitiment, 

cum Jecus euoluto trimeftri expeditiones 

eiusmodi fimpliciter ad a81 a reponendœ 

veniant, nonniíi erga nouumrecurfutn, 

effeftiuamque tax« depofitioncm ad fuam 

competentiam dimittendie. Datum ex 

Coniilio R. L. H. Budœ, die 26. lulii. 1793» 

celebrato. 

Prsetitulatarum Dominationum Veftrarum 

Beneuolus, ad officia paratiíTimi 

Leopoldus Palatínus. FranaSkerletz.m.p. 

m. p. Ant. Zirthy. m. p.

íntiroatum circulare, quo facra lolemnia 

viólorias vei alterius cuiufpiam 

]a?ti ac niemorabilis euentus caufa 

celebranda , Superintendentibus 

quoque euangelicis indici príecipiuntur. 

24166. 

Illuítriffimi, &c. 

Curatoribus tam e Miniftris , quam & Sarcul 

aribus Superintendentise Helueticœ Con£ 

eis & ultra Danubium conftítutisifthucin eo 

recurrentibus, ut dum íblemnis cultus publicus, 

Te Deum Laudamus, infignitus, indicitur, 

in eius quoque cognitionem venire 

pofiint ; Praetkulatis Dominationibus Veftris 

hil'ce intimât Regium hoc Locumtenentiale 

Confilium, utfolemnitatemeiusmodiín oc~ 

turfuris caßbus concernenti Superintendenti 

temjjeftiue notcim reddi faciant. Datum 

exConíilio R. L. H, Budae, 11. Oft. 1793. 

celebrato. 

Prœt. Dominationum Veftrarum 

Beneuolus, 

ad officia paratiffimi , 

C. Ioan. Haller. m.p. 

C. Franc. deNádaíd. m. p, 

"V* r 11.

Circulare mandatum regium argumenti 

literarii. 

16039. 

Illuftriffimi, Revereiidiíftmi,. Spe&abiles 

ac Magniftci, PeriJIuftres item~ac 

Geutroü Domini, bis obfervandiiîimi î 

Sua Majeftas Sncratiiîîma communi 

felîcïtati cun&orum iibi fübie&orum 

populorum , & publics tranquillitatis confervationi 

benigne intenta , ad omnia illa 

mala, quœ ex pernicioforum librorum in 

privatis domefticis typographiis feereta 

procufione oriri, & falutem ac tranquiliitatem 

publicam turbare portent, pro Regio 

munere i'uo antevertenda , tam ipfa boni 

publici ratione id expofcente , quam & 

fiïndamento eo, quod impreífio liörorum 

iine privilegio exerceri nequeat, privat« 

vero eiusmodi fecrets typographie in 

praeiudicium iuris Regalis circa eiusmodi 

privilegiorum elargitionem íuse Majefta- 

*) Quod hic exponimus , ad I. Cemitatum Zoîienfem 

exaratum erat.

tï competentis , &etiam Articulo if. (* 

Anni 1791. in falvo reliéti, ac ipíius cenlurse 

elufionem vergant, clementer decrevit 

: ut uullus privatam fecretam typograpliiam 

fervare praefumat, fed eam ftatim 

pofi: publieationeiif prselentis benigni 

mandati abrogare, & caíFare teneatur , 

íecus tarn ii, qui benigno huic mandato 

contravenerint, quam & ii, qui in eiusmodi 

privatis typographiis excufos libros 

fcienter venderent, vei etiam gratis aliis 

diftribuerent, tanquam transgrelfores benigne 

huius ordinatibnis Régise, argumento 

etiam Articuli 4f. 1599. **) quo veteris 

*j Articulas 15. Anni 1791 ita habet : ,, Cura falus 

reipublicse ab educatione iuventutis plurimum 

dependeat, hinc annuente fua Majeftate 

Regia Status & Ordines decreverunt, 

ut deputatio regnicolaris, fyftema generaliorum 

principiorum nationalis educationis , 

& libertatis preli elaboratura , ac tandem 

opus tale comitiis regni poft revilionem &. 

approbationem in leges regni referendum 

prsfentatura , falvis iuribus Regiis denominetur. 

" 

**) Articulus 45. Anni 1599. « ^Jt "fos noui & 

reformati Calendarii per omnes regnicolas 

obfervetur , veteris autem aboleatur, neceffariura 

eft. Cum autem ufuin novi Calendarii 

potiílimum a quibusdam Concionatoribus 

damnari _

is calendarii impreffio fub pœna mille 

florenorum per Regiara Majeftatem díétanda 

prohibebatur, tanto magis itaque 

perniciot'orum librorum iinpreílio vetita 

efl'e debet, aótione Fifcali conveniantur, 

& iplis talismodi typographia auftoritate 

magiftratuali adimatur , illis vero deminciantibus, 

qui pofi: ipfam etiam publicationem 

benigni huius mandafi eiusmodi fecretas 

privatas typographias apud aliquem 

reperiri detegerent, praemium 200 aureorum 

comperta rei veritate pro nunc adhuc 

ex jerario Camerali enumerandum pr«ítetur, 

remuneratione hac ad ilios etiam 

extenfa, qui penes aüqaam talem privatam 

typographiam in impreílione librorum 

hactenus coopéra ti fant. 

Porro ab omnibus illis, qui in poffefforio 

cuiuscunque Typographie, in qua 

impreiïio librorum publice exercetur, exiftunt, 

legitimationem de eo, num iidem 

pri- 

oré tu in eft, lit ii qui taies Concionatores publics 

conihtiitioni hac de re fancitse fefe opponentes 

, reperti fuerint, ii proventus fuos 

Ecclefiafticos , ftatim & de fafto amittant. 

Civitates autem & Domini terreftres , fi qui 

fimiliter fefe eidem publico ftatuto opponere 

aufi fuerint , ac vetus calendarium impriini 

curare, illoque uti comperti fuerint; puniat 

.ac hiulftet eos fua Majeftas in mille florenis, 

toties quoties contumaces fuerint. 44

^S^^s 19 

privilegio quopiam , & quali iu fpecie 

defuper gaudeant ; quœve provifio apud 

cos prícexiftat, ne libri fine przvia cenfura 

imprimi poffint, exigi, denique opifîcibus 

illis , qui literas pro typographia 

cudunt, vel cum his quaeftum exercent, 

interdici clementer iubet Sua Majeftas Sacratiffima, 

ne has publice , nec privatim 

alteri, quam typographis privilegiatis , 

fufficieuti eatenus teftimoiro providendis, 

vendant, led nec ipfi typographi prseattaótas 

literas aliis diftrahere pneiumant. 

Gtuam proinde benignam refoluiionem 

Regiam fine eiusdem publicationis & exakte 

obfervationis ac de prxmiíía Legitimatione 

a typographiarum poHelForibus 

exigeuda, horfum fubmittend;einformntionis 

bifce de benigno iniTu Regio Rrsetitulatis 

Dominationibus Veftris intimandum 

eile duxit Confifio Regio Locumtenentiale 

Regium. Datum ex Confilio Regio Locumtenentiali 

Hungarico. Budœ , die vigefima 

quinta menfis Iunii, Anno millefimo leptingenteümo 

lionagefimo tertio celsbâto. 

Pnetitulatarum Dominationum veftrarum 

Reneuolus, 

Leopoldus, Palatínus, m. p. 

Ad officia paratiffimi, 

Franciscus Skerlecz. m. p. 

Ioannes Kvallay. m. p. 

B 1 III.

181a» 

Mandatum Regíum eiusdem materieí. 

Altiflimie Sus Majeftatis SacratiíTims Refolutio, 

quoad vetitam librorum in aliqua 

typograp.hia intra regnum excuforum 

in alia typographia reimpreliionem 

édita, & Pnetitulatis Dominationibus Veilris 

fub 22. Novembris anni proxime 

prasteriti Nro. 7463 abhinc intimata ad typographias 

quoque h;ereditariarum ditionum 

germauicarum extenfa, adeoque reciprocum 

Ln mefito reimpreflionis librorum 

inter Hungaricam & ditiones Sua; Majeftatis 

germanicas obfervandum , in eo 

aitiliimo loco defixum eft : ut librorum iu 

Hungaria excuforum in híereditariis provînciis 

germanicis , & vicilïim eorum, 

qui in aiiqüa typographia proviriciarum 

fűje Majeílatis Germanicarum excufi forent 

, in Hungaria reimprelïio vetita fit ; 

Benigna proinde haec Relblutio Regia iisdem 

Prastitulat'is Dominationibus Veitris 

in coniequentiam Intimati, fub prstcitato 

dato abhinc expediti fine eiusdem publica 

cionis & procurand? débita oblervationis,

ftwMjtt A f 

21 

nis, hîsce nota redditur. Datum ex Coníilio 

R. L.H. Budae, die, 24. lanuarii, 1794. 

celebrato. 

10811. 

Benevolus, 

Ad officia paratiffimi, 

Comes Carolus Zichy. m. p. 

Franciscus Skerlecz. m. p. 

Mathias Nitray. m. p. 

V. 

Eiusdem Argumenti. *) 

Prudentes at Circunfpe&i, nobis 

honorandi ! 

V t propagatio pernicioforum librorum 

pro confervatione tranquillitatis & falutis 

publics: omni meliori modo efficaciter 

prsepediatur, ultra ea , quae noviííime circa 

íecretas & alias privatas typographias, 

civico huic magiftratui fub 25. Iunii Anni 

prxteriti, Nro. 16039 abhinc de poíitivo 

benigno kiflii Regio intimata funt, vifum eíl 

SuaeMajeftati Sacratiffimœ proRegio fuo munere 

adhuc fequentia clementer ordinär®. 

i. In 

*) Mandatum Regium , cuius hic leftoribus copiam 

facimus , inagiftratus Pofonienlxs accepit. 

Non diílimilis vero materiei in eadein r« 

ót alii obtinuerunt. 

B 3

i, In nexu ordinationis Reî«, cîvico 

eidem magiftratui, fub 4. Dec. 1792. 

Nro. 27811 intimata:, vigore cuius ab univerlis 

bibiiopolis genuinas confignationes 

librorum in bibliopoliis eorundem praehabitorum 

exi.'endas, & in iis deprehenfos 

libros prohibitos confifcandos elTe difponebatur, 

Akefata fua Majeftas cunftis bibiiopolis 

iniunî dementer iubet, ut hi 

nonnifi libros taies , qui iuxta exhibitum 

elenchum pro ulteriori diftrafrione ipfis 

in l'alvo reliétí funt, aut qui in catalogo 

librofum cenfuratorum, quorum diftraóíio 

licita eil, per revifores de tempore in 

tempus cum ipfis communicando continentur, 

vendere & pro diftrafrione convenire 

auiint, aut fi aliquando libros tales, 

qui in catalogis il iis noudam expreíTe 

continentur, pro venditione, etiamíi 111tra 

ambitum reçni fibi comparare voluerint, 

prie vie horum elenchum concernenti 

revifori exhibeant, eiusque fubfcriptione, 

& librorum in tali elencho contentorum 

diftrahendi licentiam a revifore fibi 

procurent, ut hac ratione quandocunque 

refpe&u alicuius libri ex eorundem bibliopoliis 

diftra&i , qusftio enafceretur, iidem 

femet legitimare poffint , fe librum 

talem, cum pra:vio reviforis icitu & annutu 

comparavifle, & venditioni expofuiffe. 

Ut vero 

2. Bi-

2. Bibliopolae de eo, qualium nam 

librortim diitra&io admilfa fit, informari, 

ac ita lemet dirigere valeant, apud cunftos 

librorum revilores de Altiífimo mlHi' 

Regio fub hodierno abhinc difponitur, ut 

iidem catalogum librorum admilTorum de 

quindenain quindenam transmitti folitum, 

in unó exemplari cuivis bibliopolae tradant, 

aliud vero eiusdem exemplar per lingulum 

bibliopolam lubfcribi faciant, & fubfcriptum 

apudfe confervent, ne bibliopo. 

lae ignorantia femet excufare poffint. 

3, Praemiflam benignam ordinationem 

Regiam transgredientes bibliopolas, & libros 

feu prohibitos, feu alios nondum cenfurato 

s absque praevia reviforibus librorum 

faéla infinuatione , obtentoque annutuvenum 

exponentes, prima quidem vice de- 

'prehenfos , ultra conftfcationem talium librorum 

tanquam benignorum mandatorum 

Regiorum transgrelfores, eo fenfibilius, 

quod per prohibitorum librorum diítraótionem, 

malis, ex eorum propagatione 

promanantibus oqcafionem prsbuerint , 

magiftratualiter puniendos , altera autem 

vice deprehenforum fornices occludendos, 

eosque ulteriori quaeftu privandos, fundamento 

etiam Articulorum 74, 1723. *) 

Articulus 74. anni 1723. ,, Si oppidum quodpiam 

exiîaret, quod appellationes exprivib 

4 legio

24 ^ ^ ^ ê 

& ic. 1729. C benigne decrevit Sua Majeftas 

Sacratiííima. 

4to. Cum evenire poffit, ut per ipfos 

etiam privilégiâtes Typographos per 

ni- 

legio ad Tavernicorum Regalium Magiftrum* 

aut perfonalera Prœfentiam Regiam , vel Sedem 

etiam Dominalem transmittere non obligaretur 

, ut abinde appellatio ad Coniitatum 

transmittatur, œquitati conveniens eile : 

Quoad eXceflus vero opificum collegiorum , 

yulgo ceharum Articulo 79. Anni 1715. provifum 

haberetur ; cui ulteriu&quoque inlicerendum 

; & neque fervitores Dominorum opificia 

, pro privata duntaxat Dominorum 

fuorum neceflltate , in liberis regiisque civitatibu«; 

, aut regiis etiam oppidis exercentes 

, per cehales opifices in huiasmodi exertitio 

, fub poena violentiœ turbari valebunt; 

Stabit praeterea in benigno Suce Majeftatis 

Sacratiflimae arbi trio, collegiis opificum vulgo 

cell is impertita privilégia pro exigentia 

neeeßitatis circumfcribendi, vel plane tolr 

lendi, & abrogandi. 

*) Articulus 10. Anni i7->9. „ Graves nimium a 

parte contuberniorum opificum vulgo ceharum 

in eo obfervantur exceilus, quod e$dem, filiales 

quoque cehas per communicatienem privilegiorum 

adfeire , auftoritatemque fuam 

extendere , quin imo diverfa , in praeiudicium 

Publici Statuta condere ; taxas occafione 

reeeptionis in medium fui, ultra modum 

elevare , & per id , ne multiplicari opifices 

po'Fmt, arcere , & ad certuin determitiatum 

numerum reltringere , Nationalisas non admit-

nicioíi libri ir.iprîmantur ; liincSua Majeilas 

Sacratifíiir.a, Typographes absquecenfiira 

qiiidpiam inrprimeutes fundnmento quoque 

elaufulae eiusmodi privilegiis inieri folitse, 

beneticio typographie privandos Ufituit, 

ea radoné, uc prasvaricatoris typographie, 

com per ta rei veritate, Magiiïratuali 

aueloritate occludatur, neqne artis 

huius exercitium illis amplius admittatur. 

Q.IÍSC Aitiliima Ordinatio Regia Civico 

huic Magiftratui ßue inftituenda;, pro omnium, 

quorum interefi uoticia publicatioliis, 

ac pro exaéla obl'ervatione, prxieiitibus 

intimatur. Datum ex Confilio Regio 

Locumtenentiali Hangarico, Kudie , die 

13. Maii. 1794. celebrato. 

Eorundem ffenevöli, 

Comes loiephus Kaller.-m. p. 

Franc. Skerlecz. in. p. 

C. Francil'cus de Nádafd. m. p. 

Bj IV/ 

míttere , pactoque tali pro lubitu abuti preefumererit 

: l.-nde ad humilliinam lfriusmodi 

excelluum, per Status & Ordines iafram repraefentationeln, 

Sacra Ctfarea & Regia Màjeftas 

clementer reiblvere eft djgnata ; quod 

nbi hi & alii fnr.iles , conruberniorum mechanicorum 

exceÜ'us , fpecifice, per Regiura 

Locumtenentiaîe Confiliain indagati, &S112. 

Maieltati SacratilUma; reprjefentati fuerint, 

live per abrogationen privilçgiorum cebaliam, 

aut vero alia mod tiitate , pro e:-.igentia 

etiam Articuli 74. 1723. tollentur.

vr. 

Intimatum circulare, quo pra^cipitur, 

ut literarum ihidiofi ad academias 

exterorum profeéturi, ftudia, quibus 

ibidem operam nauare velint, 

reliqui vero aliorum negotiorum caufa 

iterad exteras prouincias fufcipere 

cupientes, itatum & conditionem 

fuam in libellisfupplicibus exponant. 

Sua Majeftas Sacratiffima benigne refoluere 

dignata eft , ut in abhmc pro futuro fubmittendis 

confignationibus eorum , qui penes 

Confilii huius L. R. paííuales ad exteras 

ditiones, ftudiorum, aliorumque negotiorum 

cûfa ad determinatum tempus proficifcuntur, 

relate ad ftudiofos ad exteras academias 

ftudiorum cauta proficifcentes, ftudia 

quoqueilla, quibus le ibidem impendunt, 

quoad aiios autem ad exteras ditiones itinérantes, 

aétualis eorundem ftatus& conditio 

fem per annotetur. Q.uam itaque benignam 

Refolutionem Regian Pintitulâtse Dominationes 

Veßras in gremio eo fiue publicandam 

habebunt; utßuäioßpro eiufmodi paliiialibus 

récurrentes, ininflantiis fuis, fludict 

quoqueilla, quibur femet in exteris academüs 

impendunt : reliqui vero alia de caufa 

ad

ad ext er as provincias proficifci cupientes, 

aSlualem fuum ftatum, Ö* conditionem in 

exltibendis fuis Jupplicibus libellis exportant. 

Datum ex Confilio R. L. H. Bude die 

21, Mártii 1794. celebrato. 

Pnetit, Dominationum Veftrarum 

Beneuolus, 

ad officia paratiffimi, 

C. Carolus Zichy. m. p. 

Franc. Skerlecz. m. p. 

Jofephus Stetner. m. p. 

IL

IL 

RES SCHOLASTICiE. 

I. 

Nonnulla ad recentiorcm Collegii 

Helu. Con£ Debrecinenfis 

hiftoriam fpe&antia. 

íEx literis Calendis Április ad nos Debrecino 

exaratis.) 

De îis, quse apud nos memoratu digna 

fuut, paueis tereddam certiorem. 

ClariiTimorum virorum, Efajœ Buday, 

& Failli Sárváry, infignium académie Göttingans 

ciaium , quos munificentiffimi collegii 

noftri curatores , hiftoriie & philofophiœprofeflfores 

defignarunt, maximo tenemur 

defiderio. 

Theologie & philofophiaa ftudioforum 

examen , quod fmgulis annis lege collegii 

inftituitur , X. Decembris anni luperioris 

initium cepit. Primum vero CL.auditores 

jumme reuerendi viri , Gabrielis Szilagyi, 

SS. Theologiae Profefforis, reófcoris collegii, 

& clalïium infpe&oris, viri quibusuis laudibus 

digniffimi, & maximi hujus athenei ornamenti, 

fuorum inftudiis progreifuum, ex 

The-

Theologia dogmatíca, homiietica, cura paftorali, 

& hiftoria eccleííaftica, prielentibus 

ipe&atiflimis collegii & cœcusDebreciueníis 

curacoribus aceuergecis , uec nun venera 

bili coníiftorio , fpecimina dabant, fummamque 

induftriselaudem confecuti íunt. 

Die XI. Dccembris auditores celeberrimiviri, 

Stephani Kotfi, linguarum orieutalium 

profelForis publici, in exegeii Genefeos 

& antiquitatibus hebreis diligenter 

examinati, perbene fteterunt. Sacrorum 

pnecipue miniftris , exegetica auditorum 

cognitio mirifice piacúit. 

Die XII. Dec. CCL. pfailofophia: ihidiofi, 

quantum in pfychologia , conjunóta 

cum anthropologia & hiftoria humanitatis, 

in iure nature, arithmetica, & geometria 

profecerint, palam omnibus probarunt. Id 

vero iudices cenforesque prefentes deleélauit 

cumprimis, quodfolertifíimi collegii 

eines, philofophiam liberaliorem opera 

celeberrimiÂ^wtii, &aliorum repnrgatarn, 

& teuuerint, & omnino intellexerint. 

Die XIII. philofophie ftudiofi ex hiftoria 

uniuerfali recentiflima & literaria, nec 

non ex Virgilii Aeneide, & Iliade Hornén, 

omnium laudibus celebratuin ediderunt 

i'pecimen. 

Die XIV. & XV. noua collegii lege, 

prouida mtecenatum cura A. MDCOXCÍI. 

die:

die XXVIII. Apr. lata & publicata, generalis 

morura cenfura perfiugulas claiTes horis 

pomeridianis inilituta eil, Hancvero nemo 

effugere audet vei poteft. Ipii faitim 

ciues iurati, & publici iuuentutis moderatores 

, quippemorum integritate fpeélatifiimi, 

(nec enim male moratis publica deferuntur 

officia,) ab eaimmunes funt. 

Ouœftiones in auditorio maiori propo/ïtœ 

' h ce fuere: 

Num Deus ita confiderandus fit, tauquam 

iudex & rex,vel vero pater hominum? 

Quid eil peccatum orginale , & qua; 

funt argumenta praecipua, quibus tale peccatum 

adilrüitur ? 

Creatio quid eil ? 

Quid eil prouidentia, & qui funt eius . 

attus ? 

Explicetur voci s nezem, hebr. fignificatus. 

Promiffio Abraham faéta , Gen. XXII, 

18. In Jemine two, philologice, critice, 

& hermeneutice explicetur. 

Verba Efaui, lamma-zze Ii bechora, 

Gen. XXV. 32: exegetice & philologice 

explicentur. 

Senfus phrafis fcriptune S. adgregatus 

eft ad patres, vel ad populum explicetur. 

Hiilo-

Hiftoria Coneilii Tridenti ni fumitiacim 

& pragmatice enarranda. 

Ouœjtiotiês in auditorio philojóphico : 

ld quod in nobís cogitat, eftne ipfam 

corpus, vei diuerfum a corpore? numfpíritus 

alíquis ftri&iore fenfu Tum tus ? 

Leges fomnii ex imaginatione, adfociatione 

idearum , corporisque ftruéhira , 

quomodo explicari poiïunt ? 

Quod eft fynthetice primum omnium 

inclinatioimm animas humanse princípium , 

ex quo omnes inclinationes deduci poffunt? 

Difficultas decommercio animi & corporis, 

quomodo tolli poteft ? 

Thefes. 

Omnes homines in ftatu naturali funt 

squales. 

Iura noftra in ftatu naturali in alios, 

funtmerenegatiua. 

Robur & vires ingenii nullum in alios 

dant ius. 

Iuramentum, tanquam paótum accelforium 

, leqtiitur luum principale pactum. 

Qua! eft optima omnium Regiminis 

formarum ? 

Très

Très anguîi in trisnguío piano, duobus 

reélis finit squales. 

In quouis triangulo reélangulo, quadraturn 

hypotbenufieaequaleeftduobus quadratis 

lateru" 11 reliquorum. 

Cylindrus A ad fphaeram 3 infcriptam 

feruat rationem 3 : 1. 

Enarretor hiftoria reuolunonis Belgicae 

&Anglicae; bellum item fucceiiionale Hiipanicum. 

Ex Homero plures vertus refoluantur. 

Ad has quasftiones fmguli collegii 

eines in auditoriis p riefe 11 te s . rïullis eo 

tempore inftrufti libris, propriis chirographis 

exhibebant refponfa , quîbus ad finem 

ufque menfis Decembris a profellbröhus 

& curatoribus perleétis & examinatis, 

profeétibus accommodata fufeepta eil fie 

difta gradatio , (mallemus caftius latine 

exprimere , ad fublimiores grodus promotio, 

aut noua omnium collegii cuium, pro 

ratîone factorum in literis ac rnoribus profeéhium 

111 clafíes , quarum quatuor funt, 

oiuifio,) que quantum ad felicitatem collegii 

ciuium habeat momenti, ii ? qui 

îiiims infiituti rationem penitus eognouere, 

clare psrfpiciunt. Eft fane omni laude 

digna hec noue prouifio legis a fenatu 

noftro ecclefiafticolate, qua iuuenes itérât» 

vice ad ultimam reJati clalïem , tamquam

quam ad fiudia haud idonei ex collegio diinittuntur, 

qua item iolertibus & ingenuis 

iufíae tribüuntur laudes honorefque , atque 

aaeo linguli ad tratfandaà maiori afliduitate 

liceras, iedandamque virtutem exflimulaiitût» 

Haec graduuni in praefens difpolitiö, VIII, 

ianuarn, praefentibus venerabilis Coniißorii 

membris, cuudiique collegii ciuibus in auditcrio 

inaiori per Seniorem ill. collegii publice 

përlecia eft. 

Die XI. Ianuarii, prcèceptores publier, 

quos tribus ante examina, tune munere fuo 

iungehtium claflium moderatorum , meniibus, 

eum in finem creare moris eft, ut hi 

ad munus Íibí delatum iefe mature praepar;:re 

valeant, iuperato rigorofo tentamine, 

Iii iunt delignati : 

1. Ornatiifimus vir iuuenis, Stcpkdnus 

Z. liceraturae grxcae & latinse prseceptor 

, iedis icholafticse adfeiîcr. Annis 

tribus Poeíim doeuit. 

2. G. V. Michael Çfokoticiy , praefedtus 

eft elafti poeticae, vir in grêca, latina, 

itaiica, & hungarica poëfi verfatiflimus, aeflethices 

apprime gnarus, poeta facilis & excellens. 

3. ClaiTem oratorum feu rhetorum moderabitur, 

ü. V. Francifcus Tóth. 

4. Syntaxiin docebit, O. V. Beniiipiin 

Sykf/ai. 

C 5.

34 ^ s s ^ ^ 

g. Grarnmaticam, O.V. Andreas Miiskei. 

6. Conjugare, O. V. Stephanus Nazy. 

7. Declinare, O. Vi Iofephus Szilagyit 

8• Elementa liíerarutn cognofcent majores, 

duce O.V. Michaile Soiteft; 

9, minores vero, fub manudu&ione Oi 

V. Ioannis Sebeßyen. 

Refiorum fcholœ munia maxime notabiîia. 

menfe Fehruario Ö Aprili, hi Junt 

amplexi : 

Schola NänaßenfiSi O.V. PaulumBartza, 

iuratum collegii ciuem, obtinuit redioiem. 

Hic docèt redtor, conredtor, & très 

praeceptőres. 

O.V. Andreas Torok, iuratus collegii 

ciuis, Srikfzouienfem fcholam moderabitur. 

O.V. Paulus Molnár, œque antea iuratus 

collegii ciuis, Kabaienfi fcholre prasfeélus 

eil. 

O. V. Samueli Teleki, e ciuibus collegii 

iuratis, Szobofzlouienfes, munus fcholœ 

fuae retforis detuierunt ; 

Turkeùienfes vero, O. V. Gabrieli Komáromi. 

Gymnaíium Szenteßenfe reget, O. V. 

Samuel Sfilázyi ; 

Turienfe autem, O. V. Petrus Tôt, anno 

praeterit© iù collegio poëfeos prœceptor. 

R*-

Keß auf ata fede fcholaflica, nunc membra 

eins hccc funt : 

In Senioreiti communibus fuffragiis eîe* 

dus eß, O. V. Daniel Betleni ; in Contrafcribam, 

O. V. Samuel lenei. Ceteri adfefiorcs 

lunt : OO. VV. lrfephus Lengyel, 

lofephus Stfkfzai, lofephus Lukäts, Samuel 

JS/aty * Stephaiuis Z. Nagy 4 Joannes 

Anzyan, Gabriel Nasy, Georgius Fazekas « 

Ioannes Karika, Alexander Laky, Ladislaus 

F. Gry, fedis nótárius, 

Diipeníator alumneorum eil, (XV* Samuel 

Jenei; tamuiorum, quorum CCCLVJT, 

in collegio iunt. infpedtor, Ö. V. Ioannes 

Zitai j prxbitor alumnei, O. V". JoJephus 

Fekete. üantorumcollegii pr£efeseft, O.V. 

lofephus L'en y ei. Chorus vero his confiât 

membris : (JO. Viris, Michaële ALvv\t\i* 

Gabiiele Kis, loanne S {à nt o, Michaële Lukáts 

, Michaële Cfetfi, lofepho Kojfár, Arone 

Bartza, Andrea Nyéki 4 Daniele Bar* 

î{(î, Michaële Cforba, Michaële Kai ai} Ö 

Thoma Vad. 

Machinis hydraulicis proefetfi funt: OCX 

Viri lofephus Fekete, & Samuel Marjai. 

Alter ex ill. collegii cuiatoribus rem 

publicam literariam moderatur, Spedabilis 

Dominus, loannes Sikos ; fiíci vero publici 

curam gerit, Perilluftris Dominus Petrus- 

C a Erde-

36 S^ss^g 

Erdélyi : caufas autem collegii agit, Peril« 

lufírisDominus, Rakovsky; prior, pereeptor, 

pofierior íiíea-is audit. Oeconomus efl, 

praefíantifl. iuuenis, Stephanus Györfi. 

Examina reliquarum claílium , XXIV* 

Mártii, & fequentibus quinque diebus habebantur. 

Die XXIV. examinati funt in literatura 

graeca át latina, quam ornatiiïïmus iuuenis 

vir, Iofephiis Lengyel, tradebat, CXÍII. diícipuli, 

quorum profecius nemini non placuerunt. 

Eminentesfuere, qui &prsemiis ornati 

funt Albertus Marjai, Cumanus, Ioannes 

Szántó* Semlyéno - Bibarieníis, Georgius 

Sîkfzai, Debrecineníis, Alexander Tcíko9 

Telekino-Comarornieníis, Alexander Tali, 

Comaromienûs, Michail Derecskei, Debrecineníis, 

Iofephus Laky, Bogard-Albenfis, 

lïmeriçus Odor, Dobroino-Szathmarieníis. 

Eodem die non mediocris indufirise 

ipecimina dabant CCCXCVII. elementarii 

maiores, quos O. iuuenis vir, Franci feus 

Vafvàri\ inflituebat. Inter eminentes fuere : 

Gedeon Hartha, Debrecineníis, Francifeus 

Halmdgyi* Köröíino-SzoJnokieníis, Paulus 

Sauts,

, Gtorçius Pallaî, Stephanus Lám fr 

hfl, lofephus Sîztù , Alexander Sipos s 

Michael Szilagyi, Stephanus Pap, Ioannes 

Luâfi, Debrecmenies. 

Die XXV\ Mártii poëfeos fludiofi adolefcentes 

LIV. dúcé prneftantiflimo viro, 

Petra Tot, quantum in dodrina religionis v 

chriftian.ne, hiftoria poetica, Virgilio, Tercntio, 

Ouidio, Horatio, Catonis dißichis, 

geographia veteri & noua, logica, rhetorioa, 

omnibubque tum latinorum tum hungaricorum 

carnimum generibus profecerint, palam 

tefldtiiunt. Excelluerunt prae ceteris, atque 

etiam donis honorati funt : Ioannes Seemen, 

Nagfía'uino Kraízneníis, Ioannes Eajnot\iy 

Rofino-Heuefienfis. Stephanus Varga, Igarino-Heuefieníis, 

Georpus Kis, Fejértoino 

Szabolchenfis, Daivel $%okolai, &Francifcus 

7 dite fi, Comaromienies, ùabriel Szarka, 

Vanyaino-Békeíieníis, Samuel Défi, Eperieíino 

- Sárofieníis, Sigifmundus Lthdlùfi, 

Cfengeririo - Szathmarienfís. 

Eodem die , CCLXVI1I. difcipuli, 

prxfla itiflimi viri, Samuelis Mofonyi, quos 

dec!iniftas vocant, in doótrina religionis, hifioria, 

geographia , arithmetica, declinätionibus, 

laudem adepti funt promeritam. Collata 

vero iunt maxime induflriis munufcula, 

quippe, Gábrielt Fényes, Cfokalyino - Bihari 

en íi, Sámuelt A zofion, & Michaeli Eçc/, 

Ci De-

Debrecineníibus, Michaeli S^xïatkai, Fr an-, 

ci fco Diofzegi, M'ch-icli Ráí\ , Franci fco 

Szikszaiy Gabrieli Bakos, Bagoíino- Bihar» 

Die XXVI. Mártii, magifter oratorio, 

praeűantiffimus vir, Alexander Laky, lefe 

cum difeipulis CLXXV. coram maecenatibus 

fiitit, laudibus omnium multum celebiatus. 

Ediderunt adoleícentes ípecimina ex doárina 

religionis chriftiance, logica, oratoría latina 

& hprigarica, arithmetica, antiquitati* 

bus Romanis, feriptis Ciceronis, geographia 

reteri & noua, hiftoria uniuerfali, patriae, & 

hiftoria linguae latina?, Plurima laude afTecíti 

funt : Daniel Ertjei, Turino Heueíieníis, 

Jojcphus SzfkJâi, Vámos-Piriim o, PaulusM'lefyt 

Debrecinenfis, Carolus Pándi, 

D ebre eme il fis, Valentinus Levât, Tuiino- 

Fkuc-íieníis, LudouicusSzordt, Fejértoino- 

Szaboicheníis, Ladislaus Retsky, Buráino- 

Heueíiecíis, Ladislaus Rhédei, Ö'tfödino- 

Békeíieníis , lofephus Győri* Nafzalyino- 

Comaromieníis, Bent amin Heve fî, N. Igmandr 

Çomaromienfis, Grecorius Sênt - Királyi, 

Szent - Királyino - Szolnokieníis , Marcus 

Vuits, Buda-Peftieníis, Ladislaus Benedek, 

Pataino - Tolnenfis. 

Eodem die claífis grammaticae aíumnos 

CCIII. ab ornatiflimo viro, Michaeic S\a~ 

káts, intfitutos, multa laude proíequuti (unt 

omnes 9 qui eorum tentámini interfuerunt. 

Pal-

Palrnam vero praecipue dederunt, Emerico 

Cfanádi , Almofdino - Biharienfî , loanni 

Gétft, Debrecineníi, loanni Kajfai, Ba* 

gamerino - Biharienfî, loanni Borbély, Miíkolcino 

- Borfodieníi, Emerico Böl'nnyi, Kémerino 

, Krafzeníi, Fr.mcifco Btfförmnyi, 

Székelyhidino - Biharienfî, Michaeli Balh, 

Debrecineníi, qui etiam prœmia acçeperunt. 

Die XXV"II» Martii prodierunt ducç 

prefiantiflimo viro, Petro iVLiar, ÇCÇJI, 

âdolefcentes fyntaxi operam nauantes, qyi 

omnes, ab auditoribus laude, quam meruerunt, 

impertiti funt. Adorea affecerunt 

maecenates pne ceteris veteranis, ,L,udouicum 

Kuti, & Andreám, G ad, Dèbrecierv 

fes, Stephanum Kór oft, Iofephum Biittofi, 

P u,lum Borbély, Debrecineniem, Dánielem 

Kadar, Berinkeino-Békeíienfem, Samuelem 

Tómófuary, Stephanum Etfedi, Alexàndrum 

Veres , Dánielem Boros, Debrecinenfem : 

enouitiis autem, Francifcum Rhé dey de Kis* 

Rhede, Alexàndrum Hunyadi, Debrecinenfem, 

Carolum Szilagyi, Patakino - Zemplinienfem 

, Iofephum Guti , Körtvélyeíino - 

Szabolchenfem , Francifcum Kováts, Zûlaino-Krafznenfem 

, Danielem Rittoh, Ujfalua-Biharienlem, 

Emericum Bákényi, Efzfzlarino-Biharienfem, 

Iofephum Székelyhídi % 

Szathmarienfem. 

C 4 Eodem

Eodem die CCXXXVI. fie didi coniugiflae 

, difcipuli ornatiííími viri, Iofephi 

Kutafi, eximium aiïiduitatis iuœ exhibuerunt 

fpecimen. Et laudes praeeipuas, & corigiaria 

adepti funt, Samud Hunyadi, Debrecinenfis, 

Emericus 'Lombori, Fejértóino-Szabolcheníis, 

Ludouicus Htlrfiá^yi, Köröfino- 

Szolnokieníis, Ludouicus Szilágyi, Kovatíino-Biharieníis, 

Francifcus Egri, Debre- 

cinenfis, loannes Sziget h - Kù\i9 

Alexander 

CfiWtjeri, Almofdino-Bihari eniis, Franc. & 

Andreas Gáti, atque Gabriel Borbély. 

Hoc anno fchojaflico, qui Calendis Maii 

initium capiet, h:çc in auditoriis tradabuntur 

fludia : in theologicis quidem , grammatica 

hebrœa, arabica, chaldaica & fyri3ca, 

critica, theologiadogmatica & morális, exegefis, 

hifíoria eccleíiafíica , & aníiquitates 

hebrsese; in auditoriis vero philofophicis, arithmetica 

, algebra , geometria , mathefis 

adplicata , phyíica , Jogica , metapbyíica, 

hiíloria uniueríalis, hifíoria patrire, aníiquitates 

graecse, audores latini grrccique.

Sériés ftudiorum in gymnafifo A. 

C.Pofonieníi intra biennium pertra&andorum. 

Qemefir'' primo priori s Anni tradit cl. vir, 

J ovim s Georîus Siret sko , redtor gymnaíii 

& profellor , theologiam dogmaticam bora 

matutina 8 — 9 ; rhetoricam ,9 — 10 ; grseca 

cum exegeíi, hora pomeridiana 1— 2. 

Gl. vir, Stephanus Sabel , profeíTor , 

hiftoriam eccJefiafiicam, 9— 10; matheíim 

puram, 2 — 3 ; hiftcriam uniuerfalem ,3 — 4. 

Cl. vir, Steph.mus Fcibri, logicain,7—8 ; 

geographiam , 8—fiatißicam, 3 — 4. 

Semefiri II. cl, vir , /. G. St rets ko, 

theologiam do^maticam, ( qune continuatur, ) 

8 — 9; rhetoricam, 9—10; hebraica cum 

exegefi, 1 —2. 

Cl. vir, Stephanus Sah el, hiftoriam ecclefialîicam 

períequitur, 9—10; matheíim 

puram, 2 — 3; hiftoriam uniueríalem continuât, 

3—4. 

Cl. vir, Stephanus Fahrt, metaphyíicam, 

7—8; geographiam,8—9; politicam, 3—4. 

Semefiri L alterius annt, cl vir i I. G. 

Stretsko, theoiogiani moralem, 8 —9; 

toricam, 9 — 10 ; giseca, cuin ex ege fi, 1 — 2. 

C5 Cl.

Cl. Stepkanus Säbel, phyficam & matheiim 

adplicatam, 9—10; matheíim purani 

a— 3; antiquitates rornanas, 3 — 4. 

Cl. Stephanus Fabri, philofopliam pra- 

(fticam & ethicam, 7—8; logicam rhetoribus, 

8 — 9; hiftoriam aularum, 3—4. 

Semeflri IL cl. I. G. St rets ko, theo- 

Jogiam moralem, 8 — 9 ; rhetoricam, 9 —10 ; 

hebraicam cum exegeii, 1 — a. 

Cl. Stephanui Säbel, phyficam & mathe* 

iim adplicatam, 9—10; matheíim puram, 

a — 3 ; grœcam ex clafiicis, 3 — 4. 

CK stephanus Fabri, ius naturae ,7 — 8. 

theologiain rhetoribu?, 8 — 9; hißorjam au- 

Jarum, 3— 4. 

i. Etil maiorem gymnafii iuuentutem 

très docent profeflores : ipfa tarnen iuuentus 

duas faltim conßituit clalles. 

2. Rhetores non in omnibus, quse expofitafunt, 

inflituuntur, verum in religion e 

faltim, matheli pura, rhetorica. logica , hifloria 

uniuerfali, grsecis, geographia, & antiquitatibus 

romanis; quorum omnium curriculo 

confedo ad maiorem dein promotis claffem, 

altiora quoque audire integrum eft. 

3. Primani exaliis fcholis venientes & 

nondum forte in matheii exercitati, hanc 

cum rhetoribus iimul difcunt, quin tarnen ad 

elalTem eorum detrudantur.

4.Tifdem etiam, fludii cuiuscunque, quod 

clafíi rhetoricae proprium eß , íi in eo non 

fatis veríati ellent, porro audiendi conceditur 

facultas, ex.gr. hißorise uniuerlabs, geographice, 

antiquitatum, imo etiam praecepto^ 

cum oratorize. 

5. Extraordinariis horis recenfentur ephemerides 

tum literariœ, tum publicae vulgares. 

6. Singulis diebus Mercurii, a viro plurimum 

reuerendo, Danidé Cruii, prudentia 

pafioralis, & ius ecclefiafiicum protefiantium 

in Hungaria traditur. 

7. Diebus Sabbathi , exercitia in dicendis 

iacris fermonibus & arte catechifandi, 

fub priíidio unius e ven. minißerio viri inflituuntur. 

Germanis quideni, Traitfchanftky, 

Hungaris , Infi-,tons , Slauis autem 

Cru Ii , viri clariiTimi , & iuuentutis patriae 

fiudiolifllmi, praelunt. 

8. Initium ßudiorum nt annis ficguiis, 

prima Septembris. 

9. Examina duo habentur, alterum fub 

finem Ianuarii , alterum vero initio menüs 

Iulii. 

Ordoleftionum claflis fyntadtae. 

Semeßri 1. diebus Lunie mane inßituit 

cl. vir , JVlichad Tekufch , iuuentutem in 

• . S hifio-

hiftoria uniuerfali, ad dudtum ccmpendii 

Schrœckhiani : Schrbckhs Lehrbuch, der all' 

gemeinen ff eltêfchïchte * horis vero pomeridianis 

in fyntaxi, ad gramm. Brœd. item 

in periodologia, & arithmetica. 

Diebus Martis mane, in religione, fecundum 

Dietrichium, & in libello Gedickii : 

poßmeridiem autem, in geographia, & 

transferendis penfis germanicis, diebus Sabbathi 

datis, in latinum fermonem. 

Diebus louis mane, in hiftoria uniuerfali; 

poftmeridiem vero in Gedickii libello. 

Ëodcm tempore pura dhcipulorum feripta 

ad regqlas calligraphiée & orthographies 

examinantur. 

Piebus Veneris mane, in fyntaxi, & 

arithmetica; poft meridiem, in geographia, 

& in orationibus, qu e ante octiduum ex Cellarii 

orationibus feleCiis datas erant, declamandis. 

Noua oratio dictatur, & explicatur. 

Diebus Sabbathi mane , in religione. 

Datur etiam nouum difcipuiis penfum, domi 

pure deicribendum. 

Semeflri IL idemobferuaturrerunôrdo, 

prîeter quod fyntaxim & periodologiarn priori 

femefíri traditam excipiatprofodia, Gedicîum 

Cornelius, uniuerfalemvero hiftoriam, patriae 

hiftoria fecundum Schrœck-hium. ( Schràckhs 

WeltêJcKichte fur Kinder IV. B. III. Abihedim^ 

)

ín priuatis ledionibus , prreter repetitionem 

pubiicarum lectionum, hiftoria quoque 

naturalis traditur, & in epiftolis fcribendis 

exercetur iuuentus; 

Ut vero & domi utiliter occüpáti fint 

pueri, dantur eis phrafes X— XX, & verfus, 

poöquam explicati íunt, mémorisé mandandi, 

nec non Variationes & periodi elabcrandse. 

In claíTe Grammatica, docet pfteítanüffimus 

vir, Ioannes Bogfeh, 

1, religionem chriflianam, (fecundum 

iibellum : Unterwerfung \ur Gluck ßl'igk/ti, 

nach der Lehre lefu. Prejsbur». 178^.) horis 

matutinis duabus, eamque iingulis annis abfoluit 

; 

2, grammaticam dudu Brœderi, ( Bf 6der 

s pra&ifche Grammatik. Leipzig* 1787« ) 

partem quidem priorem, femefiri primo, altero 

autem pofteriorem, cuius nonnifi generales 

explicat régulas fyntadicas, horis quatuor 

iingulis hebdomadis ; 

3 , elementa phyficae, hißoriae naturalis 

, & technologiae, ( fecundum Iibellum 5 

der kleine Lateiner. Prefsburg, 1785.) horis 

duabus perhebdomadem ; 

Ai

4* linguam latinam, quötidianis excrckiis 

iaanalyíi ötveríionibus cuiuspiam penü 

ÍJ belli Gedickiani. ( Gedickens hteinifches 

Lefebuch* Berlin, 1785.) E Iibro hoc fabula 

nonniíi & hifloria naturalis quotannis abioluuntur 

: reliqua vero in iyntaxi traCíantur ; 

5 , hifloriam Hungarhe duce Windüchio* 

( tV'mdifch. unzanfchc Gefchichte jíir Kin 1er. 

Prefsburg. 1786.) quae, tametfi ei una faltim 

hora íingUlis hebdomadis tribuaíur , tota unius 

anni ípatio percurritur; 

6, Geographiam, cuius generalem pia* 

niglobii notitiam prsemittit , port tegnum 

Hungáriáé, & prouincias eidem adnexas luftrat, 

atque tandem geographica defcriptione 

reliquorum imperiorum regnorumque Europse 

occupatur; 

7, arithmeticam , horis uniuscuiusque 

hebdomadis duabus* 

In claffe Donatiftarum, fub manudu&ione 

humaniífími viri, An* 

drece SzliichoUiny i uiftituuntur adolefcentuli, 

t)ie Lunse mane in lingure latina prineipiis, 

& geographia; eodem tempore di&a 

Scripturae S. öt vocabula recitant diicipuli : 

poft

poflmeridiem autein tepeîunt ledïbnem geographicam 

& in arithnietica exercentur. 

Die Mártis mane in reiigione, Exa« 

minantur etiam arithmeticae exempla per diieipulos 

domi elaborata. Poflmeridiem repetita 

leCtione iacra , reuidentur difcipulorum 

refponfa ad quxfliones didtatas adlata , & 

hifloria naturalis explicatur. 

Die louis mane in declamandis breuioribus 

penfis, nec non in expedita & accurata 

ledione exercitantur pueri, qua in fe 

adhibetui Über germanicus, cui titulus : der 

Bhrgerfreund , qui & legitur & explicatur, 

Poflmeridiem hifloria naturalis traditur, aut 

repetitur. Latina etiam nonnulla penía tabula 

adícripta* in latinum vertunt difcipulu 

Die Veneris mane, prima linguce latin s 

traduntur elementa, & iimplices arithmeticre 

fpecies : poflmeridiem autem feripta puerorum 

domi pure deferipta reuidentur, atque 

errores tum calligraphici tum orthographici 

corriguntur. Inflituitur antecedentis geographica 

ledionis repetitio. 

Die Sabbathi mane, premifla religionis 

inflitutione, & explicatis S. Scripturae locis 

memoriter difeendis, ex omnibus, qux inde 

a die Lunse publice tradebantur, examinante 

difeipuli. 

Nota. Latinis quotidie vel vocabula^ 

vei paradigmata domi memoriter diícenda 

ad-

sdíignantur. Germani verő aeque íingulis diebus 

vei dida Scripturae S. memoriae mandant, 

vei epiílolam élaborant, 

InclaíTe eíementariorum maiorum, 

humaniíTimüs vir, David Kafzbcr- 

ger* 

Semeßri L i, hiflorias bibi!cas N. Tj 

qu e in libello • Seilers kleiner hißorifcher 

Kateclvjmus, Byruthini impreíTo cóntinentur, 

qualibet hebdomada horis explicat duabus; 

a, religionem cbrifíianam . ad dudum 

libelli : Auszug des Weges zur Gluck.feliekéit 

nach der Lehre leju , Pofonii, 173 é. 

imprefíi, bis íingulis bebciomadis docet; 

3 , exhifloria naturali memorabilia qusedam, 

pracfertim de piantis, animalibus, & 

mineris, fecundum libellum Pofonii, 1788. 

excufuni : der Bkrgerfteund, qualibet feptimana 

bis enarrat; 

4, Europœ regna addudum libelli Berolini 

impreffi: Kurê geoçraphifch'e Befchreihung 

aller Länder der fVeft, íingulis hebdomadis 

in mappa difeipulis monflrat; 

5, exercitium ledurcfe germanicse, partim 

ex N. T. partim ex libello : der Bitrgerfreuni, 

quotidie dimidia hora inflituit ;

6, in calligraphia'iuuentutem hebdomadatim 

bis, adTnormáíem mëfhôdum, ut & in 

prioribus tribus arithmetica fjpeciebus exercet. 

Semeflri vero IL i, Hiftorias bibiieas 

V. T. ex libello Seiieri fuperius nominato 

bis qualibet hebdomada interpretatur ; 

* , officia hominis chriftiani, ex libello, 

fuperius num. 2. nominato, hebdomadatim 

bis explicat ; 

3, ex hiftoria naturali, memorabilia de 

meteoris, praelertim de homine aeque iingulis 

hebdomadis bis profért; 

4, toties etiam ex geographia terras Auflriacas, 

cumprimis autem Hungáriám eique 

adnexas prouincias diieipulis in mappa oftendit 

; 

5, non diflimiliter in calligraphia & arithmetica, 

videlicet tertia & quarta fimplici 

fpecie inftituit difeipulos; ac tandem 

6, eosdem in orthographia, ut & in 

lechira germanica, ex fupra num. 5. indicato 

libro, quotidie hora dimidia exercet. 

D

Ratio inftitutionis in fchola 

capitali nationali mixta 

Brezno -Bányenü. 

(Ex lîtçris, Brezno-Bánya XXIX. Ápr. Anno 

MDCCXCIV. ad nos datis.) 

Si nofirae quoque iiatiónalis mixtaé fcholas 

in annaíibus veflris eccleíiafiico - ícholafticis 

mentionéin facere volqeritis, vel h£ec a vobis 

referri pöffent. 

Magiftrçs icholaehuius, lege regia, atque 

ex folemni padione mutuo fada * quae & 

per excelfum Conlilium locumtenentiale regium 

fancita eíl, très atque únum adiutorem, 

&horunj primum & adiutorem, euangelicse 

religiçnis-> alterum vero & tertium, catholicos 

efle oportet. 

Infpedores vero duo fchote prœfunt, 

quorum fiatuto regio alter catholicus, euangelicus 

alter, uterque vero ex fecularibus 

efle debet. Vtrique cauere incumbit, ne 

quispiam fiue magiflrorum, fiue fcholarium, 

in rebus ad religionem fpedantibus mutuum 

prsebeat fcandalum. In pnefens infpedorum 

ofïiciis fumma cum laude defunguntur, Perilluflris 

ac Generofus Dominus, Andreas En* 

gier

gltr, religionis Euangelicae, modo ciuitatis 

Brezno-Bányeníis iudex , & inclyti comitatus 

Zolieníis tabulae iudiciariae afleilör, nec 

non Periiiuflris ac Generoius Dominus, Ladislaus 

Bendik, religionis Catholicai, Senatus 

Brezno-Banyenlis membrum. 

Pïofeflores vero íunt, viri praeftantiflimi, 

i, lofiphus Wagner 4, direcior fcholae & profeiTor 

Primarius, religionis euangelicae ; a, 

Sebaflïanus KrafzJzonit^, profeítor clafíis fecundae, 

catholicae religionis ; 3, Andreas 

Knes^novit^, profeiTor claílis pimae, religionis 

catholicae ; 4, lacohus Sârtons, coetus 

euangelici Brezno - Banyeníis cantor & organcedus. 

Dies Sabbathi totus ínflitutiohi iuuentutis 

inreligione dicatus eft. Catholici adoleícentes 

in duobus hypocaufiis conueniunt, 

ubi a iuœ religionis magifíris «SÍ catecheta infíituuntur 

: euangelica vero iuuefitus itque in 

duo congregatur cubicula, átque dodrina religionis 

ab euangelicis impertitur magiftris. 

Ceterum id íumma qjm voluptate pethibemus* 

& magifítos fcholie, & eorutídem 

difcipulosí tametíi religione diuerfos, familiari 

tamen amicitia mutuo iundos, tranquille, 

atque fine omni oftènfa tina conueríari, 

& quod praécipue notamus, iuuentutem 

ícholafticam ab omnibus concitationibus, lixis 

* & verberationibus mutuis , qu£í mala 

D a olim

olim frequentia fuere, hic quidem loci prorsus 

alienam eile. 

Ad hanc capitalem rnixtam fchoîam 

efl etiam ab annis quatuor praflicum induftriœ 

inßitutum quod puellas in omnibus 

format, quae matresfamilias icire, & in adminiflranda 

feliciter re familiari agere oportet. 

Diiîicilia quidem inftituti huius fuere 

initia, imo neque nunc, ea, quam ex animo 

optaremus, eius efl conditio : fpes tamen 

eft, fore, ut nouis au&a acceffionibus, breui 

in fpem patriae eflorefcat, frudusque ferat 

uberrimos. 

Quod ad ipfam fcholae capitalis mixtae 

inflitutionem adtinet, quae anno praeterito 

MDCCXCIU. tradiderint profeflores, ex le- 

(ftionum poftremi examinis ferie, quam hic 

exhibemus, abunde patebit» 

Ordo examinis publici fcholœ capitalis nationalis 

mixtse Brezno - Banyenfis poil 

alterum femeftre anni MDCCXCIIX. 

inftituti. 

Clafiîs primas difçipuli, 

1, minimi, quantum in cognitione & 

composition e literarum slauicarum, latinarum , 

hungaricarum & germanicarum profecerint, 

probarunt; maiores vero penfa latina, hungarica 

& germanica legebant. 

a»

2, Minores repetierunt quatuor fpecies 

arithiiieticse mentalis; maiores autem penfa 

additionis, fubtractionis, & multiplicationis 

in tabula elaborarunt, 

3, Exhibuerunt calligraphia fpecimina, 

Claííis II. ícholares, 

1, in legendo slauico, hungarico germanico 

, & iatino typo, ac chirographis 

tentabantur; 

a, ex arithmetica , exempla priorum 

quatuor fpecierum in tabula & charta elaborabaot 

; 

3, penfum slauicum ad tabulam didtatum, 

fecundum regulás orthpgraphicas corrigebant; 

4, fabulas aliquot ex libella elementar! 

legebant, atque nonnullas voces declinalaant. 

5, charadteres oflendebant. 

Claifis III. adolefcentes, 

i, fabulas latinas libro elementari adiundtas 

legebant, lectas vertebant in slauicum, 

& refoluebant, voces vero nominis, pronominis 

, ac verbi partis, declinabant, & 

coniugabant ; 

a, oßendebant fuos in arithmetica profecäus, 

exemplis additionis , fubtraétionis, 

D 3 mul-

54 ^^ 5 5 2 ^ 

multiplieationis, diuiíionis, numerorum concretorum, 

integrorum, reducibilium, fra&ionum 

vulgarium, regulae aureae diredtx & inuerfae, 

limpJicis & compoiitae, cum & (ine 

fradis, regul« íocietatís aeque iimplicis ac 

compoiitae, regulae alligationis feu mixtionis, 

fpeciatim vero priorum trium capitum, nempe 

rt, ii data quantitate & pretio mifcibir 

lium quaeratur pretium medium mixti ; 

b, fi data quantitate mixti, & proportione, 

in qua partes mifceri debent, quaeratur 

quantitas mifcibilium ; 

c, fi dato pretio mixti, & pretio mifcibilium, 

qu:eratur mifcibilium quantitas. 

Praeterea nonnulla italicae prarticae exempla 

proprio marte elaborata exhibuerunt. 

3, epiflolas, fyngraphos, chirographos, 

aiTignationes, recepifle & aufzugales, habita 

ratione orthographiai slauonicae componebant; 

4, penfa latina vei slauica, ad tabulam 

, didlata fecundum orthographiae régulas corrigebant; 

5, penfa hungarica, slauica, & germanica 

ex libro elementari legebant & vertebant 

; 

6, de hungaricis declinationibus, fuffixis, 

comparationibus, & coniugationibus ad 

quaeßiones refpondebant propofitas, & voces 

nonnullas, cum & fine fuffixis declinabant, 

comparabant, & coniugabant. 7,

' ^ ^ ^ S 35 

7, ex geographia, generaliffima dè Europa 

narrabant, atque denique 

8, chartderes ofiendebant. 

Abiolutis his, fcbola induftriae profe- 

liberales praeßent ; Superattendentes atque 

Curatores utriufque huius eccleíiae XÍJ. Nou. 

una congregati, de ratione infiituti huius mutua 

iniuerunt confilia ? quas poß typis vulgata, 

* fingulis cœtuum membris, eum in 

finern, ut unumquoduis ad Calendas ufque 

ianuarias, quod ei videretur, fuperaddere, 

ruonere, in melius transducere, atque adeo, 

ad confumandam perutilis buius futuro vere 

aperiendsc fcholae rationem nonnihil conferre 

poílit, amice propofuerunt. 

I. Difcopo & atnb 'jtu infiituti huius ^ 

J. r. Uterque ccetus, in eo, ut communis 

Jchola erigatur, unanimibus votis coaluit. 

a. Fluribus fufFragiis decretuin eß, 

ut infiitutum hoc, non forinandis viris dodis, 

hoc enim maiorum fchoJarum, lyceorum, 

& academiarum eß, fed iuuentuti in 

dodrina religionis, & iis , quas felicem in 

quocunque vitre genere ciuem efliciunt, rede 

inßituende, deferuiat. 

$• 3* 

* Nos perim'le hoc, atque etiam commemoratione 

noftjra l^nge digniflimum fcriptum 

fermone teufortico Vindohonae'anno fuperiore 

in Jucem cd i tum ; ' cum voîuptste in 

, Î2tinuœ trsnstiilimus, atone hic exhibemus.

3» Deflinatur idem vtriufque fexus 

prolibus, ab ea actate, qua bene loqui, & 

cogitare incipiunt, ad id ufque tempus , qug 4 

lie dido coniirmationis ritu ad facrum admiflae 

epulum publice religionem chriitianam 

ipfe proiitentur, i. e. ab anno cetatis VI. —* 

XIV. ^ 

4, Obieïïa in/iitutionis erunt , 1, 

religio, quae a primis moralitatis principiis, 

gradatim ita docebitur, ut omn.e dodhinam 

religionis utriusque cœtus intercedens diicrimen 

prorfus iilentio praetereatur, idemque 

faltim, aCtui confirmationis, atque adeo facrorum 

minifîris, qui eum moderantur, relinquatur; 

2. Omne id, quod iuxta normalem 

circumßantüs accommodât am methodum 

f cholarum h.uc prceterea pertinet, utpote : 

cognofceie & coiligere literas, legere, fcribere, 

adhaec, arithmetica, exercitia ftili vulgaris 

in fcribendis literis, apochis, fyngraphis, 

teflimoniis, contradibus, partis, &c. 

principia grammaticae ferinonis vernaculi, 

& fcitu maxime neceflària, ex geographia, 

hifloria, phyíica, hifioria naturali, & technológia. 

Obf. T; Catecheticis infiitutionibus quotidie 

duxhorae, reliquis quatuor tribuentur. 

2. Prorationecircumftantiarum, &quoad 

eius fieri potuerit, etiam eorum, qui in artificum 

& cpihcum tum maioribus tum minő-- 

D 5 ri bus

ibus occupantur officinis, imo & puellarum, 

ea habebitur cura, ut pro fris quidem tnjtitutum 

excitetur iniuftrice, pro il Iis autein 

Jchola fie di&a dominicalts^ ( Sonniazsfchule) 

íiue fchola tyronibus, in rebus ad religionem 

fpç$antibus, & aliis fcitu neceílariis, dio 

dopiinico inflituendis defíinata, quamprimum 

inftruatur. 

II. De miituo inflituti hiùusfcholafllci ufu. 

I. Uterque ccetus aqualerri in omnibus, 

quae ad eredionem, conferuationem & 

uíum lcjiolae huius fpeótant, partém captent ; 

atque adeo, eadem utriusque cœtus erunti 

iura, eadem adminillrationis cura, iidem ex 

inftituto promanantes frpdus. 

Obf. I. Nullum aliud inter difeipulos 

obferuabitur diferimen, nili quod inter idoneos 

atque flrenue, 

& abfque Audio partium exarninandi, fine 

tarnen refpedu religionis maxime idonei, & 

hi quidem in cafibus colliíionum, vei forte 

etiam diligendi erunt, 

«. Omnis inflituti huius ratio mutuis 

erif iiißixi conûliis & adminiculis. Confilia 

qui-

quidem, pluribus íiiffragiis, & ubi vota paria 

funt futura, forte vim legis confequentur. 

Ob/. l, Tantum catechetarum, cum iidem 

iimyl rjcarii funt futuri, eledtio, fingulis 

cœtibus relinquetyr propria. Eorum 

etiam examen, quo fubiiciendi funt, concernent! 

Superattendenti competet. 

2. Donec ufque fixis & in perpetuum 

duraturis beneficiis fchola hrec non fuerit infirucla 

: uniufcuiufque cœtus curatores, conferuationem 

eius habebunt libi aequa ratione 

commendatam. ' 

3 Jn omnibus, quae commqni confenfu 

necdum vjpi ltgis cbtipuerunt, íingulis cœtibus 

pro lubitu difponere integrum eflo. Ex. 

gr. num eos, qui fiícum cœtus adminiflçant, 

cfficiis fuis ad determinatum, vel non determinatum 

tempus defungi oporteat ? & fimilia. 

.3. Et(i fpes eil, commune ac perutile 

infiitutum hoc fcholafiicum femper duraturum 

: in eum tamen cafum, il quae non 

pryui x circumflantiaé , peceilitatem olim 

fufcipiendae mutationis cœtibus imponerent, 

in anteceíTum, id quod e re videbitur, flatuendum, 

atque iuribus utriyfque cœtus ?equo 

modo profpiciendum efl, 

Obf. Quidquid ad communem infiituti 

rationem fpedat, eoufque faltem , donec 

eadem communis efl futura, partém utramque 

obligat. 

HL

III, Propior communis fcholce. 

huius conflitutio. 

I. Prafens fcholis huius in duas claffes 

diuifae ratio requirit, ut eidem duo cathctœ, 

duo itern inagijiri normales prseficiantur* 

Obf. i. Magiftrum claiTis fuperioris in 

literarum feientiis apprime verfatum, atque 

adeo dodum eflè oportet; alter tarnen vei 

in Seminario ludimagiftrorum íormatus fit, 

cui, íi aptitudinem íuam fufficienter probauerit, 

& de iuuentute íjbi concredita bene 

meruerit, aditus etiam ad fuperiorem graduíii 

oblata occaíione patebit. 

a. Normales fcholre magiflri vei proprerea 

neceílarii funt, ut catechetœ, qui 

iimul vicarii funt futuri , tanto diligentius 

jinflitutioni in religione vacare , atque reliquis 

quoque muneris fui partibus, quae haud 

üdniitturaí, ut aliis etiam muniis, fine negledu 

reiiquorum praeíiciantur, ex omnium 

íententia defungi poííint. 

3. Ad prrefens in très faltiin annos fufcipientur 

magiflri i futuro vero tempore, 

quod reliquumeft, proratione circumftantiarum 

flatuetur, 

4. IVTultym eojíftitutionem fcholae induíírioe 

adiuuaret, fiiili, qui ícholse huie praefici-

ficiendus efi, eilet uxor, cui nec habitus $ 

nec voluntas ad inflituendum deeíl'et. 

J. a. Quam in religione inßitutionem 

cptimam fore exifli m auerint Superattendentes 

confeflionis utriusque, iuo tempore proponent. 

Quod veto ad reliqua adtinet ßudi.i, 

claiïîs interioris magifler docebit diicipulos 

cognoiccre literas, iyllabas colligere, 

legere, ícribere, atque eos in arithmeticis 

inflituet. Magifter vero claffis fuperioris tradet 

grammaticam vernaculi iermonis, diciando 

in orthographia exercebit iuuentutem, 

item in ftilo vulgari, & in iis, quœ maxime 

utilia funt, ex geographia, hifloria, phyiica, 

hifloria naturali, & technologia. 

Ob f. Unaquaeque claffis fecundum aptitudinem 

difcipulorum in duas diuidetur partes 

, quarum altera antemeridiem a hora 8 — 

ir ; altera poflmeridiem a i—4. le&iones 

frequentabit. 

§.3. Infpicere fcholae, eamque dirigere 

& adminrßrare, partim cœtibus ipíis incumbet, 

partim ofiiciis fupremi fcholarum 

diredorii proprium efl. 

i. Ex parte quidem ccetuum, Senatus 

Scholriflicus ( deputatio fcholaftica ) efl conflituendus, 

cuius membraerunt, Superattendentes 

duo, & quatuor ex fecularibus aequali 

numero ex íingulis cœtibus ita deligendi viri, 

ut

ut duo eorundem curatores íint ecclefiae, re- i 

líqui vero e numero alioium ecclefiae membrorum. 

Circa eledionem eorundem idpraecipue 

fpediari débet , ut rationes ducere , 

atque adeo fiîco prœeiïe poflint^ nee non* 

ut iint experts probitaûis* - 

Obf< i, Senatus hic, communis boni* 

auCíöriíate utriusque cœtus , & iuxta iibi 

praefcriptas leges, cuiam habebit. 

a* In expeditionibus diflindö utetur fi* 

gilîo. 

3. Tempore tum fiito, hím pro rationë 

îieceffitatis , prout videbitur conflituendo $ 

una conueniet. 

4» Uterqtië Superintendens alternatim 

res proponet agendas, œconomicis exceptis, 

quas exponent reliqui. Alternatim etiam in 

lenatu ducent adueríaria , ( protocola ) ita 

quidem, ut dum alter rem proponet, alter, 

quod opus efí ëodem tempore ad adueríaria 

référât. Iisdem alternis_ Vicibus & reliqui 

fua tradlabunt negotia* 

5. Huius fenatus fcholaftici in préfens 

officia erunt, curam totius infiituti habere 4 

voluntatem cœ'tuum , íiue in deferendis cuipiatn 

muniis, iiue quibuscunque aliis ad infiitutum 

hoc fpeötantibus rebus , palam & 

fcripto declarare, vacante officio quopiaip 

in medium confulere, magiflris &difcipulis, 

quan-

^ss^ 63 

quantum quidem iis id integrum eft, inuigilare, 

cubilia ccnferuare fcholaflica, libros & 

apparatum ad fcribendum neceilàrium inter 

pauperiores difiribuére diicipulos, & in gfe- / 

nere, œconomicae infiituti vacare adminiflrationi. 

Accipiet idem ab utriusque cœtus 

curatoribus fcnptas benefadorum, quibusfeie 

ad prœfianda qusepiam bénéficia obligabunt, 

literas, atque eas iibi exhibitas eile , ipfe 

etiam fcripto tefiabitur ; eadeni ratio erit 

tefiamento relidorum, vel cuiufcunque alterius 

generisoblationum ; prouidebit pecunire, 

qure fuperefi, & quœ prrefenti vel proximo 

tempore haud neceffaria erit; excipietfœnus, 

(vulgo interufuria) ; omnia ad inflitutum icholae 

lpedantia^ quse occurrent, fufcipiet negotia, 

atque ea omni dexteritate tradabit; 

quidquid vel fummus magifiratus, Vel icholarum 

diredores, vel ipfi etiam fcholse magifiri, 

aut quiscunque alter, adeccleüam in rebus 

fchölafiicis expediuerit, omne ienatui 

huic fcholafiico referêtur* idemquei, quod é 

re erit^ fiatuet ; ducet denique aduerfaria, 

& archiuum curae fuse habebit. 

6. In fiatutis cafibus grauioribüs idem 

fenatus teliqUorum cœtus curatorum utetur 

eoníiliis, ex.gr. tempore cuiufpiam notabilis 

rerum viciífitudinis, aut fi quid uniueriœ proponendum 

fit ecclefisc, aut Ii fchote de magiflris 

proípiciendum fit, &c. Fofiremum

íi euenitet, uíriusque Superattendentis, conilituendus 

magifier iubiicietur examini; horum 

teiiimonio inftrueius icholae fenatus, 

exarninatum in conuentu ecclefije fiftet, atque 

tum demum, praefentibus cœtus curatoribus 

colligentur fuliragia. Eadem ratione, 

licatecheta deligendus elTet, Superintendens 

& deJegati a cœtu viri , quippe fcbolaflici 

îilius fenatus membra, cum eccleíiae curatoïibus 

una conueniant neceffe eft. 

2. Normális fcholariim reziminis, lege 

fiabiliti ordinis fcholaftici & concordi32 religionum, 

eft, iuflo totius fcholae ordini, accommodae 

docendi methodo, & affiduitati 

tam docentium, quam difcentium inuigilare, 

in iis, quse ad religionem non pertinent, 

inftitutionis -conftituere rationem , & libros , 

quos magiflri fequantur , praefcribere, exarninare 

magiftros, hisque aptitudinis impertiri 

teftimonium , quod fummo magiflratui, 

ratione flabiliendse eledtionis, proporiendum 

erit; identidem inuifere fcholam, & unoquouis 

trimeftri, more confueto, eam publico 

iubiicere tentamini. 

IV, De œconomica communis infiituti 

huius adminifl ratio ne. 

i. Fons, ex quo fcholae huius conferuatio 

deriuabitur, erit commune benejicium, 

quod 

: 

• ; 

/

quod in praefens legato Himlyano, & promilTis 

, atque iubfcriptione roboratis maecenatuin 

utriufque coetus adminiculis, horumque 

fuperabundanti copia, nec non tranfmiffione 

haereditaria rerum ab euergetis olim 

offerendarum, atque fœnore ex elocato 

sere promanante ( interufuriis ) conßabit» 

Ob f. i. Omnia fcholjs legata bénéficia, 

alteriusque generis munera , íiue illa communi 

inftituto huic, iiue alterutri cœtui dono 

oblata fuerint, fine exccptione, fifco fcholae 

huius erunt propria. Nihilominus tarnen, 

quidquid hoc in negotio e re videbitur, fedulo 

in aduerfariis & rationibus notari debet; 

quod & de beneuoiis fcripto exhibitis oblationibus 

intelligendum eft. 

«. Ufus communis huius beneficii, aequali 

iure , in quantum idem , commune 

lcholae inftitutum concernit, utrique ecclefiae 

competet. 

a» Hoc beneficium fcholae proprium, 

donecufque iplius inftituti communis ufus 

perdurabit, nequaquam cum reliquo eccleliae 

fifco commifcendum erit, quinimo, quidquid 

in ufus fcholae oblatum, curaioribus traditum 

fuerit, aeque ac expenfae in ulus fcholae fadx, 

fcholaflico lenatui ( deputationi fcholaftici ) 

indicandae, atque per huno ad rationes communis 

inftituti referendae erunt. 

H

g» 3. Idem beneficium ab omnibus conflituendi 

fenatus fcholaflici utriusque cœtus 

membris, aequali ratione, ita adminiflrabitur, 

ut unum ex íingulis eccleíiis fenatus j 

membrum, claui fifci infirudum fit, rationes, 

ut fupra notatum, alternis vicibus ab 

bis duobus ducantur , & unice expenfas, 

quae iam certae & flabilitae funt, propria etiam 

auéioritate , fine concurfu reliquorum, 

& uberiore eatenus ineundo confilio, iidem 

facere poflint. 

4. Stabilité expenfcc funt, 

i* Salaria docentium, & quidem cate-, 

chetae, 200 Rh. fl ; magiflro clafîis inferioris 

400 fl; claíli vero fuperiori praefedto 600 fl. 

in praefens attributi. 

ObJ\ 1» Cum ex fifco fcholae catechetis 

totum , quid eis adfignatum efl , pendi 

nequeat : eoufque, donec idem expenfas has, 

ipfe facere potuerit, ex fifco ecclefiae 100 

fl. eifdem numerabuntur. 

2. Unaquaeuis ecclefia nonnihil certiolis 

ad id etiam conferet, ut cubiU fcholajîicum 

cum oratorio coniuncitum, purum couftruari, 

atque hyeme caltfieri pofiit. Hac 

ratione omnes euitabuntur difficultates, quae 

caufa lignorum euenire poflent. ALioquin 

vero unicuiuis ^cclefiae de lignis, quorum 

ufus nonnullis liber efl, prouidetur»

5. Jncèrtœ expcnfcz fiunt in cubilia 

fcholre ordinanda & conieruanda, in libros 

fcholafiicos, & apparatum ad fcrifeendum neceiiarium 

pro pauperioribus difcipulis, inviaticum 

magiflro e longinquo aduenienti offerendum 

, & in alia etiam , quibus falus infiituti 

huius oppido adiuuatur. 

Obf\ In fumptibus faciendis circumfiantiarum 

& neceííitatis ratio habenda, & augmentis 

fifci, quoad eius fieri potefi, fludendum 

erit. 

V. De infiituti huius difotutione, quœoïim 

fieripoßet, o? preefirtim iufiaeum 

in cajüm diuifione benefiái. 

f. i. Si circumfíantiee qurepiam non 

praeuifae cataflrophes aut díjfolutionis ineuitabilis, 

perutili inflituto huic fcholaflico imponerent 

olim neceííitatein : cauendum erit* 

ne qusepiam eeclefia vel in minima re iniuriam 

accipiat; únaque omnis obligatio mutua, 

quas perdurante dommuni fchols huius 

ufu inter utramque partém obtinuit, penitus 

ceíl'abit. 

2. Cumprimis vero communis fifci 

bénéficia, íiue elocata, liue prxfentia, pro 

ratione iuris unicuique eccleüae proprii, iulié 

dmidenla erunt ; de quo fequentia in 

prïfens ftatuuntur : 

E2 1.

i. Beneficium Himlyianum tefiamenío 

relidum lege eiufdem teflamenti, (Art. 6.) 

cedet cœtui Euangelico Helu. Conf. 

Ä. Eodem modo unumquoduis legatum 

vei priuatum beneficium , de quo nihil in 

antecefíum flatutum erat, illi ecclefiae, ex 

qua profedum efl, reddatur, neceíle efl. 

3. Totum reliquumaes, quód non ex 

huiufmodi legatis & donationibus conflatum 

efl, liue illud ex fuperabundanti copia beneuolarum 

oblationum , fiue ex donariis, 

quibus peregrini fcholae huic gratificati erant, 

íiue ex fcenore elocatae pecuniae, (interufurio,) 

aut undecunque adquifitum fuit, aeque 

ac pecunía praefens, iufle &pro ratione fummae, 

quae ex oblationibus fingulorum cœtuum 

a principio inflituti colle&is efficitur, 

diuidendum erit. 

3. Cum conferuatio aduerfariorum , 

rationum , & reliquorum adorum, utrique 

cœtui aeque exoptata , ac magni momenti 

fit : horum omnium accurata fieri debet copia, 

pofí afenatu íeholaflico fedulo & attente 

conferenda, ac fubfcribenda, nec non figillis 

munienda. Denique forte flatuetur, 

cui ecclefiae originale, cui item eiusdem copia 

cedere debeat. 

4' Quoduis cubile fcholaflicum, res, 

quibus inflrudum fuerit, retinebit. 

S-s-

g. 5. Cum elapfo quinquennio denuo 

de conftituendis magiflris agendum fit : poft 

de eo, quod e re videbitur, hac quidem in 

re , in medium confuletur. 

Datum Vindobonae XX. Nouembris 

Anno MDCCXCIII. 

loan. Georpus Focky 

Superintendens, & 

Primarius facrorum 

minifter ecol. euan. 

Aug. Conf. 

loann. Michael Thomann, 

curator. 

Daniel Coith, curator. 

: Chri/lianus Wilhelm. 

Teuerhin, curator. 

loan. Chrißian. HenricusSchmallwafser, 

curator. 

(L.S.) 

Carolus Wilhelmus 

Hilchenbach, Superintendens 

, & 

ecc. eu.Helu. Conf, 

facrorum minifter. 

loan. lacob. L,. B. a 

Gontard, cutaror. 

loann. Henricus Geymidier, 

curator. 

Fridolinus Ienny, curator. 

lacobus Forer, curator. 

(L.S.) 

vûm ex literis plurimum reuerendi viri, 

loannis Gtorpt Fockii, Superattendentis, 

XX. praeteriti meníis Maii ad nos exaratis 

certiores reciditi fnnus, non vana fuifle confilia, 

quae utriusque cœtus membra mutuo 

E 3 capi-

eapiebant : fumma cum voluptate fragmenta 

ipfius max» reu. viri epiflolï , ad rem noiiram 

fpe&antia, hic loci fubiungimus, quœ 

ita habent ; 

,, lam utriusque confzflionis Euanêlici 

,, omnino in zo coaluzrunt, utfcholam utri- 

„ que cœtui Cômmunem , bonis ciutbus ac 

,, chriftianis formandis deflinatani confli- 

,, tuant. Confcruabitur falut are inftitutum 

,, hoc, mezeenatum, quorum hic non pau- 

„ cos, boni publici non immemores habért, 

mus, infigni bcneuolentia. Semtus fcholaflicus, 

( Schuldeputaiion ) qui fckolct 

1, huius cur am habebit, fex ex ulroque cœ- 

,, tu viris lonve diztiiffimis confiât. Ipft 

„ fchola duas conftituit claffts, quorum alte- 

„ /7, clarijf. Forfter, Onolsbacenfis, alte ri, 

,, prceflantiffimm Haecker, Norimber'ienfis, 

„ zymnafli patrii alumnus , unanimi con- 

,, fenfu prœfeftus eft. Prior atjuuii falorii 

9, fexcentos, quadringentos pofhnor occi- 

„ p/df rhenenfes űorenos. Clafjis inferioris 

,, modifier docebit coz.nofeert literas, fyl- 

,, /dte collínért, & fçribere, necnon in pri- 

„ mis arithmeticez fpeciebus inftituet difei- 

,, pulos, //I c/.ij/è îâo fuperiori iuuentus 

„ /egtf attentifs, & de leäis meditari dif- 

,, cct, Ja^/f operam grammaticœ fermonis 

„ vernaculi, fefe in orthographia & flilo e- 

„ xercebit, atque maxime utilia ex hifloria 

natu-

,, natúrali & uniuerfali, geographia, p^y* 

7/l-ü, & technologia fibi familiariter red~ 

,, det cognita. Sanclioribus doflrinis ca- 

„ techetez, qui fimuL vicarii S. minißerii au- 

,, diunt, & mp/íi nojlras vices frequenter 

„ , iuuentutem altérais vicibus in jcho- 

„ impertient. Unusquifque eorum, 

„ drimentos accipiet florenoS, quippe alter 

am fummct huius partém ex reditibus 

,, inflituti fcholajlici, alter am vero ex fifco 

,, cœtus, cui in facris miniftrcuit. ,, &c. 

V. 

Séries ftudiorum in fc'hola Ofgyanenfi, 

iuuentuti claífis i* n. nr. 

& ív. a prima Septembris, A. 

MDCCXCII. ad fecundam Iulii, A. 

MDCcxciii. per virum clariíL 

Samuelem Kollár * traditorum. 

Siudia clajfis 1.& II. m ai o ris conïmElim. 

i. Confumata anno fuperiore parte prima 

theoîogiœ fíride fie didibe , hoc anno 

E 4 feho- 

* Sufpicimus fummam cl.Kollarii, ininítituendis 

tot claifium difeipulis patientiam, & fucceffus

fcholaflico partém fecundam, quse antropo- i 

logiam theologicam continet, rite inchoatam 

abioluit, atque hic primum de integritate 

hominis primitiua , feu de imagine diuina 

homini ante lapfum propria, poft de vitiata 

poft lapfum humana natura, feu de conditi- I 

one hominum prœfenti égit, deinde articulum 

de lapfu ad finem perduxit. Hoc ter- ! 

minato, articulum deopere diuino ad reftaurandam 

falutem humanam decreto inchoauit» ' 

Hunc fecutus eil articulus de Chrifto, de 

publicatione falutis reparatae inter homines, 

feu de vocatione, de pœnitentia, de fide, 

de operatione diuina, qua efficitur cum pœnitentia 

fides, de facramentis, baptifmo, & 

S Domini cœna, de iufíificatioue, de animi 

vir- 

ceflus longe feliciffimos. Ea efl omnino nonnullarum 

patriae noftrae fcholarum ratio , ut 

deficientibus prsefidiis vitae, vix uni idoneo 

doétori fcholaflico iuflam referre gratiam 

polîînt. Huic vero uni, omnium claflium de-_ 

fertur infliflutio. Res certe ardua, & fexcantis 

difficukatibus obnoxia, atque adeo 

mo]eftiiïima. Igitur tanto maiori exiftimatione 

, & publica patriae ciuium beneuolentia 

digni funt , qui fufceptae tam moleflae inflitutionis 

nunquam pertaefî , omni fide & 

dexteritate perutilïbus doétrinis iuuentutem 

fuae curae concreditam impertiunt, atque his 

impeditiffimis ihidiis, faluti reipublicae ex 

omnium fententia in medium confulunt.

virtute, feu de bonis operibus, de focietate 

chriftiana, feu de eccleiia , ubi etiam de 

dodoribus religionis chrifiianae. Finem denique 

impofuit uniuerfae theologias dodrina 

de morte , & mortuorum refurredione, de 

extremo iudido, & vita beatorum aeterna. 

a. Hifloriam aulae Hifpanicae, Gallicae, Brittanicae 

& Portugalicae, una cum hifloria Slauicae 

nationis, porro res geflas gentis Polonicae, 

Ruiïicas, & Suecicce duce Achenwallo 

receniuit. Addidit hifloriam Europas recentiflimam, 

a Luthero, ad noflra ufque tempûra, 

hanc in nouem fediones diuiiit, atque 

enarratiope pacis Tefïinienfis terminauit. 

3. Geographiam anno fuperiori inchoatam 

continuauit : regnunl praecipue Galliae, 

& Anglia?, & impérium Ruífiae flatifiice percurrit. 

4. Hifloriam religionis & ecclefiae Chriflianae 

methodo Schrœckhii in IV. periodos 

diuifam expoiuit, duas quidem ex toto abioluit, 

tertio vero, capiti nonnifi primo finem 

impofuit. His praeterea addidit hifloriam 

religionis Chriflianae dodorum , quorum 

fata, placita, & monumenta pofleritati relida, 

enarrauit. 

5. Logicam, Federo duce, a capite ad 

calcem expofuit. 

6. Arithmeticae omnes fpecies, & quidem 

non fimplices folum , verum & com- 

E 5 pofi-

poíitas, una cum fradtionibus, extraftione 

radicis quadratae & cubicie, doíirina de rationibus, 

itemque algebra, feu arithmetica 

literaU, doc-uifc. 

7. Stili exercitia in elaborandis variis 

orationuni generibus , iingulis hebdomadis 

infiituit, 

. Siudia chjjis III. cum IV. unitx. 

1. Religionis chrifiianse capita ordine eo, 

quo vulgo a theologis collocari folent, ab 

articulo de Chrifio, ( ibi enim anno fuperiori 

fubftítit, ) ufque ad finem perduxit. 

2. Hifíoriam uniuerfalem antiquam in 

compendio & pro captu adolefcentium enarïatam 

, una cum hifloria populi Romani , 

finiit. 

3. Geographie annofuperiore inchoatac, 

& hoc quidem anno, geographire cumprimis 

Germanise coronidem impofuit. 

4. In arithmeticis, omnem claflis huius 

íuuentutem eo perduxit, ut pauciffimi íint, 

qui regulám fociorum tantum teneant, ut 

potius quamplurimi fracíiones reducere, has 

addere, fubtrahere, multiplicare, &diuidere, 

radicem adeo quadratam, & cubicam extrahere 

prompte fei an t. 

5. Stili exercitia diebus Lunœ & louis 

habuit, quo tempore conflruere quoque, refolue-

foluere, ex themate exhibito dialogos, lite* 

ras liberi paflus, teflimonia, contra&us, apochas, 

fyngraphas, &c. fcribere, difcipulis 

folitum erat. 

6. Syntacflicae çlailîs adolefcentuli íingulis 

hebdornadis duo capita ex Cornelio, 

Grammatici item , totidem vertebant.colloquia 

in linguam Hungaricam ; hoec iimul, & 

hi , & íIii imitabantur, atque labores iuos 

publice legebant. 

7. Perorationes & difputation.es, tempore 

opportuno inßituit. 

8- In calligraphiai orthographia omnes 

exercuit. 

9. Singulis feptimanis, fenten das, tranflationes, 

periodos, epiftolas, &c. domi & 

in fchoîa proprio marte per difcipulos elaboratas, 

reuidit, examinauit, correxit, & eorum, 

qui maximam laudem adepti funt, ad 

exemplum reliquorum, labores publice prgelegere 

iuifit. 

m.

Sériés ecclefîafticorum & fecuîarium 

Curatorum, item Ecclefiarum 

matruna & filialium feu 

unitarum, uti & verbi diuini 

facrorumque Miniftrorum, Venerabilis 

Superattendento Helueticam 

ConfeTionem proiitentis 

Tranf- Danubianae, anni 

MDCCXCIV. 

Suprcmus Curator fecuUiris : Excellentiilimus 

ac Illuftriiïimus Cornes, Gedeon de 

Rdda, Sacras Caefareas, & Regio - Apoftolicae 

Majeftatis Tntimus Status Coniiliarius , 

& ad tîxcelfam Tabulam Septemuiralem Cojudex, 

&c. 

Vice - Curator fecularis : Spedïabilis ac 

Perilluflris Dominus , lofephus Pâ^mandi, 

complurium inclytorum Co.nitatuum Tabulas 

Iudiciarix AíleíTor primarius. 

Superintendens prouinciae huius Trans- 

Danubianae : ReuerendiiTimus ac Generofus 

Dominus, lofephus Karman, íimul nobilis 

eccleûae Loffbntzienfis V. D. M. primarius,

ius, in Superintendentem Rév - Comaromini 

XIII. praetenti menüs Maii electus & 

confirmâtes. 

Generalis Notarii, feu Vicarii proxime 

eligendi officium, quo hucdum Reuerendiflimus 

Dominus, Iojephus Kármán, íumma 

cum laude defungebatur, nunc vacat. 

I. 

Venerabilis tra&us 

DRÉGELY - PALANKIENSÏS. 

Trafiuales curatores funt : Spedtabilrs 

ac Perilluflris Dominus, Iofephns Szilaßi, 

inclyti Comitatus Neogradieníis Ordinarius 

Nótárius, &c. & Spedabilis ac Perilluflris 

Dominus, Joannes Bót{, inclyti Comitatus 

Honteníis Ordinarius Iudex Nobilium. 

Senior Traûalis, promoto ad dignitatem 

Superattendentis, max. reuerendo viro, 

lofepho Kármán, in pnefens nullus efl. 

Eccleíiae : 

A. In Comitatu Neogradienfi. 

i. Loffontyinum, oppidum priuilegiatum, 

cum adfiUatis, P. Darótz, Ludány, 

Do-

Dolyáfí, jpeío, Kova'cíi , Pilin , L. Gerge* j 

Kefzi, Pálfalua, Markháza, Kis-Terenne* : 

Kis - Aranyi , Mutfin, Rap. Lofli Tugár, ; 

& Loííontz Apátfaiua. 

V. D. Miniflri : Iojephus Kármán, & j 

Francifcus Babarik. 

Diós Jenő, cum adíiliatisTereftény* 

& Szátok. V. D. M: Samuel Dienes. 

B. In comitatu HonteníL 

3. Szokota. V.D.M: Michael Szalag \ 

confifioríi fenioralis aíTeííor. 

4. Pèr'ùtfén, cum adf. Szakáílos. V.D* 

M: Michael Balozh, Tradualis Áfleffor. 

5. Ipoly Pdfitoha,

Venerabiiis tratfus 

B A R SIEN SIS. 

Tracluales curator es funt : SpeCtabilii 

ac Perilluflris Dominus, Andreàs Nazy, de 

Pél, complurium Inclytorum Comitatuum 

Tabulae Iudiciarise AÍTeílor, &c. őt SpeCiabilis 

ac Perilluflris Dominus, Ioannes Botz, 

qui fupra. 

Senior traBualis : Admodum reuerendus 

ac clarifiimus vir, Stephanus Szobonycl, 

cœtus Ujj - Barfieníis facrorum minifter. 

Eccleiiœ : 

A. In comifatü Barfienfi. 

1. Ujj-Bars, Marosfalua, &Kis-Kotonal. 

V. D.M: Stephanus Sôbonya, Senior. 

2. Bajka. V. D.M: Samud 'Sebők. 

3. Kis-Kálna, & Nagy-Kalna. V. D. 

M: Paulus Török. 

4. Ladányi & Óvár. V. D.M: Stephanus 

Molnár. 

5. Léva, oppidum priuilegiatum. V. D. 

M: Emericus Fegyverneki. 

6. Lók, Alíó & Felfö Pél, Főhely, 

& Eny. V. D. M: Iofephus Steiler. 

7-

7- Mohi. V. D. M: loannes Pap. 

8. Pózba, Befe, Baratska, Faj-Kurt, 

& Lót. Y- D M: Stephanus Tóth. 

9. Nagy-Sallo, oppidum priuilegiatum, 

Kis - Salló, Hölvény, & Endréd. V.D.M: 

Stephanus Baka. 

10. Kis-Sáro, & Nagy-Sáró. V. D. M: 

Georgius lenei. 

11. Nagy-SzetjI', Kis-Szetfe, &Nagyod. 

V. D. M: Stephanus Gyarmathi, traCiualis 

Nótárius. 

12. Szent György. V.D.M '.Georgius 

Ónodi. 

iZ.Siódó, &Mikola. V.D.M- lonis 

Simon. 

14. Alfö-Várad, Felfö-Várad, & Töre. 

V* D. M: Gabriel Komáromi. 

15. Vegekény, Zeliz, & Agó. V. D. M: 

IoanneS Miko. 

16. Nemes Orofíi. V.D.M: Andreas 

Bartok. 

B, In comitatu StrigonieqfL 

17. Ae'íy, Farnad, N. Ö'Ivéd. V. D. 

M: lofephus Gál. 

C. In comitatu Nagy-Honteníí. 

18. Nemes Bori, & Borfö. V.D.M: 

Cafpar Pötfi. 

19.

19. Atfo Fegyvernek, & Felfö Fegyvernek. 

V. D. M: Joannes Pollya. 

20» Fúês- Gyarmat. V» D. M: Francifcus 

Németh. 

21. N így Pefyek. V.D.M: Alexander 

Balogh. 

22. Garam-JCis-Sallo. V. D.M: Georgius 

Ki/s. 

23. Tergtnyt, & Lonto. V. D. M: 

Antonius Lakv. 

24. Kis - Ö/lW, & Zalába. V. D. M: 

Adamus Imrè. 

25. Kzr/äi, Gorhi, & Kis Kér. V.D. 

M: Aitf/us G art fik. 

ra. 

Venerabilis tra&üs 

COMAROMIENSIS. 

Curatorés traffudles, cum fénioratus hic 

longe extenfifíimus üt, très *eccleíiis praefunt, 

videlicec : Spedabilis acGeneroiusDominus, 

Paulus Pà\mandi, Incl. Com. Comaromieníis 

tabulîe iudiciaríae afl'eíTor ; PeriJluftris 

ac Generoíus Dominus, Sigifmundus 

Tali, Incl. Com. Comaromienfis Ordinarius 

Fifcalis; nec non Perillufíris ac Generoíus 

Dominus, Ladislaus Prikkel, cauíarum utriufque 

fori Aduocatus. 

F Se-

Scmor traBualis cœtus inoderatur, Adttîodum 

Heuerendus ac Cîariifimus vir, Fr anci 

feus Horváth, eccleiiœ Bátor -Kefzienlià 

in prouincia Strigonienfî facrorum minifler. 

Eccleiiœ : 

A. In comitatu Strigonienfî. 

1. Bátor-Ke foi, priuilegiatum oppidum. 

V.D.M: Francifcus Horváth, Senior Tradtualis. 

2. Kis'Ujj-falu. V.D.M: Ioannes 

Nagy. 

3. Buts. V.D.M: Ioannes Ka\ai. 

4. Mots• V.D.M: Ioannes Szilagyi. 

B. In comitatu Comaromieníi. 

5. Comarominum, ( Rév - Komárom ) 

urbs libéra atque regia , cum oppido, Ujj - 

Szöny, quod priuilegiis gaudet. V. D. Miniflri 

: Samuel SVlindf\enti, & Ioannes Farkas. 

6. Duna - Radvány, ik Martzelháza. 

V.D.M: Ioannes Szila/t. 

7. Hetény, & lfa. V.D.M: Michael 

Vég h y coníiflorii fenioralis afleflor. 

8» Aranyos* V. D. M: Beniamin Balogh. 

9. Megyerts* V• D. M: Francifcus 

Barta. 10.

TÓ. Ekkel. Y T ,D.M: Joannes Hetényi. 

ii. fernes-Ölt/a. V. D. M: Ioannes 

D'ifa. 

iá. Nagy Kefft, & Kis Kefzi. V. D. M: 

Francifcus Szatmári. 

13. Kolos-Néma, & Gönyii. V. D. 

M. JvúchaeL Sêndrei. 

14. Cfitfi. V. D.M: Ioannes PufpOki 

Szilágyi. 

iS- .Nagy Tany. V. D. M: lofephus 

Balogh. 

16. Alft, & Feh'ö Geller, cum Bogya. 

V.D M: Paulus Czika. 

17. Tun Sâk.iïos, & Szilas. V.D. 

M: Samuel Dómján. 

18. Apátba Szakadós. V. D.M: Ioannes 

Tót Bitekéi, tra&ualis nótárius. 

19. Ekets. V. D.lVl; Michael Bíró. 

20. Nagy Megy er , & Iíap. V, D.M: 

Stephanus Ats. 

21. Kamotfa. V. D.M: Ladislaus Ke-, 

lemen. 

2«. Martos, Imely, & Bagota. V.D. 

Mi Gabriel Vétfei. 

23. S jent Péter. V. D. M: lofephus 

Bátorkqi Kis. 

24. Madar. V.D.M: Paulus Öri. 

2t. Pcrb ete , Ciűz, Cfehi, Udvard, & 

láz-falu. V.D.M: Francifeus Nyikos. 

26. (J-G y alla. V. D.M: Ioannes Feli. 

F 2 C. In

C. In comitatu Iaurinienlî. 

27. Cßii\-Raivány. V.D.M: Ah* 

mus Dái idhc\i. 

ág. Kïdtfod. V. D. M: Di nid Hcveffi. 

29. &Nyárád. V.D.M: Georgius 

/ addft. 

3c. Pitts. V.D.M: Marti nus Nagy, 

venerabilis coníifioiii Senioralis affeiior. ' 

D. In comitatu Pofoníenfi. 

31. Nag y Padány* Kis Padány, & Bögelö. 

V.D.M: Valentinas Kasài » 

31. Ali/t al, Filiflal, Tönye. V. D. 

M: Petrus Győri. 

33. NagyMad, Modor, AlbarBene, 

Hthe , Hegy Ethe, Poda - fa, & Bálás - fa. 

V.D.M: Ladislaus Laki. 

34. fíodos, Nagy Abony, Kis Abony, 

Kis Udvarnok , Szerdahely, Bögöly, Patony, 

Förge-Patony, & Dios-Patony» V, 

D.M: Samuel Nemethi. 

35. Samarta, Gantsháza , Királyfia, 

Gomba, Bélvata, Bútúháza, Benke-Patony, 

Löger-Patony , & Cfetlén - Patony» 

V.D.M: Francifeus Pap. 

36. lóka, Borfa, & Hegy-Sur. V, 

D.M: Francifcus Borâ. 

37. Réte, & Boldogfalua, V. D. M: 

Petrus Vajda. 38.

38. 'Sigár i, Feliö - & Alto - Szeli. V. - 

D.M: AUx.vi.kr B. Bányai. 

E. In comitatu Nitrieníu 

39. Kis Msny i, Valkháza, & Mihály- 

Úr. V.D.M: Stephanus Vàmofji. 

40. Alfa Stöllns, Ûrmëny, & Mártonfa. 

V.D.M: Stephanus Vári Na;y. 

41. Dedki. V.D.M: Stephaiiui Cfonr. 

tofi. 

42. Farka/A, Sők, & Szelötze. V. 

D.M: Michael Gyonty'ôfji. 

43. Negye J. V. D. M: Paulus Ofgyànl 

IV. 

Venerabilis trapus 

DOTENSI S. 

TraRuales curat ores : Spedabilis ac Petilluflris 

Dominos, loanneç Pà^mvidi, inclyti 

comitatus Comaromieniis tabulîe iudiciariœ 

alïeffor; & Spedabilis ac Perilluflris Dominus, 

Mich lïl Laki, inclyti comitatus Comaromienûs 

Ordinarius iudex nobilium. 

Senior tratlualis : Admodum Heuerendus 

ac clariifimus vir, loannes Szabó, cœtus 

Sz'ïnyeniis in prouincia Comaromienû 

V. D. Minifler. 

F 3 £c-

EccleíLx : 

A. In comitatu Coroaromienfi. 

1. Kots. V.D.M: Nicolaus Vetfei. 

2. Tata, oppidum priuiíegiis gaudens. 

V.D.M: fofephus Sênt Györgyi, venerabilis 

coniiftorii fenioralis natarius. 

3. Naftàly. V. D. M: Andreas Győri, 

venerabilis coniiftorii fenioralis afleiior, 

4. Sjony, oppidum priuil. V. D. M: 

Ioannes Szabó, Senior. 

5. Almás. V. D. M: lofephus KeneJJei. 

6. Nejzm'ely. V. D. M: Adamus Némedi. 

7. Lábatlan. V.D.M: Stepkanus Erns. 

8. iVagy V. D. M: Stephanus 

Kelemen. 

9. Gy er mely. V.D.M: Stephanus Pályi, 

venerabilis coniiftorii fenioralis Afleflor. 

jó. Héreg. V.D.M: Beniam'm Balogh. 

Ii. Tanár. V. D. M: Emericus Györi. 

I a. Szomód. V. D. M: Georgius Sblymoß. 

13. Kömlöd Környe. V.D.M: /0fephus 

Tóth. 

14. Ali & Bokod. V.D.M: Pw/ws 

Tetfi. 

15. SênJ. V.D. M: Stephanus M mus. 

16. (y-i^r, & Kéchel. V.D.M: /0- 

Jephus Endrédi. 17.

17. Eté. V. D. M: Timotheus Szentmiklbft. 

18. Cßp. V.D.M: Stephanus Komaromi. 

19. Afzár, Kis Bér, & Teleki. V.D. 

M: Martinus \Soldos. 

20. Tárkár. V.D.M: Andreas Székely. 

si, Bana. V.D.M: Stephanus Balogh• 

2 ». Ats. V. D. M: Paulus Tóth, coníiflorii 

Superattendentis tranídanubiani aíl'eflor. 

23. Nagy Jemand^ &KisIgmand. V, 

D.M: Samuel HeveJJi, coníiflorii íenioralis 

aííeilor. 

24. Motfa. V.D.M: Paulus HeveJJi 

B. ín comitatu Iaurinieníi. 

25. Iaurinum, urbs libéra atque regia. 

V.D.M: Samuel Váfárhelyi. 

26. ßöny. V, D. M: ^/•fz/ws TWe/za- 

V. 

Yenerabilis tra&us 

PAPENSIS. 

TraSíuales Curatores : Speclabilis ac 

Petilluflris Dominus, Joannes Öri, inclyti 

comitatus VefzprimienGs Ordinarius iudex 

nobilium; & Perilluftris ac Generoíus Do- 

F4 mi-

minus, Sv'jfmunius Ofzvdth, inclyti comitatus 

Vefzprimienfis Ordinarius fifcalis. 

Senior traHualis : Admodum Beuerendus 

, ac clariflîmus vir, lacohus Torkos, 

cœtus Papeniis facrorum minifler. 

Ecclefiae ; 

- A, In comitatu Vefzprimienfî, 

t. Papa , oppidum priuilegiatum. V* 

D.M: lacobus .Torkos, Senior. 

а. Dudár. V. D* M: Stephanus Szokolai, 

3. MefnLak. V.D.M; Andreas Tőrük. 

4. CJùzle. V.D.M. Vacat. 

5. Gôrfn/u V. D, M: Francifcus Altaï. 

б. Atsdd. V.D.M. Vcat, 

7. Mihály hája, & Szalók. V. D, M: 

Ionathan Némethi. 

8. Adorjanhdâ. V. D, M; Andreas 

Németh. 

9. Pirit. V. D. M: Stephanus Cfaha, 

coniiftorii fenioralis afleflor. 

10. Padrag. V.D.M: lofephus Nagy. 

11. Ajka. V. D M: Pia/as KopUt fi. 

12. Nof\lop. V. D. M: /W/'ctó M . 

13- Nydrad. V. D.M: Grftó/d/v/fl/ihâfi. 

14. Két Tornyú Lak. V.D.M. loannés 

Németh» J5.

15. Dertnke. V.D.M: Michail Gvtn*c. 

16. Tapoltpfù & Kçvâtfi. V.D.M: 

Stcphanus Bernàth. 

17. Homok R \I?>gc, Gyimot & Vanyola. 

V.D.M: Paulus Újhelyi. 

18. S\ent Király, V.D.M: Francifcus 

Fodor. 

19. Cfetcny. V. D. M: Gabriel Debreceni. 

20 Rede. V.D.M: Samuel Nazy 

ai. Takatfi. V.D.M: Stcphanus Sere?,ely. 

, 

2». Adàfx Tevely. V.D.M. Vacat. 

B. In comitatu Iauriiiienfi. 

23. Táp, & Szent Miklós. V,D. M: 

Ioannes Pados. 

24. Me?() Örs. V. D. M: Paulus 1 örök. 

25. Pdzmand. V.D.M: Paulus Bi'qás. 

2 6. S{emere. V.D.M: lofephus S tökölni. 

C. In comitatu Caítriferrei. 

27. Rákos. V.D.M: Ioannes Filep, 

coníiftorii fenioralis affeííor. 

28. Felfö-ür. V.D.M. Vacat. 

29. Rádóq. V. D. M: Michail Barkós. • 

30. S{ecfód. V.D.M: Stephanus 

Fő 31.

31. Kormond. V, D. M: Gabriel Gál. 

33. ÖrSênt Peter. V. D. M: Andreas 

Hévégi. 

33. Kertza. V.D.M: Ioannes Kán. 

D. In comitatu Szaladienfi. 

34- Szent György Völgye. V. D» M: 

Ioannes Szabó. 

35» Bits Völgye. V.D.M: Francifcits 

Páp.v. 

VI. 


VESZPRIMIENSIS. 

Tnfluales curator es : Spedlabilis ac 

Perillufïris Dominus, Samuel Pa\mandi ; & 

periliuflres ac Generoii Domini, Emericus 

S nős, & vV. Győr ifi. 

Senior traffiualis : Admodum Reuerendus 

ac Clarifïîmus Dominus, Stephanus .Somo^yi, 

cœtus Vámofieníis in prouincia Vefzprimieníí, 

facrorum minifter. 

Ecclefias : 

A. In comitatu Vefzprimienii. 

l. Vefoprimium, oppidum priuilegiatum 

V.D.M: Samuel Kotfi Horváth.

а. Rátot. V.D.M: Lfcphus Sykftai 

3. Kálárta. V.D.M: Franc if eus Sari. 

4. H.igymas Kér. V.D. M: Joannes 

Nitrai. 

5. Sóly. V.D.M: Michael Sblymofi. 

б. Litçr. V.D.M^ loannes Toronnyai. 

7. Sênt ljtvàn. V.D.M: Francijeus 

Cfupo/os. 

8. Vilonya. V.D.M: Joanne s Kluhet^. 

9 Palota, oppidum piiu.il. V.D.M: 

Joannes Kùrtvélefu 

10. Sênt Király Szabadi. V. D. M: 

Adamus Atmàfi. 

11. Vámos. V.D.M: Stephanus Somo'jyi•> 

Senior. 

12. Arái s, Cfopák:, Kövos Palaznâk. 

V.D.M: lofiphus Galamb. 

13. G.'?'/. V.D.M: Stevhaws 

Tuba. 

R. In comitatu Alba Regalenii. 

14.CJurvb. V. D, M: Thomas Balogh. 

15. Jftka $\ent György. V.D.M: 

Samuel Vec/ei. 

16. Moha, V.D. M: Georgius Somozyi. 

17. Cfoor. V.D.M: Stephanus Rai?. 

18. Inota. V.D M: Samuel Sebezi. 

in. Pap Kefzi. V. D. M: Michael Oláh' 

20. Veras Berény. V . D*M: Jofcphu-i; 

Fabian C. hi

C. In comitatu Szaladieníi. 

21 Alf Örs. V.D.M: Dvj?d M'kl's. 

22. Felfo Örs. V.D.M. Ski'fmundus 

Gondol 

23. Füred, ikTihany. V D.M: C/ffgorius 

S:;ép. 

24. À/s Sfötós. V. D. IM: Michael 

Kovái s. 

25. Pecfel, Vafzoly, & Aízízcny- iö. 

V.D.M: Stephanus Borfos. 

26. Udvari. V. D.M: Béni amin S^nnye. 

27. Knveskál, & Szepud. V. D. M; 

Andreas Ács Szatmári. 

28. Y.D. M: Francifcus Tamajfa. 

29. Morofzlô. V.D.M: Gabriel Karancfi* 

30. Y. D.M: Michael Benedek. 

31. Nagy Váfony, Menczel & Öts. 

V.D.M: PC'IMÇ SômÚi. 

$ 2. Magyar Barnak. V.D.M: Ioannes 

Szép. 

33. TÓ/ FA/O/IY. V. D. M; Ioannes 

Nafaályi.

VIL 

Venerabiiis tra&us 

PEREM AR.TONIENSK. 

Curatores Tratl'iOles : Spedhbiles ac 

Generoii Domini, Samuel Kenejei, de eadem; 

& Ladislaus Holtifi. inclyti comitatus 

VeizprimienGs Ordinarius iudex nobiliu-.n, 

nec non PerilJuftris ac Generofus Dominus, 

Emericus Tatai, caufarum utriufque 

tori aduoeatus. 

Senior traffualis : Admodum reuerendus 

ac clariilimus vir, lofephus Le.fúl% cœtus 

Soponyaeniis in prouincia Alba Rega* 

lenli iacroium minifler, 

Ecclefiie : 

B, In comitatu Alba Regaleníi. 

1. Soponya. V.D.M: lofephus Làfzli, 

Senior. 

2. Polgárdi. V. D. M: Sigifmunlus 

Ketskemeti• 

3. Ladiny. V.D.M: Jo mns Sykfoai. 

4. Füle. V.D.M: loannes Vâfonyu 

5. Egres. V.D.M: loannes TunyogK 

6. Sár KereJiUs. V. D. M: Samuel 

Akàb. 7,

7- Tàcz. V.D. M: IoannesMegyafzfzai. 

8. Battyân. V.D.M: Joannes Váradi. 

9. Mbr. V.D M: JoannesMadaráft. 

10. îgâr. V.D.M: Ioannes Gál. 

11. Sênt. Mihály. V.D.M: lofephus 

Gyarmati. 

12. Kúlo^. V. D. M: Georgius Szederkényi. 

17,. Kis Ke fai. V.D.M : Ludouicus 

Záhonyi. 

14. Cfofo V.D.M: Georgius Sx'dvafu 

15. Magyar Annás. V. D. M: Stcphanus 

Cferna. 

16. Bodajk. V.D.M: Ioannes Betfe. 

17. Cfak Serény. V. D. M: Paulus 

Malier. 

B. In comitatu Vefzprimienfi. 

18. Ka;árt V.D M \ Adamus Kálmán. 

19. Öfi. V. D. M: Ioannes Száfzi. 

20. Lep fény. V.D.M: Samud Syikftai. 

21. Bolhás & Dég. V.D.M: Petrus 

Sâlai. 

2 2. Kenejfe. V.D.M: Paulus Arvai. 

23. Cfajáz- V.D.M : Petrus Sâbo. 

24. Enyeng. V. D. M: Stephanus Turocfí. 

25. Fog Szabadi. V. D. M: Ioannes 

Sebe/lény. 

26. Maros, V.D.M: Stephanus Tengődig 

' 27.

2>7* Mező Komárom. V, D. M: Andreas 

Dorfanjzky, 

28. %/ií György. V.D.M: Samuel 

Váqi. 

29. Berhida. V.D M: Stephanus Bán. 

30. À/i Kovátft. V.D.M: Stephanus 

Horváth. 

C. In comitatu Simeghienfi. 

31. FJros Hidvég, V. D. M: Andreas 

Kállai. 

D. In comitatu Toliienfi. 

32. Pál fa, ^ V.D M: Pitr us Botka. 

33. Simonitornya. V.D.M: loannes 

Bárányi. 

VIII. 


SIMEGHIENSIS. 

Traciuales curatores ; Spedtabiíes ac 

Generoii Domini, Stephanus Sárközi, inclyti 

comitatus Simeghieníis generalis perceptcr, 

& Andreas Gombai, eiuídem comitatus Ordinarius 

iudex nobilium. 

Senior tradualis : Admodum reuerendus 

ac clariíTimus vir, Paulus Kazi, cœnjs 

Cíokonyaeníis in prouincia Simeghienfi iacrorum 

minifier. Eccle-

Eccleííae : 

A. In comitatu Simeghienfi. 

I. Alfa Segefd. V. D. M: loannes Des'n. 

fl. Alßk, Nagy Marton, Udvarhely* 

Cfurgó, &Szenta. V.D.M: lofephus Füredi. 

3. Aftalô. V.D.M: Michael Vintê. 

4. Magyar Atdd, & Patalom. V.D. 

M: Paulus Scbü. 

5. Bolhás, & Szób. V.D.M: Sr.'pfo- 

71KS Verefs. 

6. Beleg. V. D» M: Franci feus Király. 

7. BètZy &Lukafa. V.D.M: Georgius 

Fekete. 

8. Böhönye* V D.M: Andreas Kifs. 

9. Bürüs, & Várad. V.D.M: Pantf 

Sápi. 

10. Cfoknyd, & Cfombard, V.D.M: 

lofephus Erős. 

II. Cfokonya. V.D.M: Paulus Ka fi, 

Senior. 

12. (JoAő/y, fcfákó. V.D.M: 

gorius Nagy. 

13. Dar dny. V. D. M: loannes Ny aradi. 

14. Afaíy & Kis Dobfza. V. D. M: 

Francifcus Kovát s. 

15. Kajl'elyos Dombó9 & Gardon, V. 

D.M: loannes Szegedi. 

16. ilí^ya/- Egr«, & Várda» V. D. 

M: lofephus Nagyi 17,

17. Iád. V.D.M: Joannes Fodor. 

18. Kálmantfa. V.D.M: lofcphusFazekas. 

19. Kádárkát. V.D.M: Ioannes Cfitényo. 

20. Kis Jfftond. V.D.M:Francifcus 

Komp a. 

ai. Kis Bajom. V. D. M: Stephanus 

Molnár. 

22. Komlofd, «Sí Péterhida* V. D. M: 

Nicolaus Kováts. 

23. Kutas. V.D.ÍYÍ: Ioannes Liber. 

24. Lábod, & Hofzfzűfalu, V.D.Mí 

Alexander Nagy. 

45. Magyar Lád, & Patosfa, V.D. 

M: Gabriel KapoJJi. 

26. Kapós Mérői & Kapos Üjjlak* V. 

D.M: Joannes Tóth. 

27. Merenye, & Czégled, V. D. M: 

Daniel Barla. 

28. Nagy Bajom. V. D. M: Ioannes 

Cfépán. 

29. Nagy Korpád, V.D.M : lofephus 

Dalnoki. 

30. Nemes Déd. V. D. M: Michael 

Banai. 

31. Nemeske, Kis Tamáfli, & Görösgall. 

V.D.M: Ioannes Krifa. 

32. Nemes Kis Falud. V.D.M: Ada* 

mus Nafályi. 

G 33- *

98 ^ i y 3 ^ 

33. Ortri. V.D.M : Alexander Sárai. 

34. Ötvös Kônyi. V. D. M: Gabriel 

Sarau 

05. Pata, Molvány, Apáti, Bafal, & 

Pokíofi. V D.M: Georgias Béczi. 

36. Petténd. V. D. M: Stephanus Bihari, 

37. Szabás. V. D. M: Emencus Dömölki' 

38. Szenna. V D.M: Francifcus Kovdts. 

39. ^Ytr/ií Benedek, Dard őt Dada. V. 

D.M: Ioannes Nagy. 

40. Sfomajom, & Puízta Korpád. V. 

D.M: Paulus Varga. 

41. Tötf\ent György. V• D* M: Sámuel 

S\entefu 

42. Magyar Ujjfalu. V.D.M: Sámuel 

Benedek. 

43. ZflV/or, & Szörény, V. D. M: 

Joannes Demeter. 

44. Zehi, Kizfaíud, & Szent Márton. 

V.D.M: Samuel Mthó. 

45. Vi fonta, Rinya Ujjlak, & Ujj Nép. 

V.D.M: Andreas Mikolai. 

46. Víjzló & Cfertü. V. D. M: Michael 

Ardai. 

B. In comitatu Szaladieníi. 

47. Galambok , & Eger. V. D. M: 

Ioannes Bôda. 

48. , Kovátíi, & Szárafzlő.- V. D 

M: Stephanus S\ent Györgyi. 49.

49. Gergeteg, & Rinya Szent Király. 

V. D. M: Stephanus Vafs. 

50. Gyöngyös Mellyek. V. D. M: 

loannes Szabó• 

51. Hatvan. V.D M: loannes Cfákvári. 

5a. Hedrahely, Henye & Vifnye. V. 

D.M: Stephanus Elek. 

53. Hei«. V.D.M: loannes Méftáros. 

54. Hoboly. V.D.M: lofephus Gazda. 

5«,. //omog %/zt György. V.D.M: 

Petrus Begyes. 

56. i/i/te. V.D.M: Stephanus Szénafű 

57. Ißvdndi. V.D NI: Stephanus Budai. 

Epitome omnium tranfdanubianas prouinciae 

cœtuum, quos matres vocitare folent, 

& his adiunctorum, qui filiales audiunt. 

Matres, Filiales 

cœtus. 

Tradus Palankieníis 8 - ai. 

Baríienfis - 35 - 31. 

Comaromieníis 44 - 50. 

Doteníis a6 - 6. 

Papeníis - 35 - 5. 

Vefzprimieníis 33 - g. 

Peremartonienfis 33 - 1. 

Simeghieníis 57 - 3fj. 

a6i 160. 

G 2 IV.

Se ries 

ECCLESIARUM 

ET 

V. D. MINISTRORUM 

Aug. Conf. 

in inferiori Auilria * 

Styria & Carinthia. 

I. Cactus Auftriae inferioris. 

I* Vindobonct, ubi très verbi divini 

minifiri facra faciunt, utpote : Ioannes Georgius 

Fock, Superintendens , auguftiffimo 

prin- 

* Eil quidem nobis praefto & ccetuum Auflriae 

iuperioris, praefe&urae Tergeftanae, Morauiae, 

Galiciae , Lodomeriae & Bukouinae feries. 

Quia tarnen iam tertius ab eo tempore, quo 

eam accepimus, snnus labitur : noneamprius, 

quam ab amicis nofiris denuoreuifa & emendatafuerit, 

ad annales referemus. Quae vero 

in praefens exhibemus, recentiflima iunt. Ho- 

Tum enim XX praeteriti n.enfisMaii ab amicis 

Vindoboüeníibus nobis copia fada eft,

principi in troniifiorio euangelico a confilii«, 

& eccleiire Vienneniis paftor primarius ; 

Georgias , Chrifliamis Schmidt, optimo 

principi in coniißorio eu. a coníiliis , alter 

iacrorum minifter; Car o lus Traugott Hill, 

vicarius & catecheta. 

2. Mitte r baci ad Annabergam. ( Mitter- 

[ bach bey Anmber«. / V. D. M: Ludoukus 

Ernejlus B

7. Albopriaci. ( fïeifspriach. ) V.D. 

M: Michail Strompf. 

8. Trefdorfi. (TresdorfJ V.D.M: 

Ioannes Daniel Scharrer. 

9. fVattfchigpi. (fVattfchisgj V.D. 

M: Ioannes Georgius Renner. 

10. Trebeflinta. (TrebeflingJ V.D. 

M: Ioannes Wilhelmus Hoffmann. 

11. Puci &Fröfaci. (Puch undFrbfachJ 

V. D. M: Fridericus Wach. 

12. Feffernici. fFeffernit^J V.D.M: 

Ioannes IheopKilus Klarner. 

13. Staggenwojct. ( Staggenwoy auf der 

ZlauJ V. D. M: Samuel Sachs. 

V. 

MORTES VIRORUM 

ECCLESIASTICORUM. 

1. Venerandus vir, Thomas Cfery, cœtus 

Drjenouieniis in prouincia Nagy-Hontenfi 

XL. annis facrorum minifier dignifïïmus 

, die XXIÍÍ. praeteriti menfis Április 

vitam Cum morte permutauit , die XXVI. 

eiufdern menfis, folenni funere iepultus. 

2. Duo optimae fpei iuuenes viri, academiae 

lenenfis ciues , Ioannes Fi 1er, & 

Paulus Klanitâ, Hungari, ille quidem Calendis

lendis Iulii anno fuperiore, phtiíi, hic verő 

die XVI. praeteriti menüs Mártii apoltemate 

quopiam, quo pars capitis & guttur affè- 

Ctum erat, deceilerunt. Dici vix poteft, 

quam ledulam utriufque habuerint curam, 

eeieberrimi medici íenenfes; neque minus 

populariutn noftrorum eiufdem academiae ciuium 

laudanduin eít auxilium , quod fociis periculoíifíimo 

morbo adfli&is afíerebant. Ütenim 

necfumptibus parcebant, nec tempus, 

quo eis a ffudiis aliquantiíper vacabat, rei 

cuipiam impendebant lubentius, quam inuifendis 

& curandis his. Certe Ftzari cumprimis 

plurium meniium morbus, fummam populariuin 

omnium probauit beneuolentiam 

& dexteritatem. 

3. Non diffimiliter dolemus inopinatam 

mortem ornatiiïimi iuuenis , Stcphani Pán, 

Mijauia Nitrienfis SS. Theologise ftudioíi, 

qui literarum ftudiis in fcholis patriis, Pritrfdieníi, 

Gömörieníi, KaismarKienii & Pofonieníi 

egregie innutritus, cum iter adexterorum 

academias iam iam appararet, iniqua 

valetudine, qua quidem a puero feníim confumebatur, 

maiorem in modum affedus, die 

XXIV. Decembris anno fuperiore Tóth- 

Pronc in prouincia Thurocienli apud venerandum 

fratrem fuum M.vtinum , facrorum 

euangelicorum ibidem miniftruni, cui & adminicula 

lludiorum, & in valetudine aduer- 

G4 fa

fa curam vetc fraternam in acceptis referebat, 

vjta omnibus exoptatifíima defundus eß» 

VICISSITUDINES 

MUNIORUM 

ECCLE'SIASTICORUM. 

1. Depiítati cœtuum euangelicorum H. 

C. prouincise tranfdanubianae nundi Rév- 

Comaromini die XTI1. menfis Maii congregati, 

virum maxime reuerendum, loftphum 

Kármán, ccetus LoíTontzienfis primarium 

verbi diuini prœconem, & tradus Drégely- 

Palankienfis complurium annorum feniorem 

longe dignifíimum , fummum diflridus fui 

crearunt praefulem; quam praecipuam in ecdefia 

euangelica dignitatem iam ex omnium 

íententia aufpicatus efl. Habet omnino, 

quod fibi gratuletur hunc fupremum nada 

curionem íransdanubiana prouintia. Eorum 

enim , quae in furnmis rerum (acrarum moderatoribus 

femper fpedari debent, ut funt: 

liberalior theoíogica eruditio, mens quibusuis 

utifibus dödrinis apprime exculta, vitoe 

moribus integerrihiis confpicuae, quod reliqui

qui praecones imitentur , exemplar, atque 

omnium hominum amor & exiftimatio, hérum, 

inquam, in Karmanio, viro celeberrimo, 

nihil deíideraueris. 

2. Cœtus euangelici A. C. prouinciac 

eccleíiafticae Zemplinio -Saroffienlis , Spedtabilem 

ac Perilluilrem Dominum, Stephanum 

RoJJkouányi, de Kadern, complurium 

inclytorum comitatuum tabuke iudiciariae affeilorem, 

fummum in hac prouincia mufarum, 

& religionis docîorum euergetam, die 

XVIli. Septembris anno fuperiore in conuentu 

Rakotzieníi, fupremi tradus infpeâoris 

dignitate condecorarunt. 

3. Beatum Thomam Çfery in eccleíia 

Drienouienfi, quœ in prouincia Nagy Honten 

Ii eil, reu. vir, Samuel Plachy, antea 

Daraíieníis cœtus facrorum minifier, Dominica 

Exaudi excepit. 

4. Sacrorum minißri officia apud euangelicos 

Zauadienfes in prouincia Neogradienfi 

, viro prœftantiiî. îoanm Bohiifs, antea 

Kis Zellöenlis, annis quinque, poftOtfouieniis 

annis quatuor, atque denique Kalnouienfis 

fcholae magiflro longe folertiiïimo, rite 

deîata funt. Die V. praeteriti menfis Maii 

ritu folenni, quem examen confuetum praecedebat, 

Neofolii in facro munere confirmât^ 

efl. 

G5 5.

^ ^ 

g. Daraflienfis eccleíia euangelica in 

prouincia Nagy Hontenû, clariiïimum virum, 

M'chat lem G odra, obtinuit facrorum miniftrum. 

Natus eft die XX. Septem. Anno 

IVFDCCLXX. Bathouiae in prouincia Nagy 

Honteníi, Luca Godra & liiditha Balko 

parentibus , a quibus primum ad fchoiam 

patriam, dein ad Bagonyenfem, quam euangelicus 

magifterinftituebat, poflSchemnicium, 

ubi b. Seuermi & Ramaïiar, viri cJariiïimi, claffes 

moderabantur priores, A» MDCCLXXX. 

mi (Tus erat. A. MDCCLXXXVII. Pofonium 

conceflît, ubi literis & difcendis & docendis 

( praenobili enim adolelcenti, Carolo 

Szerdahelyi de Nitra - 'Zerdahely , prsefedus 

erat«> ) dabat operam. Abfoluto fludioruin 

fcholafticorum curriculo, examini fie 

di&o academiic candidatorum fefe fubiecit, 

atque in eo ex omnium fententia fletit. 

Itaque menfe Martio A. MDCCXCII. academiam 

lenenfem petiit, in qua ab ore 

Griesbachïi Döderleinii, Pauli, Rheinholdii, 

&Schmiedii utriufque, biennium pependit. 

Vix dum ad Jares redierat patrios, cum 

ei Darafîîenfes probaticum obtulerunt fermonern 

infacris eorundem sedibus dicendum, 

qui ita cum omnium applaufu exceptus eft, 

ut orator unanimi conienfu in verbi diuini 

praeconem eiigeretui. Examinatus, atque 

in ordinem curiohum facrorum II. lunii ritu 

folemni cooptatus eft. 6.

6. Netr.es Podhradienfes in comitatu 

Trenchinienfi, Michaëlem Mcqor, Iefzenoua 

ex Morauia evocatum fcholœ & choro iuo 

praefecerunt. 

7. Matthice Ki fui in fchola Zfaskouieniî, 

qure in comitatu Aruenfi eft, menfe Tulio 

anni fuperioris, loannes Hermann fucceiferat. 

Quia vero hic nonnili fex meniibus officiis 

fcholae magiftri detundus, Pofonium feie literarum 

porro tradandarum caufa contulerat ; 

ei loannes Bruck, vir humaniffimus, furrogatus 

eft. 

8. Leftinenfem fcholam in eadem prouincia, 

Iaannes Meîhradftky, antea fcholae 

Iafzenouieniis magifter; Iafzenouienfem 

vero, Matthias Zimdnyi, vir humanifl. iam 

moderatur. 

9. Pag. 85 tom. I. curf. II. annalium 

nofirorum, notaueramus, cl. Bolemannum in 

locum max. reu. viri , Stephani Lefchka, 

Pragam promoti, vocatum eile. Nunc vero 

literis ipfius max. reu. viri ea de re informati 

, clarifl Bolemannum reipfa munus facrorum 

miniftri apud Krilchlitzenfes aufpicatum 

efl'e perhibémus. 

vu.

log fe^s«^ 

VIL 

RECENSIONES LIBRORUM. 

LITERiE ELEGANTIORES\ 

Peitini, typis Matthiae, Trattneri : Oratio, 

quam viro gratis patria ciuibus commemorabili, 

Seniori Gedeoni Comiti 

de Ráda , monumentum ejje voluit, 

Carolus Koppi e fcholis piis, A A. L.L. 

& Phil. D. & in uniuerfitate regia Peflienfi 

hiftorias uniuerfalis profeffor. A.C* 

MDCCXCII. pag. 43, 

P 

X Iis manibus viri perilluflris, fenioris comitis 

Gcdevnis de Ráda, die VI. Augufli A. 

MDCCXCIf. magno rei literariae, hungarae 

cumprimis, damno denati, Carolus Koppi, 

vir clariifimus , hac infigni oratione, inter 

exequiarum die XII. meniis Augufli celebratarum 

folemnia, nonnullis, qui funus comitabantur 

exhibita, poß vero typis imprefla, 

parentauit. Merito iniquum eile ait cl. audor, 

ut virorum multis nominibus illuflrium, 

quibus optimo iure comitem Gcdconem adnumerat, 

adae vits memoria cum cineribus intereat; 

quin potius iuflum Őtaequum effeadferit, 

ut

^StS^g I09 

ut haec ad feros ufque perduret pofleros. Hœc 

enim iunt prae ceteris, quae mortales vins, 

de patria bene meritis reddere poflunt virtutis 

& fludiorum praemia. Equidem perfaepe 

pofi mortem etiam viros magnós, inuidia, 

& turpes ex opinionum diueríitate promanantes 

perfequuntur inimicitiae : hic tarnen 

vir, cuius át eruditionem, & virtutes aequo 

omnes intuebantur animo, nec viuus, nec 

mortuus, ullis hominum obtredationibus fuit 

obnoxius. Tgitur non vindicandi honoris eius 

caufa , fed ut vitae beatae exemplar, quod 

ordinis praecipue equeflris viri afíidue imitentur, 

fuperfit, hanc orationem, quae íefe & 

gratia flili, & Audio veritatis maiorem in 

modum commendát, fcripfit cl. au&or, Dolemus 

profedo & nos, illufiriflimum virum, 

tametfi infenedute viuere defierit, hoc cumprimis 

tempore nobis ereptum eile, quo res« 

publica literaria, viro tarn placidi ingenii, 

utilium fcientiarum perito, prudenti, confulto, 

& in antiquitatibus patriis longe ver 

íatiflimo, indiguifïet vei maxime ; ut nihil 

dicamus deeo, quam bonus ciuis, pius pater, 

folers paterfamilias, mufarum fludioiis coniundiffimus, 

hofpitalis, minime ambitiofus 

femper fuerit. Natales fuos, licet ab omnibus 

publicis muniis remotus vixerit, n.ulto 

ïeddidit illuftriores : non minus enim priuatis 

fplendebat virtutibus, atque nobiliiïîmo iljc 

de-

dtcore, quem a maioribus íuis multiî laudibus 

conipicuis accepit. 

Propaginem , illuftris Ridaiana familia 

trahit a celebri Ratoldo, Caferta Apuliœ oriundo, 

qui feculo Xi fub Coloniano rege, Hungáriám 

ingreiïus eil. Ab hoc uno viro dure 

nomine & opibus iniignes familire ortum traxerunt, 

altera^ Hafznos & Pdfcthb, altera 

de Rdda pioprie diota. Certe Iacobus de 

Rdda , qui anno MCCCXLVIÍÍ. nomine 

regis ftatutioni vici Dabas intererat, in literis, 

quas fiatutorias appellant, Iacobus filius 

Blafii de Rdda, de genere Ratoldi nominatur. 

Multi pneterea in hac familia fadis 

& bonorum fplendore viri illufires floruere. 

Mitto Blaßos, Iacobos, Gregorios, Valentinas 

, Stephanos, Cafparos, Andreas, omnes 

de Ráda, Matthceum prœ ceteris nominare 

iuuat, fratrem Cafpari, qui comitis 

defundi atauus & Paulo de Várda, Hungáriáé 

primati affinitate iundus erat Hic enim 

non tantum arcem Dévén fub Ludouico II. 

ab iniuria hoflium vindicauit, fed Solimanno 

Jí. pofi cladem Mohatfianam Hungáriám vafiante, 

arcem Bahocfam fortiter defendens, 

curfuin vidoriarum Turcicarum valide flitit ; 

quam ob caufam Ferdinandus I. nouis infigniis 

feutum familia exornauit. Sedatis 

belli turbis idem Matthäus Vice Iudicis Curiae 

munere fundus eil ; unde patet eum 

praeter

praeter artis beilicae peritiam, in aliis etiam 

bonaruni artium fludiis, cumpriniis vero in 

icientia iuris non mediocriter verlatum fuifle, 

quare in diploinatibus, literátus appellatur. 

Filius eius Petrus de Rdda, nauticorum praeliorum 

ita peritus fuit, ut a Ferdinando clafli 

myoparorum per iflrum ferendae praeficeretui. 

Andreas de Rdda , Cafpari filius, comitis 

noflri proauus, non tantum ut fortis bellidux 

praelidium Szecténenfe fumma fide tutatus 

efl, fed etiam ut legum peritus, primum a 

prouincia Neogradienfi , pofl a primoribas 

comitatus" Peflienfis, procomes expetitus efl, 

quo oíiicio deiunetus faepius in regni comitiis 

fidem & eloquentiam fuam probauif. 

Quod vero ad Paulum de Rdda, Andreae 

iilium attinet, hoc certe quodeunque genus 

fplendidum iure poüet gloriari. Hic a natura 

ad fumma fatfus, negotiisque par maximis, 

infelicibus etiam patriae fub initium huius 

ieculi temporibus, fidem & patriae, & regi 

probauit. Non tantum enim ad ledandas 

patriae turbas per optatam pacem Szathmalieníem 

plurimum contulit, fed & in comitiisanni 

MDCCXV. «St MDCCXXII1. non 

íecus ac in negotio religionis & iyflematis, 

( Comiilionem vocant religionanam & fyflematicatn) 

tefle ipío Ai%uflo Carolo VI. integeirime 

verfatus efl. Jn pluribus princi» 

pum auiis, cum maxima patriae utilitate legatio-

gationes obiit; imo & arcanam fui temporis 

motuum hifiorianj, iter Benderianum, & alia 

conícripíit. Neque infeliciter in hymnis facns 

& epigrammatibus, qure ipfo auéíore íuperfunt, 

veiiatus erat ; pius enim, & cum 

laie face tus fuit. 

Hoc tanto pâtre & matre pientiíTima 

Clara Kajaù, natus eft nofter Gedeon de 

Ráda, qui inpueritia, tum ipfius genitóris* 

tum etiam priuata praeceptorum opera eruditus, 

anno œtatis XVII. ad mufas Francofurtanas 

* quae ad Oderám funt, ftudiorum 

caula dimiiius fuit, ibidemque ad annum 

usque vigeíimum ftudiis academicis fedulam 

nauauit operám ; neque adhuc in pátriám 

rediiíTet, niíi trifti nuncio de obitu defideratiífimi 

parentis fuifíet reuocatus. A'tque in 

patria fua, non munera quœfiuit publica, nee 

honores quofpiam, qui fagum togamue co-^ 

mitantur, ambiebat, fed totum fe priuato 

literarum Audio dicauit, non dubitans, quin 

hac quoque ratione patrie faluti in medium 

confulere poífit. Rebus, lofepho II. rempublicam 

moderante, commutatis, ad amplifies 

etiam honorum gradus eidem patebat 

aditus : maluit tamen ornamentis ordinis equeftris 

contentus viuere, quam Iplendidiora 

petere munera. Gerte oblatam iibi ab indulgentillimo 

principe Baronis , & paulo 

poft Comitis dignitatem non tain quseiiuit * 

quam

quam non refpuit. Neque inuitus publicis 

prouinciarum comitiis, ( congregationes co-, 

mitatuum appellant, ) interfuit; quin potius 

ultro fponteque fapientiflimis coníiliis rempublicam 

adiuuabat. Jn tribus regni comitiis 

ita verlatus efl, ut (quod etiam deAttico 

perhibuit Nepos, ) & effet Jemper partium 

optimarum, & exiflimaretur. IVlitis & placidus 

a natura, ampliffima rerum Cognitione 

ftrepitus nunquam fecit : coniiliis tarnen, 

pro quibus capiendis, in rebus cumprimis 

maioribus, quam plurimi adeum confîuebant, 

eruditionem & prudentiam fuam reddidit 

communem. Maximis etiam fumtibus felediílimis 

libris in villa Pétzelienii infiruxit 

bibliothecam, cui in Hungaria, publicas fi 

exceperis, vix quampÍ3m parem repereris. 

In hac vero continuo quaû fepultus latuit. 

Maxime vero in monumentis & antiquitatibus 

patriae conquirendis, &, quod alii fub 

exitum feculi quali ex fomno excitatï imitati 

funt, in lingua patria fberpolienda diligentiiïimus 

fuit. Poetica ingenii eius fpecimina 

leguntur paffim , inprimis in mufeo 

hungarico (Magyar Mufeum) quod lucubrationibus 

fuis identidem adiutum ibat. Et 

licet uniuerfas ferme fcientias complexus 

fuerit, haberique cum Longino potuent ßißXio^L/nt/, 

sfji^vxoç : in linguae tarnen patriae 

critica, & poëii praecelluit. Fuit pro natiuo 

v H hun-

hungaricae gentis genio hofpitalis, adeo ut 

caflellum Pétzelienie, diuerticulum magnatum, 

& eruditoram piaeprimis virorum, itmpet 

íuent. Caflellum hoc, in quo omnia 

plena falis & dodrinae funt, ad eum ipJendorein, 

quo ieic aduenis primo obtutu omnibus 

commendat, ipfe perduxit, atque in 

co ad oduagefimum setatis annum viuidus 

& vegetus vixit. Hic iam ante III. annos 

eoniugem omni matrimonialium virtutum ge- 

' nere ornatam, illuílrifl'. Catharinau! S\tnt 

Péteri, mauíoleo familios a fe condito intulit, 

cuius iaduram aequo animo ferens, íblatium 

omne in dulciííimo unico nato, excellentiflimo 

Comité, Gedeone de Rdda, iam 

ad fummum honoris fafiigium progrefl'o, & 

in fuauiffima nuru flirpis Fayanae, prout 

etiam in magnae fpei nepotibus Paulo & Gedeone 

, viduus habuit ; atque tandem VI» 

Aug. Anno MDCCXCfl. mortalitate interceptus, 

ab amicis iupremo officio defundis, 

folenni funere tumulo famili.c conditus efl» 

Vetuftatem feret celebris virtutum & ftudiorum 

eius fama : nos vero tanti viri memóriám 

auro cedroque dignam, donec hac vita 

defungemur, mente recolemus gratiflima. 

Ceterum quod hic de vita Attici noßri 

breuiter exhibuimus , idem ipfa cl. Kopii 

oratio ledu omnino digniflima, exponit uberius».Sza-

Szakolcs, ap. I. A. Skarnitzl: tyamiU 

ná ceCému froetuTragoedia/Cfmutnoa 

bra) ancboffto roerjïcnmé n>t>pfdtií 

jafofttroefoo prmnjd) fKoDtcü paim, 

fDejto fe térnci* rofietfn materpe , naí>a 

bajfy, apo^bnojü, gof t>cemjm 

taï net>cetli)ut fl nafötaroagíct) piret^ 

ndjfegí / »ofmétfuî / a gruntoœné 

o&pramugj , 3 prtpo(tem)m fyïaftm 

fnoe Slbeloroi) / trucl)lm>pm ©éta 

*|)arn)ard)9 ttaD 2íbeíem frojlenjm, 

fyrobu 2lbeítm>ef)0 (Slbeíoroa) epitaphium 

( na'ptfem ) Ű prcnifagicpm 

fcfafem àvme ftrpftorot) fepfaná oî> 

, getmobo ©faltcíepo ADaMoVfcHo 

SyNa. C3l0amon?a.) i.e. Tragoedia, 

toti mundo memorabilis, fiue Poetica 

lap fus primoruin parentum defcriptio, 

&c. A. 1791. pag. 592. 

Etíi iam complures a Eohemis recentioribus 

in lucem editi libri eiufdem materiei, 

cuius haec tragœdia eft , manibus noflrorum 

etiam Slauorum veriantur : meri to 

tamen piam clarifíimi etiam DoUfchcd'ii voluntatcm 

iufpicimus, & hoc opufculum iufta 

laude haud fruflratis popularium poetarum 

lucubrationibus non inuiti adnumeramus. In 

H a eandem

eandern ncbifcum iententiain ibunt omnes, 

quos haud latét, quam pauci fint, qui fermonem 

vernaculum ita, ac cl. audor calieant, 

qui tantum ad fingenduni habeant ingenii, 

& in fundendis carminibus aeque lint ieJiees. 

Ceterum íi quis tragoediít nomine hic loci 

intelligeret id, quod Germanis, cin Traucr- 

Jpicl, Bohemis, truchlohra, audit, genus 

videlicet poematis theatro accomodati, atque 

ven. audorem, talem nobis tragoediam exhibere 

exiftimaret : is quidem vehementer 

falleretur. Tantum eniin abell, ut audor regulás 

artis poëticae in hoc genere carminum 

obferuandas, íi numerum fyllabarum & rhythmum 

excipias , fequutus fuerit, ut poüus 

ne externatn quidem fpeciem tragoediae liber 

hic praeíeferat. Loco enim actuum & ícenarum 

in tragoediis confuetarum , diuiíit audor 

opufculuni in capita & paragraphos. Sed 

neque intrinfecus tragoediam inuenimus, cum 

neque très illas íic didas unitates, loci videlicet, 

temporis, & adionis audor obferuauerit, 

& volumen etiam libri tantum ílt, 

ut non très vei quatuor horas , ut mcris eft , 

fed viginti & plures reprasfentatio huius tragoediae 

in theatro requirat. Nos eam , dialogum 

didadico-rhythmicum inter Adamum, 

Euam atque Sethum appellare mallemus. 

Atque hoc colloquio infelicem protoplaftorum 

defcribit conditionem , dodiíl". audor, 

rem

em carminé & calamo Miltonis, Klopílockii, 

& quibus hos imitari integrum efi, longe 

digniííimam. Exhibent nobis clariifimi 

viri, Hammerdórfer, & Koiche, in libro : 

Europa ein giographifch- hiflorifches Lefebuch 

fum Nutzen der lugenl, uni ihrer Erzieher, 

Tom. í. pag. 62. fpecimen fcripti, 

comoediam an tragcedivn ? auctore Kalderonio, 

Hifpano annunciantem, cui titulus, 

Deus, caufa rei cuiufdam publica. Argumenta 

carminis & agentes perfonse erant : 

I, ingenium, 2, cogitatio, 3,religiogcntiliiun^ 

4, fynagoça, 5, átheifmus, 6, fandus Paulus, 

7, baptifma, 89 confefjio, 9, connuhium, 

10 , facerdotium, 11, lex naturalis, 

12, /ex fcripta, 13, lex gratice. Argumenta 

vero & agentium aeque perfonarum 

nomina, in tragoedia noftra ita habent : 1, 

paradifus; 2, conditio domeßica protoplafiorum 

extra paradijum; 3, tentatio inparadifo; 

4, profunda ferpentis aflutia; 5, 

ferpentinct dotlrincz examen, 6, fcrpens magnus 

orator ; 7, facinus Eux ante ef um 

prohibai fru-dus ; 8? tempus & occaßo lapfus; 

9, Ad ami res familiáris, 10, Eua 

labitur; 11, lap fus Ada; 12, conditio hominis 

poft lapfum; 13, rebelles ad tribunal 

citantur; 14, inquifitio criminalh peragitur 

; 15, Acíio iuris diuini jiabihtur. 

Inepta lapfus apologia ; 16, ferpens con- 

H3 dem•

HS ^ ^ ^ ^ 

demnatur, 17« Eux pœna dictature ig, 

in Adámum Jent ait ici proniuiciatur ; 19, 

peccatum protoplajlrorum pofleris imputatur 

; 20, Adamus caput reprafentatiuum ; 

21, pojjibilitas peccandi abfolute necejjaria; 

12, condemnatio diuina confideratur\ »3, 

de permißione mali morális ; 24, liturgia 

paradiflaca ; 25, folemnis ex paradifo emigratio 

; 26, noua protoplaftorum œconomia\ 

27, religio defolata; 28, martyrium 

Abelis ; 29, cajlrum doloris ; 30, vox 

fanguinis Iefu Chrifli. 

De dogmaticis, quae in dialogo leguntur, 

nihil attinet dicere; haec enim non fecus 

ac in libris theologorum feculi XVÍ. 

caute explicantur. Utinam vero, vel de origine 

linguae non veterum opiniones-, fed 

recentiores, atque inter hos cumprimis Adelungium 

in libro : lieber den Vrfprung der 

Sprache und den Bau der Worter. Leipzig. 

1781. 8» aut Einhornium , in opere, cui 

titulus : Repertórium für biblifche und mor~ 

gcnlAndifche Literatur. IV. Iheil. Leipzig. 

1779. pag. 129 — 256. confuluiflet î quantum 

ex his aucftori acceffiflet luminis ! 

Latinas voces, quae fexcentae in opufculo 

funt, non poflumus non improbare : 

tametii eas in appendice in fermonem tranffert 

vernaculum, atque adferit, fe-üfdem ornamenti 

caufa & ob maiorem emphaiim, uium

I1Ç 

fum fui île. Ergone reuera fermo bohemicus. 

qui iam ante duo fecula , germanico illius 

3Etatis longe fuit perfedior, atque eodem, 

Ariftotelis, Xenophontis, Luciani, Ciceronife, 

Petrarchi, Ladbntii, Eufebii, Erafmi 

Roterdami & a'iorum fcripta legebantur. it* 

pauper eft* ut vocibus vernaculis, latins fubflitui 

debeant ? Iudoctis deilinatum eile librum, 

ipfe cl.aurtor p.lV.prefationisfatetur, 

dum agit: ,, pmenj ííternjmu obDanj, 

marne rofleligafe, a ftke pïjlif* roufofe w 

barcfp ! 2ííc nerooïnt fu faticponafûm a po* 

fîpfdm prtforoatij, téméí ârifcne î 2l6p tet>p 

ç tifo reco ofoitoeijo preçûnacertf&o mélt/ Dit 

êqicb ôû'Doffirce fchopnofîi, proto fem toío 

9 prtgemntjm roerlToronóm pfdntm ropmctfo* 

roaf. ,, Igitur latinis vocibus vei propterea 

abftinendum fuifíet. Toculare etiam eft, 

Adamum, Euam & Sethum diuerfo fermone 

& cumprimis latino audire loquentem. Ex. 

gr. pag. 217. Adamus hoc modo de fcholi* 

& liberaliutn artium ftudiis dilierit : 

&rt tom fe tej ewoíj, in mathefi pura, 

5(59 ín£ obratn« wflbu creatura , 

lífnobúlt, in caübus datis 

«Pceb fc:o ttrmbP raubali, 

Seruatis feruandis, pteb foubce fainjati, 

Steatfolaragt ani fara Änej 6

Pag. 245. Sethus loquitur : 

-£>U CO to nefftftfine JPMBNFÖ Peccatum ; 

Sacfificjum fcçfo abrogatura ! 

'JJrnmj incruentum, je ßrottw jitpoítf, 

autlinn)/ zlrtlich. pag. 26. lin. 16. fíafor, 

löco fián. pag. 130. lin. 15. bufretû (hung. 

bukréta.) loco fpífű. pag 145. rotUdè loco 

rej, rejonof. pag. «20. Do&ctit loco fürfa* 

rot) tabdf. pag. 136. orectfp, t>ref (exhungarico, 

örökös) pro fcíDtcnt)/ t>ét>ÍCITOÍ. In 

multis locis ofojnp, (exhungarico, hafzon) 

pro öjiteínp. 

Sunt etiam nonnulli errores grammatici, 

ex. gr. pag. 2. lin. 2. obaud) pro obCtlK 

pag. 244. ®~tát »De'ffent) aafbp Dotibo bpf 

tiefïf i;rom, ©fpfferc diroofa 

ned)ce (Iront > pro flronui. Vid. Dolefclu 

gramm: p. „149. reg. 30. Porro pag. 371. 

íebaut mrdfeta fjromorad fe tníece / 

vojc, ne$ fcbnterç cptjß n> fröcp mece, pro 

meiU pag. 377.o 3&ûj ctitefu troogîc^ pofroe'* 

cend f)fatr>a, £runu trcef>o gruwem frroaropm 

bprodroa, pro bprod. pag. 132. tp roinp 

fconefli, pro fp roï)t\X) bonejïp* pag. eadem 

ru í)iaupoftt ftt>oqeg / pro froe. 

Nonnulla nimium craffe ionant ; ex. gr. 

diabolus dicitur mox jjíöríDttt) àbôgnjf / m ox» 

pefelnd foroa, $forecend ffelma, flfofînd poiroora/ 

pefeínd ttrdtta. pag. 4g. lin. 22. 

corbem vocat, 5 prautÊû màftfd) roretfo. 

Quiedam pure bohemice potius reddenda 

fuiiTent, cum facile a slauis etiam omnibus 

intelligantur. Ex. gT. p. 1. lin. penult. 

Pitdfé fe pro ptdfs fe. pag. 3. lin. 6. ne* 

H 5 tvfd*

tuídt)a, pro netmí)' Tnlocis innumeris, 6o* 

Det)i boöa»), pro ó 6t) 6 Í p. 4. Hn. 8. 

fl'unce opâfo, pro ^tafo. p. »6. lin, n. 

rclcfo pro rotóef. p. 43. et alibi quam frequentiflime, 

njeö, pro tDffaf. p 44« 

pro Del), p. eadem trooga pro troa* p. 

45. ro mê üffi, pro m me »iTu Loci« 

quam plurimis t)j, pro qij ; xotába, pro moc * 

nui / pro (ebbt), pag, 300. lin. 6. totau' 

fatt fe, pro faulen fe. pag. 145* öinfí} / 

pro cjtnt). &c. 

Hhythmis, uti funt: p. 35. Jjfaupt) — 

bu&p; p. 138. aafhipu — Söul). pag. «39. 

bifïup — ptiffop. p. 183. ftoeíü — obleDp, 

rariííime inuenimus, quin potius cum voluptate 

perhibemus, verfuum & rhythmorum, 

qui a potiori, ut Dolefchalius vocat, eminentes 

in hoc libro funt, elegantia, facile 

omnium tum veterum tum recentiorum poëtarum 

bohemicorum carmina fuperari. Exempli 

gratia nonnullos in medium adducimus 

verficulos, quibus occaíio opificiorum, & 

artificiorum oftenditur, pag. »19. 

»ej fbp| ifrtectf, »ro (eb / této jemt, 

rojumero (pfcíft, tœprat funfTíp «uffemt. 

^ríffnp rojum «äffet; rorffaœe »ttfeno, 

S3w fe nêcjm jafror tno&Eo to foieno. 

breroènem pfufcu mèli frae to fltêfij, 

Je fine mo&lt jfato , jelejo nalejtt. , 

Gát P«»njlrit "«n», tafp fem fiflffni, 

fe rat nflbûcit fui jeleja fr

íöo fe nabattfit, 9 gtnfcp œcc íafo , 

2í ga, Jle ! bru^frat u>çora£ fem $fato. 

pMom jelô, jt'aío borau &mi, 

3pra»if fem roífelico/ fofuy nfíjj, fefmi. 

Sub finem libri adiunxit reu. Dol. très 

hymnos, quorum primum in Tranofcio opera 

reu. Inflitoris emendato, atque Pofonii, 

1787. typis vulgato aliquantum correCtiorem 

inuenimus ; alter vero eft ex germanico, qui 

in plerisque veteribus colledtionibus legitiir: 

Du biß cin Menfch, das weifst du wohl, 

in fermonem vernaculum ipíius autitoris noflri 

labore translatus, in quo quam feliciter 

verfatus fit, vel très veríiculos feledtiores 

excerpemus : 

3c gfp cfowff, to bo&re jn9ct>tctc «j>o tèd) wêced), m v

fi operám íuam, quae in transferendis virorum 

do&orum laboribus tam felix efl, vertendis 

nonnullis recentiorum Germanorum 

fcriptis v impenderet ! Equidem ex animo 

opfamus, ut íequentes longe praeflantiífimi 

libri quamprimum ciuitate donentur bohemica 

: £orneIro$. (£tn tfefebud) fúr aüerlet) 

SScrfF, Daë (Boti furcbfeit unï> red)t f&un roilí. 

SSon 3oí). Slugufl Spbraim ®o&e. i. £t>eiK 

1789+ pa?g. 520. 8« Utrum iam alter etiam 

tomus prodierit, nobis non confiât. Príeterea 

: SMe ©Triften M 2. parapha* 

fim crfldri/ unD mit fürjen erbaulicher, 2ín* 

roenbungeit sunt porlefen tn beit 93ef(íunDert 

unt> fonjí 6ct> öffentlichen unt) 9>rtDatgotte3* 

btenfte. III. £(jet!e. Utrique libro, annalium 

literariorum Ienenfium fcriptores laudem 

tribuerunt maximam» 

Peftini ap. Matthiam Trattnerum I. 

A. Comenii oratio de cuhura ingeniorum, 

A. 1650. d. 24. Nou. in auditorio maiori 

Sáros - Patakini dicta., nunc vero ob infigne 

eius argumentum ex tenebris protratta, 

per Sámuelem The/chedik ; accefferunt 

nonnulla fragmenta ex rarißimo opere 

Comenii de pellenda ex fcholis ignauia. 

1791. pagg. 47. 

Con-

Conûlium recudendae huius Comenianx 

orationis, ipíius cel. Thcjchedikii verba in 

epiftola, qua opufculum viro de te facra & 

literaria optirae merito, Balthasare Pongrat^, 

domino in Szent Miklós & Ovár, &c. dedicat, 

palam faciunt, quae itahabent:,,Genie 

Hungara meliorem iuuentutis face educationem 

ferio méditante, exijtimabam me operce 

pretium fatlurum, fi hoc Comenu, liter 

atori s fui temporis fummi, & de re feholafiica 

meritiflimi, infigne ingemi documentum, 

denuo in lucem protraxero, eff'e&urus 

eo, ut prceclara viri cl. confiha pluribus innotefeant. 

„ Exfiat omnino & in hoc Comeniano 

epuículo felicitatis publicae fiudii, 

quo audor in genus humánum ferebatur, 

benedida memoria, nulla unquam temporis 

iniuria obliteranda ; neque minus reu. Thefehedikio, 

qui orationem hanc ledu digniűimam 

quafi poftliminio in lucem edidit, habemus 

gratiam. Ceterum lphalmata typographica 

quamplurima ieníum orationis inuoluunt. 

Notabiliora quidam nonniii hic attingemus 

: p. 28. 1. 10. cogitationes, lege, cognationes. 

pag. 29. 1. 19. profitum, lege, 

íitim. 1. 33. recedas, lege, recellas. pagK 30. 

n. 5. conuerfationis, lege, conferuaticnis, &c 

Patria Comenii noflri t'uit Comna vicus prope 

Brumauiam in Morauia. Igitur non bent 

in fronte orationis pag. 5. Hunno Brodenfi* 

Mo-

Morauus dicitur. Opus ejus de pellenda e 

ícholis ignauia cum erudiíionis fcholafiicie atrio 

prodiifle dicitur; p. 42. Norimbergœ, typis 

& fumtibus Endteri. Hac eadem pagina 

uíque ad finem appendix fragmcntorum illprum 

ex dicílo Jibro exhibetur. 

EX PHYSICA. 

Pragas, ap. I. Car. Hraba. ,0 gtmled^ 

(jtttfed)) pro SMa&ej (m£dt>ef) na ©pii* 

fob Cfcpufob) €berta, Söujfonfa, (föfe 

fimfa) a é Soroclenim Qfyf. ^rdí. 

Cetlim) men(fçdf> C menfpc^) latinfïçcî) 

©fíof. i. e. De elementis. In ufus iuuentutis, 

methodo Eberti, Búfchingii & 

aliorum. &c. in 8- min. cum unius folii 

prasfatione. pagg. 46» 

Superflitio, ignorantiae filia & fœcundifíima 

mater fcelerum, adeo fcepe iungitur 

religioni, ut ex animo, in quo adoleuit, 

fine periculo pietatis erga Deum, vix tuto 

eiici pofíit. Etenim in eaeducatus, íi quaspiam 

phcenomena, quae a pueris, ut lingulare 

opus diuinum reuerebatur , aut ut daemonis 

cuiuspiam adum pertimefcebat, na^ 

turae viribus fieri forte cognofcat, iam non 

fuperfiitionem folam, quít hucduin pars fuit 

eius

eius religionis, fed fufpicax omnem abiicit 

religionem. Quare cum irrilores religionis 

multiplicari videmus : non eíflorefcentes literas, 

fed illiberalem educationem, quae aut 

neglexit, aut permixtam praeiudicatis ac deliris 

opinionibus docuit religionem, accufemus, 

neceffe eft. Nos in praefens iuuentutem 

mature ad genuinam naturae ducamus 

cognitionem , íi íinceros religionis velimus 

habere amicos, qui Deum non iufíi, fed 

fponte, ut totius naturae audorem, & benigniftimum 

humani generis patrem penitius 

cognitum cum voluptate venerentur. Qui 

enim in omnibus minimis aeque ac maximis 

naturae operibus, pulcerrimum ordinem,fummum 

confenium, nexumque acproportionem 

fcrutatur, atque dein quotidie magis magisque 

peiípicit : fieri non poteft, quin auCtorem 

naturae cognofcat, eiufque fummam fapientiain 

, bonitatein , ac potentiam , ea , 

qua par eft pietate colat, Lo coníilio cl. 

aucílor * bohemicae iuuentutis , aut eius paedagogis 

vernacula lingua, hunc de elementis 

oliert libellum. ínitio. ignis, aëris, aquae 

& teirae mentione facta, breuem fyflematis 

folaris ex mente Copernici praemittit 

de- 

* Ad calcem praefationis nőmén eius ita fcriptum 

legimus : ítntonjn gvtief

defcriptionem ; poft omnium quatuor elementoiurn 

explicat naturam, ac denique de terra 

, non ut de elemento, fed tanquam planéta, 

difíerit. Non eft huius loci, in hypothelium, 

quae audtori praealiis complacuerunt, 

probabilitatem longa difputatione inquirere : 

verum id hic merito quaeritur, an libellus ad 

propoíitum fcopum íatis lit idoneus ? Et 

certe íi opufculum hoc rite coníideremus, 

felic-es auctoris, naturam ignis, aëris, & aquae 

, lingua vernacala explicandi conatus, 

non poílumus non laudare. Non diíTimulamus 

tamen ad perfedtionem nonnihil deíiderari, 

Adfunt complura fphalmata; quaedam, 

quae adeiïe deberent, defunt; pleraquc 

omnia ftilo magis virili, quam qui iuuentutem 

deledet, fcripta effe deprehendimus; 

quod iam docebimus exemplis. 4. ícribit 

: fJunee neb n) na{TÓm (»naffmO 

porábfu rabéit jcm na punííf, ( punft>f ) 

ft>e gefî fíopec, pricftajt) mame garo, na 

roa'bu pofypnuf, na rafa íe'ío, na loôroíce 

Spmu- Sole, autnoftro ordine potius terra, 

ad pundhjm arietis veniente, habemus ver, 

&c. Hic certe, aut delendum eft, n*b ti» 

najjem poráfcfu aut ratione terrœ 

oppoíita figna ponenda funt. Quis enim 

nefcit, terram ex föle , utpote centro fyflematis 

Copevnicani coníideratam, cum fol ex 

eadem fpe&atus in arietis iigno adparet, in 

libra

libra videri ? 30. 2Bot>a êfrm 

(»fiect)) ro3pau tj, a ivfli) (rctfj) d)utt pxu 

Ctna geít. Auútor vero ipie idque vere 

a8- fatecur, aquam elementum eile infipidum. 

Si vero iníipidum eil, quomodo caufa omnis 

faporis eile poteil ? Quin potius falia fapidos 

faciunt cibos : aqua vero eorum vehicuium 

eil. 36. 9>reöce neâfe poi)nytj fe tïuncp 

pnputftii mufo/ Döfuö ( ofcfuo) ro$licnjS)i* 

lï) ( ro^íi^né fcifp ) vofti pocâ'êgí ta? / gafo 

oî) poí)pbotDdní jerne oFoft íroe napraroi)/ 

Dftt a ttöC. Solem, licet in fyilemate mundi 

centrum occupet, moueri circa axem, 

nemo facile negauerit. Ab illo autem motu, 

ver, aeftatem, &c. oriri non intelligimus. 

Quin potius has temporis viciiTitudines curfui 

terrœ circa folem debemus, quod ipfe etiam 

audtor 39. innuit. Aut error hic eil, aut 

nos, quid audtor dicerevelit, non intelligimus. 

g. 37. Saie^t ot> projtreDfu ! piifno* 

et) a f poletmjmu, geDenfráí? çenorn ja roÉ 

fe (Miua, je t>eu a noc gfau jîegttj, n) ojîaf* 

njm cafe gfau nebo tmoroó nebo noci) Dek - 

fft). (t>el|T|.) Remotiotes ab requatore regiones, 

tum verfus feptentrionem, tum verfus 

meridiem una vice folum intra annum 

habere diem & noclem aequalein, adfirmatur 

: atqui omnibus conflat, nos, qui utique 

verfus Septentrionem reiedi fumus, duo habere 

aequino&ia, aliud vernale, autumnale 

I „ aliud,

aliud. J. 38. ®ft)c fc tidm nlífcp j ceta 

ftotvd/ tottj ienfrdt/ fDt)J rororonr ítnpi s 

ffuncem a gémi fîO^j. Nobis illo tempore 

luna, licet obfcure, uti opacus difcus, qui 

radios folis intercipit, adparet : & tum, eclipiim 

folis habere dicimur. Luna vero 

nobis non adparet tum, ubi inter íolem & 

terram proxime ad lineam redam verfatur. 

S- 39- Söiíiífó CWof*) a roabaíenofl tfünce 

negnj (nenj) çrjctna n>ctiTçi>o (wrffjbo) ne& 

menjTttyo (men)fîl)o) ôrfa : uebo n> apme 

blt$ flunce mante, nej ro leié« Quo minor 

folis ab aliquo corpore cœlefti eft diftantia : 

eo maior etiam eft vis caloris eius, quod & 

audtor initio §. adfirmat. Quainobrem quo 

propior eft terra foli, eo magis uritur. Ex-' 

periuntur id incolœ auftralium regionum , 

quos radii folis tum terrae propioris perpendicularitelf 

feriunt : atra faciès eorum maioris 

caloris imo seftus teftis eft. Nobis utique, 

licet propiores iimus hyeme foli, ac aeftate, 

nihil inde caloris accedit : quia radii folis, 

dum oblique cadunt, minorem vim habent, 

quam aeftate, cum fol nobis remotior quidem, 

fed propior ad noftrum Zenith radios fuos 

in nos vibrât. Hoc demirari non poilumus 

fatis, audorem hac falfa propoiitione libellum 

claufiile : §>obpbotudnj jemt ofofo fFun« 

ce pûfobuge rojltfmj (roaltfne) (EdafKca* 

fp ) rofu ; tity ôfatt cn;u : garo a le'to,

potente! a Hucdum vere : fedporro: 

$tetj ofofo profHetrfu jemé gfau, mag} n> 

fed) DjPeá) rofu ircaírat Uto, aeDnau 5pmu. 

Quis hoc credat V Regio quœcunque, cum 

fuperficiem eius folis radii perpendieulariter 

aut minime oblique illuminant, habet aeftatem 

: dum vero quam maxime oblique eam 

feriunt, hyemem. Utroque modo idem bis 

intra annum contingit iis, qui íunt fub zona 

torrida. Bis fol intra annum aequatorem ttaniit, 

& fub eo regiones perpendiculariter urit; 

bis item oblique eas calefacit, cum in 

iigno cancri , & iigno capricorni verfatur. 

Bis igitur zonaE torridae incolae, & aeftatem, 

& hyemem intra annum fentiunt. 

Equidem non habemus in optatis, ut 

in libello primae inflitutioni iuuentutis dicato 

omnia phyficae principia fufe proponantur 

: illa tarnen íilentio praetereunda non eile 

cenfemus, fine quibus vei illa, quae icripta 

funt, non intelliguntur, vel quibus negledis 

obuiorum phœnomenorum ratio reddi non 

poteft. 

In deferiptione fixarum flellarum, polaris 

ftella piaecipue notanda eft, utpote poli 

index , cuiu* in libello nulla fit mentio. 

Colorutn originem utique radiis folaribus deberi, 

rede proponitur : verum id adiieiendum 

fuit, non omnes corporum fuperficies, 

eofdem radios lucis refringere : niger omnes 

I % abior-

""'tv; 

abforbet, albus omnes refringit, viridis quosdam 

tranfmittit, quofdam refle&it, ruber iterum 

alios, &c. Hinc diuerlitas colorutn optime 

intelligitur. 

Aucítorem quatuor elementa , quippe 

ignem, aërem, aquam & terram conflituiife 

iam diximus : fed in naturam elementi terrae 

nullibi inquirit. Cur aqua, quam ignis calefadjam 

expandit, refrigerata quidem minus 

fpatii, fed fortiter gelata plus loci deíideret ? 

propter negledtam frigoris materiem ratio 

reddi non potuit. 

Quod ad flilum attinet, quo audor a 

capite ad calcem ufus efl, eum longe alium 

eile, quam qui iuuenili aetati piacere folet, 

exempla hic excerpta docent ; eadem de 

quamplurimis in libello erroribus orthographias 

teflautur : nequaquam tamen dubitamus 

, quin hoc opuículo idonei fcholarum 

magiflri cuin frudtu uti pofíint velintque» 

Utinam omnes iuuentutis patriae moderatores 

neceííariis adiuti adminiculis ad fiudium 

naturae, ipfamque adeo religionem a fuperflitione, 

quae quidem etiam religio, fed délira 

& anilis, & ut Cicero dicit, inanis Deoium 

timor efl , diflinguendam , difcipulos 

quam diligentiflime manuducant ! 

Libri

Libri prœiïantiores exterorum. 

Ex Theologia. 

Vitoduri, ap. Steinerum, & E. Beytra'ge x ur 

Beförderung des vernünftigen Denkens in der 

Religion. " XIVtes Heft, 1790. pagg. 204. 

XVtes, pagg. 180. XVîtes, 179a. pagg. 206. 

XVII. 1793. P 3 SS» 202 - 

Libe]Ii confilio fuo plerumque refpondent, 

licet non omnium materiarum eadem fit grauitas. 

Praecipue funt in tomulo XIV. Ueber die Einfettung 

des Ab endmab. Predigt, über Matth. 4, S'il. 

Charaéteris lefu defcriptio elegantiflîma ex 

hiftoria tentationis, facile populari, praética ntilitate 

, & veritate fe commendans. Von der 

Hoffnung bejferer Zeiten bey den alten luden. Ueber 

einige Abdrucke, die in N.T. vor Kommen. 

Xotça, mçiç, S-vvxfJLsiç, avxiaGtç, yXo>66ai£ 

Etwas über die Religionslehre der Edda. 

Continuantur elegantiffimae epiftolae : über das Prin- 

Xipiuni der Moral. Tomulo XV. Ueber das Princípium 

der Selbftvervollkommung. Gedanken über die 

Frage : ob, und wie fern fich Iefus und die Apoftel 

Xu einigen jűdifclen Meynungen h er abgelaufen haben ? 

Der hiüorifche Verfuch über den Einflufs der Reli- 

Lon auf Moral. Zur Berichtigung der Frage : Was 

haben wir in Adam verlohren ? Etwas über Tim# 

3, 16. pro leftione oç. Tomulo XVI. Von den 

Evangelien. Freye Pßngßbemerkungen ; praecip je 

de yÔ)66a;, & yAcoóóa^ XaWsiv. Ueber die 

Controvers von der Gottheit Chri/li. Betrachtung 

über die Traume lofephs, und Mariens.— Etwas über 

iit gnoßifchen Lehrfa'tze ! Toino XVII. Ueber den 

I3 Em

ï34 ^ss^S 

Einflufs der Geiflerwelt auf unsMenfchen, nach dem 

paulini/chen Lehrbegrieff, Eph. 6, 12. Lebte Iefus 

wrklich bis in fein dreyfsigfles fahr %u fraâreth ? 

Gedanken über Herrn Fichtes Verfuch einer Kritik 

aütr Ojjenbahrungen, Í3c. 

L«mgouiae, ap. Meyerum : Handkuck yur kurforifchen 

Lektüre der Bibel. A. B. für Anfanger 

auf Schulen und Univtrßtdten. Unter 

Veranßaitung und mit einer Vorrede des H. R. 

R. Hexet, ausgearbeitet von Iohann Georg Friedrich 

Leun, der IV. IV. Dofïor, und öffentlichem 

Lehrer an dem akademifchen Pädagogium 

XuGiefsen. IV. Theii. Erjle Abtheilung. 1790. 

Zweyte und letzte Abtheilun£. 179i. 728pagg. 

8. 

Hoc touio clauditur opus, candidatis Theologiae 

longe utiliflimum, quo duce multo comjnodius, 

quam Reineccii Ianua in itudio librorum 

vet. foederis uti poffunt. Nam non tantum üngulorum 

voCdbuk>rum fignificatus exponuntur, fed 

etiam integrarum fententiarum adtertur interpretatio 

Qua in re, cum & fobriae exegefis fequatur 

régulas, & adminiculis recentioribus exegeticis 

diligenter utatur, audor dodiflimus : tantum 

profedo prodeiie poteft utiii üudio librorum facrorum 

V. T. magis, quanto grauius eil , eum 

prima iam ledione, quae ftudium linguae hebraeae 

pro confilio habet, intelligentiam & exegefis fanse 

coniunxiiTe principia. Prima fedio Tomi IV. 

eiusdemque nouiliimi continet ; Danielem, XII. 

prophetas minores, & Pfalmos ; altera Iobum & 

libros Salomonis. 

Lipfiae, ap. Barthium : Em. Frid. Con. Rofen. 

műlleri fcVolia in V.T. Tom. III. le faite vaticinia 

complettens. Seil, altera. 1793- pagg. 

377. Sedio III. 1793. pagg. 226. mai. 8. 

Rofen-

RofenmMIeri, theologi fubtilis & reoderati , 

lucubrationibus iam priden: fuum orbis eruditus 

ftatuit pretium. Ceterum fcholia haec in Iefaiam 

etiam leparatim venduntur, ita infcripta ; Rofennrídler, 

lefaict vaticinia latine vertit \J explicat. 

GieíTenae, apud Heyerum : Wilhelm Friedrich 

Hemels Schriftfor/cher. II. Bandes 2 Stück. 

pagg. 205 — 416. 3. Stúck. p. 429 — 604. 8- 

1793- 

In hoc quoque opere Hezelius laudem indefeíTa 

induftriae, liberális & acuti exegetae tuetur. 

Diflertatione prima vindicaçe ftudet authentiam 

loci, I. loh. 5, 7. altera ait de effuiïione Spiritus 

Saníti feflo Pentecoftes ; tertia de tentatione 

I. Ch. Matth. 4, I —Ii. Luc. 4, 1 — 13; 

quarta de conccptu : smiciDei^LieblingGottes,) 

in lingua veterum ; quinta de hominibus tanquam 

angelfs ; fexta de creatione uniuerii per "Koycç ; 

feptima & oétaua, exhibet duas orationes academicas, 

de more veterum praecipue Hebraeorum, 

dierum initia ducendi a folis occafu , & de vis 

electrica flammarum luminumque mirae efte&rici« 

veûigiis in codice facro. 

Wittebergae, & Serueftae, ap. Zimnermannium : 

Syllem der chrißlichen Moral, von Dr. Franz. 

Volkmar Reinhard, der Theologie und Fhilofophie 

Profejfor, (nun Oberhofprediger und 0berconßflorialrath 

û Dresden. ) L Band. p. 

542. 1788. II. B. p. 555. 1790. Zweyte verbejferte 

Auflage. I. B. p. XX. praef. p. 595. 

179t. II. B. p. VI. praef. p. 632. 1792. in 

mai. 8. 

Syftema principiis philofophiae empiricae fuperílruítum, 

in quo fubtilitas, integritás, perfpicuitas, 

ftri&iflimus, qui obtineri potuit inter 

affumta principia & cetera dojmata acxus , am- 

I4 

pli«-

pliflîma & feîeftiiïima literaturs cognitio, ita coniunda 

funt , ut elegantiflïmum in horizonté eru-* 

aito phoenomenon exhibeant, cui tamen principiorum 

purorum lux iamiam plena oriens, vitám 

pollicetur breuem. Sed ufus libri prseftantiflimi 

pradicus manet tum quoque ampliffimus, 

ubi principiis puris iniixum íyftema morális 

chriftianae acceperimus, cuius neceffitatero tanto 

maiorem iVntimus, quanto vel ex hoc artis , eîuditionis 

& pictatis chriftianae opere eximio clarius 

intelligimus, philofophiam empiricam inmorali 

fcientia ducem fecuram efle.non polie. 

In hac fecunda editione , fi prafüantiffimam 

illam Oillertotionem parte II. p.498^ Teqq. deiureiurando 

de non mutanda fententia recepta in rebus 

fäcris ^ Reliîonseid) exceperis, nihil grauioris 

accelli' In quibusdam locis lux aftufa interfcriptis 

explicatiunculis , notitia etiam literali 

adauôa efl. Pars tertia tantopere defiderata necdum 

lucem adfpexit. 

Gôrtingae, ap. Ruprechtum : Ideen z ur Kritik 

des Syjlems der chnjllichen Religion, von M. 

Carl Fr. Stdudlein, ordentl. Prcf. der Tkeolologie 

in Güttingen. 1791. p. 364 8. 

Syrrbolae hae praeflantiflimae tanto maiorem 

merentur attentionem, quod & primum tentamen 

pubicum exhibeant, philofophiae criticas in îyflemate 

Theologico corrigent : Verfuch einer 

Kritik aller Offenbahrungen, & quae Kantius ipfe 

his de rebus fcripfit , recentius lucem viderunt 

publicam, & proficifcantur a viro, qui theologicarum 

rerum cognitioni accuratae & folidae, fubtilem 

adiunxerit criticae philofophiae fcientiam. 

Altonae, ap Hammerich : Magasin fúr Kirchenge/chichte, 

und Kirchenrecht des Nordens. Her- i 

avsgegeben von D. Friedrich. Munter , ord. 

Prof der Theologie %u Kopenhagen. T. B. 

1792. p. 388. 8. Hi-

Hifloriae ecclefiaílicae amicis non poteft non 

hoc fcriptum periodicum effe longe gratifïimum, 

ut quod defe&us hiftorise ecclefiaílicae regnorum 

feptentrionalium tam doite & diligenter explere 

cœperit Primum volumen confiât quatuor tomulis, 

materiarum & ubertate & grauitate refeétiffimis, 

ut funt : Die frac} rieht von den pdbfllichen 

-Nuncien in Danemark und Norwegen ; die 

Ernennung eines kathoii/chen Bi/chofs für die dani- 

' fchen Staten betreffend ; Urkunden x ur Gefchichte der 

Univerjitat -%u Kopenhagen ; Atten und Décrété von 

Provincial und D iócefanfynoden der ddnifchen Kirche 

; über das bifchóflli che Amt in der ddnifchen 

und fchwelifchen Kirche ; û>ey Nacilefen von 

• Briefen des merkwürdigßen und des grófsten unter 

den'Pdbjlen des Mittelalters , Innocent UL &C. 

Lemgouiae, ap. Meyerum : Neueße Religionsgefchichte 

, fortgefetjt von D. Gottlieb lacob 

Planck. II. Theil. 1790. p. 510. III. Theil. 

1793- 8- 

Ad laudes Planckii hiftoricorum noflrae aetatis 

facile prineipis , nihil a nobis accedere poteft. 

Si qui funt, qui eo offendantur , tarde nonnulla 

faéta memorabilia noitrorum temporum, hiüorias / 

interi, ii meminerint ,• hifiorico exfpe&andum eile, 

dum grauitatem rerum geftarum ex iis, quse con-^ 

fequuta ellent, metiri poffit. Parte II. inuenias : 

Ueber die neuere Streitigkeiten des Neapolitanifchen 

Hofes mit dem Romi fchen. II. Ueber den Priejlereid'in 

Kölln. III. Aiïenftûcke X u der Gefchichte 

der neueßen Religionsbefchwerden der Evangelifch - 

Reformirten in der Pfal\. IV. Synode x u Pß°J a uni 

Florent- V> Paßoralinftrutfion des Eifchofs von 

ChiuJi und Pienxa, und dejfen Briefwechfel darüber 

mit dem Pabfl. VI. Fortgtfetxte Gefchichte der 

Streitigkeiten x w 'f c ^ en dem romifchen Stuhl, und 

I5 den

den deut/chen Erxbifclwfen. VII. Ankündigung einer 

Maynîfchen Dwcefanfynode. Pars III. continet: 

Gefchichte der Kirchen Revolution in Frankreich. 

Pauiae, apud Cominium : Afia Í2 decrera fynodi 

DivcefcM-e Pißoienfis A. 1686. Pars I. 

complètent aria ij décréta, p. 355. P II. 

complefíens appendicein monumentorum. p 216. 

1789- 8 

Bamberg« & Wirzburgi, ap. Gebhardt : AÏÏii 

congregationis Archiepifcoporum

Lipfiae, in officina Weidmaniana : Hofex oracula, 

hebraice \S latine, perpetua annotationt 

illu/lrcuit , Chriflianus Theophilus KuinneeL, 

Phil. Prof. Liplîae 1792. p. 124. 8- 

Operis huius longe pra&ftantifllmi le&io, in quo 

auétor do&iihmus Heynianam methodum in ilJuftrando 

fcriptore difficillimo feliciter fequitur, 

defiderium leétoribus exprimit ceterorum quoquc 

librorum V. T. interprecationes fimiles videndi. 

Rigae, ap. Hartknoch : Von der Auferßehung, als 

Glaubensgefchichte und Lehre, f. G Herder. 

1894- P- 84. 8. 

Cardinalis Bembo, varia ex Georgio Sabino, 

quaefiuit deMelanchthone, & denique etiam: quid 

de rcfurre&ione mortuorum & vita aeterna fentiat? 

Cum ei ad quaeftionem poftremam Sabinus ex 

fcriptis refponderetMelanchthonis : tumCardinalis, 

virum, inquit, prudentiorem haberem, fi hoc non 

/ crederet ! „ Vielleicht, narrationi huicfubiicit cl. 

Herder, werden einige hefer, die nicht Cardinale 

find, von mir, der ich nicht Melanchthon bin, bey 

diefer Schrift ein gleiches denken. „ Nos quidem credimus, 

non tantum Cardinalem Bembo, fed ipfum 

etiain Leflingium, fi hunc libellum vel continuo 

poft Fragmenta de refurreftione Iefu legilTet, exclamaturum 

fuifle : O! virum prudentem, quihaec« 

ita & ciedat & doceat ! 

Lipfiae, in oft. Gr&ffiana : Conyer's Middletons 

vermifchte Abhandlungen über einige wichtige 

Theologifche Gegenßande. Aus den Englifchen 

uberfetjt, und mit einigen Xufc.t%en begleitet. 

1793- 18. philir. 8. rn. ( 18 gr. ) 

Quamquam haec opufcula Middletonii Theologi 

apud Anglos meritiffimi, per fe le&u dignafunt; 

tarnen vero additamentis interpretis teutonis, qui 

lumine fequioris temporis ad ea illuftranda dode 

& fideiitèr uíus eil, multum pretii lucrata func. 

Primus

Primus tradstus ait : de diffîdio Paulum inter & 

Petrum Apoitolos Antiochiae orto ; alter continet 

mentem audoris pii áreruditi de iis locis fcriptorum 

S. vitae Iefu, ubi eadem fada diuerfa ratione 

narrantur ; tertius differit de dono linguarum ; 

q-jartus, de iis, quae inter Ioannem îpoftolum & 

Cerinthum accidiile fabulantur ; denique fextus 

& feprimus, deailegorica & literali interpretatione 

narrationis Mofaicae de creatione & lapfu primorum 

hominum. 

Duisburg!, in otî. Heîngiana : Zur Befôrderung 

der Nutzbarkeit des Predigtamts, und des 

Theologifchen Studiums , von Anton Wilhelm 

Peter Möller, Docl. u Prof. der Theologie, 

auf der K. P. Univerfitdt Duisburg. I. Band 

1793. 16. phil. 8- mag. ( 16. gr.) 

Primum hocce volumen titu'o librt omnîno 

refpondet, promittitque opus S. miniiter'i candidatis 

& religionis dodorious longe utiliflimum. 

Materiae in primo volumine fequentes pertradanttir 

; Ueber einige der vomehmilcn Hindernifse eines 

zweckmäßigen theologifchen Studiums \ur Belehrung 

und fVarnung für angehende Theologen ; über die 

Darßellung der Rewegunsgründe x. um Guten im Religionsunterricht 

; JVie Religions Vorträgen Rei% 

und Neuheit und dadurch grőfseres Interejfe %u ertheilen 

fey ? über die 'zunehmende Geringfcbat%ung 

des Abendmahls. 

Ex Philofophia. 

Ienae, in off. Crôckeriana : Grundrifs der Moralphilofophie, 

fúr Vorlefungen von Carl Chrifiian 

Erhard Schmid , Prof. der Philofophie , 

Diaconus und Garnifonprediger x u I< na - I 793* 

256 ' 8 " Quid-

- Mi 

Quîdquid in philof^phia Kantiana hucdum 

praeftitum eft , & praeftari omnino potuit, totum 

difputat.onibus fere lubtililîjinis abfoiui debuit, 

quae ampülhmum quidem ufum etiam pro vit* 

comrnuin ohm prompterem, diu tarnen haue fpem 

apud pierosque űuüiam facerent. Huius rei necellitatem 

ex natura phiJofophiae criticae, eius 

genefi àc progrellu adferre & iiluilrare , non eit 

inftituti noiiri, quod fummam breuitatem an.pieûitur. 

Tanto magis gaudemus, & omnibui veri 

& virtutis 'purioris amicis ax animo gratulamur, 

quodêo iani dedu&am videamus rem, ut viri de 

hac philofophia iminortaliter meriti, greffumiam 

invitam communem facere, &inuenta, perpurgataue 

prineipia atque dogmata , fi needum populari 

fatis, humano fane fermone iam nobis coinniunicare 

couentur. Talia profeéto funt haec prineipia 

morális philofophiae cl. Schmidii, philoiophi 

acutiffimi, a quo plura eiufdem generis tanto 

laetiores fperamus, quanto clarius vel hoc libello 

ollendit, fe myfteria philofophica «tiam Gellertiana 

facilitate docere pofle. 

Neowidi, ap. Gehram ; Briefe über die Moralphilofophie 

und Religion. 1793. p. 190.8. 

Opus cum propter internam praeftantiam , tum 

propterea, quod a viro pio, philofopho acutiilimo 

, catholicae religionis veniat, longe pretiofiiiircum, 

& leftione digQiiEmum. 

Ex Philologia. 

Berolini. in oft. Voffiana : Iohann Chrißoph Adelungs 

deutfcYe Sprachlehre, fúr SchuUn. Zweytc 

vermehrte und verbejfertc Auflege, 1792. p. 

535- (i8.gr->> 

M«-

Mérita celeberrími Adelungii de lingua 

teutonica funt notiora, quam ut noílra celebratione 

egeant. Eius opera philologica, quae omnia 

claíTic&meritohabentur, audorifuo, iudicio communi 

eruditorum, in línguae teutonicae ftudio arbitri 

glóriám pararunt. Quod ad nouam hanc editionem 

grammaticae attinet, etíi in praefatione, 

de emendatione eius permodeíte diíierat audor 

dodiflimus : nihilominus tamen, qui eam cum 

prima anni 1781. attenta mente confert, inueniet 

opus refumto laboré retradatum , & ín toto pariter 

ac- partibus prioré longe perfedius. 

Lipfiae, ap. Gófchen : Anmerkungen und Abhandlungen 

philofophi/chen und philologifchen 

Inhalts über Cicero's Bûcher von der Natur 

der Götter jweyter und letzter Band. Von M. 

C. V. Kindervater, Prediger^zu Pedelwitz, 

unweit Pegau. 1792. p. 355. XII. 8- 

Philologicae obferuationes funt hic frequentiores, 

quam in parte priori, & plerumque probandae 

; philofophicse autem exponunt placita Stoicorum 

in hac matéria fatis fideliter & fubtiliter, 

quamquam fiincrifi eorum criticam philofophiarn 

fequutus fuiilet audor dodiflimus : cum multa 

alia , tum etiam conceptum de fato Stoicorum , 

fubtilius, quam ex Wolfianis principiis explicare 

potuiflet. 

Libri tertii Capiti 26. integritatis ideae caufa 

dialoguni fuum adiunxit cl. K. in quo inter duos 

recentioresphilofophos de ratione, tanquam fonte 

beatitatis aputStoicos, & praefertim de argumenta 

phyfico-theologico, exiilentiae ut aiunt diuinae 

difputatur , atquè ex Kantianis principiis eius 

débilitas oílenditur. - 

Ceterum in utroque tomo verfionem fuam 

anni 1787 ftudio laudabili emendauit. Wien-

Wienn*, ap. Wapplerum : Hebräifche Sprachlehre 

fúr Anfänger von Iohann lohn» Dr, der 

"iheologie und Prof. der morgenlandifchen Literatur 

zu Wien. 1792. 9.phil. 8« 

Libellus hic merito fuo inter optimos eius 

generis refertur ; eftque clarilfimo docnmento, 

uniuerfitatem Vindobonenfcm feliciilimis aufpiciis 

profeflione linguarura orientalium, quam gloriofse 

memoriae Leopoldo II, debemus, audam eile. 

Ex hifloria. 

Lipfi«, in oft. Weidmanniana ; Bibliothect hi- 

Jlorica inftrufla ab. Burcardo Gotthilf Struuio% 

aufla a b. Chrißiano Gottlieb Budero> nunc vero 

a Ioanne^Georgio Meufelio , ita digeßa, amplißcata, 

ü emendata, ut pvene nouum opus vidtri 

pojfit. Volum inisfexti pars prima. 1793. 

VIII. Index materiarum. p. 512. 8« mai. 

Sub his manibus opus eruditiflimum perfedionisaccipit 

tantum, quantum avirolaudibus noftris 

maiore fperari potuit. 

Gotting» , ap. Dietrichium : Gefchichte der 

Deutfchen in der fdchfifchen Periode von Carl 

Ludwig Woltmann. ürfier Theil. 1794. p. 

294- 8- 

Hoc opere orbi erudito fe infinuat vir iuuenis 

, omnibus dotibus large excultus, quae ei inter 

principes hiíloricos locum parent. Potiffimum 

autem felix eil in defcribendis charaderibus, quos 

audor acutiífimus & elegantiffimus non ex n:ore 

alioium prologos epiiogosque eile voluit, fed r.arrationis 

contextui ita mifcuit, ut ex adionibu9 

íingulae eorum partes fluant, & lucem afhmd-'ntj 

fequentibus, quo philofophicus ordo , nexu^ «Ss 

firmius orationi cum gratia conciliatur.

1. Cibinii, ap. Hocbmeiiterum : Der Verfaffungs-ûßand 

der fachíifchen Nation in Siebenbürgen. 

7. phil. 1791. 8. 

2. Viennse, ap Mösle : Das Recht des Eigenthums 

der fachjlfchen Nation in Siebenbürgen, 

auf den ihr von ungri/chen Königen verliehenen 

Grund u. Boden; von den Repräfentanten der 

Nation. 9. phil. 1791. 8 

3. Offenbaci apad Weilzium & Brede : Die 

Grundverfajfung der Sachfen in Siebenbürgen 

und ihre Schickfaie i ein Beitrag Ge/chichte 

der Deui/chen außer D eutfchland. 18. phil. 

1792. V. 

Num. I. Compilatio viri priuati non magni 

prttii. SeÄiombus tribus de ratione Saxonum 

ad fuum terrae principem, ad alias Tranfiluamse 

nationes & de ratione , qua inter fe tenentur , 

exponitur. Multo vero praeilantius opufcuium eft 

N. 2. In eo fcilicet nationis legati modeflo, 

moderatoque ac terfo Jimul dicendi genere argumenta 

fua exponunt, quibus ius proprietatis in 

terram , quam incolunt, ceteraque iura nationis 

fuse vindicare flüdent. 

Scriptum N. 3. exhibet hiftoriam comp l îtam 

nationis Saxonicae , in qua magno ac iaudabili Audio 

& induitria, omnia ea congefta funt, quasad 

ilatum eius cognofcendum & illuürandum .peitineant. 

Berolini, ap. Mauram : Anthoufa, oder Rom? 

Alterthum, ein Buch für die Menfchheit. Die 

heiligen Gebräuche der Römer , von C. Ph. 

Montx. 1791. p. 8i- cum figg. 

Charafter popiili , qui fe ipie condiderit, 

formauerit, fibi ipfe leges dederit, inter cetera 

. ritibus eius facris & religioni clariffime eil impreffus, 

in eaque optime .intelligi poteit. Genius 

vitae

vit» cura priuatae, tum public« veterum Roma* 

norum erat fublimitas coniun&a cum fimplicitate, 

Qu2s virtutes vir praemature mulis ereptus ita pilendit, 

ut num eas in matéria, an in oratione auctoris 

magis admirari debeas, dubitare videaris. 

Hißoria naturalis. 

Vinariae : Der deutfche Obßg'drtner, oder gemein* 

jiűtxjges Magasin des Obftbaues in Deutfchlandi 

fàmmt lichen Kreifen, verfajfet von einigenpraktijchen 

Freunden der Objicultur, und herausgegeben 

loni. F". Sickler. Erfter Band, mit aus* 

gemáhíten und fchwar%en Kupfern. i. Sî&ck. 

p. 88. XVI. 3. fchwar%e, und 2. illum. kupf. • 

1794. 8- 

Opus, quod omnia fui generis, eíegantia, fa* 

Cili täte, fúbtilitate & rerum dele&u longe fuperat. 

Ëx geogräphiä. 

Hamburgi, ap.Bohnium : Çhrißoph Daniel Ebi" 

lings, Profejjors der Gefchiehte und gnechifchert 

Sprache in Hamburg, Erdbefchreibung undGe- 

Jchche von Amerika. Die vereinigten Staaten 

in yinnerica. 1. Bond. 1793. p. &Ó2. LXX» 

Introdudlio. 

AdimribiU Audio, deledu reium philöfophico, 

hi?gna îemporis & aerís impenfa fcripti operis 

, de retenti quidem , fed ingentibus paflîbus 

ad fumtnam potentiam properante ciuitate, fingulaé 

paginae induflriam diuturnam -, ac veri indagaiidi 

facilitatem fingularem teftantur. 

Ibidem : Dr. Anton Friedrich Búfchiiig, Koni gl. 

preuß. überconjißorialraths, \Je. Erdbefchrti• 

K bung.

ung. Siebente rechtmäßige undßcrk verbefserte 

und vermehrte Ausgabe. Nebß Vorrede, und 

doppelt etil Regißer ûjedem Theile 8- V. TheiL 

Einleitung in das deut/che Reich, Bôkeim, Mähren 

, die Laufitx. und Oeßerreichfcher Kreis. 

J779. pagg. 768. VI. Theil. IVeßphälifcker und 

Kurrheinifcher Kreis. 1790. pagg. IIC2. VII. 

Oberrheinifcher, fckwábifcher, beyer/cker, und 

fránkifcker Kreis. 1790. HC2.p. VIII. 7heil. 

Oberfdchfifeher Kreis. 1*791. p. 952. IX. Theil. 

Niederfächjifcher Kreis, die drey Krefe der unmittelbaren 

Reicksritterfchaft, und anderer nickt 

•Zu den 10. Jiauptkreifen des deutfehen Reicks 

gekórige unmittelbare Reichsländer und Oerter. 

1792. pagg. 708. X. Theil. Die vereinigten 

Niederlande, Helvetien , Schießen, und Glati- 

Fünfte Auflage. 1792. p. 970. XL Theil. Erße 

Abtheilung. Unterfchiedene Länder von Aßen. 

Dritte verbejferte undvermehrte Auflage. 1792Í 

7Í8. p. 

Extremae duae partes nullam fere praeter titulum 

fubiuerunt mutationem. Quinquepriores adeo 

retra&atae & emendatse funt, ut nouum opus «île 

vidcatur. 

Ex hiatheii. 

Berolini, ap. Mauram : Aufgaben grofstentheils 

aus der angewandten Mathematik xur Uebung 

der Analyjis , für angekende Feldmejfers, Ingenieurs 

und Baumeißer. Entworfen von I. A. 

Eytelwein. 1-793. 8- mit Kupfern, und in den 

Text eingedruckten Holxfchnitten. 

Pro iis, qui theoriam analyiis ad exempla & 

ufum reuocare , hacque in arte habitum ilbi parare 

cupiunt, liber longe utilifiimus, atque huic coniilio 

omnino accomodatus. 

VIII.

VIII. 

RES MEMORABILËS, 

I. 

Noua bénéficia gymnafio Eperienfi 

munifiee collata» 

Quo verius aurores fapientiae, tefte ipfo 

ctiam Seneca, quacdam bénéficia palamdanda, 

atque bonis, aut iis, quos facere poffis 

bonos, impertienda effe praecipiunt : ea 

hiaioribus celebramus laudibus nouos collegii 

euangeliei Eperienfi* euergetas, qui incrementa 

verse iapientise, & icientiarum in 

omni genere vitae pôrquam utilium, fingulari 

munificentia fua adiutum eunt. Atque 

inter hos adorea prae ceteris afficiendus efl» 

Spedlabilis ae Perilluflris Dominus, Stephanus 

Rojjkowányi de Eadem, compluriwn 

inclytorum comitatuum tabulae iudiciariae Affeffor, 

atque a die XVII. Septênibris anni 

fuperioris Senioratus Zemplinio - Saroflienfis 

Generalis Infpeötor^ qui cum animadvertiffet, 

quantis exoptàta iuuentutis Patriae irt 

fcholis Eperienfi bus inflitutio egeat adminiculis 

primus omnium, atque fua fponte $ 

mille Rhenenfes florenos collegio largitus eft; 

K 2 Omni-

148 ^ s s ^ 

Omnino maecenatis huius fludia eo indefinenter 

vergunt, ut priilinus lyceo reflitudtur 

décor; neque défunt viri, reque erga fiudiofam 

iuuentutem afièdi, qui rei gymnaiîi 

publicae munifice patrocinantur. Prxter benefacitores, 

quorum Tom. I. huius curfus annui 

p. 120. honorificam mentionemfecimu;, 

ultro commemoramus, cœtus ind. ac ven. 

Senioratus Sàroffunfis , qui feptuaginta & 

tribus, neenon Liptouienfes, qui centum & 

feptuagintaRhenénfibus florenis collegio gratificati 

funt. Çuae efi melior in hominum 

genere natura, (loquimur cum Cicerone, ) 

quam eorumt qui fe natos ad homines iuuandos, 

tutandos, cönferuandos, arbitrantur î 

IL 

Rarum concordise chriílianse exeaipiar. 

C Ex lîteris Eperiefinô 26. Iulii 1794. ad 

nos extratis. ) 

l^Î"on erit in commemorandis notabilioribus 

rebus íilentio prœtereundum íingulare 

concordiae chrifiianae exemplar, quod occa- 

(ione facrae benedidionis matrimonii, reu. 

ri« I Andrea Schukk^ iuniori, Kiikömezöienfi 

facrorum minifiro A. C. & Barbara Fabry, 

pïîeconis quondam Rioia-Brezouienfis fiiise^ 

i ven.

a ven. viro , Samuele 1hàp{, Batisfaluenfi 

V.D.M. die XXX. menfis Iunii impertits , 

adm. reu. vir, N. Ujf'aliijfy, ecclefiae Schwabocienfis 

Romano -Catholics parochus, vir 

nobilis & aetate gravis, quippe iam in annum 

odauum & quadragefimum facrorum curio, 

publice fiatuit. fnuitatus venerandus 

fenicio ad nuptiarum folemnia , non modo 

cum nobilitate utriufque religionis num^rofa 

comparuit, verum etiam comperto eo, quod 

benedi&io in priuatis faltim aedibus peragenda 

effet, neofponfis & comitanti nobilium 

bofpitum fodalitatj templum Schwabocienfe, 

ad quod libere confiuere, atque ritu fuo defungi 

poílint, fua fponte obtulit. Dici vix 

poteft, quantopere vir optimus, hoc palam 

declarato beneuolentie, comitatis, & amoris 

vere chriftiani teßimonio, tum prüfen tes utriufque 

religionis hofpites, tum abfentes, 

quibus idem relatum erat, fibi deuinxerit ; 

quse quidem & his fimilia concordire chrißianne 

fpeeimina, û frequentiora forent, fimultates 

& odia, quae diuerfas inter chriflianorum 

focietates multis adhuc locis obtinent, 

haud difiicili negotio exularent. ,, 

UL

Studium iinguae hungarico in 

prouincia Batiîenfi. 

( Ex literis 20. Iulii Petrouacino ad nos 

datis, ) 

D ode monuit, M. Darád Advnus 

Wdcsläwinus, Bohemus de Studio linguas 

patriae, ( quas quidem huic bohemica tuit ) 

in praefarione fuper hiftoria Eulebii, unumquemuis 

patriae iure fludiofum eruditum ciuem 

eo maxima contentione adlaborare debere, 

ut quacunque re poiiit, fludium lingu.e veir 

naculae prae ceteris adiuuet. Cur vero nos, 

qui Hungáriáé noftrae dulciiïimas permultum 

debemus, linguam negligamus pátriám ? Tametíi 

quidem íermones, qui vernaculi nobis 

funt, non eífe odio habendos exifíimamus 

: hungarico tamen praecipuam operám 

nauandam efi'e arbiíramur. Hic enim plerisque 

Hungáriáé ciuibus eßcommunis; hoc omnes 

prouinciarum magiflratus frequenter 

publice loquuntur & agunt ; hic aeque ac multi 

alii, omnium linguis idoneus eil; hoc iam 

opera qusque eruditifímia íeguntur ; & quod 

maxime curandum eile putamus, falutare & 

omnino neceílárium eil, ut uno, ob diueríitatem 

nationum, omnibus communi fermons 

mutuo colloquamur, & quod falus reipublicae

licae noftras hungaricae requirit, vel eo ipfo 

magisinterfe quodammocjo iunCti, opportune 

in medium confulamus, 

Huic patriae neceffitati egregie fubuenit, 

gloriofse mémorisé Leopoilus II. rex nofiet 

indulgentiffimus, qui hac in re a coníiliis legatorum 

in comitiis regni A. 1791. congregatorum 

haudalienus, beneuola public« legis 

fandlione, fludium linguae hungaricas omnibus 

patriae noflrae ciuibus, quinimo át 

aliis , qui in Hungária publicis quibuspiam 

officiis defungi cupiuerint, de meliori commendauit. 

Ne vero commune hoc'principis & genfis 

Hungary deíiderium , & falutaris legis 

fan&io irrita maneat : complurium iam prouinciarum 

magiflratus , & viri patriae amante? 

nihil non agunt, ut, quod oijipes boni 

peroptant, hungarics linguae fludium reddatur 

uniuerfale. His popularibus viris laude 

omnium celebrandis adnumeramus Jènatum 

inclyti comitatus Bat fiai r s, qui omnes ac 

lingulos prouinciœ huius fcholarum magiílros 

nutu legis publicae, atque voluntate civium 

reipublicœ iuílit, ut iuuentutem íibi concreditam 

in lingua etiam hungarica, imo in hac 

prsecipue inflituant ; qui vero id prasílare non 

K 4 pof- 

* Vid. p. 27. tom. I. primi curf. annui anna- 

]ium eccl." fchoiafí. quse intégra® hanc Itgem 

exhibet.

pöffent, ut libi viros in hungarico fermone 

probe verfatos adiungant focios, a quibus

^ ^ 2 ^ 153 

poffimns, fore, ut iníra dimidíum feeuli, feu priuato 

aufu feu publico, nouus hymnorum liber, in 

uniuerfam patriae euangelicam ecclefiam inducatur. 

Hymnorum libri, quibus in praefens in bohemicis 

cœtibus utimur, vetuftatem ferunt, atque ego 

Vadem agam, donec multa illa millena exemplaria 

collcétionis Tranofcianae plus decies iam recuf« 

proflabunt, vei forte, quod metuendum, recudentur 

denuo, nunquam illám abolitum iri. Equidem 

periculum ipfe fcribendorum hymnorum facio, 

habeoquc iam circiter 300 ; nunquam tamen id 

concedam, ut feu expreíTo auétoris nomine, feu 

fine illo imprimantur, ut in quampiam introducantur 

ecclefiam ; quin potius dum prelum fubibunt, 

cuius amici boni , & maecenates praecipui funt 

auftores, publice illud & vehementer deptecaboT. 

„ 

a, Adfpiciet etiam hoc adhuc anno lucem 

perutile opufcnlum , au&ore viro maxime reuerendo, 

Stephano Le/chka, per regnum Bohemise ecclefiarum 

tuangelicarum A. C. Superattendente, & 

coetus Pragenfis nationis Bohemicae praecone , fub 

titulo : Äciitfe nauceni projpétDOíecnjty, wopútr.nc* 

fit tané ob etiépana , ffprfwt (îWûngcUcfçcD 

Stu^. SBsjn, n> Sráloaftoj ffjfftera eupertniçnbcnta. 

Carmen amat cjuifquis carminé digna gerit Claudian, 

SBptiiTccné vo Söanfíe SBcfltícp , &c 

Quo frequentius contra regulás bohemicas 

poëfeos in fcribendis verfibus peccari obferuamus 

: eo certe nobis lucubratio haec, viri inliteratura 

bohemica verfatifiimi, acceptior eííe debet. 

Quamprimum prelum reliquerit, indícare in annaíibus 

non intermittemus. 

3. Breui etiam prodibit Homeri batrachnmyomachia 

, lirgua hungarica , methodo Bliunautri 

reveílita. Auôor do&iffimus, & cumprimis in 

vernacula poé'fi excellentiflimus, necduim vult in* 

dicari. K 5 II.

IL 

L.ibri vendes. 

apud virum adm. reu. Georgium Ribbay^Czinkotae 

in com. Peftienfi V.D.M. 

1. 5&Í&IÍ cejîn JpwVa ®cöocryna jflacjíjocp. 

1529. fol. 

2. »íMj cejïé bjF I. 1579. — VI. i6or. 4. 

3 Textus biblie * cum GloíTa ordinaria — 

Nicolai de Lyra Poftilla — moralitatibus eiufdem 

Pauli Burgenfis addiíionibus — Mathliœ Tboving 

Repiicis prima pars V. libros Moûs CQntinens. 

Bófi]e«. 1506. fol. 

4. Legenda fan&orum, feu hiftoria Lombardíca. 

Argentin» 1479. Cum hoc compa&us eft, Gvilhevinus. 

Expoütiones Epiftolarum Eiufdem typi 

eííe videtur ; fed mancus uterque, íme theca, in fol. 

b. apud virum adm, reu. Andreám Plachy, Martinopoli 

in Gom. Thurotzienfi V. O, M. 

I. Theologia dogmatica b. Bentûrii in MS. 

LX. philyris conftans ; ab anno 1760. feripta. 

(2. rh. fi. ) 

2 Reife, in die Barbarey, von Poiret. 17S9- 

/. II. Thal nebfl Kupfer fliehen. (3. fi.) 

3 Anw ei fing den Lauf eines Cometen und anderer 

Geßime ohne aftronomifche Inßrumenten und 

mathemaiij"che Rechnungen z u beobachten, mit Kupfern. 

1779- ( i'fl' xr - ) 

4. HÜloria critica primorum Hungariœ dueum, 

a Stephano Katona, duo Tomi. 1778. & 1779« 

.( fl. 3. xr. 30. ) 

5. Magazin fúr Prediger, oder Sammlung neu ausgearbeiteter 

Predigtentwurfe. /.— Vlll. Theile. (7,j7.) 

6. DidionaireHiftorique & critique par Pierre 

Bcyle, cinquième edition. (45. iL) 7- 

Titulus libri, uti ejl, iuxta oríhographiem auíloris 

hic exfcribhur.

7. Die allgemeine lenai/che Literatur-Zeitung, 

drey lahrgdnge. 1790. I79Í. 1792. Leder lahrgang' 

( 7- ß- xr ') * % 

* 

Nuncium de bibliotheca K'mdcrnayiana 

venum expo fit ci. 

iri etiam poftfata venerandi, Georgii Kindernay, 

Cleryenfis quondam verbi diu. miniftri bibliothica 

, quae nunc in fchola euangelica Schemnicienfi 

conferuatur , a b. viri vidua & orphanis 

offerturvenalis. Conílat illa pluribus, quam mille 

& tercentis feoriim beneligatis, theologici, philofophici, 

medici & hiílorici argumenti libris, 

ex quifrus vel duos aut très exempli caufa nominamus, 

utpote : loh. Schammerdams , Bibel der Natur 

, worinnen die Infekten in gewiüe Klaffen 

eingetheiit, befchrieben , zergliedert, und in53. 

faubern , nach dem Leben geilochenen Kupfern 

vorgeüellt v/erden. Leipzig. 1752. Herbarium 

viuum, Lindihur.mers ( loh. Ludv. ) ausführliche 

Erklärung und Anwendung der Apoüelgefchichtc, 

als eine Fortfetzung von dem íeligen H. Baron 

von IÇanfiein, herausgegebenen Erklärung der vier 

Evangeliften. Halle. 1725. Chemmtii ÇDoä. 

Mart.) Examen Concilii Tridentini. IV. Partes. 

Francof. 1596. 3

tica, adieíta praefatione de praerogatiua medicina? 

prae reliquis fcientiis. Berolini. 175F &c. 

Qui praetereahac bibliorheca contioeantur libri, 

& quantum valeant, patebit exeorum catalogis,. 

propediem ad ven. tra&uum pl reu. Seniore$ 

iis cum precibus dimittendis, ut eorundem 

quamplurimis bonarum literarum fludiofis viris copiam 

faciant. Hoc certum eil, fupra quam tri- 

-bus rheneniium florenorum millibus hune librorum 

apparatum conilitiife. 

Quia vero viduae & orphanis, eius ufus eil nullus, 

multisautem longeutililïimuseffepoteft: uni» 

uerfus nonrufi trecentis rh. Ii. proponitur venalis. 

Quod/i tarnen ne fie quideni emtor tantae librorum 

mukitudinis reperiretur: decreuit vidu* 

&orphani, ut fxngula Volumina inirio futuri menfi* 

Nofjembris per fie diâam ollam fortunae diuendantur 

Atque ad hanc emtionem fequentibus perhumaniter 

omnes, quorum intereíl, inuitant : 

1. Cui'iis chartulae adfcriptus erit libri cuiufpiam 

numerus ; nec eil fcheüa quaepiam vacua futura. 

2. Quaslibet fcheda , tametfi praeflantiffimum 

quemque indicauerit, non pluribus, quam quinque 

redimetur groflls. 

3. Quia tarnen nec pofleffores, libros plurihus 

tomis diüinfto numero fignatis confiantes, 

quinque groflls dare poilbnt, nec emptori gratim 

foret, ü eidem unus faltim tomus, abfque aliis ad eurn 

pertinentibus obtigerit : igit'ir omnium huiufmodi 

libri tomorum numeri uni fchedae adfcribentur, 

stque adeo is , cui talis fcheda, forte adllgnata 

fuerit, fi modo id libenter voluerit praeftare, pro 

unoquouis toino grofl'os quinque numerabit. 

4 Ut tarn in extrahendis fchedis ordo obferuetur, 

quam omnis euitetur offenfio : coniliiutum 

eil, ut.tempöris, quo quifque voluntaten 

f.mm de certo /ehed-arum numero redimcadô,

e&orifchola 6U. Schemnicienfi, Michaeli lárojfy, 

viro cl declaraverit, ea habeatur ratio, ut non 

folum dies, led etiam hora & quadrans déclaratae 

\oluntatis adnotetur. 

5. Eum in finem unufquifque, cui videbitur, 

mature quempiam ex Schemnicienfibus ciuibus, 

vei iuuenibus literis operám Schemnicii nauantibus, 

qui hanc emtoris voluntatem extemplo indicet 

, ac denique numerato pretio, fchedarum 

librorumque curam gerat, fibi deligat, neceííeeft. 

6. S>i forte interea, i. e. ufque primam Nouembris 

anni praefentis inueniretur non nemo, 

qui fupra memoratis tercentis rh. fl. totam hanc 

bibliothecam fuam facere vellet : id fimul ac euenerit, 

his annalibus fignificabitur. 

Itt. 

Nwicium dc diario fy no dali. 

* ^ûum permulti utriufque ordinis viri literati 

ore fcriptoqufctenus ex me quaefiuerint, anne reapl'e 

hiftoria, feu diarium fynodi noftrae nationalis euang. 

a. 1791. celebratae, per me concínnata, & 

iam per incl. eiusdem fynodi praefldium ceníurata, 

typis exhibebitur publicis : publice hicdeclarandum 

eflecenfeo, eorum potiflimum gratia, qui 

huic opufculo, ( quod etiam tabula aeri incifa, patres 

nempe fynodi repraefentante, exornabitur, ) 

fuum promifeiunt patrocinium, literis luis gratiolis 

ad me exaratis, hanc hiftoriam utique pofl faneitos 

per fuam facratiflimam Majeílatem fynodi 

huius canones, irnpreflum iri. Qua dementia regia 

breui nos coníblatum iri firmiílime fperamus. 

Dab. Martinopoli. d. 6. Iunii, 1794. „ 

Andreas Plachy. 

IV.

Supplementär 

-^ d pag. 122. tom. I. alt. curf. ann. Aedificium, 

fcholae graeci ritus non unitçrum in oppido S. 

Andreae, hanc memorabilem praefefert infcriptionem 

: Aedes has mu/arum tyronibus facratas colonia 

Slauo - Serbiorum , mutatis ßerilibus pl agi s irt 

ceíebrem hominum fedem, poßtres ÍS centim, annos 

ßxi fui domicilii in oppido ad S. Andreaih pofuit. 

A. C. 1793 ' 

Ad pag. 129. eiufdem tomi. Ex literis die 

7. ïulii feriptis. „ Quae au

Prsefatio. 

Inde Xi 

I. Nönnulla exc. Confilii L. H.A. intimata 

ad rem euangelicam fpedantia. 

- pag- 7- 

II. Res fcholaflicit. 

r. Quaedam memorabiiia ad recentiorera collegii 

H. C. Debiecinenlis hiftoriam pertinentia. 28. 

2. Sériés ftudiorum in gymnaiio A.C. Pofonienfi 

intra biennium pertradandorum. 41. 

3. Ratio inftitutionis in fchola capitali nati- 

•nali mixta Brezno - Bányenfr. 50. 

4. Confilia de erigenda fchola Euangelicis 

utriufque confeíT. comm'uni, VindobonaeA. 1793. 

" ; ' " r - • - 55- 

5- Sériés ftudiorum & methodus döccndi in 

fchola eu. Ofgyanenfi. - - - - 71. 

III. Sériés eccleûarum & feculariùm Curatorum 

, item eccleiiarum matrum & 

filialium feu unitarum, uti & verbi d. 

facrorumq'ue Miniftrorum, ven.Superattendentias 

H. C. Tranfdanubianae^ 

A. 1794. - - - 76 

1. Tradus Drégely - Palankienfis. 77. 

2. Barûenûs 79- 

3. Comaromienfis. - - - 8r. 

4. Papenfis. * - 87. 

5. Vcfzprimienfis. - 90. 

6. Pe-

Index. 

6. Peremártonienfis. - 93. 

7. Simeghieníis. 95. 

IV. Sériés eccleíiarum & V*D. minifirorum 

A. C, in inferiori Auflria, Styria & 

Carinthia. - - pag. 100. 

V. Mortes virorum ecclefiafHcorum. ica» 

VI. ViciiTitudines muniorum eccleíiafiicorum. 

- 104. 

Vil. Receníiones librorum. - 108. 

"X- Libri praeftaatiores exterorum breuitef 

reccnfiti. - 133* 

VíII* Res memorabiles. 

1. Noua bénéficia gymnafío Eperien/i mnnxfice 

collata. - 147. 

2. Rarum concordiae chriftianae exempkr. 

a 148. 

3. Studium linguae hungaricae in prouincia 

Batfieniî. - 150. 

Appendix. 

1. Libri nouí propediem in lucem prodituri. 

152. 

2. Libri vénales. 154* 

Nuncium de bibliotheca Kindermayiana ve. 

num expojita. • 155» 

3. Nuncium de diario fynodali. 

4. Supplement«. * 157*

Anales 1794. 2/2. szám

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?