tfVENERA^ILIS DOCTORIS - The Lollard Society

Eificieni ca. 

m Pracfatio audoris 416 

tfVENERAÎLIS DOCTORIS 

A 

Jrratris NicoUi de Lyra in pojitlUm 

fuper Pfaltermmpr&fatio incipit. 

"-qJ Fîpbeta magnusfttrrcxit in nobis. Luc.7.cap. 

v&t Quamuis liber pfalmcrum apud Hebrxos 

^j mtcrhagiographacomputctur, tameapud 

Latinos mtcr hbros proplicticos rcputatur, 

i necimmcnto: qa Dau dqui fecit pfalmos 

Ji 

faltem pro maion partc,non 

folum df prodf 

m 

* 

pheta, fcd etiii eximius prophetarii,vt 

principiogloffx fupcr librum pfalmorum: 

propterquod conuenicnterdicitur dc co verbum propohtum. 

Tropbeta magiius &c. ln quoquidcm vcibo notari 

pftt quatuor 

caufx huius libn.fcilicct emciens, matcrialis,formahs,& finalis. 

Caufaautccrriciensduplexeft.l.principahs& inftrumetalis. 

PrincipaliseftipfeDeusreuelansmylteriainhoclib. dekripta. 

Inftrumentahs aut elt 

lpfe Dauid , cui f'"m oia contenta in 

Aug. 

hoc hbro fuerunt reuelata, & ab eo dcfcripta.Scdm veroHiero. 

& Hilarium & ocs dodtores Hcbraicos.Dauid non tecit oes 

pfal. 

fedmaiorcm partem. Pluresaiit alij aliquos pfal.fcnpferunt.vt 

Moyfes,Salomon,& aliqui alij,vt magis patebit iufra profeque 

do per 

titulos th fatti a 

pfalmorum.Pfalmi 

Dauid & ahjs.colle- 

B ili fuerunt & in vno libro 

congrcgati , qui df liber pfilnorum, 

& hoc Efdram fcnbam & per prophetam,vel pcr 

alium prophe 

tam fanftum quicunque fuerit,vt dicit Hier. in li 

prologo fuper 

brumiftum.quimmodcrnisbibhjs 

coiternonhf. Teneturtn 

coiter a docloribus noltris.cp Efdras qui lcgcm c obuftam d Chal 

dxis rcparauir,pfalmos a diuerlis taftos in hoc voluminecongre 

âuit . Non tfi df auctor libn feu caufa erficiens mftrun.eiualis , 

ied magis ipfe Dautd, qui maiorem partem pfamoi 11 fecit. Totum.n.a 

maion parte dcnominarur. Hxc nut caufa efiiciens duplex> 

f.principalis & inftrumetalis tangitur cu df. Vropbeta. Ad 

aftum.n.prophetandi concurnt Deus mentem prophetx tano-ens 

feu eleuans ad fupernaturalem cognitionem,& mens pro 

phetx hocmo tacla feu illuminata . oportet.n. cp fimul lint mo. 

uens aftu & res mota.pp quod dicit dfls, Num.i z.b. Siquis in- 

ter vos propbeca dni futru in viftonc appanbo ei , autperfomniu /0- 

quar. In quo verbo tangunf duo modi prophctandi, ad quos ces 

reodi prophetix propnedi&x reducuntur.prout infra magis vi- 

debitur. Vnus eft in vigilia qui notatur,cum df. In viftone apparc 

bo ei.Ahus eft in fomno.qui notatur cum df.

{ 

47 Prafatio Audoris. 4! 8 

% bili vcritatc denuntians.SecGdo aliqun funt remota a cogmtio- 

A nenoftrapropterconduionem cognofcciKis,& hoc propteraliouem 

coajnofccntis defectum,qui fuppletnr per fpiritu prophe 

ticu n.Et hoc modo Ahias Silonites cognouit vxorem leroboaro 

d miumfuam ingrcdientemquamuiscxcus eflet, vthabetur.j. 

lveo 1 4- Tertio modo ahqua funt remota a cognitione humana, 

propiercognofcendimodum, 

hcutSalomon habuit notitiaani- 

malium& plantarum, vthabetur \. Reg.^.nonperexerciiium 

liudij , fed pennlpirationemfpiruuflanCh. 

Circa iccundum notandum,q> ad propbetiam proprie dicT.un 

iuiriturcognuiointellectiua,fecundumquodhabetur,Dan. 

jo a. Inteiligcntia opus efi in vi/ivne: & ideoli alicui fanctocommunicerur 

ahquidad prophetiam pertihens,abfquetahinteili- 

.tia.no dicit propheta, niiiforiitanualdelarge&improprie. 

Quod contingit tnphciter.Vnomodo ficut in vihone, (icut Pha 

i ..') vidir fpicas.Geii.î.&Bahhafarmanum fcribentem inpa- 

rietc.Dan. 5 .iV.e dormiens, ific rigilans : neuter t n eorum fuit pro 

phcta,quia viiionem non intellexit,fed lofeph & Daniel.qui vi 

i. 

nfis intellexerur.Secunc'6 hoc conringit in locutione,fiCUt Cai 

phas. Io. I I.f. dixuquidpropheticum, dkens. Expedit 

vobis 3>t 

vnus moriatur homo propopiilo,& non rota f>ens pereat. Intendebat 

cn.ro folum dare confihum dc morte Chrifti, eflet 

q> expediens, 

quamuiscflctinnocens, neoccafioneipfius 

venirent Romaiv & 

to!!erent locum & gentem, fed a fpiritufinclo faftum eft hoc q> 

cofihum fic 

protuht. 

mors cp Chrirti futura foret filute 

pro fpiri 

tuahtotiusmundi ipfoCaipha hocignorante,& propterhocno 

fuit propheta propne loqucndo. Sicut ncc afina Balara fuit aial 

ronale.quamuis per linguam eius fuit prolatum verbum ronalc, 

angelo linguam illius mouente, abfque tn cogni r ione ahnx, (icut 

plemus dixi fuper Ioh.Tertio modo coringit hoc m operatio 

ne, f.qfi fpirituflanttus impelht aliquem ad 

aliquid agedum, q> 

habet prol perum euenrum,quauis homo iic motus hoc ignorer, 

5 hcut Iud.i 1. e. df de lepthe enm 

,cjtibdirruitin fpintusdh: , f.ad 

nugnandum cotra filios Ammon.tfi non fuit fibi reuelata victona 

futura, & propter 

hoc non dr talis 

propheta,fed motus voca 

1 turfpiriiuflanctiinftintlus. qui elt c.ifusprophetixfecun dum 

I doctores,idcftahquiddeficiensar6neprophetix. Ettahsmo- 

tuseft limilismotui ipfiusbenefortunati qui mouetur adahqd 

bcncaêndum, fine vt 

throiie&cognitioneprxuia, 

h.ibetur in 

librodebonafortuni. DifTerttn, quiimotus 

benefortunati eft 

acaufanaturah , f.abinfiuentiaorbis vel 

intelhgentix motncis, 

\t dicunt vel ab 

aliqui, vtraquefimul vt dicuntahj. Motusaute 

Iephte & conhmilium eft a caufa fupernaturah,f.ex motionc fpi 

Titusdiumi. Iftetn inltinctusmagisappropinquat 

ad ronem pro 

phetix vt vf quam duoalij modi prxdicti.1 ;iturquiaadr6nem 

priphetiz vercrcquint intelligcntia, 

vt dictueft.ideo fm varic 

tateinte!!igentixaccipiunt gradus prophetix , quia illegradus 

eft excellcntior.vbi cxteris paribus cft lntelhgetia clarior,du tamen 

pruphetix limites non tralcendat, vt magis videbilur infra. 

Pnmus igitur gradus eft.quando cum vihonc ahcui communi 

cati duur vifionisintelhgetia. licut Iercmias viditollam fucccn 

fam,& fities eius afacie aquilonis, vt habetur Icrc.i.c.& intcl- 

lcxit per hoc fignah cxercitum regis Babyloms venturii adco- 

burendamcuitatemlerufalem.Secudusgradus, cftquandono 

fhtalis vilio feuapparitio, fed auditur vox mftruensdeahquo 

fupernatura!i,ficut.i.Rcg.}.b.Samucl 

audiui voccmdni hbi lo- 

quent.s.nec tfi vidit aliquam cfhgiem hbi apparetem.Quod patct 

ex hoc q, credidit cflc vocem Eli ipfum vocantis , vt habetur 

ibi

41? 

& oxeffcnt.znonpoteftconftitusre excellentK>rem gradum pro 

A ohctix licetfaciatclar.cwemcogmtionc.fcuahquemclariusco- 

Jnofccntem:pphocfuperiu$dixK > pclarita$coS ntonmaior 

eonftituit exccllent.orem dum tn tah$ clan- 

gradum pt ophet.x, 

non tranfcendat . Prxterea li 

tM hmitescognitionu propheticx 

orxd.ftarat.o valerct.fcquirurq Moyfesfuu 

cxceUcnt.or oib' 

apoftohs preter Pauluro,quibus 

non fuit conceffum videre diui 

nam cffentiaroin vita prxfcnti : quod tft ib.dem di- 

ipfc neg.it 

ceni o apoftoh 

fuerunt excellentiore$ Moyfei erg >cxtah v.tio 

c uon poteft dici.vt wfi qod Moyfe hiit excellentior prophetaiufo 

Dauid.S.militerr6 fccunda npn vf dcnuncia 

valere.quia 

tioprophetix ell ahquid fcqucns cogmtionem propheticam, & 

ideonon vf variarc gradu prophet.x, cx hoc q> pluribu* vcl pau 

cioribus dcnantiatur.Similiter tertia non valct ead:m rone.qma 

onfirmatio per fiinum & Iohannef 

fequitur prophet.am.vndc 

STw [ft 

nullum figmim fec.t.vt df loh. 1 o.& dk i ehfto dodore 

conceJiturmaiorpropheMipfoMoyle Stmihterncccxgrad^ 

fcs dici excellentior 

bus urophetix fupra pofit.s poteft Moy Da 

id quia excellentior gradus eft capere veritatem fupernatun- 

16 abfqj qmbufcunquc figu.is & fenl.bihbus, 

l.gnrs qm graduf 

fuit .nDamd.vt di.W elt per glo.pfalmi prarallegatam.Et.de 

a.Sicut luxaurorxor.ente folc 

vr periUudquod hf. . Reg.it. 

mane abfq: nubibus 

df dc Dauid.Vifiones.n.imarutii-tyquod 

B einar.&iigna fcnlib.liaquxcunque, funt qu.iiiquxdanubes 

daritatero fohs exccdentcm virtutem vifus noftri nobiscontcm 

perantes ule n.acut.orii & fortioris vifus fohs 

eft.quiclantatcm 

poteft bene nude intucn.quam ille qui non poteft abfque eonte 

pcramentotali, & ideo Dauid qui abfque fign.s fenbbihbuica- 

picbat radium d.uinx lucis rwbuit excellcntillimum gradu proheticxcomition.s.EtlKet 

Moyfescundem gradum babuenr,. 

fccundum quod d.ciiur Num. 1 2. b. de ipfo. Wf* non per 

Lni^mata Deum v.dit, ideft & fenhb.hbus 

abfqj figuris figms, 

tft 

vt itfidem fuit non habu.t toties nec ita co.ter ta- 

expolitum. 

lcs illuftratione ficut Daui I. Item fccundumquoddicitdoftor 

prxdftus , Dauid plenius & danus exprcllit myfteria Chritti q 

Mwfes lexautemvetus &prophetxordinab illud eft verbu Iofue fcnbentw de Moyfe 

& tpe Iofue non furrexcrat ma.or tfi 

propheta Moyfe, 

no eft 

contra illud diftum quod poftea maior furrcxerit,&oportet hoc 

dicerc faltem dc prophetis noui teftamenti, vt pr.xdittum eft. 

Ad fecundum dicendum.quod lohannes Bapt.fta pertmet ad 

jjouum toftaroentum. vndc dicit faluator Mat. 1 1 .b. Lex atque 

prophetx vfque ad lohannem fcihcet exclufiue.vnde & prophe 

tialohanmsinnouo fcr.biturtcftamento,& ideo excellentior 

dicitur veteris teftamenti. 

prophctis 

Ad maiore aut euidentiam dicendorum, fcisndum q, beatus 

Hiero tertranftul.tpfalterium. Primo fccundu Lxx.ininterpre 

tes, quod pfaltcrium Romanii df, eo quod Ecclelia bcat. Pctn 

illo vtitur. Secundo fccit aham tranflat.onem non rouhu diftantem 

i pnma,& tn magis appropinquantem 

Hebraico,& vocatur 

pfilterium gailicanum , eoq> Damalus Papaad rogatum H.ero. 

flludfccit cautan in ecclefi)s gallican.s : pp boc dr m regula fratrum 

minorum . Clerici faciunt diu.norum ofticium fecundum 

ordinem Komanx ecclcfix cxccpto pfalterio , quia fratret vtunf 

pfalteno galhcano. Tertio ad preces Sophroiiij qu. frequenter 

difputabatcuroIuJxis,quifolumrecipiuntilludquodtUiiiHe 

brxo, fecit tranflationem immediatc acceptam ab Hebrxo , pp 

quodvocaturpfaherium 

Prafatio Au&oris. 420 

Hieronymi iuxtaHcbraicam veritate. 

media autem tranflatio eft coior mter Latioos , & ideo m expofitionehu 

u$ libn intedo cam profequi,& vbi notab.ittCt dihre- 

pat ab Hebrxo vel tranflatione Hier.iuxta Htbraicam vcntatc, 

taneam illud fecundum gratiam a domino Deo roihi datam.ltc 

notandum quod (ecundum quod dicit Hiero. m prologo fuper 

1 libruro pfalmorii. 7. funt line utulo, 

plalmi ahj autem funt mtitulati, 

& hoc ldcm in Hebrxo. 

patet Qui autem funt intitula- 

qui non, vidcbitur 111 profecutione libri. 

ti & , & quahte. 

De t.tuus autifti$eftc6i$opinioLatinoru,q>appo!itifucrut 

ab Efdra m hoc voluminc & 

plalmos colligente congregantc, vt 

fupra didum eft.tn apud Hcbrxo$ funt autentici Iicut & pfalmi 

cxteri.ficut & primu$ pfalmus ab Efdra permodum prologic6pofitus 

fiue appofitus mter pfal.computatur , vt infra dicetur. 

Scdcontrahocvf illudquoddicitHicro.incpiftolaad Paulinum 

num in vfri 

defcriptione iu(K,cum eum Dauid arbori cft qux in D 

virtutcs hocetiam intulit. In 

parad.focompararerjinterc^reras 

lcgcdornini voluntaseius,& eius meditabitur dic 

mlege 

acnoftc.hoc 

autem eft affumptum de primo pfalm.ergo Dauid fecit 

eum & non Efdras. Dicendum quod hoc nomen Dauid aliquan 

do accip.tur pro 

libro lic dicit Hier.in 

pfalmorum,& prologo ga 

lcatoqui pr^mittitur libris Regum,quod inter hagiographa pri 

mus liber cft lob, & fecundus Dauid, & fic c6fequenter.& hoc 

modo accip.t Hicr. in propolito , cum dictur. Cum eum Dauid 

Ugno paradificompararet &c.id eft.l.ber pfalmorum.vndc confequenter 

rn eadem epiftola enumerat l.bros vetcris ac noui tc 

ftamenti.Eteftfimilismodusloquedi,cumdicitur,Damdcomparat, 

ficutcurodicitur,euangelium 

hoc dicit.id eft.liber euan- 

geliorum, & idco non valetargumetum, quia Dauidnoncfthic 

nomen audoris hbri pfalmorum , quoru fueriit multi audores, 

vtdicitinexpolltioneprimipfalmi. Exphc.tprxfatioauctoris. 

SESVVNTVR ADDITIOnes 

Pauli Burgen. ad poftillas Nicolai 

de Lyrafuper Pfalterium cum Replicis 

MattbiA T>oring ?V. 

A D D I T I O h 

In prologo vbi df in poftilla-.Tn apud Latinos inter libros ^p- 

pheticos reputat.Oppofitu vf lentire beatus Hier qui in proio- 

ait. 

gogalcatotnfariediftinguensfacra lcriptura, 

Tertius ordo 

a lob, fcds a Da- 

Ag.ographa potlidet . Et primus libcr inc.pit 

uid &c.quf quide d.ftinftio Hier.tr.pert.ta tenenda vf Nam vt 

auclor poltillxinprincipioprimipfal.ait. Hiero.d.ligentius ftu- 

duit c.rca texrum facrx fcripturx:ppquod in hm5i magis eftlibi 

affeiiticndum &c. prxfertim cum iua opinio in hoe audoritate 

euangchca firmetut. Nam Luc. 24. f. lcgitur. Ts^cceffe cji im- 

plcreomniaqHi fcripta fitntinkge Moyfi& propbetis & pfalmis, 

vbi fatispatetquod pfalmitcrtium ordincm tenentinfacrisfcrt 

ptuns diitiactum a lege & prophetis . 

A D D I T I O I L 

In eode prologo vbi df in poftilla. Sed quicquidfit deconclufionc, 

Obiediones contra rones S.Tho. pcr poftillatore facle n 

videnturhfe vigorem.Quodde primaobicdioncpatetlic.Nam 

vifio clara diumx effentix licet m beatis in termino ex.ftent.bus 

prophetiam feu afturo propherandi excludat,non tn in viacoribus, 

ahas.n.fequeretur cp Chnftus qui a pnmo inftanti fux con- 

cept lonis habuit daram diuinx cffcntix vifione, non fuiflet pro 

pheta,q> eft cotra vtriufque tefti auc~toritatera,Legitur.n.Deut. 

li.c.Tropbetarn Jufiicabo eis demedio fratrum fuorum. quodintelligitur 

ad literam pnncipaliter de Chrifto ibide toitcr 

prout 

cxponitur. Similiter Luc. 24.C. Duo difcipuli de Chnfto adinutce 

confercntes dicebant. Fnit virprophcta potes in opere &fermonc. 

& fic in alijs locis. Cu igif Chriftus verus viator & verus pro 

phctafueritjoportctconcederecpclaritas vifionisd.uiivxeffentix 

hmites cognitionis popheticx in vcro viatore non tranfcen- 

dat,& fi hoc ett concedendu de 1 teet 

Chrifto,qm 

verus fuiffet via 

tor non tn , d 

purus 

fortion de 

puris viatoribus, vt de Moyfe Sc 

Paulo. R6 ftatu autquarein 

diuinx ef- 

vixclaritascog'iitioni$ 

fentixnoexcludit prophetia,licutinltatutermini,eftifta:Nam 

viatores clare Dcu videtes.licet ex 

partc ipliu$ cognit 

ionis non 

iint quafi ^pcul exiftcntes,cu talis v.lio 116 iit xnigmatica,cx par 

te tfi cognofcentiu qui in ftatu vix non totahter 111 vltima fui pfcdione 

cxiftunt,procul cxifterc dfir. Vnde. 1 .Cor. $.b. Qândiu 

in corbore fumus.a dno pnegrinamm Sbt ct aha roalilgnan, quarc 

vifioclara diuinx effcntix excludit actum fidci,non aut exclu 

dit adum prophenx.Na tide$ eft eotu qux non vfir ab ipfo cre- 

dente,fcdprophena eft eoruqux fuiitprocul a coi hommum co 

gnitione, cum quibus prophetaconuerfaf&Coicatinltatu vix, 

hcct prophcta eadem clure videat.Ex quibus fequi quod aclus 

prophctandi uon femper eit xnigmaticus licut adus fidei, & 16 

vilioclara diuinx cffentixin viatoreconlhtucrc det excellcntiorem 

gradum prophetix pp clariorcm cognitionem , quod latiS 

oftcnditurNum. 1 2. vb. ipfe Deus diftinguens inter prophet.as 

Moyfi & aliorum , lic dicit. s i quis fuerit t.-itcr vospmphctJ.dominijn 

viftone apparcbo ei, pclpjomniuin & c. Et fequif. Ât non ta- 

lisfcruus mcus Mo.&c rc enim ad os ei 

loqnor cy palam

4 21 Addi Prol 

iciones in r roio2"iim. 422 

1 qua dicit, (pexpraedicta rons S.Tho.fequerctur iMoyfen cxccl- 

\ lentioremfuifleoibusApoftolispraeter Paulum&c. Namintcr 

miniftros no.tefta.& veteriscfttara lati diftantia,cpminiftriiiom 

teft.oraeferendi funt iuperantiquis , et ipii Moyii, qu* quide 

prxminentia quo ad donum prophetie de quo agitur,pot conli 

W uerari ex coiter teduobus.primo 

quia prophetae antiqui prout 

' 

netur.& modus loquendi icnptufarum teihcur.ipfum 

donii 

pro 

phetia; habuerunt tatummodo in a&u feu di fpohiione, nonauc 

inhabitu, &ideoiniliisconfuetumeftd:cece. Locutuseft dns 

I 

! 

> 

adtalemprophctam.Loqucretalia,&hm6i.Similiterfactuneft 

vcrbum dhi lupcr taiem, feu manus dni & hmoi. Qui quide mo 

dus 

talium 

loquendi manifeftedenotat,quodmentes prophetarum 

indigebant de iingulis noua reuelatione, quod non contin 

ceretli mhibituprophetiam htbuillent. Habitus.n.cft,quoqs 

vtiturcum voluerit,vrdicitcornmentator in_j.de Au.Apoitohs 

vero donii prophetiae vf futfle habituahter collatutu.nou.il md:ebant 

11 >ui illuftratione de lingu!is,qui excopiofaelluiion; 

fpintufiiiiitifueruntdeoibusec fupernaturahbusaddo&iiui 

pertinentibus ialutis repete edocli,teiUnte vcritate loan.i^d. 

lpfedocebit vosoia&c. SimihterLuc. zi.cap. Dabo vobi$*>s& 

fapientia m,cui n>n potcruntieftftsre oe$ adusrfaru &c. qux & (imiliimanifettedenotantapoftoloshibuifleinhmoifupernaturj- 

libusquaiihabitualem illuftrationem pcrmodum formae permanentis,quacumvolebantvtebantur,.nonaurem 

antiqui. 

Poteft et hoc deduci cx in il- 

gcftis vtrorunque.Elifeus.n.qui 

lo ftatu magnus fuit ex intuitu re- 

ppheta,turbatus aliqualiter 

gis Ifracl pfaitenum tecit apphcan.vt per laudem pfalmodix fpi 

ritnm prophetiae attingeret.^.Reg.j.Apoftoli vero & alij quam 

plurimi eccleliaeprimitiuae non folum gaudentes conturaelias 

patiendo,fed in medio tormentorum acerrime cruciatiTpiritum 

uropheticumretinebant, quomagnalia Dei& fupern ituralia 

quae ad prophetia pertinent,faepe referabanr,qcT maximu ligniz 

cfi ipios habere prophetiam habitualem atqj immobile. Coitat 

l ut.cp ille qui habet ahquam perfeclione in habit u,ficut fcietia 

vel hm6i,hmplicitcrpraecellitineademperfec"tionefeu fcicntia 

illumqu; tantumina&u fcu difpofitionc eandcmhabet pcrfc- 

t onem fcu fcicntiam, &ficMoyfcs quiin aclufeudifpoae tih 

donum prophctiae habuit, non pot dici cxcellentior 111 prophetia 

apoftohs qui habituahter eam modo praedi&o habuerunt ,no 

obff antc quod aliquando clanorem cognitionc ipie Moy fes h I7 

bu t.qua excellcntior omnibus prophetis antiquorum dici der. 

t i:ota licet quod fanctus Thom.in fccunda 1 iecund.e.q. 71. 

ff arr.2.111 deci.quaeftioms condud.t,qu6d prophctia nou elt habi 

. I tus, hoc taroen intclligeiidumefl deprophetialccundum 

fuam 

Mopriam rationcm.Ad hoc enimquodahquisditaiur prophe- 

M ta>in niequiriiui quocl infitanimc fuxahquis habitUI prophe 

licus n tniu 

pcr 

tormae.vt patct 

dc antiquis qui 

tueiunt prophe- 

ti. i.iic talihabitu, ledexhocnoncxcluditurquodquis poflet 

i, bere donum prophctiae habituai.ter, prout dictum cft dc apo 

itc .Vndenotanierconcluditfanctus"Ihom.ibiucm,qu6dpro 

phctuproprielocjuendononeft habitus,ide(t,qu6ddepropria. 

lui mtoncnon eftquod fit habitus. 

Secundo praeemincntia prcphetix apoftolorum refpeclu an- 

tiquorum pofletconliderari cx hoccp donum prophctiaecoiter 

rcccptum, prout in antiquis fuir,eft data 

grana gratis tantum,vt 

patct Mat.y.cap.vbi refpondctur.Nunquam noui vos.his qui di 

Wrant.In nomme tuo prophetauimus. Vndc lllud 

Hicro.fupcr 

-vcrbu dict. Prophctare & virtutcs faccrc,intcrdum non eft cius 

menti quiopcratur . Scdmapoftolisdonum prophctiaefuitgra- 

ln gratum facicns, vcl cx ea immobiliter denuatuin. Lx ipfa.n. 

lepletione fpintuflanCti qua iu gratia gratum facieutc fucrunt 

onfirmati , omnium chanfmatum dona ( prout coiter tenetur) 

i bucrur.r,intcr quae donu prophetiaeconnumeratur, vt patet. 

3 .(.' r. 1 i.b.Et lic manifeftu eft donu prophct 12 tn cis fuifle gfa 

ttatufaciens.vcl infcparabilitcr fchabesad cii,& perconieques 

4 2 3 

Additionesin Prologum. 

^f cxpcdiebattn!iatairousexpnmcre,ficut& Chriftus apoftolis di 

j\ cebai: Multa babco vobisdaere,fed nopotcjtisportare 

m,Io. 1 6x. 

Cooclufio igitur S.TIio.no obftantibus predictis obic&ioni 

imeVidcrur tene:.da tanquam vera*,& in fano fcu pla pro fanfto Tho.putans foiuere &. 

no intclleftu thcrx lcnpturx fundata.IIIacnim verba Deut.45. 

a.?^' (urrexit prophcta muior Moyfe, nonhabentttringi vtpo- 

ftiIl.i'ordicit,vfqucadtempusIofuetarir,um, quiafihc, potius 

dixiilct.Nonfiirrcxit vfqueinhodieinurri diem,proutinfimili.> 

luis folet dici.No furrcxit vltra dcnotat , exclulionem refpe-ftu 

fui uri tcmpons,ncc ex hoc cxciuduntur miniftri noui teft.qma 

ilatus ant:quorumin fcriptuns fub quodam feculoquali perpetuo 

fxpe nominantur.vt Num 1 S.d. Legitimumfcmpiternum eric 

>ofrw,quod nonfecxtciulit adtepus nouxlegis,vt patet intucn 

ti,&c. Autontas igitur beati Grcg.diccntis.quod Dauid clariorcm 

cognitioncm habuit eft vt intel- 

quam Moyfes, exponenda 

li"- aturfic , quod Dauid clarius Chnfti modo 

expreliit royfteria 

& i"6oe fimilitcr & prxdiftis, quod Glo.ponit 

Dauid fuiffe exi- 

mium prophetarum.intcll.gendum eft hagiographorum.vnde 2. 

Dauid habc- 

Reg. 2 j.a. vbi tota excellentia illuftrationis lpiius 

tur?diccns. Spintus dommi locutus cft in me &c. ibidcm intitulaturegrcgius 

pfalmiftalfracl. vbi notandumquod nondixit 

egrcgiiM propheta , fcd , in 

cgrcgius pfalmifta quo propofitura 

fat;s innuitar. 

llcplica. Circa circa 

pfalterium Burg. amplius quam alium- 

librum laborauit addcndo . In additionibus autem illis 

aliquem 

quamuis nonnulla videantur abfurda, mancbut tamcn a mc in- 

R ta&acaquxdirectenonfuntcontrapoft. Nam hocopere non 

cft intentionis mcx Burge. male difta reprehcndere, 

ied folum 

poftil.benedicladefenfare contra Burg.inualidamachinamenta.Vnde 

cum m liber a- 

aggreffu poft.dixcrat.quod pfalmorum 

pud Latinos reputatur inter prophetales.quattis apud Hebreos 

contradicit ex facto Beato 

computetur inter agiographa.Burg. 

Hicr. qui Latinus fuit, qui in prologo galeato ponit pfalmos intcr 

hagiographa . Hic dico quod bene refpicienti prologum ga- 

leatum,qui cft prologus in libros Regum,ftatiin ciare patebit q> 

illam diltinclionem tripartitam non allerit btatus Hicro. nifi vt 

oftedat libros ab Hebrxis cotra 

rcceptos diftingui apocryphos. 

Ipfe autem non afleruit lilam Hebrxorum diftincfionem lcd allcat 

corum opinionem.Conftat 

enim iicut 

hagiographa & pro- 

Hagiographa. phetica multiplicitcr dici,fecundum enim vocum proprieratem 

haîographa dicuntur omncs facre fcripturx. Sic accipiendo Bea 

tus Venerandilfima 

Dion.cap.i.ecclefiafticxhierarchixdicit. 

cloquia dicuntur effe qux in tradita funt, &c. Sc- 

hagiographis 

cundo dicuntur vt hagiognpha, 

abufu nominisper Hebrxos 

contra prophetica & lcgalia diftinc~ta,& bcnc Hebrxi hoc noiiii 

nc abutuntur,qma hagiographu dicitur ab eft fan- 

hagios quod 

ftus.&graphos fcriptura,qua(i fancla fcriptura 

vel a iancliscon 

fcrrpca.quod nomen cum iit communc lcgahbus, prophetahbus 

& alijs,per quandam antonomafiam Hebrei fortalfis fpeciahter 

C Dauid& Danielis,Iob& aliorumfcriptisdeputarunr.Similiter 

prophcticus liber fecundii Hug. de famfto Victore duphcitcr df 

Vel quiafcripcusftylo prophetico,fcil.cctdefutuns,vcl natura 

litcr ignotis.vel quia fcriptus a propheta . In prima acceptionc 

& Damd & Daniclis & Iob libri prophetales dici poffunt,quia 

altillimas prophetias ftylo prophctico texuerunt . Secundo mo- 

doloquendo propheta tripliciterconfiderat.vt videhcethtpropheta 

oflicio, Propheta 

milfione vel . 

gratia Cniamuis igitur Dauid,Daquot 

(ntidercmr. niel , Iob & fpiritu gratia 

fuerint , prophetx non tamen othcio 

modij 

Qitarftio 

11 

r>.i. i.; ^ni.licurp 

Mim.us. 

vcl miliioncideo libri eorum inter prophetaies non computan- 

tur,& quia intcr legales etiam propne computan non poterant, 

Hebrxi nomcn hagiographum eis imponebant. lllum igit modum 

Hebrxoruro beatus Hiero. non aflerit nec laudat,led alle 

gat,vt patet ftudiosc rcfpicicnti proiogum eius . Nec valet quod 

Burgen. pro confirmatione fux intcnnonis adducit, Lucx 24.fi 

Oportct impleri omnia quxfcripta furit in kge , propbetis & pfalmis 

deme. NamChnftus nonintcndit pcr iila vcrbadiftinguerehbros,fed 

matcrias librorum. Non enim liber pfalmorum excluditur 

a libris prophcticis.cu in co omiua Chrifti & ecclefix myfteria 

fint ftylo prophctico fcripta . Ncc auclor libn excluditur a 

prophetis , cum fit eximius prophetarum,quamuis non legatur 

nrsiflus ad prophetandum, tanquam ex clhcio.Scd quo ad mate 

rias hbrorum diftinguuntur pfalmi, tk. propheiic lex^qu^ 

tna in 

eodem rcpenuntur libro.Lcx cnim cft matcria de 

agendis,pro- 

phetiadcfutuns cuentibus,pialmus 

de diuinisl.iudibuscainan 

dis.Nunc auterr. in hbris Moyli repcritur lcx dingcns aclus hu- 

rnanos:ineifiiem,rcpentiir pruphctia pror.untians euentUi t.itu 

ros.rcperuintur ctiam in ipliscani.c.i ad pldllendum & laud.niriun 

Dcurn,& iila ju.idam prjcecllfntia dciuuur hagiographa, 

qi.v trcs materiac ctiara repcrinntuf >n pfa|tcno,& quati m tin- 

fua vcrba difttn- 

guiis hb.-is facnt finpturx . Clirittu. igiiof per 

guere \o!uit !:broiuin matciias.noii libros, vt diclumcft. irem 

iii cr:dcro aegreflu poftir.roouil quxftionerrt,an Dauid fuil propheamrn 

cximius.iit d:cit cpod (aiicliis Thom.vuk quod non, 

ied 

424 

fcd Moyfes. Ad quam quxftionem S.Thom.aliquas rfrocs addu- D 

cit. Poitil.non facicns vim de ilta quxitionc, pertraciat rationci 

adduttasottendcns cas non valere.Sed Burg.affumit hic certaroc 

cuaciiarcr rationcs 

poftft. co tra 

potius viaetur cum muoiuerc q.iam dc- 

lan 

fenfare. Ad quod vidcndum tangam fccudum ordinem ra.ioncs 

fancli Tho.figiliatiro, & obiecliones poftd. & fidum Burg pcrtra&abo. 

Eft igitur pnma ratio tan&i Thom.quia Moyfes vidit 

clareeflentiamdiuinam, Dauidnon,iguur Moyfescitexcellen '' 

tiorprophctaquamDamd. Contra cticclumhuiusargumeoti 

ai "-uit poftil.pnmo fic. Ex ep ncmo poteft dici excellentior pro- 

pheta , quod rationem & acTum prophetandi 

cxcludit icd clara 

viiio eflcntix diumx ctt hmufmodi,crgo,&c. Burg.amem dicit 

hancobieftionemnon valere,quiafi vateretinquit,Chriftusno 

poflct clici propheta,quia femper 

clare v.dit diuinam etlentiam. 

Sed huic Burg.obiecTioni refpondet,S.Tho.fecunda fecundx q. 

I .in ad tertium dic. 

y^.art.^ refponfionc argumentum, Ciuiilus 

fuitcomprehenfor & viator,inquantumcomprehcnfor noncom 

pctit fibi ratio prophctix, fed (ol um inquantum viator, hxc ille. 

Vndc fic vclit 

apparet quodS.Tho. pcr Burg.non detcndi.Cla- 

riusctiamdicitidemibidero.q.i76..utic.vlt.in folutionc tertij 

arûmenti. vndc ficut data viiio cxcludit rationem prophetix i 

Chrifto fccundum fanclum Thom.fic cadcm clara viiio exdudit 

rationem prophetix a Moyfe & Paulo durantc viiione.pcr con- 

fequcnsclara vifionullumgradum dicit pcrtinctemad ratione 

prophctix,quod eft propofitum poftil.Ea autem qux Burg.dicit j 

deMoyfearguunteumfuifle prophetisfui temporisexcellen- 

famihans locutionis 

tiorcm,no rationc vifionis clarx,fed magis 

Deiadipfum,&hocIignaturcumdicitur. Oreadoshqur.rci^pa 

N 

lam & non per anigmata : quia prxccpta & legcs ioqucbaf Dcus 

finexnigmatibus.Poftil. etiamluamobieclionem contra primi 

rationem S. Thom. confirmat per 

hoc , quod li clara vifio arguit 

excellentiorem fuit 

gradum proplietix: igitur Moyies extclicntior 

prophcta quam omnes apoftoli,prcter Paulum.qHod S.Th. 

ncgat.Hanc confirmationem Burg.volens euacuare ponit duas 

diitcrentiasintcrhaberefpiritumprophctix. Primodicitquod P 

antiquiipfum habuerunt in quada difpofitione & folo ac~tu,apo 

ftoli autero hîbitu. Idco apoltoli habuerunt donu ex- 

prophetix 

cellentius quam Moyfes.Secuda differentia quia antiqui habue- s 

runt hoc donum vt gratiam gratis datam, apoftoh autem vt gia- f< 

tiam graturofacicnte,ideoapoftolicrantexccllcntioresprophetx.Scd 

eft contra 

vtrunqucmembrorumilliusdiftindior.is 

fapclum 

Thom.Nam oppoiitum primx differentix difputat & co- 

cludir fanftus Thom.vbi fupra.q.r 7 1 .arti.z.per totum,often.ics 

quod lumenpropheticum fehabetper modum patiionis& im- 

preliionis,nonpermodumhabitus.Idemdicit.q.i74.artic. j.m 

refponiioneadfccundumarg.&q.i76.ar.vlt.mrefponlionead 

tcrtium argu. Sed quod addit Burg. quod cpoitoli erant in aftu 

prophetandi quando volebant,quod clt fignum habitus,hoc falfum 

videtur , Nara diclum eft. Dum Heteritisante 

apoftolis rcgcs 

& prxfides, nolite cogitare quomodo aut : dahit enirn 

quid loquamini 

vcbis in illa bora : 

quid loquamini lôri cnim vos ejhs qui loquiwini, \ 

fedfpiritns patris veftri qia loquitur in vobis. Quod exponens beatus 

Grcg. dicit. Vos vcrba cditis, fed cgo fum qui loquot, qux 

fruftra cflent apoftohs promilla pro certo temporc.fi id hicere ra 

tionehabituseffet fempenneorumpoteftate. Oppohtumetia 

fecundx differentix.Burg.difputat,& 

concludit idcm S.Thoro, 

vbifupra.& aq. 176". vfq; adquxitione. 179. tnomnibusqu.x- j 

ftionibus & articulis , oftendens prophetiam effe gratiam gratis 

datam . Nec eit quis doctorum notabiliurn tracTans illud Apo- 

ftoli. 1 . Corint.i 2.. vbi enumerat inter ahas gratias nrophetiam 

enim dif- 

qui exponat illum paflum dc gratiis gratuitis.Ponunt 

feretias mter gratias , qtiia gratia grat um fac.cns folum vtilis clt 

habenti, gratia autem gratis data etiam non habenti, quta eccle 

fix & his quibus direftione opus eft. Vnde puenJe argum. facit 

Burg. arguens,quia apoiloh cx repletionc lpirituffiiiciihabucrunt 

charifmatum dona , igitur iiladona omnia crant gratum & 

cientia,vel infeparabiliter fe habcntiaad illa.Nam fec u J u Apo- 

Matuit.iauteni 

ftolum.i.Corin.i3.illacefl'abuntinbeatitudinc J;: 

non,fedpcrficientur, quiagloriadicif graiixconlumn.iatx,ig?t 

nec infeparabiliter erant in apoftohs coiundta.Fateor quo;! p| 

millionemfpirituffancii illadona fucruntconiuncta grui 

tuitx.fedexhocnonfequiiurJgiturilla dona facla iunt graMta,vel 

non dul 

infeparabiliterconiunclajticut fequitur,aibcdo& 

cedo duiccdo.Nci 

coniungunturinlacte.igituraibedoiit 

rifimileantemitiionem fpintuflanftiapoilolos donagrai 

cis in n< 

n6habuiffe,quiarc2;rctlicum gaudio, eoquod fpiritus 

rninedomim fubijccrcntur,audicrunt dominum d.ceutero.j 

q M ' 

bocn

4 2y 

Add ItlO 

^ ctioncm primam pofti!. adducit, funtcontrafan&um Tho.ideo 

A quarrit filuareea, vndefanctus Thom.ea faluari non vult. Maie 

igiruringreiluseftccrtatuen proeo,qiiia contracum fcntiens 

icc-.jmnonclt,cVc. 

Nuc lequitur fecunda ratio S.Tho.arguitfic.Moyfesprophc- 

10 tiamfLiHndcnuntiauit totipopulo,nonlicDauid , necaliquis 

aiiormn.igitur iMoyles fuit propheta excdlennor.Contra illam 

r.uionem 

arguir poitil.lic.Dcnuiitiatio & publicatio cft accide* 

kqucnspropheticamcognitionem,idco non vanatgradum pro 

phetiz.Burg.autemdicit hancobiedlionemnonvalere.dansn^ 

iUmiam de homine habentc tnngnam gratiam & virtutem.quo 

niam illecftcxcelientiorhomine tantam gratiam non habente, 

hcet gratia & virtus non fit dc clTentia hommis.ficque caufi qii 

quc coiequitur fura effcctum, Sed illud no eft fcholafticc diciu, 

lijmhomohabens gratiam,non eft per fe & lntnnfcceexceiicn 

tior homine non habcntc,fcd bene fecundum denominationem 

virtutis & gratix,quz extrinfecusadueniut,fed hoc nihil ad pro 

poiitum,nam gradus rei eft ipfi rei modus intrinfecus.qui per ni 

hii extrinfecus poteft vanari,albus cnim homonon cft magisho 

nx> quam niger.quamuis fit alius vel alter.Omnis enim qualitas 

adueniens variat , ii intrinfecus intrinfcce , & fi cxtrinfecus extnnfece.Nunc 

autcm denuntiatio prophetie; vni vel plunbus 116 

folum eft accidens extnnfecum, fed accidens per accidens ratio 

3 ne propheti?,ideo nihil talium variar gradum ems intrinfccum, 

quigradusetiamfecundum fanclumThom. attenditur pencs 

maiorem & perfeclioremilluftrationem luminis prophetici non 

cx maiori perfeclione prophetz faltem gratiali.Vnde itat nlique 

prophetam eile m gratia perfecliorem, qui no eft perfectior pro 

pheta.vt puta Ieremias fancTificatus m vtero.ncc grauitcr legitur 

peccalle, & pro veritatcmulta fuftinuiiTc dicitur , ideoillc 

propheta dicitur perfec"tior quam Dauid.cum quo ftat quod Da 

uidfuitperfcctiorpropheta,quia perfettius illuftratus.,vt ctiam 

tcnct Burg. Pro confolatione Burge. qui hic putauit perfedlione 

y.ccipi a finc , dico cp (tat Moyfen propter denuntiationcm fuiffc 

prophetam vtiliorem.fcd Damd proptenlluftrationes mcntales 

cxcellentiorem. Exemplumfamiliarc. Sintduodoc~tores,vnus 

cxcellentilfimz hteraturz, alter folum compctentis htcraturz: 

iftc copetentis literaturc; benc przdicat,alter balbuticns non po 

debet cenfc 

tcft 

przdicare , nunquid przdicans non przdicanti 

I ri doctor cxccllcntior ? certe non,fed benc conceditur vtihor,fic 

I in propofito. Tandem fequitur tertia ratio fancti Thom. Arguit 

I enim lic : 

Moyfes confirmauit prophetiam fuam plunbus mira 

I cuiis quam Dauid vel quicunque aiius , igitur fuit propheta ex- 

I cellennor . Contra illam rationem licut 

arguit 

contra 

poitil. 

fccundam 

, quia tahsconfirmatio per miracula eft accidens. Sed 

I 

] Burgen.minus erudite dicit refpondendo ad illam obieclionem 

ficut ad . priorcm Nam facere miracula cum fit accidens extnnfecum 

nonfequens dencceifitatcfpintumprophcticum, plura 

vel pauciora facere miracula , non vanat rationcm ncc gradum 

intrmfccum 

fpiritus prophetiz.Confirmatur, quia fpintus 

facie 

di virtuies ac miracuia,& fpiritus prophetiz funt dona gratis da 

ta & eflentialiter diftinc~ta,idco vnum non fpecificat gradum altcrius. 

Stat igitur excellentiorem prophetam.vt puta loannem 

Baptiftam, pauciora vel nulla facere miracula , & minorem pro- 

phetam ficcre plura, imoftataliquem facercmiraculaqui nun- 

fuit 

prophcta,&cconuerfo cflc prophetam,qui nunquam. 

?|uam ecit miraculum. 

Repl lca. 

42(0 

Burgenf. autem inter alias duas affignat fationes i;iua!idbilibus velalias.hocenim ficbat illistemporibus.quando 

Dauid non fuit capax prophetalium illuftrationum, 

vt puta m fuga a facie Saul , dc qua 1 .Rcgum.j l.a.vel m cura & 

follicitudme quando cogitauit de domo domini conlt rucnda, de 

qua j.Reg-7. vel in peccato dc quo. 2.Reg. 12. & vlr.in talibus 

cmmdifpoiitionibus non eftmens aptaadprophcticasillultrationes 

maximc 1 nt ellectualcs , quiain his oportet animum cfTc k 

fcnfibihumoccupationibusabfolutum. Sed& Moyfes huiufmo 

diinftructioncsin 

agendis reccpit abhominc, fcilicet, Iethro, 

vt patet Exod. i8.Nec valet quod Burgen.rcfpondct ad ratione 

poitil.acceptam cx dic"tis.fcilicet,Thom.Nam excellentia Dauid 

non eft fecundum quid & extrinfecum,fed fimplicitcr & intrm 

fecum.quia fecundum propriam rationem,quia ficut fccundum 

fanctum Thom. Dauid plura myftcria Chritti plcnius & cinrius 

expreltitjita etiam plenius & clarius vidit,qui rroii videndi con 

ftituunteum ineileprophetzexcellentioris fimpliciter fecun- F 

dum propnam rationem prophetz, qui olim ob hoc vidcntes dicebantur.Et 

cp arguit Burg.de Efaia non vrget,quia etli Efaias 

prout dicitbcatus Hicron. ratione pluralitatis myfteriorum dc 

Chrifto cxprcflorum fuit magnus propheta , ipfe tamenillum 

gradum illuftrationis intcllcftualis licut Dauid communiter no 

habuit, fedpcrimagmes vifas velauditas,licut Moyfescommumterprophetiam 

txuit. Maleigiturconcludit Burgcn.proopi 

nione fan&i 

Thom.quia per dicla a fanfto Thom.negata,vt pa- 

tuit fupra.

Hvmnorum 

llbCE 

427 Prothemata inlibrumPfalmorum. 428 

V G V S T I. Liber ifte incitularur 

apud Hcbraos libcr hymnorum 

cft vbi 

hac ranonc ,quiahymnus 

h.ibcntur verba &: latis cum canti 

co quod m pfalmisinuenirur. 

Inciculacur etia fecundum quofdam 

bber foliloqti!oriim,quod id 

vf iieri,quia illud quod aiiquis fccum 

rimarur, &: annllodifcicniii 

a vcricare iibi inccriiispfidcnce, 

f.lil q.nu cif(verbigfa)quc.:dinodubcacus Aug.iecumde 

nariii a ai

429 ProtJiematainlibrumPfalmorum. 430 

% ncrc.vidcns in fequcnti Pauid in perfona Chrifti hunc pfal 

A mumcaputlibriappellafie. 

Hier.In hoc pfalmo loqu'tur propheta,cofiderans dcfim 

ciionem genenshumaniquscontigit per Ada,& cx oppofi 

to prauiidens prophetico fpiritu reparatione per Chriliu fu 

turam,& vtcontrariacontrariiscurantur,vukeu oino reddere 

oppofitu & diffimile priori Ada, quia iicut illc dcftruxiffedfhumanum 

genus per fuperbia & inobedireiam, eodcm 

modo Chriftus per humilem cbedientia fuam reduxit 

qu* deftrucVu fucrat culpa primi parenris ad vita. Er pro hac 

coniideratione prorumpit in laudem illius,dices . Beatus vir 

qui non abijt,&c fn hoc primo verfu notant" trcs mortcs ala% 

pcr trcs mortuos a Chrifio refurcitatos defignata?. pcr filia 

Archifvnagogi refufcitatam in domo patris, defignaCur illa 

mors quam per delcctationcm &confenfum patimurrantu 

in lntcnori . Per fihu vidua? cxtra portam refufciracum ex- 

pnmitur illa mors quam patitur homo,dum duciturin ope 

rationem per prauam deledationem & confenfum. Per La 

zarum iam fcetentem & quatnduanum,defignatur illa que_ 

proccdit ex cofuetudine pratia? operationis , qua prxbemus 

nos aliis exemplum peccandi, &: corrfipimus alios ficut aer 

corrumpitur fetore cadaucris.llogatibus difcipulis diim vt 

quartum fufcitaret mortuum,dixiffe fcmu-.Dimittuemortuos 

I*. 

Jepekre mortuos fuos. Hi funt impenitentcs &. in 

p

* 

1 w 

431 

Glof.ordi. &Nicolaic!eLyra. 432 

PROLOGVS SHIERONYMI 

Presbytcri 

in Pfakerium ,

433 

t G L O S S A 

P S A 

O R D 

L M V N A R I A 

I. 

Eatusrir. -Jc Hilarius. Speciofiflimum hoc,& df- 

gniffimum incipiendortim Pfalmorum S.Spiritus 

fumpfit cxordium, vc humanam ifirmiratcm per 

fpcmbcacitudinis adinnocentisreligioms ftudiu 

adhortaretur,vc facramcntum Dci corporali doccrer,vt co 

munionem glorie^ 

ccleftis polliccretur,vt penam india jde 

jwnciaret, vt differentiam refurrcctionis ofienderet,vt pro 

uidentiam Dei in retnbutione monffraret. 

;: Emhimius&Nicephor. Mcnachus, blcmmida. Pri- 

mus Pialmusapud Hcbrxos & cxteros fineticuloeft mora- 

lis & dogmaticus: nam admonct 

vt diuinis infiftamus elo- 

quiis & lmpiorum fupplicia 

) continet. 

Augufti. Hicoffendicur immunis 

ab omni pcccaco. 

# Arhobius. Vndc fcic beatitudincmperijffc,inderecupcrat. 

Adam in confilio mulie 

ris & ferpcncis abijc. Nofter 

confenfusnoneat mcofilium 

carnis &diaboli. 

( $ Euthim. Bcatus eft folus 

Deus Apoftolo, fcd hacappellationcm,vt 

Deus,nobis mdul 

' 

flt. 

Jt Thcodorct. Apciffimc fuum filium & dominum imi- 

tatus ertquia beatitudine exorfus cft doclrinam fuam diccns 

Bcati paupercs fpintu. 

$ Eufc- 

! 

NICOLAVS DE LYRA. 

P S A L M V S I. 

Eiitus vir. Qtiamuis beatus Auguft.dicat ipfum Damd 

fuitfc auctoremomnium Pfalmorum ,camen 

Hicron. qui diligcntius ftuduit circa tcxtum facrx 

fcnpturx, propter quod m hoc cft magis fibi affcn 

ticndum,dicitcontrarium. ln prologo enim fuper Pfalte- 

riumnominatdccem auciorcs pfalmorum fcilicec Dauid , 

Movfen,Salomoncm,tres filios Core, Afaph,Echa,Hema, 

1 

I & Idithun : Prxcer ctiam lftos dicit , quod plures 

Pfalmus I. 

LIBER PSALMORVM. 

Pfalmus I. 

Pfal. facti 

funt ab ali js fanclis prophctis, quorum nomina ignorantur, 

vndc & aliqui Pfal. func fine ciculo, & aliqui habcnccs ciculu 

non cxprimunc nomina auctorum, vc videbicur infr. profcqucndo.Similirer 

RaSa.fuper pnncip.hb.Pfal.nominat io. 

auciorcs ipforum,fciliccc, Melchifcdec,Abraham,Moyfen, 

Dauid,Salomoncm & Afaph,trcs filios Corc,& Idithun:& 

fic inaliquo dirfcrcaHicron. quia ponit Abraham & Melch.fedcc 

mrcr auitores Pfal.& omiccit Hema& Etha. Quid 

itn videatur vcrius,videbitur in locis fuis profequcndo.Vide 

i rctur 

: rum 

crgo forfitan alicui , quod fccundum auttorcs pfalmo 

libcr iftc polfct diuidi : fed hoc non poteft conucnientcr 

ficn,quia pfal. vnius audons non ponunf fegrcgacim ad 

vna parccm, quia incer pfal.Dauid ponuntur plures dc pfal. 

aliorum,&: intcr pfal.aliorum aDauid ponunt aliquipfal.ip 

fius Dauid,vc videbitur. Ite poft pfal.yt . in cuius finc ponic 

in Hcbrxo, cxphciunt pfal. Dauid filij Ifai.ponunrur plures 

plal.ab lpfo Dauid in ci tulati tanquam ab auctore.Ratio auc 

huius eff; quia fm qucd dicic Hiero.m prologo fuper pfal.a 

diucrlis auctot ibus copofici,poftea pcr longum rps fucrunt 

in uno li.collcdi,& ficuc inucniebancur iic 

fcnbancurrpp q, 

aliqui pfal. pnus facti poftcnus func fcnpci,quiatardiu tueruiu 

iruicnci. Ec codc mo dc auctoribus,quia oes pfal.vnius 

auctons no fucrunc fimul inuenci,nec immcdiacc vnus poft 

alium,Icd in mcdiofuerunc inucnciahqui pfal.aliorum dodorum.pp 

quod libcr iffc non poccft duudi ^m ordincm au 

ftorum ncc ec cemporum.vc paccc cx dictis.-ncc cc matcria- 

, 

ium,quia in dnterfis pfal. &C diucrforum auctorum &: diffatcr 

M O R A L I T E R. 

I Beatus V.Sicut dixi plcnius in cxpofitionc Iitcrali,pfa.ifte 

gtis cft hiiius 1 ibri , faclus ab eo qui pfal.a diucrfis copo 

litos iii hoc volumme congrcgauit ,qui fuiffecrcdifEfdras 

fcriba,qiii cc lcgcm rcparauic fn hoc aut pfalmo inducic ad 

fludmm facrxfcripcurar.QuodquidcftndiumdifcipuJoco- 

uctiii vc addifcat, cxmagilnovtdoccat.Chriftusautehuius 

fctiptu- 

434 

# Eufeb. Cxfar. Hicobpaucicatcm eorum qui rectc vi- D 

uerentbeatumvirumdixit. atSaluator plurcs beatoserficiensbeatos 

plurah numcronunciac. Hcbrxus beatitudincs, 

Chaldxus bonitas. 

# Bafilius. Fceminas ab hac bcacitudine non cxcludit. 

Nam vnavirtus vin & fceminx eft, quando parvcriquc 

creacio,honorque 

& fcrminam crcauiccos. 

fimilis Gen. i .cum didum eft mafcnlum 

j: 

Thcodi)rus.Scrmocumviriscomprchendicfeminas, ,, 

quia vir i. 

capuc cft 

Cor. 

mulicns. 

it, 

b *(kft m w.Auguft.Ord. abijc Adam cum a Deo receffit. 

Sceciccum delectacus ert 

pcccaco.Scdic,cum in fupcrbia c6firmacus 

rcdire non pocuic , nifi per iflum liberacus qui nil 

horum habuic. 

a Cui fuccedunt omnia optata. b Contr 

prol pera & aduerfa finnus. c A Deo 

mregionum dillimilitudine.quamui* im- 

hoc 

pij molirentur, ijuod landabiliu. 

f Coîtatiene. f confcufii. 

'____ 

b 

tEatus virqui non t abf 

Pofitus. f Vt Adam ciui vxoii 

confenlit a diabolo deccptx. 

ijt in confilio nnpioiu, 

Auguffin. AbiicAdamcum Gene.t.e. 

pcrfualioni diaboh confenfic. 

Scetic, dum pomum comedic : 

fedit,dum fe excufauic* mulier E 

quam dedifti mihi me feduxic 

Ad fimilicudinem exulacium, 

qui dum funcin via faciliusrcuocancur, 

dum iam ftanc dirftcilius.- 

demu dirficillimc,dum 

ibi magiftri & dni effecti func 

Remi. Peccatur cogitatione 

adtu & verbis docendo. 

Caffiador.lmpiusin Deum, tambulauit. 

peccator in fc, pefhlens in proximum 

. 

& "Bafil. dixit qui non abijc , 

non, qui non obiit,quiaante obitum incertum nemofehx. 

5 Theodor. Impij funt quinullum Deu.vel multiphces 

colucp&orcs qui iniquicaci affucfcere elegerunt,& vica cor- 

& rupcam F 

ter fcnptis cadem maceria frequencercangicur,&econuer- >iifjolibrL 

fo aliquando in eodem pfal.de diuerfis maccrijs agicur.pronon 

vidcobencqualicer artificiose poitct diuidi 

!5cerquod 

iber iftenifi in quodam gencrali quia primopomcur pra?facio, 

fecundo execucio, & cercio principaliccr mccnca conclufio. 

Secunda pars incipic in pnncipio fecundi pfal.tertia 

in princ.i 5 5 . Lmda anhna mea dominum. Hmus cnim libri in- 

tenciocftduunalaudacio. Circaprimum fciendum, quod 

hic pfal. eft fineticulo in Hcbra:o, & hoc idem dicit Hicro. 

in prologofupcr pial. propcer quod fi in aliquibuslibrisinueniarur 

fcripcum Tfal.Danid : non videtureffe vcrum ,fed 

magisabaliquonefcio quo , pro fua voluntate appoiitum : 

fed magis videtur ifte pfal. eile compofitusab illo qui pfal. 

collcgit,& in hoc hb. rcdcgic,qui fecundum comuncm opi 

nionem vc magis venlimilc,creditur fuifle Efdras, vt fupra 

didum eft,& fua: colledtioni hunc pfal.prxpofuit per modii 

cuiufdam prologi, quitn vcredf pial.aliiscopaginatus,fm 

quod hr Acl.i^.e.vbidf : fuut fcriptum ett pfal.i. Filiusmeuses 

tu,ego bodiegenui te: quod habetur pfaLfeq.qui non pollct vere 

fecundusdici nifi ifte effct pnmus,& merito inccrpfalm. 

computatur ,quiaEfdrasfpiritumpropheticum habuit,& 

ciuslibcr intcr fcripturascanonicaspomtur. Igicurinhoc 

pfal.qui per modum prxfatioms ponitur,Efdras inducu ad 

ftudium facrxfcriptLirx,qux ;n hoclib.concinecur per mo 

dum laudis d uinx.& hoc facic duplicicer.primo excludendoa 

fidchbus dodrinam pcruerfam.fccundo concludcndo 

in cisdoctrinam cacholicam & fanam , ibi. Sed i kge . Orca Proccflut pet; 

pnmumicicndum,quod in dodrina pcrucrfa hic cftpro- " * ^?^'" 

cclfiis:quia primo ad cam audicndam aliquis ab infidehbus ],aDei^^ 

inducicur,& hocexcludiudi. 

1 Beatns Wn.infidclium.Sicuc.n.piccas proprie rcfpicic cul- 

tumlcgis diumx,ita impictas per oppolicu Itudium doctri- 

nx perucifx: llle aut qui fc clongat ab ca, df bcacus beaticudincc^lefti.no 

in rc fcd i fpcficuc dicicPhilofophus i.hch. 

q, pueros L>cacificamus,quanuiis non finc adhuc capaccs felicicacis 

politicx, fcd qtua ad hoc func dtfpofiti pcr conditio 

nem indohs bonx.Sectitidoin doctrinaperuei faalquispcr 

frcquentc auditum habituatur,&hoccxcluditurcum dicif. 

1 Ecin 

fcripturxprincipalis cft magifter , Mat.i j.a. ynuscfl>ua^Sier 

uefier Chrijtus . Etficdcipfopotcftcxponiallcgoncc j.lalm. An eg 

ifte ; Euitenim Chriftusabinftanticonccpcionis virpci fc- chnfto. 

ftusin vircucibus&fcicncijs. Fuiccciambeatusbt\iciuidinc 

clarx vifionis & pcrfcctx fruicionis,proprer quod dc ;pfo be 

nedicicur : Beatus uir. fimiliccr//i peccatum non frat.wcinucn 

tuseftdulus in oreeius. 1. Pcc.a. idcobenefubdicur. 

+ Qui non abiit , &c. quantum ad rnalum confcnfum. 

Et itt 

* 

. ri{C jt

I ?>. dV CêAa. 

fc.j..iJu.M.ir- 

f fuper rnios 

vcl rip.u fiiie 

diui/iuiMJ. 

iilValeat. 

B 

43* 

Gloforclin.& Nicol.de Lyra. 436" 

rupram amanc , peftilentiar qui alios . corrumpunc Rabbi. 

Aucn Azra, & Dauid.Rcichaim infaciabilcs, cupidi. dcnfo- 

res. Rabbi Dauid,fraudulcnci. 

# Tcrcul. dc Pfal. 

Ioicph. incelligi poceft qui dominum 

fcpeliuit,& dc his,qui ad fpeccacula genctu non conueniunt 

namecfi iuftumillum 

vidccur pradicaffe, 

in concilio in 

a In cathedra. dans exemplum peccandi. 

Caffia. chronus regum , cnbunal iudicum ,cachedra proprie 

do&orurn. 

Caffia.quafi icaaic:Vos qui cecidiitis per primum Adam, 

conformamini huic fecundo , qpia beacus p; imo cotrarius. 

b Sed in lege. Aug. Csef. Hic plenus omru bono in fe. 

Aug.No eft laus perfecta fugere vicupcrada, nifi fequant? 

laudada.Quo ordine creucrunc in primo,rcmouent?afccto. 

c In lcgc. Qui eft in lege fccundum legcm agic,qui fub lege 

fecundum legem agicur. Ille liber ,'iftc fcruus. 

Auguft. Ambr. Aliud eft lex qiux fcnbitur feruienti,aliud 

qua? mente confpicitur ab eo, qui non mdiget liccris, 

i< Eufeb. Ca:f. lexnon vmbracilisdimnaverbainipfalatencia.qux 

nacura ance lcgem icripcam pacres obferuarunt 

fermo euangeltcus. 

-}c Chiyft- lexeit Chriftus qui in fe ferc pacris confilta. 

d Vcluntas. Caf. vt non fit cardium laboris, ncc ociofa, fed 

mcditabicur femper. Voluntas fcnfuselifublcge.-Racionisin 

lege:diuinitttts fupra lcgem. 

' 

4 D.Auguft. Hiccftliberumarbitriumhumana*volun- 

tatis.cum de beato dicicur. Et in 

lege domini voluncas eius. 

folia & 

c Et erit. Caf.Hic vtilis nobis dans fructum vita?,& 

obumbrans , Beatus vir. Sed in lege.Ec 

ei it . Plena definitio 

beaci viri. Hec omnia non omni beato viro,fed foli Chrifio 

conueniunc. 

f Tan- 

f Taaijuam. Caf. Secundum fimilicudinem ligni vit quod I 

cft in paradifo,vndc obediens homo comedcrec 

} Orig. lignum iapienciaeit luxca Salomonem, lignum 

vicxoibus qui amplcxancur illa.Aquila legic. Quod clt cra- r 

fplancacum in ditufionibus aquarum, 

auc aia faluacoris hinc f ' 

in paradifum cranfpla 

tata, vndelatroniditum, 

Hcdic mecum 

eris iii paradifo. 

a f Inmurdo. In eft 

ptanaoperationequa 

vUadmortem. b Qma natus inter , peccatoics fed 

nontenuitcumilleccbrafcculi, id elt noluit tcrrcnum regnum . c Operc. d Fcltilcntia eit 

motbus f.re om::es inuadit , & amorc dominandi vix care; aliquu. 

vel cathcd.cft pcrmuola do- 

tjui 

ftiina qux vt cancer frrpit.. dr 1 

a Sunvia peccatorum 

non ftetit, &incathedratpeitilena 

T Docer.do. Confuctudine. b Qnjainvoluntate, ^nonfub.quaiicx triltitia vcl timore. 

c Non htcris lcd fanctitate 

propoliti. 

c 

b tix non fedit . Sed in 

lege 

dcmini t voluntas cius , & in le gc 

a Irofneiis fc aueiiis. Velafsidux. Nonadhoram. b Ad iimilitudineui , uelhomofiet fccundu 

oneiatione uel vnitu* 

fpuituflanifri, fapient ia:,ucl in fimihtudine caims peccati. c Veie ; 

fimiluudmemcurauciitatiscxpicfiione. 

d Chiiiwsuiridiorciteiis. e Perquodadeum 

acccdcie , 

poflumus. 

c > ' 

d e 

eius meditabitur die ac noctc Et erit t tanqua lignum quod 

a Sccuiidnm fapientiam qu* hom incm fnfcepit, UOl fccur.dum fpiritumfanaum, 

uel fecundum 

fluxus b 

populoiuHi. 

Vitam aiteinam. Ecclcfias conftituer. 

plantatum eit t fecus decurius aquarum , quod fru&unu f quarum,ficanimad*i 

a Poftrcfuireiflionera&afccnfionemmifrofpiritu. Tcinpore plenitudinis non eft Uina datusfpiii- icnptUta UTlg.1tus.quia 

nondum quod 

confeffu Iudxorum 

dc Deo ncgando 

eft 

gloriticatus 

Chxiitus. 

con 

fulranrium noncommuiiicauic,lacc 

camcn 

fcmpcr diuinafcriptu 

radmidicur, vbicunquc 

fecundum prefcn J 

tts rei fenfum ctiam 

difciplina munitur , vc 

hic quoque non lic aj: 

liena vox a fpectaculorum 

interdictione. g 

Nam apud fpectacula h 

&inviaftatur.Viascnim 

vocanc cardines . 

balceorum per 

amlri- ' 

j Achan. cempus 

illius, 

tium difcrimina populariumperprocliuum. 

Cachedranominacuripfe inanfra 

ctu ad conieffum fitus. 

fucurum fecu- . 

lum. 

jt Thcodor. aqua- p 

rum irrisacionem flu 

mina fandorum imicancur. 

# Dama. quemad 

rnodum arbor plan 

caca fecus decurfus & 

ipu 

Cum cxaltatus fueio a tcm.ola traham ad me fllll pfuin, ta 

b Id eft.uctbum cius non crit itiitum.cum celum impinguatur&tru 

& tctia naiuil unt. c Scd ducct ad uitam. ctumatfcrtfidem or- 

b 

fuum dabii in tempore fuo . Et folium eius nondefJuct, 6 codoxam,& fcienti* 

vircncibus folijs deco 

racur accionibus Dco placcncibus. 

^: Ephr. aquae iunc piis lachrimx. 

# Chryft. Hoclignum IponfadcfideransdicicinCancico. 

Dixi afcendam in palmam, & ccncbo ramos cius,palmj 

jpfum vocas propter carnis turpitudincm infra , felicitatcm 

autem diumicatis fupra. 

$* Cafliodor. Chriftus Dominus propcercrucemligno 


I Et in via. Ter siationm enim qtu immcbiUtatem importat ha- 

bitus dotlrim peruerfafignificaturtfuia habitus esl de dijficili mobi- 

lis.Tertio habituatus in dottrinaperuerfa, doior,aliorum efficitur ad 

fui & aliorum cafum miferum , & hoc excluditur cum dicitur. 

x Et in cathedra . Di Hebr*. habetur, & in carhedra deriforum 

non fedic. peruerf* enim dotirinx doftorcs fccundum verita- 

temfunt derifores , uerfx dociiinteiriplex 

eflgradus (vt praditlum efl)ftc efl In 

progrcffu fana dotlrinx. "Ptimus 

efi intenta auditio Cr dcuota, quad notaiur cum dicilur. Scd in 

legc , &c Sccundus efl habituatio firma , ideofnbditur. 

4 Ec in lcge. per frequcntem enim mcditationem habitus fcientia 

geueratur &firmatur.Tertius efl aliorum injlruclioprofian ex babi- 

tnpro- M O R A L I T E R. 

I Etin via,&c. quantum ad malum actum. 

i Etinca.&c. quiamalam docirinam Pharifeorum non 

approbauit,fed reprobauicvcdicicur, Muche.f j.a. Irritumfe 

ciilismandatum Dei 

proptcr 

iraditionem veflram. 

3 Sedinlege,&c. Non addifccndum ,cum cam pcrfccte 

fciueric ab inftanci fue; coccpcionis vc diccum eft, fcd ad ope 

randum & docendum. Act. i .a. Ccepit Iefusfacere & docere. 

4 W 

compararur. 

g Ugnum. In paradifo eft lignum vicx,lignum ad vicam,& 

lignum fcichcia:bdhi & mali. 

h ^rjuarmn. Auguft. Aqux fpiricuflanctus,fecundum illud: 

Qui crcdideric in mc,flumina de vencce eius fluenc aqua: vi 

ua;,& eft concra a:ftus viciorum . 

Caf. Vel per aquam fapiencia Dei,qua reficicur incerior 

homo,vc ficis aqua. 

Auguft. Vel morcale genus , vc Ioan. Aqu^ mulce; populi 

multi,quia defluunt iti morcem, vc aqu^ in mace. 

i Dabit. Auguft. Darepcrcinccadractonalemfenfum ,& 

ad offerencis voluncacem. 

k Et folium. Auguft. SicutfoliafruccusrcgunCjicaVcrba 

domini promiffiones fuas cuftodiunc. 

folia verba func. 

}< Origen. 

î Eufeb.Negocia qug hominum, vfu excrcenntr. 

* Didym.qug ola diligencibus Dcu cooperacur in bonu. 

4 Cyrillus. antc Chnftum difticilis, nunc via tacilis qu? 

ducicadvircucem. 

 

dicitur Ecclef.t^.c. Qui eluci.me,vicam arcer.habe. Santli cnim 

do8o.funtfacrfcriptur& 

primo ojtendit qualiterfidelibus coccdhur ,fecundo qualker ptruerfii 

dotloribus denegatur,ibi : Non 

fic impij. Circaprimdiritur.Ez fo. 

Fiuxus enimfoLiorum elfignum mortificationis arborum,fed viror & 

pcrmanentia eorum,eji fignum cuidcns viu ipforum. Vita auiemfpiritualis 

m prxfenti babcturpergmtiam vfquead finem continuata, 

&quMtitm ad boc diciturtEi to. id efl^dotlor fidelis dgratia &ch* 

ritate non dcadet , quia inprxmium fui laboris conccditur eiin prd- 

fcnti continuatiogratU , & adeptiogloru infutkro y vnde fnbditur. 

5 Etcrittanquamli.&c, Nam in Chriftofueruntomnium 

flucnca graciarum. Io. i .b. Vidimus enim quafi vnigenitum dpatre, 

plcnum gratu & vcritatis, 

t Qi 0(i /"'/" Nam in ccmporc pr^fcnci dac frudum gratie,& 

fitidum glotic? cribucc in fucuro. 

6 Etfolium. vcrba 

in.lcnjpcuraperfoliafigniflcanturaliqn 

qu< in Chrifto non fueruc dcfluencia fed ftabilia. Mac.i4.c. 

Caltim & ttrra tranfibunt, verba autem mea non tran. 

I Ko 

i 

Ec

437 Pialmusl. 43 8 

I 

% jeHilar. vitearboreftinbaptifmo,vndiquefrutumpr 

tionis vcnientibus fubminiftrans.Hicron.Iudandelo- 

.ia pfalmum interpretantur,melius deChriffo. 

jeAretas. folium,Virrus infita,& Naturalis. 

#Euthim.humil:cas viri vific,&: fpes.CalTio. 1 .fermo ipfi 9 

nullo cafuavericate 

difcedeccf quofolio 

mapocalipf. foliaarbons 

vitq funt ad fanicacemgentiumde 

putata.Rabbi Dauid 

ôSsSnun 1 

- 

tcrpretatur 

Âucn. Efra.fapie 

nfcmpcr virence 

Hebreilcgunc,& q> 

cunque facict proipe 

rabitur . 

. 

uc a Etomnia. Aug.qd 

periingula. 

b Tônfic. Hicdevl- 

a fIdeft frucrus,& filia fafla,& dicta. f Quia, & fi lncrienir.tainen cmnia quaccunque fccicr.&c 

quia.&murseiuscftfalusmundi. b ICiicac-.fum Adx. f Sibi,& membris. 

c fScd. IQnia nihil horuinpoterunt aiicqiii. 

a & omnia quaxunque faciet . 

profperabnntur Ndri fic 

impij, 

b a fCaf.iirrmobilis fitmitas ex repetitione. b fCcdunt fuggeftionibus , quia fkift finc humorc gratia; Dei. 

fQui prius conglutinams in Adam ante peccatum oleo manante a c 

capite Chri;to,nunc autcm arefaclus. 

eft. fAd fimilitudinem. fIdeft fuperbia,quia inflat,& alta 

petit 

b 

n ' 

efiquia diueifa peccata diuerfis pcnfspunientur.&rexhac D 

limijirudine dicirur.Rcfur2;uncDuc 

Du * fo"*- 

refurrcetiones.Anim^ 

a pcccatis 

in . prefcnti Corpons,a morte ln ttlonM - 

futuro, qua fiec 

impaffibile, & immorralc. 

# Theodor.Mulca cum diligctia cun&a S .S.percurrit,no 

enim dixic norefurmpij, 

fcdiniu 

gcnt 

dicium non refur- 

n fic .>Jii u ^ > J^ff* proiicit vejntus a facie 

ftorum,&iterimpiorumperibit. 

tione iniquorumad 

uerfos terret, horum formido gratiora facit praroiiffa . 

jc Afacie terrx. Aug.Scabilicacisererne^quiavchec terranu 

mt,tk continet hominem , ita illa interiorem . 

Thcodor. duplicatanegatione diuerfitacemclariorcm 

k-dcmonftracquidam illud,non fic,addideruc,nequchebrai- 

Kamodo babcnt, ncc quifquam mccrprcs admilic . 

W êEufeLxfmpij imaginemrerreniferunc. 

rcr Paulus 

df apoftolus eode modo , prouc m in 

glol. pfalcerij prplogo 

habctur . Ecraciohuius tft/, prophcciaDauiartlp< t} . . 

horum prophctaiu m coi m duulius cxccllebat. Pnmo qma 

. 

D-uid 

E 

F

43? 

Addi tio 

DauicJ finc apparitioe alica ius 

figure^.vel figni fenfibilis vc- 

A ricateitelligib.ledeoceulcis capiebat p diuinareuelationc, 

qd no fic efi de ali js ^phccis coicer diccis excepto Moyfe,q. 

pquafdafimilicudmesrerG capiebacdiuina, uixcaillud O- 

icc. I . 

a.gJ" manuprcpbttaru ajfimilabor SccTo qa a]ij (Pphecaj 

pbfcurc,& quafi p znigfhaca dc Cbfo ^pphetai ut. vnde fup 

iti illud yfa.lJ.Tcntbrofa aqua nvb/bus aens. Gl.obfcura doctri 

na in didis . Dauid 

(PphetarG 

aut prout dr in glo. 

in ,p]ogo 

pfaltc.de incarnationc,dc paffioncdc ^tcrna gcnitura Chft 

euidcciflime difleruit.Sed pftat,q, 

h.c duae cxcellctia: ,ppbc 

tandi inucniunt' m o pfal. non inciculanr/ipli Dauid,ficut in 

ipiis,q Dau;d inciculanInpfal.n.a.f..f^T.g*. cj. pfal.no 

intitiilat ipfi Dauid exprefle 4prcbac"dc gcncratione a?terna 

Chf i,cG dicit.Filius rnc.es tu,ego hndicg, 

.^-.Siniiliter dc rcgno 

Chfi a Dco pftituco,cG df aiit 

.Ego tonfli fum rcx. Similiter cc 

dc Chrifii 

plurib.ali]s mifterijs , vfTatius patcbit 

in feq.pfal. 

cam in in additionc & hoc finc 

poftil. cj. , apparitione 

alicui* 

figura?,vel figni fenfibilis,ficuc fil alijs pfalmis,ipfi Dauid Ititulacis.Hoc 

idepacctin quamplurimispfal.inticulatis filijs 

Corc,5c Afaph,& alijs , prouc cft manifcftum difcurrcnci p 

fingulos.Pan igicur rone Afaph,& filij Core,& huiufmodi, 

dcbcrent dici prophctx pcr excellentia,& egregij pfalmifte 

Ifrael,ficut & Dauid , quod cft inconueniens,& contraoes 

dehacmatcrialoqucntcs,tam Hebraros, quam catholicos. 

Sccunda ro eft.na ii pfal.non habcns titulum,non det ipfi 

Dauid attnbui , prout fupponunt opinantcs in hac parte p 

be.Aug.pari rone oes,qui finecitu.reperiuntur,non funtDa 

uid attribuendi,fcd hoceft manifefte falfum. Na pfal. 104.3. 

incipic:C?o/i?eiwii dno,& inuocate nmen cius. &i pfnl.9 y.qui in- 

cipiuCantatedno omnister. func lnpfaltetiofecGdG Hebraica 

veritate fine ti.& tn eft manifcftum, q> eoru auctor fuic Da- 

uid,vtpatcc.j.Par.irf.vbi ifti duopfal.piunctiattnbuuntfipfi 

Dauid.prout et poft. ibide dicit , & pari ronc et dicendu cft 

de alijs pfal.titulu non habetibus,q, fiint ipfi Dauid accribuc 

di.Tcrcia ro eft. Na fi pfal.qui alrcn pcer Dauid inciculatur, 

non detattribui ipfi Dauid;, ûit fupponunc opinates in hac 

** parte p be. Au. par*rone oespfalt;alrjs Daiiidiixirtsi]*t>yfed 

hoc eft t'alium.N&yfa\)7*.%inc)fnG iWtflftla 

tur Salomoni,&: no Dauid, & tn autoripfius^ftl;

44i 

\ aliqfi mulcos. Primo modo afcripfic &afcribi fecitcopofiTo 

ribus, fccundo modo n6,]a in cnumerado plures ticuli fuif- 

B 

fencfacti immoderati &ccdiofi:igic'illos pfal-compofitores 

ipti Dauid canc principali afcripferunt vtrobiq; fm exigentiam 

matcria? pfal. Ad f ttm dici poc , q, Moyfi vel alijs prophccis 

ahqui pfa'.afcnp:i func 10 non,o, ipii eos fecerunc.fed 

quia materia eorii iif.s eft matene que in libris ll- 

,pphecaru 

lorti continct*. Ciu hic modus cocordandi fanctosdoctores 

non p!acuenr,vidcacde modis pocionbus .Si quisaucfequi 

volucric opinionc B Hier.fanditace B. Atigtif. fcmpcr faltia, 

protic facit poftil.ad argumeta Bur. r poter ficititer riidcre. 

Cuni cnim Barg.arguic, q> ii fiLj alij Core fuiffenc auctores. 

lo.pfal.cismticulacoru.Afaph n.Moyfes iz.Hemai vimis, 

Ethan 

G L O S S A O RDINAKIA. 

a Tfal. Modulacioque fic percactum de.echordarumcft 

bona opcratio, qu.cficper obferuaciam dccem mandacoru. 

b D.mid. Caf. ManufortisvelpukherafpecfuChriftuseft, 

qui aereas debcllauic poceftaccs,m quem &angcliprofpice- 

rc dcfidcrant . 

# Ongcn Cum in exen>plaria 

Bcbraica incidiflemus m alccro 

quidefecundi pfahni principiu, 

vc hic,inuenimus,in altcro vero 

primo 

eoiunctu fuerac fccundu 

opmione Gamaliclis qui ad cxplendumnumcrum 

150 addir. 

phimum qui iic incipit.Pulillus 

era. Et inactis Apoftoloru illud fillusmeu:cs tu-&c. diclucft 

Pfalmus ii. 44* 

Ethanvnius,fequicurDauidnem efleiliispTusegregiupfal- D 

tem . Riiderur q> non,fcquicu!\ quia ocs refiduos compofuic 

Dauid,qtn func numcro d ta) liet io plures oirinib. & diltribuciue 

ck colleitiue.tt quia exccllei icioi i modo vifiones vi- 

di c macerias pfal.qua alij.Scd cp Bur.arguic de pfal.linecic.ad 

hocpocefidici, q,illi debcncactribuiauctori proximi pfal* 

pra?cedencis.FLtidcapJak;7.& 98. quinon habcnt titulum, 

atcribuuncur Movfi, qu; lecundunn Bcacum Hier. eftauctor 

pfal.87. Secundus pftl. qm eft iincticulo, attnbuicur Dauid 

propcer auctonratcm fcripcura?, Acf.-f vbi tanquam pfal.Da 

uid aliegacur. Per idcm refpodeturfacilueradaliasraciones 

perBurgen.in plerifquclocisfactas pcreum contra beatum 

Hiero Et hxclinc dicia mclioniudicio faluo. 

Cecerum gieca cxcmplar^fccnndumeflefignificant. 

ni 

myfticc dc corporc fuo myftico . 

qd* eft 

&: Gcntilcs 

(j mulcipliciccr fremuerunt Iudqi 

rcfurtcctionc&afccnfionem Chrifti adca:los,vt patct 

in AdiLvis apoftolorti,&: kgcndis fanitotu . Sic igitur cxclamac 

mini.i.vnclus ex ordi ationc em: & ftc veneruntcor.tra dominttm.f. 

ad deflruendum eius ordinatione. Dii umpamus vincula eorum. 

fecundum bmc intclleclu>n,vcrba fmt Tbiiiilhivoritm ftipfos exbortantiu 

ad beiiandnm contra Dauidfie regnum eius i>,dicetcs: Dirumpamus, &c. Qm habitat 

in cclis. verbu efl ipftus Da/ttd vflendentis, qi virtute ittu nafueruntfujtrati 

ab tnteniione fna ,qnia cius vhtntefuerunt debellati , vt 

bab> tur.i.l{e.$.& ficfttcritt ab eoden/t. Tucloqueturadeos in 

ira fua. vindicla,quttfuit 

iocutio 

dniperfiCium.vude fnbditm :Ego 

autem conflifum rex. ln 

Heb.babetur.Ego aut cofticui rcgcm 

mcum. & fcmtdtm hoc efr vobit domini loquentis 

dc Dautd tnun- 

tio in rege dc ordtnatione dhi qnaft dicat domiaus Tbiltflbxis.-fruslra 

nittmint contra regem D.mtd quem infittni,quia non poteflis reftiicre 

mexordinationi. Super Sion moncem fjnctum cius, qu:a leru- 

faiem crat metropolis in rcgmslfratl, & in monte Sion crat fortalitiu 

iiiius ciu.tatts & doius rcgi*, & ibifut ten/plwn xdificatitm diuin 

cultuideputattm. Prardicans prarccpcum cius. I Heb.babetnr. 

NarraboDci praxeptiiuc] itacucum. & efl prinvipium vcrjus 

fequeatis , & fimditer ett tn transiatumc Hicr.iuxta Hebratcu: q>tod 

exponit Iâb.Sa. vtfit verbnm ipfttts Damddiccntis Dominus prxce- 

pit mibi vtenarrc atiit illid qno-i fequitnr: Do nin U 1 :tai me. pcr 

reuelationem: Filiusmeuscs tu. i.amicabiUs ficut filins. Ego ho 

diC genui tc. L>uod exponit t\a.Sa.IoJ(pb fic.i.magnificKi. te,tbfti 

tuens te princ ipc fuper popuiu lfrael , qni dicttur primgen:tns filius 

metts,& pcr confequens tu fpeciali modo esfiUns meu> Poftula a me, 

quando debebis contra Gcntdes pngnare 

, & dabo tibi vitloiiam : ideo 

fubdittEt dabo cibi geccs &c.Rcges eos in virga terrca. i.fub/i 

cics in gladio. Ec canquam vas figuh confringcs cos. Dtcit !{a. 

Sa.cp b c fpectaUter fuit implaum , quaudo IXtmd fiiper fiUos jlmon 

debeilatos circumegitfcrrata carpenta , dittifitpte cuttris,& tra.iuxit 

eos in typo laternm , vt habctui.t.I\cg.\ i.Lateres autem fiunt de ittto 

ficut vafa figitU. llt nucregcsincelligfte. Hic cbuertit Dauidvabtt 

fnum ad hortandttm reges&tudicrs er potentes terrx,vt attendant fe 

habere Deutn ngem & iudiccm fupcr f , 1 ui dcbcnt fcruircin rcueren 

tia i? timore,t,edeuient a via ventatts ejr lujltnx : & 

rafecundum iflum intcltetlum. 

patitfatislitc 

# Licet 

niatccclcfia. Qiia.fremu. Quarrcbat.n. pcrfcqucndo fidtles 

ccclcfiadeftrucrc,fcd fruftrati fiic:ucinccntionclua,quiap 

hoc magis fiieruc mulciplicaci fidclcs,na vidcnccs vnurri vcl 

paucos martyrcs agonizare & circa , cos ficri miracula ptatisdiuine,in 

magna multitudine coucrtebancmo (plui vna 

ciuit.itc fcd in multis. Itc fa:ii'cnrc pfccucione in vna ciuit.ttc 

vcl rcgionc,aliq.difcipuli fctransfcrchatali6,& iiccxco- 

ru pdicationcipluribus locis mulcitudo crcdctiu augcbat . 

Tom.5. p ~4fl\-

f fonfiiifi inic 

J) 

443 Gloford&NicolaideLyral 444 

: 

}< Ori^. CâtuorgencrahominimicontraChriirumcon- 

fpirarunt Gentes,populus,rcges 

vt Hcrodcs & , Pontius Pilatus, 

principes,proceres ncmpe Iuda?orum,quorum mcmi 

nic.DPaulusinAchs. Aquila,iremuerunc,vertittumultuatifuntrperturbarunc 

Symmachus : rcliqui, fuperbicrunt. 

Qîautcm aGrecis 

dominus app 'llatur 

ab HebraMS dicitur a e a 

C p pM]{ meditatifuntinania. AlHte c 

Adonai, lntcrdum 

Iavtin AHcluya.Eft b 

& Teuagrammato 

qct pronunciarc nc- 

rfarees terra:,&prin 

cipest conueneruj.it in vnumaduerfus ddminum a 1 Saccrdotum Annasoc Caiphas b ^ln vnam voluntatem. c . f Fauttrj d 1 Mc. 

b 

&a4uerfus J 

fas.quod in aurealamina fummi facerdotis fcriptum crat& 

dicitur 

pronuntiatione quidcm 

Adonai , licct 116 ita in nole 

quatuor lfarum fcriptum fic diis,&: hoc ipfum apud Grecos 

crtertur ac irt emendatis cxemplaribus, Hcbraicis characte- 

ribus nomen illud fcriptumc(t,non ijs quidem quib.nuc vti 

mur,fed vetuftifiinvs.Aiunt.n.Efdra in capttuitacealios ca- 

racteres,pra:cer pnores ,ilhs cradidiffe:horu memineris quia 

Tctragrammaton eft in pfalmo priore Sc hic.Hoc veru ob- 

fcruandum, Lxx. c?o i\a. 

Sa.tria habemns .Vnum eJi,nuod doilores Htbr&orum anticjui intei- 

lexerunt huuc pfai.de Chrifia ad Uteram . Sccundurn efl,quod propter 

refbonftonem ad hxrcticos Rj.Sa.

i i^tumhxcdicere.Dirump.imus.Na3cgni,cum di- 

ciWr.Lgo autcm. cr fccudvm tranflatlotttm i/uxvocatur pfalteriti 

gilticanum,eft ve>Onrn Cbtijti hcrnitiis,qtttm Deus pater 

continuit regtmfupiromncm 

creaturam yftcuduviquoddicituradHcb.i.a. Quc 

confiituit 

M O R A L I T E R, 

'Mmpamus.&c fubdicui caufa. 

' 

tb.i. nos ttasftres 111 

gloi ia,&eos deijcics 

in gchenna. 

4 tgoautcrr. Hocdicicur m pcrfona futnnu pontificis,qui 

c cft ccclcue in tcrris,& conflnutus rex in fpiritualiljii^. 

t ') 

Supcr ionmontem.\dt.{\ ccclciia.de quomontcdiciturE- 

ia.i.a. tntin noutlfimu dkbusprxparatus mons dornns domini.

447 GloEord&NicolaicIeLyra. , 

A 

Pf_...8. 

B 

, a Toflila. Aug.Ad fufccpr >minispercfnet,-Nie;pro n.ore a Qui non fin i 

Et 

cxultate, 

peccare. 

Vt [ cjiu uat.vid.at nec.Jat. b Q^_a timorDci non c : inilcr.a: fed gjaclij . 

c "J Ne negligens 

exuitatio reddaiui. d Et. 1J_t hfng rent fcilicetadueiia. 

in timo^re.&cxultace ei cum trcmocre. 

t Apprchendite difci- 

"* 

in vn-ucrfa ccrra , 

efuncliionem tmUtormi , vt 

tjui 

fcat adbuc . 

iujhts eft,iujtificetur adhuc,& cjui in fordbus eft/urd, 

d n>g^W".Caf.PoceflasChri,virgafcrrca ,peccacorvas 


figu- 

4 fimtliterfua protnotio ad rcguu,ZT ideo boc verbutn nonpoteftintclligi 

de D.m:d,n videiur,maxin,e eurn îpoilolti dicat ad Heb.i: 

b.dtcens. Ad quemenimdixic aliquandoangelorum , filius 

incus cs tu,cgo ho.ge.cc.f .d.ad uumwrct multo minus pc dici de 

Djuid,(juia angciifanch fimtmagis fiii) Deiper adoptione gratix | 

Danid,& xnagis magnificuti ,fecui,dum quod dicitttr Matt. U.b. Qui 

auccm minoreft in reguocaelorum,maior efl i\\o.-het dicua 

turfiUiPtLlob.ua, Cu mque afluterenc fil ij Dei &c. et thfilia- 

tio bic expreffa no potefi in elligi de aiiauo angeloru quantumciique 

o fecud-tm ,yfpoHolum,et 

wlco mi us de Dauid . 

Exquofequi- 

_/< defihationc na urah ipfms chii,quaprocedit eternaliter apatre . 

_ Poftulaa inc.H.c cof /ucnter defcribitur rcgni Cbriftiditatatio, 

qtuficii e)l per btc quod principes terra, & popnli pru magna pattz 

fuppofuerunt collajua ingo Chrifiiper fidemeiobediedo, ttpcrfetlius 

fhuiictentnr ctri a finem mnudi,ticrfum,fccunduquoddicitur,inf. pfalm.iS.a. 

In omncm cer.exiu.fo.co.&.CP-r bocetiampatet, cphicpfalm. 

nonpoirft cxpoi.i de Dauid ad literam vt videtur , quia regnum eius 

non fe extendtt vfjne ad termhios terrd,fcd fuit fatis ftrttlu. 7v>c va 

letftdi.cMur qiiod fcriptura bic loqtiitnr de terminis terrs Jfrael 

vt 

. Tti 

qnia i/los tcrminos non obtinuit Dauid,quia non fuerunt integraiitcr 

obt( nti vjquc ad tempus Saiomonisfitiifui.Tum quia indtfinita vide 

titr vniui 

tquip,jllcrc rfali. 

4 Rcgcseos. Ver bo- dcfignatur poteftas Cbrifliinfnperabitis & 

dt.rndfciMiiXum qnod iLtlum fuerat Dan.y .d. Afpicicbam in vi- 


fione 

i Toftul amr . ] cr pc cicioncm cnim ccclefla: conuerfa cft 

triuiricudo orbis _err__\ 

4 s 1 

/j/i!fw.M,i.;rC; iJiiufliria,nam cctlcfia. fcncencia pro 

- 

hulli ! tarecWu-|ircdecIinarc. 

5 Eihu- i.r, 

; ii>,sp(ffi;r,[ in_clhgiprincipes& p!ari,quiiudi 

:tti.I,! uncipcsin uu p,ialibu:,.c\ pca^ti jn fpiricuahbus, 

J 

uosalfeci.uscedic,cce \ 

nim inyo. pfal. 

dici- 

orcidcrec 

cur . Cum 

COS DeilS , ijiitreb.int _j 

, ipftirr. 

fir cnnaertcban' ; 

s tur ,& recordati^ funt 

9 Dcus adw.ior _o 

(juod 

lo rum at . 

* 

Eufcb. Virgaferrea principacus Romanorum qui poftrj; 

i 

faluacornoftermcei-risvifuse.tjtorcior luic, qucm 

Daniclis a 

propheciaferrcum uuncupauic cu pedcs Hc c bias tcrrcs di- J 

cercc &_ quartum rcgnum .e_rreu, 

rrgni 

dtbita venem 

tio,qma cumfit rex regnm et dotmnus domituttium , y betur . 

4poc. 

\-j.d. Omnes reges potentes & domini debcnt ipfuindevuc 

vc nrari. 

ideo diatur. Ec nunc re.i n. Cbi 

ipjius ifti regiarn makjiatem . 

6 Erudi ixuiii.td'ft fchote vis habere fuperio rem iadiccm otnnia tW' 

re intuentem tfecundum qmd dicitur Heb.+.d .Omnianuda -\_ -;.\ 

cafuncoculiscius. 

y Seruice,HM ei eieuationcrn i t Dett, vnM 

de dkitur exultaUo 

(fn aji extrafaltatio. 

Cum crcmore.H.c a iditur ne dttla exnltatio in 

diffulutione 

ver 

tatur,jictitfaciunt diffolutecantattcs in ccckfta,cnrn tatncn omnis 

tus ecckfiafiicHS ad txutaniium deuotionem fddium ordin, tnr. 

\o Apprchcndice dif. i.fubiicite _>< _ humiliter difciplir.a. Chr, 

lntranstatione vero Hciuxta Htbraicttm babciur. Adontc pu 

fcilicet Deum adoratione tatriJinefitiionc,antiqni Hebi *i dicm bi 

Ofculammi filium.idejifaciteCbriilodebitum homagium, dc cuii 

fihatiimc ietcrna ag:tur tn doc pfal vt prxdiftitm e. f , O" bcnc dicitiir 

Of.uiamini.cy;.... fackntcs bomagxnm bdclitatis alicui,ipfnmofculatur,& 

dc isloejiuio dicitnr,Cant. i.-.Ofculccur meofculoc 

lui 6cc. !{atio autem ditl* diue>fuath in bac htcra eft,quia in Hebrd 

co funt tbi dux ditlioncs squinoc 

t\a\Tcku.& fignat apprebc>idue,cr adorate,& ofculamim,tatne) 

quennus accip'turpro ofculdmini. ./llattiftiojic Jonat bar , & 

gnatdifciphnam a i 

autfequesj'.i,is ccucmctcr pt cbiungi tnplici litcrpdici,cu dit 

bus.quodnon pccoucniccrflcri, nifi fuerincerud>r: dcicgc 

domini,quancumfpcctacadcffciafibicommifl.i. 

7 cTtTK/Vc.r.ccadatis^qaquaco flarus a.rior,caCo cafus 

8 '*f.v///f.j.'f,pcrdcuotioncmin ofhcijs. 

q Cnm rrcwoiT.rcucrcntia' rilialis . 

10 jlpprcbendi difi i.Chnf ti luuiulicatcm.Macce.d. _> 

merfiiia mhisfumft& 

ba.ccr.ic . 

Nc 

, tij 

44? Pfalmus I I 450 

cofiduncineo.Inhocpoft Chriflu quafiapoftolusloquit'. 

Aug.Vcl, me rcgc cufticuco,ne triftemini reges rerr^.expcdic.n. 

vobis vc fub illo ficis.a quo eft tam.fed m ipfos, qui cum dubitatione cogitant iram Dei. D 

De via iufla. idefi,Chrifto fublaci,vel debona 

incelleclus, &c crudi- * 

operacione. 

Orig.cum 

tio,vc non cemere dominemini , fed domino omnium feruiacis,& 

in beacicudine exulcecis. 

5* Orig.Aquilapru 

dences eiie. 

dicic erudimmi progreffum.cQ Apprchedite 

Dfcftioncexpreffit.Veru progrefTum faciens ire Dci eft obnoxius,profcdtus 

eius nuncj parciceps. Sed Iufta,ncc in Hebraonec 

in caiceris 

a QuafipwfidTutB &manimentum3durusomB"w velfi 

non adoretis eum pure,velfi non ofculemini fiUumfacientes ei debitu 

homagium,& ptr confequensjdefl . 

2 Pereacis dc viz.veritatis declinando.Etquia ad talem declinatio- 

ncmjequitur diuinapunitio , & frequenter in prxfenti, qued eslfigmm 

M~~Q R A L I T E R. 

1 7{equando irafcatur dominus . qui fupcrbisrcfiftic. 

2 Ecpereatisde via^&c. dcclinantesad viam miquicacis tortuofam.Et 

quoniam coutra talcs irafcitur,fequicur . 

Cum 

ADDITIO I. 

In fecundo Pfal. Quare fremuerunt %en. Circa matcriam huius 

ad eruditionem fidchum fufficiant auftoritates apofto- 

oruminpoft.allegatef.Hcb.i.& Aft.4. quibusmamfcffc affe- 

{>fal.licet 

ritur hunc pfal.de Chnfto filio Dci intelligi, tamcn hoc non fuf- 

ficeret ad couinccdam Hebraicam infidclitate, quz autoritates 

no.te.minime recipit.Et 16 ex necelTitate literar ailumcnda cft,ra 

tio hic 

quare pfal.non de Dauid nec de 

aliquo puro hole 

poffcc 

inteiligi.Yt aliegationes apoftolorum in locis fint valiprzdicftis 

^zcontraHebrxosquos cocludereintendebat tanquamafcnfu 

literali acceptz.Nec ad hoc fufficit ro poft.fumpta cx hoc aduer 

bio hodie.cum dicit hodie genui te.Nam licct ztcrna generatio 

conucnientius fignificetur,per prclcns tempus, cp non tranfit in 

1 

pr^terituro.ncc fpetStarur futuru ^ per alia t cpora,adhuc poffcnt 

I aducrfati) dicere, ly hodie, non fumitur in hoc loco pro zterni- 

1 tare , fed 

pro tepore propmquo tempori pfiti,prout frequentius 

j&communius accipiturin rotafacrafcriptura. Et quodaddit 

lpoft.di.quod cum gencratio ipfius Dauid & eius promotio ad re 

ignum iam tranfierat in przteritum,idco dc ipfo Dauid non po- 

1 

terat verifican ly bodie,&c. non vf valcre.iNam fzpe in fcriptu- 

jiisfaCrisjhodieaccipiturprotcmpore pr^tcnto, vcl permodum 

Irecapitulationis.vci mfiurando rp nona longiflimis przteritis tc 

Iponbus illud de quo agit , tranfiuerat , vndc Deut.y.a. Hodie te 

\tlegit dominus in po.pe.cu.&c quod refertur ad tempus dationis 

"egis,q>iamtranfiuerar per40.ann.fere inprzteritum,cV ficde 

itnultisalijs.Vndenonobftanterone przdicla poffcntaduerfarij 

intelligere lllud hodiege.te.dc promotionc Dauid ad regnum, 

qoodticet przterita, non tamentammagnum tranfiuerat tps. 

Et'ideo eft oftcndendum quod hic pfal. ex neceftitatc Miterz de 

Chriftointelligatur, & percofcqucsquodallegationcs apoftolorucontraaduerfarios 

dehocpfal.fintefficaces.alitcr vf dicen- 

dun).Adcuiusdcclarationeattendendum,q, Deusmultipliciter 

df pater in facris fcripturis refpec"tu crcaturarum/fimilitcr & ge 

ncrare fecundum quod diuerfimodc reprzfcntationem fcu fimi- 

litudinem fuam in creaturis producit . Quia aut per folam crea- 

tionemfecundumquamiusvcftigium in creaturis rcprzfcn- 

T ur, & fic 

intelligitur 

illud Iob j8.c. Quis efi pluaut , pater 

aut 

quisgenuit ftillas rorisiAut fecundum fimilitudincm imaginis, vt 

mcreaturarationali Deur. j i.z.lpfc eflpater tuus.Et inf. Deu qui 

'KiuitJercHrjui/ii.Aut fecudum filiationem adoptiua per gra- 

WtTtKo i.c.Sumusfilij Dei & btrcdes.Aut fccudum hzreditatc 

8; 0n* iam po{Ieffam,vt ibi.Gloriamrinfpc filiorum Dei. Ro. 5.3. 

^'rcaa>c6fidcrandu(pinnulIopditorummodorumintotafacra 

fcnprtira Dcus df pater alicuius fcripturz 

in fingulari , nec 

a 

'iquamcreaturampuramfingu!aritergcnerat , fedtantum jn 

v 

nmerfa]ircrpcclualicuiusterminic6is fpeciem fignificantis vt 

n fupradiftis,fcualicuiusmultitudiniscolleftiue,vtExod.4.e. 

F 'Hut meus primogenitus Ifrae/.quocfrefertur ad totum popu ! um. 

'.itio autcm huius eft, vt amoueatur animus legentis ab crrore, 

ne 

4 euangelicam. 

* Nicep Cum principes,erirm fubditosalloquitiir. 

* Cynl.Cum fapiunt,qui regunt,& qui reguntur. 

c Cum cxarfirit. Caf.Modo non ardec cmn cafcigac vc patcr,fed 

in fucuroardebir,quunihilpaueiuia;in futuroeric. 

d Inbreuiira. Quianonfingulahorum fcpaiacim,fcd fimul 

omnia difcucic. 

gnum diuime clcmeniis. in illis quifuflincnt patienter , idcofubditur . 

3 Cum cxar. inferendo vindiclam inpncfenti,& bcne dicitur in brt~ 

uifluia breuis eft omnispma prefcntis vitxrcfpeSufutur* . 

4 Bcati omncs qui. 

in 

affittlionepofiti non franguntur impatien- 

remuntrationem vit* 

tiafeu defperatione t fedfiducialitcr expefiant 

futurA . 

3 Cum exarferit in breui.i. punitio quc, aliquando venit repente, 

& improuifo,idco fubditur . 

4 Beati omnes qui cofidunt,&c.IRi funthumiles & rcfti, nondc 

faftumundi.fcd dedominoconfidcntes. 

ne fortc quis creda t Deum gencrarc feu here filium in puris crea 

turis per generarionem naturf fccundum quam filius cft de fub 

ftantia patris , vndc Aug.fupcr orationcm dominic5. Noh orarc 

dicendo.patcr mi,fo!ius Chrifti fingularis cft nobis vero 

pater , 

omnibus in communi,illum enim folum autera crea- 

genuit.nos 

uit,h;c Aug Patet ergo qua Apoftolus cflicacifsime ex necefsita 

tc liter^ argucbat Heb.i.b.di.f/.'. .aliquado angeloru 

dixit. Filius 

meus es tuêgo ho.ge.te. q.d. 

Scrutamini in 

fcripturas quib.nuqua 

inuenit Deu alicui 

pur^ crcatur^ I dixiffe. Filius meus 

fingulari 

cs&c. ncc 

cja etipfis angeliSjqhcct fili) Dci dicanf incoi.Vt lob. 

I.nunqua tii fingularitcr alicui eorum dixit.f ilius meus es ra.prc; 

fcrtim cum hac additione^cwM/ te ,quq exprimit modum filiatio 

nis etiam per generationem.Ncc obftat illud q, legif.i.Reg.y.c. 

Ipfeerit mi.infi.&c.qae, verba ad litcram de Salomonc intclligu 

tur,JlicetdcChriftoprincipalius,namdiccndo.mmi.i/.manifefte 

denotatur filiatione illam cffe adoptiuam Adoptio.n.eft, 

acceptio extrancz pcrfonc in filium, non conuenit nlio natu- 

4J 1 Add tio R eplica. 452 

w ij $ abapoftoiovincuhiro 

dicitur,ad Eph.4.a. SoHcitiferuarevni. 

A/wr/ttJWi.^.Itemhuiufmodiadiierfarijintendebantobcdic 

tia Dei & Cbr.fti eius a fe & toto vqmerlb fubtrahere , qux tuic 

coromums nucntio perfequentium Cbrifti & fuoruro.vnde & m 

perfonaeorum pd\.ait.Etpro:icia>nnsa no.iu.ipfirum. fuguro n. 

lex euangcl.ca pofTet dici a iroigo gs.cit.n. lex amoris quc adiro 

Uiccmhdelesingit,vnde Mut. u,d. Toiliie iigHt* mtum fuptr 

yoj.vnde&huiulmodtaduerfanjucutvinculum vntatiscUeiltiahsindiuinispcrfonis 

&\monis naruns Cb'"" 

perfonalisin 

dirumpere pci tubuctuoncm fidei conabantur, lic eti-m vnitaic. 

cccleiiaiticam a fe 

proijccre 

nitcbantur, in oomes 

quibus pertecutionesquxadgcrfusdominum 

& aducrfus Chriftum c.us infurgunt, 

virtuaJiter includi . 

polfunt.vt patet 

intuenti Scd quia 

babstauri cM.i.incorporaminifilioper ofcuium.n. 

vtdicit illud 

gio.fuper Can.I.a. diucrfa corpo- 

Ofculeturme,&c. 

ra coniunguatur,quod defignat vnionem corpins Chri myftici 

Et Uc fim- 

juxraillud Apoft i Cor.t ith. 0?s vnum corpusfumm. 

pl.c.ter& propriefilium f Chr.ftufui fidelcs ofculantur perofcu 

Jum.n.homag.jdequoloqu.tur poft. nondiciturqu.s fimphcij-cr 

al.um oicular>,fed fecundum quid.f.ofculari pede eius yel ma 

num.Decimumq p$na eorumqui filium CChriftum incnr- 

per 

porationem non ofculatur eft duplex. Prima in hac vita per caret.am 

grati*,qu* eft p?na contrafta,* hoc cum dicit . Tereatis de 

ria Hta. Tales enim a filio feparati pereunt a Chrifto,qui cft ve- 

ra i/ia in prxfcnti : Secunda vcro eorum eftinflicta f. in fu- 

pcna 

fujo^fpiritualirercummfinajiiudiciq tradunturin igne ?ter- 

innuit 

num.vt ihi.lti-roakdia: , &c. Matth.i^.quodnotabilitcr 

curo dicit.Cum exarfent in brcui ira cui nolucrunt vni 

eius.i.filij 

ri.qui veniensadiudicium tn forma ferui ^loriofa , ternbilisim. 

pijs apparcbitTecundum Augu.fupcr Io.Et dicit >n bre- 

propric 

ui.Nam iudicmm finale cV fi maximumfit & innumerabiliu fup 

dcfinitiuum , breuitlimum tameneft m 

poliforum.&caufarum 

de: crminuione & exccunone lcntentiae,iuxta illud Apoftoli.ia 

naomento& ini&uoculi &c j.adCor. I t.e, 

11 E P L J C A. 

In pfalm.i.poft. argmt contra Iudaeos ex circumftantijs lite- 

raegenerationcmhicexprctlam 

de Dauid vel creatura alianon 

potT- intellijgi . limg autem illam rationem paruipendens quali 

Judatis pon concludat promittit aliam rationem , quae vt ipfe di- 

cit ex neceliitatebterae debeat concludere Igdaeis 

, . Hicpnmo 

C videiKlumeft , irrationabiliter quomodo Burg 

moueturcor.rra 

^ 

ratw.ncm poilil. Seinndoad'o!trndcndumeft,quodratioBurg. 

, ouam enam nec 

promittit purp plnlofopho, minus Iu- 

pertinaci 

d.coto.iclu dit , ''-Quoad prnnum Butg.dicit rationem poftil.non 

valete , qumdo ex diftohuius pfalm. Ego bcdic genui te , probat 

. Et 

xternitapcm generationis.quae n.iuidconuenjrenonpoteft 

p:ititquodpoftil, arguat aeicrnjtatem ex folo aducrbio hodie 

& noluit aducrrere quod arguit 

atternitatcm ex coniunftionc 

yerbi prarteriti tcmporis fcilicet,genui,& hodie.quodelttempo- 

ris praefentjs ,qux coniijnclio nulli creatura: couejiire poteft.pro- 

Ut oltenfum elt circa/?.ca. Exod. 1 .in correftotio illius difti . Ero 

qu ero . vbi ditlum eftquodomnecocxiftensomnibusdifferenttjs 

temporum & fimul nccefl.irio 

eascomplefteseft 

aeternum, 

(fd Deus foluscoexiftitomiii differentiae temporum,& eftfimut 

pomplcêns omnem hu:ufmodi temporum diflerentianvgitur 

folus L'eu5 eft atternus , puto infidelem non pofle negare 

maio- 

Kro,iTJinoratcmpj:obaturcirca.3.c.Exod,allegatumperl|ttcraro 

ramfacrxfcnpturz&fanaosdoaores.ibivide. 

Iranou uult P 

folo aduerbiohod.e.fedexaduerbiotempo- 

poft.luc arguereex 

ris ur3efentis,& uerboadiunclo praetcriti tempons. Cum lgiur 

, 

iHatcmpora innullacreaturaconcurrant & nnlla creatu.aUmul 

illis difTcrennjs temporum coexiftat quod folus I )cus eft ta- 

1,$ dcquo vtruroqucumul 

verificaripotcnt, igiturr.lagenera- 

tjo in hoc pfalm.dcfcnptn pcr hodtegcnu: ie , nulli crearurx con. 

ucnuepotert.perconfcqucnsnccipliDauid, quxeftconclufio 

quam intcndit ratio fua turiic.ens contra ludxos, 

poft.Eft igitur 

& ita de loio Deo potcrt cxp^m illud Dcut. per Burg. alkga^ . 

Doromu te ele-it, vt verc pp coexifter.-. .am ctern.tatis refpedlu 

omniumtemporumDeuspotcntdicere vere propr.e& iimul, 

hodie elcgite , non creatura quxcunque, fed vcrc & proprie & 

fimul oportct d.cerc creaturam, hodie eligo te Irrationab.l.tcr 

iîtur Burg.motus eft contra bonam raiionem poft.Quoad fecu- 

dûm Tidcndum ett quantumconctudit ratioBur.quammultura 

ma^nificat , poncns vim rationis fux in co dicitnr . Filtut 

quod 

musestu. (V vtdicit,nullicreaturxrefpcfluDei-conuenirepor, 

,e,tur nec ipl. Dauid,quod iic declarat. Nam f. in fcn- 

rcpenaiur 

pturis q Deus dicatur creaturc vcl crcaturam,vel 

patcr generare 

c reatura fihus Dc. hocfolum intclligcndum cftinquodam ge- 

ncrali,noiun fingu!ari,probatur hoc per d.dum Aug.d.cenm.cp 

r.cmo debet dicere Deo,pater mi, quia 

hoc dicerc lolum Chr.tti 

eft.fedhoroinesdebent dicereincommuni,pre-wo/7e,iart.Sed 

ouamu.s hoc diftum fit faiiscatholicuro.tamcn no conuenit pertinacern 

ludxum. Tum quia 

no fundatur in hterx hmus ncceth- 

concluderc ex nccclhtatc Irx . Tutn 

tate , prout Buig.proroilit 

quia vis fux ibnis eil Be. Aug. cu.us diftum non grandipedit ludxus 

Tu quia ex nccellitate huiusliterx non habetur q, (cr^pturx 

fonantcs dcum patremcieaturx: & creaturam filium dei folu 

deantinteil.siinvniuerfalinon infingular. , &cj,Deus gnau.t 

crcaturam folum in vn uerfali refpeclu al.cuius tcrmini corounii 

fpeciem fignificantis, fcurefpeftu al.cuius multitudinis collecti- 

ue IHud inqua dictu non conuincit purum pliilofophum , multo 

I 

ludxuro,cumnon iit d.dum.art.hcipfe.Nam 

rnmus pertmacem 

fecunduro principid theologi.cV philofopht.poteftperfuaderiop 

pofitum.Omn.um.n.vna vox eft.cj, aftus funt fuppofitorum ita 

\& patlioncs-.cum ig.tur gcnerarc, & generan fint aaus & palsio 

erunt fuppolitoru.fuppofita aut funt (ingulana,& mdiuidua, ;gi 

tur rcnerans 5 ^" er:,t iud'!"^"" Scd Deus gencrat crcnturas 

fecundum fcnpturas Iob.^.Deut.j 2.R0.8 & multis al-js locij, 

ieitur êncrat eam fccundum t6

V3 Pfalmus III. 

GLOSSA ORDTNARTA. 

A a Tfalmus.dc paflione & refurrectione Chrifti.Filius Iudas a 

mio ftigir,cii illo difeedete cum cetens in moncem fecefs c 

Vcl pociuscu menceeiusfapiecia Dci defcruiC,vc cocus effec 

" * 

diaboii.,quedeferaofugappcelericace dicicur. Vndc. Q>od 

facis,fax citi 9 . cui Chri 

frus p.iccm exhibuic, 

vc& Dauid fllioini- 

quo vnde , pax patris 

dicicuv.Iudas vero vc 

Ul 

Abfalo rjlc 

fufpenfus intcrijc 

. Proponic duas 

parces oppoficas.Vx 

Chnfh quafi admiratis,cum 

adfaluadum 

Vcnir . Domine quid. 

PSALMVS 

III. 

b Y*\Omine quid. 

' JL/ Caf. Primus 

r pfabnus de his qui 

brcuiccr de pafsione 

B & refurrcctione facit 

cotra cos & maxime 

' 

PlalmusDauid cumfugeret afacie Abfalo fifij fui.i. Rc . i; 

Pialmus 1 1 f 

* Cafsiod.cffquefcrcfimileinicicum fecundi. 

fcipulorum Iudas 

|pg* *%?"$> a Vt & de numero difi 

' 

^Qf 4] r\ 

^W-^CT Omine tquid mulnplicatifunrqui tribulac 

474 

penc pfalmi Chnfii perfonam fuflinec fi- eonrra Pu- 

. Terrul.Omnes 

liu adpacrcm.i.Chnfluad Dcum " 

verbafacieuceinrcpresc- 

tac.vc hie Dominc qmd mulciplicaci func,qui coprunuc mc. 

c ^/& propter bocfuit principahs cofdtarius mmn 

ub 

rebelhone contra 

Dauidpatrefuum,& ad mduccndwn popu- 

M O R A lTt IIT 

' bomne quid. Licct iflc pfal cxponi poflet myflicc dc pcr- 

Jccutione ccclcfix ab aliquo tyrarmo apofl aca a fidc , camcn 

WprfensexponaturdcChnfto,cuius figura fuit Dauid 

-rlccutioncm Abfalon fuflinendo, iic crgo in pctfona 

*-nrifti homims dic.ttur ad pacrcm: 

1 

Dommeûid.nm faccrdotcj icriba- Si Pharifci contra 

RPffl infutrcxcrunt , & ad hoc turbam populi pcrfuafcrunt. 

Matt. 

'~ 

uit lcgi Dei. Tacnf. 

omnes.Rcaeinprardeflinacione dicicurdc diabolo & ange 

Iis eius Superpo. Hocert vnumqucmquenoftium . 

Aug.vel hoc loquitur ccclefia m caputcius, inccr procellaspcrfecunonumpercocum 

orbeconftituta.Muki dicunc, 

Chnfcianum nomen,excmgucrc cupicntc s.Xm fflfaki.AU 

ternon fperarcnc ddere cctkliam lacepullul..iitem .fulcc- 

ptor,quia 1 Chnfto fitfccpta&com co cxaltata. Caput.Ipsu 

qui pnmusafcendinncûm. 

* Aug.Quia honunis fufccptio efc verb/m Carofxllum.qucm. 

fic fufccpic Dei verbum,vc finuil cum eo Deus fierec . 

* Caffiod.hocin Pclagianos ex D.Aug.in Enchiridiis . Na 

nemo fincdiuine grane largicace ad bcne agedum futikic . 

Hcbraice.clypeus.Caldcus.honos mrus. Ilab. Dauid,"loru 

in contrarium pro ignominia dittam putac. 

f De mon. id eit , Chrifco auditur oratio ccclcfix.vcl dc iu- 

ftitia . 

* Orig.cur duo h^c hcmiftichia non pra?ccffcriint ? quia 

h?c,quehiccftertur,nocftprecatio , fcd figmficatioprcccs 

voto ftetiffe,precatioenim fijencio fadta eft, 

* Theod.Deusenim vniuerforum in tentorio habitarepu 

tabatur,fi qaidem inde etiam rcfponfa facerdotibus dabat . 

- 

Efych.dc montci.de ca:lo,de alcari, dccordc puro oian 

tisaccipicndumeft . 

Jc Hier.dc Chnfto & ecclcfiaintelligcndus mons. 

Aug. 

lum ad ipftus Dauidperfeeutionem , 

diccbatquod Dauidcrat 

ipft beo 

dicfus propter adnltaiu cum Betbfabce , & hcmicidiu vhijui yric. 

ideopopuiuslfraclcxpit vulgantcr dictre deDautd : Et quifuratus 

tflouem ar , ititerficitpafloicm potetit cffefaluttotq.d. ion . Quetn 

autem vocabant 

Bcthfake,quia ftc vocatunn parabola T^

J 

A 

Bph.j.d. 

* Sda. 

inimieos 

pieos tn nux.llam. 

B 

Glof.ordin.~& Nicolai de 

4W Ly ra . 4 6 

) 

* 

Orig.in Hclw3iVo-,maxfllJ,proquo,viIiatcfci-moijisolTc D 

* 

Aumit.dc moncc idc iuflicia fua.lcgimus.n. Iuft-da tua. 

* 

Euthvm.de fyon vbj ai ca etac,& preicncia Deu 

* 

Caidcus.de moiucdomus .anttuaiij fui . 

a Dw?'. fmillud Ex:neamortuh,&tlluminabittibiCbrtJtus. 

* 

Orig.Dauid ieipfum incrcpas hcc dixic,quafi rcgno no m- 

fiLxx?Wrte.umJfinecaufa. 

* 

-riicod.DfnWiotimH/i/^.i.omnicosroboredcnudafiCafc. 

ristranslaaun . 

,: .' 'w 

* 

Hicron.ancca enim maxillam dixcrat. Dcntes autcim sut 

mgilai.encncquc.pdemomciB ahj^4fcJ.taBi. 

filiccndo diligenccm ul(runidic.m.&cJ*ich.+ .a C Q.rn etam farc.r.s m o 

:. _ . mquo. muuo. cc J vc_ Quiafco_.temOir.em '. Ty - i_f.epWel& altorumqni 

detratliontbus futs 

ior fecutioue ^bfalo,& populus qui erat cum Dauid, & idc: 

rr.Etfuper populum.ve/ hoc dixit Danid in fine hmus pj 

precaniopopulofuomultiplicationem bonorum fpiritu.dium, c~ tcmf 

poralium , 

benediciioncm deff* 

quAfrcqucntcr infacrafcriptura per 

gnatur . 

. ... 

intclitgitur quiltbet 

Myfticc.pcrîbfalonpatrisperfecutorem 

rannus a Chrifium in tnem 

aposlatans fide.pcrfequens patremfuum 

brisfuis,qualisfuit lulunus apoflata,fei qttamtumcunquetaUs potej 

ftatc&muhitudiaefibi adh*rentcfulciatur,tamen finattter da>a- 

tttr,&frcqncnterinpr4enti , ficut luliams apoflaiafutt occijusa 

S.Mcrcurio ad boc per gloriofam virginem miffo,&fcmper i 

ijutur 

nifipceniteat ante mortem,&ad bancfententiam poteft factlitcr buius 

pfalm.lttera applicari . 

deorum & populum pcrcufsic Dcusin uindicca morcis Chrl 

fri" per cxei citum Ro.nanum.Scd quoniam immincncc illa 

dcfcruccioncChrilt;ani,quicrancin ludea, monuu angcli 

cranfieruncinrcgnum Agt ippe qui confederacus erat Komanis,& 

ibi fuerunc faluati,uc in hifto.ccclcfiafcicadicjcui, 

ideo bcnc iubdizur.Domitiicfifaius &c. 

IJcrr ; 

triiui

457 

Addiitio 

A D D I T I O. 

"A In Pfal. ?. Domine qw.d multipiicatU&c. Pfalmus ifte 

duplici 

snfu liccrali debecexponi , luxta regulam beaci Iiid. in 

prino 

dc fummo bon.prouc expomcur a magiftro huius poliil 

2 in prologo i.fnper Gcne.in fecunda gl. videlicec . Primus 

;mm lenfus accipicndus eft ex ipfo cic &: lic rractac de his q 

;ontigci unt ipfi Dauid cum fugeretab Abfalo filio fuo, red 

iens gracias Deo de fua liberacione. Ad quod facis reducitur 

falre pro maiori parce,prouc in pofhlla dedaratur.Sed 

iuia in eodem pfal.continerur aliqua qua: nullo modo recte 

pplicanturipti Dauidinillafugaex;iienci,fed pocius Chfo, 

ui omnia in hoc pfal.concenca proprie & iuxca pnmaria fi- 

;nificacionem litcrxapplicantur: idcircoahusfenfuslicerajius 

pfal.rcfukacpcrfectior primo fenfu,&adliccrapro- 

irior. Concinencurenim in hocpfal. Ego iormiui & foporatus 

$m,&c. quod de Dauid in illo ftacu minime poceft incelligi. 

Nam fopor &: fomnusapud grammacicosdiftinguuncur feundum 

fuperius &. infenus . In quocunquc.n.eft foporin 

odcm elt fomnus,fed non econcra. Na fopor addic ad dor- 

Dauid in 

iirionem,iomni fuauicacem &: quietudine : quod 

la fuga non legicuc habuifte/ed pocius oppoficum.Legicur 

nim. 2.Reg.i7.d. ^{uncergomittitecito & annuntiate Dauid 

centes: ne moremini ijia notle in campefiribus deferti,fed abfque di- 

tione tranftredimini y nefortc abforbeaturrex , & omnispopuius 

licum eo efl.&C infra: Surrexitergo Dauid & omnis populus qui cum 

erat,& tranfierunt lordanem donec dilucefceret.^NuUo crgo mo 

.-> fuftineri pollec , quod in illa fuga quieuiffec & foporacus 

fet . Quocl aurem dicic magifter poft.q, fopor in fcripcura 

Srcipicurpro magnacnfticia,pociushabecur oppoficum. Na 

j 

perilludIob.3$.quando irruicfopor fuper homines,&:c. 

lof.cum ceffantab exceriori actione,inde fic quics mencis. 

xiergoquies mencis compacicur fecum magnam crifticia, 

Bec eciam facit ad propoficum quod allegat poftil.de illo ver 

h Gene.4j.g. de Iacob quafi de grauifomno euigilans, &c. Non 

liim dicic de fopore,fed de fomno,fed incer fopore&: fomlim 

cft differencia,vc dicfum cft . Nec valec dicere quod in 

lia crans lacione legitur:&: fomnum cepi.Nam Hebraica vc 

translatione : vcrba enim omnino 

asrcftacurpronoftra 

uilia ponuncur. &:in hocpfal.vbidicic/oôr^rw /", &; in 

jBquenci vbi dicic & reqmefcam . vnde oporcec dicerc q, doritio 

in h-)C pfal.concenca fuit in tranquillitatc &: quicte,q, 

)n poccit lpli Dauid applicari in ftatu lllius fuga:, vt often- 

Im eft.Secundus ergo fenfushuius pfal.litcralis &: proprius 

. 

II, vc lncelligacur de Chrifto in paffionc, morte, fepulcura, 

&: iuftoru rc- 

irrectione,^ perfequentium punitione , 

unrracione.diciccmm : Domine quidmultiplicati fnnt , &c. 

Jdco emm mulciplicaci func pcrfcqucnces Chnftum , vtet 

rum numeroadiurictus fitinfelixdifcipulus.Coniequenr 

dicit . Multi iicunt animx me&,&c. Nam multi perfcqucnim 

dicebanc : Sifilius Dei eii^defcendat nunc de cruu,& credi- 

Hu.ei, Macch.i7.c.Confequcnter: Tuautem domine fufceptor 

m?us 

GLOSSA ORDINAIUA 

: in finem. Auguftinus.Finis duobus dicitur modis , quando 

jquid dcftnc,vclquandopcrficicur. 

Auguft.Cancicum lxciciam indicac . Pfalmi funtqui caninc 

urad pfalcenu,quo in magno mv- 

-rio vfus cft ^pphcca Vfal.dc moribus 

1 agendu,vc dcfcrancur falti dii &: vaa 

fcculi. Ca/'ci:quia fit mentio de xcer 

aiucundicate. 

Origcncs.Infcnprio ^cw,pra;fefcrc fincm&: vidtoria 

-hrifti , qiu victor iiixta Aquilam appellacur no quia vincic 

nuictum, fed,quandoquidcm eft Dci vcrbum, quia perfuaict.In 

pfalmis a LXX.&: Aquila. in hymnis a Theodotione, 

' Svmmacho pcr pl ilceria qui docenc per inftrumenca hoc 

anticum dictum:cft auccin cancicum vox diccnns inclina- 

a.modulacioarcificium carminis richmice dccancaci. 

' 

Thcodorctus.Infincmfignificatca , qua?prardita funt 

'ngo poft temporc pcrfcctu iri.Nam de rufurredtione vati 

cinatur fub fine. Ahis cft hymnus tnumphalis vidori Dco. 

Hunc 

meus bumanitatis es . 

Repl ica. 4j8 

Nacuraenimdiiiinahumanamfiifcepic. D 

Etgloriamea. Principalis.n. glona Chrtiti fectmdum quod ho 

mo cft cota crinitas . Et exaltans caput meum . ideft mencem 

meam , qua: tanca perfecutibne non . 

dcprimjtur 

Sequicur: 

Voce mea ad dombmm cla7naui,chma.m eni m Chriftus in cruce 

vocemagna emilitfpiritum,Luc.^,' .f.Seqiiitars Etcxaudiuit 

^4two/4Go7*o.narnApoftpluscommemoransclarao- 

rem validum Chrifti dicit : Exauiitus e(l pro f:t:i rencrcntia, ad 

Hcbr.j.b.Qi^r cxauditio mtelligicur quo ad refurrectionem 

&:eHficaciam paflionis.Sequitur: Etodormiui, in crucep mor 

tem,fxpecnim in fcripturisaccipicur dormire pro mori , vc 

ibi : Dormiuit Dauid\cum patrihns fuis.; Reg.2.b. Et de.Sccpha- 

no, obdormmtindomino. Act.7.g.&; iicde mulcisafjs. Etfopo- 

ratus fum,h\ fepulcura,in qua primo requieuic a perfecuciojiibus&opprobrijs. 

Sicutcnim in morceChrifti quajfuicablediffima 

& ignominiofaconfideracur magnicudo pariencic. 

ipfius &: conftanciar, fic cius fepulcura fuic honoratifsima, &: 

oreprophetico talicer pronunciaca . vnde Eh.n.c.Eritfepnlcbrum 

eius gloriofum. ad denocandum virtucem magnam moriencis,quicontraintencionem 

occidenc.um eciam morcuus 

honorifice fepelitur. Sequitur : 

Etexurrexi.&c.quia. tertiadic 

refurrexit. Sequitur : 

3vj> timebomiliapopuli, &c. fcilicetcuftodcs 

fepulchri, quiauttoritaieplurimorum Chriftumcir- 

cundabant, nec valueruntrefurredionem Chrifti impedire. 

Exurgedomine. ideft.fac me exurgere tua diuina E 

potentia.âiuummefac 

Deus meus a corruptione 

fantlum tuum videre corruptionem. Sequicur: .QHoniarn tupercuffifli,&c. 

nam omnes perfequenres Chriftum in pafsione prarter 

pcenitenterfueruntgrauicer puniti, vdatius patetin hi- 

.iuxtaillud ; Et non dimittes p6l-*-c 

auftoritas huius falutis,quse eft proprie di- 

ftonjs . Sequitur 

uina. Vnde:Doi/e/2/i/j.cuiusetfc&useft. Etfuperpopulumtuumbev.ediclio 

tua . Effeclhis cnim pafsionis Chrifti eft 

gratia inprxfcnti , &: glonain fututo, quaj 

nedicho . 

R E P L I C A. 

eftfumma be- 

In tcrtio pfalm. Domine : 

quidmultipltcati vbi poftill.rationc 

tituli, primumcxponitpfalm. iftumdc Dauid inquantum 

fuitfigura Chrifti, dequo principalitcr cxponitur , vt vult 

idepoftill.infuorcpertoriomorali.Burgenf.mouetditficultatem 

vocalem &grammaticalcmdcly./0/>or Xitulus nullam habet hiftoria 

a Infinepialm. Cantici Dauid. apparet futurorum pratdiccndorum 

caufatatumeditumcfie. Nonnullequc 

Hcbrôrumtraditionesnonfine fed Viclori prxnotarunt. 

* Hieronvm. In fincm in carminibus7 J 

/rf//j Dauid.lnfinem. 

idcftinChrifto.IncarminibuSjideft, inlaudibus.Pfalm.Da 

uid,ideft,Laus Chriiti. 

J< Euthym.In finem infcnbitur.quia myftcria refurredtio- 

niscontinet, &: qux ad futurum feculum pertinent 1 &: quia 

ca qua? hic pra:dicuntut,nouerat finem habitura. 

* Cafliod.Vel quiapro nobis,in quos finis feculorum deue 

nit,dictus cft . PfalmusCanticieifcnbitur,quiapriusinuitaC 

ad laborcm,pofterius ad gloriam . 

* Chaldxusadlaudandumincarminibus Pfalmus Dauid. 

PSAL-

N. 

Iocl. 

f fumrnuo- 

ccjieMudi. 

ini.c.prou- 

ro,ora l .,c.$- 

aft.i. 

C 

459 Gloord&NicolaicleLyra'. 460 

iP S A L I III, 

ji f** ym inuoci. Caf.Excplo fui incrcpat infidcles de falfis. 

\^z $ Qnge. Inuocarceftnon in voce|fed inipfonuncunuiaffcthj, 

gcftabili fidc iudicacur : vndc quicunqucinuocauent 

nomc Doniini,f.iluus 

cnc. Tribulaciones 

auce func 

iuftorii , flagella pecr 

cacons . 

Enfcb. Timcbat 

cnim Arca:, Sc populo 

Dci . 

prarberis paticntianimum . 

* Achan. Tribulationibus me cxcmifli > &amplumcam- 

pumdedifli . 

* Hier.Pi j cu tnbulancur, corde dilatantur fpe certa falutis. 

* Aug.Abangufljjsiufticia: inlacicudmcmgaudiorumdeduxifli 

me. 

* Greg. Vitium anguftat, virtusdilatat. 

* Eutby.Deus iuftiti.e mea: qui Abfaloni comparatus iuftus 

vidcri poflum,dum iufliorem caufam foueo. 

* llupcrtus.Idimpietumindifcipulisindic pentecoftes. 

b Dilataftimihi. Aug.Abanguftijscrifticia: inlatitudinegaudiidu 

dij duxifti.vn, Gaudrmus in tribulat.fci.qun.tri.&c.Vri Idicauit L 

fc auditum : um quafi habens in corde Deum ci loquitur. 

c Mtfereremei. Mifcrcus di iutticia St dtlacacione.Itcm,mife 

rerc contra miferias hmus vica: . 

Jt Orig. Eufeb. Dauid voct compos non extollitttr , fcd de 

tuturo folicitus ad- 

Pfalmus IIII. 

fQnafi dicit.Cnnuertimini,& Deus vos exaudiet ficut me.ego.n.de in 

iu:titu ad mltitiam me conucrtens.inuocaui & exaudnus fuin . 

t Vm inuocarcm exaudiuit me Deus iu- 

1 Velfcilicet. b Quam iufcepiib illo.rjma Dcus dedit mihi'. 

diftretionem inuocandi eum . 

t 

i 

5 

hortatur ad Dcu fuppliccs 

acccdcre. 

* Aflenus . Deum 

enim affldue orarc 

debcmus . 

4< Thcodor.Videiu 

} Thcodo.Iufliciam 

fuam dicitt iuftam pe 

cicionem . 

# 

ominl j> Efychius. Opcra 

inigi 

aliquid rogancium jub. vcrtcrif 

in 

4 

ft uiar mea;,in tribulatione 1 dilatafti mi- J 

a Adhuc mifere. c vt 

cocpta pcrftcianrur. 

hi.MifereVemei, &exaudioronem mea i 

' 

a u.Vel.Adi.non Dei. b Vel in adueniu rilij piafente veriuie ieff.it error. 

(ûi vurationc diiîu.Vel.Adi.non Dci. b Vel in aduentu nlij ptaiente ventaie ceuat error. 

filiiho^minum yfquequo t vt 

grauicorde, quid diligitis 9 

orationis vcrba dcputantur. 

* Didym. DdacacDeusnon auertens mala ' 

ftus precandi tcnipus 

non . accipit 

}< Chryfo. 

, fed magnum 

Si ad ipfum 

virtucis faftigiu 

perucnerimus, feruamur 

mifcricordia ; 8c I 

cum iuflitia mente contnta . cgemus 

d Orationem meam. Dc pctcndis bonis : Et cum ita de mc,filij 

hominum . 


P S U M. I II 1 

If^ Vm inuo, Huic pfal.prmittitur titulus talis fecmdum Hcbr. 

\^j Ad vjctoria in org.mis pfal.D ûid. Dicit ame Bjb.Sa. y 

per boC quod d.cititr, ad vivitoiia, intelligtturtjuodpfal. ifte cattaba 

luf a Ltuitistum quodam conatu vnius chori ad luperandu alteru , & 

cconuerfojicutin ecclejiain cantu alicttius profe,>nus 

chorus nititur 

aiterUfupcrarc.Ter hoc autcm quod fubditw :In organisuntelligirur 

q, cantus humpfal.magis erat aptus decantan in injhumento muftco 

qi vocatur organa,qui in aliis muftcis injlrumetis,ficut vna nota ma- 

g!' appropriatur vioU qua alio muftco inflrumento.Ver hoc autem q$ 

,pfal.Dauid. otteduur tpfuit autlor huius pfal. *AdinteUet~ii* 

peroprxditlu reducitur tttulus huius pfal.qui ponitur in translatione. 

Hicr.wxtaHcbraicurftaliseft^Yidiori in pfal. canticum Dauid. 

Et 

qiiicitur, vi&ori, fubintelligitur cboro Leuitarw.quia vnus ch rus 

nitebatut aliuvinccremo prxditlo:& cufnbditur: In pfalmis.acci 

fitur^ catuspro inflrumeto tn quo cantatur.f pro organistSicut econuerfo 

aliquadoponi tnftrumentu muftcupro cantu qui in eo catatur , 

ftiut dicitur comuniter,violafacit hominc tripudiare , qafonusviola 

facit hoc: Quod addittii : Canticu Dauid. ide penitus ftgnificat ftcut 

pfal.Dauid, quod cxpofttueft. îd eunde imcUcBuredncitur thulus 

qui cbiter pqnitur in bibltis,qui talis Philofophut. 

cftfbx fine pfal.cacici Dau ld. 

finis.n.habttratione vlttmi & optimi. z.Thyfi.LcuiUautein cantu 

huius pfal.faciebant vltimu de poteniia,vt patet per prxditla : & 

bnc 

erat ctiaoptimu tngenerediuinarum laudurK.Catera huius liiulipatet 

ex ditlis: Igitur ex prtdiclis titulis apparet manifi. ;te auclor buius pf. 

fcilicet Dautd, fed materia non apparcl :pmpter quod apnd Wbrxos 

& fimditer apud Latinos varie exponitur,etiamin fenfu uteraU tquem 

frout potero intendo profcqui: & prapter bremtatetn feclanda omiffis 

rarqs expofitionibus,vnam accipio qu% mihi videtnr magit conaenire 

liter* & eliam raiionhfcificet quod iflepfd. fttgra'iarum atlio ipftus 

pauid pro eius liberatione , quando Saul & tius exercilus cingebant 

Dattid & viros eius in modum coronx , &- D.vtui defterahat fe poffe 

euaderc:& tuncvenit nuntius adSauldices:Fctiii\o & vcni, quoniam 

MO RALITER. 

I Cuminuocarem cxaudiuitme Deus. Pfalmum iftnm adlircra 

cxpofui debbcracionc Dauid , qn Saulcum cxercicucin;j;cbac 

Dauid,& viroscius in modu coronx.i.Reg.i j.Morali- 

tcr auccxponcndo,n S.uil qiiiiiitci-prcrat"abutcns, d-emo ii- 

gn'.hcatur,qui boms naturajib, que^ in co incegra lcmaiciut, 

ad iruluni .ibut:t Pcr Dauid auc qui manu;fortis inrcrprec.itur. 

tuiiibct vir fidclis,&c6ftans iignatur.-quem diaboluscu 

fuisiaccllii.ibus 1 

vtcuc.ipiat,in:rioci'Jcoronecingic, ficutdf. 

\ Pct. | .c. ^lduojarivs veilcr diabdtts 

lanquk leo 

rugiens, cinumic 

quxrcHS q,j appellant", >t ego dixi Dii cftis)m dcdecus accipitf, 

cuveropclorespecoradnrinlaudem. Vtbomincs v iumett 

faiuabis . Nemo afu ance capciuicace iilius hois diclus cft, fed 

primi Danicl & Ezechiel qcf prxflantiam 

narur.c hominis 

qui ad imagine Dci conditus ert,conferuarct. Saluaror autc 

^ filius 

nia infuderunc fe Philiflhijm fupcrtcrram, & tunc fuit com- 

puifus dimittere Dauid & viros eius,vt habeiur i. l{egui.l}.d.7ôni 

eft enim veri(imile,quin Dauid egerit pfalmum fpecialem,reJdedo Dctt 

gratiat de ifta libvratione : Têc inuenitur alinspjalm. ad hoc appropriatus, 

/11 et tn aliqutbus alijs pfal . fiut tnentio de hcc bcneficio cum 

aliquibus alris.quia idern beneficium in plur'ib:ts ffaUrecolitur, vt patet 

de cdutlione populi Ifrael de ,s4egypto :propter qw-d hic pfal.bm 

intelleclui videturfatis rattonabilher affticari.Igiturfetttnttuni hm 

fenfumpfal.iftc diuidjturin trespartes, quiaprimo ponitur ?ratiarim 

atlio de ditla libcratione,fecundo fubditur aduerfariorum allocuticM 

diuina lat 

iniquaferfecutione,ibi:Fi\ij homumm. tertio reftmitur 

datioinpfilmiconftmnarione, i/;i:Dcdifli lxtiti;im,&:c. Jicuifrequenterfit 

in cantilenis , quod ab eodcm incipiwv , & ad idcm tcrminantur.Circaprimum 

Dauidgratias agens dixif.Qam in. Deumdt 

uote orando. 

T Exau. me. de manu Sattl libcrando. 

j Deus iu. iuftitt* me& auBor inqrtantu homine iuftrficat: & rermt- 

neratorjnquantumfro operibus iuftitif mc remumrat . ideo fubdiiut 

4 ln tri. Eo quod eram circundatns a Saule & exertitu eius. 

5 Dilata. Faciendo recedere;c? fic habui fputium dttatatum ad eut* 

diim fecundum frofofitum voiuntatis mc&. 

6 bA.ifc.Infuturoficutfeciftiinpr&terito tbeneficium enim obt^ 

tum pr&fiat fiduciam ad aiiud obtinendum. 

7 Filijho. Hic confcquenter Dauidaduerfariosf.os alloqitiwr prti 

iniqua perfecutione : & pr mo argttit eos depeccatis ixm pcrpetratis 

fecundo inducit eos ad defiftendum ab incboatis,ibi:lrnkimini.tcrti( 

ad exercendum opera tcjuitatisjbi: Sacrificate. Cnca primum Cci 

/u:Filij homi. i.rationabiliter&injie vhtentitm,quaU< fucruntA 

braham,Ifaac:& Iacob:ex 

quibus defccnderunt S,ud& vtrieius. 

8 Vfquequogra. i.aggrauati ex peccati confuctudinc. 

9 Dilig i. /'. tanto affettu anhelatis ad me vanc . Sicu 

ferfequendum 

envn medicinadicttur vana v 

qajc fruftratur fine iotento.f.fanitatc , 

habetur ex 

z.Thyfi.ita perfecutio Saulis contra D.uid dicitur vana. 

qitiafiuttrabatur intentio perfequeutium intendentium capcre Dauid 

& occidcre. 

fe exauditum , dcbct gratias agcrc , diccns. 

1 f Cuminuocarem. m oracione. 

2 Exaidi. fcilicct dator,& conferuator . 

j In tri. Nim flcutauruin martelli percuffionc dilatatur,fic 

virtus intnbulationeperficitur. Etquia viriuftusaboratio 

nc non dcbcc . 

ccflare,fubdicur 

7 Miferere. diabolus autcminperfccutionc iuftorum vtitii' 

aliquando malishominibusqui func membraeius.ideocoi 

rra eos dicitur. 

8 FHiih.im.vf.&c. Supplceftis,infcrenccsgrauia 

bonis honi 

nibiisiine caufa . 

9 Vi quid di. Juftos fupcrbe dcprimcndo , 

Et qux- 1

4î Pfalmus IIII. 461 

filuishominisdicinir quod mater nomoefiet.Graui autem 

D 

A:orde funtqui ad plumbeum talencum miquicacem m corie 

infidentem habent. 

k Eufcb.In cosdictumquiin tentatjonib.tumultuantur&C 

quodlibct magis agerc volunt quam ad peum confugcre. 

# Aqmla.Vfqucquo 

cicipcm. 

* Afterius. Latro, 

quicum dominocru 

;useft,clamauic 

uequograui cordc. 

* Hierony. In Hetarohabecur 

filij A- 

|m& filij hominu. 

* Chryfoft.Filijhblinum', 

quiviuunc 

|nimprobicace. Nos 

latura filij hominum.gratia filij Dei. 

Innoccntius.Pap.duplex vanicas.altera conditionis,vani 

ti enim fubiecla cft creacura,altcra culpx, vc hic. 

Et fcitotCy &c. Propofito nouo homine veccrcm iubct 

tucrc. 

Auguftinus.Nota,&ininitijsponi,Ytdicta,cum vifione 

"ua: in coide eft cuniungat.ita hic,vt.7vV/rc diligcre vana.Et 

\cttote Sed dispfalma ficconiungi uetat.Diapfalma fctundu 

~ 

Iici.fuper Hebrej Scla.i.fuper in confirmatione pieceden 

:ispatns.Sympfjlina.i.coniuntiopfalmi. 

Origines . Propheta nos de Chriflo inflruit qui 

"* 

eft uc- 

js fun&us. 

Domine ex au.de rcq tfic.ira,& vos, & ideo clamate,fic di 

li auditu. 

Irafam Si motus furgit animi , qui non cfl m poteftate, 

lon ei confentiat ratio. 

Tert.irafci,& non pcccare,eft in ira non perfeucrarc ncc 

leruirc. 

Ambr.in epifl.eft dup*Iici cordequi (c cohibcrc nefcit in 

|racundia.Non iramimperat, fed naturc mdulget,quam ho 

lopreuemrenon poceft,mitigarcpjccir. 

Hiero Aducrfus Pclagianos.Hums verficulifenfum Apo 

Itolusdocer ,.?o/oncr tdat fuper iracuhuiam vcsiram, Irafci 

imhominiseft.iracundi^finemimponcreChriftiani. 

Augu.duobus modis intclligi poccft,anc fi furgac mocus 

animi 

a Noncnimhicrecipietis. Sed. 

animi,ratio non cofentiat, aut irafcimini pcccatis veftris & 

nolire peccare vlterius. 

* 

Chryf.Eorum quarper diem didta & facta funt,rarionem 

a nobisex'gamus. 

* 

Greg.Alia elt ira quam impatictiaexcitat, aliaquazclus 

iuflitixfbrmar, vtiri 

i. b Q:,odu,nafi ; ma-; rotc,&quidre quamir.i. PhmCCS Et Vt CorpUS 

Diachus , vfquequo a vanirarcm,& quamns mendacium . Lr * *-u 

filorioii mei . Svm- St-^c eerreni & qaae*vana fun vnt cis efle beati 

t 

lcirorequoniam 

mi- * 

quatuor conftac ele. 

1 Reuocatos exemplo liiia vanis.Chri.ti " 

exemploreiiocat ad bonos morcs. b S.mftumten&oiurn 

fulcitando,& ad dexteram collocando ad quem ab amctc mundi cor.ueiti dcbetis. 

Per euin. 

b rificauir dominus fancfru (uu,dominus exaudier mc cu dama 

a Vobisde praueritispeccatisjgc vlterius nolitc peccaie.velirafcimini motibus.oc neducatisad afttun. 

b Labiis. Aug.dicite ne litis deillis ; populushic labiis mc honorat.cor autem eoium gloria 

ionge 

e:tame. 

c 

+ 

uero ad eu.1Irafcimini,& nolite diciris 

peccare, que in cordi 

d a Idei in cordibus vcltris cooipi ngimini doloie poenitentiz, & quali itimulis cxcitaie vos ad ui- 

- denduin luccm Chn ti. Et- 

mea *Se!a fup pfaL 

t ob ani 

lcgreg.init 

, menc s^ficammatri- dnniiiuis iwife 

uiam incellcdus parbusnan:raliter,ratio 

ncordem libl 

naliad difccrnendu, ( 

concupifcibili ad vir 

tuccs appetedum,& 

irafcibih ad vitia aucrfandurii'. 

tnnoe. Ira criplex, 

* 

bus velcris,Scm cubilibus veftrisf Sacrifi 8 Nacuralis, Vemalis, 

compungimini .cl mirmce 

agit 

cD fanCti, 

fui.&.f.dicit!.< Chaldûs.Calcate,domareconcupifcenc!as veflras. 

Aug.Sacnficiu lutiicie fpiricuscotnbulatus,vcfepunicns 

martcc Dco,vcl, opa mfta pofl pnlam qS nocac diapfalma, 

vt de ucten vita tra 'leacur ad nouam,&: l\c fperace bona.Sed 

quia uix eftqui diligat incenora bona,fubdic. 

Mulci dicuncquis oftendic nobis bona fucura.de quib.du 

bicanc & fperanc. Ad quod refpondcs oflcndic breuiter qug 

bona iunt querenda. 

& si 

Sauli mtnibus eius tradito plus pcpercit , vtpatct, l.Reg. \X.& z6. 

4 E xau. mc. /'/ 

periculis futuris ficut m pratcritis. 

'" 

$ Irafci . H'c confequenter Dauid inducit aduerfarios fuos ad deft 

jtcndum a prccatis inchoatis.Cinaquod fciendum,quod peccatum i>t 

cboa urin cogitationc,& manifeflatur m locutione,& confimmatur 

in operattone.Dcit igitur aduerfarus juis. Irafu.& no.pec.i.iram 

quam contra me accepifiis,noliic in oprrc con\ummare. 

6 Qua: di.in cor.vc cogitando meptrfcqu', 

7 Et jn cu. i.in temortfs & locis folitari) contra me traflatis. 

8 Compungi. Ter couirttionem,& compunllioncm,a perfecutio 

n taltudcflflatts.ln transl itiorte tfiero.tuxta Hcbraicu babettn.Lo 

quimini in cordibus vcflns fupercubilia vcftra tacctc.i^* 

eundem fenfum reducitur.q.d.qui cogitatts concra me fotnaru,no" fo 

lum iefiflat.s ab opcrc,fcd etiam a manifeflationcptr locuttonem cum 

aius, 

9 

Sacrificate fac. Hic conTequenter inducit aduerfarios arl opera. 

tuflttim.Cuiusfunt dux paries.f.declinare a malo,ad quodinduxicpar 

te pr

4 6 3 

*g a Signatumeflfupernot lumen,&c. Aug.u(}in.Hoc\iimcncu\ 

A cotum,5C 

Lib..e^n: tempo- 

ralispoft mortem Saulisfinaliter de canfecutione rcgni &icnii,tamta 

permortcm Cbriili,adquod nosperducat. 

' 

Moral. exponendo pfalmum iflnm . 

per Saulcm 

qui alutensmW 

pretatur ydxmon potejlintelligi qui bonis naturalibus a Deofib: 

qu& remanferutin eo, continue abutitur.Ter Dauid 1 

qui interpr 

manufortisytntelligitur qmlibei fiddts.qui cum Dei admtorio eiusin- 

fultibus refillere nititHrjecudu illud 1 .Tet.) .c. Aducrfarius vcder 

j 

diabolus.tanqua leo rugiens circumit qu^rens quem dcuoret,cui 

refiftite fo rccs in fide. Et ' 

cumper internam confolaioni 

fcu diuinam reuelationem fe intelligit exaudiium,contradxmon a i 

ucbitm- ems virtutem contemnendc,& perdeuoiioucm ia Deurn eri- 

giturgratias agetido. 

5 Et oki. pcr opera mifericordiar. 

4 Multi.fnnt. fcilicet in Chnfto baptiZatt.Si aute fic pfcue 

rauerint vfque ad morte,in diio requiefccncideo fubditur. 

j 

//; pxcc in idip.dormiam & requiefcam. 

uid,quado venerut Zipb

A 6 

) 

AddItlO. 466 

Omnes enim dvgcntiu dmcnia,& quia finaliter intendiiur a 

quo- D 

pfjl ficur in r.iio.Sedquiahocnofccit. videturqcT materiahuius 

o eit ca.ie.prcterealirerahuius plal.no permittitin multis 

tis,\tprsedtft{ hiftonar^pprieapplicentur . Naillud qct d:cit: 

aitismcndacm, noncouenitlmichifloria?. Ziphziemm qui 

'fiierutpiincipaiesmccoresiliius rcrtecutioni?, nuiiiimedaciu ie 

*utur ptotulilleipii Saul,fed tatu veritateet cieab'cdnfione Da 

ideos vcrereuelafle, iicct mahtiofe, in , 

p' c prir.n.\e'! 

etia faifc 

xis diCcretur,îPfiW mendaciu. Irem liliui efiod cflcit: MvnficMiit 

Msfa jrTwfiwnavldeturproprieccVeteriifle Dauidin hsfc vm .-t- 

'ftenti, & qui iicet fanclus perinnocentia feu gratia dici'pi>.:. r, 

non tnmirihcatusineadem fjnclitate. Nccetia fahntio Daui.l 

de qna agirur in pr^di&a lnftoria.fnira debet dici.-So!et enim cu- 

tins>,ereqd regesvel principes cafiraobiidcntes ex aliqua occalioneatalioblidione 

recedanr,et fi nihiladmiratione dignti fu- 

pcrueniat.PrDeterea cum dkivlrafci.& nolitepeccarct&c.XLt Sa- 

trificiUefacrijiciumittJittix,&c. non coueniunt materie prcdielc; 

hiftoric.Na Dauid in alio pfal. pdicto cotra aduerfands ilios qui 

ipfum p niodum corone^ percingcbant.imprecabatur Deu pro vl 

t\one,d\ccc\%i îuerte mata inimtcis m,ir^&c. c\d\ minime videtur 

confonare cu hac exhortatione feu inuitatione.f. Sacrtfic.itr,&c. 

.Suntetiaminhocpfal. aha rmpertinentiri prediclc expolitiom, 

quz pofiunt patere intuenti, quae caufa breuitatis omi.to , &c. 

Vnde fcqucdoGIof.ordin.&nlios qhuc pfal. aliterintellexe- 

iut,videtur dicendu,quod Dauid 111 eo principaliter 

intendit co 

traidololatras.Fuit.n.magnuszelatordiuinihonorisiotraiilos , 

prout fatis patet ex hoc q in GoIias(licet terri- 

gigas 

ilis)exprobraret Deuagminu Ifrael , vthabef.i.Re.iy.vndcin 

jc pfal. cotra idololatras intedere videf pnmo eos improbando. 

dcuiusintelle&u fcicdi,quodidola m facrise'oquijs dicutur 

urda,iuxta iliud Pfal.i 1 ^.b.îures babent,& non audiitt.htidco 

irumcultoresilIudebatlias.}.Re.i8.C/rti.trf>'oce maghaffic. 

d.In vanum muocatis eos.qui minimc audiunt. 

Dauid crgo 

contra tales dicit,C inuocan m,&c.hoc eit dicere, 

ôcoloDeu viuu,& verum.quem 

cii inuocome exaudit,&in 

ibulationcmihidilatat, no hcut vos q mortua,& falfa muocas.Et 

dicit notanter:Dfr luflaix tnes. qa ad hoc vt inuocas Deii 

xaadiatur.requiritur cporatiofitiutta.l.quod 

ht debitccircum 

antionata,& taiis femp auditur, fed quia 

orans no dcbct inniti 

>prijs meritisjfed potius diuin^mifencordre fubiungit: Mtferere 

iei,&exaudi orationem wc

4^7 

GLf.ord&NicolaidcLyra'. 

rr.am 3i requiePa.q.n. & fi corporr.l.rcrrc" itt.ii a hocfacrame 

1 .:i.c.i in-vniqnejn ici 

j 

ijjiuin ,>cr iidcm. Ob dormi;im 111 

prxfcnti Scn\ fiuuro.Rcquicfcam firmitc* indo diumacir 

fpcct 

ca lv>c libi 

promii!i,qu;r liiiuiariicrfqcruncrctelata,vndfub 

du. L>n ':! tu domiic 

fing matena piai.5 J.eftdeiiutuiio Ziphaeoru qn\ Siti 

Ji innotuit Dauidapudiplb.s/lipl)cos!.t!it :re,llioi.i utZi. 

ru ingi.itituclinemibj redirguit,vt pater , exqua denuiutiQn 

S.iu! tancjcxca moiiaa fe tra.Uulic, & Dauidadm /ducororjjf 

circundedit.aSeoqidecualioue Dauid îum 

niono erac fpes,& in diuuia 

difpofitioiic 

id facictecn 

7 nomenplurate.vde vcrftts 

tent pulccs,fed pda gcruncurin hoftes. Et fecundUm aLos He 

b< x.e\i 

pfal. Dauid fuper ha:reditatcs./c/' confcruatione bere 

Hitatum duodccim tribuum Ifrael.Dictcenim B^.SaLqnodpfal.ifle fa 

clns efi a D mid ad bot^vtfacerdotes Ltuit.c drcama ent ipfum ad 

itkpetrandum dimrtum auxihunt cottira br.fies lfracl inucntes in tcrramfuam 

: &jicijladiclia l^cchdotbftcundum vtranqvt fignifica- 

tio>icmpoititurinboct!:itlo,'/ii'a drnotatmatcri ..;/', itnpfat &i>ijhtimentum 

: 

inifuocantaJoatur 

quiaLeurtd ca>.tabant pfalmos vocibus 

huwuuts & itiftrtimentit mufn.is.Ad yicloriam.i.cum conatu canto- 

MORALITER. 

rum, 

1 VcrbarKrafccurdum Hcbreos fccic Dauidhunc pfalmum 

ad cancandum pci faccrdotcs c\: teuitas dominci pro coVeruationc 

rcgni 1 lrr.cl,m quo c rac i ? .c: 1! 1 fi Hracl herc dicaces. 

Sic igtfallcgo! )cc ifie pfal.i ft ofdtio ccclcii.c cotrairifidclcs 

t.iruiancta jccupaiucs. Ponucur aucem m princip-o cna.f. 

vetbum 

prompticudc, .-.- 1 Lirara fupplicatio . 

* Hicr.CiaincH ;n)n vocis cn li cordis . 

* 

.vtfupra expofntm e&.ln idem redit tituhs pofitits in trafifiatfo 

nc Huron.iux: a Hcbr*.- n: tuLs cfi:V itlori fuper b tdiiatilns canti 

cum Dauid.hocamim quod diziiurv clort vel ad vi&oriam fei 

Iltbr.potefi refcrri ad modn w cantandt Leuiiarum,qui erat ctm qitodam 

conaiu vinccniij>i ditHitm efi pfai.prxa .velpotejl rcfen 

fttmDeum cui dtrigcbait bn.ufmodi cantus , vtefict vitloy b.fiiJM 

lgiiurfecmdumfmfumijtui.ipfal. ific diuidtntr in du.is partesfJM 

primo defcribttur cantandx modus, & jtcundo ejfcclusjbf.Mai: 

audies. Circa primum dicitur inperfona cutujhbct cautorts ^cpujM 

ti ad dccantationcm buiuspfat. Verba mea,&e. exaudiendu eam 

ejfetlu. 

2 Inceiligeclamorcm meum. idefl intentiomm afclus. v 

Hebr.babctur hic , cogitattonem meam : otatio dcUt cjfc vocalis C 

mentalis. 

3 In cende voci orationis mca:. B^plicatio efl eiufdem (ententlt 

ficutfrequentcrfit in bis qu*pronuutiantur ex magno affetlu. 

f Rex nieus 6c Deus meus. idefl,rex meus per fpecialcm proui \ 

dentiam & proteUiomm.ltcet enimftt rex omntumper potentia 

generale regimen,tamen dicebatur fheaaliter rtx Hcb.pcr fpu 

curam & : 

protctiioncm quia dedit dlipjpnto qttcm eduxerat d 

gyptopcr multafigna &prodigia in monte Sinai trgem d;:ti>ui 

cundumquoddiciturpfil.itf.b. Non fecic talitcr omni nacion 

dc uidiciafua non manifcftauiteis. 

5 Hc Dcus mcus. Licct emmftt Dtus omniumper creatione, 

men dtcebav.tr Deus ludtorum fpecialitcr per pcrum cuitum & fiii 1 

gcntibus ad atijs idvtotatriam deditis. 

verbum cum dicmn-.rcrba mea,&c.Chmor cum dicicur: 

Z Intellige clamo.mcum, &voxcum dicirur: 

. 

Qiic 

j Intendc voci orationis me.t. Verbu propric diclu eft in mcr< 

vox in ore. Clamor fignii eft voluncacis intenfe ,pcr qu.c i 

gnificacur quod iftepwlmus dici debctab cecleiic miniftr 

cum mcntisattentione&:debitapronuntiat.ionc &: magr 

deucconc. 

Quoniam

4 6? Pfalmus v. 47 

Ai Qtpvism. Aug.Hucufquc orario vt audiatur , h/e ia eft insdus 

corum q impcdiunt ad vidcndii Deu.i. vt fe cxaudira 

cognofcac,pnus quati in piiti volens audin , dixit exau- 

ji.in quoipfam inuocationem ohdic,fedcaligasineer pro- 

terunt, fcdeafinita 

|;idrbis. Manefinis 

itcnebrarum,inicium 

lucis qux femper cre 

Ifcat.vc ncc incipienrcsexcludancur, 

cur 

.rgopriusdixicexau 

forfanclamauit, 

.v quianoncftaudi 

iniquos perfcras quorum penitentiam expetac,qc. manc.i. D 

in futuro feculo videbrmus. 

je Idem.D.Aug.in Ioannem&deTrinirate. 

}e Idem.in 

Hypognoft.Nod.cimuscosqui Ddurarinoperi 

bus malis,ita a Dco creacos vc penrenr, Ktrfo ipfe illi mores 

male vice creaucric . 

relias feculi,fentir fe non videre quod cupic, &c tame fperat, 

fcitautequare no vi 

a Vereex_u..ie_ vocem meam.Quoniam ad te crabo. i.tc in 

fijnplici cordc . petam 

b Oraui & non deliftam,fed lemper oratto . 

b gijpniamad ceorat>odomine, maneexaudiesvocem mea . 

dcat, quiaadhuceft 

nox peccacorum.Di- 

;rgO qitonia ai te 

a C_rnis de hjcrcdjitate. b Non iacebo in terrcnis. c 1"Non videt Denin cui tcrrenls i;;!icret. 

.i.quiacancuses 

d Aiig.tniquitates,m;ndacium,homiridiiiTi.d.>;us & huiufmodi funt nox.qna tnrfeui.te fic maiie vt 

videarur D_us.Et reddit. caufim cur mane a.tabit ic 

_ierii V-d-bit,w_ia Deus non vulc orabo mane 

' uiicmtateiu, qua 

.. .. '.,. __/-" .1 ________ _______ r. 

_ ^ 

fivellct.poflet ab miûis vidcri fine mane. 

.vo.meam. I 

non in 

boctc qua peccata fe 

bi 

MaWaftabo ribi & vide c 

bo, quoniam non Deus vo d 

lens ini \ 

a Intellectus exclufionis amiufa: per exauditioi.cm iibera.. f Idelt non fic vidcbit vt haireat . 

b Quimale vult c 

proximo. 

Aug.Qtna oculi mentis eorum pro tenebtis peccatoru no 

fuflinet !ucem,& fi ali -uando vident veriiiii,non permanent,quia amant ea que a vero auertunt. 

fed fi h_tc tianiit nox fit niane.vt videant Sc hxreant veritati. 

quitate tues. t Neque habitabkiuxtatemalignus, nequet 

a Quia non finit manere rn fc. 

c permanebutiniuftiafi oculos tuos.tOdifti omnes qui ope- 

a 

Aug.Operatnr,cui placet.fi diiciplicet.Sc fi cadit,languor natun facit.non ipfe. 

b Generaiitei. c Nonfolum operantei. 

pant modus cantandi deuotus. z Dominc.H.c incipit voftts in 

iebra.o^tin translationeHier.iuxta Hebrxos, Vbiponuw orationis 

iuepfalmiefteclus,qitieflduplex.f.deiecliohojlium & protcclio ci- 

Yiumjccnndits ponitur ibi. Er,\$tcntur.Trimain tres,quiaprimope 

: 

'urhojtiitm deieclto,fecundo adhuc fubditur deprtcandi modus , ibi. 

*o autcm m multitudinc.rmio rcfumitnr ipfa petitio,ibi. Doimcdi:ducmc.Circaprimumdicitur. 

3 Mancexaudies.tfei.n.non 

hent rnodum optatiuum,fedpro eo vtunturfuturo indicati 

4 Voccm mcam.Faciendode bejTib.y>indic7am,& diatmane 

plici mione.Trima

47 1 Glof.ord.&NicolaicleLyra. 472 

A cum magna.Perfedhs aur non c5ucnic meciri, nec pro ccm 

y porali vica>cuius morcc fiu vcl akcrius no occidccur aia , licec 

auc eis,fic non falfum dicere.veru cacere. Vc fl quis non 

vulc prodcre hokm ad morcem.veru caccac, fcd nofallum 

dicacne procorpore alccnus aiam fuam occidac. N6 cftcul 

pa veru cacere, vc &: 

dominus . Mttlta ha 

beu vjbis y&c. Illud autcm 

vbi non cit duplcx 

cot , non dcbec 

dici mcndacium,vc ti 

{mifcrauonis. quiscommodec mihj 

gl.id;um,& promicca 

t rncnmaoo 

cw vcrliiA 

vcdderc fi 

pofccnci , 

turg S p jac non dc- 

y 

beo rcddcrcncfe vcl 

alium occidac, idco 

hic non eft duplcx 

cor,quiacu promifi 

reddere,non cogicafti 

furcncejn poiie 

rc- 

. 

{mco viatau. 

r. 

f refluif, 1rinuro 

, incjmfl 

eorunijpraui 

pcccre . 

* Didym. Vir fan- 

guinum eit non qui 

iupplicio dignos m- 

s, ciLimi- ter ficic, fed qui per lc 

titcsiuromi- gis cranfgrcffioncm 

f l'n::tt?m fua 

kuificalmnt. 

hominis morciseft au 

ctor. 

* 

Theod.Eos intclli- 

t Hoc eft quod fupta,qui opeiantur iniquitatem. 

b Homicidam. c Quod ftrpra, loquitur 

mendacium. f Qu> dccipitYicinum. 

d ide^ exha:rcaalKt. 

Virum fanguinum & doloTum abominabiturdominus, 1 

a Quiautemcnnfcquunturhaciedirarem.exiiltant infpe. z 

b Aug. Multitudo lnileiicordia: elt 

c 

multiSc 

Vt 

pcr*rtiiancli.:ui>snuncp=ritcccleua. 

lapisin sdincmm, m hocintroitu per- J 

fecVio njtami. 

* 

h 

c . 

, 

> 

egdaurem inmultirudinctmiiericordias tuo. Introiboin 4 

b 

a Ccle.lcm. b Idcll c 

propctioncIHntempfohocdcprocciVupriu. 

Auj.;quieftina- ? 

" 

fed pemcnientibuJ foias nr.ttitur,.inia non timent amiuun . 

gnuin prarlidium proHciencibus 

domumtua/adoraboad templum 

mencaorat iuuari incus,nclinguisdolofisauerracur. 

d lHffitUt$ta.CziV.Qu3p$nitcntci Xc fuppliccsrccipis . 

c In confpeftu. Aug.Vbi homo non vidcc,cni laudann vcl vi- 

cupcranci noncftcrcdendum,quia nonvidecm cofcicncia, 

m quaicer ad Dcu dirigicur.ldco fubdic ,quoniam noncit 

fanclu tuum iu timdre 

a Scd nunc contra aduerfa. b Dedurtio conuenit piohcifccnti. 

c Aag. non hominis,ul>i 7 

malum pio malo datur.quod non Ocus.quia ctli puiut.non luum malum infeit, fcd malis lins eus ic- 

limiuit.rioino ucro cum malo puliit voto*hocagit,8c ideopriot ipfe milus. 

c tuo.Do a 

minededucmeiniuliitiatua ippter inimicos meos, s 

d a b 

H..-mi.ineo,vtprxoculishabeainprcccîa. 

Vcl turnn . 

c 

dirige 

in tuo ! confpedu viam meam . Quoniam non cft in 

r a Auc Ouorum mdiiio non eft crcdendumA ideo ad confciei 

Auc Quorum mdiuo non elt acaemlum.ct laeo aa confcientiam,vbi Deus videt, riigicndum ell. 

b Aug.qiifa eor eorum falUtui dc peccatoA poena pcccati. 

c Aug.Pro voiacitatc,pio qua adulan 

do mentiuntur. , 

oreedrum t veritas, coreorumvanum eft. sepulchrum 

a Aue Qiiia fcmper hi.T voracitas.vel aduiatione trahunt homincs & deuotan: libi allimilando.cjuibus 

mortuis iplifunt fepulchra. 

1 Malis. , vm.w f>- 

m orecorum vcncas . 

# Thcod. Inconfpcctu 

viam mcam di- 

, 

clum, oblud.eorum 

opinionemcxiitiman 

rium Deum in moncc 

Sion habicare. 

* Didym. In qu:bufd.un 

cxcmplanb.ha* 

becur. Dirigein cor. 

fpectu mco viam cua, 

vcerqjfcnfuspius, ft. 

uc via noitra dirigB 

rurcoram Dco.in crj 

roris periculum noa 

prolabemur, iiuevia 

Dfi coram nobis di- 

rigacur,ambulabimus 

in ipfa, & ad cum ala- 

criccr ...... .^.... 

pcrcurremus 

patens eft guttur eorum, tlinguisluis dolofe agebant,t , 3 Symmachuspro,dutti 

a Qiintoprophoiat.cucpfnamalis.quodpremiumiullis.nonenimcrt optatio,fcd preuidct quodfu o C,dlXJC, CXplaiia l 

ûrumCt. b Sic. c Teileconfcieut.a c, accufantc ._ M ? HlCrOU. lJ 

ropCCr in. 

iudica illos Deus. Dectdant a t coguationibus iuis, 

gic qui varijs cemporibus ccclcfia oppugnare funcaggrcffi . 

*Hier.Virfanguinumomnishx'rccicuselt,quiquocidieani 

marum fanguinem fundic. - 

$c Eucym.lncerfccton dolofum coniunxic, quia qui dccfpic 

& ahqiicm in pcricula conijcic,occiderc eciam vidccur . In 

timorc ruo.i.mulca cum i'ciierccia,ccmplum auc cerrcnum, 

auccclcite. 

a IôdKrew.Aug.Tcrcio dicic fc fucuram domu Dei, & nuc 

proximare m cimore an confummacione cj expellit cimore. 

b Jm)z&

um cft prxdicit.Dccidit qui fpc bona fruftrh0C fCUlU """"M^ mun:a reputantur.vc 

J 

6 

, Sffl^. fc tenrat.oX 

luggcruueêrationem. 

ideopcenitec. 

Aug.OSaua dicunc 

aliqui aduencum domini,queturus 

epoft 

feptem milliaannoru 

("vt aiut) fed nulli hoc tvo!untater.e 

, tempus cognitum eft "epkcuo.ve! 

g 

n .. fauore tuoc< 

potiusoitauusdiesdi ronablxeum 

1 1 


Sccandmnmul.Multiplicatio.n.peccatorum meretttr exter- 

\ptinium gentis. 

a Quoniam mkzu.attribuendo -pcritatem ttta idolis,& Jxwo- 

nibus jecundum quod dicitur infrapfal.y) ,b. Omncs dii gencium 

dxmonia.&c. 

J Ec la:cencur. Hic confctjuentcr poniturfecundus cffeftns, qui efi 

cinium 

proteclio.cii dicitur-.Et 

lxicntur,6cc.babita viftorta de ad- 

A 

t-irJ tna 

t furof e ;u 

B 

475 Glof.ordin.&NicolaidcLyra. 476 

iP S A L. VI. 

a |-v Omncncinfvrore. * Thcod. 03auum futurum fta- 

L/ cum prophcticas fcrmo nomin.it , qui cft prcter fc- 

pt .-m dics hebdorhadis vicx pntis,que ciculu pofuic, quiaiu- 

dicij&moittsmeminic, vbi non ficri pot, 

vtqui hecpnlercmedijsvti 

noluerut, illic 

arteranc Dcocofefiioncm 

pro pcccr.to.quo 

circa D.uud poft du; 

plcx fiagitium hasatfert 

Dco preces . 

# Bafil. Ncfuecefeas 

proprcr Vnam aurco 

mouoaris proptcr Bcc 

fubeam. 

Caft. Confcffio eft 

depvecatiua,qu apud 

Dcuvalet. Pnmoert 

exotdium , in quo ca- 

t fuH. onteks 

me , aut ptat bcncuolcntiam, 

hl 

q. 

iimile 

1 crua 

pcr potefiate uidicis, 

per infirmitatem fua, 

pcr confuctudmc par 

P S A L M V S VI. 

20 vfquequod)fTcrs,qin!i dicar,quidreftac qnin Cines i 

W vfquequo. Aug.Innuidcdiu luct r cu vicijs. Non efi aute 

crudclitasdiiant) Dei,fed vtpcrfuadcatanimx ivi qux malj 

fepcipitauit.Nondumenim tam pcrfccle orat,vcei dicatur: 

îdbuc te lo-juente dka,ecce aJfurn. \tcx diriictik.lte fanationfa 

inde magis c.iucatfi- 

a fHicfeca.hicvre.&c. b fAug.Turor idem eft ex Grsro, cjuod 

\a:vnde ichicvarKdicitur.ptiusfurorô.ka.ra, 

vd^nuctlo.^^ 

Omine , ne in t furoretuo arguas me , ne- 

quein 

a fQuod imnus eft. b . c 

tQjttfi caftigal3uln fSed. 

a 

t ira 

tuacorripiasme. Mifereremci 

a t Natura &c peccato. 

fquiaiuftitumfuftinerenecjueo. 

domine quoniam infirmus iiim , iana me doa 

TNon pirun. fedvfque ad offa robur aniinar.hoc valde. 

* 

perucnitjdcii., 

b TFortitudo anmii. c fcxpofitioolliura. 

b 

minc,quoniacoturbatafuntolTamca. 

Etanima meaturbaafldeo. 

b fDirJers. c Âug .fc ideoquipius esnond'rteras , ledconuer- 

teie,vt cgo conuertar ad te, fed quia pcrfertc c-nucrfat lom noftia lempei elt pa.anii.Ttdolr 

dki: comeitne.ide.t! fac n,e peiferte conucm , in quo lemit bboicin: 

vndc addil: Enpeanimam quali in cor.ueri.ciie multis impeditain . 

vnuc aaau: ~. m m nnpe * 

aimuiiiii j->n 

. j~ b -.-c . : 

u. vv.>u>...^- - 

: 

ta eft valde, fed tu domine t vfquequo 

Conuertere dne , & 

- 

.. 

a ^Nonmenta, quia iufta damnatiopeccanti. 

t eripe anima mea : faluu me fac proptcr mifericrjrdia tuam: 

1 

ccndi,qmanon vultamorfiiis,fcdaviuis rogari. 

b ^lrguas. Ausuftinus . Argui grauius cft quamaccufari, 

vndc^damnatiotimetur.Cornpi mitius, idcft.cmendari vel 

crudiri.Arauuntur jti aidicio qui iine fundamento . Emendantur,idcft 

purgantur qtii fupra illud lignum,fcenum,ftipu 

lamxdificaucrunt. Dicic ergo bicfana. ne lbi iicopus.vnde 

fubdit:Af//-erc, 

c LBJimus. Aug. Rcatuinfirmaâiaaquofana.quiaoffa.i. 

mcns c oncutbatur ad prxfcntiariKânima, i.fenfualitas, cr- 


PSALM. VI. 

j i^ Omincncinfurore. titulus 

Huicpfalm.pr&poniturtalis 

L/ mHeb. Ad vidoriam inorganisfupero&auampfal- 

mus Druid. EtfccwidumHebr.oftauaefibicnomen inslrumcnti 

TAu,'ici,i 

n cji injtrui/,e>itnm muficum^bvnaatecbordxnominaiu .fccundu 

.. "i oflo cbordas habeat , jic nominati ficut monocborda 

hoc ititurfeofus hu.us titttli efl: pfal.Dauid fnperoctauam. idefl, 

aptus decantari injlrumento tali. Ad victonam in organis.itit/i,M 

atntibus , eo modo tjtto cantores conabantur in canticis vnus cborus a- 

liumfuperarcficmfupra expofv.um eft in titu.pfalm.4. &ftc organu 

non esi hic nomen iiiftrumcnti,fcd cantus. Et propter boc Hicrony.in 

tranflatione iuxta Hebrakii pro organis tranftnlit hic in PfalmiS di. 

Vidori m Pfalmis Pfal.Dauid fuperoctauam. &patet expofi 

tiocxh idiJi s & in tituio 

pjal.quarti. 

Et fimiliter tatct expofith 

tituli 

qui 

communiter in talis 

ponitur Biblijstqui eft: In fine Pfai. 

Dauid pro octaua . >u:aperfh;m hic intelhgitur vturnumdefo- 

tcntta m conatu cantorum, jicut diSlumfuitfuprd titulo quarii Tfal. 

Jgu u< ex pncdiclis apparet,

f 

*17/ Pfalmus. VI 

A a QttooUm mm, Cafllod.Ideo bic feftino 

d;'micci,quia poft 

moncir,,cc jn mterno non 

acapicurconfeffio. 

;.-, e, 

iqi in 

' 

, tCmpUS 

, bus 

b Ia mftno. Apg.Cdnfeffijs cft dmes qui Lazarum uidit,&: 

ft dc pioiur.do, cuius compai atione coachis efl coftceri ma 

la fua vfcjueadco , vc& fracccs rogec ab his pramioncn, fcd 

poft iudiciumm pro 

fundioribus cencbns 

nullam luccm Dei ui 

. . . 

t 

47 8 

Deu.id eft,hicem : 

quia in fummacaxitate.Hicia ,. . 

incipmnc 

in peccancc,& idco dicic curbacum,non excincrum oculuin 

Vel a fua lra qua turbance fblem. l.fapicntiam Dci non poccft 

videre.Yel ld.cotk laboro.,quiai#iU>amiii dehuntCUtCnpficean /-^ n- . 

P roiucm,add,t,lauabo. 

fi^liSSmS"! Quoni amnoncftin-morccquimcmorfittui, t ininferno b 

i 

t> ajEgoautem. TSitistaciendo b T Cordis * 

pcccacum, c 

autemtquisconhtebiturtibi? t 

Laborauiingemitu meo, 

a 1Et poft. b fAd litetam.uel peccata. TAug.Quaii .lternatun 4 

patitut noctes.cim, carne 

fetuit 

Ugi p ercati,& rfta fentir.cum mcnre feruit 

legi Dci. c f LeAus e t 

uoluptas corporis , & 

in quoimmcmor 

cft Dei qui 

mandata cius conce- 

Ce!c.bt,o KCilii.U) tjlla .vger anin.us iiuiclirit. 

jfBafil.Hocnondicic d llauabopcr fingulasno&esle&um meum,Iachrymismeis ' 

a 

qilodfaluS noftra in 

fldem cjuod lectus b 

1 

Risareadinteriu.pettinet^vt&fletusvlc.uiadintimacorf:. ' 

r lldeocjuia. c fruturoquem luneo. 

a menm f riS abo - 1 Turbatus eft t a furfre oculus ' 

c Tu^~^ etcni rciurrcdionis 

. 

wi,quxiniudicio,&hicinca: 

citace mcncis.lbi cxtpriures ccncbiarjq.a tunc pcnitus cxcra 

Dcum, 

raui ad fimihtudinc 

veceris 

veftis, qua; 

necertufui, necdccori. 

* Throdor.OcuJum 

mencem ndminauic. 

propterca de uno oculo 

mentionenn fe- 

cicquioculusobcua 

indignacionem curbacus 

eft, omnibus 

autem malis grauiora 

func inimicorum 

D 

fvelinfepulehro 

foue.% & 

eademefl vox 

Hebraw vbicunque 

m pf. 

leglcur,infc.-- 

tDefeci.f.itigatuv 

luni 

dodrinam,tcdquod f rneus , t inueteraunnter omncsinimicos meos. DiTcedite - opprobria. 

poftmigrationemex ^^^^ n^. ^ ;*^*: v 

*n r. 5 mpntr nf-Qnmnnprimini im.î,,^*^, ~ t /i 

a : 9 Ban.Inimicinoftris 

hacvita^reiipifcentia meomnesquioperamini iniquitatem, quoniam ciau- 

' fComrunft.onem pro temDUSnonh-iVar 

cotmtiuTis. fRemittendo. b tf>.di.'rin.c (t 

diacoous. 

E 

tinueteraoir, 

IO 

dimorus er . / 

nonn-bCaC. demmonfumcitlemel 

fAug.Repetit.ocrebraenencctuûiaBau- 

1 

1 peccacis ftunc valen- 

1 ptopter 

dicere . quod g.udet c TPro deponendislcccl^ tiores. 

c Laborau- c 

Cajjiod. g diuit dominus vocem fletus 

mci.Exaudiuitdnsdeprccatio - 

vpwvuu Nequisdefperec de 

grauicace peccacoru, 

or. 

nes tribuLutes,ine. 

NICOLAVS DL LYRA. 

i Quoniam non cft rn mot .i.poft mortem. 

2 Cûi mcmor fit tui.memoriajrolluojaûantum ad eos qui de-r 

cedunt in pcccato mortali,idcofubdicur. 

In inferno aucem quis conficebitur cibi . f.confefjionc lau- 

3 

dis 

diuin*,qttaft 

diceret nullus eo in t quod inferno nulla cfl rcdemptio 

Timebat.n.Dauid,ne magnaparspopuliqux motiebatur fubiioin illa 

peflikntia trium dierum decederet in pcccato mortali,& ftc damnare 

tur quod erat ei valde lugubrejicut & morsfilii fui îbfalom,quant- 

ttis tpfum perfequeretur,eo quod probabiliter credebat ipfum in pecca 

to mortali deccffiffe,ficut ditlumfuii -."\eg. 1 8. 

4 Laboraui in gcmicu meo. Hic confequenter Dauid pro impe- 

trationediuinamifericordiaaUigat panuentiam fuam de 

pcccato 

tommiffo di. Laboraui in gemicu meo. pra anxietate cordis.non 

potens contincre agemitu tiiam coram bowinibus,& de die in diem, 

quod cft durum,& laboriofum maieflati regut , 

5 

Lauabo pcr fingulas nodcs, quia de notle infecreto cubiculi 

magis erumpebat in fignupanitentiaprofluuium lachrymarum y propter 

peccatum commifjum. 

6 Turbacus cft a fu.i.4 dolore cordis.Vnde in Heb. & in transla 

tionc Hier.iuxta Hebr&ospro furore babetur amaritudine , ex qna 

proftiubant lacbrymtt in tanta abundant';a,qud ui[us acies caligabat. 

7 In ueteraui . '. ad interhnm corporis, & anima propinquaui,fetunium 

ilhtd Heb.%.d.Q\oowwj,Tcrdominus,quiacrinicacem affuifleprecibus 

oftendic.Incepic a Jachrymis,exaudicus exultat. 

Exaud.Do.QilDu cxcmplum hdcliter^prantes audiri 

a Erube- 

8 Incer omncs inimicos n\co%.f.Satban,&fatellitesfuos, qui 

tneprouocauerunt adpeccatum numerationis popttli, fecundum quod 

habetur i/Par-.ar.a.Confurrexicaurem Sachan concra Ifracl 

& incicauic Dauid,ut numerarcc Ifracl. 

9 Di fcedite a me omncs qui operamini iniq. Hm eilfeeun 

dapars prmcipalis buiuspfalwt,in quaputu tur diuina exauditio,de 

qittcmificatiisfu-.tDauidper-perbumGadprophetxdicentisfibidc 

mandato domini,quod adificaret altare in area Ornan Iebufxi,&fi. 

bifaoificarct-.Deus autem nonprttcipitfibi offcrrifacnficium ab homme 

nifiplacatus erga eum.SecitUo hoc tnteUexit per defcenfum ignts 

de calofupcr holocauflum fuum,vt habetur inf, a Taralip.i l.qui de- 

fcenfusfignum efl diuinxplacationis,et acceptionis,ficut dutumfuit. 

Cen.^de oblationc .4bel,& 3. Hega2.de obUtione Etia.-Non eil au 

tem uerifimile.quod Dauid tantttm benefiuum tranfierit finefpeciali 

gratiarum aclione,nec inuenitur alius Tfalmus Dauid ad boc applica 

tu- propter hoc dixi in principio buius pfalmi, quod ad iflamfententiam 

rationabditer applicatnr . Dicit igitur Datlld.Difcedite a 

me,omnes qui operamini iniquitatem. i.tu Sathan^&fatelii- 

testuiqui meconcitafiisad nnmcrationem populi . 

10 Quqniam exaudiuit domnius.Sicut.n.demoncsingeruntfe 

q peccatoribus,utfaciant eos ruen dcpeccaio ;npcccctum,fic quahdo 

fidentpeccatoremaDcoexauditnm,& !ibctatum,quia cumfuperbis 

fimiftnt,abborrent ab hominibus dcuinci. 

1 1 Exaudiuit dominus dcprec.meam./^/iVdrvo efl eiufdem 

fententax. ad oficndendum maionm gratiiudmem diuinx. gratU fibi 

faclx. 

Erube- 

6 Turbatus efl afurore ocuhts .i .pra' dolorccord is,Sc lachtymis 

obfcuracuseft vifus eius.Ec fubdicur caufa. 

7 Inueteraui.cormpzionc peccaci. 

X //owHt-f.i.darmones ad malum me prouocances.Sed 

quoniam vera pceniccncia ccrcam fpetti habet ad rcmiffioncm 

pcccacorum,fubdicui : 

9 Difcedite a me omnes,qui operamini,& c. i. vos darmones qui 

cftis in malq obftinaci. 

1 io Quoniam exau.do.hxc func verba pcen itencis quadofcntic 

comcduralicer diuinam confolacioncm. 

Tom.j. q 1

479 

a Erttb"fcant, & con- 

A twbcntur. Caf.Qiiafi in 

coclufione iam liber 

apeccarisexultans.p 

inimicis,vt conucrta- 

tur,orac, ut (icuciplc 

habeancueniam. 

AV- 

Gloford.&NicolaideLyra. 

fyro itnpetiandis uirtutibus. b f Quafi oblationcm. c f Ergo iam. f Dcactibns.qui.ir 

a nemmeam,dominus orationem meam iuicepic. Erubeicat 

f l unore uidicu. fAlias non habct vchcinenter. a f Au.;iif.ilIisconuerlio 

id confufioncin c ui nolucrunt haberc ad falutem. 

& contui bentur vehementcr omnes inimici mei, t coYiuera 

f Caffne eant quo tendebant,3c non diftcfaturtfed erubelcant valde vc.polj cotiuciiio- 

11 '"in ex c.t rccordationeiûod culloJia virtutis. 1 Et hic omnu. 

tantur,& eiu befcant valdc velociter. 

NICOLAVS D E LYRA. 

1 Zrnbcfcant,& cwturbentur. Rcucrcitur ad cxprimcndurn 

erubcfccntiam,$: curbacionem dxmouum.quandouidcnc 

.peccatorcm rcfurgercJ 5

4 A 

ii 

>. .dift. 

4 8i Pfalmus. VJf. 482 

a cnr. Aug.Quafi fuperaco omni bcllo uitiorum iam 

feftonihil reftat.nifi inuidus diabolus. 

b /^'itf.Redimac.Caf.Propria verba,dominicft liberarc, 

lconis rapere.Ordo prius perfequenres ponit,inde leonem 

Expiactis.n.ab omnibus fpiritualibus nequiciis a diabolo liberatur. 

.c Domine fi feci isi. 

Cafiio.Ad liceram de 

D.aiid,&: Abfalom.i"* 

feti iflnd, i.ii hoc malii 

a f Per crcarior.em. b fVoluntato. c Non in me. 

f Frxtendit incritum. 

Detfs meus in 

teTperaui , 

faluum me fac ex omnibus perfe- 

a f A diabolo,&. Angdis eius. b f Aleonc. c fAli.juando. d f Ide lC diabohis o.ut in illis uitijs , & 

pcfcatisunpugnat ; vndevtleorugiens.circumit.' 

berame. Nequandorapiar, vcleoani- 

mjhi per purteritam a quentibusme, &th a 

CUipaiTl COntlglt. VCl O a f Cuifemperinfidiatur. f Dc corporenonctuat licarneomigitur. b f Si 

lunoiirediinis.illerapit. 

fimodoeft c f Niii chriims. 

iniquitas b 

inn.ambus.i.operib. ma am meam, t dum noneftqui redimat, neque qui fal- 

a 

VnClS.Vdjireddltli re, 

f Nifiquiredimit. f Dandcuitama-teiuam. b f Qui.i fine innccentia nemincm videt uofle fal- 

* ... uati.iiicit. , 

f Item urxtendit mcritum. c f Auj.hic uatet petfe&um loqui cui folius di.il>oli infimit}imala,&-c.quoadl 

dis cauend* funt. fScUfaaJ 

cicura:quitasapudho c uum facfac Domine Deusmeus, iifecfMftud, fi eft ini- 

mines, menco, &fi 

nonvideacur homini 

bus, dccidam ab ini- 

micis meis inanis a 

fructu manfuecudi- 

jiis. 

Augu.Sifeciiftud, 

ycl vniucrfale pccca- 

di,&c.non folum prior iniuriam intulicfed neque alios qui 

moucruntmihi,vnquam vlcifci volui,vtS.Hilem Ec fiquid 

taie v.nquam commifi.Dccidam ab Inimicis meis manis. 1. 

rneniacuiapriues.Ecgloriam mcam m puluercm dcducas 

no folu glona,& rcgnopriucs,fed ridicukc morti mecrada. 

d Spiritualibus iiequ:tijs,viti),;& peccatit . I 

a f Mala fcilicet. f Aug.hoc non potelt dicere nifi petfeftus 

fcient Chriitum hoc fccific, 

f Aug.maior patientia 11 non reddidi his,qui pro qonis reddiderunt mala. 

quitasinmanibusmeis. 

t Sire^ddidi f retribuenribusmi- 

afIro bonis. fQui fe vindicat occulte a diabolo iiipetatur. afEtiaiu. flmpugnando.i.iuggcrcndo. 

hima a 

la, decidam t merito ab inimicis meis inanis . per- \\ 

a f Singulatis. f Diabolus. b f Cuihorainesnonhabemquidfaciant. c f Decipiendo 

peiconfenfuin. ^ 

fequatur inimfcus animam meam , & comprehendat 

lum,quod iincnominedixit,quod efi fuperbia,qua: eft radix 

omnium malorum. Velquodfcquicur, fi cft lqiqiutas, 

quod dc omni pcccato accipitur. 

fc Thco.Dominc Dcus fi feci iftud,deinde manifeftius docct,& 

dicit.Si cft,imquitas ii? manib.meis. Ec dcmonftrans 

C quam fpccipm inuiftitia: bic dicacillico fubmngic, fi reddi- 


i$e xhar.EpfumrcusomniumanimarHmpatristui,&-c.si.ca.u{avc\ 

huiusafiignansdixic.Ic/fijTO.r/.i.fcirc poteram,&debcbam 

in illadic,quodcumibi cffctDoeg Idumxus.procuidubio 

annuntiaret Sauli,& idco Dauid fecit hunc pfal. orando do 

iiunum, vt rcmittetctur fibidiccum ignorantix peccatum , 

itaquodproptcrhocnontraderctur in manus Satilis ,&aliorum 

ipfum pcrfequentium,& fecundum hoc fenfus com 

munis hums ticuliert./ôwm* Da;t.i.culpa ignoranti^ Da 

uid prardiCta,quam ccc nitdomino.i.proptcr quam rcmittc 

dam cecinit domino hunc pfa.fuper vet ba Acthiopis.i.proptcr 

vcrba Saulis dcnigrati m fama,& moribus.Filn Icmini, 

quiaSaulfuitdefiirpe Icmini,uthabctur i.Keg.9. Pcr ver- 

ba autem ifta Saulis mcelligicur prxceptum cius quo przcc 

pit Doeg Idumajo intcrficere facerdotcs domini,& ciuitatc 

corum pcrcutcre in ore gladii,uiros,& mulieres, paruulos , 

& lactantcSjVt habctut l.Rcg.io Ad iftum autcm intellcctu 

vadit titulus Hier.in translationc iuxta Hcbr.& patet cx di^ 

tis.Aliuin"ctiam pfalmum fccit Dauidcontra malitiam m- 

fius Doeg,ut uidcbicur infra. Domine Deus meus,&c. Igicur fecundumfcntcntiamprjEdidamquam 

tenenc Hcbrxi, & 

Hie.idem uidcturfentirecxtitulopfal.Pfalmusiftein duas 

partes diuiditur,quia primo Dauid pctit fuam libcrati one , 

ibi. Domine Deus. iccundoadhocallcgat multipliccm rationcm,ibi.Dojwe 

Deus mcus.Circa. pnmum dicic tic. Domine. 

pcromnium gcneralem gubernationcm. 

1 

Dcwj.pcr crcacioncm. 

3 mc ri^.pcr fpccialcm cultum,& dcuotioncm." 

3 intcfperan^&c. f.dccuapiecatcconfidensplufquamde 

meaxquitate. 

4 Salnum mefac&c.a Saulc,&fuis complicibus mc pctfcqucntibus 

protcgcndo. 

5 Et libera.zb ipfis aliecurando. 

6 

T^^/uôM.vtlcocrudclifiimus. 

7 jtnimam meam.pcr occifioncm a corporc fcparando. 

8 Dum non efit&ccx horrenda.n.occiiionc faccrdotum ^p- 

di, 

ptcr 


* 

\e leo 

quandn animam mcam. 

rapiatjtt f.perfecutor corporalicpcr 

mortcm corporalcm , vcl fpiritualis pcr mortcm 

fpintualem. 

* hutn non cfi redimat mcam 

qui ,neq.quifaluum/rc.f.falutcm 

pt^tcr tc. 

9 Domine Dt?t.Hic allcgatur triplex ratio pro pctitionis e- 

xauditionc.Accipicur aut ptimacx parte fui,diccns.Do.Dew 

mtm 

jdiafil. Animus philo 

lophiCUS 

: IIOI! Cnim 

dicirpuni hofic, fcd 

fcrua mc,nec parricida? 

nominatim mcutioncm 

facit, qucm 

camen leonem nomi 

nac 

d Si reddi. Aug-Idcft, 

ficenon fum'imicatusiniuftolilentio.i. 

paticncia qua pro me 

,0 operaruscs. 

11 #Baiil quanquam,& 

11 ipfe excrcicus collc- 

gcrat,nontamcnauxilii 

loco duccbat , ctiam 

uniucrlum or- 

penucicitiau 

lio potirccur. 

e Decidam mcr.ab ini. Aug.Non iureiurando hoc (ibi impre 

cacur,fed dicic quod concingicfe uindicancibus, prbphccac 

ergo non iurat pcr execrationcm,quod efi grauifiimum iuriliurandi 

gcnus.Aug.Inanis faihis vana,& fupcrba kcticia, 

quodquafivinci nonpocuic. Salomon. Alclior.cjiquiui-citi" 

ramrfuam qui cpit ciuitaum. 

a Co. 

Dauid,ipfe 

{5ter 

fciebac fi quod caderec in manu Saulis,nul 

oprctio pofletrcdimi, nccpcrhumanampocentiam, eo 

quod Saul cenebac poccnciam regni. 

9 DomincDeus.Hic confcquencer Dauid pro fua Iibcratione 

allcgat tripliccm rationc.prima accipicur cx fua innocen 

tia,fecunda cx diuina iuftitia,ibi.E*;^c(/.tcrtia cx perfcque 

tium nequicia,ibi.Co/.ctjw/;fcc.Circaprimum Dauid al- 

D 

E 

t pacifice de~ 

ger.ri mecuni 

malum, s (pi. 

liaut innn. - 

cosmeosgi;iti>(immei 

iio 

vcl iiaecjuta) 

tergo. 

F 

Prou. itf 

Gen.$A 

legac fuam innoccntiam imprccando fibi malum fi ut lpfo 

ilcconcrarium,t>owJcDcf ^wfy.exponatur,ficuLprius. 

10 î/fciijlwijcyc.deprxtcrito.f.quodquajfierim mortcm 

Saulis,prouc fibi ab eo,& detradoribus imponebacur. vndc 

dixic ei Dauid 1 .Reg.4.X^

l.Cor.l.d. 

mt.nii qux 

fiint iu uie. 

B 

48j Gloforcl.& Nicolai d eLyra. 484 

$ a Co/KK/tff,c^f.Aug.Animapcccaroris,deqiio.Terraes,&: 

A in tcrram rc'iicrtcris,cibus ferpencis cft,cuim maledictione 

dictum efi.Tcrram mandttobis.i diaboli.quiacena.i.cerre 

na cft.Ec idco hic aic. Concui it in tcna uitam mi am.i.in cerr2m 

redadam fibi incuiporcc,& fibi fic defpicabilis. 

b Glori.imrnc.AuÛ. 

qua: dcbcc eiTe m cort 

fciencia vbi Deus uider, 

& fohda in domi 

no,vc. Qî c.rcpcllendoinimjcosanicitaquodrc 

troccdant ad Joca fua. 

6 Lcexuudo.hiw ponitur fecunda ratio,cV accipitur cx parccDci 

.qm r ,accp,c iiidicibusinfcrioiil t.sfactrcn.fliciam 

ec iic Wcie dcbfct ip(amjdeadiciL\it:Ex,iTgc4cmueinpra:pto 

qnoa inandgJUS.feictido lulticiam dc pcifcqucntibus mc. 

7 

10 

cuscffet inimiciseius 

h syn.Aug, Congre 

gatiopopuli. f.qui vcl 

humilcm contcmiictescircundederur, 

vt 

perfcquctes,vel amado,vt 

credcccs. Ilcgre 

dere refurgcndo,afce 

dcndo propter fyna- 

ctcdicti! a, vc 

gogam 

miccas fpuiciim dcal- 

coquofic congrcga- 

Cio, vel proptcrhanc 

i.perfcqucntcm (vna 

gogam, in.iluunre- 

grcdcrcte 

illi fubtra- 

hendo,qtualocu non 

habcs in malis, fubtra 

he t

4% Pfalmus. Vll 486" 

a Corda.Aug.Quid quifque cogitct. 

b i^m.Quid quemque deletet,quia finis curx,&: delecta 

tionis eft delecl;atio,ad quem nititur peruenire.Opera noftra 

jn dittis,&: in faccis pofliinc uidere homines, fed quo animo 

fiant,& quo peruenire cupiant folus videt Dcus,qui cu videc 

cor efte in cxlo,&: non 

delectari in carnc, fed 

in domino. i. cum bonx 

funt cogitationes , 

& earum fincs , dirigic 

iuflum, &nonfolum 

dirigit,fedadiuuaciuftum 

a 

b 

c 

a f Etiam.Quj in fordi.eft for.ad.vt iam undem teniat iuflnm iudiciiim 

4 Rafil.vt iuftus vtilcvt forcis potefl quare non punit quoniam 

paticns eft. 

i Gladiumfuum . 

tConlumeturnequiriapeccatorum, &: t dingesiuiUirn, r 

a f InoccuhovbinuJIusYidet nill ipfcquiperfyjicit cnrda. fCogitationcs. bfDeleftanones. * 

c f Qira iasi m to tribuitur,8c e.t cjuaii ined cina tjua: feruat falutcm,altera e.1 cjui facit. 1 

fcriitans corda,& renesDeus. *tluitum adiutorium meum J 

a { Non ait,& renibus,quia vbi cor ibi,&deleiiatto,ciuri auerna cogitantur. b TSed o inicui quo 6 

rum nequitia confummatur conuertiuiini. fQuia. c fSecuiidum merita. 

t iudcx iu- 7 

a TCuincmoreiulet. blSimodo. c 

TNon.fedexpcctat ad 

pcenitentiam.vndepoirgrauiuspunit. 

#Thcod.Symmachus \\ a Domino Dcw 

perficietur, 

, faluos facit 

qui re&os cdrdc . fi impioru 

cquitiaeuanucrit,vir e ftus , fortis, &tpatiens, nunquid t irafcitur perfjngu- 8 

tutisalumniillius iter 

ftudiofius amplectentur,renesverocogirationesappellat.Quonum. 

n.pudcndos appctitusrenes 

excitanc 

hincdeinceps concu- 

a T Q' J fi dicat.Iuiti fa uabuntui ,fed o vos pecca;orcs. b T Aug.gladius, Chrtlcus , w.Aug. Alia litera.lX,""?"^ dducit iramperftnjrms dies 

In Grxco fignificancius.

JlStTTd 

4 8 7 

rt Bafil.Ardcncibus.i. 

A iis qui fuppliciis funt 

atBciendi. 

*Theo.qui.n,pcccaut 

fyluamigni obnoxia 

Lt*iWtn< admiierunc,&ligna, c 

J5 fcenumquc,&;ftipuLi d 

congcfferunc fvc aic 

. b 

' 

. 

DiuinusiApoftolus,) 

COnfir C 

ignicis Uy ".IglCCiS 

gencur. 

* cce.Quafihecpa 

rauicDcusinfcnptu- 

ris. 

Auguft.vndevidctur 

homini cfie caufa 

damnationis. Sed ec- 

ce.q.noncx Dco,fed 

cxhominccft,quiala 

cum apc.&x. 

Gloord.& Nicolai deLy ra. 

a TAutem. b T Cu^nequitia iiianimoconcepra,inopere confummatur. TNitiwr efficere. 

c 1 Quia a diabolo d 

per iuggeitionein. T Aug.qui eft dc teirenis rcbus pro quibtu 

mala inaclunamur,ha: 1'unt feiiicn unde miquitat.i.iuiuftitia nafotur. 

teffecit. f Eccc parturiit 

iniuftitiam, co c 

ncepitido}orem, 

a T Etiam b TConfenticndo luKgcltioni tcnenajum cupiditatum. f Fiaudem inchoauit. 

e flnftandonpeiitiaudit. 

&i pcperit t iniquitatem, Lacumaperuit,&eftdditcum, 

a T Aiig.fraudcm pa.iendo prius latditui fraudatotdamnoinnocentiat.quatn alius damno pccunix. 

b X Au" ituia noluit cuadere.fcd feruus cfle peccati,libidine ratioiu dominante. 

01 c T Quemconcepit. 

giincfditinfoueamquam 

fecit. Conuerterurtddloreius 

a fMcntcm. b TRationem. c TQuam pcpeiit.InZacharia.fedens fupei talentuin plranbi. 

d TQuafi impetu,& idco grauatur.vt non reuolct ad lequiem ianftpm.i. 

in caputcius,& in verticem ipfiusiniquitaseiusdefcendet. 

cocr r .

4%> 

Ad'aitio. 

r Huic igitur hiftoria: ,ppric rcducirur fenfus lfalis tit.huius 

i Pkl.tdc.-ProignorantiaDanid.hoccft ,pculpacj imponcbatur 

Dauid de morte Saul: cuius culpa? nullo modo erat flbi con- 

l. 

fcius:&: fic ca penitus ignorabat:co modo quo intclligic illud 

Pfal.5 J. ciiscxiuftitia ,faltiauerac DauiddcmanuSaulispropccr 

' îfudincm cordis ftu,&: Sati) pcr oppofitum condemnaucratexeiusmalitia,quomodocacoteporcDeustolerauitmautiaipfius 

Saiilispcrmittendoafflictionem DauidabcoÂd 

quod rcfpodit,q. hoc non cft cx iuftitia Dci,nccimpotetia,qa 

bcus clt mdcx luftus, &: toitis: fed hoc.^pucnitcx diumapacicntia, 

Repli ica; 490 

ticntia/cu mifericordia, pcr qua no ftarim punit, fed dactps D 

peniceue. vndc dicit; Furtis,& patiens nunauid irafcetwper (ingu- 

/o^rf/Mî.ftatimpunitcualiquisoffcnfamcomittit^q.d.non. 

fed qumdoquedijfimulat peccatapropter panitentiam, vt Sap. II. 

Octauo cxhortat J 

Semei,&; alios fcquaccs Saulis,ficuc Siba fi- Oftano. 

liu Bochri,q ec erac lemini, &: ex illa parce conatus eft turba- 

rcrcgnti Datiid,vt bf a.Rcg. iy.vtconuerccret-abimpugnatione 

ipfius Dauid.ne eis c6cingerec,ficuc c5cigcrac ipfi Saul, 

in quo Deus exerctierac vindicta fiiaj iuftiti^.vndedicitjTvj'// 

conuerfifueriiis voj J".c6fanguinei,feu fequaces Saul a pfecutione 

mea.Gladiu fuu vibiab!t,arcu fuii cetedic,&:e. vfq; ibi; Sagittas 

fuas ardentib.ttjziit,(] oiaaccideruc ipfi Saul rpe fue mortisexordinationediuineiuititic^putinpoftil.latiusdeclaratur.q.d.Dauid 

fupradictis aduerfanjs. Conuertimini ab impugnatione 

mea, nc vobis c6tingat,iu(titia diuina operatc, ea q coti- 

gerut Sauli pdecefloti vefiro, f.ca q 

in Ifa cotinent- '; q Dauid 

rn hoc Pfal.nacnc n5 ^pphetando de futuro, ^put poftil.dicit, 

fed potius narratiue cominando.Nono declarat cam tatar vl- Noa. 

tionis diuincj circa Saul,vt oftcndafq, malitia Saul ,ppria fuic 

cahujusvuidicCdiuine;,n6 aut Dauid jpcuratejfed potius iaiuftitia 

ab iplo Saul patiete. vnde dicit; Ecceparturit iniujtitiam, 

drc.f.ipfe Saul;&: exponaf totu, ficut in poftil.vfque ibi; Etin g 

verth em ipfim miquitaa eius defcendet. Decimo final iter couertic Dccim.* 

fe ad rcddedas graciaru actiones Deo excufans fe ab infamia 

pdicta flbi impofita,eo q, punitiones Saulis,&: fuoru attribueaq 

funciuftitie;diuina;,vt dictu efl, no auc ad culpaipiius Dauid.vndc 

dicit; Covfitebor Dominofecundum iuftitiam cius,&c. 


In cxpofitione Pfal. q incipit; Domine Deus meus in 

tefperaui. 

Burg.notat poftil.ex cnbus. Pnmo,qa poftil.dicic quod p nome 

Aethiopisquodponifin cichuiusPfal.intelligifSaul.Co 

tra quod arguit Burg.lic; Dauid fuit adco humilis quod nunqua 

lcgic dc Saul irrctiei eter locutus, igifno vocauit hic Saul 

Aethiopc.HicrndeopaliquadicTa.Primu,n6eftopushumihtacis 

deprauo bene loq,qa iultu cft prauotii malac5memo 

rare.Iuftitia aut,&: humilitas funt virtutes conexif jiio cft ign? 

virtutis,fcd cuiufda crcdulitatis opus,q> de Saul 116 legit' irreueretedocutus.Secudu 

dictu; DauidhonefteloqucsdeSaul 

dcprauato non habuit refpectu ad perfona piiuata,fed pubhca,nec 

habuit rcfpecf u ad aliqua eius virtute,fcd ad Dei tolcrantia 

TertiudiCtu,Dauid,velquicuq; aliusdices ventatcno 

loquit irrcucreccr; qa vcru a quociiq; df , a SpirituianCto eft, 

cuius inftin6tus,&: generatur, &: fpecialis, lncuerentia ronabiliter 

dici nopot. C^jiartu dicifi. Nomen Acthiopis,defe no 

cft nomcn irreueretialc,quia 

eft nomen petfone getis.QuintudicfujNomcn 

Acthiopis proptcraliqua veram iimilicttdi- 

nc ad Saul cranslaru no eft 11 rcuerctiale.quia vere dictu ad li- 

tcram,vcl tranfumptiuc no cft irreucrenter dictii.Ex quibus 

patct iolutio argumcnti per Burge.taCti quo ad hoc. Et mirii 

cft de Burg qui exponic lllti verfum huius Phl.Confumetur we- 

quitia:de Saul,&: fuis complicibus:quo no arguicibi Dauid os 

iuti lrrcuerentcr cotra Saul relaxaffe,quu maiori irreuerentia 

cft ipfum dicercnequa,&: peccatore,q Aethiope:quia illaeft 

irreuercntia ad hteram,ifta per pulchram tranfumptionem; F 

neutra tamecft vcrc irteuerentia, quia vcruq, verii,iuxtainteliecfu 

tcrtij dicti fuprapofici. Ad iatidccnun Dci,comemo 

rarc peccata prauoru,&: p^nas corrcipodcntcs n5 eft irreuereciale,iicut 

diccre Iudam mercatoie peflimii,&:c. Secundo 

Burg.notat poftil.hic,qa dicic Datud pcccafle p ignoranciam 

crafsa in nece facerdocu,quos occidic Saul.de quo i.Reg.22, 

Qtiod dictu dicic Btirg. 1 rronabile cx co. Pri mo,qa vc dicic po 

ftil.in loco alleg.excuiac Dati d apeccacoin illo tacT:o,fecudo 

a_a ex co 116 

lcgit' Dauid de peccaco illo penicuifie. Riidehic 

O, Bur.falfum imponit poiti.quia m loco alle.pofli.non excu 

fat Dauid a :n 

pcto.etfi 

alio loco lpfum videat excufirc, hoc 

intelligendu cft de tato,non de coco,quali non peccaucric in 

hoc faclo cx malicia,fcd ignoracia craiia,vt hic dicir, de ûa 

modo vidcin correctione 1 i.Reg. j.Nec fcquit*,fi Dauid 116 

legaff ccnituiflede htnoi pCto,ct, igit non pcccauit, cum fic 

pctm venia dignum,quia non ex malicia factum,i:no vick.cur 

pcenicentiamiuamdchocpcto Daiiiddefcripiiifc. 1. Reg. 

z a.vbi dixit ad Abiathar.go/w tcus omnium atarurn patris tui y 

&c. Tcrtio Burg.nocat hic poftil.quafi implicec cxponendo 

illum vetfum. Dominc Deusmtus /. feci iflitdjeci.ab i:;i.me. vbi 

Dauid imprccacur fibiipfi malum nifi lit mnoccns,fcd fecil 

dum poitil.Dauid non tuic innocensimo rctis m ncce facer- 

docii, lgic lmprccatur fibi maiu, vt videliccc dciiciacur: a quo 

tfi malo fe petit hic libcrari,5c lic ctt ynplicatio. hic 1 lidco q, 

Dauid in hoc Pfal. habuic duplicc icfpcctti . Viui ad peccacu 

ignoratic^ quo ad neccm facerdocti , de qua cit lermo, cimcns 

ne pp hmoi pcccatti permicccrc t"a Dco perfecutio iplius Da 

uid,vii ie petic Ubcrar;; &: fic jftc vcrfus pot iic cotinuai 1, u.:t 

dicacDauid;Pc/eiJfw.cw;///tu/

49* 

Glof.orcL&Nicolal deLyra. 

& decidam ab inimicis mets inanit. Sed 01 fcis.q, per ignownt.a.igi- 

% mvcnia mercar.prouc peciu.in prin.huiusPSLMm me 

A 

/" T.S* AliL rcfpedum habu.c Dauid ad peccacu mfidel.cac.s, 

cj, ei aduerfari j cius,& adulacores Saul Pb% 

{uggcrences quod Dauid icmpcr ccnderecad malum Saul,& 

GLOSSA ORDINARIA. 

3EEV deEcclcfiscoftitutioncagit:^ 

E !;S d.candoEcclciiascon 

Tr or- a infinem,&c. pro tor. Aug.Pro corciilatibus,! .Ecckfi jS ,q.a 

dvuer.or&ho- a r ccfK] iro mific fpiricu,quo implcci apoftoli,& alij ndcics pr?- 

A(.ph,& fiiio grcgaucrunc . 

mm Core. dicicur corcular, vbi bo 

t vidc tuwltt nj a malis operc m ini. 

' 

*" R ftrorumfeparacur,non 

, loco, fcd eflcau,6c^ 

quafi a cegumencis pur 

, gancur 

vc frumenca in 

arcaa paleis, &intorcul.uibus 

vina a vina 

UJUUS VIUt l '" , - - 

is.quat tamcn neccflaria crant,vc fimul nafcerentur,& crefccrcnt:& 

ad macuricacem perucnirenc Vel quia 

in ca mtel- 

Icdus verbi Dei, dum fono vocis miniftracur , quafi vmu iocludicur 

vinacio, & fic fertur ad aures quafi ad corcular vbi di 

fcernitur: quia valet fonusauribus: intellcdus vcro a mcmoria 

quafia quodam lacu cxcipituninde in mcntem,& morcs 

quafi in ccllastranfit.Vel corcularia func martyna,vbi corpora 

pro nominc Chnfti pcrfecucionc calcancur , & quafi acina 

incerraremancnt.animarinrequiememananc. PSAL- 

NICOLAVS D 

TSALMVS 

45;2 

regnum ipfius conaretur fibi vfurparc:& ob illttm refpcclum 

pccic liberari a Saulis iniufla perfecucione , n.aii 

quia eorurn 

fecicquxeiiicimponcbancur. ldcodixic: Dominc Dcusmeusfi 

feci,&c. Ecfccundumillum duplicem rcfpedum vnulcum 

conucnicntcr apphcacur ciculus,& macena huius Kiif* 

fId c^ Chriftum.quia >g!t de exalratione fecundum dua natura. b fTenden 

le:tt;iirmum,qui.i6

43 Pfalmus VIII. 4?4 

fa poteff qn Dns dixic Iuda?is indignacibus quod pucri Ofan 

na clamarent.rndit: ^nmflegiflis ex orc infa>ttium,& c . ld vero 

dmina potcntiam demoftrat, quonia pcrhominesg biimana 

fcienthm non didicerant perniciofum cyraninim euertit. 

vindemiant,fedinfiriitaaltaria, qua?numcrum fuperant, per 

omnem terram,& 

5'a 

TGloriafama. b TNon in Iudxa tantum. 

1 De tcria humiluatc. 

b 

mare introduxit.& hoc 8$.pfal.ma-is dcindedocet. 

Hicautemorbiscerra? falutem 

vaticinatur, & 

Dci prouidcnnam erga homincs docet, atque vnigeniti 

humanitatem pnrdicit . 

# Theod. Intcrro- 

Dominus a Iagauiscob 

dc nomine.Quid 

qua?ris nome meum , 

quodeftmirabilc, & 

Deus qui fcmper ma 

fcX"^ 

gnifieeciam habebat, 

? j t _-l . ii e n f a 

. 

TFag.nins. TDc.buendos 

acmmau * P" feciili "" proptcr initnicds tuos , 

>' feS^cS? Vt f d irit" Dci faft* ft""> cuius fum feptem dora, cum fit vnus fpiiitus , fi cll t 7 2 duntaXaC&labijS. 

fa StK trp , a 

d 

c!ir VnamaDU - " ^. 5 Bafil. Prartentis ca-teris 

m.iacuhs, eius quod a puens eft 

___ t .. , factumineminic.quia 

j vuiuuuuuiiuK. TDcus illaancea.l.cecnonad 

h^mofedersaddcxtcir.mpa ri 

a nomcn tuum in vniuerfa terra. t 

hunc inodum , ta_ta 

Quoniam eletiata elt 

tQiii pofuifK 

. D fFmus. a- 

. - TRemi.luper "- -*"- omncsrationabiles """ci*uuiMDiic5caturas. crcaturas. bo ' Nm func: 

. 

inpro.-ctare,lcci 

>n chorus vcrolapro.-crate,!cn 

aijualitat 

gloriam tnam 

a-i;u.i!irate. 

c 

magnifacentia tua 

fuper ccelos. Ex ore -tehcium 

infantium, & la 

puerorum-, 

d **" "- ' .,... , 

TSimpIicium. Tlniipientium cunc 

TCîafinonfoluinaperfecrisjfedabinfipientibiK prxdica 

pnmumloquu- 

e 

a Trag.mns. TDc.buenJos. ciiseft.Redeaucedixic, .v 

ore, ncqjenitri 

ex mcce erat laus ilta tollunt.^ 

^mucrfaicmEcdefiatn.NvcIDoaores. c 

flfiW^ d UthJm?JCO, 

ecelostuos opera digitorum tuorum, Lunam, & Stellas 

BafiI.\ T 

oftereft,cj, 

^cxnon cxiftentibusnosfccit,tum quodanobiscognofcitur. 

a ln vmuerfa.CaCNon ergo Iuda?i,vel quilibecaln iibi vendiccntquodomniumcft,quodeftintentio. 

b Cdos. Aug.Ad Jiceram,vel fcripturas: quia exccdiceloquia 

omnmm fcripturarum.Vel,fuperccelos. Continuandocum 

fequentibus, i.mfcripturas, quas inclinatinfantibus.proptcr 

immicosCrucis:qui deffruuntur,cum videntur,i.inceh>untur 

fcriptura? vfque ad infantes dutta?:& cum per eas vfq ad 

roburnutnuntur.&ad fubhmitatem intclhgentia?eri"utur. 

Infantium. Aug.Inflpicntium,quibus Apoftolus lacdabat' 

]Ups fignabanc ilh , qui Dnm laudabanc , m quos hoc vcitur 

3ns teffimonio. Exhis perfecit laudem, quia fi foh perfedi 

:lfent in Ecclcfia,non cofulereturhumano genen,ficut nuc: 

:um & mmimi nondu capaces cognitionis rerum fpiritualid 

lutnuntur fide temporalis hiftoriar. Inimici funcomnes qui 

Uifpcnfationi pcr crucifixum h\x contraria dicunt- Dcfenores 

vidcntur heretici fidci,philofophi fapientie,cum tamen 

I lcilli fidcm,&hi fapicntiam vcram impugncnt" 

j|k Tertul. Chnftuscx ore infantium , & ladtentium expe- 

1 pendo laudcm, ncc pueritiam, nec lnfantiam Hebrxis pro- 

- unciaui t, quarum akcra cum fuffragio occurrens , teftmioaum 

ei potuitofferre.altera proipfo oblata vtiq ; vun fenfit. 

: Theo.Sccundum hiftoriam vcntas vaticinationis cognofci 


Eft nomcn . 

Tropter quod dicit ^fpoflolus pofl verbaprxmiffa. 

.xaltauit lllu , & dedit illi nomen quod eft fuper oc nomen. 

!la autem 

quxfuperexcellemhfunt incomprebenjibilia funt a nobis\ 

rpcr confequensfunt admirabdia. 

Ciuoniam cleuata cft magnificentia tua, /. 

ipfe Chrifius qui 

nionedeitattsdiciturDcifapientia, & virtus , fecundum quod dicit 

ipoJtolus.i.Cr.d.PrxdiC3mus Chriftum Dei virtutem,& Dci 

ipicntiam./ iflit autem duobus confiflit mas>nificentia,eo qubdper 

ia duofunt magna fatla, circa quxproprie eil magnificentia, -pt ha- 

etur 4. Ethic.& nomen magnificenti& hoc oflendit . 

^ Supcr corlos . i.fuper omnem creaturam cceleslem etiam anêlia:fuut 

dicnyipoilolus Heb.i.b.Timo melior Angelis effcdus, 

luanto diffcrcntius pra? llhs nomcn ha?reditauit,&c. 

r Lx ore m fanti um.&c. Diuinitas autem 

Chriilifuit confeffa ab 

gelisconfeffione laudts ab hora nattuitatts , prout habetur luc.i.b. 

cc lubico fafta cft cum Angelo mulcicudo mihtia? cceleftis exercitu.slaudantiumDeum 

) &c.^./,x/y?a /? < /^ f^^,, 

pxm mteplo clamabant confitentcs diuinitate Cbrifii,dicetes:'Ohn. 

ru,i.obfecro,falua m excelfis . Sahtem enim caleflem nullus dat, nifi 

ntHsJecmduquoddictturin 7>/2i/.Gratiam,& gloriam dabit Dommus, 

Vuen autcm ifii non erant homines literati, qui ex fcientia le- 

M O R A L IT E R. 

. _'*, 

nTfa fc 

\Jt^ r*- rT\ an dicat mt,ko Plus cf* admirabile in 

Miiciti 

glona.idco fubditur. 

n< r^"n m r leT a r/l ma Z"

4 K 

Qjirl intet 

huniineoi , 

& 

Gliu hoiiinis 

hllct , cjmri 

putcit. 

tqnai pr*panlli. 

j qua?. 

A & honorc curc 

natum. 

d Tecoracampi. Au^ 

Qui in carne viuuncvbi nihil arduum afcenduntr.fcd laca.vi j 

cui inhajrent, cft qua;ducitad inccncum : vnde Sc Abclii 

campo occidicur. 

e /'fl/KCj-ej.uiperbi.de quibus-.T ofuerwit in calum osfiium.Qua 

rum caputdicic: îfcendnMin cxlntn, & exaltabojolium menin, 

erofirnilis altiffimo. 

f Tifcesmans quiperambulant femitasmaris. 

cuiiofi. Hoxtri 

volupcas carnis, fuperbia, curioficas , includunt omnia vicia 

carnis, ambiciofcculi, ideft, fu 

quajfuntconcupifcentia 

perbia, concupifcencia oculorum, pcr oculos curioficas, ma 

ximeprxualec 

^PSAL 

in calum, & coronatus fuper angclos fcdet ad dtxteram Dcipatris,fi 

cundum quod diciturMarc.vlt.d. Et Dns quide Icfus poftqua k> 

cucus eft eis , affumptus eli in coelum , 2>t fcdec a demis Dc 

7 Et conftituifti. propter quod Dominus pojt rifurrcflioncmfut 

Mat.vlt.dixit: Dacacft mihi omnis poteitas in ccclo,& in c 

ra. & ideofubditnr. 

8 Omma iubiccifti.f uia etiam angelifupremifunt homitii Cbrifi 

fubitcit. 

9 Qncs.lftud addttur ad remouendttm errorem illorum 

qui 

dixeru 

quod aiuinaprouidentia nonfe extendk ad ifta inferiorafed tah u% 

J': infine reiteratur principiun 

idco exponatur,ficutprius. lôtabiliter autcm pojfct expani TjaL $ 

qui eft de Cbrijio cap;te,vt vifutn cfl de quolibet fideli,qui e(l membria 

Chrifli; qui per virtutem humditatu, iiium,& laclentium perfccifli laudtm-.Ucctmhocquod t 

cic: Ex ore infamium, intelligancur pucri, m ccplo clamates v 

Chrittusaifcgac,Ma;c.3i.tnhocc],diCiclactenciu,nopropri| 

applicatur ipUs pucns,qui lam cranfccndcraac xcace ia:tctii 

' 

* 

. 

vc . 

|

45>i Addi tio. 492 

vtde fe p.itec,fed habec incelligi de fimplicibus fidc Catholicam 

tpe Apoftoloru recipiecsbus.de qbus 1. 1'et.i.a. Qu. ifi tno 

do ?emti infantes lac com u. & 1 .Cor. $.a. Lac vobig potum acai,wn 

efcaw.Vndc Qcuc in pueris.feu iufantibuslaus Dei vf ..pceihifcaSpincufandolinguascorfi 

mouece^pucdf in pofiil.ficin 

ia Hw,incelligendum 

! mcntio,vt 

1 potijiatem 

! hociocoPfui.loquicurdeceJoempyreOjVcdicui 

: Luna 

eft deempyreo,quod eit coclu fpiricua'le,& io df.- Operadigito- 

rrmn, quod dcnocac operis fubcilicace, corli auc fyderei, 

quu corporei funcnon dicilncur opcramanuum,iuxcaiilud: 

Mtramanunm tuarum funt ca-/.\Quintuqua:rcndijeft,cum Pfil. 

diar: Lunam,& S'dlas qux fnfmdcfti: cur ptermilit facere me- 

tione de Sole,qui niaximeprmcipaliorett incerfyderarvnde 

&in fcripcuns facnsfemp cis 

pfercur, & dceo fitprir.cipalis 

in Piai. Sokm in poteflatcm diei,& Lunam,& SiclLs in 

uoclis : Sc fic de multis ah)S. Ad quod dit cdum, q, in 

clhin quoP. 

dcfignatur vniuerfalis Ecclciia, __put in glo.Sc lic p ttel- 

1 las dcbenc inceiligi fiogula: bcacoru pcrfonx cam angchea? q. 

humana:, fecundum qua colideracionem Chnftus deiignan 

debetper eft So!c,gr verusSoliuftitie,iuxtaillud Mahch.^.a. 

Orktar vobis timentibus nomen mcum Sot iuflitiA,&c. qui quide S ol 

cft magnificencia Dei fuper ceJos,vt df in primo verfu huius 

Pfal.idcircodcSolcnonfacichiccu Luna,&:alijs fttihs mcn- 

tione,tj tm m ccjo cmpyreo func,no fupracelos,ficuc Sol,qui 

eft magnificenua Dei. vnde &: ronabihcer admiracur videns 

exccilenti a hmoi Lunz,& ftellaru.^__'i/ efl bomo qubd memor es 

gius: Sextu aduercedum cft,q, hicpfal.nocabihcer, & proprie 

,:orrcfp6dec auctoricaci Apoftoh Phil.i.pcr poftii.alIegat,f. 

Propter quod & Deu* exaltauit illum, e^c.pn mo,quia ficut ;bi haoccur, 

o, pcr meriru humilicacis paffionis Chnfti eius huma- 

riicas fuic exalcacaincantu.quod dedic ei nomen quod eft fup 

|)enomen,(5cc. pariformapfal.cupmifkintic Vicrori fuper 

l prculanbus, quod paffione denotat, fubdit : Quam admirabile 

Mnomentuum,&c. Huic ec quod diciL Apoftolus: Tropter quod 

' 

\tDcus exaltauit fhm.covrcfpodct pfil.diccns: Kxahata efl Lirhijc fyl 

laba ha,vc ibide pacecSimilirer Dcuter. j i.a. vbi df , .Amiite cas 

liqus loquir. in quo loco li ccli,efi vocatiui cafus.vc eft manifcltu,eide 

przponir^hzc fyllaba ha Similicer Gen.2.a vbi df; 

Compkuitrjue Deus diefeptimo.vbi lifeprimo,e(\ manifeiieablaciui 

cafus;pponicur ei ha:c fvllaba ha. Ec fic m alijs coplurimis, 

& innumerabihbus locis. Ex qbus pacec,q, hxc fyllaba ha,no 

cft in Hcbraroaccufaciui, nccaliniiusalceriuscafus, vcdichi 

ci}. \>n apparec,q, hochabuic poftillacor abaliquo mmus futfi 

ciecer doclto in Gramacica Hebraica: lmgua:.Scd videdii eft, 

q.d fignificet hqc fyllaba ha in Hcbraica hngua,cum alicui dittiom 

prxponac. Ad quod fciendu,q, cu noiacoia,feu appcl- 

laciua m fppoficionibus ^poniincTmefigno vniuerfali,incelli 

guntfinditrcreter^pquocuq; vno quod illonoiepoffccappel 

larijVccudfjMagiiterveniCsincelhgifindificreccrdequocu 

que q magifter df;& ad venficadu cale jppoficionefutficiCjCj, 

vnus magifter venic qcunq,- lic llle.Sed cocingit fxpe q, intcr 

mulcos magiftros q. couen ific in aliqua fociecace,feu collegio 

ficaliq,s magifter nocior,vtpucadequofiequencius fic fermo E 

in cali fociecace, vcl collegio, qua dc ceceris magiftris pp ali- 

qua prcemineda officij,vel alicuius fingularitatis ad magifiru 

pcrtineds.Inquocafuin Hcbraicalinguacudf; Magitterve 

nit,fineadd;cione mcelligic de quocuq; indirferecer, ficucin 

linguaLatinafitcoicer.S^d cumadditin Hebrgoh^cfyllaba 

ha,huic dictibni magifler,tuc 110 vertficat'', nili de illo magfo 

notiori modo pdito,vc: dictu efl.Ica q,exiftecibusmulcisma 

giftris in codecollcgio quoru vnus cecnocior rone pdic."ta,fal 

fum eec dicere, magifier venic cu addicione huius fyllaba: ha, 

nifi illc magiftcr q. fiugif modo pditto decerminac^veniflec. 

Ec indceft qda ria giamacicahs m lingua Hebraica,q, nunq^ 

nomini^ppno ficaddicio iftius fyllaba: ha, licecec^pprianoia 

varienc^ cafus. Cuius ro paccc ex diotis,g.a illud quod fignifi. 

catnoic .pprionoexigitahquod fignu pquoddiftinguatfab 

alijSjCu pii lignificcfp nome (ppniijnifi aliquod fingularc,m 

fl forte fumac qqiiocc quod elt alcerius ronis.Cocingic cn qfi- 

que q, pponit hxc fyllaba ha,fu pflue.finc hac ,ppria f ignifica 

tione,licut cV: in propheticis locutionibus qnq ; ponunt" plura 

verbavbi paucafufliccrent fm moducoem humanu.Ecifta 

fuiudiligcccrattcdendainexpolitionemulcorupaffuufacrej 

fcripcuread_habcndu vcru fenfumlicerale, ficuc Efu.y.cvbi 

dr :Epce virgb concipiet . In Hcbraicb addit"huic didioni virgo 

hcc fyllaba h 1 , quod non niodiceaccecionis cft, vc ibide Deo 

daccyidebic".His vifishocnomegiccich,in Hebraicofmfua 

plcna,&vcraactepcionen6fignificaccorcular, vndella.A- B 

benhazra q. incer c^ccros expolicores Hcbraicos ,pprius lice- p 

rafeqcur,ad ridiculu repucac diccre q, hic fumic gitcith ^>cor 

ciilacfeucorcularibus.hoceninimagispercinecadEthvmologia,feu 

allegona,qua fcnfum liccrale. vnde fecundii illu,&: 

ahos no mediocrisauitoricacis hoc nomcn gittith, lignificat 

infifm muficu fic dictu , eo q, fuitdatu ad dccancandu Obcbedom 

Gtthco,q fuitLeu'ca:&: ficgiccith,eft nomenadiedi 

uu,acfi diccrct m Latmo,inftfm Gcchû.vei ideo forcc fccudu 

ahos lftud inftnimctu mulicu fuitintitulatu aGcthô,eo 

quod DauidinuenitefijCu lubuicvitoriadeGoha,q.cogno 

minabaf de Gech.vnde i.Kcg.iy.c.^lpparuit virilkfpuriusafcendcns 

Goliath nomine , Tbiliflbetua deGttb : maximus.n.robur 

Philifthinoru,q, Ifraeh aduerfabatur.iefidebat in Geth: quaproptcrDauid 

inlamcntacionc Saulis,& Ionachcjcu dixilfec: 

Ouomodo cecidcruntfortcs,&c. fubdit: lôlite annuntiare Getb. z. 

Reg. i.c. q. 

d. illi robufiidc Gerh hocaudicnccs deridencdc 

fortibus Iiiacl.Vndcm memoria illiusmaxim^vidtorie^qua 

Daind habuit auxilio diuino de illo robuftiffimu Philifth.eo 

dcGeth,impoiuithocnomealicui notabili inftfo mufico,cu 

quo laudes Dco decanraucruc m recognitione 

t.ita: victoria:. 

&: fccudu hocaddif ifta 

fyllaba ha,ifti didtioni gittith, ad denocadu 

quod illud inftfm 

gittith.erat notius intei ali a iiiftfa 

talia mullcalia aharii fpeciciii,vti fortc,q.aaliquod fingulare 

inftfm gittith,noie crac nocius,&: cxcellcncius.refpectualiorum 

in fua fpccic,&: m cah cancabancur huiufmodi pfalmi.

A 

B 

fAlBiuth lahben 

(nom in 

iifumcnti mu 

fici , quud ln- 

t ttur lu 

pcr r.iorteLb 

pcn>veLproiu 

ticnmtc 1'p'en 

dida,liuc filii. 

aut litpcr mor 

te infipicntis, 

aut iocremcii- 

tumfiln) 

rudiciumdtH 

nuin duplcx 

493 Glof.crd.&Nicolai deLyra 494T 

a Infincm pr occnltii filij . Nec additur cuius , per cxccllenti 

am cit vmgcnitus Dci. 

b Occu/w. îuwaliaeiusfuntmanifefta. Dtiocrgofuntad- 

cctur ad purgarionc , 

vel mouctur ad con- c 

ftrm'rur:& Chrifiiis vegnar,iudicat,adiuuar. 

$ Tbcodor.Syfhm8cruisquidem,Triuinphi!cnuicrriaite 

fili) inrerpretatuscft.Aquilavero.vicloneai^tori iuuen 

filij.-&' Theodotioii,deflonda artate fibj. CoiKovdiffimcott 

doccnt,quod hic piYimus contmct viftona quam Dominus 

uetus.primus oCCultltt Iudxis q. genubus jpfint.vnde: Cxcitas 

cautiytin 

inuaret, Sccundus mamfo 

Ifrael,vtple>iitudogentiuih 

ftusomnihus. DuocnamfuntuidiaaDci. 

TCtoiftiw. b fideitde, 

Occukum,quod nunc 

j finemt prooccultis filii PfalmusDauid. 

agit,quodinapitado , r 

,(i,licunquede , iahat:e TScilicct Dei.vel ipfius Rauid, de quo natut c!> Chriltus. 

c ^Loquen.is 

go. 

a û-dabo. h 

mo Dci , id eft , pocna 

qua quifque, vel cxer- 

in pcrfona Lcdcliz. 

IX. 

^Quicuncme detrahattego. 

a ^Laudabo. b ^Quta in nullodeprouidentia 

dubito, led omnta recte aji fcntio: ttuiti 

quac trmere, & cafu .-gi 

puiant. 

c 5.* Jon 'n l ,alK'- 

Onfitebor t tibi Domine in to c 

to corde 

uerfioncm: velficonremnit 

cxcaxarur ad 

damnationem. Manifeftum 

autcm erit in 

vltimo, cum cuique 

rctrihuct fccundii mc- 

r,ia. Hiccrgoagitde 

humiliaducntu, qui crecatis ludxis profuit gcntibus : &de 

ro.'n > 

o\i3iudicatpurgando,conuertcndo,excxcando. 

P S A L M V S IX. 

QtOnfitcbor tibi Domiue in toto corde meo,&c. Propheta Ise 

tus pfaiht , quia cultura diaboli aduetu Chnfti deftruitur: 


PSALMVS IX. 

Or.fitcbor libi Dominein tdto corde mco . Huic pfalmo 

pvaponitur rulis tituhs in Hebrô.ai vicloriam aU 

j.v.ib tabbcn Tfal. Dauid.Ad cuitis intellectu fciedu, 

q, hecdittio

l

497 Gloford.&NicolaideLyra. 4 $,8 

& a tbcrtnt. Aug.Cfi 

dcfim ire in rebus ft-culi. Auerfos 

A af* '. annunciate inter gentes t ftudia cius . Quoniam 6 

"fhumiljpfjmitium, 

tnanfuc 

toinm) 

f quani 

ab iis 

r,iam non reliquifli. 

Fidelcs prouocat 

ad latulem pro- 

a

W>9 PfaJmus IX. 500 

|A qui pcr fraudcpcruenic ad vana l.ctiria , comprcbr-nfus e(t, 

\ illa dc I 

ctor.nonfinitabfccdertj 

a Cc^fl /uf*i .Cafiio.Vtldc fucuco ludicio poccil cotu acci- 

p:.Q_. 

ifi mdc fcictuc 

vcr.i iuc!;. ;: fncere, 

quia pcccatorfuiso- 

! us ci niiniigctur, 

cv inir.fcrmi ôticrtcttjr,non-n 

en o 

riaeoruni t.uum pu 

s,vtqtiidam tal- 

;-t . 

Kc B.uilius . M/>- 

Baf-;i-s pcr Dcum 

jpruart . 

b (0 -rvt.i t> r p~c. 

Hicdican- 

Hn d apfalmatis, 

quali occulca lxtitia 

felos. 

ationi^qucnic 

n loco , fcdaf- 

; intrabonos,Cx: 

Catfio. PcccacorihuscumAncithrjfto 

fincm malorum pre 

dicit,quaiihocmcenm,fed 

tandem con 

ucrtentur nc in fuis 

gaudtant.Ininfcrnu 

ne ahbi mitcendos fe 

puccnc . 

c Taiientia. AuGiU. 

Patientcr.^ppter huc 

pciLue nuinor cric 

X)c.iispaupcrum,fc>li 

cetîpter p.uicciam. 

cia faciens f 

Affechis. 

hic varrs dari obfecrat: nam Mcfes vic:e finefccerac. Alius D 

auc poii illum non furrexic, cogicandus ergo Girifius Domiii:is,quidicu. 

0.cmnidianciquis,egoaucdicovobis,&c. 

c Sc .v.t. ldctl,c:uciaticxpenantur, quodhomincsitulci 

fucrunt. 

TAmoi aniir.r. !> Tlt. fVfii hic a /iis,vel m iudicio ar> oirmibu.s . 

a comprehenfus cfc pes e< rum.t cognofceturdominusiurJi- 

: 

Secerccns n-.alosa bon 9. fH:c mmio,non Ioco,il-i atttein.cil loo . 

1lioc, b NonaDeo.proccd:t ijujd cruci;reos,fedabcis. 

, inoperibus manuum iuariim comprehenfuseft 

Pro qrutiOK operum damnatus nccnis exterinribus, Jllkcmeantnr de!ec1,;rit>ne iiK>;r fera. 

b Sc.l.cet exnomt neccatoj.es. lAug. Qâfi.ficut noB t ptobcueiui Deum h.ibere :n n,.titia.ita 

dcrut illus Dct.s ir icuiobum fenfunv. 

r -b 

pcccator. 'Conuertaimirpeccatoresin iiifernum,omnesgennfr 

l^clihocvideturcuinmahfloreiu fehcrtate,c iuii Iaborant,in 

fine tainen mundt non contemnentur paupej es . 

non in finem o^bli- 

tes,quajnb!iuiicunturDcum . Quoniam 

a 1 Aug QtrJ modc opus e.t ad fercncoi ma!c-:,,qui am voto fepaiati, donec firuliter feparentur& loco. 

J 

c ui erit 

p.uiperis, patientia pauperum non I 

in 

peribit finem. 

a 1Ad iud 'car.dum. TFancntii pauperum non peiibit, vt autem non peieat. b TSupereos, 

c 1Puius,nonDeus,Ucutri:iget Antithn.tus. d fAug Sedante. T Fei eum prarcipitentut 

in pectatum, damne tui,& de malo ip malum. 

d Fx irgedomine, 

t non conforteturhomo, iudicenturgenres 

a CalKliicccaito^qucdpauciiuili.&fancrivident. b Quir te, & ruam legein no'ueiunr . 

c mu.T. d A .t chtiiium. f Itt ruinarn illorum. 

in ccnipc&u 

tuo . confhtue dominetlegfs latorem fuper 

a Gentilitei viuentes. b Cânolunt efle fiiihominis, ideIr,noui,finrveteres. 

c Ger.tes iudiccntur. 

eos, vt 

fciantgentes quonhm hominesfunt. * 

Vtquid do 

f fO. a * Scilicct a tuis. b Oînfi f.ibiro intellexctit.vel quafi fc:ens , vt doceret , qua: Rierit foluit. opporture 

cVfpicis. & finis tiibulaii,hccconfi'io,V[incendanLUidelIdciioadueiiius tui. 

minetreceiTilh ldnge, t defpicis iri cpportunitatibus 

a Amorc Dei.vcl piirlficatur. b Sp ritu. c 

in ttri- 

Itrrpii. 

bulatione. t Dumfuperbitimpiusince^nditurpauper, cdm- i 4 

Je 1 in 

crtul.Auercancurpeccatorcs infcros,omnes naciones,que 

Dc; obliiufcunci.r,quoniam non 111 finem obluuoni 

habcbicur modicus tolerantia , puiperum nonpcnbic m 

finem:tolerantia iullorum non pcnct in fincm . 

-;:Baijl.i J 

aupcrcscontritoscoidcincelligic, qui omnino 

fructum fuuni recipienc. 

d Exnrgt. Aiig.Pi ccaturfuturum iudicium. 

Caff Loqucns do fine i culi , propbeca profpcxic aduentum 

Antichntti.viidcquati tcrntusclamat,cxurge. 

^Thco.Mento ludios q.s inccrrogarec,que lcgiflacorcm 

hic 

1 1 

' * 

' 

f Ftquid. Auguft. 

Diapfalma, quia illi 

liccbit tanta faccre, tNottu eft d 

vc DC putecur fub- , niI .".'.P roP te r 

. 

. \. JuJlciu, quod 

diC quati vocemge- {CQlt, 

mentium, &. qucren 

tiumde dilacioneiti 

dicij. 

Caffin.Aumift.r* 

ejuid. Malailliusccm 

poris pcrcraclat.quo t xtemam, & 

rum tnmietate per- mfra. 

mot 9 d;cit Dr.o. Cur t P= r ' n *- 

rccctfuli , dii cardac 

fubucnirc. Quent,vc 

fimpliccs fanctosdo 

ccac. Hcce cur dcfpicis.vcvidccurgemecibusdum 

ditfercur, E 

vcl mod ico ccpore, 

fed opporcune,ica,f. 

' 

iemum - 

Puip fiipcrbit . *SeIa.f. 

g l.iccnditw pauperPul.3. 

comprchenduntiir in t difcerilti. 

conlilns (juiouscogttat. 

Aug. Mu-cprouidcn tcribulationirii 

Dci de malisope biu. 

racur Comparacioe tPropter fu- 

Malc eis vincula. a 

cogitationesfunt Cgita:ionibus. b Compichendetelanctos. 1$ 

c Cui h 'c cSI Magna na Dei.utdefit ccrieftio.c^ adlit aduiaii) . 

prehendunturincdnfilijs quibuscogitant. t QUonia c ^ pcccatiumbon.ma - m XaS&ZL 

lauda 

piiperecutio 

1 7 gno ftud 

bontj fpei ne n funil , e . 

03fiDeuS 18 Infe. K .iclldo. 

b 

acccnduntf ad rcctc b rcombu- 

turpeccatonn delidcnjs anjmjeiu*e, otimc|uusbeucdicitur. 


l Cognofcccur,&c quia per effetlus iuslitix apparetpotefias iu 

diiijru Chriiii quan um aa iudicmm difcretionis . 

X Conucrcantur.H.f confequenter a&.t Dauid Je iudicio difcuffio 

nis,ijuod erit i fine tnundi, & primo dcfcr,bit hu.ufmodi iudicium,fe 

tundotempus îmichrifii prsuium,ibi . Vt qilid domine. 

Circapi iu.um aicii. O %,-iScc.quod crit qua>,dv per fentcmiatn iu- 

dicis Chnjii detjcietiir in injerni p,ofundum,& cuiufmodifim iflipcc 

tatufs,fubdit.d. 

3 Onincs gc.&c./".i finc vit.t moricntcs ftne rcmediopcenitctie. 

i.t fia ficut mali punientur,itaboni pr&miabuntur,ideoJubii.itnr. 

4 Quo.non. huc tft,::> finali iudicio. 

5 Ooli.c.p.vtdctti' enim paupi rum obliuifci in prfenti,nb Uberas 

tos dc mdis prxfentis vittc, ium tamen poffit , fi d tmc recordabitur t 

quando eoinmpatientta remunerabitur. idev jubdiittr. 

6 

Pa.'/'d ftcut pi > fetc>itiam fiiuli, iudic:! ititiifii ibunt infuppli- 

xtctnnmjta iufli in vitam Mtrnam.vt ha ictur Matth. 2 . d.Et 

f 

quia hnc efl drfiUerabik uiiin, idcnpctit Damd . 

7 Exur.do.p potcflati m iudicianam fupcr aliot bomiries,ejuia ta~ 

kspoteflaa auferetur in final; iudii lo.ideofubditur. 

^ 

Ill.gen. ''cneralitir fme exccptione. 

9 Inc onfpeOxii uxo.Scd quia po>cjias iudiciaria data efl ipfi Chri 

jt;*t fti ra d> clum efl,ide p< bdnur. 

'o ( nnftitucdominclegiflacorcm fi.eos.w fciant,ientes,fci 

"ct'i Chriflum Lg flatorcm euangelicx ad mdtcandum eos,fccundum 

tftoitiuitur A&.io.f. Ipfccfi, qui conlticutuscft iudcx viuoruii),t\ 

mortnorum. 

1 ' Vt fciant.'P( iexccpto Chrifio,qui cfl Deus,ct in homo,q iudicia 

apparcbit 

viuendu licut&per remr>ffaa 

hercfcs crcfcic , 

SC 

, 

r 

vel imoii exat 

gracior eft muencio tu.aftuaunu 

vciicacis. Fornax ligna cincracaurum purgaC fic tribulatio 

, 

ncs ligna viciorum,^: aurum vit cucum,fic damnancur mali 

iuftifiluantur. 

JiThco. Concinnc hoc verbum.inccndimr, mxrcntibns 

dcdic,namqtiidoKrc afficiuntuc veluc quendamfumum, 

peros gemicum rmiccunc. 

h Quoii.imlaud.uur. Ideo fuperbir,vcl copfchcnditur,quia 

laudacur afuiSjimplecionedcfid.r onirh feufualicacr. fueV 

Aug. Adubnciulmguealtigant animasm peccatis , dele- c 

ctat.n. ca f.ccre , in quibus non folum non mecuirur reprtf* 

^ 

^hcnfor, 

apparebit informa hutnanarin qua ludicatmfuit < o> am Vilttfo.iudicabit 

tamen aucloritutine pvr jormani dettatiS. 

II Vcquid do.Hic confcpiLiier uauiddcfcribt icpttt ^4>;tichrifli 

quoderiifinaliiudiciopr.t-ium.vbi primo ponitur Jinticbrifli perfe 

CMi,itjiLUudo eiws dcieilto,ibi.ExWgC dominc. Circa primnfcie 

dum,quod tanta eflfuiurapcrfecuno tcdcfis. tcmpore .Antichrijl>,vt 

ytdeatur dem eamdelcrmjji\ji pofjct ficri,quam Dau dp> AU.densin 

fpirtiu dicit. Vt quiddomine,cr 1. 1 . rcccdis tempvte î>iticbnfli,lo- 

. videtur enim 

quens dffufurp pirmodum prtcriti ratione prmdiila 

Dcus ncederc quvdammddod fidclibus quando non liberat eos cum 

pcfftt a tantis perftcntionibm . 

1 j Dcfpicisin opporcunicacib.in cribulationc.J/fof Mtmy/tfc 

tur Dews defpicercjanqu.vn rcm ndliusprctij,quos hon liberat temp 

re opportu>i>>,'jUod efl tempus tribuLtionis. 

14 Dum fupctbic impms.idcfl,,Antiihriflus,& loqnitur de futtt 

rof,er modum pr&fentvs propter cer titudinem propbctlx. 

1 5 Inccndicur p.\u.idcfl,populus Cbrifl.anui fibti inobediens crucia 

t,ir,omnigencrecruciatus,quod per incciidium dcfignatur in fcriptt* 

ra,& ali juos ad literam incendet ."_'., 

16 Comprchenduncui \id ,'i comprtbendentur.-vndcin tranflath 

ne Hierc.iuXta H braicum habetut. Capiantur,f.îtitiihriflus,&fa 

tfllitcs eius,qui fecmdum ditta dotlorum antiquorum in mohte Oline 

tifulminabitur,&magnap.irs ndbxrentium fibi,de quo dicit .Apoflo 

lus.L.adTbc.z.b. Tuncrcuelahicur illciniquus, qucmdomi 

nus noftcr lcfus intcrficiet fpiritu oris fui,&c. 

17 In COhiQijS,Si.C.Quiaficut cogitabiit cruciare Chrifiianos,fic i 

dco crnciabuntur. 

1 8 Ciuon. lau.p. id efl ^fnticbrislus afibi adulantibus,qui dkitut 

homopeccaii,& iniquus.z. ad Tbef. i.a. 

Tom.j. 

r

tfxûiift. 

coi Glof.ordia&NicoIaideLyra; ) o; 

J@ henfo,fcd ctiam anditurlaudator. 

A a Irxfue. Cafecundum multitudine 

a Non attend.t peccata. b Tantaeilua Dci.vcl ncijuit:a Antiihrilli. 1Q^1. 

c Aug. Ma^nmn e i lnilu.u uce vetitaris defeii. 

irxfuxnontqusret. NoîeftDeusin tconlpeclu-tiu.s, t j 

- *- 

a Alias contaminata;. Cogirationes, 8c confilia. c Aug. rutattjuod non iudUet Deus. 

inqumatar funt vfa: illius in omni tempore.TAuferuntur iua 

Aug.dicitur omnes rcgcs luperaturus.vt folus icgnet.St fedeat iu templo Dei, extoilcns ( fu 

praoiune.quodoclitui, &c dicitui Deits & cjuia rci inalas anesad illuc ciilmenvcniet,a

53 Pfalmus IX. 504 

Trcpter ûimhdntt 

t uid 

irrpius deum. Aurmf.Iam icaque,&: de 

icio illointclligcns,& exakans d.t :;,propcerquod,idcft 

qtiid proricic tanca mala I cere, 

b Dixitenitn Deusin corde f-,&c. Senfus ifiepronuntiationem 

quajrit , in qua {ierracum fuenc , obfcuiacur.fic.n.dixic 

jrapius.Non rrquirec 

Dcus, quaiiDcuslaborem,&:dolo:e"con 

fiderer , vc tradac eos 

in manus fuas, i.quafi 

'm laborare , &: irafci ti 

meac, &:ideoparcac 

ne puniendoeos 

l.baret , &turbetur 

ira ficut , aliquando 

C r linmiiiK ritf 

a T Iam de vindicta. b frotentia. fludicium 

noferrononeffopuslim^. 

4Theodor.Svmma.explanacius.Inquii-crur impietas eius 

vc inueniarur ipfe . Cum enim inquiritur, &c oiiend;tur,ifie 

peccatorperic. 

g Dominns regnabit in &tcrnum,& infcculum feculi. Hoc regnu 

Auertit iaciem fuam. 

domineDeuSj&exalcetur manustua, neobliuifcaris tpau- 1 

a fAnc'chiittiis. b *Cafrirrtsuit,noncredensDeum punitor. * 

l perum. t Propter quid irritauit impius Deum , dixit enmi iri \ 

t fOctltiqnx ficio. b TSedtu. c TQjod fijpra fub linguaemsIa.ccdo.Vuod putabstDeumnef. rc. 

c corderuojnonrecjufret-tVidesenimciuoniamtuJa^borem, l 

a f Qâliter tradas. b fAnticlKiiiuin,& complices . e / Hi?rc, vindicias. 

&tdolorem cofideras , Tu c tradas eos in manus tuas.Tibi fde 8 

a Âu S-"^ en enJnr pauper eti omnibus cor:temptus,vt tu tantum f:s f^.-s eius . 

taCIUIlC IlOm.UCS UllfQui.i. 

b fCui moritur pater murdus. c 1Ergo. flnvi. d lotentirm ttiius pelTiim 

imulaca vmdicra nc i , rclf&Us c {\ pau p y O rphano tu eris adiutor. Conrere bra d 

c 

chiu !? 

rctjVtliralcacur. 

a , Infe . 

Auguft. 

9 

gracius ent pro concurrencibusrnalis,qc! 

veniet dcfrrucio An- 

tich.Tfro, 

ab hoc re- 

gnro peribicis gences, 

fcd p.tupereshebunt, 

quia detideriu m pauperum,&:c. 

h Trxparationcm cor 

dis. CAS. Vcl concupifccnriam 

, quod 

eft vbi ommbus viri- 

* 

b TInflI.d i 

pt rnattateum 

agere , & pcr confequens vidcbitur 

furgcre, quanao incipitt 

eum dciit ere . 

2 Ec wAz.&tc.i.poteflas tua adeum deiiciendu n,& percutitndu . 

l Nc ob.pa.diwifte/ido tos in .AntichriHi per\tcunonc,& fuoru. 

3 Propcer quid,&c. întichnflus fuU blafpbemiis 

contra eum. 

4 DixiC enim./d&i mea ad t>t 

puniendwn tanquam nefciensea, 

prxditlu m efl . Vel impotens ad me reflt ingcndum , & tamen non efl 

ita,ideo fnbditur . 

5 

Vides,f< Deus cuius oculis omniafwit nuda,& aperta. 

6 Quoniam iu.jhos infliget fantlU tuis ^ntichnflus . 

7 Conlidcras. diligenter ad pumendum. 

8 Tradas eos, fcilicet JLnticbrifiwm,& fatellites fuos. 

j) 

In manus mx.Jcilicet iuflitia tu.t . 

10 Dcrclictus cft paupcr.idej? populus Chriilianus. 

1 1 Oiphano. idefl, populo Chrifliano,qui ^tnticbrifli tempore vide 

hitur quaftftne patrc protegente,& malre compattente . 

ADDITIO I. 

12 Tucris 

In \>h].9.Confitebortibidne. vbi dicicur in poftillarAd cuius 

intellc6uirnfciendum,quod hecdicvboalmuc.Ticulus huius 

pfal.non cxponicur im Hcbraicam vcncacem,nec eciam Ifa 

nuiuspfalmi propric applicacur huic fenfui , iciliccrprooccuUisfilij,proucdicicur 

in poftill. Racio primi cit,nam fccu 

dumvcritatcm Hcbraic^ hnguc. h^cdidio, almutnonfi- 

gmficat occultationem , nifi pponacur ci hcc liccra,h,vcl,n, 

Kaquoddicacurnalmuc,velhalmuc, 

verc iitcciculus incer- 

prctaturdicendo pro occultis . Iccm filius in hoc citulo Hecraice 

pofitus non cft gcnitiui cafus , fcd datiui cum dicitur 

Jabcn.vc paccc fcienci vericacem huius lingu,&: fic pacec pri 

n-mm,f. quod ticulus huius pfal. non exponuur in poftil.fm 

Hcbraicam 

ceperint,maioribus atriciendos fupplicijs in die fccundi ad 

uencus. 

k ludicare pupillo,& hum.&c. Secundus aduencus manifefi* 

crir , fcd & nunc m occulcis ponicur , quia dc co nemo fcic. 

ApponacrTunc omnia mala finicntur, cum homo,ideit,auctor 

malorum cum fua plebe damnabicur . 

@ Infinent 

1 1 Tu eris adi utor. accipiens 

eos in manus tus. mifericordu. 

i ? Contere brachium. idcji .întichrifii, dicitur 

qui homopeccati,& 

filius perditionis i.Thtff. z. 

1 4 (ûeretur peccatum lllius. id rfl, diligenter difcutietur nequiaa 

ipjius,anfit amplius vtilis udpnrgatiouem elcclorum. 

i \ Et non inuenietur.drf hoc vltra vtilis,co qu6d\ujficienter erut 

furgati,& flc lAntichriflus cumfuis deiicietur in ignem infcrni.ficut 

patcr proiicit virgam in ignem pofl debitam filu cafligationtm 

. Et 

tjuia tunc appartbit manifejtapotdtas,& domimum Cbriili,ideofub 

ditur. 

1 6 Dominus regnabirj&c.r/rwd potcflas eiuspoteHas eterna,que 

non aufcretur,& regnum tius, quodnon corrumpetur, 

vt dicitur Da- 

nie.y.d. 

1 7 Peribicis gcnces. idefl,tu jlnticbrifle, & tui complices,& quia 

boc ent adpetitionem fanclt>rum,ideo fubditur. Defidcrium pauperum 

cxaudiuic dominu$,&:c.f ywd/iter concludit Dauid. 

18 Iudicarepupillo, 6cc. idefl,propopulocatholico,&fidelu 

erit in quod extremo iuditio. 

19 Vc non apponac,&c. idef},^fnticbri{]us,qnieritbomopurus, 

licct permalitiamd Ixmoneobfejfus , propter quod oflendit Jetan- 

qnamfit Dcus t vt dicitur 2. ad Tbcff.z.b. 

PSAL. 

Hcbraicam veriraccm . Secundum pacec, nam liceclfapfal. 

falcem pro magna fui parcc (it applicabilis duplici iudicio h\ 

lij Dei proucpoftilla.dicic, non camen Pfalmiftainhocpfal 

mocradacdehuiufmodi uidicioq uacu ad cius occulcacionc 

fcd pocius quancu ad cius iufticia, &: poccnciam atque mani- 

feftatione, vt patec diiigcncer incucnci , vnde impropne df. 

Tro occultis filii. pocius cnim debuiiicc dicere : Tro mduiis filii. 

vnde melius vf riculus cxponcdus , f. vc incelligatur ha?c ditio 

almuc fecundo modo , f. prouc iignificac iuuccucem fcu 

adolcfcenciam , fccundum quod in mulcis locisfacraefcri- 

pcurar accipicTalma pro adolefccntula, &: clem pro adoleicc 

tc:vndc&: intitulopfalm. 4t.dicl:iociufdem lignificationis 

ponitur,fcilicctalamoth,&: exponicur lbidc^) iuuentucc,fm 

Hieronymum, quam fencencia ibide fequicur poiti 

lla . ldeo 

fmhoc fcnfus pdi&i ciculi eric calis: Victori in iuuccuce feu I 

Tom.3. r 2 adolefcencia

' 

co? 

Add,ltlO. 

adolefcentia filio pfal. Dauid,quamfignificationemfcqu 

do ifte diuiditur in duas 

pfalmus partes fecudum , quod du- 

matcriam videtftr habcre , vnam fcilicet pnmordia- 

{)l-cem em,& figuratiuam,& aliam principalern , & fe- 

figuracam. 

cunda ibiiT irauit in iu dicio. 

Primapars, qiueeft primordialis tra&at de vi&oria DauidVquam 

habditcontra Goliam , vthabetur i.llcg. 17x111 

imterix proprie applicatur titulus, fcilicct iic ; Vitlortfilio in 

adotHfientia, bQpCttdicore.-Iftc pfal.artribuirur filio, quifuit 

vicior in adolcfcentia fua,f.Dauid-yridc vcrba huitis situli # 

prijffimcadaptantur huichiftofix, non folum rcaliter,f-d 

etiam vcrbaliccr . Legiturcnim ibi, quod cum Saul yidiflct 

Dauid cgrcdicntcm contra Phihfth.rum , dixirad Abncr: 

Cuiusfiliuseftiftepucr,vbi in i habc ur, iftc Elem, 

qiubus verbis prardicius tituhis propritrcorrcfpohdet.vocaturenim 

vtrobique victor ifte,f. Dauid filius.& Elem, ideft 

pucr.Circaigitunftam matcnam primordialera pnmo Da 

uid reddit gratiaru attiones Debde ill.a victpna,dtcens: Con 

fitcbortibi domine,&c.lt*bor, &exultabointe . Confequenter 

cxpnmit bencficium , quod a Dco habuit in eadem vi&o- 

ria,diccns .-.Inconuertendo inimicum meum rccrorfum,f. 

Goliam,&etiamindebeilariane feutuga fuorumcumdicit.Infirmabuncur,& 

peribuntafacictua,f. Philifthijm .Et 

quia h.ec vicioria Deo eft attribuenda,ideo dicit: Qôniam fe 

ciftiiudiciu manifcftandum.

s/ Pfalmus X. 508 


a Jnfinempfal Dauid prophcrx docctis refiftcre hereticis. 

jcTheod. Huncpfalmu Dauid dic-buic,curn ipliim infe- 

querec, Sc admoncretur ab aliquib. vc fuga falure q uxrerec. 

Congruit omnibus , qui iniuria atriciuncur , $c m Dco fpcm 

collocac. Infcribicur 

h auteminttne, vcqui 

u prxdiccionem con- 

tineac iufti ii.dioj 

Dci,& pcrna? ncfarijs 

hominibus infhgen- 

d.r. 

h * Hilar.&: Caff. In 

>n Saraccnos , >V_ ma- 

lecredenccsicnbirur 

[jcEufeb.Eft aucem 

diccre cum 

pcrfccli 

B.Paulo. Quis nos feparabic 

Chnffi? 

a chacicace 

> 

b _ 

tlnfinempfil. 

Aug. Refpondec hxrccicis, qui fe mcntiunrur here Chri- D 

ftu, & alicsadfeabecclcfiacrahcrevoluiu. VnustTronscft 

in quo pfido, qfio moneus tranfirc iint 

quall muJti Chnfri? 

Vc],m vos,mowes per fuperbiam, p:;Gccpennacus vircuub. 

&: pccpciSjfedhecnon finuncad vos cialirc,quiahabcodo- 

Dauid.pfal. X. 

1&go. 

N diio confido , 

a 

fEcceincrepatio. 

quo a 

fA tuOjiniQ. 

modc> dicicis ani 

intcllectus quem nos habemus. 

auis"quali 

c f Qui in alto mdiiicat, vjI 

initabilis lum.ii nanfeo. IVelmontes. 

b m b TAdChriitunijijui ajnidnoscit. fEmmcntia 

me. me?.tTrafrnigra 

1 mob nte,ficut pa 

a f Qu^hus hoc,&;quate,vel,ideo in Deo fidenduin . 

fer ? Quoni^m ecce peccatores t intena 

TVcrfusfr detorfemmadvumerandasanimas. b fParara in cotde 

habet uenenola uerba.uel in 

fcripturis fubtilem.ut libi uidetm.intelle 

ctum habuemnt, c *Jn receptaculo mentis. 

deriint arcum,paraueruntfagittasfuas t inphaVetra, vt fa- 

a fCunifenfetintlenon pofTc conuinci,lumincecde&:obfcuratopioptermultos carnales,& impe 

ritos homines. b fAltf litera.inoblcuraluna. 

b 

d ?fttentinobfcurorecl:oscorde . Quoniam, t quepeifeci 

S A L M V S X. e 

hominem,vt 

J^domino con. Auguf de ha?reticis,qui catholicos 

in fuam volunt conucrcerc prauitatem 

Aug.Indominoconfidoquo. Adliteram poceft 

legi de dicit 

paffionc,& Ghnftus fccundum 

folet concra cerrorcs Iudxorum . 

In domino confido,cu pcccanres volunc fagiccare re&os. 

In obfcu.lu. idcft replcta peccatonbus fynagoga . 

c Deftruxeruncjudaji. 

> 

Iuftus,qucmdeftrucoremlegisconcemncbanc. 

hlius hominis in 

Dominus in tcm.vcrbum in homine,vel 

Olio. 

In pauperem.quem fufccpit,vel proptcr quem paiTus. 

Palpcbra:,apertio , & opercio oculorum mors,& refurrc- 

6tio,vbi probauit difcipulos. 

Incerrogac.iam de calo regcns ecclefiam. 

Od ic animam.cur lfta fk doccc. 

Pluicenim,&c. 

NlCOLAVS DE LYRA. 

P S A L M V S X. 

Augu. 

N domino,&c. talis titulus in 

Huicpfal.prfponitur He 

br&o.AA vicloriam Dauid. In tranflaiione vero Hie. iux 

ta Hebr&um duitur: Victori Dauid. & efl eademfen- 

telia. Exponit autem dupliciter.Fno modo.cfuod Dauid fecit huc pfal. 

ad laudem dei viiloris , vel , qui dltiit Dauid viiioriam de inimtcis. 

îlio modo , quod Dauid fecit burtc pfal.dvcantandum a Leuith c

f prokibunt, 

vciexplorant. 

fPiotubitcxa 

niinat . 

t S: impitim , 

& diligcriteni 

ini

' 

p Pfalmus XI. 1 * 

J 


Tro otla. CafT.Pro odaua,quia hic petit propheta inicjrare 

mundi defirui,vrad ventate pronnffionisfucurarpueniat. 

Aug.Ocbua pro dic ludicij.ficuc m fcxto pfaim.dictum eff. 

a / jfnfw pfaimus 

Dauidprooclaua 

*c Theodorec Jncufat 

eos, qui ipsu mi 

mico Sauli produnt, 

quique fignificant,v- 

bi ipfe Dauid degat. 

titulu habet de ociaua, 

tanquam de uiffo 

Dei iudicio mentioncm 

faciens , & in fi- 

V 

Cin 

rUfte l 

) UUUCUUUUU> nor,bu 

s Kfe 

culis futura fit . 

PSAL. XI. 

b ffi?k& Muum tne 

fac.Kcuocat 

autc 

a falfitacib.fcculi 

ad eloqa dci 

S*S, ^S: k , 

^nUmdetcT. 

r Ca(T. xponit,qux ci- 

tln finem pfalmus Dauid pio orfhua. XI. 

 

a ^Veritas vna,fedinhoniinil

5 13 Gloordin.&NicolaicleLyra; 714 

a Tonam- confolacioncm paupcrum, 

b fiducuBter. potencer,cui nil refiftic, 

j Tbeodor. Symmacmanifrftam falutcm perficiam , 

Eloquii inim p 0BaW# aug;. Non djcit,quid:fcd iciendum, cft quod ad pau 

"ft\ . 

fa " 

peresconlolandumpe-tinet. 

jvtuihi. ? . c Eloquiadomini. Caf. Contra malafcculi Chriftusaparrc 

tP . nam in famifTus,CuiU5 

eloqilia 

juw , illa q* vcra fun r inipiorutn 

ab.t,(vel Do- V 

f f 

iJ eft.fcruabo d Capa. Caflio,Con 

fi.lelem ab il- rra hoc, qiiod fupra, 

lo, quitendit vana lociui fimc, 

eibqueos n,e 

Exammaium. con 

JHUgunt pro 

illaqueabit c(j rra labia dolo, in tor.& 

loqnetui pra cor,l.fnt% 

B f Septup! m, Augu. 

Co, ideft Dcus Pcrfc^ vcl pe,- f ' cp 

ttiebltur caiw r r - 

fam panrcrjs tiformen fp.ntu ver 

Chaid. inrer bum nitct. fcutcet 

pr?tatur P- pe r pierate,& timo- 

V m redeptiQ rem ,&ca;teraduna. 

nem populo , 

, 

nlco,&impis. vcl,purgacum perfc 

teftificabor 

ptuplum,fcilicetpef 

pcuraeconfuecumeft. 

g TuDomine. Caf. Vcilitatemdiuinorum cloquiorumad 

dominum fcconuercens oftmdit. 

jTheodor.agenerar!onehac,&!n arccrnum. i.pr.xfentis 

gcnerationis laqueos etfugiemus, & &'terna; falutis compo- 

teserjmus. 

i flefu.non intVrui,. b fAug.doccndo. fNop qoafi fcrita: , M-harifsi , fed tanquam poteftitcm 

habcns muttadi.Bc addendi.vi auftor Irgis, fQuod non in feruis. c f Hic prophcta. 

mis.tPonaminfalutari, fiducialiteragamineo.Eloquiado- j 

*> a fSinc 

b 

toriuptionefunulatiom. 

tEloqui per 

tnbulationes probata. 

f c INihil ter;aiitatis habcns. , 

c 

d 

batum * 

minieloquia + catta,argentumtignccxaminatu,pro 

a fldcit,aii:iia,gen:tiuuspro ablatiuo more Grzco. b fEt odomine tu.non ipli nos. 

c fSuprademalis.Difperdat dominus vmuerla labiadolo. 

f terra^purâtum feptuplum . Tudomincferuabis t nos,& cu- * vencilatoreft impio q 

g a m.cdc bonis.quod

' 

5y Pfalmus XII. 6 

nem pauperum. Et fiducialiter agam in co,id eft, potentia- 

liter, quia nihil ei refiftet. Confequcnter dicic : Eloquia domi- 

ni, #r.ortendensquodcloquiahuius faluacionis funtcon 

tranapraedictis, vtdictumeft. Suntenim quafiargentum 

ignc examinatum, purgatum, fepcuplum , id eft, pcr, fepti- 

formemfpirirumpunficacaacque rutilantia. Quiacamen 

aduencus huiufmodi autoris veritatis non ita de propinquo 

Pfalmiftaprofpiciebat , idcirco petebat a generatione falfi- 

loquafibi contemporanea 

cuftodiri & feiuari. vndedicit: 

Tudoniint fcruabis nos d geKerationehac : t vt magis oftenderetfe 

indigere tali cuftodia,fubdit.i>ztfVfH>Ki'.atis d filijs hominum. q.di.cxduobusmaximeindigemus 

cuftod.a tua. vnu m eft , quia aducrfarij funt aftuti &: foliciti 

COntra nos , vndeincircumituambulant. Secundumcft 

quod funt multi numero, vnde &: fi non effeni valde timen 

di propter eorum mulcitudinem , &:c. 


In pfalmo, Saluum mefac : modica eft diuerfitas , quia ex- 

poficio poftillatoris cft de fingulari calu. Burgenf. aucem gc 

neralicer exccnfa. 

ranc,& hac de caufa magna cum flucia loquebacur. Ea vero _ 

qux de Abfolom, ** 

acciderunc, poft peccacum excicerunc, &: 

propterea lu&us & gemitus verbis connexus eft. 

Caf. hxc prima pars eft de dilationc aduentus eoqueftio. 

icTheod. Procrartinatione auxilij, obliuioneappellauit, 

rogat autem ne om- 

a Jlenitudinem fcilicet ternpoiis 

vel confummationem ztetnz nino diuina prouiden 

beatirudinis. b Diriger.s. c Chrifti vel prophetsc. 

tia deftituafT. &: more 

llnfinempialmusDauid XII. excandefcentium &: , 

b rniln 

Ideft,prxfentiaincarnationis fubtrah s. b Aug.id eit,diffcr 

mc ad eft 

inteUigendii iplumfpeciatitei,qui fapientiaiSc tinis. c Vf- eos qui oftenderunt 

cjue Cum tenerit picmtudo tcporis, 8tc. 

ad tepcris plenitudinem. Cuin Cenerit plcmtudo tcporis, &c. VidctC nolctium hoC 

Squequo dfic objiuifceris me in hnecm ' didum pofuic vfque- 

Gaiat.4.d. **P*k , quo auercis faciem 

.Nendas.nim^notmitui b Picfentiifih, suehotbus v.dendaeft. 3 ^^ > 

meabhuma . 

viqjquo auertb faci e tua a mc? Quadiu } is vchlls oracionem 

conatu Le 

pfalm.faLlus efl a Dauid ad laudem Dei viftoris fuper omnia , rel qui 

>b\ prnflat viclonam. De materia autem huius pfalrn.dicit I{a.Sal. quod 

c| faclus e^ldc qn atuor regnis per quA affligendi erantfilu Ifrael.Trimii 

eji regnum Babyloniorum,quod deftruxit ciuitatem Ierufalem & tem 

plum & captiuauit populum fub Tâbuchodonofor rege , vt babctur 

4'1?&'4 ? tccHndum eft regnum Terfarum,fub quofnit prehibita re- 

xdificatio templi vt habetur i. Efdrx^.Tertium eft regnumGr&corum 

, per quod fuit pofitum idolum abominationis in templo y &populus 

occifus & compulfus ad idololatriamfub .Anuoiho regt, vt habetur 

l.Mach.i. 2.& $.Quartumeftregnum I\nmj>iorum,pcr ijitod 

fuit iterum templum deflruclum & ciuitas,&populus captiuatus fub 

Tito & Vefpaftano imperatoribus.Et aprima affiitlionefuerunt libe 

rati filij lftaelper Cyrum, qui remiftt ctptiuitaiem dans ItcenVctm re.tdificandi 

templum , fecundum quod habetur i. Efdr& I. *A fecund* 

vt habeiur i , Efdne 

per Darium, fub quo confummatum efttcmplum, 

6. U tertia 

per Macha. U quarta expeclant itberari per rcgem Mcf- 

ftam.Std iftuddiclum deficitin duobus .Vnum eft^quiafupponit fal- 

fmfcilicet Chriflum venturum: & quod dcbeat terminayi ifta capti- 

uitas Iuddiorum , qute vfque ad finem mundi durabit ,fecundnm quod 

dicitur jimos i.a.Supcr cribus fcelcribus Iuda &: fuper quartu 

non conuercam, quodfic exponii.Vno modo,quodlicet fcelcra tria 

propter qu incurrerunt tres primas afflicliones fuermt eis rcmiff 

quantum ad hoc quod liberarentnr, non tamen quartum fcelus , quod 

fiiit venditio & occifto Chriilkpropter qutfim in hac captiuitate,re 

mittetur eisfic quod ab ifta captiuitate Lbercntur. Secundum efl,quod 

dicit 


I 

Pfqucquo domine, Pfalmum iftum literalitcr expofui de 

quatuortribulationibus Ifraclquas prxuidit Dauid,fciliccc 

abAffyriis,Acgvptns,Cald*is,&Gra:cis,quarumtcrminatiotiem 

Dauid pctiic 

in hoc pialmo. 

Moralitcr autem pcr iftasquatuor tribulationes poffunt 

ntelligi pafiioncs quatuor pnncipalcs, f.fpcs &: timor, gaudiurn 

& tt ifticia, rationcm multiplicicer pcrcurbantcs, Spcs 

malc cleuans qu dr prartumpiio . Tmor a virtucc deiicics 

qui 

formansc 

Quandiu. Caff. Magnusardor fuftinencis,dicit deeffe con 

filium, vc videndi mitigec aftetfum , quando magna anxietas 

eft concupifcere bonum &: diucius fuftinere,crefcic deftderium 

in dolorem,quia fpesprocrabicur, 

Con. 

dicit populum Ifrael grauiter afflicluma regno Terfarumqttodnon 

eflvemm,quiaillud regnumremifit captiuitatem Babylonixvtdiclii 

eft,& permifit filios Ifral habitare in tcrrafuapacificb & vti legibut 

fuis . Têc illud impedimentum rexdificationis templi fuit d regibus 

Terfaium,vt dicit I\a.Sa.fuper i.Efdne,fed d Samaritanis ,quibus 

fuit conceffum , quod non pcrmittercnt ciuitatis raedificationem : & 

fub hoc prxtextu prohibuerunt re&dificationem templiplus facientes 

quim eis mand.itum fuerat d rege .Vnde& poHea confimi atum eft 

templumfub Dario rcge Terfaru m, Et ex dccurfu i . Efdrx & Ts[ehemi& 

apparet,quod regnum illud traiiauit Judxosfatis humane : propter 

quod dkitur Eiê. I . quod Hiud regnum dcfignatur per faciem hominis, 

quia iliud regnumfatis humatte fillos IfrultraClauit. Sequendo 

igitur dUJum I\a.S a.in parte dmittendum eft regnum B^manorum & 

regnum Terfarum rationibus pr&diftis,& loco ipforum efl accipiendu 

regnum ^tffyriorwm, quia capuujuit Ifrael tempore Ofec: vt habetur 

$.I\eg. iS.Et rcgr,um îcgyptiorum quod affiixit regnumluda tempo 

re loacbaûem Tbarao lêchao yintlum mifu in îegyptum, im- 

poneus terrx tributum magnu m,vt habt tur

f :in\itMtm 

:onem. 

?.. ,*r. 

; 

J l 

7 Glol.ordin.&Nicol.dcLyra. ji 8 

@ riw.Attg. Cofilio no cft opus nifi in aduerfis,i. quado ero 

A tnaduerfis.-veleft refpectus, radiu auertis quadiu pona con. 

B 

i.i llJnte tna 

idcft.cum li 

bcraiijwit mir) 

vtniti ponat quifqj, cotiliu ia aia vt operctur mifericordia: 

nec eu dirigec Dcus in fine,neque det ci plcna fui notitiam. 

a Ttr d.cni. Aug. concinue:vel diem,pro temporc quo vulc 

exui dotensprecanf- 

De diucrlis , nt qui anxius e(V 

que.rcerna. 

b yftfueûo 

txakabi. a 

Cafiiodo. Dicitquia b 

antcaducntumCbri c 

ftidiaboluscapciuos 

tcnebat homines. d 

Vcl fuper me, id e 

eft, 

meam credulicace , f 

meos, ne 

quia toto orbe coli- ponamco 

g a Diaboii 

a 

niiliainanimamea,tdold'rem in cordemcoper l meilluminarcfedne 

a Abfolutc id eil pcr lingulos 

dics. b Id eit diabolus ucl tariuli confuetudo. c Cjntra , aucrtis. 

die^m ? inimicifs 

Viquequoenltabitur 

meus fuper me ? Re c - 

b Cordis ne dclecratione pca;i claudantur. 

inimicusgaudcar. 

1 

i Spcraut. Caf.Et ii fc- 

* 

a Contra , jbliuifceris. 

ftinat , tamcn patieni 

fpice , & exa a 

udi me domine Deus meus. Illumina ocu b 

los eft:quia&fidiffercut 

| ' 

a Fcrconuipifcentiamqua ex merit. b Criminali. c r-cce timendaet infultatio diaboli. urmuscft ltlipc, & in 

vnquam obdoa 

1' 

rmiam t in motte , nequando dica l 

t f*? u 

olus qui infiiltat dum capit. b Nec peraliiimicchocelt, 

c Nequando dicat mi.&c. ' 

ius iam vidcns cx- 

llitat iuiat qucm carnc vi- 

Quia d Diabolus&angelieius. 8 J^ dcfiderat , Vlldc 

tur, &quialicorbis 

interit, plorat. 

#Thcodo.ha:c&: 

nobis dicere,diuma- 

que ope femper nn 

plorarecouenit,qui 

a diabolo bello petinV 

R r ' 

Caf poft 

conqueftionem ora- 

f Oculi obdor. Caf. quando fidei Iumine fepulco,carnali dele 

ctacione clauduntur. 

g 1h morte. Caf. ld cft, in peccato quod fit in fpirrtumfanaum 

de quo Ioannes:Eftpeccatum ad morccm,non pro co 

dicovtquisorec. 

b sciricctquanJiuponam. 

h Exultabunt. Aug. 

Non folum propter 

inimicifsmeu's,pra:iialuiaduerfuseum. Quitnbulantme, 9 & ^1 bonadata dia 

De ibbilitate fidei . b Quali illi tribulanr. c Nondc mc praifumpfi. tO ^j^ q^ DtiuS QUCte- 

1 

h exultabunt fi t mrftus fuero : egd 

autem in mifericordia tu c 

a ' l batur. 

a Dc aduentu Chriiti. b Vnde. c Iefu: qucmmentc luturum confpicio. d Aug. Corde. ti 

Aue qiiiajtiim iionmoietur , nonfibidat: Cafl.cordis la:titiaquodadcontemplatiuam uiram pertinet: i> . 

a 

i fpera 

ui.xulta b 

- 

Spiritualia. 

b 

1 

k no ^ qi bona tribuit mihi , & plalla 

tio, vt illuminetur ne ccdat fraudibus inimici,qtti in mifericordiaconfidit. 

, 

Rjfpicc.Aug. Mitte quem miffurus es. 

d Exaudi. Caf. pro omnibusproquibus generalicer pecit. 

c Iilutnina. Caf.Si non corpore v idcan ius, vel mente. 

* Theod. Nodc calamitatum circundatus vcluti quoda 

fomno merore detineor: ii vero tui auxilij lux affulferit cala 

mitatum noctem diffipabit,& mafticiar fomnum fcdabit.fi 

autcm opem diffcres,vereor,vt in mortem fomnus incidac, 

nam mejor cogitatjonibus fortior factus fuerit. 

fcBaf.Oculiilluminandi propheta? ofcurati concupifcen 

tia Mortem autem fecundam mtelligic. 

4< TtlCO. Neinimi- 

bit cor meum in t 1'alutfri,tuo, canta bo domi ,4 ^hocf* 

b Cum iAS.... . . 

gaudiogratiasagain. Opcrc. Actiuam uitam. 

l 

m nomini dni altifftmi. 16 

f Oculi 


1 Dolorcm in cor.id cft, omni die^ quia de deftruclione ciuitatis 

Icrufalem & templi dolebant quafi continue. 

z Vfqucquo exaltabitur. id cft, Antiochus qui per fuperbiam 

ita fuit eleuatus vt , vidcrctur tibi quod habercc pelagus ad 

lter agendum & cerram ad nauigandum prbptcr mentis cla 

t onem, vtdiciturz.Machabaro 5. 

5 Super me. quia populum Ifrael affiixit & nimis fuppedita 

uic,& ldeo propheta fubdit. 

Rjfpice. oculo tux mifericordiar. 

Et exaudime. liberando a tanta tribulationc. 

Domine. per omnium gubernationem. 

Deus. per creationem. 

Mcus. per verum cultum &: fidem. 

9 Tyunqxam obdormiam in morte. mortalis culp,& per confcquens 

in mortem gehennx fradus 4 

5 

6 

7 

8 

impatientia&defpcratione 

.MORALITER. 

2 yfquequo exaitabitur immicus. id cft , diabolus mc tcnens 

captiuum. 

8 lllumina oculos . Hic oftenditur qualiter dita tribulatio 

terminetur,cum dicitur.///wiw^ oculos me.\d eft,intelledum 

meum &c affectum lumine tua? gratia:. 

9 K(e vnqnam obdormiam. id eft,ne moriar in fomno morta 

t 

lis culpar. 


10 7{e- 

Inpfal.n. Ffquequo don.ine. vbidiciturinpoftillatDc materiaautcm 

huius pfalmidicit Rab.Sal.Expofitio Rab.Sa.in 

hoc pfal. non eft literalis , ex hoc enim quod prophcta quatcrrepctit 

petitioncsfeuconqueftione

5'? PfaJmus Xlll 

r utcm tertfo ecnqueritur , dicens ; Quandiuponam confdia in 

.vun.amea. prophcta oftendit fecfrevaldeanxiatuminanima 

dJdolorofum mcordeex vehemcntia timoris qui eft 

de malo futuromam fecundum Philofophum in i.rheconV 

cr.Timor confiiiaciuos faeit . Cum aucem quarto conqueritur 

, diccns . Vfquequo exakabitur intmicus fuper rne 1 oftendit 

feafftictum ex exalcacioneinimici, qua inter cctcras preffu 

raseft valdehornbilis. vnde Dauid dicebac. 2,.Reg.24.cap. 

Inddamus in hianus domini,& non in tnanus bominum. Vndcine- 

lius videtur d.cendum ad litcram fecundum gjo. fcilicer, q, 

ptopheta iii hoc pfal. m perfona antiquorum pacrum quali 

dedilauone aducntus Chrifti per quem fucura redempcionemexptccabancconquericur,vel 

m perfona fanctoru moderno- 

P S A L. XIII. 

Ixitinfipiens. Caf. Incrcpacio Iudeprum,.defcripca 

eorum malicia. 

5 2 

dcrnorum fecundum Chriftiaduentu defiderantuim, iuxta 

iUud Phil.t.d. CupiodiJfhii&eJJccum Cbriilo.vA pocius fecundum 

vcrunque reddendo fingula fingulis . Cum aucem 

dicic:. Wpicc & exaudi me. peticilluminarinecedac fraudibus 

inimici confidens in mifericordia Dci , quod exulcabic 

mfaIucarifuo,&c, 


Si milicer in pf.il. Vfquequo, poftillacons expofitio eft de 

tnbulacior.ibus ifrael ad liceram. Bur. de tribulationibus fi- 

deliumperallcgoriam . Liberacioenhn populi Ifhael a cribulatiombus 

corporalibus & temporalibus eft figura libera 

tionis fidelium acribulacionibus fpincualibus. 

laefi.Subdiciautem Ducisinfaniam fequutifunt. 

* Bafil.In templo enim cordis fui impiecatem ftatuerut. 

b Dominus de ccelo. Caf. Scdindeinc\ciifahilM nniaHomi- 

,Theod.Hicpfalmus, 1 

nfinem,tend.t.qu Iade JmvtbîU^^^^SS^^^ 

hE?auT cx S mCnCUm^ ^ dC Sennachûi * ThcSimik his eft verbis 

cu 

q Ab^^^&fi^ 

DliiptlCIIluu II j tX 4-jLi~ Jr, , m _, 

, ;,- u ^-a.- bodomom & Gomotr 

a 

, 

Dirigens. b Cnriih vel prophetz . . 

, . 

iusZcloJofiarogate, 

U :ccumo

y* l Glofordin.& Niccl.de Lyra, P 2 

@ * Bafi. Dcushomincm fecit rctum,& vcilem libcro ai- 

A bicrio , fcd pcccato omncs defecerunt tacn imitiles. 

a sepulchrum.C3ff.ita. inuulcs alijs facti.quia guccur eorum 

cft fepulchrum, &e. 

$ep/cfcraw.Cafl!Dicuncurhicresverfus,quifuncvfqucad 

fcciidam diuifione , 

ibizTôwc cognofcent, 

&c. non effc de Hc- 

brxo.quos tame Apoflolus 

ad Roma- 

nospIudarosadducic.Sed dicunt J 

ab A 

poftolo propccrlude_orum 

vicupcrncio 

nem de mulcis pfalmis 

co mpafti , & a 

Lxx.incerprecib 9 ad 

dici . Vnde inferius 

c Tôrjnrco^wrt/Jrfnr.Minacuriudiciumimpijs. 

I 

d t>ominimnon,&c. Augu. Noncnim verchuncinuocanc 

qui Dco difplicenriaamanc . 

CalT Indcauaetînteritus.quianeccfleeft mala agere,'cii 

fupcrbi nolunt Dcu inuocarc.Sicutcautclaeft,opportuiicti 

mcre,ica ignauia ine 

TNuTus fccit bonurn fine rao, fcilicet Chrifto: 

pce crcpidare , vt ,p t< 

funt,noneft,qiiiiciatbonurn , ndneil t VKjuead vnum_, 

. ! 

gencc,&loco,timo \ 

a tAug.vcl uotadtatein guli ligntticat.vel quia dcuorant eos guibus fuos motcs peifuadent. rc Dci aaieCtO. 

Ilnfaetid.s. b fMalafubfpeciebonifuadcmcs. TAuguftXo- r,,-. ,J n, rt .. 'u 

mescltvoraubusadulatio.Scomnibus malis. lAdulaniesalns. _ ^ 

Sepuichrumpatenseft gutrureorum ,linguisiuisdolofeage- * 

: 

a fIiii.oide,(jiiodpeiuseft, quam nore. f Doliisafpidis , quia 

noluntaudiiepiatccpta lcgM.fed vr.Ma tcddunt piiditantibusea. 

b 1Hoc eit vencnurn 

alpidum. t Opprobnii>,bkrphcmiis. 

biiseorum . Quorum os ma- i 

r 

bant,venenumafpidumnibla 

5Mini. a f Inconfultcomniafacientes. Êxpediti corfuetudine 

malc faciendi. b f Voluntas.ci: efVcctuj. 

lcdict.ione,&amaritudineplenumeft, velocespedeseorum 6 

a Cluifti,& fuoium. b fQin.i ta!cs.Ideo. lAuguAiXmnes.vix malomm plena: fdnt laboribus , & miferia. 

Contritio , & infelicitas in viis 7 

dominus : 

lugui 

;um meunj fuaue . 

b Ifii non d.cunt.non elt Deus, fedfc' trmen non tiincnt deum. 

non cognouerunt, L 

doletcs cognoilcc. 

e Co filium incpis. 

Caffiodor. Iiuiecho 

in Iuda?os quibusobfcuredicirur, 

confiliumChtiflijj 

fudiftis,id cfljccipc' 

rc noluiftis.a ad vos 

ifleidcmpfalm.eos b aclerTundendum hnguinem 

non habet. fOperibus. a Chriltum.uel euangchum. f Aug. dc I iberandos vcncrat. 

qua 

b Contritio. Auguf. 

Admiratiuclegcdii. 

B ita 

j-iogftouerljt. fu 

pi 

i 

{.omriuo.nuiLui. , . b n 

------- - 

rv 

s- :a mutiles fibi tacti corum , &viam pacis non cognoucrunt, non elttimorUei qmdominus,v 

,'nr nntT ronrfiri 'OijaCpidifta n.ala faciunt, nec dc histiment 

jnfuturo 

iudicio.fcd m321S effet rCUC 

Jtlt , .|uu U.UI11.MH. 

Nonneccgn. b Qjiaii lioc cognofcent.tunc quod modo fcire - 

nolunt, , 

, 

Cl" Titlim,& Vcfpa fcilicetquoddeuseltingcitcrationeiutta. fTunc. OUS, inuC ndc 

cren 

maglS con 

' 

fianum,vbi & infdi c 

o tenitur 

. anteoculoseorum Nonnet Poftrcmo 

cognolcentomnes, quioperan- 

f cotnedenrcs 

populum mcu 

acfi comede- 

i cr.r paueia. 

tDeui. 

c 

cesvbiqjdiuifi.Vcl, 

lapis angularis Chri 

fius fupcr cos cadcs 

coteret cos per ex- 

c^catione.Etficcocritio 

tft mcdoin 

vijscorum 5& nfe- 

Jicitasin futuro. 

Caff. Via impiorumcontritio,quia 

v 

tent,&tcric ,dualijs 

^fibinoccnc.Ii fcli 

Atig.tt qni r.iicitteiio fuo uturtur ad capienda crmmoda ab hominibus,non ad 

faluteni hoinimim ,uci gloiiam dei. fSeducendo.ucl occidendo. 

b Aliaspopulutnmcuin.iicut cibum pai ,is. c Caf.ut fitcis (atietas de dcccptioneCliriftianorum. 

turiniquitatem, tquideuorantpiebemmca, ficutcfcapanis? 

Aug idef:,f;iiot!die,{icut panis quotidianus elt c:bus. fA!i?s deum. 

a ' 

Indait.no icmpor..'iuin tiir.ucrui t pcrdcie,fcilicct regnum terrcnum, ubi non erat ti- 

men

J 2 ? 

PfaJmus XIII. m 

O vos Iudri. a Scd. Alius. Scilicet lrifi i!!e 

(]uera humilcin ,i fpicuiiVis. 

a Quts dabit ex Si. 

1 Cafll. Poftremd Iu- 

^ confudiftis: 

ClXOiU.U quoniamdominusipesciuseft. Quisdabitex 

a Caf. cum damnauciitdiabolum oui populum eius captiuat. b Chiiftus. 

b Sion falutare Ifrael,t cu auerterit do minus captiuitatem ple 

prxdicicur , A :um W&j* plcmtudo gcn- a _ 

fo

y 2 J Glofordin.&NicclckLyra. 526" 

p s a 1. m v s xrin. 

'^5A^ Otnine cu7/;!r//nL.fc,licecmorulis culpj &L infamic,nam 

u\d 

cccJciic, 

f Vj> cgit 

luscftin liniT.ua, cii 

ai,ddf, 3 l,udcfl ta 

pcdtore.Vel,noncgitdolum.quiaom 

nia, quseaudjuicapa 

cre fine aliqua adie- 

dolii. Do- 

clione, vel fuppreffione, 

rraca fccit pro 

ximis,ideit,diicipulis, 

[udo:is,proximis ^ 

fecundum carnem . 

g Têcfechproximo. > 

ied pro eis orauic,no f 

accepcii habuic op- (i 

probrium aduerfus 

proximos fuos, flcuc 

cfl paccs per hoc , q, ^ f 

Iudano mordaci in \> | 

crepacioe laccrabac. ( 

jtBafil.Sicuc lona b 

chan. 

^ldem.SicucPc- 

crus pecuniam Simeonis refpuic, & Paul in perfccucionib*. 

^c [dem.SicucAch^bNaboch. 

Iddem. Qui proximum probris non eft infectacus, vc Pha 

rifûs publicanum , ncc probris proximorum gratia cft arlecius.vt 

Eli propcer filios fuos. 

^tldem.Prophecsc Baal in confpcctu Elia? . 

h Ai riibi. Aug. Hc?c eft perfectio , vc nihil in hominc va 

leat malignus , & 

vc hic ficinconfpcctu,idcft,cercefciacr 

malignum non efTe, nili quia creatoreadcreataconueru 

tur. 

1 Malig. i. diabolus defpicicur, vt cii dixit, rade retro Sa.&e. 

Econtratimencesdominum . glorificat Iurauic,quandoa- 

poflolis cerciffima vcritate promifit.Tam non dicam vos fer 

uos,fed amicos . 

' 

lo 

II 

IX 

^4-'Ba- 

uidarcafuitintabcrnacuh , e. quod tetendit,vt habetur t.Taral.i6. 

3 A uc quis re. hoc eftjn quiete mentts , & corporis tiOi fcruiet. 

4 ln monce.z"de.//,i monte Moria quem elegit Deus , vt ibi fituda 

retur templum frt 

dicitur. Qui mgredicur fine macula, fcdicct corporis,& mentit, 

prcipi;ut enim Leu. 2 1 .c.qubd bomo de femine îaron habens macu 

lam corporakm repcllatitr afacerdotio, vtplenius declaratum fuii ibi 

dem, & multo magis efl .ndignus mintftrare Deo habeus matuU mottals 

cuipx. 

6 Ec c>peratur. quia nonfufficit declinare a malo , nifi etiam opt' 

utur bonurn. 

, 

7 Qui loquicur./

)7 Pfalmus xiw. P s 

$ B.^fi.Vr Abdias ccncum prophetas Domini , 

fcldcm. Vt Abraham Abimelech,& Dau:d Ionathar, 

# Idem.Sicut Cofnelius,&:Zacheus. 

a Qni inrat proximoy&c.Aus,. hlzc cria non funt ma?na,fcd 

g. ncc ifta poteft,nfulto nnnus potcft loqui vcritatem in cor 

de,&non;i.gcrcdo- 

lu,& non faccrc malum 

proxi. Tamen 

tfc 

riecparua, itaconclu 

f3dit,quifacitha:cnon 

imo;in ecer. ideft,per 

U:cniecad illamaiora 

eft flabili- 

nquibus 

vnde Oc per fucu- 

a fNon nocet.fcd fubuenit 

legem,nouam recepimus,& maiori gratia pofiti fumus. 

b Tecwiam. vcl tcrrena eft,qua: pcnitus ad vfuram dari ,phibctur 

, quam dominus Iudx tradiditad crogandum paupcnbus,nonadVfuram.Vel,fpiritualis,qiKEad 

vfuramdari 

jubecur,ideft,praxiicatio ad inftruendos homines . 

f Firmiter prnmittit. b f Sed promifium reddit . c f Hpn tcinpolalemexpetit 

mcicimoniam. */Eccenona. 

? tQuiiuratproximofuo } &nondecipit,quipecu c 

niamiuarn < 

a fCaufam innoccntisnon deprimit ptomunerealicuius. Êccedecima. * 

c nondeditad vfuram, & munera t fuper t innocentem non , 

' 

/Ab ipfo. 

i accepit.Qui facit hiec,non mouebiturin atternum. 

;uin tempus d;cic , cum in fuperiori conclufioncpreteritu 

ad nihilum deductuseft . 

polucrit, 

^Thcod.Premiu virttitis,diuinaopecontinuepcrfrui,in 

nulcis bonis degere,& ^terna vicam expc&are. Ha:c no mi 

Ciusnobis,quam antiquis congruunc,quadopra:terantiqiia 

lcgcm 


nim delata alicui in teffimonium fua: virtutis etiam in fe- 

rcto,vel coram paucis dicitur honor.Si autem hoc fiat pu- 

)lice,& coram multis ,dicicur gloria quafi quedam clana,g, 

nutata in,c. a claritate didta. 

Qui iurat .qUia facit iuramentum bonum,& tenet ipfum. 

n tranflatione Hier.iuxta Hebraicam habetur fic.Iurat,vt fe 

no mutac 

flligatper ieinnU,& vigilias. carnem caft igando,& 

jramentum feruando.Tamen ibi ponitut iuramentum pro 

oto.quia vtrunque eff obligatorium. 

Quipecuniamy&c.ad rfu. et;am Gcntili,vt dicit hic gl.Heraica 

. Et per hoc videtur, qu6d iffe pfal.de perfe&ione facrdotum,& 

noncommunis populi intelligatur, vtdictum 

(t ,quia lex Mofipermittebatcommuni populo tradere ad 

n n .-! 1 !cno,qHi non erat de gente Iudxot u m,vt habetur 

>cuc.i3.fed hocnon pcrmicrebatur faccrdotibus,qui debc 

ant cffc maioris . 

perfectionis 

Lt munerafuper.zd accelcrandum ei iuftiti^ iudicium.Cu 

,. , .,- 

" 

enim 

M O R A L I T E R . 

Quiiurat,&c. nam pro veritateobferuandaiurandum cft 

iam viris perfcttis ne veritas pereat,ita tamcn,quod iura- 

:icntum fic verum,iuflum,& difcretum. 

Qtti pecmtam fuamnondeditad rfuram. fed permoduma 

Ihriffottaditum.Luc.p.e. Date mutuum,nibil indefperantes. 

I 3 


In pfal.14. Dcminetjuis babitcbit, vbi dicitur in poftilla-Vittur 

camcn mihi,quod Dauid fccic huncpfalmum.Eaqu^ 

: hocpfalmo ponuntur ad virtutcm pcrtinentia, non vi- 

tntur percinerc ad miniftros ecclcfia? cantum prout poftil. 

cit.fcd potius .id communem populum tanquam ea, quae 

ommunitcr requiruntut deneceflitate falutis. Nam cu di- 

P9 GloCordin.&Nicol.dcLyra. $30 

& GI.OSSA O R D 

A a 

I N A R I A. 

Tituli.Catt- Hic titulus de EUangelio,non de vetcn tcfia. 

(umirur.Queyd citulus m>taiiir,ideft,vic'toria,St'. regnutn,coa 

uenitChiTdo,quodhicagicur. ^ . 

SSSC &A "***' 

nifi gnjn.cac 

fecundum vcrohumanitacem prolatus,vt Apoftolusd 

incpifioiaad HebnEos,poftulataucem,vchomo,conccdic, 

VtDeus. Hocaucem.Dixidomino Deus meusescu.con- 

gruit illi ditio . Vado ad Deum mcum,&: Dcum vcftrum. 

^Theodor.Symmac.bonum 

mihi non cit fine cc. 

d SanElis,qui . C.iff. 

4cThcdd.Hic Domaumorrcin,& rcfurrcctionem pdicic 

atqiiccofumfahitciri 

- 

T Sicut in arcu triumphali. 

qunn ifumcred'dc 

runr.Columna;infcri 

pcio aucem, prxccr 

mortc viftoriam. dcntonltrac'. 

Columna 

cnimnon fcpulchrij 

fici,qu4mt..;\, vc-ru 

tcrpre. phg-j viuentibusociain eriint 

poii 

cgru,fj gk litcraibue fctilponaturJictio 

o t 

j 

SiOuiid.aot pcashabit.qusini,i 

!:-nc v.i, fcienccs vi&oria 1 yxelhi,n..i 

in:-' ExpofuiriamC 

t Tituli inlcriptio ipfi 

fMichuta. 

Qiiida 

tant liiitinm 

..minii, 

A'ii aomo iottrumc 

ni mu 

ceanc nam inlcnptio 

Dauid. Plal. XV. qualiterorauic, uac, 

a 

Tlntcrpcricula. 

(Etdcbes. fEecc merituin cjun Druari dcbeo. fat nUllCqiia: bdlU fC 

Onlcruamc domi.ne, quoniamipeiauiin [ 

cicilhDcus. 

TNoniniuc. a [Spcraui. ^Qmavel E.- 1NonUbii$,(*|cordisaflcctu. ill 

Auguft.Cjui tCVb 

jQeft.me.hum.gU. c^VereDcus. ra Vllicncium fpcin 

te,dixidomino,Dcusmcuscstu,quoniar;-fuam fixcruc,q> 

* .. fll 11 t. _-l . .,... .av n*Aic ru - rnc f i'*ri _". 

, Auguitinu Bonis mcis non expeftcs 

bcatus ficri. 

bo a 

norum mcotum non t 1 

cges. Sadis,qut 

a 1Nonmalediftions,fcda:ib 

vinb. hen. 

relis Pclagianornm,qui pucancaliquidbonisfui ' 

^Bafi cS Thco.Ex pcrfona SaluaconsdicVacus eft hic pfal. 

C fecun- 

NlCOLAVS D E LYKA. 

p S A L M V S XV. 

Onfcruame,&!c.H/V p[alprponiturtitu!usta}is in 

Heb- o.Himiks, &ft$upUcispfaUDaHid.quod cxponunt 

uliuuidepetfiwaipjius Daiiid/ui:pLcis,& bum!us,vtpa 

tetcxajurfa L *&& 2.pe>entisaDco confemarunperfecmoni- 

bn Sauii ,6" vtfakfiWM M hoc mn Vldelur vc Tn ^" TX 

trus ap,Jhlsad 

i.ullkcnd^ 

dmnitns dlHjiraiUsdia 

fdptnras 

bmc pfalw.inteUivndnm (fe dt Cbrtfe. , f non aeDauid^.l.d. 

S tdich de Cbriilo. Quem Dcus fufc.cau.c folut.s dolonb. 

Mknv^naaaiMtMpojJwdecnutoieudlumabeo,^ 

Lteram btmo pfuUiccns.D.wid emm djfjt \n eutn, tdrjt, W \ mjUUfi 

relm popuUm cbriflianum. Prouidcbamdominumcoram me 

femoci 8iic. vfqne ibr. Nncas mrh. fceffti v.as m 

vitar, repkbtt 

Lxx. 

tUtwditate cum facic tm&Ut&n* biiiHSfJal.fecuridnm 

toffa 

tranfldtionemw* tunc etat a:uentica, & fubdit eam exponendo .Vin 

e Mirificauh. Caff!Qiâfl,ha:c 

cenC!a,vcicHirgci.ecn. 

dixi domino. 1 )ominus autc 

mirificauit, ideft,fecit miras voluntaccs,hx hi.iZ iunx dum 

eisobedientcs:fiuntdeterreniscxleftcs. 

4iBafl.&. Thco.Apoftolos,&: eos,qui audidcrun:,qinou, 

inquit,prx*ccpca mea impleuerunt, &C ommb. tyranms iiipe 

riores fatti dixerut cu Apofiolo.Cu infirmor tuc pores 

f M;'r//;/ic4.Caff.Ciuiamirificauitvo. me.fanclisqu.l 

feueritatcm lcgis infirmitascarnalis xnultiplicaca cu,vt gratiam 

noui tcliamen.dcfiderar.cn':. 

Vel mulciplicata; falubn affc&ione Dcoprouidcncc,vi 

dccxtenori aifiiccione incelligacur. ^, a Tvffi 

primo Jcf ribiiur hominis Chrisli aftio virtuofa. fccundo eius .\ i.d. Difcitc a me,quiamicislum,& 

humilis corde. Etfecwtdu bocifiepfa.diiudituri* dnaspa>tcs,qma 

primo 

M O R A I, I T E R. 

i Cnnfema wc.Secundum fenfum liccralcm pfal.ifie loquit' 

de rcfurrcccione Chr.fti & ei , ,y 

exaltatione ad dcxrera Dc:. 

Licctauccmmoralitcr pofiet cxpor.i dequolibccChnlha- 

no,quicfidenumcroelcctorum,v:dccurc.imcnm;iiicxpo 

nendus mag.s propric dc corpore Chrifli myfiico aucqpto 

j)ecclciiadcgccib.collec'ca,& fic primo pccifc^ ^fcruacio, 

cum (Sx.ConJeniame. i.in tua gfa,6tt7is,quifuntin terra,&c. idcft,in tcna viucntium. 

6 Miniicauif omncs,&c. Volutaces.n.ecclcii.f mirabilesfi 

runt iacfa: in fancTs, qui iam regnant cu Chrifio , dii auln 

viucrcncm cerra,& nurabiliores adhuc fad.c funrpofi nn 

tem eorum,f. miraculo eorum gloriam dcclarance,vc i.m. 

Dionyfij, 6c Ambroiij,& plurium aliorum ad fidem deg< 

-tib.conuc!forum,& quoniam ance puerlioncm ipfi,vci i. 

rceorumaljquieiancpeccacispiunb.inccici. Uco ! 

7 Midtiplicaufunt,&-c.$ccca.ta,c[ func infirmicaces anim. 

8 Toflea accelcrauerunt.Ad ciirrcudum per fidcm ad Chfi 

Ecquoniam m piimiciua ccclciia aliquj de iudxis cc.:uic 

vokbanrinducere conuerfosde gencibusad obfcruacioi 

icgalium,quodcamcnncncracagcndumGal.j.a.^r* 

ciaimiv,Chriflus vobis nibitproderit, & idem inccll.gcnduin ( 

dc ali is lcgaiibus, idco fubditur. 

1 'H

53 ! Pfalmus XV. J3 2 

a ?>"

toeli 

533 GloEord.&NicolaideLyra. J34 

a ^-.Caf.Ex quibns fecundum carnem exiui.f.parcnte- da:orum,& Arrii, Eunomit, & Apollinaris dcmc: iam r r- 

A la.Increpucruntinturiis,ttfntarione,&paffioric. darguuht. HicquidemDeum Vcrbtun 

inanimatumcojpj 

b Trou.do. Caf.Hinc trahccxcmplum quo pcccatauiccn- pus,quud affumplir.vocauic, anima vcro rationaiieum p: 

i- 

tur.Qui.n.Dcum fenj 

pcraciemcncis inti.e 

tur, non pcccatis incli 

natur. 

c Infuper. AVGV- 

STIN. S;cutfupra,infuper 

, $ vfquc ad no. 

in.me.ie.mci. vt pro 

B modo molcfliarunt , 

a T luAxi cjut de luda unde ego. b fScdinhis. T Aiiguft.non abfruli ocu! im abeoquifcmper 

ell boc j rouidcns , ut in eum poft temporalia perafta tccuncnt in. 

a mc rencs mei.Prouidebarn dominum in confpeclu meo se- 1 

b a T Auguft.ideft.frmetiiiihiutineoitabilispeimaiicam. f Ideoni. linriri mi!.i'pia:ualtt. 

b T Aiig.IdeoeriamincogitationibuJ.&inucr.bisclejulratio. 

per,qrhadextrise(tmihi,necommoucar. rrdprcrhocheta 

T Aug.Ilcna cit li;'.th,& ijuicordc hilari concipitui,& alatri leimone rrorertur. 

c tumeltcormcum,&exulrabictlinguamea,inuiper&caro 4 

a T Auguft.non oefeict in iiitcritu.fcd lequiefcet.i.doimict in fpc rcfurrectinms. 

b T Communi more aliorum. c T Quam habco.vr vcrus hcino. 

* 

uauit. 

d Qôniamnnv /. 

ultutno. Nam 

aperta: vifioni coniuncta eft fruitio beata, &: quoniam eft $- 

tcrna,fequitur. 

10 Deleclationesindexteratuavfqueinfinem. Idcfl, arccrna- 

liter . 

I Exaudi 

braico ha?c dictio chetem:a qua dictione deriuatur in Hebrai- 

cohxcdictiomichtam.qiKcponiturinhoctitulo, cv figmficat 

aliquod compofitum.feu ornatum auro optimo. Vde 

fcnfus iftius tituli fecundum Hebraicam verttatem talis 

eft. AurumoptimumipfiDau:d. Dauidcniin in hoccituloeftdatiuicafus, 

vndcquia lii hoc pfalmo agitur dc 

paffionc Chrifti, & cius rcfurrecTione, quarum prtma inccr 

aitioncs virtuofas Chi ifti cfl optima.fimiliter cx fccTa, qan 

tum ad ca qua: ad ipfius premium pcrtincnt,idcirco 111 ucra 

quc fimul bcne dicitur.Auru ipii Dauid. i. Chfo. 

'

.;: 

V 

J5T 

i GLOSSA ORDINARIA. 

i a Oratio ZX*/4.Cafiiod. Orarioperfona?dominiconuen;c, 

adiuncta cccleiia qua: eius corpus eft . 

P S A L M V S XVI. 

b f^Xaudido. Caff.Iftepfalmusueramnaturamhumanica- 

E 

ns iacic attcn- 

detc. Oratio Chrifti 

inftirutioeft fideliu, 

Sicuc flcndo Lazarum 

chantatcm proximihabere 

nos do- 

cuic,prcfecutoresfu- gicuc inconfideraca; 

temeritatis nobis auferretaudaciam. 

#THEODOR. Perfecutionem 

patiens a 

5 Saule Dei auxilnmi 

mi . unplorac 

CASS.Primopecic 

fecudum lufliciam ii- 

bi recnbui. 

C 7{on in lab. dolo. 

i ( i Caffiodor.Vt,qui ini- 

int- que damnatur, uel uc 

[ui dicit.dominedo- 

I mine, & non facic 

Pfalmus XVI. n & 

rcc in refurretione.Vel,iudicium,quo difcernic om n ia. 

^Theod.Notjtis meminic in qua captiuum Saulem interficere 

noluic,fcd bcneflcio iniunam remunerauic,& ignc fuis 

incendium,cxpcrienciamnomiiiat,cancumqueabeft,vcno 

cueric cum a conuiciis abftinueric,fic,n.legic,non cft inuen- 

OratioDatiid. Pfal. XVI. 

a T CafT.quia iuilitia hal>ec uiccm apud Deum. b Tro iaitiria, 

Xaudi domine iuftitiam meam,i b 

nrede 

a f De inalis cauendis. b f Non modo inrenaV,, led 8c. 

tdepi-ecationcm meam. Aunb pcipe 

t Non tranfitoiie. a f De bonis fibi,& fui9. b ftolatarn. 

orationem med.tnon in labiis dolofis. 

a Aug.ex iiruminationetua;notiti3EUeritatem iudicem. fAug. 

qui omma uides.nec cges teltiiuonio altenus, f Ecce cjuid jf etit. 

b f Cordis. fVelmei.. 

bi 

d t Oe uultu tuo iudicium meum prodeat , oculi tui vi- * 

f CafTur 

mihi:reui;d:um,Iudstispccnamdes. b f Quia. f Auguft.Ipfum cor uificatione tri J 

bulationis probatum eit.qux non folum nox,quia perturbat.led Sc ignis,quia uiit,iu qua inueiitus 

fum iu.tus. 

f deant + 

- 

- 

xquita'tem probalticormeum, & uifitafti noifte, * 

me Xa 

caiumeiniquicas, uc 

non loquatur os meu 

operahominum, ideft 

qux Saul perpe- 

crac,i iec diccre audeo 

&: per greflus, impetum 

illum faciendi 

D 

incellcxic. 

f Troba. A flmilicuj 

q, v non 

dit?e fornacis, "qu.T (CnU. egrcdimetallumpurgat.fed 

turrex. 

non.eft inucnca ini- 

quitas. 

Caffio.Quamulcio 

coquerecqua;cufcis, 

xaminafti, &non eft inuenra in me . 8 

iniquitas &hc_utnn Jpquat" 

OS n . t U . 1. OC 11 ta Ceam 

a f Aug.i 

minum. 

no a 

vt aliud Hon piocedat de oic meo quara quod ad glonam tuam perunet,non ad oj>ra ho- 9 

b sed. tufcismepurum. 

Vt no n 

a 

n 

Ioquatur 

os meum t opera hominum , pro- IO g îasduras.CaSRo. 

Scilicct opera homi- 

cultodiui vias t diiras. i f. numquas. merenturopera 

homiuum. 

Vcl quas dcbcnt imitari hom:nes,quibus lccr uitiorum lene 

cft,uirtutumdifficile,Vel,noneft muenta, ita ucnonloqua rjiili>at' 

tur.i.uc noniactancerhaxdicam, vcl vcnonpecccminlin- reu Jetuos 

gua quodefl opushominum. 

Auguf.Vel,vias duras latronis.i.qua: latro fpnpter 

merico,ego pa 

operi. 

f di{fi;>atoris 

uelpr rJitoris, 

i.oblcrua 

ui nc irnu.iaeve 

quts eo 

fEt fi innoccns urncn. a Paci$ tux.uel prophctarum. fComplenda non pro culpa. b Hominibus. l 

ptcr verba labiorum. tuorum ego 

opcra. 

^Theodor.Iufticiam.iuflam poftulacionem uocat.Symmachus 

&c Theodocion , , Dominum iuflicia: Deum nbminarunc, 

Aquila, Exaudi dominc luflum.i.iuflc.&nonbenignc.S/fmmachus 

non pcc labia dolofa.i.aliud loqucns, & aliud 

cogicans. 

Augu. Vel,non in labiis dolofis de uulcu tuo iudiciu meu 

prodeac,ut mdicans non proiera ahud quam ex tc intclligo. 

d De uultH n

ft.l 

f luaxi a 

b % Confiliis e f Au.ult. iititia 

Vca(r..u,tamuolente,to;ierc. 

fcepcrUllt 

3 DcO CUf 

S 'C 

fua nilui cipen'. ftnt,P.*!uam cupid tas eorum de fcelere fariata ert,8c .deo os eorum Wut.un eft ^ d , fpo(kll , eft>vd a 

fuperbiam d.cens.Auc rex Iuaioium Mat.a 7 .d. _ 

Inimici meitanima mea circundederunt, âdipe luum con- 

* . . 

a c Aug extra cniitarem ouafi locus de me maculaicntr. 

f 

cluferunt,os eorum locutum cft t prdiicietcs me ,, 

iupcrbiam h ifo paratm, &c. 

| 

14 Auguil.Cafflod.prin- \ 

cipcscomparandilco ' 

ni diabolc, quoauto- ' 

, f refaciunt.Populusca * 

16 tultislconis, ldcft . 

,;fi- 

betpalpcbras,pro val 

' 

1 _!.,.. u.Ur 

lo pilos, habct etiam n*im 

a T Non Lfcquio.fed furore quafi *$***** $**^t^^tto*? TâT^ 

nunc circudederunt me,oculos iuos: itatuerut declinare m 

, r Nel ,erderentlocum,& Senm. b ' Di=boH.s,8c piincep.. 

h terram.t Sufcepci unt me ficut leo paratus ad pracda,& iicut 

r riinulu, MW^- 

*..-. ^^SrcurarcV,^^ 17 

" **" uiaens non curarc nic. 10 r 

lopilos, habctctiam . 

j . 

b . .. , , n v,-W i Wminr-nr-riirni q"^ 

iuperciliorumoppoh K cltulusleonishabitansinabditis . hxurgc UominepraEUcni ^ ^^ 

tus,tranfmittcntes iutcr 

D0 j 

dorispluuiam ad genas,&: 

detcndentes vider.di uim a nocumenro. 

e Mipem. Caff A fimihtudine anim.-.lium qua; cy ad^pein 

i 

fimtur.i.fupcrbiam rctinuernnt non nac Li.oon humiles, 

vcl fcnfum 

adipcm,i.carnalcm 

rctinucrunf,ucl fcclci lb.fa- 

' 

N I"C O L A V S D E i Y R A. 

guiati 

I Tcrjicegrrffus mcos,&c.Vt non declincm a uia ueritatis. 

rccbtudine iufhtix. 

Z Vt non tnoueantur uifUpa t'"e",&ca. 

j E%o clamaui qmmam exandijil me Deus,& c. Ex hoc quod iam 

alias faluafii mchabco fpeni 

itetum exaudiri.propter quod 

.' 

iterumclamaui dcprccandodiccns- 

4 Inclina aur. ioquitur dc Dco more humano, qui inclinat 

aurem fuam alicui quando uultcum exiitidire. 

5 Mmjica mift ruor.tu.&cufcc eas mirabiles, me pauperem 

libcrandoaregetam potentc,& iniquo. 

$ \A reftfien.Hic confequenter Dauid pro exauditionc fua; 

rationis allegat nequitiam Saulis.d. JL nfi.de.tu. Manus qua; 

eft organum oriranorum defignat opus diuinum , ita quod 

opus mifenconJixdicitur manus dextra,opus fux itrfiitie flnifira,fecundum 

quod dicitur Matth.i j .c.StatuetoHesadtxtrisjnsdos 

autcm afwiflris. dommusautem pofuit dexteram 

fuam fuper Dauid ex fua mifericordia ungendo cum in regcm 

per Samuelem,cui dcxtrx, Saul, & fui reficompliccs 

(icbant. 

n C/

K9 Pfalmus XVI. 

< a Sufplanta eum . a fimilicudine luaantis, ideft inefficaccs 

ftc,&" deiice eos. 

b Eript auimam me.ab im. Auguft. Refufcitando a mortc, ab 

impiisiilata. 

c />..?-

GlofxrcL&NicolaickLyra. ; 

H 

2 

P S A L M V S XVIT. 

T 

*lUtamttiomn*t*tUuio mea,&c. *Theod.Clart 

Vfcriptio,&hifloriacx hbris Regum. Vatisaute 

philolophii admiracionedignacfi, cum.n.totmll 

diasa Saulcfuftinuiffcc,n6A cum to CalT.Primo,prophcta fummam colligcns,delibcrationc D 

rat 

| ^,JWCaf.Quando 

imicis cum numerauit, 

fcdaMnabhoftibusfe 

L M V S XVII. 

crat opus conf:lio,Dauid ad eurn 

refuait,&: mucnit. 

Libcracor.Caif.vt fi ad hoflibus bbcret. 

potcns,captum 

paraflecnontaquarn 

dc inimico tnerironcm 

facic. In finem 

vcro ponitur, quonia 

vaticinationcmdcge 

tium nmira uocacionecontinct. 

* Bafil.Dicic autem 

diligamtton quafiqui 

nondum illud perfeceric, 

fed vcquidilefp . rtI1I , firmamencum Dolorcs non de rebus mundi fcd , morcis, quia ybiquc dia- 

eam confcquutus, nrmamcntum 

ScriSondi mo fortitudincm , tanquam 

du">; brrotanq 

uamfirmusc6trahoftcsfaaus,RcfuSiumcumDeum rum dc- libera muJum & firmum vallum habucric , cornu aucem ialucis 

"oa,bu* 

c pofmt cx cranslanonc ferarum, qu cornu hoftes ulci- 

YituliiJpfal- 

Dl . 

4 

CaffDicic hoc Chriftus ccclefia.i.cotus Chnftus. 

quod 


P S A L M V S XVH. 

lliâm te domine forcicudo.Hwic pfalm.prapomtuttafo 

titulm in Hebno.Ad vitcoriam feruo domim 

Dauid,qui locucus eft verba carmmis hu 

us,m die qua bberauic eum dominus de manu 

dc manu Saui:^ 

omnium inimicorumeius,& 

M rat dixit-Diliâmtcdo.rorci.mca./ifroctcit/'MfoWf a or 

erU ; 

P 

tfSrittr.** rnctena euûiajicut prMcdenspfal.eiioratio 

Dauidjti libtrarctur apcrfecutionMsinhmcorumfuorum, ita 

ifie vfalmus esi vratiamm affio pro libcratione ab immicisiam adepta 

p/LauteMHodinfi*dicitHrtituli.devMnuomm^ 

ComiveMS.incjuagencralnêincluditurttumSauU&nikUominus 

addin,r,&dt manu SauUntethgiiurquodperjccutioSaulispon 

derabat fuper omncs aliasperfccutUnesJecundum 

quod 

dicit hicFj. 

,, . r Sal.Diuiditurau:a, iftepfal.m duas partesûiafrimoponiturbbcra 

DlUlfi# - 

tioms Dauid narratio,fecundo mtenta cbclujio,ibi.\}Wt dommus. 

TrimaiutresûiaprimoponiturDeiliberatwmsefficacia.Secundo 

liberatioms wJeri-./W.Laudans inuocabo.rwo Uberationtsfor 

Wrf,i ('.Miticdefummo. . 

anaprimumduit D-/rf.Diligam 

tedomtnc,&c. chantati- 

uddiUfliohe* !"-"'.'.' 

contra m- 

2, Fe.rc.cudo mca,&c i.qui dedifli mihifortitudinem 

fultus aduerfariornm. . 

3 Dominus firmamcntum. i.dans mibifirmitatempttienux, 

& toierautiam aduerfariorum. 

4 Et rcfugium mcum,&c. / magnitudine imminentium penculorum. 

. . . 

< Et libcrator meus. De manu prmalentium mmicorum. 

? 

6 Deus 

i 

' 


Dvi.tedo.forti.wea. lflc adtio 

pfal.cfl gratiarum ipiius Da 

uid pro fua libcrationc a peifccutione Saulis^ aliorum miniKorum. 

, 

Allcori( tucro porrflcxponi, utfitgratiarum aftioto- 

rinsectlf Iud.xorum. 

tictpioiu.ilibcistioncapcrfccutione 

Cnt.iqiodoflcndicuipnmo libcrandi potcflas in Dco, 

cuni dicitur. 

Diliga, t- damine fordmdo mea,&c. i.diligam tc fuperomnia.quia 

tu es tota uirtus,&: tota jubflanti.< niea, idco dicirttr 

hictortitudo,roborans:Htmamcntum,flabtliens:Kiugiiim 

iaiu:irs:ndiutor,& piottctor,dctcudcns.^ cornufa!utis,ho 

itcs cjcucicps, 

o Ctr- 

. 

. 

bolus rcgnabac incer quos ran crant iufli,qui rapidis miqui- j 

catibus concurbaci func. 

f )o/or irferni.Gctiks m infcrno debito dolorc torqucdi. , 

fawsfuis,tamjp 

ritualia,quain corporalia,et quantum 

adôcduit.Laudms mUOcabo 

dominum.&c^ro euafione rnalorum qiusfeqituntur,cum Ccitur. 

ii Etab innnicis,&c.;.yicrrfowwi mejahauit abm 

micis meis cbrporalibus.f.Sauk y& Jlbfalom, & eorum compl 

itafpero quodfaluabit me ab inimicis meisfpirituafbi'.s.f.dc>nontbm.\ 

1 3 Circundcdcrunt me. Fmt.n. Dauid ita ciramda- 

aliquando 

tus ab 

aduerfariis,quod dcfperabatfe poffe euadere,ut ditlum ejt f/*. 

prscedenii. | ... 

14 Et em com 

torren.iniquit.i&c. quia propteriniquitatem 

fam contra Friam in adulteriouxorisfuc,ct 

homictdio FnxJ 

perfecutionem ^bfalomfitiifui,Htb 

pterhocfubdit. 

i 

j Dolorcs inlcrni,&c.7MJ4 dolore motus rogauttjitgladim 

gelipercutientis populwn uerteretur in ew, ut habetur 2.^--4 

& fic defcenderet ad infernum,ubi dcfccndebanl omnes morientes *< 

te Chnjii aduentum. 

1 6 In tnbulacione.pra liberatione a malts. 

pnsdidis 

ij 

Circundedermt. Htc fecundo pomtur ialuandi nc< 

cumdicicur: Circunde.me. namin cnbulacioncqua-w 

fub Scephano Aflu.8.& 9- fidclcs ad morcis fupphcia cral. 

bancur. . , , *,Ui 

Et torrcntes imquita .&c i .ludari ad modum corrcncis i 

t4 

pecuofc currences fupcr Chriliianos. 

Dotorcs ihfbnh&c.i.ladxi qui dicuntur dolorcs inten 

i j 

iicucdicuntur/tipulainfcini^ficdicuntur. 

+ Laquei mortis.quia qu ? rcbant fidcles capcrc 

r 

1 

1 

4 

? 

6 

i 

ad mo rtc 

16 ;r>,7.;/Jrio^-.Hictcrcioponiturccckit.dibcrario,c 

caquam p/.imo poPiturciusdcprccatiocum mc!tur.J" 

cê.Ad.A.a .dirq ii caicctato Petrocccleiiaoralwtp.o 

& mulco iortius ficbat pro coicate jn pcriccution^ v< 

D

I 

H3 Pfalmus XVII. 

cb funt GcdeiCiibic Commota ?/?,&.' poft. Contremuit. Neccffc 

eft.n.vc prafcnria iudicis cremanrpcccacores.Wlinauit,humiliauic 

fe vcrbum, vccarnem fumerec. DcfcendiCj ad oos 

vcnic. Caligo.diabolu5 qui mcnccs obnubilac. Sub pcdibus , 

quia domiru poceftate calcatur. AfctudiC fupcr chcrubin,qn 

videncib. apoftolis ccn 

:cs , lniqui cranficorii 

*^ H4 

J:Baffl.& Thcodor. Non quod hrc omnfa fic accider.nt,fed D 

quii qredica 

iinr,timilia.n.fa?pe Deus vlcifcens facic,auc mi 

nitms. 

d Ccelos. 

Off.i.praxiicacores inclinauicaconrcmplaciuaad 

Oliniltcrjom,& ad fercndas moleitias. 

e Defc?ndit y fccndit, quodomncm f Oîeuvnicumittermalareiuediuin. b f Niraalienum 

&c.iptepa( 

c f Qjuid plus efr.qnam fcuocare . 

modum fcicncia? exce- j j_''_ ._ , ,^ _, 

dic, quis.n.arcigichoc a 

arcanum quod caro paf 

fa fic efi exalcara^Volauii,geminacum,nimia 

celericatcm b 

fignificac, 

qua pcrrocum mundu c 

cucucric. Tenebras, in- * 

,, 

. t . , - 0'Ous , hoimnum . 

damenta montium conturbata funt, & commota funt,quo 6 

a TlnnoroiteK ixaDei. b T Deus . c 

TAuguft.Iachxyiuofa deprecatio 

Muifletu poenitentium cura 

Su.d minetur Dem . d 

Tlnpoenaiudicupraru.fa. c T Augut.chatius po" p 

mtemiam . * h . 

rt 

a r c 

fljgrans de notitia 

i eius . 

r 

c 

niamiratuselteis. 

Aicenditfumustiniraeius,ck:ip;ni sta r 

a T Extinai ab 

ignc Dei, & hice iumtii, vel qui frigidi tenebrofique remanferant. b T 8 

R,,r 

fot accenfi, * illura.nati xeniacrunt. c T Igne . T Id e.i , ven.ente Domino . d T Au 

guft. humiliau.t ttum, vt defcenderet ad hominum infirinitatem. 

facie eius exarfit,& carbones fucce b 

d 

n-x " b' K TDccoTdcmeainquohabirat. 

dominum,& ad Deu meu clamaui.Etexaudiuit de tempIo 

nfi fimc {b eo. Inclinauic f 

d 

a , TCaur ..,.t.tnM 

i Iuxbe.,eaJD,umi nl r.,t. b T Aug.qucm ,ntus habeo non conmhominibus 

landto iuo vocem meam.&clamor meusin confpeccu eius 

a f A fimilitudme ridelis nuntii. b T Poter..i*,& clementi*. c T Intetiusfpet pcenitcntiarr. 

TVnde. d 

, . . b . 

TExtermspropeccatis e TPeccatotes. 

mtroiuitin aureseius.Comota 

eit,&contremuiccerfi,funa 

T Aug.Spes fuperborum in feculo. b T Vt iam fpcs mundi nou habeat nxmamentum in cox t 

dibus hoimnum 

aiiitjiidiiiuiiLiuiu cunturuacaiunr, oc commc 

quod a 

noui 

nobis profundu , 

jfcobfairum.LacibuIu, 

ftc ctu maicftacii fuar, 

quodciincapcriecquaj 

do uidebimuseum facic 

ad faciem.Ec cabernaculum.i.eccJcila 

que; 

eimilicaccfti circum- 

Itll eiilS. i. ei proxima . rao veruret iwi 

pei charitarera 

PoIorcs.Aug.Doleces d cceIos,&defcedit,&ca!igofub pedibuseius. Etafamdicfu 

, JudildC me, qiJX eis C a T Q_a d.leclotibus fu.s fe incom,>iehenfibilcin oftendit , ne 

co.por.is imaginibus qucrut eon 

: 

P'enenaere. t> 

CailfaefimorClSlcerio- f T Augmt.quia incompr.henfibil.tas e.us 

lUperat u.rtutes anlmarum. 

per cnerubim,& vdlauit,volauit fuper pennas ventorum. Ec 

a f Auguft. occutam fpem in corde credentium . ybi latet non dcfcrens eos. b T Au?u't 

tamen eanetfi cum a.nbiunt , m quibus hic tempotaliter hab.rat. T Milircc fu , " T Augmt. quia lncompr.henlibihtas eius 

luperat u.rtutes anmurum 

al i o /* 

. Hoc 

igiairinclinauiccslos, 

&c defcendic incelligamus 

proprium contpe 

ccum oftcndiffe, caligi 

nem fub pcdtbuseius , 

eoquod pra?fenria etus 

uidcri non > poceft 

Afccnfu.nfuper Cherubim, 

afpeclus ueloci 

10 

cacem.pofuic ccnebras 

tprrfuror" , 

velex naril us 

t aboteci..* 

tiorabic son 

iumec. 

lacibulum fuum, eo 

quod eius nacura mini 

mc mcclligi poteft, 

f Caâ.cenebrofi qui 

eciam perfequuncur , 

pdfuittcnebraslatibulumfuumrtin circumitu eius taberna- 

impecus iniquorum,&hoc quij prxoccupamc morcaIicas,& 

pafhbilicas. 

I *Bafj.& Thcod.DoIores incernccina pcricula parruriencum 

morc. Torrenccs hofiium lmpecus , laqueos mfidias appcl- 

Hlauic. 

rr 

Ir R 2> 

| *iiaai.&Thed.Templum,non 

| tcmponscrcaum 

| 

' 

to^" Caf,^cIdcCiElo,veIdcvencuro ^hn ft ' corPorc r 

manuiactum, ncc.n.cunc 

cracpofica.n.Salomon conftruxicdcd calumnominauit. 

. c 

b Commota rji. Aug.ica clarificaco Chrifto commoti funt,&: 

concrcmueruuc peccatores. 

Fundmenta,&-c. Caf.Prafumpciones fuperborum. i.diui- 

c; tia?,& huiufmodi, quibus inniccbantur, fpes.n.mundi abiic , 

quam odic Deus. 

NICOLAVS Db LYRA. 

* 

JtBafil. 

I Etcxaudiuitdctcmp. i.dc cctloquodcft ccmplumgloria: 

iPei. 

Vocem 

|* 

wevtm.i.fuagraciadando mihi libcracioncm. 

1 3 Et clamor meus in 

confpetlu,

Io.n.d. 

"eiuj. 

' B 

f orofunda.in 

undaciones , 

vel decurfu 

aqiiarum , auc 

valles plcnx 

aquis. 

w Glotord. & Nicolai de Ly ra. y4 6 

in coenitionceius.i.vicinius contemplantes. 

f M mcrep.Caf Conuerfio ad Deum,quafi cum ? ?r^SufrObrg 

gi .t.arum D 

3c,oncûcdracorda tcnunr,fed 6 

*JSn!rtfoluic nmirianimofitaquafariany,*!.* 

S^cSbon^qu^llo ignc tcncbrota cordaaccenfarc* 

ftione,quapcr prsdicat.onem mcrcpabatpcccantcs^m 

:iram tucuram. 

fpirabar.vttimerem 

AJ^Cat:Hua 1 fq ll c dc dommu hmc detcm 

adûcna, 

ribusChriftianis.MiiitpaterChrifium. Arcepitme.EccIe 

ii.iintpintam 

b fNequiscrgofcputeteiTe 

fOb fcuta doitrina cft in in omnibus 

proplictis.fc przd.caroribus. 

i futura luce.qu f.i ipoiM refte imelligjt.luboit Aug.in comparatione rulgons qui 

cnt in ma- 

^B.ilii. pcrfiialkomni 

nuxilium ce 

uimifcunt 

* Thcodo.quemadmo 

dum nubium coairionctencbicfusfatl 

9 acr 

nifc.tationc eius.nunc pcifpcculum.tuncuc.eadracicm. ^ 

a f rr.cd.caircs. tQi ^ d 

culumeius,tenebrTaaquainnubibusaens.praetulgorein 

fulguris emittjl fplcn- 

gemes tnnfi unt n8 '" ladra 

dorcm,licDcusquiui 

j^"^"unres 

deri non poceft 

arcana: 

niST& * confpedueiusnubes tranfierunt^rando.&carboncsignis. 

1UC1S raaiOi C m IRll , 

r 

e* iwuca cimuch:. 

^ 

dominu,quando ingentiajmyteia loquitur.qu* 

impiOSlgncpCenallpU Ê b c 

^g.vttaûidofcadiano1rt^ca*aii: b 1Suaucmdcpta:mi,sitcrii. ^ 

nit. . b 

EtintonuitdecoeloDominus^&alnffimusdtdituocemkia 

' 

b Intontiit. Caf.adlitC _ 

f N ontcmeretrannbunt,fcdmifli. a fEuangelhtas cum penni virtutum ret* ?oUn- 

' t^m trrniiindnvifum bfvtailjenentoP- & . rian.ni(it. b f Etiam. f c 

Miraculaqu* ttupidosrcdcunt. fStupefacie.ido. 

ccntc. Clarificaui,& ;*$ 

1 Df mm.me.S. nu\ 

ite 

a 

b 

TAdquosmifir. fEtiam. ^Miraculaqui ihipidosrcdount. -, , 

rum danf.cabo. 

co 

c Deditvoccm.vtcum 

dixit.hiccitfiliusmem 

dilcctus , n quo mihi 

a 

s:fuleura muItiplicauic&concuVbauiteos Etapparua-unt 

a f Qf?actifuntinpndicantitus. f Caf.vehtas p.ardicatorum. 

b 1 Salientuim irimtain i- 

1 ^- 

tcrnam. c f Aug. prophetai fuper quos credens.orbis a-dihcatur quia Ecclcfaa de toto or 

v 

" ' 

becoiligitur. 

De inim.meis. Aug.i. 

viriis quq fupcr omnej 

, &reuclatafuntfundamenti orbisterra- 

complacui. 

d ffmi/. Caf.Domi 

a f 

nus mifit.Non.n.tranfi 

tus ad gentes femper 

|fuerunt robu 

ftiorejmc. 

c lis Aquilonarcs barba 

Diuiiio. 

rosgrandme profhgauit,&: 

Pcrfas huiufmo- 

dilaqueismetiuir. 

e Et appa. fon.Chri 

t fontesaqimrum 

a f Aug.clamantisiAppropinquabit regnum ceelorum. b 1 Aug diccmis.niii po:- 

6 r 

nitent.am egwici morieiv.ini. 

rum:& ab increpatione 

tua dominc,ab infpiratione fpintus g 

a f Aug gloriofam ecclefiam.vocar.do cx gcntibus 

in ha;red'tati m. 

rect.um. f Priores mihi nocueiunt. 

qui oderut me, quoniam 'xonforcau func fupcr 

a f Intemporccanvs. f Non tempare gaudii. 

me. pracue- 

ncrut me in die affli6tionis mcar,& fadus eft dominus ^pro- 

t 

"' 

bus,quod 

litus mihi fuppcditaue 

r:c. 

h De cr,7.B.?ptifmi.vel 

miiltfpmquicfidonii 

Dcalto,quiaequalispal 

tn, &filio. Accepitil 

quafifugitiua. Affumpik,inaicitudincmviD 

iiumicospiiisnoccnt. 

^Bati.Abfilonelnuit, 

K Et abbis(]ni t &c.i.C& 

tcnoribusinimicishO" 

minibu>.f.&da;monibus 

quod ncccife eft, 

quiaconfortati fccun- 

^Theod.Inimicisrobu j 

!6 fiior apparui &: noie af 

flichonis Inuere vfAb 

falonis deiectionem- 

e Et appa. fon.i^htl- _ . r - 

fto vcnicnte patuit , quod obfcuritas diuini tegebat elo- Nam affiiaionem,quam Symmachus miferia vocat.aia: im, 

n : 

qU1, 

f '^ . 

NICOLAVS DE IYRA. 

I Tencbrofaaqua. quiaexnnbisdenfitatcfi^.ebantpluuugrojfA 

ad 'iiaius iiiipcdimentum .jlfgyptiorum y ue>untamen c/uia nubes illa ex 

partefiliorum Ifeael iU,uminabit nollem,ut ibittem diaturjdco (ubdii . 

a Pra: ful.quia ex illa nube circa uijfliam matutinam fatla junt to* 

nitrua,&fulg'ira rotas curruum fnbuerteniia,ideofubditur. 

z Nubestranf.&:c.* qun patctfctuentia ufauc ibi. 

4 Et mitit fagittas,,&c. i.fidgura qu

547 

^ a in latitudiam. Caf.Pcr faruitiam malorum crefcic Ecclefk 

/ numero,& merito. 

b Sduum. Quod ad fidem venit. 

c Quoniam voluit. Aug.id eft,gratis elegit. 

d Et retribuet. fccundum iuftitiam bona: voluntatis. 

# Theodor. Funrf 

mpnra iacit QUO- 

PfaJmus XVII. 

Aug.Erretribuet:iam no folum propterlatitudmem fidci D 

que per dil.opcratur.fed propter longanitace rctnbuct mihi. 

K in confpeclu.hoc iufhs conuenit.vc ficuc llli Deum fempcr 

concuentur,ita Deus eos lugicer refpiciat. 

1 Cw/*wc7c>.Caf.Dixerat rctnbui fecundum iuftitiam.nunc 

c 1"Aug.Spirimalem contra a fContra miforias,8c voluptatei. b 5?er mala dilatat choritatem 

angufriss carnis. 

modopoifimusdiui a tc&o"rmeus. Eteduxitmein larittidinem",*faluum me fecit, 

naCUrauglll eilv. , 

^ a j AntCvJuamcg avc [iernciml . k 

fHarcomniagratis,fedpoft. 

u pure dmgamus. c qUoni^m t voluit me. Et retribuet mihi Dominus fecundum * 

titem manuum. Ope- 

iraquarfuncpoftpriim 

beneficia Dei, f. 

;fidem,&ch.iricate, 

quxgracuitofine p 

jcedeci mcritoDeus 

Ibreftar. 

||}e Thco.Cum peni 

Iriisinnoccs ero, per- 

Ejfcdla bona aflequar . 

Quiaaiilodiui.Vcl 

. cacocinuando 

cum 

VI 

praxedcnteverfu.Er 

tnhuet mihidominus fe 

undum iuilitiam mea , 

J a Âug Bona:voliintatisijuided;tmifericordiain,vtve!lem. 

b 1 Aug.Faftorum qui dedit.vt facerent educendo in latitudincm. 

e iuftitiam meam, & fecundum puritatem manuum mearum 3 

feCHndumpuri.COr. , . 

3 fAug.Vt latitudinem opcrum lcnganimitas confequatur pcrfeuerandi. 

b TQuafi hoc retribuet. c fRecedendo. 

re'tribuetmihi. QuiacuftodiuiviasDomini, tnecimpie gef- 4 

a Âug. Id eft przmia iuftoiurn : pcenas impiorum flagella corrigendorum, S 

t.ntationes ptobandotum femper attendo. 

fi a Deo meo. Quoniam omnia iudicia eius in conlpeclu

H9 

/f pcllat.Uu 

crna autcm eit homo qui luccm vcram accipit.vo 

A tat autem iic frrui formam,hocin alio,mquit,pfalmo, parapfal. 

iji. uiluccrnamChnftomco. 

a z.(C(iH

55 i Pfalmus XVII. J5 2 

/f i Vilxtajli. Anguft. 

AS'c impcdianc carna- 

etu esangiirti.Tiquiaiata 

"!l - 

ccifti chanracem hi- 

, e- 

frc. Veris racioni- 

Smscircumucmam. 

W Et comminuam. A u 

Kuft. Ecce eadem ope 

pfatio pcris,&: filij.Su- 

* wa aic : 

difpcrdidiftipaer.&iamaiccommiiuam, 

i.aufcram vir- 

utes, vc poftcedant 

jmni vetodoctrinx . 

T Bafil.& Thcodo- 

JBet.In fugam conuer- 

jlifii , proprium enim 

iugicncium cergadame. 

Odienccs intelliwtSaukm, 

Achico- 

Jlhelcm , Abfalonem, 

Hcalios. 

a fAu.Correuierfis mifer; ; ter opcrantem 

ftam dc his.qua: 

fun: 

feub mc. fcilicec, 

s s iHiiism. 

;i 

dc b 'rtnrtOrcallbusrebuS, & 

firmata 

veftigia mea. 

Periec]uarinimico smeos, &compre 

a TAuj.Vt abfumantur. b tNoniltime c TAb hac intentione. 

nembris. 

M) Ttrfeqnnr. Caf.Ar- 

Kuendojdmcrfis affli- 

Bionibus facmsndo. 

Kc Thcod. Hoc de 

.ioliarh,S.ui!e,& Ge- 

* 'hxorfi iniid.js dicit. 

K; Comprchendam il- 

c hendam iIIos,& non conucrtar doncc t deficiant. 1 Cdnfnn 

a TQuj modo olitrcpunt. b TNon durabunt acueifus me. 

ic TPrxuonam iliis amores.quibus in iternitatcm itur. 

gam illo 

a 

s,nec 

poterunt 

ftare:ca c 

dent fulptus pedes meos . Et ' 

a fAug.Fluentia defiderium cainis virtute ftrinxirti ne in pugna praf 

pedirer. b fAug.Decipi fcciili 

iqfequentes,vt mihi fubeflent qui fupeiefie volebant. 

pracinxifti metvirtute ad bellum,& h 

iupplantafti infurgen s 

a Âug.Fecifti.vtme perfequerentur. 

tcs in me fubtus mc tEt inimicos meos de*difti mihi dorsu, * 

' 

a fPciCurantes in odio. b fPervniueifumoibem. TVbi. 

& o'dientes 

meldifperdidiiti. Clamauerunt,nec fal 

eratqui IO 

a TAug Alius non poteft. b fAug.Tunonvis.quianontecedunt amalitia. 

c fPrsterdifpc;fionem. 

d '* 

uosfacerct,adDominum,necexaudiuitcos.l:tc6mir)uam 

a fAridi funt /ine imb.c mifeiicoidi Dei. v: elati, & innati fuperbia , a fpe firma quafi a f >1 da tci.-a ra- 

piantvrr. b 1"Aug.Luxuriantcs,& lubricos pet latasvias. 

cos,vt puluercm ante faciem venti,vt lutum platearum tde- 

a fAug.Qui dixit:Si dmif-t mus eum fic totus mundus poft eum abibit . 

e leboeos. tEripiesmede !contradictionibuspopuli,confti- w 

f hi, 

< Bafil. Philiflhxi g bi,rllii alieni L 

jcos fuos inuocan- 

' m 

! 

a fNon mei.fed alieni ex patre diabolo. Vnde:va: genti ueccatrici, 

filijs alienis.populo plenop.ci.aiis,6:c.Ela.i.a. ip 

auditu auris obediuit mihi.Filij alieni mentiti funt mi ô 

' 

a fAug.In veteri homine remanferunt quos innouaie veni. x ' 

b fAug. Vno pede debiles, vetus teuamentum tencnt -s. nouum icfpucntes. 1 2 

c TQu.is ipli teceiant. 

inueteratifunt,& claudicaucrut a fcmitis fuis. %$ 

ies non func adiuci,, 

hcc Saul, Abfalon, Scmei,Deum auxiliatorcmhabuerunc. * Symma. Pro inuecerauerunt, & 

Eripics.Czi.Dc illis itaifed cripies w:dcprcflio liidcôru m, Vitupcrabuntur,&: Aucrtencur. 

* 

tSt: exaltatio gencium. D 

j; Theodor. Hinc 

Iud,Eorum dc-mentia 

in Saltiatorem vacicinacur 

, 6c wehciurn fa- 

f ntitauerunt 

de liniuerut 

kiccm , admonccquc cruramea. 

ne communiccmus 

cum corum rcclama- 

Cione. vc Deus quiniomnibusimperac, 

tconrumaeo? 

pt>fl vero hum.mica- t Transfigatn 

1 vulnerabo 

cem voluncanam credcnciam, 

fcruicutcm 

adcpruseft. 

# Tercull. Qi'spo- Adn.tacl*. 

pulus qiliDcumignO tincurualtiini 

rabac, mfi noflcr, qui takwBMOfc 

Deum recro ncfciebamus 

l & quisinaudiru 

aurisobediuic, nifi 

nos , qui rehdis idolis 

ad Dcum conuerlifumus? 

, 

f Filij. ludaji quos 

enucriui fadti alieni . 

j. 

accr 3 tim 

Mcntiti funt mihi.nd ho poni.vel eua- 

norem meum cuabo . 

> Ch '' 

g Inuetcrati fdnt , & Intcr 

' concul 

, 

- 

a ft{uia. ^Gentium. b fNonvifitauicorporaii pnfentia, vel '' 

legc.ot piophetis. 

c TOculis non v dit, fcd 

pei prstdicatore obedmit. 1 6 

ctaud cauerunt a 

tues mc in 

caput getiii. Populus que no cognouifcruiuit mi 17 

Jcmitis 

NICOLAVS DE I.YRA. 

Etdifciplinatn. per cnbulacioncsccporalcsmc n>rriccdo. 

L Et difciptnitt tut ipfa me doctbii. quia vcxacio a Deo inflicta 

lacinccllcctiim. 

! Dilatafli grcffus . In Hcbraro habctur : paffws meos , quia 

jjuando pcdt s funt coniuncti,homo d:fp, 

licus cli ad caden 

lfum,icd cûando funcconucniciucr elongaci,cunccftdilpo 

icus ad fiinuus flandum : & 

pcr hoc mtciiigicur tirmicas m 

|llacu rcgio,qu* inerac ipfi D.ft,,&c. ConcraGoliamGccharum,&concra 

jalios I'hihf ihj:os,quos diuina vircucc frcqucncer dcbcllauic. 

8 

Et(upptiwtaM,&i. fPhilifthxos, & alios populos infideles,quos 

Dauid rcdcgic fub cnbuco.vc habccur i.Rcg.8. 

9 Et inmtcos,e^c.tunuercendocos m fugam coram me. 

jo Et odientcs mr difpcrdidijiii &c. \. Saulem, & Ablalom, &C 

Siban fihum liochri cum adharrcnnbus fibi. 

H C/aw/a/.trwnêrc.dcricicncecisauxiliohumano. 

12 ~4dDominum,&c. quiacrancindigniauxiliodiuino. 

MOR ALITHR. 

4 Terfequar. HicoracEcclciia profubicitioneinfidclium, 

&pnmo luda:orum,tum 

J 

dicicui :7 

er/f^M^.quod factum fuic 

pcr Romanos,pcr mcricum cameri Chnfti,&;ccclcfije. 

c udcnt jubtus. quia fcruiunc ChnftianiJ. 

7 L Ftpr inxifii.xcvx:ut\oi:{\ ciuidcmfcncencixadmaiorcm 

aflctcionem. 

9 .ititiimicosmeoSi&c.dorfum.i.fugientescovam me. 

10 Et odientes mc difperdidiiti. fcilitCC ludeos qui func per or- 

bemdifpcrii. 

1 1 

Clamaucrunt,nec erat.K: m Tudari concra Romanos pcrie 

mnc auxilium Agrippar,fcd noluic cos adiuuare,vc dicic lo- 

t 

phus hbro dc ludaici bcllo. 

1 a *Ad i>oiK/flrw,c^c.Clamacicninc enim tunc ad Dominu 

111 tcmplo pcr ouoncs,&: facnficia,&: non fucrficcxaudici. 

3 

13 

& 

Et 

fuis. Sequcnces pocius 

fu.is tradiciones , qua 

Dci. 

$c 

Theod. Alicnos 

feipfos fcceruc.fic per 

Icrcmiam. Quocon- F 

uerfacsmihi inamancudine 

vicis alicna? 

claudicauerunc, dixit. 

a Viuit. 

ij Ftcomminuam. canquamdcflicucosab omniauxiliohuniano,&: 

diumo,vc dictum cft. 

,14 Er.pics me.\d cfl,enpuifti. 

1 ) De contrddiBionibui populi . f. quando fub Abfilon, 8>L fub 

S.ba filio Kochri populus Ifracl rtbcllans,contradixitmihi. 

16 ConUttncs. idcft,ccnfiicuifli. 

17 In c.iput.&c. ronfc ruas mihi ftabilicaccm rcgni.Etquia 

ddmmium Damd fecxccndcbaceciamad aliasgcnccsincir 

cumicuquxcracid )lolaci"x,vc l^nilifth.cijic: Ainaunicx,^ 

ca:ceri,idco fubdicur. 

i3 T >pulusq>:cmttoH,&c. nociciaapprobacionispropccr eorum 

idololarriam . 

19 Struiuu mthi. obediendo,&: cribucum reddendo:&: quia 

non folum obediebanc Daud m propria perfona, 

fcd eciam 

nuncijs ab co miffis.ideo fubdicur, 

zo ln auditity&c.Vevwuzmcn quia iftargences receflerunc 

ab obcdicnriarcgni Dauid ccmporeRoboamregis,ncpotis 

fui,&: aliorum fcqucncium.ideofubdicur, 

ai Filiialicnimentitii&c quiaiuraucranccifcruire,&:fucccflbnbusfuis. 

22 F;///a/iej/'Kffei-(itj/jf.Iicet.n.inprincipiobcneobedicJ 

rint.cn ipfodeccdccc,abobcd;ccia 

dcclinaucruc.io fiibdicur. 

1} Ettlaudtcaucrunt afcmitii. 

f. InHcbrarohabecur : Elth 

mcbunt 

1 1 F.t comminttam eos,vtpulucremS. difpcrgcndo pcr uibem: 

Idem cnim fn canocis repecictir freq uentcr. 

f Vt lutum platearum. Id ctt,l ; 

aciani eos conculcari,flcuc lucum;quod 

pacecpercftecuim, 

1 4 Eripies me. Hic orac pi o fubicttionc Gcri c .- 

iliii,cu df F.ripiesme 

de contradtfttonibws. quod inCepiCaCCmpore Conftantini 

,quifubpa.Tiagraui prohibuiciniunasficn 

Chnftianis. 

1 6 Conilttues mc in caput.^Smi Romam capuc mundi dimi- 

fic vicario Chrifti. 

18 Topulus cjucm M2.per]c-gem,&: prophccas,f.Gencilis. 

1 9 Seruimt mtbi. hunuhccr,^ dcuocc. 

2 1 Filvj alicni meniitifunt mihi. fcilicCc Iuda'i diccnces Chri- 

fto, Ioan.to.C SituesChri/ls, dic : 

nobtspalam quafj volcnccs 

cum habcre regem,cum camcn qujcrerenc eius morccm. 

23 Et claudicamruut afemitis.id elt,a prcccpcis Dci libi dacis. 

1 Vtutt

s 

ffortis 1,'M, 

vol , ctcuor 

nicu-,, 

tp/alUm 

553 

Giof.ord&Nicolai deLyra. 554 

a v.H.t. eaf.Quartocxulr.ins r.cclefia,funmacim munc- 

ra Dei laudacVel viuicquia vmilicat. 

morcuum in Cruce vo- 

# BatiMt Thtodor. Vmic, qucm 

caretolcnc luciaT. 

/\,;e^-(fifj.quiaomniabencdicic. 

b Ltrxdni-, Dcusfa 

a IQuiiinfciKtlincoidcmcofirmifide 

fcfej.AugttO.Nonjcrreno 

moretfeDecj fa 

lucis hk-.v fencia , nec 

f.ikircm terre- 

pfam 

na, fcd mcxcelfode 

Dcu.squi magnificac. 

Facicns Dcus qui ta- 

cjl. 

# Theod.Poccft hu 

ius vaticinationis eue 

tusvidcn.Nammom 

in rrari,&: in rcgione habitaca,& in folitudines diuinus Dauidpcr 

piprum lmguas Dcum dccancac. 

:: Thcodor.Hoc li fccundum lud.eos ;ntellig3tiir,vatici- 

nationcni rcdarguic.nam poft reucrlioncm Zorob.ibc! cup| 

rcgnaffet, rcgmhceredesnondcreliquit . Scmcncrgo Duuid 

a;cerni!in,eh Cbn 

vifut. b ILaudams. fit. c fToto orbe credatut, 

Viiiit dominus,& benediCtustDeus meus,&exaltetur Deus * 

i 1v.i Dciimlnlali.f.iuinixtciljnoiunimo.idcitcocleltcm.nontcinpoialcin. , / b ISubdcndopopulos. IDc luJns. c fPro.idet. > 

filutis mea: . Dcus qui 

das t vindictas mihi, ct fubdis 4 

popu- 

- 

^CIamannbus.Ciucihê. 

1_Non o/i*qfcunque,fcd. 

fGente. 

3 

illofpcrabo, B 

d j s | u b mc ,liberatormeusdeinimicismeis iracundis.ttab * 

C yimUtllS. v^.11,1 la ,. , ,. ..;,., anrnainnlius cxaltaturouioertulit. b llMticntem. 

vindi&vdunirebellis 

fubdiCur. 

d jc^cMwdn.C.if.Maior 

eft a ferucn 

gloria 

tibusmalisliberarc 

4 

y^gentibus 

. 

e Magm\\cam falwes . 

QjwnloaiFiM liuîni io irainaanto ainphus exaltatui qui uertulis. 

1 lMticntem. 

' 

1kclu;.,eiuem,Yclau,cnucnteu>.. 1Dc lc Cruiltus. 

1 A rcgno coium iniquo. 

IQmiTibct fchifmaiiai . 

infurccntibus in meexaltabis me, a viro iniquo eripies me. 

b 

a 1l>.m>iac4c.iu;diaifunt. 

IGentcs r:bi per mc contiteburitui. 

* 

c lAlias in gentibus. 

Propte'rea confuebor Dcus, &_ creacorance 

fccula vc , homo 

in diebus uouilfimis 

acccpic. Idcodicicur 

perfczechielem. 

t 

tibi intnationibus domine,& nomini 

i LatiusmnotcUcsbonisoperibusincis. 

b 1~Aug Adrairabilcs facit & utes, quascius.filiusdat 

1 

ciedentibus. c IChmti. 

Dalx> 

. 

iliis Dauidon 

ipforum : Lc rurfus , 

Dxiuid t{cx in medio ro- 

tuo tpfalmum dicam. Magnificans falutes regis eius,& fa- 

f Aug.lpfi liberatori nianu forti. b fAug Id elt eis quos credemes in Euangelio genuit. 

nibusvrbibus., U 

&pa- 

"i$ 5: a nsXfimbus^ montjbus^ eoll.'bus,& in tcrra,& S T I filiiDautct. 

' 

' *? 

in P S A L- 

* 

ftas Dominusex Du 

uid nacus fccundura 

carncm:qui rcgnur, 

&L glonauihabcc, vt 

rum, &: iifaiascxclamac. 

Erit r.idx Ljfe, 

in cum gcntcs fperuuuit. 

hec Bcatus iVIatthûs 

d us 

f 

hiitonau ^ ^'fS^'n 

lic cxor- 

a IA1117 Ipulibeiatoitnianu loitt. o TAUg iq eiteisquos crcucnic 111 nuangcno genuit. "t ............ .- 

ciens milcricordiam Chnlto fuo , Dauid, & femint eius vf- , 

- 

. 

que in feculum fus ctt . i/fw ^w* 


mcbuntin danfmisfuis:& in translationc Hicr.iuxra Hebr.habctuiif:' 

contrabcntttr ia angnftijf fnis:.cx, in candem fcnccnciam 

homincs rcbcllarc voknccs,rccluduncfe,iSc 

reucrcituirquia 

fua lnciuitr.tibus , 6c locis muiacis ^ timcntcsinuadiabillis 

contraquos rcbcllant. Iftamautem rebcllioncm futuram 

j Dauidpixuiditinfpintu. 

i ymtdomms. Hicponiturhuius Pfal.inccntaconcluUo, 

vidclicct danm nominis niaguificatio prt> bcneficijs praxli- 

tftis cum dicicur: î tdonnnus. quiaett viraperellentiam,& 

ftiprcmns cra on ,niaviuunc m eo , fccundum quod dicuur Ioan.i.a. Qtod 

d ... vire cft in , - , 

vni & itl :^ vlta ilt , Qu ia crcarura, vc eft m Deo, cft 

t eui8 re. / 

. 

cvc aaix effenoa, qUx t ti idcm qudd inceliigere duunu. 

Intcllisci-c auccm cft fuprcmus gradus vicaj : 6t quia lncelh- 

- 

gere 

j 

MORALITER. 

Viuit domhmu Hic ponirur pfal.conclufio quat cft gracia- 

mmadio,cumdicicur. ^ . o .,, 

i Et bencdittus D.ns^cqui das vindiftai rwi/3z'.idefT,victorias, 

vtpatctpcrpraditta. 

f f < if>//Hrê//fcj >eJrf,AntichrifTitcmporc. 

f jt vtro inicfuo eripies w.t. id elt, ab Antichnfto, qui dicitur 

homo pcccau,6c filiuspcrditionis.z.Thefr.2.b.iC*cj dominus 

A D D I T I O I. 

lefns 

In pfal.l 7. Diiigam tedomine: vbi dicicur m poftil.F^ pofuic 

immaculatam viam meam. Macularadulteti),^: homicidijfucrunc 

ablatx ab anima iptius Dauid per fuam contnrione, 

& Dci mifcricordiam,etiam antequam peilccutionem Abfalom 

patienter toleraret : hcet vcrum ctt qudd fublaca macula 

adhuc rcmanfit rcatus pcenz fatistadone,vt fatis habetur 

m tcxtu , 

pcr poftillatorcm allcgaco fciliccc i.Keg. ii. d. 

vbi pof tquam Dauid dixic ad Nathan: Teccaui domino. ftatim 

ei rcfpondit:/x>m/Hi quoque traiiuttt peccatum tuum.Quod qui- 

dcmvcTbuin,f.tranftuhtpcccatumtuum,inccHigiturquantum 

ad ciilpam,piout ctiam pottillacor ibidem exponicvnde 

' 

tionislEW CHiU- 

gerediuinum eftopcimum, eo quod vnico acTti intelligic 

perfede fe,& omnia alia, idco dicit Philofophus i i.VIctap. 

qudd Dcus viuic vicanobiliffima,fempicerna,&: opcima. 

2 Et bemdiclus. ex bcnefici js mihi collacis. 

3 Et cxaluiur Deus.Jali4tis,&c. npn in fe.cum fic magnicudinis 

ihfinita:,fcd m creacuns ipfum laudancrbus. 

4 Deus qut das. & pacec fentencia ex dictis vfque ibi 

j Troptcrea confitcbor. corifelfione laudis tua?. 

6 In nationibus.quia pfal.tacti a Dauid,dermaci func ador 

nes naciones m Chnfto credcnces. 

7 Magmjicansjalutcs. i.falutcs meas.q. su rcx ab eo lftitutus^ 

8 Etfacier,s,&c. idefl,inundoin rcgcm deeius mandato 

per Samuclem,vthabecurfupra i.Reg.16. 

i> Etfemini eius, vfaue infeculum.cÛA Deus dedit regnum ipfi 

Dauid pro fe,3c fucccfforibus fuis,vt habecur i.Reg.7. 

PSAL- 

Iefus interficict (firitu orisfui yvt dicitur ibidem. 

5 Troptereaconfitebor. confeffionelaudis. 

7 Magnificansjalutes regis.id eft,Chrifti qui eft omnium Sal- 

in fccft. 

uacor,quancum 

S Etfaciens mifencordiam Chriflofuo Dauid.i. fummo pondB 

ci qui d:cicur Dauid , id eft, manu forcis : 1 

quia quod igac in 

cerra.ligacumeft & in ccelis. 

5, Etjemini.,u populo. Chnfti,cuius eft pacer fpiricualis. 

de rcmifia culpa manifeftum eff,qudd non remanec maciilaueatustamcn 

pcenx fatisfactona? remanfit.vnde fcquituc 

in litera: Veruntamen, quia b.afphemarcfcciili inimicos nomcn do- 

mini, filius qui natus efitibi mone morietur. Et ifta bcne cractantur 

in prima fecundar.q.87 vide ibi. 

A D D I T I O II. 

Lieodempfal.17. Diligamte, vbi diciCur in poftilla: ttfe* 

mint cius vfquc mfecuium . Proprius , &C vcrius exponitur hoc 

qupd dicitur: Etfemim ctm, de Chrifto qui faftus cft cx fcmi- I 

nc Dauid fccundumcarnemad Rom. i.a. Cuius regnum cfl 

vfque in jcculum , quiarcgnum eius noncorrumpetur, Daniel-7.d. 

Et regni eius non critfinis^&c. Luc.c. 

< 

.

tfj 


In finem. Caf. i lalmus cL p:i: 

b 

c 

d 

c 

a . 

Pfalmus XVIJI. 

du.-ncu.vndetyrannus 

3dir,homoabfoIuicur,hicprophcurcfpicicmfineHi,idcft 

3lriftum,vel in vlc:ma ccmpora. 

P S A L M V S XVIII. 

Oeli enar- 

I 

| 

^2& 

rant . 

Theodor. 

Trcs 

rgcsdacas, Nacurx, 

ripram.graciieex D. 

aulo difcimus , quas 

ciidum eundcmor- 

:nc B. Dauid mhoc 

plmodoccc. 

Bafil. Vnam fi- 

t-liccris, fecundam f 

jm licens,cerciam in g 

rana. h 

Primo loquens de i 

| 

rmamenci artifkiu narrac,quod celfi celorii appellauicNa 

rluquodvidecurvclutiquoddanicfdutcrrei - 

a ISanclis. b fDepleno, 

TQiiaii carns es carnalibus.non 

vcrluu.,(cdlcie.iri.iin. 

h 

diei * 

eruCcat verbum,&nox n< cSli indi- 

ccumeft, 

Srmamencujucquodcitfuperiushocccli ,tau ithuiccc^ 

,quale hoccelu 

cfttcrrar,neq, ha:c anin .ir. ciied. cec,fcd 

pquardaproU popaiahomimsdocens, ab \ 

hisq denrur 

lopificcm pciuenereA 1U1 hvmnoiutanttknimarJcrre. 

f|Caf.Vci corii qui ftellam rnifcrunc. 

C 

c. 

C/na//.Caf.qucdDcus,qiiddgriuinbuscakftibus,qua: lunt inanifcitaomnibus,dicens. 

i Cali. Id cft.orbes planecarum. 

: EnarrantgUriam. Ideft.paccnceroftcndunc magnicudi- 

Jm fua? potciitia;,^ oidincm fiixfapicnciar. 

I i Etopaa manuum. Id cft magmcudinem fua: vircucis. 

' Unnmtiat firmamentum. ln quo funcHcllxfixa:. Exhis 

cnim 

MOR ALITER. 

Calicnarrantvlonam D'..Pialmus ifieliccralirer intclligiurdepublicanoncEuagciij 

pcr ApofloKChriHi.Mytiicc 

'ctopouit cxponi dclaude Dci ,p bcncriciomcarnationis. 

-tptiniodcfcfibitut hxclaudatio, lccundolaudts ratio,tbi: 

iSolepofun tabernaculum Juum.lHn latis comnuiniscfi Angcs 

,4homini bus.quia dc falutc hominum rcparatur nume- 

'sAngclotum.idcodicicur. tuh e>iarrantgloriam DeLitieir, 

tiescaliciquiluiicAngciii 

.1 cti. 

i' optra mahuum mm> ann mti t ^rw

f cl,Oincle- 

bit, vtforti*., 

+reuehtio(re 

eurfp.s, vcl cir 

cumitus. 

fPricept 

JJ7 

Glof.orcL&Nicolai deLyra. 

M a w^.Cnf.Totics^pbetis.pmidlis.magn.ifimilitadofa 

A cramecuio dc virginc n.to^vt eccBa ubi virgmc copularct . 

B 

f purum mun 

tutn 

b Dctbalamo. Auguft. ldeft,virginali vtcro, vbiDeushumanse 

natura?,vt fponfus fponfxcopulacuseft. 

Ecce humi- 

forcis maieftacc. 

lis mifcr.icordia,fcd 

C Gigas adcnrrcnlam, 

Caf.Imperturbabilis.irreuocabilishuma 

nam naturam poten- 

tiafuperans. 

4c Bafil.8fTheo.hec 

nujujuiiwvuv..., 

maîsdilucidctresin 

tcrptcs.sM pofmuabcr 

a TB.en.itus fcientia, & virtute. 

a culumfuum, & ipfe tanquam fpdnfus, procedes 

de thalamo 

b a 1Noninuitusfufcer.it laborem b fAug.Omnes incomparabil. wrwtepwceden. 

d 

c4Aug.Nonftetitadinuiamu.idi. TQjonulin. lApjtie. 

c fuo. t Exiiltauit vt ad currendam viam, a luramo ccelo 

crigas * 

j ai _~..ll.... ,,rk Kviiiianaê & vcni em.nm in munduin.iteium relinquo mundum,& v-doad patrcm.loan. 

d 

lAbûal.ucpati,s^..uapae^^d us fc ^ g ^ dmin;utis vfquc ad 

i i 

aqualitatcii. patris. IFatriscocn. 

naCHlumitlpfit,Vlddl- C CgreillO eiUS . E 1 ULLUII 

cetin celis:Solautem 

ob pulcfif itudine fpofumimitatur 

, obvclocitatem 

gigantem-. 

in his autcm verbis : 

a 

ff 

occurfus eius vfqucadfummumcius,nec # 

INonhuiluna. csonhunvua. b f 

flpfceftlex. flpfceftloJ 

c TQuipeccatuinnonfccit. 6 

7 

. 

eft qui feabfcondatacaloreeius Lex Dob mini t lmmacula- 

8 

M 

55 

no & vet.tcfr. k 

f LexDomini. Caf. Secundo laudat pr arc?ptn 

Caf. Lex pcr Moylcn data, omnia verbafuadiftinftiQae 

cotrigens,&ad Chrifti gratiam mutens. 

4* Tertul Lexinuituperabiliscoiuiercens 

animas,via D> c 

minidirecta, obletrans corda , prapceptumDotr.ini 1 i 

b fVterovirginali. CUloS. 

l.iccns, illuminanso- 

g Cowcrtcns. Augirf.| 

ad lcimi- 

Tibercate , 

randum, no 1 1 

prcineti! 

uigo feruitutis. 

h ^Lnimas. Aug.Vo 

luntates , 

non modti 

manus,vc vctus. 

i Teflimonium. Qtia.| 

cunq; 

teftimoma dc 

fAue Annuculatos facit quod non prior lcx. a fAug.Qîa nemo nouit pattem.niti filius, !& cui.f.v r. 

fAug, p 

Un>..acu.ajc.sU 

&^^ ^ f Te;llraonuun quod prom.tt.t ob- * 

diclfracl , plcna fun 

7 - ... j :~- ... eanff O.m.i nemonouit oattem.nif. filius,'& cui.f.v.t 

veritate Sc , humih 

feruant.bu.,compleb.tur. 

,.,.......,..., b l)S fapientiamdcdt 

J^cc efi qui fc abfcondat 

acaloreeius. ccclorum 

pro luminis c ta,conuertensanimas,teftimoniumDominihdelc,iapicn- j 

a Non tcrrentei. 

\ 

fNonfuperbis. 

Spe^praanij. ^ # B.ifll.& Thcod. 

, tiam-pra:ftansparuuIis.tIuftitiaeDominirc

w Pf.almus XVIII. 

fccic,vc imitantes gatldercn: in 

cis,qui liberc cum chafaccrenr,non 

feruilicer cum cimore. 

Caf.Iufticiadcx qu.r iuflificac,quicquid praxipic iufiij eft. 

Timor Domini. Caf.Timorfeculi no 

fanctus.q.a non profi- 

uus,&: cu cempcribus mucacur. Timor Dni fine omni pcrurbacione, 

quia cft 

iftacum pauoredili 

cimec a 

%o , quia 

dicem fcic mifcri- b 

, 

rdem. 

Auguf.Timor.non 

epccnalisprocerre- 

x>nfum: &: ldco non 

xas emiccjcur, fcd 

ermanec. 

Ittdicia. Aug.Iudiia 

Dei non egenc al- 

-_ \ TAng.Gratis amans.non puniii.fed fcparari rimcns. 

TimorDominitfancbuspcrmancnsin fecu.u fecu.i,iurJicia 

TAu .Qî omnc iu.iic.um dcdit fiii* b fAng.lncomrnutabilitei. ncc qu.s eripi t przmia-qu d 

T\ ! x- n-r r b PT' e 

Domim A. 

vera, t iuftificata in 

femetipfa. Dcfiderabilia . 

a 

Tdpoenas: fldeo. c TPri TPiidittrti^. 

diuitirt! 

y6o 

Aug. Menci videnti fuauiscft veriras, dulcia iudiria, non 

vidcnci quefuauiusfScd quarcnon wdecur.propccrdeliccar' 

Nec mirum: QcliSa cnim Si-is intclligh? 

CzLDctifta. ornnia.quxdamcnim noca ftinr. 

Caf.Mea in^nac,alicâ afrliguc:&: io parcc:repellefuafore. 

frfpcr 

TPrzpctcntia. b _ fIde.l,pravoluntate.' c fSccundum nouum teCam-ltnm. 

TSedtJmeQnequi6ufuampr.Toccupei. TAog.A pidttatibu jnmehtentibus! 

' 

a!i)s.i;uia non eapitur ab aiienis e.t 

cjiri mundus a fuis. 

is rctnbutio multa 3 

. t Dehch ? quis intelligit Ab occu 

TQuiexme. b fNon fuperbo meo . c TNon qubd omnino tollantui quod impoflibile , 

' 

fed ne doiiunentur . 

1 t i . 

r> V. 

mcis munda mc, t & ab aliems parce feruo tuo . Si mei non 

rrius aucloricace . 

a fAlicni. f ve: ca. fA criminali 

KldS h f "erintdominati, tunct immaculatusero, &emundabora 

a 

TAug.Supeibix,quodeiiv:tunumredeuntibus,pnmuiurccedentibus. b TAug Si fucro mundus 

a 

iupe.bia,cloquia platcbum m conlpcdu hon.iiium.non D.hfed li mundus tunc erit,vt 

. , . coinplaceant non (olum 

^ 

eloquia, fcd & medi. 

delicto maximo.Et erunt ! vt complaceant eloquia oris /cl, mulcumdehde 

abilia, velmulcuaujm:& 

lapis: vcl muljim 

preciofum. 

mei, 

Auguft. j Defidera- 

|liafuperaurum,fu- 

j:rpompasfeculi, ,p 

uibusiudiciaDeino 

pfiderancur, 

fcd ci- 

TAug.Vt non placeant hominibus, quia iam nulla fupcibia ? fed in confpechi 

"\qui mtus vidcs.& onU-.cnt:am pursm inlp 

Ccmeditatiocordismei inconipectutuofemper. Domine 

4b oscultts . Cafl! 

Cr 

O 

Qmnia_peccaca,cJuobusincludic. 

Occulca 

j) 

"8 hoftesdumcogitode 

\9 legc Deiimplenda. -femper 

h Dominati. Augufi. 

3 Vcl,dominaca,occulta,&:alicna.Immacu- 

C A .... -r- / ... _ : __ :- i .._ - i ... * ,. l^rr^ I 1,-j , ,' t-.-r_.l.*-..4._. 

fAug.Tendcntes 

n re , tribucns 

au tc, qutaredemptor, vt tenderein ad te, ne ' 

quis:Gb] co.mertiadtc vel i: 

* n r_- . rrtr.ll_*r.< r.-n*l!^mr ,qua: primo dtbec cfle in cordc. ldeo primo dicicur: Defiabdia. 

fcilicec func pra:ccpca diuina. 

i 5 

, 

J 

'. 

per;.)'/.;.inquancufpiritualiacorporalibusprcferunt 

< Etdulciora. 

gufiui mentis mex. 

", Suptr wt?/,eirf.i.magis qua fit mel,& fauu guftuicorporis, 

um dida.Secudo dcbet conieruan in opere,io fLibdilf. 

i Ltenimfiruus. qui vere feruit tibi. 

\ 

Cuiiodit. opcrc adimplcndo. 

ln cujlvdiendisilis retributio w/i/^.fbeaticudo fucura.Scd 

S'.iain lege func mulca pccpca,f.fcxceu,& 1 1. fecundu He- 

s, io difricilc cil obleruaic eaabfq,- dclido. io fubdicur. 

Ddiila quts intelligit.q.d. nullus pcrtecte.io fubdic DaUid. 

Ab occultis mci munda. dulcedine mifericordia; tua:. 

Et ab alunts.dchiXu enim alteiius cralic ad alique ^p fua 


negii- 

c.idcft,actrnaliccr:quiarimorfiad 

cimorcm of- 

7iwor'(fo/;>;/ iirtr ///j-,c? - 

îsmancc in patri.i non , camen quancum 

lcd quancum ad exhibicionem rcucrcncia:. 

hikia. (ûiafcnttiicixdeagibilibusinEuangcliodace 

'ntnicnt ventatem,&: lulbtiam rnanifeftam. 

Uefidcrabilia. Poft EuangeJij laudcm,hic inducit Pfilmi- 

, 

iudciusobfcruanciamdiccns:D'//ti.i'iJ_/;7/(j/'perfl.namfa- 

Jencia; fpccialicer cuangclica: nulla rcs corporalis compa- 

Ji poteft in valore, &c dulcorc : propter quod cufiodienda 

f 

diligcnciflimc.idco fubdicur. 

S Et 

funcoriginalia,&qua! 

fecreLa volunrare o- 

riuncur, qua; mulcis 

cnce eSeitum rei cc- 

fbfcc iiolapcUj.quafifcunLur,vcd;cicSalomon 

: 

Tvô easpoftcotitup.fcentias. 

Ahena sut 

o 

qux fuadentibus ma- 

hshominibus,veldiabolofiuc.Abillismuda 

, ab his parce, quia 

iam fcruus qua; li non 

dominencur, cuc fum 

mundus. 

W Thcodorer. Non 

cancum cogitacioncs 

the circudauc,fed da:- 

17 monum agmmeobfi 

dencquifuncalieni,&: 

lacus:quia non eft cer- 

riororigopcccaci.prarccroccultfifuu/juoceciditdiabolus, 

Sc ahenu quo homo feduftus efi,&: cofcnciendo fecic fuum. 

A_ug.NoefTmaiusdeliL:a"],quaapoftacareaDeo,quodeft 

iniciuiLiperbie:Superbiaveroeftmiau,L^caufaoispeccaci. 

\i rhcod.Si mihi no fucrinc dominaci.Per hec noutl refta 

nientu prqdicic,& bapcifmacis gracia,&: SpiiicJilianî dbnu. 

l 

Doiuineadiuujrmcus&redcmptor^c * Thood.Accomo- 

dacapfaImoperoratio.NamDnmquidcm,vccreacorem,& 

opificcm vocac . Redempcorcm vero, canquam per bapcifmacis 

rcgcneracioncm a dicmonum fcruicuce 1 1 bcrancem . 

PSAL- 

ncgligccia,qn negligic cos corrigcreloco, & cpc quos dcc,&: 

hoccorrectione traterna,quacu ad placos,Jc n:incipcs, deabusorac 

D.uid:&:i6 mccicodicic:â//V/jii/jar/cr.f.naiinpofc 

e, vel falce difficile crafirc finc dcicctu i cali corrctkioc 

14 Si met. defectus proprij.vel alieni modo dicto. 

1 ; Tunc immacuUtus cro. in coufciencia propria. 

16 Etemundabor,&c. quiaquicauecmuiorapeccaca,caucc 

eciam maiora. 

Alicer exponicur ab aligbus ab illo loco.^ alienis.hoc eft, 

abin.idclibus.qfu.italienia fide. Parce feruo tuo,ica q, non 

heanc poceca fup me,p fqua inducanc mead peccata infide- 

Iitatis fue, (icuc Antiochus cogebat Iudeos trafiread ritu Gt5 

tilc,&: idololatrie,vc hr i.M.ithab cJ.a.io fubditur.f/ meinon 

[itcrintiaminati inp&tes. Tmc immacuhiu* fro,abeorum culpa. 

Et cmundabor a dctitlo maximo . id eft, ab idololacria ,ad quam 

me non cogenc,&: fic manetK) mundus ab ea. 

1 7 Et erunt , vt 

carapUceant cloqxia oris mei . Quia eloquia cx 

r 

cordc ir.undo proccdentia.fun: j _)co 

placica. ("ccr. 

1 8 Et meditado car.&c. ad CC 

co^nofccdG,.^ amadu vcraci- 

f^niagis qnam 

auruni,&obri 

zum 

Ecd.i8.cf 

t cautu,pr*monitns 

- cir- 

oiimfoeftui ia 

ipli? , lub nc 

quid cotra ea 

f.iciat, vcl pcr 

illa cautus cf- 

fectusc.r. 

t cultodienda 

Ecclenio.b. 

ip Domine adtHtormcus. mtvihuhzioiv.bus. fiiperucmctibus. 

20 Etndcmptor mc*.dc Acgypci fcnmucc,! quadiCtC fe Da A!ia expci.Jo 

uid rcdepcu in fuis pacnbus.Licec auc ilia cxpo lacis cocordec UcraJi*. 

liccrê, 

8 Etenim fentws tuut,&c. f. incnarrabilc bonum : amd ociSui 

non r>idit,&auns,&c. i.Cor.: .b. Sed quoniam obfci-uacoics 

ahquando deficiunc non aduei cence.v,idco fequimr. 

1 1 Deliila. t.on.quis in. q. d. nulli, auc pauci.ideo fubdirur. 

12 

14 

15 

ab occnltis.qu^ poilei ;c otcahonaliccr in mc recorqueri. 

Si mei nonfuertmS demoncs p aliqua dicl(/ru peccacoru. 

Tunc immaculatus cro. coram j)eo. 

Etemundabor. li quia iiieio mundus a minorihus,&: pcr 

cofeques a maioribus . 1/5 

17 Et erunt vtcom.do. i. oraciones 

mcc. vocalcs,& mccales cruc 

acccpcabilca cora Dco.Scd qm 

hoc prouenic cx bonicacc diuina , lubdicac : Dj.ad.m.&nmt. 

fr

Diuifio . 

kiytlicc 

^ Glof.orcl. & Nicolai de Ly ra. 562 

1 lteralis, 

litcrx tn mihi non vf inconucnics, vt dicacur etpq 

A pr mo, oa Paulus Apoffolus m lcge, 

8c edoctus 

.pphecis per 

crudicione humana^: diuinam allegac htcram huiW pfalmi 

dict-imdepublicacioncciui'c]ijpcrApoHolos,acdiicipulo5 

ex auditnandttus outem 

ChriftiR.oni,io.ca.c6c!odcs.Eixoj5d 

per vcrbnm Cbnfii. Scd iif 

dico:*C*Ji wiifq.d.ficiquod 

ibac tilitcia huius pfal.djces; Ec quidc i omncmtetram extutt 

fonus cormm,& in fi.orb.&c.ltctu fn flnchuiUS plal.dr: Do/jc 

îwfor ww,^ rcrfew-Wor wf J.per hoc cn 1 m quod dr: t\cdempttrmas 

. abfolutc intclligitur.illeqiii eftredcpcorantonomaficcrficuc 

cu 

Anfto- 

df philofophus abfoJuce,incell:gicur 

tclcs. Rcdempcbrauceanconomaficc didus in icripcma,cit 

ipfe Chnflus.Rcdcpcio eriim acapciujcate Acgypci tuit: par 

ticularis vnius populi. Rcdcmpcio auc facta p Chriflu gnalis 

tocius mudi.Qua rcdepcionc puidic in (piriru ^phecico iptc 

DauidAaclarius.&dimifiusJcnpticnwlknaUinftiquam 

alij, vc 3ocab>turnomenem admirabuis, 

cmftHtnnoyth ui ^rns,&c. in quo oflcnditut humamtas Chn 

fii ,&diuirir:seius. Etin n-.ultisalijslocis iacia-fcriptutaB 

vponaturvfque 

r 

ii-i: ,. . l .,.,i c.inincainacionc,]n qua vifirauic nos 

oriens cx alio. t.t t 

occurfnt m 1/7; adfunmtm chts.\n fua bcne- 

in 

qtta a!ccnd;caddcxter;im pattis, vtha- 

diciu afcenfionc , 

Lctur Matth.vk.d.

J*3 

Pfalmus XIX. 5 6 > 

< ADDITIO I. cli natruitatepervcrutn moriilocalem.SimiJitercxulcauir. 

In pfal.iS.C-c/ien-r.vbidiciturin poft.Licetauc ifta expo- quianoninuicusfed lr.anrer cil Tit.&c. Expoiicio 

jjaudio chuicajLiscxiuic ad 

Hebreoni non cocordac licere fpecial.rer currcndum laborem vi/e prrrfMus vatx , Xc. 


in illoverfUjVbidf.E^^/er^^^yjjo^fKr.^^f.qiigeff quodii- . 

mo-oprincipalior particula huius pfal. Sic fol corporafircc Fr. cod.pfal.18 vbi dicicur i:\pott.Et ipfc t.xnqua fpo,&c. In 

cftprincipaliorparsceloru,& fi.mameni. fimilitcr dici jSft 

tn.il.nr.o.f.in vtero vir^m.ili Detis hiimane naturx,vr fpon 

nbctis,dequib^gic.C6ftacatu: q, fol corporalis no verc di. i\>, .poi.fxcopul.icus elf, vc ûrcxpreffem glo. iuper iiuc 

jprocedere tancj fponfus,cu'm nuljahcac fponfam. Sinuhr.-r . 

Jp.ciuvnconfenfusv*rgiaisiocotociLf humanc* "uair^cxps 

DCCverificatVj) procedatdethalamofuo,cu eius motus iic cr.ihacur cctnpore aFinSciacioris iri fpiricuali.ni ...r: n iio m 

, 

trh m ficu.in quo mocu no ' 

p--ocedit' de vno foco ad aifu lo- 

. tcr fiiiit Dei,& hum.inam natura celcbr.uo , vc 1 n cercia par 

cu.Similiccr ncc vercdf defo!ecorporali,q, exukatvtgi- tcquert.19.Th ..inco.q anrcfponfionemadar.;uraeca.N.o 

gas,cum ilcinanimatu-prw.tcoiterteneur-, & fic n6c..i.. i 

>b p-oprie_dnr dc Chri.to. Eft.n.Cn - 

jncoexulcatio,qur> 

flus verus fponfus,cu fpof im hcc * 

iimi]icci& verc prccctTic 

de thalamo virginali,egred.edo ab lpfo chalamo m fua b"dj 

. 

GLOS. ORD. 

a lofivetn. Caf.Figura 

optandi qux vencura 

func .. 

prophccacanit 

. Cii. ex ni- 

Propheca 

mia chancace optac , 

pfpere 

euenire ec- 

quq per Chriftu 

vidcbatvcncura. 

* Theodor. B. Dauidjnultis 

antefecuhs 

licic populum pro h 

icge Ezechia contra 1 

Scniiachcrib pecctem K 

&_obfccracem vt eius 

preces fint Dco accep 1 

tx. Sanctum autcm 

remplumapp-llauic . 

r Tcrcul. mdiepreiru 

V. 

PLAL XIX. 

bT^ Xndial. qutem 

XZ/pore tnbulacionis 

vuii.eifieri. 

u__ii?__ 

In |: 

finem 

. 

( 

crg.. oonueniencerdi,.c.ie[t,q. Chn(rusproccili. d.e virgina. 

li 

^cerq^ Jcfpqnfiudam Ubiccclefiam.vc !npQ.t'.l.fed po- 

ti us proccffic dc thalarno virgihali,ficuc fp^nfus proced.c dc 

thalamo facLidefponfacione. vc verba Pfalmutae fonanc". 

pfalmus DauirJ XIX. 

a O Chri.ic vel ecclciia. b Tat.i. c Aug.quiadixi.ri __rc!t 

ririca fi 

Xaudiat te dominus in die c 

tribulatio 

a Qaiad tc- ji^rtinet populus po terius natus. f lta . b Cui 

itudcs. c Auj.faciens tib 1 fanftiticatum corpu^,ecclefom de 

fpsctilatiorr tmam. 

nis^ ipcegat te nomedci Iacob. Muta'- 

a Contta m ila. 

tibiauxiliudesa&o^&tfSio^tueatre, 

a ..i.iii.ie- 

..Oiiaciaroiiii]iuIirinruriatum,qoaspto 

nobi-s tuluti. b Aug. Cruccmqua to us obla.us 

es,conuertatin lattitiam .efuirecaionis . 

S te. MemorfitoisfacrificijtuiAholocauftum ruum pin- 

a 

gue 

a lucundumdeo. b Aup qui fci tiqu d valeret pallio. c Non eorum, cui tcdelerevo!u;runt. 

fiat. Tribua D 

t nbi fecundum cdr tuum , & omne 

a Quia omnia alto confilio facit. b Non Iudioruin, 

c Aug.quod tihi mors non nocel it.in 

noceic eam tacis. 

quo noois non pofle 

confihum tuum tconfirmet. I Lztabi.murin'falucari tuo, 

a Conicii.o tui nominis non perdet fcd magnificabit nos. b CrTri:ti . c 

& innomine'Deinoftri f 

fti Chritliani . 

magnificabimur : 

Impleac do- 

a Aug.norvfolum q iai in terra.f. d Steas i.uas ;n cilo faci inreipellans pro nobis. 

b Ver prophctiani mthi olicnium elt.ijuod refufcitabit dominus Chnitum Ne. indc dubito, 

cuia l.iin nunc tanto ante . 

minus omnes pe"titiones tu.is , nunc cognoui quoniam 

a Inrefur.e-ir>ne& afcenfionc. b Ex certimdine pro faciet. 

fa a 

luum fecitdominusChnftum luum . Exaudiet illum de 

/'/-.e.quomaiori defiderio Deum precamur. 

Qd Dei/act)t.vtiicutilli,icacibi graciam benedictionisdet,& 

P r ?' 

'E 

Caf eius nomir.e did 

Qu d per iui 'u :.i . 

r * 

d 

ti 

. 

pr.-ponacI.idtsJL . 

c Mictat prtcr . 

t Uuxdik. m ilTt filioi 

g Memor. agitqu.-ii 

de facerdoccimmoia 

turo & rege pugnatu-ro 

. 

h Sacrificij.Qa>X Sacri 

ficium. ecclcll* preui 

debac,non pecudum, 

fdianguiniV& corpo 

risChnlh. 

* Tbcod. Symmachus.Oblai.ionca-1 

tua 

pinguem iaci id.prij* . 

beac caufim vcplui - 

bus ipfum facuiicij.S 

concuies. 

i Triou. Dia pfolui* 

que tcmporc gloria; 

opcac, & fffirthati 

k Oi/.c A.iguit.Noii' 

13 f ;lumquoanima po- 

'4 iuiftiprovicapIurimo : 

1 s rum , fcd & q uo cceci- 

If.vcple.gen.in.& ficomnis Ifraelfaluus ficrcr. 

cas ex parce cocigic ia 

1 Z.x^.iiwr.Aiig.ideo hecora-io.quia l_ecabinmr & magnificabimur 

oftcndic fe vnum deecclciia caco , ancccempt)rc. 

. S 1 

NlCOl.AVS Ut L 1 K.A. 6 Ec de Sion tUL-acar icâ tjt > tnetuo orauo lUMvt (acHfiimtm 

PSALM. XIX. qn&fidtttindit ci D.tuid,Pt babet!4r.\.Ta>alip.[6. cr ibifacieliat 

brm. Ad Vittoriam Dauid pfalm. qm potcfifnomodo facrtficiafiiripropopulo fitoproctdenti ad beliu;n,dcofubdititr. 

tXpuHt j.c tjuprapfalm.iz. ^flio wodo^quia fuut dictt l\a.Sdl.ifte 

bfalm. faclus fuit a D iwd poflqua.n 

virt eius iurauerunt dtcentcs . 

Iam non cgrcdiens nobifcum in bellum , ncextinguas lucctnam 

m ifrael, vtbabetur.2 Heg.n.d. Tlusenim potcrat tu- 

uare exilientes in prxliofuis oratiombus abfens,(/uam pugnando cor- 

ooris viribusprfens.Sicut & Moyfes fortius dtmicauit precibus con 

ira^4makcb,quam cxercitus ab eo miffus armis inflruilus , vt habetur 

E.xod.\j.c.vndeibid mdicitur. Cumquc elcuaret Movlcs 

manusfuasdeuotcorando,vincebat lfrael , fiautem p.uiluturo 

remiiiffer.fuperabac Amdcch.Efl igitur fcnfus prxatcl ti- 

tuh Pfal. DdUid.t.faftusab eo Dauid.\d vidtonamjcilicecimpe- 

trandam pro extrcitufuo x& boc efi,quod duitur . 

1 Hxau.ce do.dando viilonam de aduerfariit. 

3 Proce. tc.qui es exercitus Ifrael 

4 Nomcn Dci lacob.idefi,vtrtus nominis dei pro te inuocata 

5 Mittac Cibi auxilum de fkndojdefi,de caloper angelosfantlos qui 

dicttur faluatus tu falute fta excratus. 

tibi 

ajfiflentts in bello. 15 Exau. i.dee^.aA;.iStorum. 

7 Metnor fic omnis facrirlc j zw.idefi,fac* Jicit prote oblati. 

8 Fc holocauftum cuum pinguc fiac.iti.//, n-o kccepjum. 

9 Tribuac tibi lccundum cor cuum...X'c7

4 A 

ir*lii.r, vcl, 

per potStiam 

Jhlutaris dexterr 

fnc . 

Alii vcrtunt 

faltiv dextcrx 

ciut potis eft. 

f (iili.Vcniiint 

contrj nos 

vel, confiJOc. 

J- exaJtabim*. 

frcx cxaudicc 

nos. 

j6"c Glof.ordin.&NicolaicleLyra. j66 

g Jn potcntatibas . Aug. 

Pocecanis noftri funcY.i 

f vel virtutc hi& cxaudi nos in die qua c 

J M.nor ( qm d 

>' inuocauerimus tc. 

na 

TYlTX 

1 In po.i.per angelos fancl" s ad dcfteram eius . 

potentes,qn/fu"t 

X H 1 in noilri. 

cur.fnpple cvnfidttn^f.adfcrfrni . 

yirtute eius . 

3 Nos an.in no.Dei.fpcrantes vfilmim confeqni 

4 Ipli oblu{am.iobfupab'umfii.imh-gat: caten t s, & compe- 

iibiistanijuamvicli. 

5 Nos au. fur.m pncualendo non neftrafcd tua firtute , ideofubditur 

. 

| 

M0RALIT 

H R. 

1 7o.p.ideft,per potcntiamdcxtra:Dci. 

Hiincm-.hhc dcfcnbitur pugnandi 

W///cr.idcfi,pcccatorum 

iunihusligati. - 

modus, cumdicitur. 

f Et ct\!.fpintualitcr,&: vtinam cadant corporaliter. 

c 7{os au.fm. fciliccr,a pcccacis,proccdcntcs. cnim ad bellu, 

et iuftum.dcbcnt eile vcrc concnci,& confcffi,vt Oc pro dcfen 

' 

munc, 

* Theod.Humanomorcdexcrampoccnciam d lumamno 

6 EtCCC.\H. ff patet a/ftr pf./lm.f.Dauid. 

J{a.Srt.Ma

1 

) cquid d xit faftmn &t. b Vnde hoc ei.Auj.preuento immunitatcpcccatum non nocuit. 

bioVu m eius non fraudafti eum. Quonia m pra? uenifti eum 

a T Caf.cutna'ijin amaritudinibus Ade preueniantur. b Quia totmn ex gratia. 

c Inprincipio 

fermonis ambicrunt eurn lapides pretiofi Jcilicet.apoiioii a quibus ejcordium prcdicationis jieret . 

in benedicStionibus t dulcedinis, in 

pdiuifti 

eius < 

capite 

a T Ideil.facics eum regem ad limilitudinem triumphantis. b Et. Refurrcctionem. c Sibi 8c fttis. 

f 

c 

coronam t de . 

lapide pretiofo Vita m tiit a te , pe & tribui- ' vultum 

a f Aug.Ionga temporahuiusfeculi quehabcretecclefia,8cdeindea , 

^ 

ternitatem, 

tiim h l 

* 

fli ei ldngitudinem 

dierum in ieculum,& in feculum feculi . 

a Et.Pntereadabis ei nomtnquod e.t fuper oinnc nomen. b In hoc quod refufcitafti. 

c Adhuc addes ei cum ad dexteram collocabis. 

Ma a 

gnaeftgloriaeius t t profatione 

.i. dzdilii ci 

quod petijc 

3 te. 

* 

Seli 

fiipri 

pfaJ.j. 

9 

infalutarituo:gloriam&magnum 

a Inlemine tuoben .om IO 

gen.Gal.i.b. 

coceffifii.opcacam vicam 

fucura,hoc enim 

infecuhmfeculi. dcmo 

ftrar & AlTyriorii ne- 

cc,Solifo; prepofiero 

ordinectiicifti,vtBabyloniorum 

rcx ei do 

naobtulerit. 

c InfJutari tuo , gloriam 

& magnum decorem,&c. 

Caff.Verbo 

patris,qua;inde gloria.Gloriadeiudicio, 

quia indeitateiudica 

bit. Decore,! maiefia 

ifl te,que tuc apparebic . 

Clo- 

decoremimponesfupereum. Qupniamdabiseumin 

t be- > 

a Erit in benediftione 111 fine. b Hee erit be.iedict.o. c Secunium homincm qucm leua 

bis ad te. 

nedi&ioneminfeculum feculi : Icctificabis eum ingaudio ' 

tuis , dextera tua inue- 

niat eos omaes qui te 

derunt.Tones eos vt cli- 

banurn ignis in temp. 

CaiTiodor. De p^ 

cumtvultu tuo . Qiioniamrexfperatindomino, ckinmi- a nisinimicorum, vc 

Nihil turbabit humilitarein.Jc mortcm cru. b 

obedientiamyfuuead Quia talis . Vr credjt '4 iupra dC laildlbUS 

Aug.Poteitas cum ad iudictum veneris. Ideit.nTius tuus. Chrifti 

!J * a Pra-fentia. b Merito hoc eis . c Homo Chriftus d Vt humilis cordc. 

b_ c r d 

O rex,Vcl.pater. 

c Aug.Poteitaj cum ad iudicium veneris. Ide.1,ri'.iustuus. 

{ fericordia altiffimi non commo Theod.&Symmac. 

magis dilucii7 

de.coprehcndecma 

a 

uebitur . Inueniatur ma c - 

a Et fi cui non inuenitux. CaiT.qui eam in humilitate non cognouerunt. b Charitas qua re 

gnat. lpfetilius. 

c Puniendos. ludie iudicii. 

nus tuaomnibus inimicis tuis, dextera tua inuenfat oma 

Quia nunc ipfi non inucniunt eam b Et fic erit quia. c Aug. aidentes intus confcientia 

impietans 

nes i tc oderunt. Pones cos 

irr tue. 

cfy Glof.ordin.&NicolaidcLyra y. 

a Fruttum eonm d? terra perdes t& feme>i eorum.Non crit eis fru 

fltusbcaritud n s incerra viuentrim . 

* Theod. vcl.in malitiam igni obnoxiam eos < 6 icies,&: po 

ffcros,i!itcmpprcvultustut.!.irxtu^cuintcmpLi> pppoicu 

num vind-^.L-cffe mdicaueris. 

* 

Thcod. quonjam 

cotraic lmguam mo *-***** 

ucrunt ,& makdidis 

eontemplantur.Vukum.i.malam incccionem coruyi paras 

ad paflioncm.vt cum putarentoccidere,falus fierct. 

5 Theod.Symmac.poncseosaduerfos.quieniri \ iel| 

plagam fugerunc ccrga daces nunciauCrunc rcs is - 

geft 

autem Vates prardicentis more pofuic , raq.iam rcs n 

In iudicio fiituro. d Aug.conturbati 

vindifta 

b vmw 

Dei,po(\ 

accufuioncm confcicntis dcuorabuntur xtcrno.igni. 

ui 

* 

jn tem 

porc t vultus mi , dominus in ira fua t conturb-bu 

VUhint.htdlCCntCSfj f*. Infemtfi. b ipciii,qux. mxgis apparei in vultu quam in netcrispartib, corporis . 

Trifvjindo vero cxpojittontm dc finslipunitione^ vtfupra diflit efl, 

refumenda efl ab illo loco. 

8 Quoniam declinauerunt./>o;7r caufafinalis punitionis,qn& 

ejt penhentfafnalisflUie notatur cum dicitur . Quoniam dcclmaue- 

MORALITER. 

t Truclum eorum de tcrrapcrdes.i.ptolcm imitatricem malicie. 

fua' de cerra viucncium cxcltidcs. 

8 Quoniam declinauerunt in te fWd.ideft,rontra te,nam omne 

cuipa: malum cft contra Deum . 

+ Cor.tauaunt confl.qux non po.fla.ciuia. Deus voluit impedire. 

Qjto- 


a l\ fincm,i.b.dkitui . Difcedite a mc,&c.ct//W; 

puniuntur 

f' PSAL 

1 1 Quoniam po.eos dorfum.tc ab ipfis aucrccdo, iic uc a cc auer 

terunt maleviuendo;. 

11 jnrW/^.f.i.cumdarmonibusrelitliseosfociabis 

14 Exd/.rfow.pcractoiudicio rcucvtedo cu eletcis ad ceteftja. 

M CMabimus&pfaUemtiSvirtHtest-&c.hcutfcribmt$M' 

zj.b.In tcmplo i.ideft,in ct^lo onines diccnc gloriam. 

niu paffionis,ne qua fit alicui excufack>,fequunt''& aln quatuor 

dc eadcm re aperte fcripti. j 4. J 4.6.8. (5

n 

I A. 

& GLSSA ORDfNAR 

P S A L M V S XXI. 

Eus Deus. Praumccitur conqueliio de derelicTfone, 

necnon & oratio,licucin ommb. pfal.de pnffione. 

* B JilLignocairis futfixus Dommus hac vo 

cevfus efidialecfohe 

jbraa, hec aucem dicic 

"jprotoca naturahumaua 

cuius eit pnmitie. 

$ "I heodorer.Pacibu 

lo fuftixus m hancvo- 

Bcem prorumpic, ipfa 

i voce vfus. 

::iTed;cic vcqui,cum nullum peccacumcomifei ic,mor- 

I ti tfi obnoxius rueric,que/ concra peccacores potetiam fufce 

V r 

ocac igicur dereiictionem,non diuifionem diumicacis 

I coniuncte,vc quida fufpicaci func ad illa permiflionem, qua 

ls 

iiicaspermiiic,vchumaiiicaspacerecur.Aderac.n.diuim- 

tasinferui torma paciete,& fiuic illam paci,tocihomiinigcneri 

falucem mohens.Hec tfi nihil inde pacicbatur , qu< >.n. 

pjaocumficimpacibilis,paci poffcc?dicicauce hecDomi- 

nuskiusChwfius vchomo.Ecquoma'pfe cficapuchumanenacure-jp 

cota humana nacurain fcquencibus verba faeic. 

Aug.Cal.Dcus Dcus ,geminacex atfcctiuvei Deusomniu 

percieation!spoccmr.iam,meuspropnepcrculcum. 

Aug. 


PSALM. XXI. 

Eus Dcus.~4nti:,ui Hsbmi huncpfalmum expofuerunt Je *ri 

outauone tontra luaxosptr Âmam excitata , in qua aduerfx- 

ftwuad icrtam dtefepreparabau ad occidendum evs et fpoltandu^ 

vBantes tnter fc dc mo occidcndi ei affl.gendt pba>,t per verba . 

\.t i.te, .1 huuspfatm.f itts poffet at hanc frntent/am i. 

applira* Oixe- 

- um igrur 

uud cim dic.tur m tit.hutmpft.m. m a talts cjt in Hebr. 

\d vmcendum proceruamacutimpfal.Djuid: Ceruamituti 

iflherregina, quxdelibcratione popdtfii valde fuit peiuigil 

x ab.Sa.dtcit,quodper cerna matutinam hic t o 

itttciltgitkr 

Vegatto popui IfraeUqut cerua vocatur , vt d citur Troue- bto.f. d. 

rua chanflima & graciflimus hinnulus . qux fuit valde affli- 

tpT^jbuchodoîofor tpfam fpoiiamem,& partim occidentS 

' 

& par 

n 

capttuanttmfcd per orationesfantlorwu hu.us congr i* 

gattevs 

vationibus vigdantium fuii libcrata tempore Cyri . Et quamuts puft 

ad boc litera appltcari, tamen ifle expofttiones & confimdcs nort 

offmttffeverxfi dicantur iiterales . Trtmo quia Chriflus Matth. 

1 f. protuttt principium huiu Tftl.tanquam ditlum deperfona pro 

ria,diiens in cruce.FAi eli lamma azabchani,quod cfi incerpre 

acum Dcusmeus,Deusmeus,vcquiddereliquifii mc.ficn. 

He pfalm.inciptt in Hcbr.& in translatione Hier.tux.ta Hebr. i>uii 

uti m m translatione communi interponitnr.Rcfpicc in me. no efl 

hr.nec in translatione llieron.ditta,fedfwt addnum a LXX.in- 

rrpretibus . 

Etpaietflc fecundum fementiam faiuatms principium 

pfal.& pcr confeqnens totuspfalm.ad titeram de Chrtflo esi inndus 

. Itcm Maah. ij.e. didtur, qwid ill adcliciorummeo 


1 brush wr.c^c. Pfal.ific l>.t undiim fenfumlitcralem eff de 

Chrjfli i 

ffii n(.Moraliteratpoflcccxponidccu,uslibetbo 

îChriiii.ini pcrfccucioncmagistamcnpropric dcpcrfecu 

; ts latuit qafi in cubili , corpus in 

)rpu!cbro,&- anima i fa- cloum Lntbo, fediu man.eter.tia dierefur 

g\ns apparuit M trix M '.t^date u> , & poftea difcipu isin manifeflo, 

7{ec mirandutn fi i.uma tuis Cbrijti m.taphortte dicitur cerna , 

qutataltmodo loquendi frrquoter vtitur fcriptura , ficutGentf, 

4$.f.dicitur. Nepcalun ccruus cmilfus dans cloquia pulchricudinis. 

z Deus Deus meus. TfaUfle diuiditttr in duaspartes, quia primo 

defciibttnr pajfio Cbrijtt ex car is infiimiiatejecundocius refwreBio 

exdtitat s v rtntHihuTn auiedo.Trimatn t>es, qiiiatraclatCbriHJi 

paffwft.Trmo ciita paffion.m Cbrifti Jefcribitur eus dereiitJio a patr,,jtcudo 

ems dtnfio a Iudxorumge'.e,ibi. t go aucem fum vcr.Tcr 

tio eius afiiiclt'1 in paffione,ibi. Quoniam cu es . Cucaprimum Da- 

uidp< Aitidms in jpirttu Chnjti paffionem in pnfona eius dicit . Deus 

Dcus meus. id eft o 

, tu 

pater Deus mcus rattone humanitatis te 

creaia . 

} R.' fpice in mc.pofitum in *ffli8ione,tame boc non eft in Hebrp 

vi prxattlum efl. 

4 Qu ircdcre.me. in manibus Iudxorwn me petfequeminm traii- 

' 

tu-neorumvolwitati. 

5 Longc a falucc inca.fciHcet,corporali,q,tia nonfiut prxferuatut 

a morte . 

6 Verba debctorum mcorum. deliHa populi fua dicit.T um pro 

pter mcmbroium & capttts affinitaiem.Tum tfnia fect eafua quoda- 

modofnfltnendopio eis paenam.In Hcbioto autem & in translatione 

Hie.iuxta Hcbraicii b.ib,turfit.Vt:vb.i rugicus mci vcl clamons 

mci, qnia Chrtftus clamaiiit tn crttcc 

vocemagnadiceus.Eh cl!,&c. 

Matt.jj.f. 

7 Dcus mcus clamabo pcr dicm . 

fiia nrca horam nonam diei 

clamauitin cr .Eli ch-vt dtcitur Maft.iJ.f, 

Ec 

4 Quaremedercliq. non fccundil re.fcd fjcundu appafchCiS . 

dicitur pg 

j Longc a falnte mca verba delitl, n n meorwn . Hoc 

malos Chnfiianos qui m ecckiia func miffi cum bonis 

vfq ; 

adfinem mundi.&propccr hoccxcorum malitia aliq.iado 

rctardacur falus bonorum a temporalib. p^his , quia tamen 

hocad cxercitium paciencur proficit bms,fiibaitur. 

7 Dcus meus clamabo pet diim\& on exaudies , & nofle & ntn . 

quaiidicatlicctclamor meusdiurnus& nocturnus no exau 

diatur,tamen hoc non efl . 

Tom.3. t 3 Ad 

DiuiiTo:

573 

Glof.ordin.&NicolaideLyra. 574 

Xncm p.:Wo 1; ,: 1 u ; u. t> tc p,ocaflin.,.c, fcd magng q.( 1 Nottl jfirpcn- 1" Sal.cc.uh.Auquidcbnnndmnfit.nonvcib.sdcl.ctxam, 1'dvitc. 

m,& noncxaudics,& ncde, & nont ad innpientiam 

fctionishuiu* myik- , per dic, 

l 

a Et idconor.auua,fcd ex rativne affiiclionem & motu 

fvr.fitiux pjrt:s proponente ad oftendvndam in Chrifio veritatem hutnan 

nat;>x,iie cuius integrnati t\\ pars fenfuiua . 

l Et noctc,j>rMedete fimdiwr daw&uti ad patieprofua liberatio- 

eli tranfeat a mc calix >flc . 

ntidiceriu Paicr mi,ii poihbile 

3 Li non mfipit ntiam mihi . 

fupplc hoc contingit quod non fum 

tXat>diiu5,i*iO trt boc apparuit maxima eius fapientia , & quantum 

ad dimnitatem c auanfumadhumanitattm, quia tfiemodusltbcra- 

tionis biman* nalttrx fv.it cvnuenieniijfimus,vtfic bomopcenamfol- 

ueret i\u: dibeb.it,& Deus rcdimeret c/ui poterat . 

4 juauteminfanctohabis,/rfcv1,omi aittcr ;gr.or>i,:tibusvidef.deconfecuric^ncgloritj. 

f

'o 

m Pfalmus XXI. 

ctiius vtcr* me no ptulit,fed iaftiuit.Nec fccit eius vcccr, vc 

ficut paruulusefse cui oblitus, fcd fuifii Deus mcus . De vsn. 

Aug.Jpfi ita,fcd tu. 

a Ds ventre.Aug Nonfolum marrisqueJex nafccdicfromnib.fed 

dctenebris 

fynagogariu quib.infidelisefr, nondum 

De 

inluceChrifti natus, 

in 

qui 

obferuacionib. 

flliscarnalibus fabbathi, 

& .circumcilionis 

confidit. 

6tusfuum 

ex vtero . 

' 

|>r /V 

* 

Bafii.&Theo.Efaiashcc 

vacicinacuseft 

dicens. Ecce virgo co 

' 

r> j .. [, 

cip;et,

ffortitudo 

VI 

A a iw'*f.Auft$eruauor8tprxpptamcaapud 

Mit:h.ij. 

fchipcr 

g qucslo uturus eram,&: pcrcos m coguitionem 

corum qui 

erancpuluismortis.dcdtiwUf futn, 

* 

Theo.poit 

ludxos gentium exoccitum rcrum ordine fcr 

attingit,dequibusn6ncftbonumdare fihorum pane 

CUtdoimrti . 

tvnicorniorfl 

Caf11 K,S - 

.;: I-aiil.RracIuda:os 

tauros, gcces 

ca 

pcs m lninauic. Illi 

enim fub lcgis 

erant,Iicct lcgcm ma 

nifcftctranfgrederen 

tur,ifh fecundum le- 

gcmcranc immundi. 

.b Ftit/fri!f.Augufiin. 

Euapgchca narratio. 

Etii hacadlucram, 

li limuit foflio manuu, 

cius non 

q,opcribus 

crcdiderunt, pedum, 

quod apoiloloslacerauciunt. 

Caff.iodci ut. Tcrra 

fotiafiuttumiacicfic 

frucbjm vite dcdit 

Chnlius vulncraciis. 

C Dniwnerauerunt om- 

ttid fnea. Cah vjja pfOpnc 

dcicnbHtii-pena 

ciucis.Sxoila dintimet 

aucrunt , id cft , 

apofiolos ,neinmaiorc 

nurrierurfi cre- 

fcercnt,qucbai cx. 

Gbford.&NicolaideLyra". J/8 

A 6.n-cn mcun, ouod antc painonein conte^SJÛ 

aliquid fatum,nec tct miraculis cor mollitum . 

* 

Thco.iiccum crucifigenccs.&jfl.igellacorcs,diftenderu 

vt facilc fiieric ofla dinumerare,&: infpcxerunt deridcces &: 

loquentes . 

C Dittifttuntfibiveflimcntamca,&fuper vcfiem mcam mifei 

Ausulf.S icramca 

dJST 

a tcfta^viruisroca^&lincuamcaadhacritfaucibusmeis, &in 

a A' ii'. 

. .,..;.. rrm- mortidcitinatos b In cocnitioncni i ft apolto- 

imsn ,quo rr>"!i-itvcutusa,laticteir.xmoiuuciui ^_ ErT.ifus lum ' 

*Vel rc. 

. c '. 

lo.tiin j,ij[dvat>or-m. 

puluercmmortisdcduxiftime. 

a Atnt non v-ro wnt.nc.ted uro confuetudme 

obl.dciur. 

^L J 

guoniam circundederunt 

. 

latrantes & mordcntes b Vel confilium c Id- 

-\U,a ludaiorum. d c.uttas 

cog.tai.ti.mi Inpallk,ne,.nDci ouibuf-t 

aGem.ics. 1 Ciau.s. b Aug.nonpoteratmclius delciibi cxtenfiocoiports.il ljgno. dam WniC, qtli VcrO 

h Fodcrunt manus mcas & pedes meos . t dinumeraucrunt c hanch,fecu:uscft, 

aAug.nonmutati. -,lud*i. p Sed non imcll.xerunt c Aug.ntum aa 6 yiderantvfque & ncmo CQ a Cathofl 

ctrnem octtli corpons,8c noiivUjuc ad verbtim cordts ocuU 

cofporis.oc nonvicjue au vciuu.ii tu.uuutu'. . 

omniaoflamea. Ips{vero cc^nftderauerunt & infpexeruut 7 ^"J^ 

. C,mMv ft 

,ucou.no,,enduntadvni^^ 

^^ ^J 

c me.tdiififeruntfibi vcftimcncamea,&fuper veftcm meam * tur vcramusohuea 

a A..?.vfc,iic-incommuncmomniumrert..rectioncm. T Quia pott triduum ftatiro refurrexii:. y COilimDa dclattlS afj 

-i - 

' f a oimiiuiinci........ 

Tlpinta. Ipfiita. Aiig.viqiieincommunctn J? -. . . t a > 

I jt Il> 

. ....*.... , -s_~ r !- r ro 

miferunt io te. Tu aute dominet t auxilm tuu arcam 

netelbngaueris 

a Ke quid mibi noceant. b Et Ne elongaucris.fcd. fAlias afptce. 

c Aug. amorte, tca 

lmgua 

b 

difsenlionis. 

Auguftinus. Vd 

peranimam vnican) 

a me;ad defenfio s 

nem mea Erue a t framea 

cofpice. c 

Deus ani- : Capuc&. corpus,. 

Cr.e dilcietionc. b AuRU a.Eccleftam, vcl vnica c-ft 

a Aug.depotclbteludxonimcaninomorebtrantium 

aniiita Chinti lbla a 

peccatis lmmums vnu diueilicates rcf 

mam meam,& de manu canis vnicam meatSalua me ex ore 12 

f;hornc , humlli^ 

Tfnhexerunt mr.Caffio.Cum diligcntia & deleftatione , cu 

a rc crudcli folcanc ocuh auerci.cce qua obftinati, no cafu 

a A. "diaboli 1Qu> circum.t cua^cns quemdeuoret,ve!,rcgm ieculans. b Aug. luoHm.ta- i 

t.Eus.vc; iJpcrbTaT c Aug.fupe.boritm,ii.igu;aiitCi le cngentium & confortes non fcientium. | J tCTU meam^C. 

leonis, &aco b 

rmbus tunjcorniumt humilitatem meami4 Augufi.iudci }tct 

1V- U 3 


aliquid 

humoris . 

I Et lingua mea adhxfic fati -ibtis mcfri defctln 

Ec in uilticrem morcis dcduxifti mc ;. ad monem y per quam 

cor'potaredi%unW in pubtcreâmcn corpusCbnjiiab hoc fuitfr* 

accelerationem , ytdittum fuit fupra 

fcruatumpetfu* njfreftionis 

\f Quoniam circundcdcfuni mcpanes muhi.i.Iudxifehaben 

tesadmenonftcr.tbominesjidjicutcancsrabrdi. 

4 Concihtim malignanc/ff^.^w auod drMatt.27 . Maneau 

ccm faftoconciliom jnicruncomncspnncipcs facerdotum 

& icniores populi aduerius Jcftrm, vt eum morti craderent , 

& vindum adduxcrunt,& tradiderunt Ponuo Pilaco pra-fi. 

c Iodcrrunt manus,&:c.C/j/5 in cruceperforando.EtJicet bocfc 

ccrmt milites prxftdh aui erant Centiles,boc tamenfatlumfu\t 

ad im 

portunam prccem ludzorum . 

.,,. 

6 Dinumerauerunt omnia ofia meA.ideflydmumerare potuerut. 

\Ad cu vs muieiUmfciendmuQuod quando aliquis afflgebatur irttci 

prvs acapipbatur mcnfura corpotis fuiamanu in manttm fccundum 

\atitudiHK,&a\p*tulisvtqueadped,sfecmd*^ 

in lisno ct ucisfia eatfmaminapir ou i lamfuihuspojjent tranfirc: 

C-fu fatlumfuit de Cbnflo.Quando autcrn vna manusfun poforata 

& affixa t bumarcs cucunerut ad locum illum: quta naturaltter cur 

ruta ad locum Ufum: & fic natu f-.erunt retraii ad dlimpartem:& 

id oadhocquodaliamanusndncetLiuradlocumfjramtnis in ligno 

fatlt oportnt eam violenter trabi cttm cbordis. Et idcm wtelligedum 

efl dc L dibus,pr

m Pfalmus XXI. y 80 

[ Vnicorncm appellacdiabolu quinihil eorum,qu quere- 

A \u inucniens,impudcncer & iniufte valde morci crad;d*ir, 

Tânabo nomen tuumfratribus meis-.In mtdio ecclcftx,&c. A112;, 

luctenusoftendicqua; pltus,& quid orauicecce iam quare 

afTiis,qui niii vellec 116 paccrec. Caf. Ecce pallionis fructus, 

eaudicap^fiionecur 

entur coida fidchii. 

: Balii. & Theodo. 

iredences fratres apellat 

, pcr quos,m- 

C 

c;m 

a QuofWtu. JSaluatus 

d Tauperis. Aug-Non eius qui vcrbis dcl iclorum clarnac dc 

van.i vica,fed non cuinencis de pompis fectrli . 

Je Theod. ofienditquamarquDlicatecum patre vcDeusha 

bec.Eccleiia magna appcllauic qua ad terminos cerre^ fe a- 

cedit de qua vatianatur,& gencult vocacionc , quas psuperes 

b Aug.qui inuiccm diligunt vt a ra? dilefti fint . TApoltolis . 

. Non in patre,ied . d 5 Fro ic. 

eu:viucntcdrdateoruminfeculufeculi.t Rcminifce b 

ntur& pauperes , quia 

\\ jdeo fC 

a QuiaDeuseisex

4? A 

f inrlinaucruiu 

ic . 

t iiiuii.cs 

R 

f anmtmcrahi 

tt;.- liomino 

in a , otfc.i.nt , non 

pro inlh"ii"t ic,fed 

pro miniflerio. 

jj Thcodorctu 

por ludeoru 

Dauido huncpl 

incerpretannr.',- 

hil horum acc.diflfc 

Vidcmus. 

Cafliodorus. Ndl 

pfalmos dc pal 

in magna fpe Chriflianorum cerminari, vt fciatur cx paliio 

ne falus cffc . 

propterquod& 

GLOSS 

Dcuscxaltauic illu & donauit llli nomen 

quod eft fuper omnc nomc, vt in nominc Icfu omne gcnU 

ne-latur &c.Et (cmen.idifl,fideles,qui funtfemen ClmUi. 

6 Annunciabicurdomi no. ideflnneratio populi Chrifl: .1 i,qu\t\ 

gencraturin Cbrifloaqux & fpiritufanclo-.qiutanpore Daaui adhui 

eratvcntura,&per orbem diuulganda .' 

7 Ecannunciabuncc-eli,S-:c. idefljpfiapofiAi aliiqi: d\ 

CbriflUqui nominati funt cdi,fup rapfxi. 

1 

' 

8 lufticiam eius. idefl,Cbrifli;&non inflitiam cx 

operib 

ex quibns non iujitficabaiur ad plenum ho.t: >,v: babetut !{>. 5 . 

9 Populo qui nafcecur. idefl,popiUo Cbrifiuno,ex aqua t vffemus iufti in confpettu eius.vbidicitgln. . 

failiofmtde nihilojecunda defanguineproprh . CT idco m:g< 

tcnitnda & confideranda quatnprtmi. 

TWoralitcr autem poteft exponi pfal. iiie de quolibet fi.lcli,qm ei 

membrim Chrifli,quiin affiiilionementis vel corporis pofrns petiti 

Dco liberari,a quibus cum adiutorio refurgit jaltcm fpiritn.'Ai'.cr,&\ 

non corporaliter : quia Deuspcrmitt.'t.aliqt

5J 

(^ :.nrKtntis : El{ di l.mmrzabathdni : fn quo 

Addi tio. 

manifefte oftedic 

ec vei ba de ipfo debere illa 

intclligi,&: p cofcquens qne ni 

fal.f quucur.Vndeglo.ordinariainhoc 

loco lic dicic. lfte 

fol.fufficeretinteftimoniudominicxpafIionis,nequa fic 

[jcuiexcufatio,nequafltambiguitas.Hecin gl.c*: fic patec 

Irimu. Secudu patet. Na toca hcera pial. plane fcquir quafi 

levna pfona fingulari in maximaaftiiCtioneexiltenti,quaj 

|de pionaloqturvtpfediftinctano folii a perfequetibus. 

jdetafratnbus &:complicibus , vnde pfonailla tribulatif- 

WUiacxprcflc diccbs.t:7ârrabo no.tuui.f'a.Hitr. Similiter&:: 

Hi medio ecclt/iA Uudabo te. tanqua ab iplis fratnbus, &: ab 1 lla 

rgatione jptucdiftincia . Ex quopatct.,qJiccra pfal.no 

:!tclligidec6grcgationeftdcliU in perfccucione A nan 

Nnbuchodonofot &fimiliu:inqbuspcrfccutionibus fide 

fi c6gresr.atio coireraffltgcbatur.Qutjattendences quidani 

>reoru expofitores, De Dauid m pfecutione Saulis poii- 

ab illa diuimcus liberato,huc pfaI.expofueruc,vt pollcc 

[igi quafl in pfona fingulari,& nodecollettione feu po 

multttudine , neeffet manifefte p cocam forma pfal. vc 

cft.Scd nechocftarcpotcfbobltant.n.plures vctfus q. 

uillo m6patiuncur:ficuc cum di.Foderwit manuf meas & 

meos,&c q, nunqua dc Dauid legitur,ncc etiam quod 

vulner.tcus, uec 

ua cfnumcrata.Similiter neque veftimeta fuap aduer- 

^Kctn pfecutioneSauhs qualitcrcunquc 

diuifa nec fup vefle fuam fingularcaduerfanj foiccni 

nr,vteftmanifcfluin fuahiitoria. Necetdici podcc, 

Iboceilccde menceadueifariorfUicectlldd no pocuitTent 

Ifcetualiter sdimplere.nacu Dauid in fuapfecutionepau- 

I*rrime viuerct &: mendicatiue, nulla ratio patic. q> 

S aul 6C 

u. 

licocupifccrcnt vcfl:mentaipfiusDauidhabcre: mulco 

s U\g ca f utcs mittere, cft vui iiniilicer cilcnc vthflimi 

Mhitcs atqui hoc fecerurcirca vefltmeca Chrtiti mo 

fucrurtr cx aha ratione, prout dixi in hoc pafltt m addttio- 

Bfuper Iuh. 1 9. quc quidcm ratio in Dauid 116 habec locu, 

candem racionem ibidem confidcranci . Simihcer 

Ipatct 

fct&iahj verfuscircafinem pfal qui fecundum Hebraica 

6c de 

Irttrtcm proprijflime lncclligcndi funt dc Chnfto , 

Lllo alio,vt tnfra patebit,&c. 


Iln eodem 2 1 .vbi dicitur in 

pf. poftil. Vc fic dolor fcnfibi 

m C hrifto eflet maximus . 

iNonfoludolorienlibilismChriftoquicaufatur 

ex cor- 

vicas : icd 

-Ibrali nociuo, fuit maximusincerdolorespfcnc:s 

alicuius nociui 

dolorincenorjquicaufafcxapprcheflonc 

Htnflitiadf : Fuic ec maxtmus inter (imilcs dol orcs , vt ian- 

KsTho.fuiflciencct declaratin j. parce.quadi^. Nccclt 

ccdUjCj, dolor intcrior in Chrifto fuic mtcigacusp ratfone. 

liberaciua , inquantu ponit ibi modu fcu med.Q virtucis, 

out vr Nafecudum dictamcn reCtc* ractonis 

pofti.fcncirc. 

fcriftushabuicdolorcproomnibuspeccacis humani gcnc 

fi facis 

pro quibus facicbat,&: flbi quafi 

atctibucbat.d. vnvu 

iltcltr.mrnfnuw. Simihtcrhabuitdolorc naturaliter iuxta 

t ctamcn rectx rattonis pro amifflone vitre corporahs, qiuc 

r 

io tantu cfl magis dolcnda rationabiliccr , quaco 

vtucs 

i! caamirciceflmagisvircuofus^mPhilofbphu in libro_. 

^Jthi.Ex quibuscofiderattonibusdoloi 

Chrifti intcnorccia 

kii mudcraminc racionis confidcratus , manifcfle fuit maxi 

dolere fcu triftari 

ius.Ad nullu.n.purum viacorc pcrtinuit 

roomnibus pcccaiishumani gcneris pcr modu fatistactio 

is.Similicernccaliquis purus viator animara vircuofam 

'milic:^ fic pstcrq, dolorintcriorChriftifm ratione mo 

cratus fuit maximus in fuo genere. De dolorc tn tntcriori 

u2cfttr:fliria,lcgiturdixifle:Tnftiscflanimamcavfque 

i mortc Mar.14-d.Vndc ad exprimcndam magnicudine 

C uiusdolons intcnoris,quim cordcpnncipalitcr, coliflit, 

r.Futlum eft cor mtum tan.jiia ccra liqucjcens,&c. Ex vchcmcn 

a.n.triflitia:qux maximecontrariaturrobori cordis ,cor 

iCiturliqueficn&iquafidiflolui.Similiterqctdf :îruhtan- 

fiamteliavntusmca. rcfcrcndum cftaddolorcm intcriorc, 

."ilicctadtnflicia,quxcft vskiccxiccaciua.vndc Prou.i7-d.- 

mpimustnfls cxiccat (Jfa. Alta aurcm, vt cu dicic: Difperfafunt 

mca. flmilitcr & Fodcruut manus mcas &ptdcs meos, 

\rnnianfja : 

chuiufmodi ,refcrcndafuncad cxprcilioncm accrbicatis 

ris fenlibtliscV: cxcerions. 

A D D 1 T I O III. 

Incodcpfal.vbi dicitUT:.Foderutitmaus meas & p*dcs meos. 

.1 cantum timucruntconcludi ex ifto paflii fcihcer, 

amdicitur:Fodcrtninianusmcas&pedesmeos.ciuodl\u\[\a\tG 

decontcntisin ficralcnptura niiiChtifloin crucc matuus 

cV pedibus pci iorato apphcan poiicr , quod corum pcrcriitas 

htcraui antiquam con upit . vndcvbi dicttur, Fude- 

,finxcruntaliamdittioncmquaiiiimilisprolationi$,fic 

icdvbiIttcrahbcbaccharu:quodflgnihcac ldcm quod 

iockrunc: 

584 

foderunc : pofucrunt crmri:quod fignificatidem quafi leo. D 

quoru nequicia fcnfus iircr.Ereftacur,cu manifefleapparcac 

inconfonus &:dc-fcctuofus.Efl.ri.fcnfus pra^dict.e liccrx fic 

corrupc.eca!:s:Coiiiiiiitm ihalignantium obfcd:tmc,quafi 

lco manus mcas & pedes meos.nulla cnim conucnicnnara 

cionabths vtdcttuadhoc, vtlcoobiideacfpccialiccr manus 

&: pcdcs. 

A D D I T I O IIIL 

In eodem pfal.vbi dicirur in paflJ. Erne afrtmen Deus anim.i'n 

meam. 

C.yufa ex qua mors Chri dc direcro fubfecuta eft. fuerunc 

perfecucores &: occiforesipiius,qfutricicncccaufam morcis 

ci tnculeruccu inccncioiicoccidendi ipfum,&: effeciu fubfe- 

querice . Sed Chrrftusfuic caufi fuc morci sindtrecte.f.qura 

non imped;uic,cu unpcdire potuiifcc, vel aduerfarios repri 

mendo,flc vc 116 vcllcnc,auc no poflcnc eu occidere, vel c5- 

fcruandoniciiracirnisiiitj,ncaqu:)cuqiielefiiooppriinere 

tur, qct impcdimentuannnaChrifli inquantu vnira verbo 

Dei poterac faccre fecudii Aug.m ^.decrmitate. fcd cja hoc 

non tccic,dicicurarjimam fuim pofuifle , prouc fanctus Th. 

lactus ln cerctapar.d.47.arc.i.tn Cor.q dcclarac. 

A D D I T l O V- 

In eodcm pfal. vbt dicicur ia portilla: Edent pauperes & 

fatu a'ontur. 

Nocanda vr diffcrencia inter hoc qa* dicit: Edent pauperes 

&fa;urabw.tur,&c. Et q> infra fcqtliC: Manducaucrunt & adora 

uerunt omnes pingues 

terrx. Na liccc 

vcrobique loquat^de man 

ducacionecorporisChnfti vcc5icerccnecur,tfipaupercs fpi 

ntu , quifunt vere humiles 6 imitatores Chnfti diccntis: 

Difcedtte a me quta mitisfum & humilis cvrde. M 1cch.11.cu educ 

hoc iacramencu facurancur:qu:a in mence reficiuntur.fimili 

ter &:laudanc Dcu p hoc facnficiu laudis. limilicer & viuec p 

corda eoru m fcculu feculi.iuxta lilud Ioh.6.f. Otthnanducat ** 

hunc panemviuet in ttteruum. Scdpmgues tcrr^.f.qui tetrenis 

func impinguat ; 

,licet manduccnc facramcncaltcer, fimtlicer 

&C adorcnc corporaliter,aion tn facu;ancur , quia mencalicer 

non rcficiuncur, nec viuenc per hoc in feculu , fed pocius in 

confpcctu eius cadcnc &: dcfccndcnc in terratn . 7{jm qu in- 

digne maiiducat.iuduiuftbi maiducat, 1 .Coi . 1 1 -f. vndc nocacer 

dtctc : lncnnfprfJueius , quiafolusDcusvidec quomodocadunc,&: 

diicermc qui fumuncad vica,^: qui ad rnorccm.Hec 

cxpolicioiflorum veriuum accipicur aglof.ordi.&: videcur 

niagis confona rei &: hcer^,quam expoticio poitillacoris . 

A D D I T I O VI- 

In codem pfal.vb: 

dicicur in 

poflil. Et animamea illi viuet. 

Sciendum.q, ab illo loco,vbi df m cranflacionc noftra : Et 

animamcadliviuet,> c. viq;adfincmpfal. Hcbra. vcricas fic. 

habcc: E animamfuam non v.uificabit, 6i efl finis precedentis 

vcrfuSjproutpoftil.dicittEtfeqtînaho vcrfu: Semenfemtens 

ipfi,anmutiabuur don.ino in generationc. Etjcquitur inaho ver- 

fu: vinent & annuitiabunt iuftitiam eiuspopulo >/ui n afcetnr qntfecitdomiiius. 

Ad quoru verfuum planfi inccllect"! cofideradii 

cft, q, cfi Pfalmilta in hoc pfal. dcclaraiicc Chnfli anguftias 

& opprobria,&: tormenca Cx: hmoi p.tfsiones lifr,\: cum hoc 

oftendiflet mftancia oratioiiis Chnfti pro fua hbcracione,vc 

cum dicit: \e difccjferts a me-.falua me ex 01 e leonis, & huiufmodi 

Ec confcquentcr exprcfsiflct pfum fuifleexauditu, cum 

df : Slec auertitfaciemfiam a me: y cum clamare ad eum,exaudiuit 

me. Confequcntercc d.-claraifec fublimationc & vniuerfali- 

tate rcgni cius dicendo : Conuerttntur addominum viuerfefami 

li gcntium,quonia domim tfi rcgi:iim,&c.manducaneruat & adora- 

uerunt.Ex iftis limul colideratis quoddaambiguu poifctoriri,fpccialitcr 

apud antiquos,qui boc habcbac tatu cx prophc 

ttco vaticino. Cûod qdeambiguu fcu dubiuiu poffct eit; ca p 

Chnflus cx canca atrlictionc fuifletlrberacas, Sc. 

Je,i'.qualtcer 

aducnifletadcancudnium&: lK.norc,vtrum.f.peropprctflc 

nc inimicorujfupcrandocoscoi poiahccrpcrfj, vcl pahos, 

proutcocigerac tpfi Dauid,qut fucrat Chnth figiira, vcl aho 

modo.Aliquoddeclarandudicit:/:f

5*5 

Glof.ord.& Nicolai de Ly ra'. 

A buic tn fcmen fpiritualcj.npoftolos &: difcip; dos feruientes 

ipii,qui rcputantur apud Dcum.iri gh.uionc.i. fpiriwali,qui 

cr.it inftitiain 

qu:dcmapoftoli,&ahjd:fc!puliannuiKiaturi 

Chriftipopujo iideli ,qui naiciturus crat fecundum fpintti, 

quiquidcm popuiusadhoaquofidcs&: chantasintlinduntur,tactus 

eft,& hoc efl quod dicit: riueat, fciiicct apofloli &C 

huiufmodi ,annuntiabu'it iuflttiain cttis popnlo qi nafcetur,quem 

frt ':: dcmvtMs. Et lic patet manifcfi:e,quod matcrta haius pf.il. 

incipicaccmporcquopafsio Chrifti unminebar,&:cermina 

turm t-pus in quorefiJirc:tiojr,cipiebat mamlctic diuulga- 

ri,quo. i rempus congruc ccrua matucina ;nuncupatur rauoneprius 

dicta. 

A D D I T I O VII. 

In codem pf.71.vb1 dicitur in poflil.Moraliccr autcm poffeccxpom 

pfelmus ittc,&:c. 

Drfficilc cifecimo &: vct ius impofiibile, ipfum verace 

pf. 

exponere dc quolibct fidcli in attiichone metis fcucorporis 

pofiro^&c.pucpofliLdicir. Vcrfus.n.huius pfalmi $ maiori 

partc fic dnr de Chro propnc,qct dc nullo alio veriricantur. 

vri rccte tenendum cfl cum glo.pi aeallcga.q uod pfal. iflc efl 

propnc teflimonium propheticum domiuicaepaflionis . 


Inpfal. Deusmeusri.in rne.&c. Burg.oftenditfe prafenio 

dclirarc.naimponitpoftil.expofitione, quam triex mtentio 

B nc repi ol>ac,&: de Chnflo expofkjone proicquit' p Iudeos j> 

tocum ln quaexpolit10ncnotatpofhl.11, rodeliberatiuaaut 

mitigatdolore interiorem aie& auc.doiore exceriore m fcn 

fu &:"in carnc.Primo modo niicigacdircde.ponedoibi modu 

virtutisqui- mitigatio habuit locu in Chfo , fctfo modo 

non mitigat nili indirecie per modci rediindanue virtutis ia 

carneAbecin Chfonon tuit, fcd fufpcndcbafadiuinitate. 

J 

Fu;tigitmd.ifcit 

t Ominus t regitme 

PSALMVS XXII. 

b T^v Ominus reg;t rnc . Plamus dc tni 

\^J ferieordia, enumerans dccen| 

in mifcrico 

gratias , vt omncs fpcrent 

dia pci . 

Augufl. Ecclcfia loquitur de Chrifto j 

Pafcitmc. Augult. Chrifluseflpaf 

flor mcus , perducens in loco p 

id efl.intellio-cnciadiuini fcrnion.s,incipicncis ad iidein,ic 

efl }incipiencesinflrumencjs . 

(i 

t0> Inloco I 

I DomintlS regir me. Dicunt aliqui,quod Dauid fecit bunc pfu 

frauidensin fpiritn captiuitatis Babylonicereduum in cuiits perfonl 

cH

'ocop-.fcut. C:. f.Pnmagrpri.iJocuspafcuar, ideft fermo 

,qui faginarmedirancr s . 

wj' Baiilius. Locumpafcuarfacram diuinorum oraculorum 

ce; loccrinam nommat Primum cnim doct ine iermonibus nu 

: "'1 

apcifmii animacon- 

|fn ratta fit fine ruga. 

quibufd m, ordo 

rumgraciarum con 

ifus vidctur. legcnliccram:Coliuca- 

itinlocopafai.c,fed 

Pfalmus XXII 

tiscgorccum fim. 

h Virâiua, C.if.Srxracorrectio. 

Caifio. vel V!rsM,d'!tii bi*,qua; conuertit viria . 

gubernario,quarfifti.'ic-t f 

id

5 8? Gloforcl.&NicolaicleLyra, 590 

& a Et mifesicordia. Cl- 

AfijJo:as. Dccnvu, 

- tlu mifcr cordi.i fubfc- 

qucns ad cuitodiam, 

quc pre.ccdic adgra- 

tiam coofcrcndam. 

15 

b Et vt hk.ibttcm.Wc 

ronynus-Hec omnibus 

fuperiocibus iun 

C 

r 1 omni . 

a Caf.Oîanciu hic viuo. 

j cft . Et inifericordia tua fubfequetur me , omnibus diebus vi- 1 

a Nontux. b Siilfcquetut 

Ei;ad yizcedeutia 

menonauiemhic tantum,redvtetiaaiinhabiicm . 

lieiiunda, & vt inhabitem . 

c Non manufafta . 

b tx mcx . Et t ut inhabitem in domo domini , in longitudi- 2 

Acte.nalltei . 

nedierum. 

gicur.^coUocafhjCducsfiijdcduxiflij&c. & hocideo vt in 

habitem. 


i c m ifcricordia tua fubfcquecui mc . 

prmdendo mibifufi- 

cienter fuccedemi tempore . 

x Ec vc inhabiccm io ciomo domini . id esi , in terra, vbiviget 

tultus Dci . 

In longi- 


1 Et mifericordia tita. fubfequ* tur me , omnibus dicbus vitx mcx. 

ADDITIO. 

per 

Inpfal,2S. Dominus rcgitn.e. 

Fabulacio Ra.Sa. 1 hoc loco nuilum hcc fundam in facra 

fcriptura.imo pcrariu huitis q hf in pf.61. qui pfal. 

fadus fuic in defcrco IudeA: cfi ibi 

eficcfugit{uus,jput 

in ilh 9 

cir.concinct'.& ibidc cxprefic df,q, Dauid crat m terra defer 

ta,muia>& inaquofuvh apparct falficas ftccionis Ra.Sa.dicetis,q,ille]ocus 

abundabatfru&ib.&fluminibA' hmoi. Qux 

qiudeni ficbo malitiose fabricata efl ad euacuandu veru (cn 

fum huius pfal.in quo rcgimc ccclclix fub Chfo paftorc deroratr.-innucndocxcellcntiahuius 

regiminis refpu antiqui. 

Ad cuiusd.clarationefciendu,q,cu Pfalmifta in finepced. 

pfal.dixiflerfcntentionalicer, q> populuser.it nafcicurus que 

fccicdns,noua,f.factioneperrcghacioncni. in phciig-fpfal. 

hanc maccra fcu fructu huius 

^fequit*,dcclarandoeriectum 

nouefactionis ieu rcgenerarionis .Liccc.n.connuacio matexicj 

non fk neceiiaria m oibus pfal.go Pfalceri) talis pcmuatio,f. 

duorum pfal.admuice fcpec6dngic,q.ui q.de 

eflectus fcu fruetusprincipalishuuisnoue 

facfcionis eft illumnouupopulu 

duigere & deducere ad vitam eccrna,qd nocacur cum df in 

finepfalm.Vtinhabitem in domodhi mlongitudmedieru. 

Vndc populus. ille nouus Dcu regraciando narrac, quo ad vi 

tam

5? i Pfalmus XXIII. 

imnevulgus renit infahum,in quo erat mci fuper faciein tcmc. fci- 

icct fluens de arboribus . 

Dico fccfo,q, ccfi cocus locus fuerit inucus, inaquofus,&:c. 

n Dauid vocat eu hoc loco pafcux, &c. pu diuinarum illu- 

cofolaciones , &c hoc vf Dauid 

ninarionum ibi receptarum 

nnuere in pfal.fupra alleg.in quo poft allegacas miferias cor 

Doraliter fubiungit pro delici js fpualibus dicens fic: Infanilo 

ipparui tibi,&c &: m illud dictum argumetum Burg. poteft 

educi p fuaexpofitione.Nam ecclefia prtmiciua no fuit colocacainlocopafcux, 

in quonihil fibidccrat confolationis 

;orporalis,quia Apoft.Hebr.ii.g. cSfolaciones cpales primi- 

:iui' ecclefie^ defcr ibcns , aic : Circitmizrunt in meloiis in pcllibus 

-.aprinis cgentes angufliati &c. ,-puc CC Burg.infra pfal. Vocc tnea. 

xponic^ 

t q neecifitudo in primiciua eccjcfia fueric,Apoftolus 


autem quod Domini 

êfurre&ionem fignifi 

:at , &: reditum in cce- 

.i.os 

. Innuitaucemmi- 

ca-:io non foli Palîtin^, 

"ed coti cerrarum orbi 

^Dominum imperare. 

P S A L M V 

XXIII. 

c D 

ftolus pcrcotii defcnbit,& vitafanctoru docet. In fcnfu i

- rroximo 

-Hi? 

J iufticiam 

t- tu.im 

Scla.3. 

Pfal.j. 

f.ElcUftte por 

t capiu vc- 

l};*,* infra.. 

Glof.ord.& Nicolai de L 

yra. 

594 

a Qmsfl&bit. Hicro.Multicnimafcendunt quinonpermancnt 

. 

b Innoccns. rul proximu,manu &corde ,& fibi qui 

innoces. 

Hicron. Hic clt qui non accepit m vanum animam,& qui 

inimccs in vcrbis,& hoceft,ncc lurauit n dolo.htc talis atce 

dit: quod quidcm eft 

e Vaciem Dei Tacob,&c 

[a JAug.Pcrmanebit in eo qno afcendit . 

eiadomino.hicacci 

b 

pict bcnediftonem . 

& hi non pauci , fcd 

generatio,& non nifi 

quxrantDcum,non 

* Thcodo. Qui lam olim magnum 

Iacob fuo tecit . 

ipiius afpeitu dignum 

f Mtollte. Diapfalmus.Chnttiana rcligionedecl.irata, f ip. 

flitiofos a prauicatcauocac , vc cordib. 

patelactis 

Chrif.5 adrniccancô//;>e. 

Aug. O principes 

tenebraru quicun | ; pnmatum 

in h ur 

poft afcenfuin . b ITxparato fuper imria St flmnina 

qU.XTIClS, autei'tC,-flC 

lAa.Oper.bus. yd ^K a JlCU, 

aautquisftabitinlocofan&oeiiis? t Innoccns manibus;, & l 

quos flacuiftiscui 

l fAug Mundus in cofirationibus. b TN, n acceptabitcm habuit. c K-ccat-i. Caducis. 

tatis , eitimons. 

d SeiTualcm. e ciln dclo mtat, quiaiiui 

Aua,uftin. Anfauore Dcum\fcd \ mundocordc, quinonaccepit in vano animam fuam,nec ^ 

prcuntc$ ,.8d 

1 

. wui nullis eam i fccibuspeccaminu Qujsefl. inrcrrogat ,pphcta adconuincendamludcormT 

poftbaptifmum maculauit. pcrHdiam^vtamphuscumcommendando aliosinuttco 

% Baf. &Theod. Manus,ac1id:ics funt.Cor cociipiu.cn'c,il- -jc Theo. Ncmo celefltum fpintuu tnfcitiam audicns 

lis opcramur,hocc6fultamus. Ecqmdolus & tranfgrcltio tur,ncc.n.prenofcuiu,necoiafciunt, folaautnaturadiuia 

iuriiiurandi auaritia^coniundacftimcrico hcjC pofl.illam rc- hanc fcicnnain habet: Ang cli vcrO tot juiuiui.uiuiau

59J Pfalmus XXill. / 

|oC VVX :omo afccde T Iareb_s.A_g.qnem Jpfinma** oj.p,effi. futaffik. b f u 3 ubi contt. m.rrem pugnauir 

N I C O L A V S D Jb_ L Y iTa. 

^c'/ 

runcqt..scft. D 

d 

*

6 A 

B 

} quJ prcua 

xic.irur hnc 

canla. 

f cxpeftant 

&C01HU 

N* 

557 GloCord.&NicolaideLyra. y9 8 

fatcar, lllc ciilrus fuic magis cx miraculpfa infpiracione, 

quam uirtutc co]cncium,quia dicitur Io. i i.de illis,cum can 

ta iigna tobiflcccoram cis">/ < credcbantti.idco fcrcin tora Ie 

rufaTcm hofpitionon rcceptusrCdiicin Bothaniam , abiicq; 

& abfcondic fc ab cisinccculcus ille manfiuus fiiic,quia cito 

pofi m eius niortem cofenfcrunc. Cjfcerum quia Ulc ingrcf 

fus 

CLOSSA ORDINAR.IA. 

a Infinw.HicrMic flagellatus pocniccns pnrpotiicur aliis, 

nc nun mqrent in aducriis,qui m i'c cxpercus pcr mifcricor- 

diam blandicur, pcr iuftitiam tcr rcr. 

Bafil.&c Theodor.hic pfalmus. a Dauid dictus cft, cum mu 

tuos hoflium impecus 

paccrecur. 

PSALMVS 

XXIIII. 

a 

.u.pfalmus 

ocraaduer b 

fafeculi,qfi 

oratiopopult in Ba- 

byloneconftituti, & . 

efl primus per literas 

Hebran Alphabeci 

digeftus, & fi non 

petomnes. Qui per 

omnes, eos fignificac 

* T Chriftum. . b . T Ecclefix. 

qui omnibus perfecti 

uirtutibus laudem 

Deicantant.Qûinon c 

per omncs, minus f 

perfe&os. 

Caf.primo pccicdocer i oi&s domini.quia ad Deum ercclus. 

Caf.ad te cotcpladu facile terrena ddpicit q. diuina cofpicic 

C Confi. 

In finem Pialmus Dauid XXIIII. 

fusperprophccasdcfcrib;riirbumilis,&.manfiictii';fiippttl* 

Kni) afinar ,dequononuidcturconuenienrere>cp "ni, quia 

porr.r iintaccolicdx.Ncc forma qonis m B11r2.fr; 

mora Ierufaie fuitput lvc dcfcribif,

)99 

[ a Docf.Auguf.ipfam veritatcm,vtquodcrcdointelligami 

fuflinui,c 

1 ^ ^v * 1 -^ ci 

benignicace. 

a/e.Auguflin. tmemeto mei cu 

^ :propter bonitatem tua Diie.tDuIcis & re- n in via 

Ideft ab initio feculi 

a T Aug.quiamifencoidiam pixiogauit,ut peiduceietaduiam. b T Hieron.correftionem 

1 

func, nonergoin me 

P" fallac. ?te

6oi GloCord.&NicolaideLyra. 02 

3 din&ueritatctemperataclTe. 

meampaenitcntmm/edpropterbcn.gn.tat.snomen. 

CTB Aug.Quas autcm uias doccbit, nifi mifericot- tarij, & vrbam, Regalcs , & merccnani,.n im?.ul.s ! 

A 25*il Nam .ll.s qios p*oitet mifericordiam impendit:co S c Qu tf fco.Cai. H ic de ernis 

ag.t quomodo habetur, b 

qui virtute perlritciGt inu.tt, cclcbrcs rcddic. & coronat bonms,& . c 8e totus Ifracl ab h.s m.il.s li beret 

ip[e,& 

*Thebd.Multiplices ditict Iiquc iunt modipic v.ucnd 

? 

J 

"nriam dc.ll.s in 

veritaceprofetens. 

d.amquapac 1, 

vcr.tatemquaeft.n '^^rZteW^ T Srn ... am, h.s uidcamr. 

griicntcsjll.uit*. 

Sn.lfo.lifouC cle 

CEtfitilrik* b C AuBllIUellwntm:rericotui4 cfl bo.qui ti.do.Hic confequenter Dauid petit 

uitx fu 

tura: deûftationem,dicens.i^f/?/?o.

6o$ 

nvnus eft firmamentum timentibus eum , & 

nicnuim eius inanifeftecur lllis. 

*Theod.manifeftius Symm.S- Theodotion.myfterium do 

ininicimetibuseum &-teftam_ntum ipfius dedarabit illis. 

Acqui fecundum ie 

ptuaginta,firmamen 

tum,uidelicec{upcno 

reshoftibus cimen.es 

fereddcns. 

a Oca.Salo.Oculi fa- 

i. in 

piencis in capite. 

cordeeius. 

jcTheod. Oculi men- 

cis. 

b Sem.addo. Aug.nec 

ante me ad pedes ac- 

Pfalmus XXIlIf. 604 

facit ut tcfta- 

. f Cordis. f Hicron.ldelt omncs c-Ofaitoj mci femper id Dorainum. 

Augult.quia 

terram non intucor , non timc. cerreiu penaiia , quia quia ipie cj quem inraeoi uellct. 

a Oculi mei iemper ad Dominum quoniam ipfe eueilet dc 

t) . f Quia oculi mei funt ad te, T Atig.vitioruinafleftus.iic^.dcpaflione.ck rnorte qm tenet ligatos, 

& elt per 

limiliru-inem dicrum. b f Calfioc!or.Ociili fjnt ad Dominum niei (ciiicet ira dicentis p.e 

fyice. T Ergo. ... % Alpicienrem te. d T (ûi_mjf.:r. c 

_ 

1 Cal.locus e.t miferi-or- 

di.T , quia non pcr plura diitraftus.fcd in umtate. { Auûilla fchilmata,uel h.crefes tenent ecdefiam. 

laqueo pedes meos Refpicq in me',8. miierere mei.quia uni 

CUS; 

a T A inundo,uel humilis. b TEtcjua. f Calliod.tct ca ! 

minum pcrditio fwedoloreefTenon potcft,__ io (pcisora: D 

f 3\ij>7 crUbefcam . Ca(.Qxrue,&: fi non proprer aliud,vcl 16' 

ncccdac erubcfcenci__quodfpcraui in cc,5cquia innocen- 

tcs facb, und.inte xieiai aucor perucnit. c i Augu iniqiiitate,c.rcr'ngefcentechantate. 

..aDuna.inte iniqmtate,c>c rcrngelcente charuate. c 

& paûper ium ego.Tribulationes 

cordis 6 

mcimuk/plica 

T A-gqui- hoc uiilii tolcrarc necefle eit uf>ue iu finem , ut faluus fiam . I, J Et. ? 

1 Gratam habc f Aug.quia .actantia non me ab unitate . 

abrunipo 

iuuirjj* 

b " 

rucniihi,idcoquiafu 

ftinui, &c cu libera eos 

Deus Ifrael. 

g Innocentes, &retli 

adhxfcnmt. Caf.M.ili CO 

lcraci func, nou adh_s- 

fcrunc. 

h l[rael. Aug.populum 

qucm ad cuanuii 

fionem prarparafii. 

_*Bafil.6_ Theod.pro- 

p rIUm ui-tU-iS impro 

tendo, quomamipfe d tsiunt,derneceflitatibus mejs crue me. Vlderhuniilitatem 8 bos odiiie, amare eos 

-. a 

_]] ec 

T Auguit. quo indifciplmatos mijii admutos fufrero. b f _u_u--. Aughicfacrificiisplacarus. qui aeOUalitatem hoc 

* ' 

^ Ai;.noneatan;umquxantefidemfeci, fed&qux ixiitfideu,. 

r-> r j 

r: r a , , 

T Cafliodot.conuertc uel. T Aug.tac 

ii 

ficut lcis b f Non folum fons.fed ct:ain lmus in ecclefia / 

l 

c ScC uTrcl,qu, RefpKeinimicosmeos quoniamri,ultiplica tifut>& odio 

;; SSSgSSgSS 

. ^. a T Auguit.dulgentem ie. b 1 Sedabcis. f Augud.nc ucclmem ad * 

lmitationcm eoium. u. V 

SolUS lllterpretatl SUt c T ^_ 

In^his qua habet. d ' 

1" Auguit.aperplcx;taiequamilumifc.ntur 

fcm quodosnai ope 

defticutus. 

d Denece. i.abaduer 

fis) quas 

necellaria sut 

omhibus, qui pie in 

4 bctaliumfcnfumhf|C 

f cûfu^>L' Ifrael 

iniquooderuntme.Cufto^dianfmammeam^&eruemejnon \\ 

Chrifto uiuere uo 

lunt. 

e J^.Augu.Totho 

mi- 

bcra lfra ? 

a t Auguli. fi fortc inlurgant comra me. b f Non in uie. 

UlUUUSCfaC ltraCltC' 

, 

s 

terubeicam,quoniamfperauiin te b 

. tlnnocentes, &rec.i '* P^ ribus Sauhs, Mia 

T Non folum prafenna corporis mifcenttu , led confentione cordis . b f Autuit. cuia '* plHDt.itCtn, tX ADlalOnon 

defcci feqaens iilos , fcd fu.tin_i e.ipeftans iudicium. c f Qu-fons, vel intus. n.S.Sl inQUIC,hofteS fll 

T Alias redunc . 

r i 

,-; 

h adha-fcrunt mihi , quia t fu_.inui te . f Perfaclio 

?tC&S^ 

(.cl fimp*!L. 

CttMj & reantidr)cu- 

Libera Deus Iirael ex ftodi.ric me 

Dmnibustribulationibusfuis 

* 

GLOS- 

NICOL AVS DE LYRA. 

I : Oculi meifemper ad dominum. Hicconfequencer Dauid petit 

fibi liberatione a tnbulationibus, uc quietius uacarc pof- 

ficc6cemplationi,8-diuinisconfolationibus,d.cens.O.^m 

fempcrad do.ii.dccuiusuirtuteconhdo,idcofubditur. 

l Quontam ipfe eueliet de laqueo pedes mcos . i.ab iniidus iruhi 

per Saulcni przparatis. 

j V^fpiccin mc.tu dominc pictatis cfTc-tu, 

4 Et mijerercmei.mcffcdu. 

5 Quia >7

6oy Gloforcl.&NicolaicIeLyra. 6q6 

^ GLOSSA ORDINARIA. 

A a Tfaimut.Cal'. Pfalmus ifte moncc vitari conforcia imquo 

rum.iungi iuftis,quia cx conuitu mores formantur. 

#Thcod.hicantc pia.vcdcntemfcriptusvideturcum Sau- 

Icm fiigcrct, quja uirtutcsproprias percurnt, defideratquc 

fcopuloia ccrtamina 

fub ucrbi s.proba mc io > T Atdbolw. f *3^K*2*Z2S& 

ic parrem cum inwuis,& ab cis uilcernt. 

petit 

A L M V S 

XXV. 

quia poft 

mifcricorduha 

beo inno 

ccnrie merifum cuius 

t; nlf')**'* vl5curtodn - Necta- 

incjuibus. 

confumar.non mcrita.fed mifeiu ordi.tm qu.c talem me fc 

cit acccndo. Ctf.Trobame.Tn uero proba in 

tecatiou.bjs,nc 

quiddelittiremaneac. A'icernegligentes,elTemus, tcncac 

Deus,ucerudiau,diabolus,vcfcducac.h-mio vcdiioat.q 

ncfcic.Aug.HicperfechisprccaturcribuIacioncs.ncquisdc 

c:s murraureG. 

' * " n **" 

C Vrerenes.Auz 

Pfalmus DauidXXV. 

a 5" Aii.r>i'ccrnea malisqui fimul i 

\ 5" Auj;.Di'ccrne a malij qui fimul nobifcum funt in eccleiia , 

nefimu! cimus eamus in lgncm ignem xtetnum. iteinuin. b f Qyire. 

VoVca medominc,quoniam $go 

in 'I- 

a f Aug.noneftelatio.fcdnon ingraticonleiiio. b fViam 

inorum.uel inter c 

pecdrnirA. 

1 Aug.nlitcMnrer malps titu 

barer.quod & li cadunr.i.tc llat.qui 11011 111 Ch, fcd ui DeoTpeiat, 

nocentiameaigre 

a f Iuter peccatores, 

s 

no infirmabor. Proba me dne 

fperas 

:tfusiiim, &iudnd 

6qj 

/fi Mnlignantl rtf.Caf.quimalaproximisagunt. 

^ Luuabo. Au",.pemccndo.Ec alcare,met?tcm uirtucibus or 

10, uel fidem, quia non cfi locus ucri facrificii cxtraca- 

[icam ecclefiam. 

: /^^/'/ocf/i-fj.Auguf.Coniicrfins.Vcaudiam abcis. i.ut 

Jifcam qua uoce fis 

adandus, velvtau 

am.Vcnitebenedi- 

pacnsmet. 

Thcodorer.Vel Jniocens,&inihilcomlecumcishabens 

Pilacuscum parjiiludarorum 

par 

b 

C 

Pfa!mus XXV. 608 

a T Augu.1. nec inciniam , Sc fi fim inter eoj . b T S;d . T Non frt^s eft uitafle. 

T Augiilt. congregcuionem nx fit vt venhtur ad conciiium vanitati*. 

. Et T, " de nobis ftiut . 

CT 

7{e perdxx.Caf.Ei fi modo fimti J efle paceris,nc fi muj p- D 

das.Caf.Nc perdas,ip fiictiro,Cum impiis,qumas hic 0,0 coi 

co.Aug Inarc.ip!-;rpaleanonuidencuralongegr.ina,ficbitacfl!tu^ 

debes.quia. 

Tts. i .afreclio qua^ fconfuma.tte 

S rem domus tuse,et locum habitationis glonar tuas.Nc tper- facile labi folec, ficdtf^g" 

$2*S& *&&**&** 9 T Q.11; immobiliscontraom patoi:ibas. 

to nia fcandala cendens 

te odiunt. a T dilexit 

Augult.qui 

decoreni doinus tu*.' 

ptii3omus tua decoratur. b ICalhod.quiproximumoderunt. c T Camod.qui carnaliter viuunt. 

das cum impiis Dûs animam meam, & cum virisfangumu 

* 1 Auguft. quorum opera funt iaiqua. b T Caniod.Qjjuodeijdatumcft ad accipienda iterni, 

conuettunt ad feculi dona.^ttiman cj quatltum eflc p ielatcm. 

vitam meam Inquorum manibusiniquitatesfunt, de a 

xtera 

: 

a T Augu!t.pecuniat,laudis,tiinorij,iniuita; m fericordix,fed bcatus qiti excutit manumab omni 

munere . b T l"i muneribus.ego diuitiis innocenna;. 

um,quogloriofeha- h eorum repleta eft mifneribus. Egoatitemtininnocetiamea 

ices,uc de gloria,& 

iencia Dei aliquid 

ipiam. 

iBafil &Theod.pro 

xore Symm.adycu, 

bfuic , pro Vitis fan- 

binum, uiros parrici 

1 

K 

_ T Auguft.valeat mihi ad perfeiflionem liberationis prctium tanti fanguini. T Augut non deferat 

rnifericoidia tua in huiuj uitx periculi. b T Auguft.dileftiomeanonreceintamiitia tua. 

,is. Tabernaculum vero.domum nuncupauit, nondum.n. 

a 

pin 

domus conftructa erat. 

b 

1 

tingreiTusfum:redfmeme,&miiereremei pe s meus itetit 

\ 6 

t T Quiamuha: in mundo . b T Atiguft.dileclioniruatadiungodilcftionemproximi, non occultaboeisquos 

uocalli benedirtionem tuam.ut pcrme benedicahs. e Noume. 

intdire-i

yifilmns 

tipfiDauidi 

jj 

609 Gloforcl.&NicolaideLyra. 10 

& G L O 5 S A O R D I N A R I A. 

A a In finem .Aug.Caffio.primo Dauid eleclus a Samuelc vn 

eTus ctt in domo patns. Sccundo in Hebron,& regnauit ibi 

fuper tribum Iuda fcpcem annis. Tandcm Saule iam regni 

detrimencumpaticnce,&: fuis intcrcuncibus, uncTuscftin 

regem tocius populi , 

fed dux excrcmx pro 

una reputantur, poft 

pnmahoftcs habuit, a 

his imperfe&a caden 

tibus vncTione fccure 

rcgnauit. Sicecclcfia b 

poft baptifmum, qua: 

eft prima unctio , h.v 

bethoftes,indifiolu- c 

tione corpons pcunt. 

Aug. Oiimduarpcrfo d 

rie ungebantur,rex'&; 

facerdos, in quibus fi. 

gurat' vnus Chriftus e 

rex,&: faccrdos. Nos 

autcm fumuscorpus f 

Chrifti,&incoChri- * 

fti.Nobisergocftvn- 8 

dTio modo in facramc 

* T Futuri confumraationij. b T Attribuitur 

hc elfc ijuod ei anre perfeftaru nAionem.antcquam 

b 

T Cuilibet fide!i, d f 

hoftes habet. 

Idc.t , agent de 

T Secundo. 

In finem pfilmus t LVuid priufquamliniretur. XXVI. 

a T Habitans ui me. b f Aug.contra tenebrss. f Pod hanc 

uitini. T Seciindmnanimam. c f Contrainfirmiiatem. 

T Aug.Q^Sc notitiam fui dedit,& falutem. 

Ominus t illuminatio mca , & falus 

a Quii nullus poteft contra eum. b f Aug. omncs impetus 

&iiifidiasrcpellit. 

u 

timebo?Dominus 

mca,que 

protector 

a f Aug.cjuem uelquidtrepidabo,qui perfc*]uuntur cauunt.nec 

tollunt mri caines.illis finitii cro fyuitus.hoc e.t.dum 

appro.&c. 

vitx mca?,a quo trepidabo Dum t ap- 

a T Quja iam in fciplo eos fentit. b J Voto mco: 

T Aug.non folum qui uidentut a mici blandi.fed 8c iam iniuuci raamfi.l i . f Et iam. 

q to, quoprxfiguratur 

quid futuri fumus , & 

& ideo dicitur. priufquam linirctur,vnde in facramcnto gc 

mens,&: laborans,vt in re gaudcat. 

Ominus illuminatio e*rc.Caf.Dcprimavnlionc,per 

quam certificatur fccunda,hic loquitur. 

iTheodor.hanc infcriptionem in fexcuplici non 

inueni,verum in aliquibus cxemplaribus. hinc an 

fam 

C O L A V S D E I Y R~A7 

P S A L M V S XXVI. 

[Ow/ivj//.Huicpfal.pramitticurtalistitu.mHc- 

;bra:o Dauid praponicur tamen liteta lamcc, ad 

eft datiuicafus.In translatio 

|defignardum quod 

nc vero Hier.nihil pra?ponitur,fed 

abfolutedici 

tur Dauid,& per hoc apparct autor pfa. f.Dauid De matcria 

aurcm huius pfalmi,&: tcmpore quo facTusfuit.dicit Hiero. 

materlautcm in prologo huius libri quod Dauid fecit httnc plalmum poft 

pfalmi. mortem Saulis antequam ungeretur in regem, &: fecudum 

inuncTus fuit a 

- 

hocnonpoteff intelligidcvncTione, qua 

Samuelcficut habctur i.Reg.itS.quia iLainuncho fuit longcantemortem 

Saulis.PoftmortemueroSaulisbisfuitinj 

nuncTus,primofiipertribunMuda,uthabetur a.Reg.r.Secu 

do fuper terum Ifrachut habetur 2.Reg. 5. De qua tame ilta 

rum duarumunchonum facTus fuerit hic plalmus 

Hier.non 

dicit,videtur tamen quod facTus f uerit hic pro fecunda,quia 

prima fuic particularis,&: fccundum quid,i(Ta autem gencra 

lis,&: fimplicitcr. Dicunt autem Hebra;i,&: cft fatis venlimi 

Ie,quod quando Dcuspromouetaliquemadaliquamdigni 

taten^, datur fibi 

gratia per quam coucnientcr poffic excqui 

illam,&: hocnifipromottts ponatfibi obiccm.-proptcrquod 

&: hunc 

D;und ad illam vndTionem deuote fe prxparauit , 

pfalmum fccit.Et diuiditur in tres partes fecundum tria petitaaDauidnccclTaria,adexcquendumdebicercgixdignitatis 

ofiTciunv.Primujn efl contraaduerfarios conltantia.Sc 

cundum eft circadiuinum culcum , diligcncia quu per ipsu 

reges regnant . Tertium eft in bonis perfeuerantia line qua 

aliafunt inutilia,fecudum petitur lbi. V'ninn a domino.icr 

petij 

tium ibi . Jliiutor mcus efio. circa primu dicit Dauid. Dominus 

illu- 

famnonnulliarripuerunt reiiciendi omnes infcripcioncs 

tanquam non ueras,quomodo aiunt fieri potelt, vc Dauid 

nondum vnctus, qui nec adhuc fpinctuTancti gratiam accc* 

peratpropheticospfal.fcripfcrit.OporccbatiUitcinillos fcirc 

Dauid ter municuin teciiTc Primo in Bcthlcen a vate S i 

nuicle.Itcrumin Hebroatribu 

ludi-polt 

Sjtifis pjrniciem . 

Tertioabommb. n> 

bus pnft mortem 

phihofech. Cuigicur 

Satilem fugies ad Abi 

melech acccffic.delactisa 

Docg Idumaro 

hunccecinir. 

C Dominus protet 

uiumex. Aug.Dacui 

tam uirtutum quai 

&:proteg]'t,fincq 

d 

omnia dona cius 

pcrpropiatfupermeno 

cetes,vt cdat carncs meas.Qui tribulat 

"" 

Jjtunur! 

a fExodio. b f Auz.ineoquodraaladefendebant.ut iam credaut meliora. c T Accept 

7 

tantafiduciafideinceps. 8 d î qUO trepldabO 

mc*inimic.ime^*,ipiif"iiirmatifunt,&ceciclcrut Sicofiftant f Aug.Qoem trepidet 

f Aug.contradicentiura conlpixatio. 

b f Vtadeoitransfusiara. c f Ratio reitituta. 9 CatO Clllll HluUent III 

' 

d 1" Subito,uel in injnenfura erefcat. 10 

COtrUPtionem ^ 

aduerfum mc caftra , no dmebit co c 

r meum . Si exurgat ad- \\ e super menoc. Auj 

13 Vc fe mihi prarferan 

P S A L M V S XXVI. 


1 Dom.il.& c.HutiCpfal.fecit Dauid quando debuitinungi 

rex fuper Ifracl vmuerfum i.Re.5. Moralitcr autcm poteft 

clfeoratio pra-parantis fe ad fufcipicndum vnctionem ponci 

ficalcm,vci regiam dcuotc.in qua tria pctuntur,finc qtiibus 

nullum rcgimcn poteft bcne procedere. f. confiatia contra 

malignosinfultus.diligentiadiuinicultus.ibi.^wtfw/f^/atio 

wjo,eirc.perfcuciatiainbonisacT;ib.ibi..^rfiKfo-wjmey?i),e^f. 

Circaprimum df. f Don.inus iliuminatio mea,&c. non fqr-i 

malitcr,fedeffcCtitic, dandorationilumenaturale, &: ftipcr 

addcndolumengratix. % Et)a!nsmca,&c,obic&iue.S;ihis 

.n.a?rcrnacftbcaricudo,cuius obicctumeft Dcus. j Que 

fimcrjo.cimorefiliali.qui piahr.o iS.dicic.T^mordomini fantTns 

permancns in feculum fccgli,nQn fic q, beati timcat m 

currcrc 

infulcantcs,quod vcrtitDcus in mclius, ut malcdico denc 

non mc.fed carnalia defideria confumant. Vel edanci.dcl 

dtcntur in mortc mca crudelitas inimicorum. Carncs,ani 

mani non poffunt. 

f Infirmatifunt. Aug.Dum Chriftus carnem acccpit nuta 

tesfacT:i,&: poftcx toto fe fidei fubdiderunt. 

F 

Caf. Vel debilifati paulatimad ruinam anima puencru 

JTheo.Ha:c futurorum eranc prcdiCtiones. 

g Cr,&c.contva. hofies. 

.A 5 quo trcpidabotQumdo. n.hoftcs ueniutcontra aliq 

rege debet formidare , nebbcdominuspcrmifericpD 

fuam culpam,ideo fubdicur. 

6 Dum appropiant fuper.i.mihi^Si populo meo nocere uoleu 

7 V1 edant cames,&c.\.cdi faciant a feris,&: auibus. 

i5 

CrtrM>e.i.populi mei interficiedi.Ecquia Dauid cxco 

tritioneaduet farioru ftiorum diuina virtucc lam faCta coi 

fidcbancdc futura,ideodicit. 

9 J^'m.wif.tribulaueruntdc prxtcrito,quia in libropfj 

morumquicompofituseftmecrice,rationc mciri frcqtici 

terponiturtempus vnum proalio.Etquialoquentesexn 

gnoaffccTu frequcntcr mutantmodum loquendi depret> 

rito in futurum, &:econtra. Hicautemlibcrfa^tiseiTp 

modum orationis,feu diuina: a 

laudis,in quibus requintur 

fecTusdeuotionis. 10 Ipfi infirmati. f.Saul,&: SC J 

Doeg, 

bofeth,&: complices eorum. 

1 1 Si confiilant.de futuro. 

1 1 Tôn time.cor we.confidens exdiuino adiutorio,ficut ii 

nuit dc prarterito,ideo fubdit. 

1 } 

Si exurgat. ficut facTum cft poft inunctionem prxdift. 

vthabctur 2.Reg. j.Audieruntergo Philifihiim quod un> 

fent Dauid m rcgcm fuper lfraei,&:afccndciutuniucrfi 

qtuererent Dauid. Etfequitur ibidem. EtconfuluitDau 

dnm dices.5'j afceda ad Tbilislhijm,& fi dabis cns in mauu meu ? 

dhs d-.xit ad 

Dauid:îfcede:qa trades trada tibi Tbilifihit "imanu n 

I 

Fnam | 

currcreculpam.fedquiahabentad deum reucrentia hJM 

4 Do2;n/fj-^rorec7o7-,e^f.corporalis,&:fpiritiialis. 5 v^'J 

trepidaboi'Dumappropiant fuper me noctnies,vt cdant carnes mt\ 

rfc.Tunc.n.dcbcthomo timere ne Dctim orfcndcnt, (ppi 

quod ipfum impugnari permittat. 9 Q*i tnbuUnt ntimi 

iwrr^r.i.darmoncSjqui in malofunt obftinati.Omncs.n. 

mincs ctiam ma)i dum viuunt,funt exchantaccdiliii 

10 7^/rr'n^r2drr'/'f.namacemporcpafiion!s Clinftip* 

ftas corum eft rckricta. f Et ceciderunt.nwm per 

u ros f 

cTos frequentcr leguntur dcuicl;i,a corponbos exptilli- 

11 Si coiifijiant aducrfum me ctflra.i. focietates darmontirr l 

cutdc fpncTisangelisdiciturGcn.52.a.CafcraDc:sf- 

1 

?\[o timibit cormettm quiamunitasiiun. ij Si 

gat aduerfum wr/>w/;'*2,i.acTualis tcptacio dxmpnum.

6n Pfalmus XXVI. 61 

do pertrataui,&r noingratus.Immolaui,&: derrlisjuo.Cata D 

a ) -:.c '. 

egc Auguft. Habeo fpcm victona,' in Domino rearte; 

na\ 

Tjjmuncrationii 

b Vnampetij. Auguff. Hax vnadomus arernaqua fempcr 

maneatur, vbi arcerni dies,cur ibi i vc concempler deleicm 

Dci quod eft vcrum bonum. 

-' JJufil.&Thcodor. 

Vnamgratiam,vide- 

* f*erfuriofeaiii. b 

.1, ficeiiimintelli 

sendumeft, &acce 

" 

picNam 

arcam reduritjtabernaculumadmirabilius 

conftruxir, 

el & pfallctium 

choros c 

ftnftituic . 

d 

bo lucuditace cotcplationis.Ec pf.di.ideff,opus manifrfi ibo. 

d ^v.; 

JMw.Aug.Alialicera,vcconcep)er dcl 'fticionc Do 

mini,& ,prep;ar 

u 

z Omnibus die . Aug. 

vcquandiu viuo, nulla 

aduerfkas me ex- 

a cc eius, l.eo fine,vc dentum appareat mihi 

fpecies defiderabilis , quam videam facie ad facie, & induar 

immorcalitare , etFe- 

a 

fCatln vna quam cogito fipiam fpem.Vnam enim.&c. 

1 Cui Dcus prote ror. d fQtr" TMalimultipiicia, 

uerfum me pralium,in hoc ego fperabo. t Vnam petii 

a dottus 

Templum cius: 

hxc ideo m finc 

prajftat.Quoniam 

abfcon. tV.iumpetif i 

TIpfumDcum. i ISed. b f In l 

prifenti Ecclefia. 

L 

> 

1 i_ jt j j. ; 

mino,hancrequiran!,utinhabitemin domodomini,!om- \ 

a f Vtpratcepta eitisfpiritualiterintelligain. fAug.Fruarcontemplanone ipfius boni:5c vt feeurus 

rruar delid;s,protegct lpfe me tempkim cius:.bi peifectio.hic incoriuptto. 

nibus diebus vitx mea?. Vt videam t voluntatcm domini,& 

. .^ - 

_ j 

, j 

& ldeonotemcreDe- mMln 1,id 

tovnam t mne< - 

ccra, i. ad fimilicudinem Imperacorii 

idencium:ita.In pecra,in firmicace vircucum,vclin Chntto. 

C i,xalcauic.fccundum promocione dc virtutc rn vircuccm , &C 

r uafi excra hoies fecic Ec nunc ance 

cps 

incarnatioms mcn- 

lipm exaltat fuper vitiofosappetitus.vclnuncdum dies ma- 

maloru damna- 

jrii el ; 

,ica illuftrat mentem,vtpra:uideam 

one : 

,p 

his bcneficijs gaudiu fuum fubdit : vndc ltcccttus, 

! oft hec omnia,Circumiui,i.omnia bcneficia memori^ dado 


rdw.Hicconfequcnccr Dauid pccijc 

circa diuinum cul 

jmdiligenciam,diccns. yntm. fcihcec rcm. 

Tetii a do. prz cxceris. 

Hancreq rjw.deprccandodominumpcrfeucranccr pm 

bcctu 

ipfius,quia ad hocquod pctitio fit cxaudibiks a 

Deo^ 

ion folum fit rcquiritur,quod pia,& pro fe,ficut ifta,fcd etia 

quod lic perfeucrans,&: qux iic dicta pctitio dicitur. 

Vt inbabitem in domo domini ommiius d:ebis,&c. id cft,quod 

lomus habicacionis mca: fic propc locum culcus diumi. 

Vt vidcam. ideft,fciam. 

^ 

Voluntatem domini. Quia ibidabancur diuina rcfponfa. 

r>;y/ifwrcVH.e.Kf.adadoranduibidc frequeccr,!^ ofTcrc- 

vc di- 

lu.Ec dicic ceplu,q.a habuic ,ppoficu xdificand i lpfum, 

tu eft pfal. pr^cedcci. Ec vna caufa huius propohci fubd uur. 

Qvoniam abfcon.me. i.in fui culcus loco,f.qn fugics Saulcm 

?fum mccrficere volencc,vcnic in Nobc ad Achimelcch fa- 

crdoccm,cV: ibi acccpic pancm,iSt: gladium,vc df i .Reg. \6. 

MOR ALITER. 

1 ln boc ego fj>erabo.{.quod vincam ciim Det adiutorio. 

- 

^..TOfeif,crc.Hicpon!turfccundum,f.diligent'adiuini 

'ultus.cum dickux-.Vnampetii a domino,& c. Id cft,vnam rem 

ix cxtcris a domino pcti j dc prxtento. 

Hanc 

rccjuiram. &i fit qux, llla fubditur. 

Vt inbabitem in dtmo dotnini omnibus diebus vi. f. qux eft CCkfiaadDcicukumexcrcendum 

cum diligentia. 

Vt videam vo. ld cft, cognofcam non folum fpcculatiuc , 

edetiampraaiice.idco fubditur. 

Ei pifitcm . Ad orandum dcuotc , & ad offcrcndum factamcncum 

9 

Jn 

omnes voluntaccs eius implerem. 

Hicr.vcl circumfpcxiîacreaca, velcxcmpla fandorum. 

Aug. circumiui, animo omnia creata, & dicunt Deus mc 

feci t:& in his tanta laus inuenitur Dei,que erbis non potefi 

dici.Velcofiderauifidemorbisterrarum.inquacaputexaltatum 

eft fuper inimicos,quod cfthonorccclefixineocxal 

tatcdn ipfo tabernaculo cius lmmolam ho.vo.Pcr ha:c cm- 

nia certus petij,& petam ; &c tu exaudcdc vnaillaquato plus 

accepit,tanco ardcncius appetic. 

g ln pctraixaltauit,&c. 4 Theod.hictpsmutatucft.hoc 

aut,& Aquila docuit:nam pro exaltauit,exaltabitur, pofuit. 

* Balil. Vocifcratio^T^jvpc^vox e fl hoftilis ab illis emif- 

fa,qiu cicteris funtardentiores . Eiufmodi verocft hymnodia 

Eft cn|pi vox lEtantium,ac Deum laudantium. 

h Exaudi Dominevocemrheam,&c. Caf. Quislabor, quisgcm.tus. 

Oratio ante fecundam vndtionem , vt pofiic haberi, 

quam &c fibi propheciar fpiricu promiccic 

@ * Theod. 

9 In die ma.ln Hebrô hr:In die peffima,co illa 

q, dic ibi crat 

Doeg Idumarus:q. retulit Sauli hoc faftu,cx quo fccutac 

occiliofacerdotu.i.Reg.22. io ln pe.cxat.mt. i.mlocotic 

vocato,qii Saul,&: viriciuscingcbant Dauid,6

A 

f Praptcr te 

cormcuin di- 

xit rxqOMlH 

ofaîcime.T, 

vel mca , iub. 

do.iuuui.i. 

tdcclinarefjcias 

in ira fer- 

lui n) ttuim,vCl 

ncpc- ira,aut 

iratu ho.iv h 

bi lpi;iura:ufi 

a 

fooljegit 

6\$ 

Glof.orcL&Nicolai dcLyra. 

i Thcod. M cnte cnm verbis confenrienre. 

a T/ii #*. C.uiiod.Cor.racio a tc edocfa tibi confabulatur 

de vna.non aliud quam doces pcrtratcec. 

b X f auer! ' ,s ' Al, S- Alius pctir hic bona tpalia a Dco,& dc 

dacisgaudec.hicno 

niti vna\ Alius habcs nmctiratu nctol- 

6: 4 

pcr Snmuclemelc&us, 

,: Thcod. euim 

Fug:ens 

Saulcm longc a gcnicoribtjs dc 

gcrccoactus cr.ir. 

c Quon-ampi'cr,&cêc'\t fepartullum Dco,ipMim 

patrcm: qa iubct,vocat,cond:dit, & reg;c . Macre, 

latea, iilc r.on pucac 

ira niil liauctft Vlll- * TCummeritomifericriidiatualit. b fDevna. flnea. fAiig.nender.onon efHtni:,4cfjti:t.-.s. 

' 

' 

' 

. ... c tAug.Nimiiieo!icnuuihominibus,ledincoidevbifo!tisau.isdixi. TQuia. 

tlim. Ctiam ll qilld in d ICaf.DeliderumquodPeoloinutiir. c tNonaUud cxtra te. 

3 

covindicct, mldau- a 

re rc rnei,&exaudi mc t Tibidixic cor meum, texquiliuit 

te 

[ 

IUUS . > b 

pOCCraCdiCCrC ÂuElttrfentan.MiuJni.êlruVlirtudotjuafiunnotabilistunntjuê.lvni. 1"Q_i.i huic 

- 

r "Ke drclinrs Aii" 

1114UU ennitabo. c TCaf.tu autem ne au-.-itas in fuuuo, quia non e* in 

,, v. w 

/ ..' e niaiui mca obtinete quod peto.- fvbi inueniam.qu oii quaro. Tlnfuturo. 

' 

Noiniradcclinat,qiia b ac je s rneaifaciem tuam domine requiram. Ne c 

aucrtas t fa- s 

UO a pCCCatlS iaCICm 

^ i|fWttt.nuca' intenin. TAug.neteqiiercn$inaIiumincurr:>m. TNmilahudvo 

ailCrciC: VCl , ncdccll- timeo. b TSed TCafquiaquando"ir,ucni;imte,niliadiuues? 1Quja ouamuis cgo 

ncs.vcmclabi iinas 

in ira,id eft, qu6d pui,bec,m,ininv,apori,u,nonfumc.o. 

. i 

h 

c ni'S 

ciem tua a mc, ne t dechncs m lra a ieruo tuo . Aaiutor meus 1 

- 

fcd VCnoitra in- * fft** n0 - n.mintermittas Tlceptuuii . b TAug.ncque contcmnas quod mortalis itct- 6 

TEt in hoc . 

nuin audeo qu.ticrciquia lu Dcus fanas plagam pcccati. 

tirmiras cautior fiar. 

y Theod. Hoc au 

cem 1* 

vraanifKX"" /** 

Ncproijeiasme, d;xc 

realijincerpreces Ab 

exccrno aurem-infti- 

tuco Scpcuaginca.hoc 

enim . im^x"'** Iniuria 

quxdam erac apud 

anciquosaquadam fa 

bulaft&i. 

6j Pfaimus XXVII. 6l6 

TEtiamfi mdumefthocamanti. t> fQ.ii non fallit. c fAug.tolera 

renum .i.i;iter,5c v tionem cord.iortiter. 

rftionera 

?a r.vfe^.Caf.Vtego 

feS^SlS * a 

Expec1:a do b 

minumtviriliter a 

ge, &conforteturcortuum, 

"1 * * _ f a TAug. non neiatum :)UtC*Q ,,r"t nndiini ."irrinls.nan il^fD.Tarinne /._>_____- _ niiia _-?i(0-i_tT_ _--ft _li_ 

OlCS,eXFf-^:& VCCOnle ftincdominum. fWe2 

quans,non reraiflea- & f fu a 

TAug. 

ftj lle dommum . 

non negatum pute* quod nondum acctpis.non defp.iatione deticias , quia di-tum elt fuftinc 

dominum. f _ erfeueramer.non tr:duo. 

gas, 

N~I c o l a v s d e l y k a. 

I Expecta. P- virtutemfpei beatitudinem ab ipfo expcclando . 

1 Virihter. de bono in mcltws proficiendo. 

2 Et conforcecur . virMediuina gratix r.ux Uabilit cor propter 

quod dichurHcbr. i}.b.Optimum eilgratia Uabilirc cor. 

i. Et fuftine. paticmcr fcrendo eius difciplinafiagellum. cjuia ipfe 

M O R A L I T E 

Expeita. per nrmam fpem. Ec 

11. 

vubierat, 


2 Vin- 

In pfal.26. Dnsilluminatiomea: vbi df in poftilla: exquifiuit 

tefacies mea.ln his verbiscu dicitpfal. Exquifiuittefaciesmea, 

vifioncm facialem di- 

faciem tua df.e requira:\i proprie petere 

uinam,in qua vlcima beatituJo confiftic. De llla enim dicic 

Apoftolus i.Cor.ij.d. Tuncautfacieadfacie: quod noranter 

innuicur in pra:mi(fis vcrbis. Sed talis 

quia 

vifio facialis non 

habecurdecommunilcgein ftacuvia_.idcirco per verbum 

futuri temporis fubiunxic- Faciem tua dne requiram, ld eft.pereucran 

ter inftabo,vt inueniam:__ fic in pra.di_lis verbis ma 

îs videcur petere Pfalmtfta gratiam cofummatam, qu$ eft 

n gloria, quam gratiam a_nigmaticam qua. pertincc ad via : 

um tamen fubdic: Ve auertas facitm tuam a me, poteft mtclli- 

eam dcucnicur ad fa- 

;i de graria, prcut in pofiilla, quia per 

lalem vifioncm,quam principalicer pcciuic. 


In eod.pfal.2 6.vbtdfin poftilla:_jjofl/^..r meiw,\,Ada. 

.um Pfal.d\c\t:Tatermeus,&matermeadereliqueiuntme,ud li- 

ra pot intelligi proprie de Dauid,qui cii ellec 11linimus fra- 

uin,eontcn.pcus fuicapaccntibusivndcjiclcbaccu prefen 

lire Samueli ad vnclionc, quaficontcptiueeu rehnquetes: a 

fio tn per Samuelc fuic affumpcus,vt pacec 1 . 

Ileg. 1 6 .hminum,vthabetur z.s\eg.i 

libcran 

* 

pafiione pccij .,fcilicec 

inclanficando,procectioncn. 

,

A 

t fcpulchium 

-neperchs 

yhc eis quod 

ipii alii* feca- 

run:, & rtaciir 

Hueriint 

-f dcilinet illo\,&. 

noniii 

c-ît eo 

f Fortitudo 

irie.i, Scfcutfi. 

jnetim 

Et exalnnit 

J- 

formeiim , & 

caa tico nico 

confitebor , & 

ccxUwboillu 

jhereditatem 

tuam + pafce 

C 

6\y 

fccundum,m >rcm Iu 

d.roru, quibus prxceptuwicffivc 

vbicunq; 

clfcnt ad lii.T.n partc 

or.ircr,vUi Ic.uUlem 

cffc fcirccrCjuod &C le- 

iiis lcgcm iruplcnsfc 

tit.Vclad ccelum vti 

dcauxiliu fpcramus. 

5 Baiil. & Theod. 

Nonduin ccmplo xdi 

ftcaco , templfi tabcrn 

irt 

tcujumiiominac, 

quo mcncc non cor? 

porc brecabatur.. Vt 

D.iniel in Babylonc , 

icndtras vcrfus Hie- 

ruf.ilem aperie.ns. 

b /yz ///*. C.iffi.Pra> 

diccrccft, nonopcaeundumquod 

in 

rcnderunc, non fecuu 

aum quod inde peri 

uenit, veloptac iuffi- 

fiain Dci in hoc feruui. 

5 JJaGl. & Theodo. 

Non ad imprecacionem 

fpectat , qux di- 

cta func, lcd ad luftam 

fchcenciam, 

c Qôniam non , &c. 

Cafljo. Ec li deeffcnc 

ppcra , hoc fufficerct 

damnationi, quod no 

inccjlexerunc pcr lcge 

& prophecas qu inuifibiliccr 

Dcus operatur 

per me, nec ccia 

vilibiha. 

d Defiru. Auguff.Vt 

nihil mihi noccac,nec. 

Glof.ord.& Nicolai de Ly ra. 

a TAug.inmifeiiainhuiiisvit.v.velininfernum. b TNc f Ieas.fcd. c TDelibciationeainaUi. 

labor deicendetibus in ! lacu. hxaudi domuie voce t oratio- 

a 

1Caf.& lecundum t 1 

nequîtiam 

adinuen- 7 

a Êtfi aliis piofit qu >d fccciunt.tamen fecundum opera daeis. fAug in ouibus (tudio(i,.)uia cepeiwnsCtacinXcrunt 

Iinguis.Sc ft nan manibus:in.ti:i:1u,cc ft non aciu.hoc ideo dicit.nc le per alios cxcufcnt 

qux intei opeia e.u uin fuut p .ifima. 

tionu ipforum-Sccundu opera* manuu eorutribue illis,red- 8 

a fAug.licut fallaciaia pio vc.itate reddcbaiit,fa'ilacia coium eos ftllat. b fCaf.quia mala pio bonis. 

c f Aag.hicretnbuiio: t quem malcuoloanimohominemtcnttuciunt.non 

coj ulceient Deuin.q 10 coniilio patci t.icanmuin mifent, . 

h 

c 

de" tretribu tione eoru ipfis.Quonia non intellexcrunt 9 

opera 

x fNec ipfis vifibilibus operibus tnoti funt qua: porteifU funt vfûc ad oculos eotum pcr qua: ad inuiiibilia 

daocrunt. b fN on vt in melius xdihccs,v.'I,exczcabis,non ad hoiain.vudc: Mjfi te vt eucilas: 

difsipes.Sc de.tiuas.d fperdcs.ic xiiAc:i,ix. phntes. 

d dtii>8cinoperamanuumeius'deitruesi!los,&n5ardificabis 10 

a ,fNon ex diffidcntia oto.quia audiUit.vnd::Bcnedid\as fit. 

c eos.Benedi6tiisdominus,qmexauditvocem deprecationis \\ 

a f Ita. b TTanta pat:encis mei. c fIn immottalitate rcfutgentis. 

c 

mea?.Dns tadiu tor meus,& prote 

cl:or mcus,& in ipfo fpera- n 

a fSic Refan^xt. f immunitate peccati. fQoacin Adam dedotu.t,vel, renoiuit inreluireftio- '+ 

ne qux prius immuiutate peccati fl.tiuit in conceptio.ie. b fNon timoiis necefsitate. 

uit cor meu,& adiutus su. tt refloruit caro mea,& ex vo b 

luta 

\\ 

fNon timote fub lege.fed liber cum lege. 

a f Vnde am m-tuinoitisconfurapto. fCjnntebuntui mei jin 

quibus ego. b f Ai-. m pugna con:ia dtabolum. fNon le foitem putct plcbs.vt fuam iu.tit am con- 

fiituat. c 1 Pofi pugnam,faluos faJlos pci CnitHnin in immoitalititc proteget. 

f tcmeaconfite'borei.Drisfbrtitudo plebisfua^&f^pteclort l8 

f ,'J e.'i illis quos Clui.Uis ad falutem elegit.piotegit hic iu lufta ne !id.in;ui a diabolo. a fA ma!is feculi. 

fQuodegotainiciufcitatu inteipello. b fQuiucincus ed . fQuia omnia m;a tua funt. 

fAiyc virtutibus, vej nmnero, 

S faluationu Chrifti fui efl: . Saluu fac populu tuu*dfie, & bene- 

h dic i 

a fIn hac tempoiali vita. b ^ In aiermnn hinc tolle eos . fActcmain v.ram. 

hereditati tu^:&trege eoi,c3c extolle illo^vfij;' i rsternu. 

poft Ecelefiaj tuc^jvel mcx. 

C Bene. 


1 Exandi dnmine. Id cft,nc dificras longe me exaudire. 

I Ltim exto!lo,&c. q,a vcrfa facie orabat ad Iocu vbi erat tabernaculu 

in quo loco p fpiritu fciebac,fundadu ee templu. 

3 Têfimuttradas', Quifunt digni morte ccmporali. 

4 ht cw.per.d.icionc gchenn^.Ec qui func illi oftedic,dices. 

5 Quiloquntur. i.mecu,&decalibuscratAchitophcl,cj.fuc 

ratcouiihaiius Dauid,& fimiliccr Abfalon,q. 

in vcrbis,&: figtiis 

flngcbac fc diligere Dauid,vcpacrefuu, cVch machina- 

batcocra Dauidin malu , g.a Abfalondccofilio Achicopbel 

cofpir.iuicconcrapatrc,vthf i.Rcg 15. 6 DjWis.cosSm 

demcrita puniedo,quod dixic Dauid non zclo vindicl:ar,fed 

iuflicia:. 7 Et ficundum . fccundunequicia abeis ftudiofc 

inueiua, q_a decofilio Achitophcl fub fpccie deuocionis iuit 

Abfalou ad locu cofpiracioms ficttdeCpcra pacrc. 

z.Rc. 1 c.a. 

8 Sccuudum opa-j. Rcpccitiocciufdead maiorecxplilone. 

p Quoniam. Ideft.operaadominoprxccpra, qu.xiunc fanda,& 

bona: calia non incellexcrunc praicice.quamuis Achi- 

tophcl qui crac valde fapiens,incellexcric fpcculaciuc. 

10 Etinopera. Quia Abfalom fine hlio morcuus,& inccrfc- 

(frus cft,vc haberur 2.Rcg.i8. & Achicophcl fufpcndiointerijci.Rc-g.17.Et 

vcrumquecontigiciudiciodiuino. 

II we(/;5i.Hicc6fcqucncerdciaibicurpccitionis Dauid 

exau- 

MORALITER. 

I Sxaudi -ocem,&c.Dtim cxcollo manus mcas ad ccmplum 

fantlum cuum,idcft,ad ctrltim. dcquo dicicur Pfal.iS.b. h\ 

tcn.ploeius omncs diccnr gloriarrT. 

3 J

B 

6ip 

jrowonet, &' puft rcnunerabir. 

Vndcmo 

etfideles, vcfeoffetah 

conlumma- 

Thecd. Infcxcu- 

::tuium huncno 

iueni,ex quo nonul- 


Datnd hunc 

a fCif.Vofiplosinfide, & operibus. b fNon ir.e , vel perditionis. 

c 

Aug.vofiplbs quos per euangcliuin App!taligenru.*i'iiii:,diicesgregurn. 

Fferte Domino t filij Dei , afferte' domino fi- 

a TAug.noncortuptoserroribus, b "TAug.per opei 

a ve"tra bnna 

gloriiicetur Deus, & honoretur. c 1"Quod patri a-ouaiis. 

lios arietum . Afrertedominogkmam, & 

a fImperium in rebus. Êiiam. b Âuggloiiofeperoibem innoteltat. 

t honorem, afFerte domino gloriam no- 

a lAug.in dilatato corde.&t fanftificato.cuia ex chariute eft 

putant 

fua radicc manens,no 

omnis fanctitas. 1Alias:in aula fanfta. 

ium edidifle c u 

facit vciles fruitus, fic 

mnu . tamteducerct icd uus , atiorate Dominum in t atrio fan&o eius . 

fllpClbia qUvt ibi Dco fcruirctur deuocc i .Paral. 1 6. &: hoc vfqucquo 

'niurrmarccurccmpluma Saiomone. 

^lyihcc vcro poccit c xponi dc Ecclcfia maccriali , in qua 

'icrtur agnus qui tollit pcccata mundi,&: ad hoc pnmo potur 

muitatiu cun > dicitur. 

^fferte dtmine. ld cft, vos Ecclcfia:miniftri. 

4 Uffatc 

croitus:itafrangct,&:humihabic,vt&:qii-Elibecaduc-fanon 

refu 

giancpatnquodeftda 

bis fpiritum forticudi- 

ms, ciincfortesinhis 

I filij arietfi , 

vel o filii for- 

riu, aut o fbr- 

quajfpiriciifciencieco te"i 

gnofcunc.Ccdrusû^ - /Viferte Doeftakiftimaarbor,niii 

mi)0 filwsa- 

netum - 

fuccifainuciliseft, in 

minuecergo,vtvitulumL'bani,ideft,humiliabit,vcimmo- aammaieita- 

lccurpfoCtiriftodilcibisChri 

tus , vnicornium, ideft,Iu- temDommi. 

dxorum , quiin vnalegefuperbiunt,filiusfupcrbiamcomminuct, 

vel quid mirum fi ilh comminucntur.dilccius enim 

comminuecurfccundum quod Iuda:orumfilius. 

Aliter,cum Dcusiit,non videturpoffecomminui.lntcr- g 

cidetis flammam ignis.Ignis eft fomespeccati:flammaqu2 

inde exijc, confcnfus eft aitus, & confuecudo : fcd dominus 

incerrumpicdaco fp.ricuconfihj. Hocfornbusc6uenic,neii 

otiofi,erumpac flamma ab ignc Dcfercum gences. Dc-fertu 

Cadcs.id eft,qui a fando legis 

func dcferti. Cadcs cnimintcrprccacur 

fanctum legis . Iudxi qui non habcnc fancTum 

k'r is,!d eft, fpiricualcm 

lnccllectum hos dominusconcucic. 

Hicr.Vt agricola ftenlcm cerram,vc fruitificcci.dac mtel 

lcttum, vc fcripcuras enam fecundum anagogen percipianc 

quod fit m mentc bcne pacataconliho, per intelledtum auc 

fcnpcuraru prouehic, &: tacicceruos qui confccndac moncc 

fapicncix dc diuina eifcncia. Ec hoc non ioiu gentibus,fed 5c 

Iudeis in vlcimo reuclabic.ca f.qu dedeitatc func condcnfa. 

Ecce quomodo a timore vfq; ad fapientia afcendit, cum 

oibus enim cimor caflus, f. atfociatur . Oisqm m templo iic 

confummato efl,d:cet gloni. ^ni crgo non dicic glona,no 

inremplo eft. Quaiedateglona,idcoecquiahoctemnluiii 

dris facic habicateincra flueccs,&: fubmetfos, vcarcam incer 

fluctus. vel lllos fanctos q.funt tcmplu.h ibicarc facic illi'fos, 

&: m illo ccmplo fcdcbic potcs,&: regnas vfquequo ctcrnicas 

vcmac,&: dabic vircuce,&r eandem benediccc in pacc c-crna. 

* Theod. Vox hc:c e c?lo allata apud Iordane. Hic ctt hlius 

meus dileaus,inquomihibcnec6placuic.PorroTonicruri p 

voce ipfam appellac , cancj cocum orbcm cerrarum per lana 

Euanêiia * penecriccm 

@ colle- 

. iimilicerfiliosTonitrui Apoftoloru 

3 ArTertedomino. Hocdiciturpropteriugefacrificium,inquo 

offcrebantur quotidie duo agni immaculati, vnusin mane, & alius in 

vefpere: c;r per hoc iwelliguntur alia oblationes y& facrificiaqua oj} ercbantur 

medio tempore:quia aniefacnficium matutinum non poterat 

ficri ahqua oblatiojeujacrificium. Simititer necposl iugefacrificium 

vefpertinum. \ ..... 

4 Arferce domino.owi

6u Glof.ord.& Nicolai de Ly ra. 6ll 

J$ collc-ium nominauit, ob admirabilcm diuinamquc Theo- 

^ foS/ Sm mem.mtaquarum multarum. Noncn.m Ior- 

A 

Ss folus i!lamgrafamacccp.t . vcrum in omm fontc & 

nun bapcifnntis myflerium pcrficitur 

nc aquauim n.ituu.m ianchm. efticiencc. 

,. n C5ueratur:vndcema- 

qu? Apoftolosrobore,Scpocentia implcuir, atque vilcs ma- 

reddidit, . . 

gniftcos 

b liia/.Libanus lnterpretatur 

candidatio.Ccdn Libam.i. 

alcihoicsmccrrcnis clati , quos Dcus confnngcdo commi- 


nuec, 

1 V ox domim. Hic confcquenter Dauid declarat,q, Deo fit 

obedicndu propte,& hoc p multa exepla virtutis diuine,cui 

de traiitu maris ru- 

nullus pot relifterc . Primu cft cxemplu 

bri,cum df:Vox Aa. q.a 

iicut dilu fitit Exo.14.de nube intermcdia 

inter caftra Ifrael,& Aegyptioru diuino luffu ^pccffcrunttonitrua,&: 

fulgura fubucrtetia rotas curruu Acgypciorum,& 

aquz reucrnc func fuper Aegypcios, 

ideo fubdicur. 

i Dominus [npcr aqiv multas. Secundumcxemplumeftin 

dacione legis,qua? fada eft m terroribus diuinz vircucis, $m 

quoddf Exod.i9.c. Iam aduencracdies cercius, &C manc inclaruerac,c>: 

eccc cceperunc audin conicrua,&: micare fulgura.i: 

nubctdcnliffimaoperuic moncem,clangorq;buccinc 

vchemencius perftrepebac, &C quancum ad hoc dicicur. 

3 yoxdomini. poftca locucus cft dns di. Ego fum dns Dcus 

tuus qui cduxi cc dc cerra Aegypci. Ec confequenccr ponuntur 

deccm dccalogi pra^cepca: & quancum ad hoc d.citur. 

4 yox ^/ni.Loqucbacur enim ficuc rex magnificus impo 

ncs pccpta.Er qa nlij 

Ifrael fuerut valde perterriti,fecudum 

quoddf ibi : Et j>erterriti,ac panore concuJJifteterut proculdicentes. 

Moyff.Loquere fu nohi s, & audicmus,, non loquatHrnobis domi- 

pus,neforte moriamur: ckquantum ad hoc dicitur, 

5 ifoxdomini. Id cft,maiorcs illius populi,qui confra&i timorc 

fic loquebancur Moyli. 

6 tt confringtt dominus. Hoc addicur ad denocandum ma- 

principum illuis populi,qui eranccapica cribuu. 

fnicudincm 

n monce cnim Libani crcfcunc maioi es cedri , quam alibi. 

7 Et camminuet. i. ficuc yiculu pafcencc* IQ Libano,q. 

1 

MORALITER. 

ex modico 

rx dcmhii.Tunc cnim fupcr Chriftum facla cft vox Dci 

pacris:Hic cft filius mcus dilc.&t.Matc. j.d. 

z Domin.fuper. Quia omnibus aquis tune daca cft vircus rc- 

gcncratiua 

in lnuocationc fanCtc tnniratis. 

5 Vox domini.Hic ponitur fccundum bcncficium.quod cft 

fidciO.choliccdiuulgatio pcr virtutem datam Apoftolis, 

alijsqucdifcipulis, Mar.vlti. d. //// autemprofecl i prn^cauerunt Trbique doniino J 

cooperante T , firmonem tonfirmante fcquemibus figni>. 

quod notatur cum Jicitur. 

4 

Voxdomini. nam Dei ipintus pr.xdicatoribusloqiicbatur 

Ma.iq.c. 7v(or e>.itn vosefiisqui loquimini, fed Jpiritus patrii vciiri 

q::i toquitSrtn 

vob : 

s. 

Vtxdmni. H;c ponitur rcrtiuni bcncficium quod cft fu- 

bicciioprincipum fidci Chrifiian.c, inaximetcmporcCon- 

ftanrini.quod notatur,cum Jieitui ", 

j 

Vox domini.i eralcitudincm ccd.oru fignificitiir magni- 

vcia liumilita- 

tudo pnnupu tmcnoifi , qme iiut iracta ppr 

ccm, 

nataquaviua. 

* Thcod.Cum Apoftoloru chorus ignitam Spincuffana 

no comburcbatur.In iuni 

Kratia accepiflet,illuftrabatur,fed 

ra vita gcmina vis ignis b.far.5 d.u.fa, hec virtutis 

qde 

athk 

tas illulrat,hec vero peccati ftudiofos cobur T 

|cAq 

la,& Sym 

dico fonitu,& fragore cerrefc& tremic: fic ifti fucruc mirabi 

licer cernci,vc pdidu eft,& quafi commuti m mctc.-qa cofadcratcs 

diuina maieftatem,& fua frag.litatereputaucrut fc 

quafi mhil,& ficutres c6minuta:qatn Moyfes npiuitin ali- 

quo territus dixit ad populu:Nolite cimere,&:c.Et fobdicur: 

Moyfes autem acceffxt ad caliginem in qua erat dominus. 10 lubdit 

8 Et dileaus.icihcct Movfes,quifuic Deo dilectus,&. hom: 

nibus ,vc habecur Ecclef.4J. 

.9 Quemadmoium. i. fcairus,& impterritus,ficut vmcornis 

In traslatione aut Hie.iuxta Hcbrcu fichf:f difptrgct earfu 

fi vitulum Libani,& Sirion quafi filius rhinocerontis. Et cadcm d 

foia, qa multu tcrriti difpergunc' , vnde de fili js Ifrael dr vb 

fupra,Percerrici,ac pauore cocuffi ftecerut ^pcul. Et Sinon,i 

filius,p que intelligitur Mofes a Deo pdikaus. Sicut filiiis 

quaiihlius rhinoccrontis,i.ita impauidus,ficutrhinoceros 

ouod ide figmficat quod vnicornis . Tertiu cxemplu cftdt 

vinditla dfii fab in deferco de Core,& complicibus eius.v: 

hf Num. i

6i$ Pfalmus XXVIII. 

^24 

machllS < kgtmt p.irtll* ftftliamk. 

nri.eu.is, 

-Jtufqf 

b 

Âug.cuifuperan.,&r.pe..unrv-i-enor.ii.guas. c fA.iig opacitates rrm pft fn .11. .,'ri.m vr 

ric c, fW"f.Ttim r ''"sliroruin.&vmbiacuUuiy.taioruin.vbilibenpafcantur. f Alias ly uas. 111UII.UUUIIU11I,VI 

gcnu s b^dcfmucs Vox d mi t prepa rantis cenks, & reifclabic condcnfa,* . Snm SSS^ggl? 

TAug.inrc.l.i,. 

, rrr n ,1. .r.llf>n . o aii . 

vm.f_juil-.u_ profuodonolaudat Deum. * ta.Um COll 1 

afHqtusfrcuU 

ICriant', 

" 

c?vcfa- ,* intcmploeiustomncsdicentgloriam.Dominusldiluurui-n 3 vm.f_juil-ju.profuodonolaudatDeu.il. a * rarUtn CO-.U1 -Criant 

fHuius ftcttU- 

, 

*? vtj\poi.oliqm. 

tufuocrncutiet, 

ncsdicentcrlonam.Dominustdiluuruml ^ ;.t 

fSanc.os in ecclelia (1 quf in a-__.c_mfti.u_os. 

b fDeinde.. TSt.per eam .. c Reirnans in eis in 

,. ri.... ._ ____.___.11__. ti.i. _.__ __,.__.-.. _- 

a-te.num. 

Aponoliomn5 

a.caconrt.tutos. I? f Deinde.. fSupere*, c Regnans in i e,s ? pMofopl.!..... llllCCra 

1 ' ^ Au 

'1 g- contI 

^'j-r' 

' 

l J ro

A a 

Drdic.tio do 

1 

6i$ 

Glof.ord&NicolaidcLyra. 

P S AL M V S XXIX. 

Yaltjb>teDomi>i.",quontamffcepiJtt. 

* Theodor.Ncc Bcacus Dauid ccmplum conflrtuit, 

ncc pfalmi vcrba ei, qui contti ux.c tcm- 

dichism 

plum.t nucniunt.Ettautcinpfalnuis 

E/cchiaquivictisAffynjs, 

&: morboma- 

cclebricace Dc- 

gnamc 

dicatiom flmilcniin- a 

flituit , &i in Naturam 

humanam,ctuu$figu*" 

mmgcfrjr,qiuBdiuina 

bcmgnicacc rcnouata 

cftS rciULredtionem b 

recepic. 

Hoc modo dicitur 

cxucrfonafundamcn 

ti ûoddcdicatu ctt, 

pottdiccturcxpcrfona 

dbmus vniucrw, 

cum m rommunircfurrcctionc 

kitnc dc- c 

adtC,5i na 

idte &fana , 

616 

nobis.Quinoniniquus,iungiturDco.Eciainhoctn:quod 1 

homo nobis prxclt, vc c.iput, in quo func ocsfenlus pi;x c*. 

ccns mcmbns.S iucundaci luncinimu:; 1- rajccflc 

ipcihuc 

&. fup fuos iucudancur m paffionibus.fcd no in de iicui. 

Thcod.hoctzcchi^conucnic,hunvinenacur.r:w 

neq, 

TAi.Iiitu, m tjuqcpnti- 

iccur Dci ,Si propriam fi.igjlicacear). 

raliCCr .. 

oponi Jv quolibc: Qdcli, qui reiwucDeijVel 

cyuiccuraprobabili,cbgnofcitai:quod 

Li.uiie 

ce . Ec fecundnm hoc ifle pfalmus diuidicur in duas p.irccs r 

quia pnmo Dauiddiuinam confitecur bcnignicaccm.vcloiii 

nicaccm.Secundo propriam fragilicacem.ibi: Ego aute 

Circa primum Dauid pnmo D-i bonitatem conficc-cur.M 

cundo alios ad ldem horcatur, ibi: Tfdiite dommv. Circa ph 

mumdicicfic. _ 

z .w/M/>ore.noniencuumpublicccollaudando. 

i Quomam fujcepijii , In cua gratia , pott tanta fl.igicia 

perpetraca, fciliccc in adukeno Bechfabex , &: homicicj 

\j r 1 ^t* 

4 xec dekBafli. fcilicec Achicophel,& Abfalon,qui indui 

bancpopulum ad me perfcquendum,alicgancescontra i 

prxdittumfiagicium,camcn 

' 

a i 

finaliccr non iuctuncdclccca 

quia Achicophcl fc fufpcudic }& Abfalom m bciio ir.tcnjt,d 

magnapars populifcquentis lpfum. 

< Do>riineDeu).corde,Score. 

6 dtfanafii.a prxdicti peccati vulnere. 

7 Domineeduxiili, &c. Qina cram d 

propterdidta flagitia 

cu faluaiii mc cua mifeiicoi dia. 

gnus gchcnna#(ed 

domtno . 

ic confcquenccr alios horcatur . 

8 H Tfallite 

dandum Deiim de nufencordialibifa-ta.di. vfuiiiu d,miat 

id ett,vos faccrdotes diuino cultui fancti icati. 

dcputati.Sc 

9 htio^fitemiaiy&c. contefiioneiaudis,ad quoru.n confci 

fioncm cuni dicerenc. - 

Memeuto domine D >ud. apci tx hietiin 

porcx templi,vc dictum cft cv iic unuiibu 

Pfal.prxcedenci: 

apparuic peccacun Dauida Dco dimifRim. 

10 OnoHtamira .1.. rcocrafiens.vudein Hcbrxo,& in tcanl 

lacioi^c Hiero.iuxca Hcbreumcum habccur: iôaum jd*u\ 

mcntumirae.us , &v'ua tn voluntatr etm : qu anon vulc Deu 

morccm peccajons, fcd vc conucrcacur,&: vniac, Ezech,il 

utdtuum,l*o 2.c. 

gîa cins mifericordijfuperexatfat 

graue peccacum a Deo libi remiiTum: & fic primo coficcti 

diumabonicatcm d\.E.\altaiso tedo.Jc laudadu corde,& | 

j jQâniamfnfcepiJh. U\ film adupciuu pcrgrac.i iuflituan 

4 Ts{c deleclajii :nim;cos,&c. ld cit, dxmones qui lxtantt 

de pcccacorum perdiobnc. 

Domine Dc*meiu, ad 

Tanquam medicuni animx mcaf. 

5 

6 Et fanefiin.e. apeccati vuinete. 

7 Domhe ed-xiftt. I.\bcrando eam ab oblig.itionc ad getlC 

nam: & fic quoniam i.bcratus non folum dcbec Dciui) 1^ L 

darcfcd cciam ^d hoc alios muifarcidco fubditur, 

8 

Tjfjllitedomit i. Iu y 

eft,ab cc f.mctiiicaci. 

ht cuHjhc.ii ni. conlcilionc laudis. 

y McmorUfanZli. opciv. eius f.inctadctiote.mcmor.indo 

so l>u:ii.iui ira. ld cif.punaio.

2 7 Pfalmus XXIX. 6$ 

A Mvfpe 1*- Aurt.Qfjiairain ind'.eius,id vefperii d-mo. 

rsratie pofltcpus 

. lcgc&iub lcge. 

W\ Hicro. Ad vefperu 

Lpemo. fie. quia paflb, 

pulto dorrino, 

^Kfioli & mubcres 

^Betu & gemitu mo 

^Kntur 

. Et ad matu 

|tjnumlctit]a,qu!ama 

l ne venienccs ad fcpu 1 

cbrum.gloriamrcfur 

centiAj' >r.aH$ morkris. Sed o dne,in voliicare toa pfl rifti o V) 

cori meo vj:c.itc,qted,noex me bouus era &'i rcis, r .-d ex Gene.j.a. 

^'cru'-;}.avjciir) volfuatcad matu.lcti.Vefpere mcepit poft 

dB|.L,crid!'-'m,vbi ' ^ fapicntieap=ccantc- homiaereceffit, qri 

_otTedIn.uuseft,&exrucdur.iC fljcus, ]uadiu ilabonbus 

^tetationibus populus Dei pectatdie Jomini. Mauceir, 

-um Jnx oritur fideli 

queocciditpcccant!, 

Hide&dominus 

Atig^toi peccitoafedthominei jiro p^crito. b 

c A ig 

it;ni . steinatn qoiav iut dedit.ad 

Noniriviitbus .-.-Imeritis nO'tm. 

ma 

nefurrexit, 'deopro- 

nobis . 

jnicrcnsVefr fumus fepulti in 

tr.Oôd 

idifo m culpi & 

*pcena & , furgirrius 

errio.idcfr, tcm- 

/coftedcres. auercifti facicruam, hoccrt frxag mifitti 

medcpandifo.iam verohicpofitusclainaboad cc &c. 

& _atil.&Thcodorhoc& Adam in 

paradifo ancequam 

*?"** 

decepcus cffec Cîrrtvnatiore V"iiL\Qji.i die co.tror. mnie. 

U.-411 

jicr voj non reaiietis, led ipfc vos tcduxit 

Anz.Adx ovo f cccauit demotabi(ui,> i;ia 

: 

om.ics ex co nalcin m.Ckiiuiisin hoc tefoeite fepuittis tnane f.ii;exit, ontuilux hoinini . 

T \ ei (i ii:c;id p cm. ^ Ve! . vcfpere 

tirain indignationccius,& vua 

, fpcra- 

r 

in voliincjtceius Ad vcipea 

Aug.Hinoc in multis inoiabitur.D n tjuia ncr moxe.t tota reilitutio traditodomino.Et in inii'ti*-,n 

* 

cmncsex eo naf; irr.ui in peciato. b f Vf]ueqno teftmecno 1'utuia eit.qucin BratuuneCbtilti 

reluttcftione 

putforait. 

c 5 llle populus cuiab lifiio loqucbai in Adam cxi!tei:s. 

h 

uir , e-, Ezcchias cum 

Aii\'Hum vicjilcr. 

d jluert[lii. C.sfliod. 

Di us * Chri (\o facie, 

cxponcr.d.icum pafiioni&: 

morti . ik iic 

Ghitfflificiul*ttuscft, f inmatuclnfi 

Matt.ltf.d. TntiiS cfi exultatin 

c rutdemorabiturfletusjckt ad matutinumtatitia.lEgdau- 

T Qêx Adammalemotoeilfletus. a T I:i;n nul am paticnscce tatem. T In cor.fdcntia deitatis. 

b T A dcnnnoa quo Adam motuscit. ^ Ipfe,& linon verbis, tamen aftudixit , nonmouebor 

in dclicijs lcd rn mile.iccrd : 

a lnoiatcr. c Sed hscabundantiaex te non ex ine. 

tem dixi in t abundantia mca, non mouebor in ?ternu.Do c - 

Et Ccut egodxi.tudomine. a Qujaimmunis a peccato. b Caf hocnonde hmmna natuia 

fed ex te habnt qnod inoc picbatui,quia te adticrfo turbatur catnis in iiimitas :vnde 

/ ergo pixfumit homoiQuia & tnit acula _. 

mine in voJuntate tua , 1 

prseftitirti decori meo viitutem 

T In b paflior.e. Ixmcn tua- notitie.Aug.Ex eo didici qucdprxiti.deco.&c.quiaauer 

t uli a peccantehcmire fa.iurm, itie contiubatio hcminis proceflit. c Seccante aliquando. 

Non go a tc Tt Ad m. d ICeccdente lumine notitix tux.Tunc dixi cfamabo. 

Auertifti facie m tuam a me , & fadus fum conturbatus . Ad \ 

x T Sed b Caf.de glotia immcrtalitatis adhibenda. c De moitalitate tollenda. 

Ex perfona domini. d Dicens, 

d 

animamea vfqi:;' ad t*-q-i.ui- 

1 

tatc 

morcem. 

C Contwbai. Ailg. 

Qiiod rcmpus con- 

tiirpationis 6c rnifcriaerccplcn5& 

iu co 

pofitusaudio voccin 

capitisprome morituri,diccntis 

: Ad ce 

domineclamabo. 

Qjaa -pultas in fan 

ectionis ab angehs f ! 

t( dominc clamabo,&ad t Deum meum deprecabor.tQu? I jww5ww.Augft.Ne. 

Cepcrunt. t Auginemifioncfanguinis,quiiineculpa,meaettufuse!i. b Ci.pergradusmtloruro. 10 CelHCaCCOlTCJlClit pet per 

g vtilitasin fanguine meo, dum defcendo in non finic eum 

tcorruptionem? 3uam efcenderein corru- 

) Tletus. Caf.Demo- 

''abiturhoininibus re 

Ijricientibus ad vefpe 

'tim , quo Adadecli- 

lauit &: a paradifo exi 

lit, fedlartitiaericre- 

piciencibus, 

ad macu 

pium quo Chnflus 

juncxic. 

J* Theodor.hoc acci 

f iic&: cempore Ezc- 

T:hia!, & communis 

alutis. NamAfiynj 

I icia 

a Aug.Si puiuis rcmaneo non riet confeiiioTelani.uiHiatio.Cal.tuiba impiortun que in ea icfut 

reftione iuditicabitur. b Adfa!utcmceterorum. 

Nunquid cnnfitcbitur tibi piiluis , aut aonuntiabit vcrita 

Sicdeprccantcin. b N n deJit fauctuin fuum videie coriuptionem.Qîicm piiinogenituma 

mortuis confccuta ttclelia nunc,in dcdicaticnc domus tue.dito.Conucrtilti occ. 

h tem tuam? t Audiuitdominus , &miferruseft mei , domi- 

pcionem. 

ii g Dum defcendo in 

cortupiionem. Auguft. 

Jx Sienim flatimnore- 

E 

t QnMmrrii 

profuicvixi!;* 

| foueam , vi: i 

fepulchrum 

Confedio gcmini 

eft .- atit 

peccatt , 

13 lurgo & corpus C0C- laudis 

a Ita. b Qîiodixitiiiiiseltarumamea.CafveUapoftolosdoIentes.gaudetefecifti. 14 rUmDlCUr netllini 2.- 

nusfacStuseiradiutormeusCo^JUertifti plancl:ummeumin j 

a Rcfuticftionis. b Veluin peccatomm St triftitiam moitalitatis.Aug catnis mortali- Cfabor. " 

tatem. c Cinxnli ftola piima. , 

t gaudium mihi , 1 concidifti faccum mcum & circundcdi \\ 

I )ode plaga acccpcrunc,& mancquos ccrrucrant Iudôs l^ 

impJeucruc.Ezechie^ velpcri mortis fentcntia Eiaias uc 

ulit,mancfauftum vicc^nuncium. Cum apofloli crucem lu 

nc,mane mulicres refutrccbonislctitiam atculerunc. 

; F prtawff.Qnomoantedcdicatioiiecgcrit & ca meruerit. 

Aug.Cal.Vc fpcre facit.Scd ego,du 1:1 paradifo 

ctTcc mihi 

abudacia,dixi,n6 moucboiab hocbono,crcdcsdiabc>lo di 

NICOLAVSDE I.TRA. 

I *Ad rc.&c. q.d.ii m vcfpcrcinducat fietu piinicndopecca 

torcs,citotranubit,tS^ in mane dabitlctitia ,coscofolando. 

aute dr, i H ;c cckqucrcr D.iind cofittc' propriam fra 

nlicatc.Et circa hocprimo, dcclarat fua mifcna &c fecfido 

, 

Dc i clcmcnt:a>ibi:^''t'/v / dhs. Circa pnmfj dicit.-tô 

outedi 

r,ii 6 c. in pnncipiorcgni mei.quando abundaui bonis tcm- 

poralibus & fpirituahl us. 3 1\c mouebor in ttcrnu. a via vcri 

ratisîufiitijr . I >hc nimis confidcbat D:;tis ad 

, 

horam cumdimifit,& iicgrauircr pcccando futgihcacem 

fuam . cognouit & hoc eft quod additur. 5 .Auenfli frciem 

tum. ad horam mcrclinqiundctiagilitatimcc. 6 Etfatlus 

fmcomur. quia pt r Sathanam in fiagitiagrauiadcicdus. 

7 ~4d tc domine cLmabo. cordc,&: orc. 

TA 

M O A II L I T E R. 

t Inindignatinnr &c. q.d.punitionoti proccdit ex abfoluta 

civolfitate.fcd magis vitagratie.Hzcch.iS.c.lô/.iwfii-Tw 

Pe M*tor;tfedirtmag!scoi>uertatn' & vittat. 1 jli>tfptrmtAc\ 

''CWpeccati quod tcncbras irducit. f Dcmcrabiturfictus.{. 

P*nitcntic,pcr quc m impctraturlcxgratixjdeofubdifur. 

t f.l ad maiutinnm iatiiia. quia tuc orirurjuftiti^fol qui eft le 

aufa. 1 Ego ,-,uu m. \ \x rccognofcitpropi ia fragilitali( 

cns.fô ai'tcm d x, m abundatitia mta. idcft,abudantja 

rah vel 

fpiricuali clatus cx ca. 3 1\on mombor w xtemy. 

Dontintinvoiutatetua. &:noexmca 

s ; 

Pr_l. 54 .b. 

B 

i^^ni-cct hic. 

629 Glof.ordin.&NicoIaideLyra. 630 

man.i.que fciffa eft moric"do,& procl jc frumecfi glonofe. re- quod intus crat,ncn vidcent . 

g_^?3__ ._-_-. SSSStl-â ***" ** S-n. 

fuccus jntcgcr cclac, 

fcienti* mex & pcccati commiffioncfluod cognoui cjfe dimiffum quatum 

a TvTin cowp.Aua.N6 moriar la m fineôw'.-?. Tieusin tcr.cS, 

cOflrcbor ib-lnW^ 

co indutus Dcocort. 

-u-eloii-imniorralit-ti. b Non plangat 

sapccic 

Aug. Saccus dc ca- 

vcl hxdis,mort3 

f)tis icaf, quam dc pcccacoribus 

Chnfius tra 

humilita. c Quia femel . 

paffli 

AUj,.gloiia lmmor iiom. i . 

. 

, 

, 

-ft-, oria m-- II -___- 

- 

l'l*tlfc,..l 

-^_, 

- 

iVt ,etmim c 

5 Auj.C-nlcieniia pcccati 

timore mor is vcl uidic; j.Et hcc eft gloria mea.vt 111 etcrmini confatear . 

tibi.quod nil cx me.fed omnu cx tc,>iui cs Dcus mcus omma in cmn.Uu. 

ftl me la-titia. Vt cantet tibi glona mca & non 1 

tcompungar, 

dominc Dcus mcus in .eternum confitcbor tibi. , 

^vejaclcp^vndc, 7), to ibi m Ufu cfjait ind.*bar ../.... , vc humana ob fpem rcfurrca ionis gaudct . 

cra AiiVnos . preces& 

obcuhclecacusacccp 

taquindccim annora 

acccilione . Natura 

L VRA. tum ad reaium culp*. } Domine Dcus meu.. l " Qna P* tr'* 

N IC OI.AV S D t 

Je nato,vt babetur. 2.rvcg.i i.Toiiea mortuopuerofttrrexitde luttu, 

& mutata vcjle lugubri lotns,& 5i tfti* fignttm exultationis.Co 

tnouitenimpeccatumfiumdiwijfumquantum ad cttlpam , &pcen* 

p.irttmpropter lutlimfuum & mortem. l Vc canccc ci- 

pucri 

bi gloria.I_:_-- publica & clara. 2 c non compun.rmor/ c'o 

tumadreatumcMlp*. } 

erit confeffio 

lanais diuinxpafecJa pfal.tt . a. Bcati qui babitant in 

domo tua do;ninc,in fecula feculorum laudabunt te . Moralttcrpofftt 

exponi pfaUfle de quolibct fideli , quireuelatione diuinafeu p; obabili 

conietlura cognofcit aliquod graue pcccatum a Dco fibi dimiffnm,pn 

ptcr quodgratias agit collandando Dei bonitatcm , & rccognojccnd 

I 

M O RALITEll 

. Vicanttt. idcftjconfcienciapura 

Gala.-. Glorianoftra 

ha_c 

ADDITIO. 

In pf.-9.E:r

iuniti 

J * 

6. 3 l Pfalmus XXX. 

B.if.&rTbco.Mukodedrcorcpeccatummearcunded/r, 

V obfecronediu mccum permaneat. 

a ^tccelera. Atig.in faciendis m , foluendisanimab.&huiufjnodi, 

vt eruas rerria die , non d ffe as m coem rcfurrcihonem,q, 

vr fic,cffo mihi protedor tacus, q.tu dcccc cffc Dcu . 

b ffo mihi. Aug.Di- 

. 

xic luftitiam da, a pcc 

cans cruc, protege. 

Nunc dicic, cftodo- 

jmusrefugi) . 

Domus 

rctugij, ecclcii.i, in 

falui 

qua homincsvc 

lnarca.Attinruc liberacionem 

. 

* Baiil. Euangelico 

fcrmoni id tonucnir, 

quo prudcncem, cum 

oiiendic , quixdificauit 

domum fuam fu- 

* 

Aug.quiamc.-imnoninaenis.,ineaquamd;slibcra. T In mea damnarer, 

- 

c Prox i-.i miln humili. 

^ jfftacc fcat Dcus quando filium ir.if r. 

a na,in luftitia tua libera rae. Incluniad me aurem tuam , aca 

. Aue.ncdulcrasinancmrcculifegiej.rcmeapeccatontus. 1 Aug. nouc diu quod firutur, & 

. 

, 

b A morte . 

d M lericordi.im . 

tifai taraum vidc.ur. b Caf.i.eito miju o Dcus prorcftor & quali domus, 

i 

l ; ll 

refugtcns fa uus fem. ,, 

b celeravteruasme.Eftominit inDeumproreitorem, &in 4 

Cum periclitor. f AugTSunt qui fugiunt ad te,ctuus oculis rmma nudn fimt . Sed mihi nihil reliat 

niii tugcre ad cc. b Et ideo non alum . quaeto f Vel-quia 

* ._ n ...-;..i:._. '_ *. .... n _ . .. : 

domum^refugij.vtfaluummefacias Quoniamt fortitu- 

Adtolerandosperfecutorcs. 

Vt per me muotefcas omnitus gentihiis, 

hicloqui^qii/inp.iffioneeadem vcrhaportulfr. 

b Adrelmquendumeosinfinemalorum permoitem . 

d Aug.vt glontice:is,non quia egc dignus 

c d 

6$i 

Aug.In manus.Exhis vcrbis quannciuccdixitjfidmonec 

fe in hoc pf >l.!ot utuni eiie . 

5 Theod.Manus auxihum nominauit.q.d .animam meam 

tuoauxiliOcommendaui. 

dd mea & t refugium meum es tu, & propter noraen tuum 

a Neaberrem f Aug.uuxm,hieris,ideltper otwiiafequar voluntatem tuam , paulatim aegregan- 

donufulanilosadimplebiscorpusmcum. W b Aug.n validus lim ad efcam . 

5 

f F.?o mttm indomi, 

Oifi. 

Degandioquia 

fperat in domino, qui 

oditvanos . 

g Exuhabo , & 

Uta. 

Caf. Exultareeftcurh 

magna 

D 

alacritate ani- 1 vtpetii 

mi foru* 

gaudcre.Lerante- 

perataaffecbonc. 

h Hunulhatem mea.Pro 

infirmicate,& pro ipfa 

virtute humilicatisac- 

i 

"Heceffltatibus ani. 

c , Etiamdepailionibuserues. d Infidijj. 

pra petram 

d Aus.Nccefikates funt 

c Edncei . Caff. De deducesme& t enutries me. Educesmede 

J tlacjueo hoc f 

- Caf.contra quam nulla poteft aducrfitas. 8 *-"_"- i v_v.m. 

quem abfconderuntmihi,quoniam tu esf prote&dr meus. infinita, ncfcire cor 

morte ad fuperna , 

9 beTeêam^fi 

a Vndeiam. b tu.? 

Caf.potc.iati commendo . citorecepturus c fFidelis popukts 

de palfionc redemptus.de jeliijrcflianc capitis lamis dicit . ^ratias agens fQma in Chnfto 

mea 

vt tr aqMm a^ " fitas - 

j 8 i , 

alterius f.vfmrari nnn 

ihif-ra fint iSdcorum qêm abfconderunt m.h.,quomam tu es| protelOl.-i JpattOJOpe. 

dclaqueo. 

Aug.a 

4c Baiil. & Theodor. 

Svmmachus,& 

cuiu^ manitmsTibeianiui qui benc viuu >t & bcne uioriuntiir.qiuautem _ 

_) Cllf.Rcmi. L.OCUS fpa- 

OiaJcconduduntur. c Aug.at anf,u' i)s lim t.s.inlibcrtatem aeduatiititriaritatcm 

tioius libere , mcam in rcfurrcftione dununi,!.in.! promilTainihi. Aug.iam eundi 

facilein 

mi-ifcci ti . 

viain,C|iia:aliquandodTfficilut'uit aJ p.lttiam VITtUtUm 

urabis me, ca?tcrum K conclufiftf me in F mafnibus inimici , ftatuifti in lo c 

C0 20 chantas. Sedqmaca- 

pcr laqiu um , Achi- 

tophclis 

coniilium m 

Ctcllgt. 

c J/iirw_'/t.Notaeum 

hic 

a Aileclus- b Statuiiti pedes mcus &c fcdcontiafum malipauoremincutrentes. vnd 

pri-cor.Mileret' mei, c Etneefle cif. 

fpatiofo pedes ineos . Mifetere mei domine , cjuoniam-i 

NICO-LAVS DE LYRA. 

2 lniujlitiatualibtetivrcm. in pr^-fcntibus periculis. 

5 Et in Aomum } refugii vtfalui>m rr.efacias. pro futuns. 

i> Qnnmamftirtitudo mea &c. Homines eium illi qui eratde tri 

bu Lida & Dauid , non audcbanteum rcciperetimore Sau- 

lisregis.imoetiam cum eoerant in pcrfecutione Dauid , fecundum 

quod dicitur i . Rcg. 1 3 . Quodfi in terrafe abfcondcrity 

per eum in cunclis milibus luaa. 

7 Etptop/ernomen. per raleviam ,qucdSaulnonpoteritme 

capere 8 Etenu.ria mc. fcilicctmdcfertislocis.vbinonpoffum 

ab hominibus vichialia habere. 

9 Educesmed laaueo boc,qucm abfconderuntmihi^non.&c. 

i.de 

occultis mlidijs Ziph.xorum,&: confimilium, quas faciebanc 

contraDauidm iauorem Saulis,vthabcturpnmi Reg.ij. 

10 ln n,anus tuas domine cortmindo fpiritum meum. quia iiun 

habcoprotedtionem fcu dcfeniioncm cxpartehominum. 

1 1 Hedtmiiti me e c . quia Dauid de feruitute Acgypti rcdcm 

ptus iucrat m patribus antiquis. 

xM O A R L I T E R. 

1 h iuflitia ttta libera. & lion irfmca. 

3 Mcekra vt eruat Nc dchciam tcntationc. 

Odiiii 

4 Ejiomihim Dei-mpotethrem. VtadiUUCS meachl pugnatl 

tem,& me fufcipiasad 

tc rcfugicntcm,& fubditur ratio. 

 

Qfoniamfortitudo .y c. 11011 proptcr mcum mcntum. 

T Deditces me.m via morum. 

0' Etenutrics. pabnloverbmii&facrêucharifti^. 

') 

Edutrs mede. Nam ahquando fic tcntatio iub fpecie boni. 

Scquitur. 

n mtiuus tv.tts. vt egrcdicntcm dc corporc fufcipias ipfum. 

Oiitfii 

romfirmn, 5_ vrgenc 

mala, miferere . 

1 Mijereremei dott.i. 

Cal.iam pruor cnar- F 

i@> racur. 

-2i 1 _- 

12, Odijli obferuantes. idcft,fomnia,nuguria, __confimiIiaper 

quorumobferuationemaliqui fpcranc ciudere fienculum. 

1 5 Superuatue. quia calis obferuacio lrmcihs eftyimo nociua, 

quia eftfupcrfticiofa. 

14 Egoautemindomiwfpcraui. non incalibus fomnijs vanis. 

Ij Exnltabor& Utabor in mifericnrdia . mcJ , 

berai)tcaban

633 

Glof.ordin.&NicolaideLyra. 634 

tudocorporis/^necin animoncc in corparevllapoteftcf- 1 

fehominisprafumptio. l^ 

Aug.Ira peruitium oculu mcntis cxcat,irapcrca?lumtur 

bat,quia&hxc,concuffa mente,contemplatione diffipat.q 

non clt nifi inquicta mecc,fed inde liiscxtribuhtionc,anguftia. 

poif paululu plus profi- 

* Bafil.& Theodor.Ob cxcandcfccntiam oculus meus 

cit ad vidcndum . 

curbaruscft. Curote 

de mortc i.im non terreor.fed de crueiatibus. b ;?ropter iram". 

. Non dico ** 

irritaffcm ob pccca- 

^j2ifcûT,m>^Wbim,to 

nun lachrimar/con- . .. 

! ir*^^"?.1!?^?: 

W.&inuntm Sc memor.am qiu tenebam 

d Taupcrtate. AuguC 

e lntet.or. 

Veiegcftace.Egc 

quidptomepcnuleris,&qu,d..v.l.iprom.fcr... 

, nicatc , corporis ncc 

ratur.i quot fcquanta ca pcrcnrbant, contra quc eft oratio, 

,T_ Arr,nriiKdixit. Statuiflimloco fpatiofopc. 

k a rritetor.Aug-Cupriusdixic. 

&c.Scdal.jslocusfpat.ofus,cxlibcrationis gratulationc 

prfinjigtu- liilUC 

p^ne. cutcm 

c 

numccllamvocau.j. ^"sV^Quoniam defccitin dolore vita mea , & 

. Caftcmporalxhicaeo T Non morte to.lun.ur. b Aug.quia iniquitas abund.n , xefri- 

, 

C^X^&multbmm: 1Non ,n clans vocibus. c Et. 1 Al.ascgcftate. 

anni mciin eemitibus.t Infirmata eft in virtus 

paupcrrate 

, Fnmitasmca IFortesetum pro peccantibus turbati funt. b Aug. omnes; in iquos qui 

.Tuucntur Pto fceler.bus vfqoe ad confeffionem fceletum forum,fed horam npprobr.um fupero . 

cuius confcu oncm non mors.fcd cruca.ua c 

fcquitur. 

Aug Id eft, h,s qu, funt detenores 

cu.us conrci.ion ^^ alijt)inmy, cis meis.vt fallis Chriftianis.qu. funt & peiotes pagan.s. 

Iudeis_ 

c^n"p'u tutbatur quadoncc mca &otTameaconturbatafiint. t Super 

omnesinimicos < 

K.vcl co . r jni Dolfunt im- e 

o-or.Vctrcm a tribulor, conturbatus eft tin iraoculus meus^ animamca 

^lvr rnirino ,! a Omnia interiora mei. b Toimentorum, c Car.confefliotuinom.nis & fide. 

a Qmiamproximifideimex. 

. 

nhC,COgltatlO b 

S7,unfiTO(Uri.indomlno. f Manereautem in caine ncceflar.um eft propter vo, . 

cc amvocauic. c 

" Nu . 

. 

M A Qc- f : JÛ,.- v iroi mpa . ,V 

Irafciturjp pcccatis 

flmpept.cor palcarum, 

non camc 

rit propter oditin quoextiDguc 

iiquit.i:crn rcturoculus.Vcnicr 

nieanv fortfta 

&of- ;mcJ( pro inccnorib. qu* 

la mca 

trucnmt , vcl 

cOLTjpi polfun 

JpcnJumde- mac clarc fcd incus 

, 

cidit in cili 

ingcroifctt, q.a dcfcnutatefortitu 

ciUll do.VUVldeS n6 

M * 

^.r Alu minceit * proficcre r .i qtiod ., pdi- , 

PrI i,,lfR n,- mcos fadusfumopprobrium 

notis timorem inculii 

iplis 

quod 

cac Na vita perfecto 

tioneme.%vei rum cft profectusa- 

fit ecclefia.foras Qiyi 

vfcinis meist vaide, Ide, &tib 

Au: 

fiigi 

7 

b Aug. qui . 

i Aug.ipfisnotistimoremincufllexemplohorribilisîbulatronis. etiamnouerunt 

8 

quod m ecdef.a.foras fiigerunt faciendo fcluln.ata & hzrefes,& e.s fum oblitus vta corde eo um. 

> 

, n eAenora5t 

moituus. Ti Hiei.ldeitinteUigebantinuifibilcmfpemmeam o 

vif.biliafugeruntame. 

mornotismcis. Qui videbant -{- parcicur 

me , forast a 

fugerunt me, 

a Oblitifimtmeq.iafi monuusfimacotdeipforum. 

Fa- 

cruciacibus, 

Egco refolutione, & 

i 

parcitur morti ' 

,&c\n 

4 

, hocinfirmaca cfi fi- 

J ducia mca . 

5 

j^ Baf.&Thcod.Sc 

mei malcdidainccli 

ligic. 

e Superom. Aug.Pc-t 

nis p^ganis&Iudajil 

viuunt maliChriftiH 

ni,quos Ezechicl co3 

s 

y 

IO 

tormen:o quo l :oru;11 . 

torquctar. 

* Bafil.Sd Thcod.hu 

1 pauoreircu Ofcphci filius ^Naas 

quaque Amanitcs , &: Bet fa- 

S 

t obliuioni datus fum tanquam mortuus a corde. 

a Aug.vifus fl 

immihipertlTe,vfibusdominiv,uensAnul!umlucrifaciens,acquifitosnonret.nens.^^ 

pcr:ctilaformidantur,& vcntcr.i.mcmoria,qux notitias reruniquaiicfiasrccipit.Hicmcmoria 

habes rcpofita ^pmiffa 

Dci.turbaturimminetib.periculis.hinceft turbatiofk me 

tus. Cûoniam dcfccit &x.quaii,perlongas,&grauespaf- 

iicncs ad moitcm perduda ciTprafens vitadurans ad pce- 

nas. Vcl vita.i.confcfsio fidei detecit. Virtus animi infirmat*', 

vt tadcret et viucre in paupcrcate , m mdigentia plenitudi- 

C nis,quiahumanafragilitas nihilbonihabccinfe.Oifa,forcirudo 

audiui vitu- 

' 

parat farmenti.".Hcc 

1 

m vitepraualent iyl 

uefinb. lignis, quia I 

fecerunc fruftum I ^ 

prarcifa folus ignis 

expetcat ,cumdcil- 

lis feberaliquid faog 

rcnon poffic. Vici- 

ius inopix hiftoria 

mcminir, &aic,Sobi 

h clus fum tanquam vas , perditum quoniam 

a Hicio.multi me vitupeiant Uquciites ciicumitum tempori;m,& nokmes in patriam 

reuerti mecum. 

i peracioncm 

multorum t commorantium m circumitu ; 

Jleg.i7. 

lai Galaaditcsattulc 

runt triticum & hordcum,& farinam, & fabam & lcntcs & 

alia qiit^dam Dauidi & populo,qtioniam 

dixerunt populum 

cfunrc?, L fitientem diffolutum cffc in folitudine . Hebrci', 

pra: iniquicatejlingua.n.fua^peccatum appcllant paupertate 

di. mifcriam . 

c jniraoculus . Aug. In ira pcrfecutorum turbatur oculus.i. 

ratio.Et anima,fenl"ualitas.Ventcr.i.caro.Vcl oculus, hi ' 

n:sopprobriuiVi,quia 

iam volentes credere,deterritifuntmala 

vita falforum Chii 

frianorum grauantium nauem,pro quibus 

per 

quosahj vidcnt.Anima,quorum alii cxcmplo viuunt. Vccer 

dc bilcs,vt abomnibus gradibus queratur Deus . 

Ciilf Vcl incellecbis turbatur 8c animus confunditur , qn 

timec Sc noti , ne 

omnestalesfint . 

Caf.Vel apud cmnes inimicos,vel maiori opprobrio habj " 

tus illi quam qui digni eo,&: vicims parentibus,vel iam cre- 

| 

dituris&notisfamilianbus. 

f f>uividebantme.Hiev>Foras Chnftum,idefi,quihominem I 

ptunm putabant 

g Oblimni datusfim tanquam mortuus a corde . Caf.Vel excidi a p 

coideeorum,vtmortuus,cuius memoria cum corporc fcpe! 

litur de cuius reparacione defperacur.Vas perditu, morruus 

J 

3 


j Contuibatuseiiiniraoculus.iy2a ira erat per %elum^non per 

yitium.tamcu ex ea dicitur oculos corporis turbari.quia paffio iret ma 

ximc apparctinfacic,& in oculis pvtiffime . 

i A.niwi\mcA.Qnia ira per-êlumoculum metis turbat,fed ira quA 

tflper vitiumjllum ixaecat. 

3 Et vcntcr mcus.J^M p a JT' IrX '*mutat totum corpus. 

4 Quomam defecit m dolorc. i.ad dtfccltonem fuit difpoftta ex 

dolorib.& anpuf:vs,vnaedeifj< tiicit*r.$,I{eg,l,a.EtTCX Dauid fe 

nucraCjhabtbatquc 1'tatis plurimos dics . Cumque opcutur vc- 

Jlibus non califiebat,& tamcn tunc non bal-cbat nifijo.annos , quia 

3 O.annotum erat cum regnare capijfet,& 6o.annis tantum regnauit 

pt habctur i.l{cgum % .iûod enim ita ato venit ad feniurn & morte 

rna caufafuit.f.propter dolores & tuiguflias quas in perfccutionc sau 

lisftiflinuit . 

5 Infirmataefiinp.iupcr.:&:c. In illaenimperfccutione nsul- 

tas paupcrtatcsjujiinuit tanquafugitiuus y vn & ab îchimelecb pancs 

MORALITER. 

1 Conrrta.fy?i/>u.-M 

dtfecitin dolorc.i.dc fcchcni 

spprrpinquauit. 

x.;/a'in^///Z.;,i.Prc.ptcrtiibulaiionisp6dus , 1 

qudd 

figm- 

Iefusabijciendus putatur . 

h Vituperationem mul. Aug. Vitupcrantur pro malis oes Chri 

fiiani a circurocuntib,& nuquam intrantibus,quiarotatcrni 

poris fcquuntur,qui&nosvituperandoeijcerevolunt. Vn| 

in eo dum conuenirent.Scd ego quid ecohcra?In tc fperaui, 

in hoc nemo fallitur,in alijs imitadis f?pe. Deus meus es cu 

non quifquam homo. 

i ln circumitu.ln eo dum conuenirent /;/. Caf.Errorum,vtqui p 

% Pfalmus XXX. 6$6 

J Hegjem carnaliccr & no fpiritualicer inteliigimc, vel qui pun 

[ ctum vericacisinmenonaccingunc. Sienimcognouiffenc, 

nunquam dominumgloria?crucifixiflenc. 

jd eft,appccicu cemporalium , 

a Sortesmendifli 

te defpcrant, lta de refurgcnre confidanc . 

Aug. Illuftra fa.apparcatqui ad t excldantiir 

(epulchto 

t cltiruni, fub. 

verbum 

t bonitatis 

eis dnlccdinem tui amoris,quibus vcilc eft cimere ce.Ec hoc 

teptineac, cum modo fic eft quod fubdic : Ab fcondiftii, vc 

plus defiderccur, m futuro 


T In eo dum conucnirenc Stc.fcilicet Sal,& exercitns eius. 

2 Aceipc animam meam . Qîa de morte mea traclubant. 

3 Ego aucem in ce,&c. Tane/uam in mco protettorc. 

4 Dixi Deus meus cs &c. Ter veramfidem,& cultum. 

j In manibus cuis. ideii,fortes tam viu quam mortis mcx funt in 

tua dijpofttione.ln Hcbr&o habeturiln manibus tuis tempora mca,id 

eslyad viuendum quantum tibi placutnt,& non plus. 

6 Eripe me iCc.Saulis &fuorum compliaum. 

7 Ec a pcrfequencibus. Quacunque al:a occaftone. 

8 Illuftra facicm cuam fuper fcruum tuum.idefl,fupcrmcmctip 

fum,me tuagratia illuHrando. 

9 Dominc non confundar. Ab aduerfarus captusfcu acerbitate 

perfecutionis impatitns fatlus. 

10 Quoniam inuoca.ce. Quiapotens es me exaudire. 

\l ErubcfcanC. Defcripta 

acerbitate 

perfccutionis,bu cofcquentcr 

primo quantum adperfe- 

defcribitur xquitas 

diuinx retributionis . & 

quentes\fecundo quantum ad perJecutioncmfitilincntcsjbr.Quii ma 

gm.Circaprimum itorum. 

Enpe&c. ldcft.d^monum. 

7 Etaperfequentibus. idcft,iniquishominibus. 

8 llluflrafaciem &c. Conlolando ipfum. 

t\on confundar &c. Ec fic mca confufio rcdundarec in cc 

cuodammodo. 

1 1 Erubefcam. Poflqua oflendic inimicorum fguicia^hic co- 

Ec 

fccjucnccr 

vcro paccbic . 

* Thcodor. Aquila &: Symmachus, Quam repoficam occul 

tafti cimencibus cc . 

^

t "fcporuifli, 

teieruafti 

f |ut,nii!'ui 

f AbfconJci 

B 

tdtim frrHru 

rem, vcl,derh 

tuerer.iuc tor 

midartm.cxcilut 

lum 

( 

juUiili 

iv 

Glof.ordin.& Nicolai de Ly ra. 

jt conturbathnt. Aug. Vt iam nullam conturbationcm hu 

incrances ad 

^LSriSur^SS 

noccaurur . 

dit : procegesnc 

* Hcbran. lninrcriori 

condaui tuc Ma 

icftatis. 

C Bfndclus. Cafilod. 

qnafiquidvltrarpkrucudincm 

beneficij 

laudcconcluditjconi 

parans lllud iua: imbccillicati.Etloqui- 

nirpropheca,vclpo- 

pulusftdclis. 

4e Thcodor. Svmmachus. 

Benedittus 

:nmur,quimiferi 

cordiameiusnr.hiillufhauiccanquamin 

cuutacc muniea. i. vc 

ciues valido aggcre 

vrbcmvallac, hcmc 

jba bcnignicate ck- 

modo cribulac. , 

mencc 

ta illud : Ec fW cordc terr.-c . 

rcquicuit 

658 

c Egodixiihexajfu. Aug. Timons noftri tvpu in Petroatte. e 

de,qui vidcnsdnmfuperaqiiasambul.mtcm, putans phantafma 

timuit.Cuidominus:Egofuna,noIi 

tim"Te. Con 

Petrus dixit: Domine iitues,uibe mc vcnircad ce.Defcedic 

enim,&ccepitircin- 

fAug. Hancdulcedinem.non 

cedinis tux domine.quamt & **W&K5 

' 

fccifti t eis qui fperant in te.in ctfafpeOa nliomm teminu. 

j 

, AbfcdndcsecsinabrconditotfacieW, 

' "-1 jj 

t a conturbatione , 

Ecclelia tatholica . 

b 

b hominum ^pr6tco-eseosincabcrna culotuo,atcontradiaio- < 

b " mlnUm PI " * 

:- 

t 

cCum b Aug Quon-ampoftemendationemperfecutionum, 7 

. AugOmmum (fefa & h*cCu. b Aug. mi 

non iantum in icniulein. 

c Benedidusdominus,^^^^' 

ncl.nguarum. D b 

j 

a iacft.totooibetenarum.. Popuiusnaatsioquitur. 

c mifericordiamfuammihi inciuitatstmunita. Egoaurem , 

mctg. clamaau . Domtne pcrco , ! ^^*, %, ln ,'trlc0,u,a tua ad.uun.ue. 

?&* Auguf. f 10 cx qua fcntic , 

fcproie 

clum valdclongc,vel 

exceffic a racione d' 

11 : 

mcndo. 

o^*inc*ccm^^ 

* ' 

Theodo. Echfta- 

t^^^^^^^^ Milfo fp-ncu 

mudum replcuit,qui 

ISJ 

ftanriX.popuJusDci 

I 

do vcro in omnibus 

^cntibus circunftan 

totum . 

"^ 

b jnd.be. . % 

dicicur auitascircun rumtuorum . t Ideo exaifdifti vocemoratiomsmea: , dum 

- 

. Nimis intendertm . Corde. b 

clamarem b 

ad te . 

ecnciDus cin.unii

6> Plalmus XXX. 640 

dum vt difcas ddigere dcum , auertc vt conuertaris , funde 

vt lmpleans . 

a fteqmret dominm &c. Auguft. Etiam hic aliqtiando,fi nul- 

]i hoc faccrct , 

non 

c Sfptrbiim. pro omni vitio,quia rodix oronjllfn, 

* 

Theodor. 

SufJtTtdcu.s qui quodammodo faftu vtuntur,ad 

oftendenducn diuinarn bonitaccm infatiabiles,& ela- 

a TVt feruiat creatura creatori . b Etiam,infumrofinc>is, (i quando iultus 

Yixfaluabitui.imuius.vbipatebit.t.Petri.+.d. 

c 

Auî His qui abundantei raciunt fupeibiam, 

tjui ncc conui&i videret' vigilare 

dinina 

fi 

prouidentia, conuenumur,i]uia mnltum fupeibiunr 

omnibus non ferua a 

tquoniam verifatem , requiretdominus & retnbuet t abun 

tos eondigna pccna 

plectit:idcoadditabundantcrfacienti- 

bus . fuperbiam t Il,s l u 't abtm 

' 

d Viniuer agite & C. danter factune 

Virtus totius & 

pfal. 

nc carnis ffagilitas 

CUl rCtlir UlUina patien q a AugConrranos.vel, qui eornfohtenmuflt frcicndo contra iufli eius. 

b . 

-ja 

Qinfi retribuct,;aterimcrgo c Ne iit otiofi d leftio. 

^ tt li 

1 1 / 

grauia occurtant quz fupra 

-0>3 

,ei 

dixi . Aujj.Vtbo;nun fine defeftu operanb 

^tbundanterfaCCTl' 

tesrerm>oi; fuornetitis. 

c 

tibus. qumoncito danter . 

c faîennbusfuperbiam t Viriliteragite , & conforte- 3 timeat tot malafc 

Super- d tur cor ^^^ 111 omnes qui iperatis in domino . 4 cul1 

NICOLAVS DE LYKA. 

1 Quoniam vcritaremrequiretdominus &i.c.bene remuneran 

dovospro vefiris angultiis & laboribus . 

2 Etretnbuetabundanterfaciencibusfuperbiam,&:c. idefl, 

peftrisperfecutoribus eos debitepuniendo.-ideofubditur. 

3 Vinhzct zgitc.inbonisperfeuerando cr profperando . 

MORALITER. 

I Qôniam veritatcm rcquiretdominus. nosremunerando. 

Et 


In pfal. $0. In te dhefperaui: vbi df in pb.igitur m hanc fen 

tentiam, Litera huius pfal.non potronabiliter viden cofona 

firia: Rab.Sa.quam fequitur poftillator : nam iftc verfus : ln 

ir.anus uas comendofpiritum menm, qui efi proprie printipium 

pfal.neccffe eft, vt exponatur de Chrifto, qui 

Et 

clamans m cru 

ce eade verba formaliter pro fc jptulit,vt patet Luc.2 J. & 16 

fk ut pfal iftc 2 1 .qui incipit : Elt eli,lama a^_abtbant,hoc eji Drus 

IBfciM vt quid dereliqui/ii me? qua? fncriit verha in crticc claman 

ti s,c xpomtâd Ifam de Chfo,cV pari ronc ifte pfal.vbi ponuitur 

hax vcrba a Chfo et in cruce prolata,f. ln manus tuas commendo 

e^c.exponedus eft principaliter dc Chf o.lic tfi vtqnique 

Chriftus dc fe loquif Qm nacuram alliunpcam > qriq , de 

jncmbris fuis.qux funccorptis cius myftu u,f.cccleua.vnde 

^m glo.in hoc loco : Qw enim dignacus t-ft pro nobis homo 

jlpari.non dcdignaf nos cransfigurare m fc.vfi m hoc pf.vccn 

dtim cft rcgula Iudori,qua: ponitur in prologo lupcr Gcne. 

In hocigcur pfal Chriftus primu, fccudum quod homo, 

orat:In cc dommc fpcraui.Que verbavfque ibi: Ednces me de 

ert, abfconda unt mihi. intluluic, faciliterpolfuntapplicari 

Chnftoin agoncpaflionis exiflcnti &.c. 

Sccundocum dicit: In manus tuas diie comendo fpum 

[ mcu fnnt (Ppna verba ab ipfo Chfo ,ppc fua fandta expiratio 

nem 1. p"olata,vtdi>iueft.In quibus vcrbisfpiricum, anima 

acorporcin proximo fcparandam Deocommendat. 

ConfcqiienterChfs tcrtio in pcrfona corpons fui myftici 

pei hn.61 paffionc rcdepti,gfasagesdicit:Rcdcnufli 

nie do 

mmt Dcus vcncacis,vbi Chriftus qui eft vencas.Dcus verica 

tis vocacui,quia fccic quod promilic,cv quia hmoi rcdcpcionis 

Chrifti non func parcicipes illi qui fincm fuum in vanica 

tibus feculi ponunc, fed trh llli qui huiiifmodi vanicatibusdi 

miffis in dho fperanc,&: i n ipfius mifencordia la?cantur:idco 

fequicur : Odiftiobferuantcs vanitatem fuperuacue . Egoautin dho 

fptrauhCXuUabo & Uta bcr ir> mifeticordia tua: vbi oficndlCtir redempcio 

huiufmodi mifcricordi^ diuina accribuedaj pocius 

quam merit is. Vndc & vlccrius dicic:iiw rcfptxifli bumilitatem 

ncam. i.mfirmicacem.f q, non poteram propnjs adibus fcu 

meritlS redimi,&: idco .Saluaflideneciflitatib.aiarn meam, hoc 

eff,de ncccflitatc mortis fpiritualis,in qua multz mifcricordizincluduntur: 

&: ideo pluralitcrdcncccfiitatibus dicit. 

Confcquenter Chriftus quarto fecundum naturam affum 

pta dicit: ?êqi conclnfiflt me in manu inimici : 

quiain fcpulchro 

pofitus,&:abmirniciscuftoditi)s non fuitin manib. eoruco 

clufus,fcd potius de illa clatilura cxiuit mfpatiofum locum.f. 

in fiatu 

gloi lofa: libcrcacis . vndc ; StatuilU inlocofpauofopedcs 

*>! . ] 1 rofitint 

h.cc vciba fpccialiccrrcferriad hoccj, Chri 

fluspoft refurrettioncm iuit in Galilaram in montcm quc 

d'fcipulisui!sft.:tiierat,vbi&pcdcscius gloi 

iofos tenuerfit. 

Mact.28. Et quiaftatimpoftrcfurrcchone glonofam Chfi 

corpus mvfliciim fuit m maximis tnbulationib. & perfcciition:btis,tam 

Iudzorum quam Romanoru , vt patct fn 

AtibusapoIiolorum,&inalijsgcftis difc/pulorum Chntti. 

Id< irco conlequentcr Chfs qumto in pcrfona corporis ftu' 

myftici clicit orando: Miferere mei dhe^qfh tnbulor &c. qtiômniifatiliccrapplitanturecclclia? 

prunitiux in his tnbulaciombus 

4 Etconforteturcor veQmtn. tribulationesfufferendo. 

GLOS- 

J Omncs qui fperats m clfio. fpe debita , quitis.& confimiles,iicetfint biflorialesfeu lite- 

rales-refpetlu ipfius Dauid , funt morales refpeclu noflri . fcilicet inuantum 

Damd dedit nobis exempla vtrtutis . 

. 

. . 

PSAL- 

2 Et retri.abun. veftros aducrfarios pumendo. ideo fubditur. 

3 Viriliter agite. & patet fententia . 

nibus conftitutx vfque ibi: Super oesinimicos &c. Circa quod 

fcicndum,quod ccclcfia poft Chnfti refurreclionem non fo 

lumfuitathida feu tnbulataabinimicis, fcilicetludxis&: 

paganis,qui de diredo cam perfequebantur , 

fcd et a falfis 

Chnflianis,&: pfeudo apoftolis,dc quib. 

2.Cor. U.f. Tericulis 

. ex ghe,periculis cxgcntibus,pericults infalfisfratribus Falfienim 

Chriftianimaleviuentes, limiliter&pfeudoapoftoli falfa 

dogmatiz^ntcsopprobnum&:et timorem fubuerfionis ln 

.rehgione Chriftiana quantum in fe erat caufabant, pro qui- 1 

bus omnib.Chriftusin perfona ecclefi^diccbac. Stiper ocs 

inimicosmcosfactusfum opprobnum vicinis meis valde, 

& timor notis mcis, vt per inimicos intelligancur 

Iudari feti 

pagani,per vicinos pfctido apoftoli, qui magis videbatur ap 

notos vero 

propmquaread fequclam Chrifti,licet falfc , pcr 

taldChriftiani vulgarcs,&: 

ficcumdicitur. Vutnis mcis &no 

tis m:intclligendum eft fub fcnfu ablatiui cafus,non datiui 

cx quorum pcrucrfitatc fequebatur tantaditfamatio in vita 

&: doclnna eccleiia:,quod fimplices mfideles viam falutis in 

quirerc ab lpfa docbma ccclciia: dcdifcebantJdeo fcqtiitur. 

>ui videbant me forasfugiebant a me&c. Mors Chrifti falutifc- 

ra tradita erat ferc obliuioni . 

Vnde fcquitur fcxto ih perfona ChdHi.Obliuioni faclus funt 

tanquam mortutts a cordc,& failusfum quafi vasperditum:

B 

Rotn4-a. 

tfctfeltigfrbi 

eni )l K. , \c\ 

aoinuouio. 

6a\ Glof.ordin.&NicolaidcLyra. 642 

maximcpnbliciri.vndicic : 7erfaifii.euiHifpcrptmt.ein con 

. 

| )tlim fac.e.diuina:, cuXvidcnccsp fpcc.c , cunccrunc 

ubfcondici.i.fcparan a concurbacionc hornmuro , & 11o,Iitcrproicaiaconcra*clJonalinguaru. 

&bcKftquoft > >des eos in ab;londito ftci-i tUX,& ficprtttges&e,- 

Confcqucnccr nbn . 

fcodicofacicidiu 

lefia liccc m hoc fcculo nodu 

ftens.fed in pdtfione 

adhuc/iuiluans:cu hoc cam 

hoium ffc pdittionclinguaru 

mirtficc mifcricordiadiuina^cegitf^dcirco 1 perfonaipfius 

Ct clc iKtixiv.BenetUOus dns qnoniam miftricordiam fuam mnijica- 

,t -hiin ciuitaiemunita, i.in hoc mundn,cj cuncas munica dr 

fm elo.coq, fapienciacarnis,& pbdofophica 

cradicionccotradcum 

armacacft: qiur quidcprocectio fic cft minficaca, 

q, racionem humanam exccdit . Idco fcquicur : Ego aw. dm 

,h exetffu mcntis mex,i.m pauorc mco,cu concra mc hornbih- 

tcr 1 . Troietlus 

nfurgercnt gcntcs f*m afacie 

oculorum tUorum, 

bocclt,quia pcrViam humanam non poflcm etudere,icd fo 

lum diuma mifcrationefidcjium prccesacccpcantc.vndcfe 

cunuv: Ideoexaudiflivnccmoratioriismex, 

Confcquecerdecimocccleiiafeupopulus fidclis pdictas 

p:raJichone:acq; anguftias hmoi cxpertus,&cx his mirifi- 

ca mifencordia liberatus,iam alios hortacur,diccns : Diligite 

dimomnesfanclt em . hoc cit diccicxxhicrribulacionibus no 

dcbensdefiftereaviavericacis, fcd viriliccragcre, quia qui 

abundanccr fuperbiunc punicncur : Sc iufti fpcraces prarmia- 

buncur. vn dicic. Diligitc dhm & c.& viriltter agite &c, E t noca, 

, 

__-^_- 

GLSSA OllDFNARIA. 

Ojin 

a JntclletTus Dauid. Aug.pfal.de gracia,qua Chnftiani fumus, 

- 

Apoflolus.Incipit c rgo per mdulgenciam hicpfal.con 

cra vicium hommum agensqui pcccacum 

dunc,&: mcnca iawtanc. 

fs. concra vicuim 

crgo hominu hicpf.il. 

oppomtur, nequisputec 

dco aMcondicum 

quod m cofcicncia babcc 

occukfi.Augu.pi 1modicit 

micium boni 

tffc pct indulgcntiam 

dci,fe vt! 6 fequencem 

lilud viciuni hominu 

fuitie mifci iun.fcd pcr 

manum dci conucr- 

nefciuc veldefen 

fum ad vcrum intclletum , ad qucm opportuniusexpertus 

calumaliosdtvcpcosreuocatinqao ftantcsconfirmat. 

# Thcodo. hicpfalmuspoft peccacu in ipfiscalamicacibus 

cdicusclt . ln quopropheiicisoculis noui ccftamcnci gratia 

preuidensâiq; icmifiione,quepcr fanitu baptifmacrcdcntibus 

NICOI.AVS D E LYRA. 

PSALMVS XXXI. 

j -r+ F.ati quorum remiffc funt. Huicpfal.prnmittitur talis tiliterala- 

X5 tulnsm Hebrtteo ; Dauidcruditio ,& prxponitur 

vnech ad dtjignatidum quud D'>>- 'd cfl dattut ca r us . Jn translatione 

HkionJHXta !l(irxior jic: Erudicio Dauid :tamen nomu, 

tatur fenfus. Tt r bor enim,ciut>dponiti

Hs Pfalmus XXXI. $44 

,J 3 Ecstiisvh.Hieronym. CuiremittitDeus, ncnenim pcr 

\ fe.Tcgit ne m iudioo reueletur , & fic non imputabitur ad 

pen.nr,.Non cit dolus qm fe accufat, cotdc tenetquod orc 

fateuirhic. 

* 

Rabbi Dauid.Dolofa & fallax conuerfio.ficta refipifccn 

L 

tia. 

Bcatus, quiaolim 

non confitens Dco, 

veni m peccacum,du 

damarem 11 quid bo- 

m egi . 

Tacui. Angufiin. 

non vulc confi- 

qui 

tcri pcecata , laborat 

fme caufa in defen- 

flonepeccacorum,in 

quocum&iactccme 

rita, amplius deficit 

ndcudo. 

1 * 

Baf. & Thco- 

Mi dor. Nonenimacturum 

pcenitcntia: rcfii 

- 

mcdns vfus efi, ve- 

JJg rum pofi Nachan rc- 

. 

..i Exprehenfioncm 

, clamatcrgo, quonia 

c, accepca plaga non 

i) 

- 

I imputat,alijs 

' 

ftatim mcdico vulnus 

oftendi, fed continue 

tcntans illud occulerc,ideo vt Deus meexaudiret vo 

ciferando,& pcccatum accufando oonfcnui . idcm Rabbi 

bia. Aug.Tccm efi a'i'imimdum.J.quiafpina.i.pccrntum,co D 

figitur.i.vfquead confenfum & opus &c confiietudinem du 

< 

!tur.Vcl,fpina,i.rationefrac-"tacuruor ad cerrena.Dehisfpi 

Gen.j.c. 

Ptou.i6 d. 

nis dichmi cfi primo homini . Terra tuagcrminabh tibi fpinas 

& tribulos. c alibi. Spina & tribitli nafcuntnrin manibus temu- 

* lenti . 

a Et {i icmiflis iniquitatibus Sc teclis peccatis fit tliniod leuius.vt Icb & Nathanacl, quos laudat 

uom:nus,uon impuut. b Subuit,cm non imputct,in quononct dolus vt 

cum lit pcccator iut'im lc pradicet 

Beatus vir cui no imputauit dns peccatii ncc elt in fpiritu ei 9 

a Quafi liec caula tuit m.feria.-. b Conieiiir.ne de peccatis. Qucd non eflct tacendum. 

c In.cnoi loititudo dekcit. f$i coiiua tecifljet innuuaietui viitus lobulta in domino . 

dolus.tQuoniam tacu, 

1 Cjiiia coniitenuo non agnouit nouitatem . 

c manus tuartconue 

fusfuminej-unamea,dumc6figiturfpi 

a Caf.quoddimilifnoendajideltcuodtacui pcccata. b Je: me confitendo. c Quod feci 

non raciei:da,ideu quod clarr.aui.merita non ablcondi. Âug.Quando homo de eeit.Deus 

' 

(cir 

tegit.Sihomoagnckit, ignotlit 

na.tDelidumeii r 

cognitum tibifcci,&iniuftitiameano 

tfeci cognitum & veie. a Aug Mthi,non Deo dando.vei natute, quod eft itetu 

Devdaie. 

lAug.contiapiioiaagens. b Qui ptius contta Denm . 

, 

abfcodi. t Dixi,C6fiteboraduersume 

a Etiara. b Qaod ncc Dcuin ciedidi. 

9 

10 

t iniuftitiameado- ]l 

Qiyid taceie decieui,& malc clamaui. i 5 

, fAlias coiuis. c Impictate vel icmiffione . * i"6 ul 

5* Baf. & Theod. 

Grauata, cxtranslationc 

pofuit eorum , 

qiiimanu fcriunt, & 

w hoc diutius pcrfe- 

UH.eiciauatmtoflameûtcla- { a Fr*luuipiionemde û^lhu ffib. 

metitis. b Sedodomine. 1 Dixi o,uodnoneirdiccndumdc'u!titta mca. 

r 

J 

i Eccle.7.C.I. 

1 Aug.quia Aug. ad humiliandum 

fupeibum. 

vindufta tua tetigit me aifidue 

ma 3 

rem toca die.Quoniam die ac nodte grauau eft fuper me 

a Au^.Factus linn miler. 7 

tanquam inutilcger- Cjr+ a> 

men, &ad punêndum 

natum. Hcbrai- 

Cognoui mifeiiam. b Aug punctae.t confcientia. ce ad vcrbum, (enfi doloiein,& fic Deiic.&c. 

vcrfus 

eft fu ccus meus in tic 

citates xftatis . 

4 Bafil. Pcccatum 

multorum malorum 

caufacft, quod loco 

vua: protuli ab hoc 

, 

fine intermiffione , 

quafia fpmaquadam 

pungor 

DeUaum meum. Dia 

f iniuftitus 

meas. 

mino,& tu remififti impietate neccati mcf.Prothac orabic 1 1 d * l 

r 

pfalma.Confcffio,vn Sea^ 

de vcnia iicuc 

fupra 

J " 

detetioncinueteratio . 

e Feci c0s fed fe 

iagnofcentes fatisfaciut,modo hoc profiteor,fed olim.Cûo 

Iniamtacui.&c 

Au-. Vel,tacui voce peccatum dum clamarcm tota dic , 

dum p^na peccati vcl interior excecatio oftc-ndcret me pec 

|catorem,vcldum praua vita metaccnte claraarct,ii quid bo 

niegi 

b Dumclaviaremtotadic,&c. Aug. Et finonfittibi confeitis 

quis,non tamen iuftus,qu:a delictaquis incclligic?Vnde.Eft 

lufius qui pcric in mftitia fua.Ec Apoftolus. N:lnl mihicon- 

llfcius fum,&:c. 

Ec Cow^/rttr.Caf.Spinaqu^cotucorpusengit, ideft, fuperbia 

NICOLAVS DE JLYRA. 

Beatus vir cui non,&c.i stemaliter puniendum . 

rius ore . 

c cft in fpiritu eius dolus.^ww verep$nitet mente/icut exte 

Qtioniam tacui.H/c confequenter cflcnditur remiffionis modus. 

Itquia vppoftta iuxtafc poftta magh eluccfcunt,ideo defcrib>tr pri 

no remifftonts impedimcntum,fecundo eiufdemfafliuumjbi . Deliflum 

meum . 

Circa primum fciendum,quod impedimentum remiffionis culp/t ei~l 

tiut cdatio fubfanUitatis fpecie,propter quod diciiur Troucrb.zi.b. 

| prcflura. 

f rcdimc 

fconrnhm ti- 

ImosuIo mco. 

01114011 

. 

B 

64$ 

uenta.ncaqoxmukjc 

inundantes, circaipintn 

appropinquenc . 

CtUS c-pportUnitatC lll 

Aquas cnim calamicaccs 

appcllafc 

-j< Hicr.Tcmpusopporcunuinquo 

Dcus 

inuenitur . 

b ferumt.mcn in di. 

Aug. Liccc fan&us 

orec , licct cempus.o. 

t.imen chffluentes in 

vcl 

concupifccntiis , 

qui func in crroribus 

diuerfarum fechrum 

vcphilofophi, quilibcro 

arbicno , Iuda:i, 

qui carnalibus obfcr- 

Uantijs falutcm afcribunt.Hicro.Vcl,fan- 

f ne ftus orac,m quo 

appropin- 

vcl i_ii.il 

quct 

noa ruitappro 

notatur 

habcrc peccata, 

fcd camcn dum penas 

Gbnorcl.&NicolaicleLyra. 

a Tepo'e,&c Auc.Tepuscftgr.-uke -lex prcmcns.conu n 

ILnc reos coeaic clamarc,gratu fan ir. 

/ 

, 

* d.c.t noni 

Thcod Tcmpus opporrunum 

tcftamcnci ft tu 

in mio < crcdcnccs bas Pauidis I it o atfcrunt prcccs.Svm 

nucbi.s.H oc fic intc: pretacus cft. Pro hac orabic onuus Un 

Caf. Lctus finis,dai; 

6 A A 

Dcus .ntdlcchim.vndcaliosadhorca 

curadfd in. 

c Volnt fieri 6 utequ-a & /r^f.Aug.Acccpco 11 

co c 

' 

!' iftc pcnitcnsad n:pcrhos 

aQ vosquasinuieo,5r;c.Equus,GScilisin 1 

ffin fel 

; fc n^^Ûjren.wdfftWr^miftDeus 

adteomnisfancT i t . 1 Np 1 

, Aug.Huius lcculi.vd pcccaiorum. 

b 

Tuesrefuoium meum a t tribulationeTo.ua? circundedit 4 

" 

b r. in 

cuij nnrcis f AuK.Ouuquainuisgiudcnm ii.r,tamen 

adhuc iu.n 

*! S? / 2&..V ^Sl Satia.7" 

, C. ; 

'mabofupcrteoculosmeos. 

- 

. Ou diim tale. Caff.Sicut aouu lul doiec uia.n tencnt.frena & flagel 

4 

paf.untur. 

patjuntur 

^f Auls. non habes felT.rem.os quo ,aa . mcriu & taces peccata con.trm etur . 

t 

lus , quibus non cit intelledtus . Io chamo & frcno ma- 

^ 

a VetbaCluHliadpatr.m. 

Etn- v-n'.ej conuerti conftrmge . 

f 

xillas eorum cx>"nfltinge , 1 qyi non ad tc. 

approximant 

i 

., . .ta d s,ef- 

iomicus. M 

.; Fu- 

d.vuspigcradt-icdct 

dutn 

* Thcod V^ticinii 

2. cis fcrmoconfulicifl 

p'js 

nc fcrarti vicara 

rationis cxpcrtcimitf 4- 

cur.Iuflisvcro vcdiui 

ih"i âudiuni babcac** 

* Ch.ild. Ponam fu 

pcrtc inbonumocc 

los mcos. 

d mcexultatidmeat cruemcacircundannbusme Mntelle- 

",'a*-.*^ b c ScilKCtUci. G*^*M*f. *"?" 

_ 

dum tbi dabo^ & mlhuam re w via hac diens, hr 

CCU" qua gra 

. 

Honanfctauiatcponeaocu^nieo, ^XTJ^,^^^^^ 

r 

5 

NolirefienficuteV' &mu- 

* Bafil.Excorumd^ 

6 fumptum mctapt 

-j ra.qui amico funcerj 

8 ga aliquem arTcû,! 

-j- lumquercfpiccre 

lunc 

9 Cafilod. Eqiuis,(V 

io ne difcrccioneiefJol 

nI .1dc n, &liau,,,v t cc 

c?o;oX-"nubuntipfa P? 

aquc ad Noc,fanctus orabit. 'I u cs rctufc 

c ^Jcm.Aug.Dcum.mutatemm petionam vt f*pe. Non 

appropiant,qtu dicunc facum tacit pcccare, vel ortui.^quic 

rcbcU .t 

omnia rcg. ,vel gcns tcpd>rarutn,qua 

: Dco 

TfiEaS tibidabo^ r^.Aug. D.apfal.nuUUipondctur 

TxnitcntUntclleaum tibi d*bo,e c.kcce pfaln.us intcll.gctia;, 

tcfte Dco. 

nc pucccur fupplicans ncgl.gi 

,j. Thcod.Refponfumhocapeoconfequ.tur. 

Tuerue.Caff.Quipromififti, incclkaum cibi dabo. Vel 

rcfpondcc Chriftus pcniccnci . 


I In efl ccmporc oppor. qund temptts rrmifllonis culpe:tunc enim 

funt preces cxaudibiles, auia ingraiiufacl* . Et pro quod 

tunc oran- 

dum yfubditur cum dia tur. 

Vcruncamcn in diluuio aquarum multaruni././fwww 

pchnncntiuiH. 

3 Ad cum non approximabunc. Scilicet peceatJ ptr peccati>ecidii'tm:De 

hoc dcbet orare Benm omnis emendatas upeccato:& fic 

orabnt Dauid.Idcoftbdit. 

4 Tu cs rcfugium meum a rribulacione que,&c. in adulteru 

CT horniiiduperpctratione. 

5 Exultatio n,ea,&:c. KlaX liiirujta efi n miffw caufa lctui*, 

6 Et uc mc a circundantibus mc. id

ilti )- 

Impi 

iturn. 

Itattel 

ite 

*47 Pfalmus XXXI. 

- 

a 

.1 ifernofuntreferuatw/Kr 

quoq; peccatu tuum tranftulit,&c.z.Kcfz,.ii.d.q, verbum intelli 

endu eft de dimiffioncculpa: quo Dauid confitebat?,dices 

iibi. Teccaui domino.dc rieccffitate.n.incubit cuilibet credcre 

propheta.'dni,vt Deut.i8.&ficftindamentu Rab.Salomon 

non valet,vri in hoc pfalmo principaliter vf Dauid intcndc 

i & 

re ad commendatione contritionis & confcffionis fimiliter 

fatisfattionis,qua: 

ftint partes intcgrales pcnitentia?,vndc 

&hicpfalmusmeritovnusdepenitentialibus nominatur . 

Circa q, primo oridit indigentiam rcmiffionis 

fc 

pcccatoru 

:lu olumin coi,dictns.Beati quortmremtffx funt iniquita 

r,eirc.Non.n.dixit.Bcatiin quib.non muenitur peccatum, 

iinoib.dc 

communilegeinuenitur,quia i.Ioh.i.c. Si 

iixerimus 

quoniam pcccatum non 

habemus,nofipfos fcducimus. Sed 

dicit.Beflr/^tt/iMiJ-cw/ân^j-.&ficapparctncceffitaspeniten 

tiequo ad hoks in coi.Hoc ct oiidit cum dicit.Er quornm te 

fl

Pbilôphu. . 

A 

InfincPrilm. 

Djuid. 

t Giudctc . 

B 

^4? 

Glof.ord.& Nicolai de Ly ra. 6yo 

culpa qux cft impietas pcccati,quafi ro formalis ipfius, con 

fidcrarur ec pcna dcb.ta,qua: peccatu qnq } dr,vt a-ôr.^m 

finc s>T\dcd\at.l{e>ti'fiftii'npietatempeccati.qunm vcra poenij 

tcntu culpa qux cft impietas pcccati 

totahccr rcmiccicur,no 

ircmpcna peccati rcmifricurcxcoco. , 

de 

ronftqucntcr qua.no vcondcret hacrcmiffioncellc 

coi lcge neccflaria cc fanftis qui in ccrra funt,cii . ditiUet Et 

tTcmiftfi:,impietatem,&c{ubdit.Trohac.(.rcmiiiioncpccczti. 

* 

Orabit ad tc omnisfanBus. vndc aiofla.Indcn.cft fanftuJ, 

limififti.qm* alitcr no cflct l.inctus, ncc oraret, quia 

oes lunt 

pcccatoi 16 Dauid in hoc pfal.fe formam 

pcenitccib dare non debuerit vel aiic illa duo 

potucrir.Patct 

Nathafuerit flbi denu 

vltimafore irrationabilia,qa& fi pcr 

tiata remiflio quoad reacu culpe,rn no pena.quimmo ldern 

Natha pdixit pena referuata.vt patct 2. Rcg.i2- nunq.d lgif 

debuit fe pbcrcTforma & exeplu penitctibus?Primu,graca 

aêdo pro dimifsione culpe,deinde fe humiliado pro relaxa 

tione penc debite.queadmodum facit , vt clare licera huiqs 

pfal.ondic.Inationabilequoq,eftdicere plures pcccantc 

vno peccatore exiftere^d diuinius,vel expofitione de plu- 

ribus magiseffediuinam maxime,qnexpofitiodevnoex< 

plariter applicatur ad alios.Pnmum aut motiuum Burg. eft 

omnino talfum,nam titulus huius pfal.ab Hier cx Hcbraica 

veritacetranllatuseftille. Eruditio Dauid .tYfecundum glo. 

maaiftralem intelleaus Dauid , vc ex titulo detur mtelligi, 

quomodo Dauid in hoc pfal.vcbt oftendere fe eruditum ui 

modisverepenitetix,&: in mdiseifdcm alioserudire. Er 

. 

. dicio enim a-tionem tk paifioncm fignat , iicuc alia noinina 

verbalia.Patecigicur Burg. irrationabiliter poftillacon urationabilitatem 

impofuiife . 

GLOSSA OR.- 

DINARIA. alnfincmPfaKDauid XXXII. 

a Infinem. Cafsiod. 

Hic propheta poten- 

tiam & fatta Dci cnu 

&: ficadlau- 

mcrat, 

dcm \)ci inuitat.Prinio 

iuftos &: rcdos 

fam laudis reiflum elt vetbum dom>ru . 

fuppontt.Quja 

a 

cet colla udatio. C6fite 

monet laudarc , quia 

cxultarc m illo miilaudanuo uou pottumUiy; icctos, inquic, 

dccet collaudatio. 

ê Theod 

D 

pcrvtlob^ 

v 

N ILOLAVS D E LIKA. TSAL. XXXII. 

1 "f7 Xukaceiufti m doinino,&:c. Huic pfalnon prxmittitur 

X_j titulus alujuis in Hcbrxo,propter quod dixerunt aliqui, quod 

ncn cjipfal. diflintlns a frtcedtnti , & occaftane hv.ius ditli refpexi 

trcs Eiblias JJibraicas , & tres libros Hebraicos editos 

fuper 

librum 

pfalmorum,& in omnibus inutni hunc pfaKdiflinclum a prAcedenti, 

non folum in ftgnatione perfpatium vacuum inter duos pfal.fed etiam 

in qHOtaiione,quia i!ie pfal.apud Hebr.quctatur î.pracedensautcm 

)\.&eodemmodoin tranflationc Hier.rxta Hebra.disiinguitur a 

pracedenti pcr literam magna cpitaltm in principio fc> per quotatio 

ntm^ uia hic pfal.ab co quotatur ji.& pracedens 3 

minidominoin 

# Theo.Forma; 

pQilmus quafiabEze 

chia populum cxcita 

tead hymnumvictis 

Et in aduerfis. b ln;u.1i in feculo quod pctit. Nonin 

T^bis. In quo nildifjUcetei. c Laudat qui fubditus eit 

>co, aliier diltortu cii. 

t Xultate iufti in domino, t reto c 

s dca 

Proptei 

vnitateru eeclefise. b H >c modo laudandum. 

Exultantes laudate hoc modo. Confivemini, Scc.et polt cau- 

1 

1 

. 

Affvrijs 

PSAL. XXXII- 

1 .Uem Hiero. iu 

prohgo libri pfal.facit mcntioncmdc pfal.coniunElis apud Hebrxos, 

qui tamen fnnt diflincli apud nos, & etiam ccotra de coniunvlis apud 

nos tdiflinc7is tamcn apud Hcbraos.ncc tamenfacitibi mentiouem de 

coniunciione ifiorum duorum pfalmorum,rx quo patct qundfunt pfaU 

: K -. & NieoJ. diflinlii apudHebraosJicut & apud Latinos, faltem .7 

temporc beati 

dc 

Lvr.quibut Hiero. quod diu -paldeesl 

tp flornit.f tepore Cratianl & yalcntrniani 

?Cm 

poti jtw. 

" m tratorTt 

? ^"i caperunt imprrare anno domini.ccdxxxiHoc autem 

opusfuitfcriptum anno dnrini.M.cccxx*i.Motiuu etiam aliorttm no 

>aler,qa multi funt pfal. ftne titulo & diflincli ab alijs , videlicet^. 

t>t Uicit P.Hirrjn prologo .'/.' pfahttfru.t ia habuimus de ttib.f.primj 

cv fccunUu et iflo,et de alys videbii mfaius profequcndo, igitur cx 

M O- 

R A L I T E K. 

t fxuluteiufiiindomino. Simc dixi in cxpoficioni litera- 

tit. 

li 

b T? Xultate, &c.S 

jC tlos. Auguft 

Cuiuus laudac Deii, 

quando fibi bene eft,blafphemat quando male, reftus fem- 

. 

4> Theod. 

tit.uoti ptvtdtrt quts fuerit autor huius pfal.quia titulu no bet, necin 

ucni hoc clare determinatu niji fecundum intentionctn ^4ug. qui dicit 

oes pfal.fados a Dauid,fed banc intentionctn non intcndo fcqui ficui 

dixiaprincipio huiuslibri.Tenendumtneft,q,hic pfalm.ftcut & aly 

faftusfuerit ab aiiquofanclopropheta quicumqtte futrit ille.f. Dauk 

vel al'Us:Et ex circunflantia literx vifatlus ad hoc tpper Leuitas can 

tcretur in templo,pp quodfatis probabile efl 5, Dauid eufecerit,qui di 

uinas laudesperLeuitasintemplodecantandaspro magna partccom 

pofi

'5 l Pfalmus XXXII. 6^1 

, $ Thcodo. Mulcis in locis Svmmachus Sc Aquila voccm 

A, exulcarclaudareexplanarunc, 

Recti cor. Aug. No refiftenres d no , Praui cordc funt q. 

dnt Deum vel n6"effe,veliniuftu,vel cii ncgligerchic videc 

malos florere,bon jspati . Rccti flinc qui dirigikcor m vo- 

IMF lucacem Dei,quafux 

t)ra,'POnUC,VC & Chfi- x Exhibite corpora vertra hoftiam viuam Deo.mortificando carnem cum vittjs & concupifcentiis. 

7\ j ,\ . ^t^ r,,-,.t b Seruiantmembracharitati.vbima&feptCTnpriceptainqmbustoiilcx pendct 8c piopheta . 

, 

it . ftUSdOCUlC T^pnjHUt c Aug.N,.r,IinSfutanrum:fea&vita 

;rdc ego volo jedficuttu vir, 

a ^jJra.in t 

pfalterio decem chordarum iili . 

pfallitc Ca c 

W.a. 

iftitm 

IU 1C 

CranSngUrailS 

j^ Êxuitcvetuttatem.quianonniGadnouospertinetnouumtc.tair.jntum: JGraticDei. 

." fuOS VC&ibi SauU Opcribus. b Siquatris.Quimodobcnc! 

Sauie quid me perfe- te ei canticum nouum , bene ei 

pfallite 

iu vociferacione. 

6 A 

tyl 

Gloford.& Nicolai de Ly ra. 6n 

clau iit 

c- u,;ny,tre Caf adliteram.Sicutlirtonbusmare, 

tgSSffiSrtS populos, & in thcfautis /apientjifuc 

Pt profun 

vc cx eis do- 1 

b 

caJafc- nct m.hccs flaSelbn b 

c mc'atdominumomnistcrra,a 

bcoautcm + commouean- 5 

L mCaCUUUin.u.n 

m , M,Komfta-ke* 

d lidl U^ta^*^^^- 5f ^X a 

,crc3U.i IVoiuir. * 

^ 

d ruromnestinhabitantcsorbem.Quoniamiplcdixit.^ta 4 ^ inrnm etauimn 

b Fer pro|>heta. 

Firmat. 

reain. c I.itoimacloiuhilo. d Quu etiam 

Cai Vcr lcKemA 

ti.m . 

creati funt fiddcs prr 

malos tc"lU.e Ucit, nchabeanteltca.im . 

d 

cHfunt:ipfemandauit,& creata funt.Domimis diffipat 

cta et 

\ d U&H^^j^ ssai^rg :;; 

- 

cdnfiliaeentium :-treprobat autcm cogitationes populoa 

ESm. b û !;busW^^--,f;; [j^^,,^^- 

>-* IU1 viiiv. -7!- i. prTcciiit. b Ferpro;>hetas. 

AuJ.Deinrormiinatci i. b rraccpit. 

Vcrliuliio. 

perfc- 2 mm et reprobat confiliaprincipiim 

a Rcmi.nullo temporeuu.oiu.iui. 

u 

^.^.-^- 

ccs filios : crgo non 

cos.fcddominumtimcactcrr.i. 

. Cdnfilium autem 

quafi g a Lm.nulloScn.pore dilTaluilur,' b Gpienri* crus non muub.les. 

t .. . _ 

Cc^Jtiot^ Gjnt 

_ . 

domim m artermjm t.manet, cogitationcs cprdis.eius i 

Cnfs.Timcat,imocommoucatur 

fimiiitudinc dormicntis . 

Scd atifinz. a Et hoc elt confmum Hic fola dominum non (ib, n.fi Deom 

cjua: elegit 

fuii. 

b Dc omnibus ^cntibs. 

a bb 

manu rmfcncordi* a 

Ab eo.quia ipfc 

ci eanic:& idco v- 

tilitcr admin.firat , quia & adiabolo ahquid commouecur, 

irenerationc&eencrationem. Bcatage hs,cuius'cftdo- 9 

fedquodaD?ovciliccr,idcoabeo. 

* 

Tl>cod. Symmachus, Excur.cfcanc.Aqmb.fonmdabunt, 

in futucum ccmpus mecumtranlmicccns poft-cruccm 

6i ro- 

furrcd.oncm Dv.mini. . 

c CommoKfjK/wr. Aug.Non terroribiis homm vcl cu .ufquam 

crcaturc,lconis,ferpentis,diaboli , quia omniafub eo quid 

autcm de omnibus hiS timendum mihil . Quoniam ipfe di- 

xit & fadta func r.ih.1 nifi 

, poffunc quod pertn.ccc , cupiduatcm 

nocendi per cc habcs : noa niUa Dco . 

poccltaicn, 


* rcntfnpcr terr.v,quiafunt 

Dixit 

altlovc-tcvra , vt dicunt in medio occa- 

tii . Sed i'"C ma v dctur verun: , cjuu nnmia grautyflUtda tendunt ai 

tcntrn.r. v , ( :ini iifhmoTcals/Iuflasvero eii: ammusexDco cuiusmeo | 

efl urago'. p.-r qu.im eit a.inl.s angelis . 

* Thod.Non ciiiidiuicijsaffluunc. 

Augufl. lkaca gcns de Dt,o , poifcffionc folicet ^bea 

popiilus^ 

. -i 

5 Dominus d.T. H : 

c ponitur tertia ratio diuinx laudis,qu

6< )5 Pfalmus 

quidem voltincas & omnia a Deo : ergo quicunq-, rex &: gi- 

gns.i.forcis non confequetur premium ex fua virtute: Sed fi 

afcendit in fuperbam opinionem, quafi virtute fua faluetur, 

fallitur etiam fi fit in multa abundantia virtutis . 

c TNeaue hoc a fe,fed a Deo e!eviditomnes rilioshominum. 

a ^Scd. b fAug. Piaruifo a.l hlutem mundi . c TAug. Snfceptioms humani quod libi 

parauit, vci de angelis cc hominibus quos imttit ad pra:dicaiidiim , 

& praccipue apoitolis. 

d Remi. M fencorditer vidit . K.emi.V't pr.tfir illis ad regendum eos per omnes terras. 

t De* praeparato ha c 

bitaculo fuo, refpexit fuper dmnes qui ha 

a Carnem, excolendo eam . b Refpexit . c Aug.Cordibus (ingulorum propria dona 

tnbuit,8c fcit quomodo vtatur q.iilque eis. Hic deftruuut qu^rundam hatrelis, qui dicebant 

inAdain limul omnes animas effc creatas . 

5 

4< Theodor. Omni- 

bus his Sennacherib 

affluens, nihiladiumenti 

mdcperccpit. 

Obfcffi autem in egc 

ftate rerum pofiti, 

fueruntliberati. 

Equus. Auguftin. 

Animal in cuius vc- 

locitate , vel virtutc 

confiditur, figuratc 

bitant tcmfm . Qui finxittfioillatimcordaeorum, quiin-

cu ' 

f 

6< 7 

Glof.ord.& Nicolai dc Ly ra. 

// , . ,._ ...::..j;_ Wrauimus. Contihuum temj 

A nocV,; Sn! morcc.Cv i,,c fpu.cual.bus alacur 

gcnnaeottmr* 

b .At>- 

4 *&** fHf!t - 

net iS.minur . Qu.d dc 

co.pora . 

. vb. eft ,nd,- 

658 

- VteruTlmoYc- ammaWum.&aWos.n fame . Amma ; 

pr.u.!d:%fcnc.ac,qua 

Qcooduuo. 

nm in fpep, 

c ^' '""' ^ 

;deo,vtomn:sfip...r 

10 

,f AuguC ^?^ ^ '^^^^T^^' flitio' & prauicascx- 

- r noftra T iu Itinct dominum, t quomam adiutor & procettor ^^ 

nOltrailUlli N oninnobisvbiinop,a. c Tunc . 

. T.VodorUS 1 

"' 

u no- Hdim miiic ii 

* clr fuum. 

d Spcrtmmns. Nos 

vccucosad Dcu,non 

mcnosnoflris . 

Caf. Qu.aineonc 

qu*smuutec,dcpacie 

ficut 

uafubijcit n.unus,fci 

fD , ramus in nomi- 

K-etqudd .wacut hic m domino. fcc iperamv, 

c nccSnS qucm pacicnccr propbccalccus vcncuu, foOmu*. 

Spcrauimus. Continuumtcmposnotat.quian 

dcfincre,vnde femper potcft anim.i fcfla rccre 

Tandem b Dans xternain viam. c F.t f! non 

Hk e .uftiti*. t Ethocvel.dep, 

,-, . 

vc pcr.echis polfit 

cflc 

f In te. H - 

nofterel. *qS(! Wbituroot noftnim, t & mnorm- ; ^J^xfvil [ 

c . 

nOlterelt. VÛ.am QlJ 

Subdtt0r..ionem.vtimplca.utouoafc.urumfc.t. _ 

N.mc. Velbunus 

> Subdit oritionem . vt i.npleatur quodfctuxum fcit. 

: Et ficut fperauimus 

F.at . 

fct licutiperauimu. 

b 

: r" ~ 

a rr.ndloeiusrpcriuimus. 

Fi&mifericordia tua dommelu 

f 

pcrnos,t quemadmoaumfpCraUimUS1[ ax. Quis cnim iic 

fpcratnt, 

' 

vtaudadei 

dicac , metirc mi " 

Non in ilto - 

. 

, 

ncord.am fpe mea! 

NICOI.AVS DE LYR.A. 

1 Vccni.itamortc..yc,/K////x.animaseorum. 

lîZquoidicttur Eja.6 5 .b. Harcdic.tdommus Deus. Ecleruiincicomcdcnt,* 

vos efL.ricc.s , &c. fM*' 

. tr 4 ..... liberat M fpctantes fc,non folum infutumfed etiam M pr- 

/*, deopueftahterexponi.: Vtcruata mortcanimas corum. 

occidcrc vo!au.s,& pamt eum 

1 -.m rr A manu leâbeleum 

re f mis per coruos & mul cn m yiditam, vt htbctur J.I^.1 7. 

Ft 1 m modofuh de prophctis , auos abfcondit ^hdias ne tnterfictleqJ* 

l, & pamt eos pane & aqua , W babetur 1 6. 

} t\eg. 

. ud cus 

.11. . lu, t.dciiscit fm Burg.fcdcuctuqu^prom.ctic\ 

cv dJiConfonancccmpcianmencoiuibci. ^ /M 

4 Quoniam adiucor. Infiauro ,& aliquandoinprxfcnuprofuo 

beneplacho, vt ditlum ell. 

c ûmn colxhb. extcnus ,tamen cnnfolamur 

q.d.fitribulemur 

ab cTinterius , & iita ntnbnttoms fn- 

quia confolatioproceditexfpe 

tmjt. ideofubditur . ./,-. 

6 EcinnommefiiKtoeiusfpcrauim.is. Tropterquodpnduer 

ora>idocontludit. p 

7 Fiatmifcr.cordiatuado.ckc.qucmad.fpe.mce. Ethoclpe 

debita,.jU.t :eregi . quod qmatalfum eit 

pro fenfuliccrali haberi non dcbec 

,cuncenimfcnfuspan| 

bol.f us & mvfticus locum h.iberpro fenfu htcrali . In pr 

poiico aucem non efl ivhil abiurditacis iic ,n 

fic, quiacum 

cxpofitione poftil.eius expoiitio ctt pr.mo liccralis , cx qua 

fumi pocanuimenrum val.dum et.am apud infideles,cu* 

hocftaceiuTdepaiTusefleliceralefenfuin principaliore,-* 

uisnoncommuniorecV priore,prouc Burg.inrend.c,a quo 

cnapudinridcleargumcncu val.dum fum. non porcit.Si n. 

qs velitarguerc ludeo velpau,ano , tranflumcdo rci minos 

hcera:,vc accpiendo celos proapqflolis, vcrbfi d.ii pro hho 

in diuinis , ari>,umencu proc dercrin quiuocis, per cc^nfc- 

quensinualidum,InfideliScccxhuiufmodiargu'ncroJcna 

:opolicione pluuu perfcna. u, quo 

rccpluralicaccdeoruex p , 

polico non poffec ci ex hoc loco perfuader. De. omn;potea 

t.a. Na poiics plunbns d.js.nullus coru eflct omnipocenj 

qaalccralcerufacerccni)llipoccnte,ficuca;-gu.cdo:t)r iabtiiis.&anceeuOaidiusdcvccula.Adeuadenduhuiulmod. 

infidchucrrorrc &deniione,LXX. inrerpreces myitenum 

cnnicaris occulcaueruc in fua craiiatione, vc dicuc dodorcs 

fandi circa illu locu.Efi.o.b.vbi loco lllius ditti. Et vo-.abf 

turnorniehns admtrabilis Den< (orth>&c trafiulerut m iv,m coftltf 

angelns.Et 

fepe cc infideles ad ca habeac recursu.idcirco placiuc , imo 

decuirpoftillarorehuiuspailus oftendcre expofiuone tHB 

fia;ni'.icauonc cermmoru omnibuscommune (inc abfndi- 

rau',exDoticionc fidel.busfpincnalc no reijcicndo 

, in.oea 

vufin difpucacionc de ccpo.c Meifi.e p Iudxos,fruttra ig>- 

cur Burg.laborac 

caluniando.Tcrc.o Burg. nocac poitilhco- 

i remtircaillum pa'A\jii\:Co'ig>e*.is ficm vt>e,&c. adcrens 

quod potiillacor Proucrbioru. ji. difcordac ab co quod h.c 

upinatur.tcd falfum unponic e. ,nam idcm quod h'cdicic, 

d.ciccx intencione bcaci Aug.de quom fccundo corrcdo. 

Cicn. 1 .iupia.vide ibi.

'59 Pfalmus XXX III. 660 

I GI.OSSA ORDINARIA. 

\ a Tfaim.Dautd. Auguftin.LoquiturChriftus.&ineoChri 

gnum patns. 

Abimelech patr is 

mei regnu.Idcm propr:e 

\chis vocabatur, 

ideli, quomodo efi : 

Scd Efdras mutauic 

proprer facrametum, 

dabit illi doniinrts fedem 

Dauid. ecclefiaeftre- 

B 

neputetur folahilioria 

narrari. Mutauit 

etgo 

vukum coram îbi- 

melecb . id eft , Iudans, 

ibife mucauit &coramA- 

cCtie 

ftianus docethumilitatem dum commendat corpus & fan 

guinem.Cum immucauitvulcum Chnftus,i. facrificiumco 

ram Iudejs,qui regnum pacns fui Dauid func.Iuxca illud : Et 

chis.ideft, illis ignaris 

difcipulis qdixerunt; 

Dttrus cfl b:c fermo . la 

tcm Ddin fjgno, 

* Bif.&Theodj DiuûsDauidodium&inuidi.am Sanlis 

cum cognr.n.iL-rv;, ibe,*d Abimelech a quo paues propoii 

ttoms,& gladium Goliath accepir. , peruenic.cui cu ruga fua 

noflgnificaffec fcd rcgiumquodda negotiu fepcrfceredi- 

TAttribuitur. b fChrifro cml hie loqutui ,& in eo ehriftianus . r JVctm facrificium in nouura , 

Pialmus Dauid cum immutauic vuhum fuum coratn' 

a fludais. o Tunn .usludaros projnutato lacrincio. c Dauid'. d Adgcntes. fVelab 

A 1 * 1 1 b /- f M eorum covdibns. 

AbimeIech,&dimifitcum&abijt.Keg. 

tz.d. XXXIII 

a fLaudabo. fAng.Qiufi iam mutato rulm,laudabo, nec vt tantum in 

proij.eris folebam.pro teinpoialitm- tantum leruictis. b N oii t.ir,tum 

in . profpera \ Qôd non temp jre pnons vultus. 

Lncdicam Dominumin.omni tcmpore: 

a TCii.Quia jiii cogitat rej dicat,finc culpa func, & ita lausDei femper 

ineocfr. b Vtalios in;truam . c Scd i;uia hoc nequit nifi humilis, 

ideo &. fVnde in futuro. c Nonin mevel exterionbus . 

fAug.Qut 

in dommo non vult l.iudari,n on e.t manfuetus , fed . 

fuperbus 

iemper 

bacquoq; mucarione vulcus arTetabac,qufa copaffus eft no- 

bisvfq; ad morce.Tympanizabac, quiaexcenfusfmcincrucc,vc 

corium in ligno.Ad ofiiaciuicacis,i. corda Deo daufa, 

vt ca per cruce aperirec : tercbacurmambus fuis: quodnon 

ad lfam accipi pot,fed cu cotpus manibus fuis apoftolis por 

rexir.Saliua: in barbam dccurrebanc.i. vcrba mfirma & in- 

fancilia diccncis,hoc eftcorpus mcu , cegebanc vircuce eius. 

Procidebanc ad oftia pocce.i.humiliabac fe ad i nicium fidei 

" 

noftra: . Vecus facrificium df vulcus , quia 

NICOLAVS 

P S A L M. 

DE LYRA. 

XXXIII. 

laus eius 111 ore mco. In ddmino 

a ; 

Hocautem. b Lcn anuno. 

tlaudabit anima mea : audiat ma b 

niueti, 

indicac voluncacem 

J "15 Encdi. Hic eflfccunduspfal.alpbabcticus,quia inciplunt ver 

X3 fts ordinatc pcr literas alphabeti Hebraici,hoc excepto quod 

miuuur hic litera fexta.f.Vau,quia nullus verfus per eam incipit,ta 

menfuntbic 2i.verfus , ficutfunt i2.l;terxHebraic&,quiafunt hic 

duo ver/us incipientes per literamphc.f. \6.& iz.îd quii awempo 

fitAfint iile liter* in principus verfuum , di&umfuit fnpra pfal.t^. 

Huic autempfal.pr .in Hebrtu. Dauid q uando 

commucauicracionem fuamcoram Abime]ech& fugauit 

cum & abijt: Hnic tamen nomini Dauid frjtmittitur lamech Utera 

tddefignandum quod eji datiui cafns.& i/tfcnfus-.Jp/i Dattidfuit hjc 

pfal.pro gratiarum atlione,(juanac commutauit rationem fi ed. Cifsiod. 

Lj Pfaim. f-ciiudus 

per alprnbecum 

imperfcutum Pcopha 

ca priussumacimlaudeprxmircic 

monens 

manfuecos adidL-m . 

A Deo bencdicicur, 

qui ipfum bcncdicic 

morc boni famuli, 

qui vilcfcence domino vilefcic , & dominoglorificaco, glorificacurcumipfo. 

c Indominolaudahifir animamea . Cafsiod. Sua enim laus,efi 

praedicacio domini fui, vc bonus famulus de bona fama dominifuiglonecur. 

d Manfucti. Caf. non docti.non ieiunantes.quia Cincfupcr 

bi : Sed manfueci , quia ccmpcranciam habenc omnium rerum 

. Manfueci,non defuaincelligenciafupcrbicnces,non 

iugum Dei indomicorum morefcrences . 

Magni- 

uidfttgh in Geth fuit cognitus a ThiiiUhneis , vnde dixerunt : NunquidifteeftDauidrexcerre? 

quafidicat,bonum ejfct tum in- 

terficere,neveniat adregnum & inualefcat contra nos,propterquod 

adduxcrmt eum abîchis vtmoreretur , proptcr quod Dauid intaii 

periculopofttusfimulaititfe hfanumjecundum illud poeticum.Stultitiam 

fimulare loco prudentia fummaefi.Ef ideo jlchis tanq 

infanientcm etim eucit y&fic Dauid depericulo iiberatus abiit, & pro 

gratiarum atlione hunc pfal.compofuit. Igiturfecudum hoc i/iepjal. 

tn duaspartes diuiditur, quiaprimo Dauid de/ua hbcratione domirnt 

regratiatur.fecudo alios ad banum bortatur,ibi: Accedice ad eu m. 

Trtma in duas,quta primo poniturgratiarum a&io,& /ccitndo eiufde 

attgmentatio,ibi:Magni/icate do.tmcum . Circaprimnmdicit Dautd, 

Bcnedicam dominum. ei regratiando. 

2. Inomnitcmporc. f.pro/pcritatis & aduerfitatis contra muitos 

qui benedtcut Dt it tantummodo tcmpore projperhatis, fecnndttm illttd 

Zacb.n.a. Bencdiftus dominus quonia diu ites facti fumus, 

fed rnaledicunt teporc aducrfitatis.vndc vxor h,b diccaat ei in aduer- 

fiiatepo/ito; Bndic Deo & morctc.i.maiedic vt tbidS fuit expofitum.lob.i.b. 

i Scmper huscms.lifempernoimportathic cotinuitatem 

. ôn cnimpote/i homo mortaits continttare dtuinam lau- Dsus c]uo;r 

dem do , qitia oportet,qttod aliquando interrumpatcx fragiiitate carnis fempcr 1 

ncdicuur. 

faitem tempore dormitionisjed importatfrequentiam/icut dc homi- 

neecclefiamfrequentantedtcitur,quodfempere/iin eccle/ia, iicet aii 

quibus temporibus fit extra. 

4 In dodau. idcil,fi in mefit aliquid laudabile,totum attribtt.itttr 

Deo yaquo illtidbabco.Veiahtcr l\\ do.lau. quafi dicat, de lauaibu: 

hominum non cttro,quiafrequentcrlaudant quod efi vituperabiie, & 

econtra,fed iaudaria Deo defidero , cuins latts efl vera.Laudat antent 

Deus bominem,quhdo per aiiquem effetlum vclfignum prntbet ei vir- 

tutis tcflimonium.Et hoc modn loqtutur ^posloltts.^.Corint.x.dSjm 

gloriacur.indomino gloriecur,non,n. qui fcipfum commcu 

dac ille probaCUS ett. '.approbatus,fcd quc.n Deits commendat.Hoc 

enim modo Detts pluries Dauid commcndauit . 

.5 Audiant man. Manfuctudo cfi virtus ir.t 

rcprcffiua, q inter aliis 

virtutis maxime in Dauid apparuit , quia Saul 

euperfcquens admor- 

tem bis in manus eius cecidit. & tatnen nonfolu eipcpcn it fcd cf.a vi 

rosfuos ab cius imer/cfiione rcpreffit , vt babctnr. i . 

i{t. .14.^17. 

t&propter banc manf'tetudincmfpecialitcr Dc.us ipfun.in bomstcn 

porakbus & fpirititaitbus multipiicaw , fccunaurn qm.d ipfe dicit 

ipfo mundi picula cuitcnrnr,& flcgratias a?;ens dic\t,Bciird. 

dom.&c. f.dieacno&eindiumislaudibus diurnis pantcr &. 

nofturnis. 5 Semper laus . Rcpetitiocftciufdeadmaioreni 

deuotionis expreflioncm, 

4 Indom.iau. idcft,in ciuslaudibusreputabo me laudatum, 

quia laus domini redundat in laudcm fetui. 

5 jlud.man. i.rcligiofi,qui mitcs ciTc dcbent ck benigni. 

fom.j. y Et 

D 

B

| 

66i Glofordin.&Nicol deLyra. 

f immitteta^rliK. Accidice,&:ficutiftcpnupcrchmauit&: L 

cxaudituseft,eodem m}doimfifKcangclus&c. 

Aug.Immittetangelus.AlijinterprcccsIictr.jnihjlerutn^ 

Circudi.t angclusdommi in i Mtvi.de. Spiritualis gracia 

gyrocimcrescum.Angelusd-e 

celo,velhomo,qtiicfiminilter voluntacis Dei. 

Au;.Mendoficodi 

ron vult fola faccre qd* mulcis 

A proficir.vndc vocat alios:Magnih.Vt inuitatos traherec, di 

cit quc tndc bona fibi.Exquiilui do. 

b Exomni. Noii poflunc particulatim dici quanta unpctrauit,qui 

non aliud quam Deum quefimc. 

c *4ccc Caf.Iam par 

ticulatim dc nouo 

vultu admonct fanftos.Ciuti,magnificatc:&iiinprim;sin 

r.irnndiiin.acccdite. 

t rlmnl Vcl M vjnifi. & quo 

ordme:l.ue,acctdi- 

Aug.Acccdite fidc 

a / Ca f& non mflemur de hac mutaticne, quia res iucund ininitc b Et 6 vos marfueti. Ex fcr- 

00,c ch.Jt bocîlcôcdeiu.nltrat.uc duifi non 

Mf^^SSK-l^ 

h &cx omnibus ttribulationibusmeiscnpuic 

me. TAcceditc 

c 

nihucndo, & duob 

* r^Ûta.l*i yjagg^^^S^ 

ptdib* genunxcha 

**>** 

i &la:te , 

nrur.Maenificateclominummecufn,6ccxaltemusno- 

. cf.AoûUu.vnrnlfiat.ldcu,invnum. b 

^^JJ^^fuo-o*^ 

fnen eiust in idipfum-Exquifiuidominum, &exadu4iuitme; 

i OuiaDOliimuWumcorrcftattiihulatioCuminortalehoc induct incorruptioncm. b Ideil, 

* . 

quiaooltiminaumcoiici< 

Vml0eti ( Holtatw Jiosd.cen. , quodipfe p,ob=Uit 

Ad jmpcrfcaos dicet, venite & in hde umorem domUM dttwte. 

Pittoribue 

> Mentes.Foll lumen. c Vteorum qm retro 

abiciunt diceutes.Dunis c i fermo,Iol]an.a.b 

I) rirnscurrendo ad eum , & illilminamini : & facitTs veftiz non confuna 

Decept. 

Cifiiod. Prjjmifils 

lau Jibus.ad commuironcm 

hortarur. 

* 

j hcod.CJuicufidc 

adipsu acctdir,arca 

n.lucisradios (vSci- 

. pit,vt Mofcs i mocc. 

t Slum d ^,^^ AlI? . 

c.r.beicut,vos a.tem impetrabitis.Augu.DrUe non aud ltur ; iedhoc n>.du potell fieri 

auditir. b D3Uid,Chriftusecclen. .. . 

de a 

ntur.Ifte b 

pauperclamauit, &dominusexaudiuit eum,&: 

a Quomodo. 

cx omnibus tribulationibus eiustfaluauit eum.Immittet 

a Magni conuii;:vel ahquis 

de 

angelus cxlo.qui eft eccleli* TaUum.Chriftes. b Vt protejet 

ne c Pure. 

prolteinaniut. 

_ c^niutuio. 

t angclus domini in circumitu timentium cu , &enpiet eos. 

ces habec: Immictet 

angelum duminus. 

[ g GJiatc& vide.Hic 

5 apcrtede facrametp 

qtf 

ferebat mauibui. 

Aug Guftact-carnc 

&fanguine Chrifti. 

h iuaiiis cti dominus. 

4 Aug.Ecdu!cis,quj 

e(t vita fumenti pdlcnsoes 

molcftiasl 

J 

futurojidcft ,fpcratc 

6 

hoc vita aterni 

per 

7 C;if.Ec Dcus eft 

q.ji 

8 vita, caron libivni- 

9 

uit, cft vuiificatrix. 

Baii.Ipfaexpcrie 

tiaccgn, Licebonita 

IO * 

tem'Dni, $c tihcita- 

II 

tcmexcorcporcacc. 

z **i5afi.EcTl)co.fen 

t bonu. *** ' 

C 

intôJK^-S^ 

Er.Nonfolumaccedite,vtcredati,federiam. b c c Intelligere. 

S ' ho 

scuic^nicnatmuo 

Quicq.dhicfiatiulTo 

^" 

,^? t Gufta'te e b 

t videtcqudniat fuauis eft dominusrbcatus vir 

qui ,* dlCacc gu ?u$ [iZcrx]i 

plupiorapud JJeu. 

* 

Superbus veroinadtcc 

diuinorum myfte 

uerliserubefcit,quia ad Dcum non acccffic. 

c Taupcr. Cal.Iftc fpiritualis hic eft ,qui acccpit & illuminatur.nec 

crubefcet , quia quando clamat l.beratur ab omnibus 

anguftij> fccuh in obitu,dum lam tranlic ad Dcum. 

* BA.Hc Thcod. omnium paftor. 

e Immi- 


* iRcg.ii.c.Manfuetudomeamiifriplicairtme. pfquoddicit 

Dauid hic. îudiantmanfneri. bona niihia Deocollara pro 

manfuccudinemea. i Et Ixientur. fcientcsquoditafieteis. 

i Main\ Hic confcquentcr pcnitur gratiarum aclionis augmcncano.Rcpiitabatn.Dauiddiuinu 

bcneficiu fe ita 

erga 

magniun.q non fufficicbatad tegratiandvi , $C ldeo muitac 

r.lkâdadiLiiiandum ipfum .diccns: Magnifieale do.me. de 

benefico mihi collato , prupter quod fubditur. j Exauiftui 

d'\&i-xau.me icpaceclicera. 4 Accelttt. Hicconicqucnccr 

Damd aiios ad bonum hortatur.Pnmo ad bonum vita: con 

tcmp]atiuc,pcr quam homo ordmaturad Dcum. Secundo 

ad bonum viteactiuc.perquam ordinatur ad proximu , lbi: 

/TWiri.PrimainduaSjqtiia primoponit exhortationcm.fecti 

dt>inducithocad ratione,ibi.7//f/3a/xri-. Circa pnmudicit, 

îcitditeadearn.fad Deum,ad quemacccditur non paffibus 

corporis , fctl arfectibus mentis per veram cognitionem Si 

amorem.idcolubditur. Et illu. Deus.n.eltlux , vchabe- 

y 

tur Ioh.i.&: idco licut acccdes d lumcn vcl lucem corporalitcr 

llUiiiunatur, licacccdtnsiid Dcun^pcrbonu mentis 

arlcdu friritualitcrillufiraujr. 6 Etf.;.ve.n'on tow.i.nopatieminircpuifamm 

orationibusveltns.Illiuscnim faciescon- 

funditurcuiuspctitiorepellitur. 7 jy?e/)n/r.Hicaddiicitad 

fuum propofitum rationem,& primo exemplo fui.dicens : 

8 Et 

Ifle pau.cla. ideft.cgo qui fvim cxul,pauper

^ 

66} Pfalmus XXXII. 66 A 

a OmnesfanBieius. Cafliod. Nullus.licet bene meri:usab 

, hoc defiffct,non fecuritacem pncfumat. 

b Quoniam. Auguftinus. 

Pafcebat dominuscontemnen- 

tcm fe,&: deferct timentcm.Promittic aucem no ftiperfiua, 

fed neceffaria. 

c Voeflinopia. Qufa 

etiam m prarfenti habcnc 

quancum exigit 

efitrie- 

natura . 

d Eg ucrttnt , & 

rmt. Caff. Quia fidem 

non habent . Efurie- 

M runt,quiacorporedo 

rnini non fariantur. 

Qiiidenim habet,qui 

dcumnonhabcnt? 

Cail Vel dmices 

eguerunr , id eff ,carebuntfummobono,licctefuriant 

, idefide- 

; liderenc. Sedcocoffu- 

dioqusreces 

fine imininutione 

habebunt 

bonum, quod eft om- 

Iridan dei gubernatio 

e ditati effent,pauperes 

faiti funt. Getes 

vero,qu credideruc, 

adcorcccpcrunt. 

e Venhe Jilij auditc me 

a ^Vt qui ftat vidsat ne cadat 

mcn timoris borrcacur,addit: Doccbo voi.filiostimorem domini,vtrem 

vtilem. 

Cailjam,&: incipicntcs monet,a quibusabftineant. 

f Di^sv^derebonos. Quiaomncsfateuturfe velle. 

g Trobibc. Ca.TNoca quod prius cohibcr: lingua dicicqua 

cum loqui vokimus 

b fAug.MuIti enim 

T ty ifcr,qui in ft. 

deferjiit Deum ne 

inopes rianc 

fperat in eo .Timete dominum omnes fancti eius,quoniam , 

a Tcmporalium. ^Veriboni. 5".S|>iritu:iJis. b CafliAliialiquoindigent, fed nonfui,q|umts 

ait.Qusrite regnum Dei ; fc hxc oinnia adiicientur Vnbis.Mn ui .'-.d. c Sed. 

Scculi . Supeibi . d N.e putes hocdictum deterrenis , qua: nullius prctii 

' 

funr,feddef,>iriiualibus Etiam pane al . 

temporali quandoegent 

|non eft: indpia timentibus eum. t Diuites eguerunt,& eiua 

Tarnen dote natur.s . b Non aliud . 

rierunt, autem 

inquiretcs dominum non t" minuetur omni 

a Quia in domind omnia. Scilicet,quod e!t omne . b Vt autem fciatis timere. 

c Fide. d Difientes. Iefus:D.fcite a me. e Quieft initiumiapientia:. 

bdno.Venitefih c 

jauditeme, timoVemdominidocebovos. 6 

a Quamdifcite timorem,quia in hocellvita. b Aetermrra. c 7 

Etqui. 

d Qui nunquam funt in hoc feculo. e Quj vult dies videbonos timeat. 

rimor enim linguam coercer. 

Quisefthomo, quivult vitair.,diligitdies videerc 

bonos? t 

Mors.&vitainmanibusliiiguz. b Omni ne loquaris apcrte . c Ne malaaperte, nebona 

dolofe. 9 

b 

prohibe linguamtuamamalo.&Iabiatuaneloquanturdo , 

cientes mala, 

ancc com mouem s la- 

bia,qua: mox feqauntur 

lingux momm. 

Cafliodo. Probibe,qui 

vicacupis. Bccequomodo 

dcbeant cime- 

re . 

h Diuertr. Caffiodo. 

Hoc culpa vic:ic. Fac 

bonum : hoclaudem 

merecur . Inq:ure pacem, 

quia hic nunqua 

pax iuftocum corpore 

fuo , fcmper pugna 

cum vicijs , idco pi e- 

cipic paccm fempcr 

quarri , & li hic plene 

haberi non pollic . Et 

a Augu.Ceperat 

nc bonum . 

v:Thcodoret.Cum 

enim omnis aberrare. De''me vitiainte. Nulli noceas fafto : Et quil ' 

hocnon furricit.fubdil. b Aedifica virtutes. c Spiritui tuo cum carne . d Deum. 

"b i . - c d 

perfequere fugientp , 

h lum. Diuerte a malo,& fac bonum, inquire pacemj & aliter in 

perfefuturo 

nbn 

j 

a Qujihic non habebis. Perleuera inquitendo . Qui procelTit in cilum . b * 

Quia: CapietUT . 

Aug.Refpeftus mifericordix Dei. c Vt quod petunt di, lciltcet . 

grariam pro gratia r\ f J C CT A A 

Et iic,vt medicus fecat , & vrit,fedhoc idcofacit,vt fanet , & parcat 

in a:ternum. '7 1 UCUll CIO. v.:Ul)OCl.ClC 

16 

rctriburionibus bono 

quere 17 

eam. Oculi domini fuper iuftos , & aures eius in 

pre 

a roalus 

Aug.fednec putet fe nefciri,quia. b Aug. Non tameneos refpicitmilericoruiter,fed. 

bonorum affluentiam k cescorum. t Vult.us autem domini fuper 

fa b 

jg rum, 6C malorum , ne 

ip in periculis iuftus alio 

qua dubietate molle- 

Oculido.\ T cc cx infirmitatetuadi3idas,quioculi. 

^ r/TOore/. Diapfalmus.Tra^tatis ecclefia: facramentis,admoi 

net eos,qui c)4tra 

funt,(j prima rudimcca fidci capiut,nc no- k Inpreces CalX Ccleti tas audicdi cu m men 


I Timetedominumomnes fanctieius,quoniamnoncft 

lnopiatimcutlbm 

ipfis auditor hitat. 

& a Memoriam. 

CU.Ex boc eHinitfnbd fentiunt infcdiuinaprt- 

\fcntia modo prjcdifto, fufficit eispro omni bonojmb alia bona eis io Prohibelinguam 

deft- 

tuam Vbi docctwr vitatio peccatoris, & 

primo refpeclu 

dei cum dicitur. 

1 1 A ma.la.fcilicct,bLfpbemi,& diuini contemptus,& fimilium, 

Sccundb dicitur. 

refpeiluproximi^cttm 

piunt,nifi quantum neceffitJ* exigit. Econtrario autem cji de cupidis 

huius mundi,qu:bws omnia deficiunt, propter quodfubditur. 

3 Diuites eguet unt. Quia fecundum^quod dicit Hiero.in epiflo- 

la adV aulinum:jintiquitus ditlum efl:îuaro deefl tam,quod habct, 

quam quod non habet. Ideo fubditur. 

3 Et efutiet unt. Quia non audentfrui bonis habitis,fed e* relin- 

quuntalijs . 

1 4 Inquircntcs autem dominum.Fide,& dcuotione. 

5 Non minucntur omni bono. Qvia abundat in bonis 

fpirittta 

lib. 

TZporaliavcroquantumcunqnemodicaeis fufficiwtt ,/w prodiuitiis 

computantur,vndedicit .Apoftolus, i.Timtb.6.b. Habcntes 

alimcnta,& quibus tcgamur, 

his contenti fimus . 

Et Hier.in 

epifiola ad Taulinum: Vilusy& veftitus diuitisfmi Chrifiianorum. 

6 Venitefilij,auditemc. Hic confeqnenter hortatur adbonu vi 

t& atliuA, qu& confiftitin vitatione 

peccati,& operatione boniadf 

ximum. Timor antem domini facit vitare pcccatum, fecundum tllud 

Trouer. i j.d.Per timorem domini receditomnis a malo.Ideo 

dici/.Venite filij audite me.per deftderium difciplinm,. 

7 Timorcm dominidocebo vos.^wi est initium fapienti; iuflorum. 

8 Quis efl homo,qui vult vitam. fcilicet,beatam in qua nullus 

moritur, 

9 Diligit dies viderc bonas. In beatitudine cxlefli,vbi dics non 

interrumpentur notlibus, faciatfupple quodfequitur, 

10 Prohibc 

M O R A LI TER. 

1 Timcte dominum omues fanfli eius, quoniam non efl inopia time 

tibus 

/m.Qîa iam habcnt in fpcbonum infinitum. 

J 

Diuites cguerunt,& efur. Loquit dcdiuitib.cupidis,deg b r 9 

dicit 1'occa : Crcfcic atnor numi,quatu ipfa pecunia crcfcir. 

4 Inquirentes autcm dominum non r/anucntur omni bono. Matthxi 

6-d.Trimum quxrtte regnum dci,& ifftitiam cius,& hxc omnia adti 

cientur vobis. 

6 

Vcniteftliiaudittme. Hic confcquenterhortacutad bonii 

vicaatnhT,quod magis tcfpicit fcculares,dicens: Venitcfilii 

udite wf.fciliccr,Dcipcr raptifmum. 

Timor dom.doceb.vos. Quo timorcrepellitur pcccatu,Pro 

uctb.i^.d.Pcrtimotcm dominl rcccditomnisamalo. 

8 

Qîs e fl b m0 fl H i -puU vitam. fcilicct gt atia;. 

9 Diliiit 

lcat. 

12. Ec labfa tua ne lo.do.fcilicet deccptiones, falfttates,& hmuf- 

modi,contraproxim>tm. 

1 3 Diuer. a ma. vitando peccatum operis . 

1 4 Et fac bo. lftx.n.funtduA partes iufiitia.Toteft ctiam alitcr cx- 

poni:Diuerte a malo,idsfl,obferua pr&cepta negatiua,qux malutn pro 

hibent,ficut: Non occidcs. Et fac bonum,i.obferua mandata afjirmatiua,qux 

hducunt adbonum,ficut: Mcmcnto,vtdicm fabbathum 

fan&ifices, & Honora patre tuum,&: matrem. talis.n. 

obferuatio ducit ad vitambcatam.M atth. iyx, Si vis ad vicam in- 

gredi , fcrua mandata. Et ftcrcfpondet Dauid adillitd,qubd fupra 

quxfierat. Quis efl homo,qui vult vitam,&c. 

iy Inqui pa. >'.ip?r.itt suc. 

t dcGt.ient. 

E 

t Cuflodi . 

F

a* 

^J" a Affor/'r. Ancuf. 

A Vtnccmciu.o,iJ.ft, 

jnrcrccfliorir.t|,roas 

intcr bonos , ..'-U-o pla 

ad hoc , quia 

mxta cft, 

t.ntenmet l 

vc clUUul_0 -d daimiuuu. 

n. - 

tn,( teim*. n.orcm. 

luoi quoaii- c Mutts tribulattones 

tCw > -. r*. Sicut,&: m nouo tc 

c fta. iuxtacft,__falua- 

bit , quod neccflc cft, 

qiua mulcx tnbul.uio 

nC 

Caff. Multx,a diabolo.ab 

Glof.ordin. & Nicolai de Ly ra. 

6A 6 

._./._.. -_-__ f:l _._-.-...- r- r Ahraham. & CXtCIl. t* 

_ * V'uent ; um. 

vtDerdntdeteY.amemonam eorum . Clamaueriu-tiuit.,&: i 

. 

\ 

b ln fua rcfu,re,o 

uitijs,&odon 

.J- _!__-, b f Pret.o mortis. c Autem. d Caff. noniniqua libcrtatcviuemium. II 

b V' 

laniCtlS homil 

g , T-o-wacallodem. ^ ^ s ia fine pcccat0 non eit homo, inW non dclmquat , id eft , m UU-V> "U 

"i" 

e Au_.lfte eftmodus ^"""Jiy^-S -. ineo in QU e it rcmilf.o pcccatorum . liuinanT .ui:iti_,v. qu.a 

niatUr . tamc C 

unc pc.miu n. . "-> - 

._- i > 

hoc tnoitale caueat,dum,ideft,quia fpcrat in eo in^quo eft icm.nio u pcccatoium 

OCOToitaiCL_uc-r,u-i_,.-..i,4__ !-. 

".v 

. 

^ 

e 

q UentRcdimetdoc minusanimasicruorumiuorum,&non 

delinquent omnes, qui fpcrant 

inuidishominibus,__ a fe. 

d Liberabit Aug.Non corporaliter ,fcd dando cis paticntia 

vl hbcrabit lbintualiter . 

C OJJa. 


I Vc per.de ter. id esl.de terra viuentium m at eos t do duciteosad 

y qua< requiem transferendo 

demalts wW 

prxf iitis. 

> 

5 Iuxtacftdominus.f7'V/ewpcr/?_r_t5ej.cof a*H-reeo..*b'rand^*el 

virtuie patieitu tnbuendo ad maius meritu ipforum. 

$ Echumilcsfpiritufal. [ecundum quoddiciturJ-rouerb.z9.d. 

Humilcm fpiricu fuicipiec gloria. 

7 Multa. tribu.iu. quia aliquando dominuspermittit, vt per patientix 

moitumperueniant ad maius pr

Pfaimus XXXiIII. 66RO 

P S A LM VS XXXIJII. Dcus, imnfos p rrcrrcfacic. 

^^^ôw^.Cafrincip/caborationeprovtMquc c EjfZ^MvauiStfi.m m i 

. vnicuiqucquod merct , ofledcns quanca cuiit ab 

Pfal.f. aducriari|S,&pcenas 

cicni 

qtkceis pro iniquica 

dice 

cercftinnincur, 

jjBaiil.Theodore. 

Cum Saulem fugcrct 

il; huc compofuic , in 

quo Docg ineminic. 

Pulchcrrimus autem 

ordoViro iuflocon- 

ueniens , qui rogat, 

B vxpriusfiacuidicium 

dcmdc fcquat pcena . 

b jlrma, crjln. H;er. 

Armis hoftcs pcucic, 

r t 

anmj* lca , vcxjcs icianc.quod falus ci.concrahoc, quod ,J: 

Atig.Et G Deu S 

P ro nobU, quis cont ,o 5 Caffj>mM ^" . 

,, j. /i b v t- . 

c 

, 

b 

vince.' 

t vdica dominenoccnres me,cxpu 

a Artu. b Ajcrir. &e PromcautcrrT * 

c AlîmmcatDcun>videre.iiv >tiim 

^ 

pro re. Appara. j 

imptigiKucsme.Apprehede rarma,& * 

a AuK.Qu.mdoilii dicirur.exurgp, .'losexi-irnmnf iv,r..., njn ,nm 1 

Aug.Qu.indo illi dicirur.exurgf , .nos excitamitr . Aliquando enira 

uoimi: Dciis in .naui.iat.^.iidcs ;:i cordc, & fiuctuat nauis. 

b Innobisliiccurrendo: 

fcutUj&exurgein adYutoriu mihi tf- 

a 

Hiero.Etmalisinunplicavindiaanv. b Jdeft faceonclufionem. 

N=v,. irnocendo. c 

t Jif 7 

S c:urnocendo. c Vinbilcs.Ccmuifibiles. Vilibilcs.iciniujlbiies. ddlnipfare. Inipfare. 

' eani ' & conclulelinvartamalaprj:cipitet 

cos.TbiatviaiIIorutenebra!,&lubricu, &a d 

no;elus dniner- IJ . 

^Bnf.Hoc&mpri 

mo i:il pfalm. P pofuic No 

a Aug.Quometito. b ' Quibusnonnociii. c CalTvtou-abanr J n,,i.r,ri, , MflCimpiijnou 

(ic, (cd 

morientisXedplrca.itisca.iinteti.u,. cOSSS^îlfi^^ V 

canquam OMaS puluis. 

- 

fecjuenseos. Quoniam^r-ltisabfconderutmiliitinteritum f7 Thcodorcc.ccnc 

bras^hibricuiii/c;;fum 

appcllac. lic 6c 


P S A L M V S XXXIIII. 

r/i.

f illit oiiifei- 

66 9 

, 

A b / .e.vcrjtatis,quam pcccaior ignorat. 

, t;ua.n 

ciilum 

d Jlppf' * 

i ,,,,,,# 

nc,fci!iccr,ti 

ribuirdinqnantur. 

c Etinli.cadat. boi.tim 

quo a maiiscohibcancur. 

t lniffuM. idcft,C5C 

ipfamorrc . 

vnoiint . 

d fcoimtio'ei 

U.nitJ. 

jnalium , 

i > 

f 

I 

irtttoi 

feiu- 

B 

t E ueiis. 

fi>n r

6ji Pfalmus XXXI III. 6ji 

a C lieio. Aug Caro cilicium propter fimilicudincm carnis 

peccarj. 

b Orai.o mt.CafT Vc dixiupax yep.ra ad vos reucr:aur,ka. eius 

nii Ilcx.3,: rurfus cur fcquw Domfnus mous Rcx poft canem 

mortuum , & puiicem vnun-i ? 

f /:' .-.' ( 

g D /;///' r G 

oratio a ludasis non acccpca adeum redijt. 

c lnjinu eo Aug.Sinus eft fecretu m quo orare iubcmur. nu-n . 

praxluntiacompuiicti 

SecrerumveroChri- 

ftiduiinitas.adquam 

h orathumanitas. 

a fAog,Cam uruTent latebam. b TCarne.mortaK:Heoi!.ro$;iituf. f Nm ejcereni potenticm. 

Iuti,viiismiraculis;np.i(Tiorie,necca- 

.;//( , .-.Cunipi^concni ) 

ior,luda.!impieLrcant'. 

Veljdiffipatiper.co- 

Egoautem cum mihi moicfticflenfjindueb^rcilicio. f Hu- ' 

a T Aug.Quia bcr,- opera in illis noD irmenit, 6c apoftofl fugetant in turbt fe atfcoridentes. b * 

#Thcodo.Pro prc 

TAug. 

} 

Et ottbamyied ncm aiium,quam Ihihl 

q îti peifonaîrer Vnitus eft, ve non pr. derit, n;filiis,quiiunt 

cib*i d 

iDcopo 

I ftul nium 

. 

rnCuimplcui.Bifi fa- 

a D, o 

precauone, 

ebam acccpi. 

Quafi pro.yta.fr.;. 

ge Cafus ! qu mibi peifona'iti 

i in li )a 1 > 

prxiicitiruti tutut rara>iiaies,:: _- .. r- 

natione,fredueru: fuoer medentibus iiiis.Domincqn ^ rcipi * 

a ,Cjipori , id; . U)6cmcIcfLrg?ie fAliaiabauuti,. 

nit prcpinquar.Cl 

aU b fAugAp^telatefiuientium. 

Deum, &gaudcnti, i cies? 'reftitue anima meaa malignitateeoru aleobmbus 

vniqui 

placct Dco quail 

iracri,& proximo. 

e i^ a /K.Caif alij interprctcs.quafl lugcns matcr filium in 

curuabat fuper eos . 

CaiT. Llzafi lugens. Cum ha;comnia facerem,tamcn nolebam 

conucrti, &: tamcn cum npllcnt c 5uucrci,iic humilia- 

bar,idcft,dolcbamflcucp 

fcTheod.Nolcns ob rede i lcta f upcrbne . 

Saul. Tu fili mi Dauid, i cfpodicdiCJiis 

n. 

Na cu dixiftec 

Scruus tuus dominc 

mi 

NICOLAVS D L LYRA. 

humiliationis , te morcificationis 

1 Ego au.in ci. in fignum 

adimpecrandumbencficiumdiuinfcoiifolacionis. 

1 Humi.in ie.anim.me.vn. idcft.vitam mcam animalcm. 

Et ora.mea 1 5 

infmu. id t ft,ad bonum mcum ordinabitur,&: 

iquia Dauid ex SjuIis a charitatc fratcrtu non 

pcrfccutionc 

, decidit,quod maxime patct cx hoc,qaia idem in manu fua 

'traditobi:amortcpcpercit,vthabccur i.Rcgum i+.ii: 26. 

\ 4 Quafiproxi. ideo dicitur: Et quali tiacrcui i:oitrum,fupiplcrcpucans 

Saulem, cM ciuspopulum. 

$ 

Sic com. in profpcntace corum contra PhihfiheoSjVC diftum 

eft fupra pfal. 4. 

6 Quad Lt%eni,& cont. dccorum aduerficatc, vndeluxic,&: 

planxicdcSaulis,&:fuiexcrcicus 

rrorte, vc habeturarlc.i. 

7 Etaduer.me. Hicconfequcnccroftendicgrautcaccfua:|^ 

fcciltionis ex confpiratione communi cbtr. eum , quia ccia 

1' bancadmor- 

illi,quicrancdecnbuDauidcumS.i 

tcmipliusDauid , vt patccd.-Ziphxis i.Reg.i^ Ecibidem 

habccur quod Saul dixic dc Dau d:Qj a li cerram mgrciTus 

faent cum m milibu, lud.i , 1 . 

, pcrfcrutabot qua cribu crac 

1; .crant 

Daiiid,&multomagisilli,quierantdcalijstr.oub 

cum Saul in Dau:d &c hoc >d 

, perfcqucndo cft,qu; 

dicic. Et 

aduer.mc quiavcnicncescum Saulcadquazrcndum Uat;id 

ptceo'icbane 

MORALITE 11". 

1 Ego autemtum mihi mokfti ejfent wduchar dlich, &e. Chri 

fiuscnimManhtî n.c. afpcntatcm vvftiucommeiidauit, 

&idco vcrilimilc eft,quod ca vius hici ic, quia ccepic facere, 

&doccrc,Act.i.a. Humiliabam >n teiunij 4iiiim*m mcam.40 d.ei>us,& 

qo.noflibus. Macch^. 

3 Et orai'10 meain fmu m*,, coiuc tftur. quod fuic implctfim 

glorificat:onc fui corrjons, &r cxaltationc rpquib. oraucrac 

4 iiuafi proximuw ,& noUrum. 

^73 

Glofordin r& Nicol.de Lyra. ^74 

A Vi meam,5ymmachus, luuenturem mcam traduxit. 

Hoccti 1 tnni humano ausilio deftitutam . 

a cor.fiiciili.hv^ Fam dc tructu prxmitticconfcflioncm 

roowccclcfi*,indcprccatur,cumcommcmot.itioneculpa.confufioncm 

pcriccutorum, & cxakationcm fidclium. 

Thcodorct. Po- 

" 

pulo graui, t.maximo 

&numcrofo. Vcrtit 

Svmmachus. 

b' 7{on fupcrgau. Aug. 

tidcft*bi Rcpctit dc pafhonc, 

muitus popu- vt c p ana corum ad 

t Iztenturde 

nie. 

tidefl illud vo 

vt 

fuum,libera, & aperca 

vocc mortem mclam 

aces; Cructfigccru- 

1 

ft^^$^^$S&* 

ob mcas calamitates.He&.' , J fci{fionibus,& commotianibus tenx. 

g Fidi.iom. Caff.hocdiciuir,quandoaliquidin memorii 

rcuocarcvolumus . Vidifti quonianjcrudeles, ne li!cas,nc 

diffcras darc fcntcntiam . 

h intende.CAT. Rccidcndo nomen fuperoe nomcn,vc ego. 

e c 

1. Cdnfitcbortibiinecclciiamagna,inpopulo 

ccleii 

a Qijcm non aufcrt vcntus tcmationis. 

b Vt contitear. c Aug.lnfultant enun de palea | 

mca. TALas infultent, z 

intcnfus in 

Et fi hoc feccris. c e!t 

Aug.Hsrc 

vnica. 

j I Cai4 'm mcam.hA 

fnnis.non m . . palea ,, ,, 

giiilin. 

rccna fnnilis 

fccleiv.tis , ild nocau-- 

f.i . Martvrem cnitn 

btgrauilaudabotc. NoVupergaudeant mihi , quiaducr- j n^V**$ 

Non omnes aduerfi oderunt. b Tamcn. 

.6 t^nnmt CalTQuo fantur mihiiinique, quioderut megratis,et 

t falfo. c ^nnunt. l 

< 

qui gaudebant de dcftruclionc 

ccclefia: . 

>jji ijdtrunt inc.gr 4. ideft,finc caufa. 

7 : ff.of/J.nam-aliqti tyranm pr^tendcbant bonu vulrum 

mcmbns 

ob S &veftc| 

10 Dom.cogi. fcilicet,contrame,vtpatetdehabitatoribu$i 

Ceil?,&Zipha:is t.Reg.ij. 

11 Dixe.eu.euge. Intericttioeftgaudentis. 

13 Vide.ocu.no. Fugam,&exiliumiftiushominis. 

i^j. Vi.domi. Hanciniquitatemcontrame. 

15 'Hefile. Hoceft,nediflimules,&tranfeasabfquedebita| 

fcd diui- 

punitione . Hoc diccbat Dauid non zclo vindidla:, 

r\x iuftitix. \6 Dom.ne di.d me. Subtrahendo brachium < 

fenfionis tua? , quia non poffem tot laqueos euadere . 

17 

Exur.&inten. Eoscondemnando. 

1 8 Deus me. quia non habeo iudiccm ad quem poflim rcc 

aduerfa erar rex terra?. 

rere,nifi ad te, quia pars 

\9 Iu.me. Qua:noncondemnatinnocentes,fedimpios. 

20 Et non fi-pvrgaudeant w/Zw.Capiendo mc,& tenendo fecur 

dum fuam voluntatem . 

zt Tôn dicant. Gaudentes de mea cnptione,ficut Philifth^ 

gaudebantdecaptioneSarnfonis. Iudic.i6.a. 

zi Tsêc dicant deuorabimus eum. Qjjafidicat, fltenerentmcl 

ftatimtradtarentmeinterficerc crudelimorte. 

23 Erubefcant.lmpij. 44 Et reuereanturfimuL Tanquamfru; 

ftrati fua intentione. 15 Quigratul. malisme'is. id cftquajruntgratulari,fciiicet 

Saul,&eiusviri. 26 Induan.conf. id 

eft timorc , quafi dicat talibus circundencur vndique , ficuc 

veftimencum circundat hominem cx cmni parte . 

1 Jty* 

mcbrisChri, vtpbladitiaseos auerterentafide.Iofubdir. 

9 Quo.mi. qui.Dila.fu. Superbc loquentes pmeac meos fideles. 

ii Dixe.euge. Gaudcntesdefideliumaff]itione. 

f T^c dif. tuam defcnfionem fubtrahendo , 

1 7 Exurge . pro mc iudicando. 

\pludica mcfecudii /.q protegit innoceces,& punic maligna- 

ccs. zo Etnofuperg.mi. Habentcsintcncumfuum malignii. 

z$ Erubefcant,& reuereantur,&c. Videntes contrarium intcn 

tionis fuxperuetfx. 

z6 Induantur confnftone,& rcuerentia, ideft,timorc. 

I Exultent

7) 

4 &vefiehigubri\,Pudorcontraaudaeia,rJhabueruinfurenvt 

his ilia curent. 

\ ces . reuerenria p impudentiam falfitacs , 

j

A 

f bbrditurfi 

:ctfi, 

Jtfircius.antc 

aduiatur Mt 

tcelTiuK.icl 

jefiit. 

677 

diciniaint.HCpcrpar 

tc$,vcro.n fiuc iniqoa 

&:Julofa,iJcfl,vclapcrccnul.i,vtllibo- 

na.cum dolo.Cogica 

tioqi umpof- 

blanditur fiui 

ia oculis 

ipfi 

fuis. 

fcc cllc bona dc bo- 

fabiccit. 

f rfcjuc ad cqr 

6 

t quam pretio 

C* ctt nulericordia 

tua 

Dcuj. 

Ui.ih:f.2. 

C 

Tria proptcr 

qui hom in 

dcmo , qi cfcere 

non | o- 

ttft. 

nis,cftdviniquis,&:hoccttiioluitintclli- 

non'ncgo pofffi 

fednollc, vcbenea- 

Glof.ordin. & Nicolai dc Ly ra. 

a Qôiram dolnfr Aug.Muki inquirunt iniqut'cacesftias,fcd 

cu doli nolcccs vei e inuenirc, &c odirc,qui cu cas agnofcuc, 

non dimitfuntcas, fcd defcndunt , q, li fynccre qiucrcrcnt, 

jnucnircncA odircnc. Laccccrgo illos,fed vojcntcsp leiaciunc 

nplcnccj incetlligere, ncc exgufantuc dc ignorancia. 

b ptrM.Aug.0 

gcret. 

c liuubdi. i.incor- 

dc,inquofibicoplaccnc 

opcra mala, fo . Aug. in quo fi mundum,i. b Scd. c Caff.&ucritatem tuam per nubeshcmirubuspraiilas. Venit. 

a ndn t odiuit. Domine t in ccelo mifencordia b 

tua , & verita c 

s J 

a Quj funt ifti.qm ut nubes uolant,& quaiieolumba ad fv.f. Mandabo nubibus mris ne pluant (11 

oct eam imbtem. Doftores. b Caff.F.t iuiii montibus cwmjjarantur. Augu i.mtegra.ic rotunda. 

vcl 111 cubili fic quics , q crir,fl fic ibi bona coniunx fapiencia 

dei:Cîod fi ibi mnla vxor lir, nec lbiett quies^C ica nufqua. 

Tna. n. func q hominem in cubih,vel domo quieicere non 

finunt 

Aug.idcimontcsimplentur iuftitia.periultitiam fiuntinontcs, per iadicia profundi in peccatis, 

hi Tnulti.montcs pauci. c Caff.non leculi. ludicia funt , incomprehenhbilu qtiiahoinines.ra- 

lu func.i.arc 

tcs , 

c\i m.icricordja 

rua,&qu6d i; 

.. funt 

nubescitaco. 

Augu. Vclincxlo 

idelt, mifcricordia, 

quam fandisdaccfl 

lcbsdaccc- 

. 

ihs clh no cerrcna, 

vcilta.quaxomunis 

cft bonis , Si. mal ialis. 

Scdquo homoa 

fcerec cajlciicm , ifl 

Dcusei nuciarec? ^fl 

ciacvcro mifiavecH 

ce fua . 

e yfque adnubes .fl 

a Sed pctter iumenta. Augu. ibi homines fecundum Adim hic filii ho.ninum fccundum 

Chiidum.tatnen aliquandc"fi!ii hominum generahter homines . b Caf. Ad fimUitudincm 

auis,in ptotectione uetens,& noui teltamemi . 

h Deus. Filiiautem hominum, intte b 

tionalcs,iuiuenu,irrationalia 

a 

* 

tuavfqueadnube s.Iullitiatua,ficutmontesDei,iudicia 

gminealarumtuarum 

r 

tua > 

a Aug.qui utrofque fecit,utroIque tcmporalitcr faluat, quia & a 

teinpoial.a 

deo. 

b Carnales. Quihzcamau.t cumiumentis. Temporaliter. 

g abyltus multa . Homine a 

s, & t iumenta faluabis domia 

Saluabis.ficutmultipli. 

ne, t prxdicacorcSjp quo^ 

conacDcusnuiuiadi 

corufcac miracu^H 

ii pluicdoctnms 

a 

fti mifericordiam tuaiiL '3 

quemadmodum multiplica 

. Cî 

func etiam montcs 

q'Jospn'fol lucev( 

itic,q poft,decis^B 

finonabcis ^dintl 

, 

mavalliu dcfcendiil 

14 miniftn enim iuil 

15 

doCtnnx fed Dcil 

, 

N I C O L A V S DE LYRA. 

I Quoniani dolofe. f.tu-n Dauid- faciens euntgtnerumfmm^t 

fic occuk n turgladio Tbilifthinorum, prout habctur i .I\eg. 1 7. 

x In confpcctu eius. fcilicet Dei,(juia nalla dolojitas latet eutn. 

3 Vr inucniaturj&c. Cun: enim Saul non potuit occidere Dauid 

latenitr,ac dotofegladio Thilifilrinorum, perfccutus cft eum patenter, 

ti.anitil'. itti utiium , qucd concepcrat contra ipfum. Q 

4 VerbaoriSj&c. Quando fuafit Ionatb,de quo confidebat Da- 

uidficut dv f(ip(o,qiiod adducaei Daiiid , vtmoreretur i.Pêg.xo.c. 

5 N >luic ctim 

intelligere.r/d/tf 

lonathas innocentiam Dauid alle 

Ionatban tancea 

garct , Sa:tt intelligerenoluii , fed magis indignans 

pcrcuierr vo!uit,vt ibidem dicitur . 

6 In iq 

u i . / ia Je notlc ts 

vigila cogitabat quo pofiet Dauid capere, 

&tu r. 7 Afiicicomni via:. /. 

mala,qaparatus fuit 

ptrfequi Dauidper viaspc[Jimas,f. fuper abruptaspetras, qfotis ibici 

bus funt peruix^vt habetur i.T{tg.za..a. VclaUititomni vixnonbo- 

n*,(/uia paratns erat omni cofilin m.ilo acqiikfccre, ideo fubditur.Ma 

liti\autem non odiuit . 8 Domincincxlo. Hic confequenter 

agit de bcnigitdte De>,qu*primo declaratur gencralitcrjecundo fpe 

cialiterJb:. Filijnuchominum. tfrtioftn%utariter,ibi. Non vc- 

niac mihi pcs fapcrbiz.Trimooftediturgeneraliteretgaoes crea- 

turas viutntes vita auimali.Circa quodfciendii^quod mifericordia fu- 

perexaitat 

M O R A L I T E II. 

x Qjioniam i j&c. fub fpccic boni :;d m alii iduccdo. 

$ 

Ft inucniatur 'iniqmtastius ad odium. qua:ric cnun principa- 

litcrd.l %i c dia. 

% T^vinit iaieUigere,d) c. Id eft,noluic inccllcctum fuuin ap- 

plicarcad bonum . 

6 Ininuitai em mtdhatus efl in cubilifuo.Jdcft, in pcccacoris ani 

mo,inquri quicfcic, ficucjn cubili prop 

7 yifn.ii omni vix non b^.-.x. i.malcmduccns ad ipfam homi 

pcs 

illuminac. 

^Theo. Vericas tua ad omncs perueniet per Vatcs vehil 

p quafda nubcs,q falutare irnbrem . 

ipfis fuppcdicac Iudic I 

abyffum dixic . Vc.n.huius fundus perfpici ncquic, fic 

cuoij 

iudiciorum cognicionem comprchendcrc non poiiumuj 

f Iudicia tua. Aug. quod horu mifcrens,hos cxca.'cas,nu I 

iuncpenicus fcrucablj,%tamcn vcrofque iahus, hos 

corpoj 

licer cancu,illos,& fpintualicer , in quo magna mifcricorc" 

g Homines,&c.Euam ccmporaha a Deo eiic oftendic 

2 Bafil.SdTheod.Tuabcnignicasadiumencaperuenii; 

no modo homines , verumcc ca,qua' propcer homines T 

fuere nucriens, eciam per haxhonunes bcnchcijsafficieilj 

h Filij autem hominum.Wammes cemporalia curn bcittjsil 

ranc,fcd fancti mifericordiam ca:leftem 

a Inel 

pcrcxaltat iudicium.Iac. i.c.ynde intcr Dci propi ittates tcnit qttl I 

excetlentia,proft

Si 9 

mq inhucvica no 

; 

acccfifcrunc, pofi huc 

ccflum acs ficns 

c 

ndn moueatme . 

Pfalmus XXXV. incalo maxime celuccc mifericordia dci in be.ir.is , es^: 

idc*o

8 i Glof.ordin. & Nicolai de Ly ra. 6%, 

A rf n *keln exh mtferfevrâ tua. Scd fidcs Dei noni hcc 

iSfi ?*u7entib.m ceto , ou.a pcr clara v.lionc exclud.tur 

Sfi ad "tG & idcb fiSes d. Cl cur bffe v fquc ad nu- 

Kli*d w 

uia iuftitS diuina cft ! . ... 

orctffii 

alciflimi q dnrmoncc 

v(qnc ad nubcs. 

^ncqucntcr 

, fic e* 

quod nuHus 

uic niacccffib.lcs^ciuiT.t.adi 

abvfius mukaTquia (k ut abviiuscft 3 

abfcondica ab ocol toic 

St diulna it.dicia.nte vf fcnfus propnusprcd.do; u 

q^ôntmuat^ 

vcrfuukfcd vfcerius videndum eft , 

fcntoiria borum vcrfuum prxcedenc.bus , & s 

fequenc.b 

Pro quo fciendum, qudd b.c relponder pfal. cu.datac.ta: 

m -n. de iiiiufto.f. Saulc coc mala d.xitfec 

przd.cto 

imm.c* pcccata fua non ex ignorantia 

pocius 

ex 

fimpl.c.,fed betntelhgere,vt 

h?c ataSdercnt^ b c cum d >c;c. 

j&mt 

, Z^c:, Sinfupcr q, ipfilW BwicJ pcrfequebacur 

ex cerca 

rriaficia &:ex 6tfoiuroti*,& hoc cu dic.t.Mahc.am autnon 

odiuit JdarQUidedrcuniTantiz maximc aggrauancdel.au. 

o mncn fcx ifl.S potcft or.ri quxd QG adm.ratiua ,qu* ahquando a 

DcaTtolem, iri propbccis 

fimil!buscaiib.mouecur,f. quo Dcus colerac,q, 

ob 

uuk 

lorum . 

A.;i vcrtnnt, 

no!i contcnde 

ic cum injli- 

Knmfcpi ," & 

jn >3. 

fvelherba. 

Diui/ic 

li rc uon rcipicis fuper inique agenccs, & caces dcuorancc im- 

p.o iuflioremfe:AdhocrcfpondecPia].quodhocnon proueniccxdcbilitatc 

iuflicia:diuina?,q.aiuftitiaetua:,ficut motes 

Dci.Ncque cciam ex hoc,quod hxc mfenora non coniidcret 

prout quidam errantes dicebanc,Iob.i2.b. Circa cardi- 

nes perambulat,nec noflra confidaat,L hoc cum dicit. Iudicta tua 

byffutmulia, quiapertinganc pcnecrando vfqucad mcima, 

& fccrcta.Sed potius predicta coicrantia prouemt ex hoc,q, 

vera fehcitas , &: prarmiatio eft in cado, vbi mifericordia dei 

relucec 

G L O S S A O R D I N A R I A. 

Caff:Halmus ccruus,alphabcci impeLfcaio:Totus 

dc cor 

rcclioncmorum. . 

J; 

a Tfklmtu Dtuid. Pfal .hic cft quafi veftis Chnfti,qux totum 

corpus cius opcnac a 

preccpcis,&: protcg.it 

ab aduerfis, &quafi 

linucoiiiiitoucat. Po 

rio cotra illos,q mutmurac 

de florc maloru 

, laborc bonorum, 

qualioia cafuagacur, 

vc uiudo fprcco Deo 

adhasfcant. 

' 

NICOL A Vl"D 

P S A L M V S 

E L Y R A . 

XXXVI. 

rclucec pnrmiando iuftos in via beata,& fm morril ',de tjuo I 

dicic: Domine in Ciclomifnicordia tua,&c. Similiterin bomsn 

hac vica exiftent.bus eft fel.acas inchmciua per gra iam,de 

vfque ad nub.s :'S\ 

,quod inccllrgrr eft de 

quo dicjc. Feriti > ta 

vericate fidci formate,q in hac regionc corrupcibih :; 

ttingitf 

Confcquencer dcclarac quedam,qu;r ad beaiicirdinc pcr- 

tinenc,&pnmoquancumad bearicudincimperfc\:tam,qu$ 

cft m ftatu vix per fpe,& hoc cu dicic: av.t homh.Ti in 

Filjj 

teg. 

mine alaru Sccundo tuariifperabwit. qiiantu ad bcaticud:: 

fctca,qua: cft m re.f.in ftacuglon c,&: hoc cu fubiungi 

briabuntur ab vbertate domws tuH KmuUr^c, l\: cxpoficibnc Ifah libri,f. pf.;lir.oruin 

dixi, 

t foenum velocitci." t areicent, 

fcras defcribic. I 

aut. noli xmulau, Syr 

machus ne cohted; ^ 

Aquilaneimicarc, 

pud Hcbrcoshicp: 

mus alcernos verfi 

habec fcnpcos orci 

ne alphabeti . 

"fenti eft hmoi,'ergo eft mag.s appetenda . Maiore huius r I 

nis Dauid fupponit tanq; pcr fe manifcfta, quia 

nihil < 

pctibilc,nifiinquancubonu, Sc ideoquancu hccdcbonita 

trhhetdcappecibilitate..Minore aut declarac oflcdcdopi 

mo,q, prolpericas maloru in pLmti modica cfl. Sccundo I 

profpentas iuftoru ctin prajfcnti 

cft magna,ibi, Sperain iM 

C.rcaprimu fdendii, q, intcr bona hominis bona , cpalia 

func exteriora,ftint modica.Bona aut ani me, qu* func vir 

tes,& fcietia;,func maxjma, JBona vero corpons funt mcdi 

profperitas aucceporalis maloru, cft in bonis exccrionb.f 

corporis tantu, &: ldco fe non cx:enditad maiora bona ip 

hominis,pp quod non eft appetenda, & hoc rit,quod dic 

I Tôli Amulari. id eft.noli imicari malignanccs m fuis opi 

bus. 2 7\j^Heê-/.7.ideft,amaueris. 3 

Facientesi 

tem. calcs.n.non func imitandimccamandi inquantum m 

l.,quia licet natura fint ex charicacc diligcndi,quadiu funt 

pra-fenci vica,in qua poffi.incad bonum reuerc, camen eo 

malitiaeft odicnda,&: fic loquitur faluator,Luc. 1 4-fvenitadme,& 

non oditpatrc fuu,aut maUe,&c. ncnpotesl i 

difcipulns. Subditautcmrarioncmpdictorfid!. 4 11 

tanqfcenu velociter anfcent. Fenii,&: olus cito dcficcat,. : 

in terra radicanf , Sc iic modicu accrahuc de humorc vi;c 

nutnece,&: pferuate, iicappctic 9 maloru radicat in bcno 

fibili,q,hct modicu dcbomtatc , Sc iicciâppecibilitasci 

9 

tralit,&: ci adepcio,& pcinuano , faftidiu iducic, iicut pai 

erb.r,".A.ug.ModdcRhyett\SQasvcr6mdici)dics, 

^dedie aur illa nemo nouit ^nequefilius neq ; angelus neque 

homo. Sedquoniododicitffiliusnefcircq.u omnia nou:e q 

pacer.Sed vtdicic.Ler.us dies,qina lt:tos facic. Sic rilius,fcire 

& nefcire nobis,quib\ magiftcr miflus cil q fcire vel nefcire 

ftcit.Arbora!ca?radi- 

cis percharicaccm,mo 

B Sed6 anda cunc gloriofc. 

fa.-quia nondum appa- 

ruicquodcrimLis. 

Auguft. 

Call. Olera 

non hortoni, fcd herbarum,ideft,vihflima 

qua: p agros fpontenafcuncur.Fcenum 

nobiles quifacilcprom 

ficiunt, olera medio- 

ni-cres:fed & illi ciro are- 

10 

r -fcunt,&: hi dccidunc 

io"* Baf.Idem& Ifaias, 

gOmniscarofenum. 

b Spera. Auûft. bona 

& vt 

Suarindommo, 

^jeres facbona : qiue 

"vtfacias , cxcole ter- 

V ri ram . Alia litera cuam, 

o-cilicec corpus , & fic 

îeledabcris in virtu- 

Pro idcft>. 

d Tu vcro. 

* Theod.Deo feipf.im } & tuas acliones offer,& ab ipfo auxi 

lium expecbi . 

c 7{cli mnktri. A ug,Ne .intem moueat te a perfeueraria pro 

fperitas maioru. V\:i ii faciuc iuftis iniqua . 'ûia & li tibi ali- 

qua.neiracf fis.cîjia & figrandia ne ruriofus iispfcrcimno 

1< emulari vtmalig.id 

b Auj.Vilia non habentiaa!tamradi(2m:Sc ideo Iiyeme virem.sftatearcnt. c Velprati. 

f C U fyes cft introitus fiiici . 

5 etqucmadmodum"'" olera herbnrum cito decident.Spera 

a Iiiiinvanis. b IHi rrnlitiam. Qîid ! Aug.modo abfcondita 

eft iuftitia,ideft,ridcs qua operaris,quia nondum vides quod credis . 

Caf.de tene- 

bris feculi ad lucem iudicij vbiomn:apalam. c Fidem. Q^x hic eft quafi fub modio . 

d Aug.quo iudicas,iJceiigis lcqui quod non vides quodmodo imdetur . 

- 

b r \ li e l d 

fefacrct.Eteducetquafilumeiurtniamtuamj&iudicium8 

d 

in l 

eft , vt eodem modo 

malignus fis,quia mali 

excra terminoscerra: 

viuencium damna 

buncur. 

d Dvfine.Auz Ira,fubi 

3 ta : furor diucmus:fcd 

4 

5 

vcraqueaciereda, per 

qua: pcccacur. 

Caf. Hoc dicicurei 

6* qiiiadhucinfirmusci 

7 mec,curnonfibi bo- 

na . Noli xmulari , vc 

malig. id eft volunca- 

8 nemahis iis:imican- 

a vt 

Aug.nonfolum lumen,fedvt claruinlumen. b Obedi . pritceptis c Caf.Bona 9 dO Clllll qui mallgne 

reeula,utbon3.:gamus,&fempetrogCinus. Donec det . " 

promilTa farienrtn -jrl r/Trvniic 

1- _l_rilt> n 1 C I K4V.H.IJUU -tU ltUUU 

tuumtanquamendiem, tiubdituseLtodomino,&oracu. 10 florcc . 

a ttic folet nafci 

exponit:vnde indignatio. b Sed in peruentione infeIix,econtra tibi iufto . II g [ (idhltC OU. Auûft. 

c NonDei,inquatu. d Scilkct . 

- ' D 

-, .* 

c Noli scmulari in co in 

qui profperamr 

via fua c 

, et in homine i 2 

u ^ nSfumcri? P vbi 

a Sed . b Aug. Inde irafci & dedignari 

eft contra Deum 1 1 

rnkf.mir luii tl* nrhri,|.nrnliii: n.nc i ra \t-A/* ti/utritlt-ftrn ' 

murmurare,Sc proprieblafphemare. Aug.ne turbetur oculus tuus ira vide veritatera. erunt ianttl , qillbUS 

s eius: vnde non d facientetiniuftitias. Defineabira, &derelinquefurorem: I4 dicccur: Vemebe.pu 

I te fed in domino a Vt neque facias. b Imitandoeum. c Idett malifunt : velmahgneagunt. tS. 

fedpoteris 

cfle l'l"\ 

c 

eaeris.Quiafida- . 

no lj-f- 2mu !ari, vt maligneris Quoniamqui maligna n-i5 &\* rcquie inquadiajtema 

qiia? pCtlC Êtfimodoflorent. f In futuro damnabuntur. a . 

Aug.quiaduerfaferunt Aug.qui prxfentiadefpicTunt Itj UCSL.a7.arum VlulCSin 

h A n|. 

b Aug.Sic non erlt quia non habebit vfum gitatioucs. 

diem iudicij; quando 

rccepto corpore 

quem modo, cum eo vtitur Deus ad tat III reqme,Clim no- 

3Cc & prO delcita- probandumiuitum:FiagellumdemaluifibifacitDeusquocaftigatfilios. dlim eflet mifla ho- 

b 

crit t peccatdr: &tquxre an- 

. 

,g gelis ^quaberis Sed 

arus eferit. 

nm 

. Spcra 

NICOLAVS DE IYRA. 

in domino . Hic confequenter declarat cp lufli inprfentl 

ijfequnntur maius bonum, u(>d 

t cflbonnm virtutis, & non folii 

bium , vinutispolitic, ejute eitper acquijitioncm fcd ctiam virtutis 

wufa qu eflper gratiam , & etiam altquando cum boc temporakm 

iun.lantiamjicet nonfemper quia efl de mUoribus bonis: propter q$ 

tum p> ofperitas 

etiarn in 

prmfenti efl appetenda,& boc eft quod dimtr 

: Spera in domino. in 

figendo appetuum fummo bono . 

:Et fac bonitatem. idefl,opera bona. 3 Ec inhabita terram, 

ipafceris,&c. quiaficut diiium efl : lufli cumbonovirtutisaliqn 

dequunturaffluentiamintemporalibusbonis. 4 Deloftare,

68y Gloford.&NicolaideLyra. 686" 

$ marcriakm.nec ver- 

A mcm cofcicnti.ecor 

rodenos icntieb 

Stiftinerr.es . * fla fi, q U , dillinam 

fpcm fcquucur& vi- 

,r '' ,t,,,m 

; cun nunfiu-nm am- 

... plciWtqr 

voluri.it c 

habcnc pcrpeeua cofciencix 

mudicicm . 

a Qbfhrnabit &c. Caf. 

p. to qu >dboni no 

dcben r m a 1 os .rm u - 

|ari , lubdic malos fu- 

pbonosinuidiatorquen, quianon fimi 

lcsi!lis,îdcopudor 

cft cos xmulari . 

b Strticbtt, &c. Caff. 

DumVidcciuftumfc 

. crcdic accufari . Stri- 

drr. quoniamnonpo 

tcfi (ubuettcrc cona 

turocciderc. 

c D^minus antem,&c. 

Caf. Sic&nos viden 

tcs pcnturos, irridca 

mus & prefcntcs gra 

disconloiaciod 

Gladium,&c. CafC 

Si uequc blandis neferam 

vcJm m misagct,pcna 

ftiJcp>> 

aggrcdjcuf.Si ncclic 

proftcic,in(idacurdo 

]is,quaudo bcnclo- 

C qucndo 

a fNon qiticnnqu; 

fuftinentc.fe.l qui 

tolerant. 

patientei 

b fviuentium. c Qirdibieis 

lAug. Mali in ejttexuitibi.omnii ??* . -. c - 

Manfuctiautem hacrcditabunt rerram,&dele

iS 

% Pfalmus XXXVI. 688 

Animici vero,pfaturabuntur, qui mox.i.quaftacim m altum 

ifcendunt,ta ftatim a veritate cadunt,dencicccs, vc nec indi 

^ p^ 

tuia peccatores pcribunt in iudicio, p non confundentur,& 

;iu remaneac cjco pluseleuantf, 

tato citius vt fum'deficiet. 

jc Bafil .& Theo.fameopinothic fignificari, qux Iudejsin- 

:cntata fuit.Inducam 

up terram non fame 

ucf 

êrblim 

Gloria. b AfTidue. c Aug.Fumus c;uantop!us e.\teT;ditur,tanto plus euanefcit 

Penitnsab omm virtute . 

* 

Tbcodorcc. 

fiericnimnonporefr, vtquisabfi]ucipfi:is D 

gracia finecrimine virtutis viam dcambUlet & , ncceffeeft 

in virmcis pofleffioncm humananiprompttcudinem, 6cdiuinam 

opcm in idcm concurrere. 

f Iunior^c. Caf.Tra^tathiciuftumnunqua deferi,prcmia 

d Interiori. 

"jj^3; a exaJtati,'^ mui 

Ideohax rruie.cjuiaaccepitcorpus &-mcm;in &ahaaDeo &non a;itpratias. Alias fctneratur. 

Dei . b Non lucrum referet . 

j idu:uabiti 

\tidic verbum Dci 

lon reddit operibus. 

iab3 lt nonfolnet 

do-eddic opcribusquod 

litu pcrcepit . 

. i. non 

:liferetur,&c. Cafs. 

nallagc perfonarum 

lifferetiam cfficit,& 

dmonet alioscffein 

slligendos peccacoa 

,&aliosinimicos 

h: . Aquilaik Sym- 

[pachus pro coniun- 

:ionc,Vcr6, Etpo- 

Derunt , oftendentes 

|ijfdemcile. 

tua'bitur peccator,& non loluet: iuftus autem t mifercrur & 

* Seniê: eu alitjuid quod rfet.vel orarionem. b Caf.in omnibus gratias agentes, & iufla fequenres. 

c Viacntium. d Turpi vtta Ncmcn Dci pcr vos blafpheinntur in gemibus . 

retribuet.QuiaTbenedicentesei 

haereditabunt tec 

rra,tma d 

a IJe.t cum benedicentes rruntivnde: Coim?rtclmpiuin&nonerit. b Ideo eft, benedicendum, 

quta. A domino. A ilrailitiidine regisfuzreipublicxdifponentes . 

i ledicentesautemteidifperibunnt ApuddominumgrefTus J 

aEtperhoc. b Etfidura. c Homo. d In qua. e Aug.Adnerfa paffus eritin corpore. . 

nu-nt por.ina fuo. c Et ideo tu . qmcuncjue 'd AugNe cm noceas,f.'d eibencfac. cAug. Quia 

ma'tu repente nonp^te.t b^na . 

appetere 

cjat,& femen illius in bndiitione crit , Declrna a malo & fac 

a Neputes te perdidilTc. 

b Ecccmerces. Tcrram viuentium . c Declina. fac bonum . 

d Caf. Et fi 

tinttparifa.iclos, tameniute iud'eat , ic nondefe. 

nt eos. Caf.D.fcretion'5,quo difcernunt intcr bonum & mal.im. 

h bo'num,& inhabitain feculu feculi.Qufa dominus amatiu- 

Sifinit afriij;i. Quia. Caf. Et fi hic moriuntur 

diciu it nonderelinqucrfincl:os fuos,in jetcrnu coleruabu- 

lconiia. a Fropter praua opeta. 

ms erunt . Opcu 

\ Bafil.&: Theod.Saul acccpit a Dauid multa bencficia, ncc 

otuic ea temuncrare ,faltem noluic . contra Dauid de omubus 

bene merebatur . 

: Baf.&Theod. Hoc Abraha: Deus promifit,Bcncdicam 

.enedicenccs te,& malcdicam makdicentcs te . 

: Crefjus. Caf. Qui perfe tottuofi.quia in peccatis nati . 

. Vmm eiui. Auguf. Via terrz non dura led lacronibus , pleaeft.vel.viarnhominisvolecDeus 

. 

b Vtfe.nen iu tiin benediftione . Quia fine fructu beatitadt- 

non ferent frufram. Caf. lde.i imitatores corum cum eis . 

turIniuftipunietur,&(emenimpiorumperibit.Iufti autcm 

* Theo- 

bonorum , &c poenas 

mnlorum commifces 

cu inrcrie&is adhoc- Irnutnfi aeci 

ta&ontbus. 

* * u r 

Buf. 

pitimpiitf 

t ,r i- j f>onet&dar, 

Icalfraelisdo ' 

vel liberaIi ; 

hnqucntis, ,ppterpro cft.autbenigenicoruni 

virtucem, 

curam c;cfsic . 

* 

Hcbrxiomnino,iu 

gneimpimt. 

r nwiedieti 

abeoj 

tocum . 

qux W cJJ 'S 

in primis tem- 

Allg.Ecclefia , qiufi t A domino 

vnushomo loquitur, t upit,miiu* 

.-,isqueaccipic.Mi 

cordia. n. mouec 

habenccs , &. 

"'ergano 

audac,quiafcicq., bcnedicenresdominohx- 

:tu 

redirabunc cetram&: 

' 

r 

q> maledicentes e 

hoministdirigentur,&t 

viameius|voIet.Cumceci deritiua 

Aug.Mente. 

Vellicadit pcccando.nonfrangiturpercrimina. ,b A fimilitudine. c Auxilium. 

peri 

* poribus iunior, fuit, 

ftusn6tconiidetur,quiadominustfupp^ j*j^ f 

Vel li cadit pcccando.non frangitur per crimina. 

1 faulic 

niitnettH; 2 fSupponit .eam. a A Deo . ,. j nanufiu 

Iuniorfui,ctcnimfcnui > &nonvidiiuftumdcrcIitaum,ncc !} P 

Bna c*4* 

F k 

a Caf. ^peravel imitatores . b Qjra verbum Dei fcmeer cuin eo. Indigcre pane verbi . cQuiavl '^ 

vcl 

ideo. Admoncndoafreiruinuericordia;. d Dotcndo. Aug. Terrenavt zcerna . 

accipiat 

b 

jbunc . Miferecunprz- % (Cmin e ius quxre ns panem Tota dietmifere c 

tur &tco 4 

mmb I7 

- redicmifericordia, ie --

elg. Gloford.&NicolaideLyra. t>oc 

a necdamnabiteumcumt ludicabiturilh. tx- ! 

tcfl habirare 

K. Kimhi.Hxrc- 

a Ergo nunc. Et fi dm pateris. 

f lta. g Firmitcr. 

b In cxpcclando. 

b 

dicacc "capcrc' ccrra, c pefta dominum , & cutro b 

cflincadurarc,atq; 

vcrfari fejicicercum 

dignicatC& bcncdidi. 

ne. 

t bntm.ttn f yjdebis. Caf. Quod 

modocrcJis:duplici 

cer nocac gaudia boporum, 

ptimo, quia 

turc fcncicc inquantis 

iinc iucunditatib. 

-Icfuteiu* j njc au j a vidcbunc 

cfl 

te,c , n e ,loCO beati poil! 

tusldcuseius. Cuftodi t innocennam ; 

Et ne fit putcs quod rinitus homo. Econtra. a Cumeis. Aliasinidipfum,ide;t,ma:ta- ~ 

cu (|ocJi {implicit 

num, vel omucs fimul in vnum . 

ium,velom!.csfimulmvnum. 

a| J 2 re & vide rectU.Ql 

niaTut 

a Tcrrena. 

Cr.todi quod tamennon nifi - 

per Dcum . Noualiur.de. 

. 

t Sa 

"reliqilia knpiotuminterifiacdE D 

lus autem mftoru a do c 

etvidearc|uitate:quo-^ *Theo.Symmact| 

nt reliquiaehominipacifico. Iniufti autdifpenbutfimul i3 ^ 

a Si quid impiignat. 

no, &tprotecl:oreorum in tempore 

mi- 2 + 

^^3' 

. n îiquis.. bonal 

b Cooperabitur eis. 2 ) _ ~ ' 

. , | 

b- . s pofl hanc vica rell 

tribulationis . Htadiu-^ P T 

a Alaborevinciinfuturo. Faci -t libcros & lccuros , ac fi nullus contra. 2.7 ^ 

b Ne ndes corum peruertaiur. 

c Sicmat dlxlosa contrarieure feculi. 

e 

nu^ vtmc^ 

2 g ria DOIia pOU Or 

uabiteosdominus,&hberabit eos , eteruet eos a 

peccatori- 29 

Non quia 30 

non peccauerunt, fed : 

a Infuturo . b 

quia. 

machus.Impie " 

b . 

ces limul dckt 

bus , & faluabit cos : quia ipcrauerunt 

in co . 

7 1 * excrcrna iniquoi 

cxcidcntur. 

d:..bolo potaccipi, cui rcligacolocusnoccndi eft ablacus. 

* Thco.Vidic Saule,Abfalonem,Goliath,St: iimilcs Hcbrî 

iicuc 

N 1C UJ.AV S Dii LYRA. 

1 Ztinbibitabunt. i.^ccrnaliccr.vbi.n.in ve.ccft.duplicatffccu 

lu,!icuchic,mcclligic'ppccuicas a parce fitiis. Ec cx hoc paccc 

q. hic loqc" i)auid de cerraviucciu,ci.a cerra ifta infcnor poft 

iudiciu no habicabit'. z Ouu[ii. fefica vaciecare merici , & 

dcmenti quatu aJ luftos 86 impios in vica-actiua, hic confe 

quctcr ponit''!!! vita cotcmp]aciua,cu df.Ox iuiii,&~c, i.loqCTa 

picncia cx mcd cacione cordis fui proccdcntc fm diicfi fal 

paCOt lS.Mat. l i.Ex ab'indan.n.cor.os loputur.BotJus bomodi bono 

Sapientij. tbefjuru profe>ib,ia fcrba. S.ipicncia aurem dicicur quafl fapi- 

.la.qu^ propriccftciicacognicionciiKjiLiip.orum. 

j f ' 

qd lmpoic.ic rcdicudinccognicionis in agcn 

dis ad \ u,x;n u. 4 LcxDcici$.s,&c. piugcm mcdiCationc. 

j E; iiufuppLm. q.a non amoucbiCa via luftitie. p dormonfs 

vclhominis fuggdhone . Sicucaut mcdicacioiufiieflcirca 

1 X i,vc ca cuflodiac,ita mcditano nnpij cft,vc malum 

vpcumpcrficiacideoiubdiuir. 6 Confidirat, qualiter& 

quomf)ponicdccipcrcipfum. 7 Etatntrii^c. ouian6ioJQ 

qucm ci ncccrc in bonis exceriorft>us,icd& fn perfona pro 

, nccfcjlumquarnccu priuare vicac\-rpo;.ih,fcd cclpiri 

: 

.jucrescw.n alicrccrc a via mflicie, icd aa Dcusfic\|uj 

tcr cnpit iuflfi dc manu unpij idcti fubcW. 8 Dominus aSte.Cicuc 

paccc dc lofeph , quc- libcrauit dnsdc n..inib.f'racru fub'rum. 

9 Têc daninab;t.i.Sid pctinonccius fcu voliincacc,'.iîc 

auic lolcph aduidicacu carccri ad petinone mulicns ini 

c]uc,' icnc.17.E1 1 '. niclcadiudicacu lconibusacffuggcftio 

in .hiqiioifi Dan.9. 10 Expttla. PwftquS otjcndic 

prolperir.icc ituqaoi u eHc coccmiicndJ,& iufrbrtl apncccndam.hicconfequcncer 

pomc fua monicione vidchcec,ci, ho 

ommmatfc fidelicer difpolicionidiiiine,ncc mojccur 

-t!:iidinciu(lici.ccK malorum craficoria profperijcacc.d; 

L.u\ci\ui^ difpolicioncin paticnccr. 11 Etclftodi 

viam, &c. cbferuando maudacaeius. 

Et 

Salns Mtem mUorurn a domino. Hec omnia mftus , totu; 

nien a Deo bi. colligit fummacim. _ 

S PSAL 

11 Ei exaltabftte. dc valle prefencts mifcne. 

1 j Ft bxrediiate capias. fciliccc,viucnc ium. 

14 Cumperiiri.it. Bcaci n.vidcc dainnacione maIoru,&< 

cis marcria exulcacionis, inqu.-incfi eiraferunc ca cx 1 

gracia 

r.incmifcracionis. ij Fidiimpium. 

in prcfcnci vicaDeopl 

niicccncc 16 Ete'euatupi,&c. hoceiim maximadigrrit; 

temporali / in n.ionce.n.Libani crcfcunc maximc ccdri.h 

coci mi 

patccdeNuiimc impijffuno,quitamenimpcrauit 

do,& dcmulpsalijs cyranms . 

17 Tranftfii, &c. qa talis poccflas cft ica breuis, q, no cft r 

cjda cranfitus,fm quod dr Sopicn.r.b. ymbrs. .n. ivznfnus, 

tempui noflru.n . 18 Qwzftui eum. tjn i profundo infcrni cft . 

fcondicus. /9 Cusiodh&c. nulii nocumcncum mfcicndo. 

20 Et vide &c. iufte cum 21 

proximo agcndo. Qj~;jwit.q< 

bona opcra n mei ;cii remancc cumillis tranfeunt de h 

cj 

mundOjC^cens cis dcficientibus. 21 lufti autem. p ancrn; . 

' 

damiiactonc. 25 Simulreli. fi 

i.filij quos reliquerunc,&: 

imicacoresfcelerupacernoru. 14 

' 

S*'.us autem. i.falusetcr 

qnedatur afoIoDeo . 25 Erpryrf.fo.i.mortisquiadiisC 

deinonis . 16 ^dm.iabit eos. firmando eos 

^pccgic a pcace 

cra centaciones m prajfcnti. 27 Et liberabit eos. ii cecidcri 

in manu inimici pcr ptccatum. 

i8 Eteruet. perveram parfnccntiam. 

2p .A peccjtoribns. ideft .adxmonibusin peccato obfin'! 

t.siSct 

perfctterancibus. 

3 Ei eo 1 . 

faUdbh 

d ; ducendo eos ad gloriam 

De/. 

31 Quiafperaucrunt. fpe debicaque. prouenic 

' ' 

cx mcritis 

g.atiadiuina.Poifecec hocexponi de (pceclionediuni.i, q 

procegicfidcksfuosinprajfenciabhominibus imquis,iic 

liberauic filios Ifiaei dc manu Pharaonis , & Dauid mttlt 

cies de perfccucione Saulis,& ldem poffcc cxemplificari 

mulcis . 

alijs Expofkio aucem huius moralis eft, 

pfal.roca 

ideonon oporcecadderealiam mo ralitacem. 

# PSAL

6$i 


In pfal. 3 6. VoU tmutari. vbi df in pofiil. Define ab ira,& de- 

"< fnrorem.Vcrba. kilicctJcfine ab ira & deretinquefurore: 

on vnr propric cxponi in poftil. Tum quia maligni de qui- 

usloqmt.non folufequuntfpafliones irafcibdis , fcd potius 

eris. 

ADDITIO II. 

Ineo.pf.j6.vbi dr inpoftil. M auabitnrpeccator &nonfolirt. 

Licet pctores in inferno recipiac penas pro fiijs dcmcrijnrnexhoc 

propriephcdicimucuari.Dc rone .n. mu- 

:iueft,quodobligatrec!p:enccad refticuendu illudqijrecc 

pit vcl equiuale; is,fed coltac qd pctorcs in inferno no tenen 

turfolucrc pcenas quas recipiunc, Hcet fcmp remaneat obliganexdementispr^ccritis. 

S-'d migis^pptiedicendft eftfe 

cundum glo.fcilicet 

fic: Mntuabitur peccator, quia accepit cor 

pus&mencem.&c.a Deo. Ecnon foluecquiaderecepds 

lon facit m Dei prxcepca. Iuftus aute miferetur &: tribuec 

le his qu2 acccpita Dco,& fic foluit mutuum. Et fequicur.iU 

btncdicen:es ei. fcilicec in omnibus gracias agentes & tuffiafequentes,hxreditabiintterram,fcilicet 

viuentium. 

ADDITIO III. 

In eo.pf.j^.vbidf m poftil. Iunior fni,etenim fenni,&c. H^c 

xpofitio no vf fufficiens.Tum qa manifeftu eft p experien 

am.qct ita flequenter contingit, vt filij iuftoru mendicenc 

cut&impiorudmoquida philofophorualfcrcbanc, quod 

isdiuescft miquusauchores miqui.Tuquia licec il qnquc 

nd quod modicum eft,qua(i nihil reputetunth valdeincon 

eniens vf ,qct Dauid ita fpecialiter teftctur , quod nec in iu- 

Bcntute, necinfcnc&uce vidilfcc iuftum quxrencem pane, 

Mim ipfemetinperfona propria oppoficum fuitTcccxpercus, 

tpatctin locisallegatis in poftilla. Vh mchus vf diccndum 

ikim glof.fecundum quam panis in h >c loco lntclligicurcius 

fpintualiSjtuxta illud Eccl. 1 5 .a. Cibabu illum pane vitx & 

intcl- 

__ 

GLOSSA ORDINAIUA. 

Tfalmus Damd. Aug. Caf.Vc pcccatuin quod prorfus fugc- 

:nequimus,fcmp in memona habeamus, vt nos ab co fal- 

icemperemus. Hic pnla: inducic mulcis modiscruciacum, 

1 vc lpfum lob vidcacur proponere cyronibus in cxepiii, vc 

:iatus amplectanar, 

minores qde mcjitis,quibusab 

eterna 

-nahberamur. 

Sabbathum. Augu. 

Ift rcqesauecnitacis, 

l gderc formtdac pec 

C:aci cofci* &: hfe dcfi- 

icrac grauiter afflict 9 . 

D 

PSAL 

Pfalmus XXXVII. 6 02 

intelleclus,($jcmg cft cft iufto,& cu fcmine cius delcedence IX 

p imicationc . N.c miru ii m hoc loco panjs ad Ifam intel- 

ligatur proctbq fpi ; 

;cu.ih,quia in hoc pfaLcum df ccrra: (iui 

phcircr incclligicurcerra fpiricnalis,f.ccrra.vtuencium, vc ib;; 

Sifiltnentcs autcm dim ipfi hxrcditalmnt tcnam: Quod cxponitur 

eciama poftniat'orb'deccrra viuencuim. Viide& poft.in tinehutus 

pU.dicic quod cotaeius expofkio cLc momlts, &:c 

11 E P L I C A. 

In pfal. Vjlixmiliri. Burg.notnt poftiUinecaufa.Cum.n. 

exponcrctilium paffum, .DefiyGîra,&c. fmconcinuacionem,vc 

qut .phibccur ne armtilef prauos fuis paiionjb. concmub 

prohibct nc enuil-rur eorft iram & furore . 16 dictcur: 

Dcus aucirafctbilis attendant penes violentia,iniquitacem,&iniuftitia, 

& malignitacem,quehic dcfcribunt^. 

Ec quod nocat de mutuatione peccatorum, & de foluuone 

iuftorum,(tat benefecundum vcramqueexpofitionem. 

Illudautquod dicitur: Tôn vidiinftum dereli tum,necfe.men 

eius quArcns panem. Burgenfis exponit de pane fpiritualt : poftillacor 

aucem de pane corporali . Ec fic expenentia ofteaditdicendum 

contranum.vcpatct i.Reg.zj. refpondicpoftill.quod 

illa expofitio debet tntelligi, vt tn plunbus. quoct 

enim modicumeft,pro nihtlocomputatur. Nam quanuiis. 

iufti aliqn egeantpane,finahter tti non fraudancur.ncc egeftate 

pereunt. Idco dixit patCr fandus Francifcus : Non cft 

formidandum, quod filij .ccerni regis famc pereanc , qut in, 

paupercula rchgione func gencradi &c.Sed expoficiont Bur 

gcn.iccurncdirticulci-, quta Chnftus clamauit tncruce ad 

dominum: Qâre dereliamsii me? ideo vult poftil. quod fubau 

diacur finaliter iuftbs derelinqui. Sed de pane fpirituali ma- 

ior ditficultas eft: Non cnim puto illum fore iuftum qui pane 

fpintualem non continub requirac, &: qu.n. 

dicitur. Qîeduntme yadbucefurient, wc Nifi tortc Burg.velic 

rccurreread forum fpiricus libertatis in quo datur apcx perfcctioms 

vkraquam prohcere non poce(t,dc quo errprclo' 

quicur Clcmcncma,Ad noftaim, de hanrecicis . 

PSALM XXXVII. 

Omincncmfu. &c. Primum capcac mifeticordiam 

per pccnasfummaum . 

* 

Thcu. Dc peccato mencionem ftcic , & de pcenauniiaa 

obexpiationem,ut Amnoms , , 

c

I 

^ GloHord.&NicolaideLyra. 

3 Sanvx . A ** qua nun ibar.s Ad.r d.ces: / * 

fcd. ofirrtuilt.Vc fincvfqueu. finem fecuh, 

,trti;hao.o,v.dcocnitmmmmcrcmihiragicrftfUm 

ni.Ks,^ iucuiu.n \ c iam mauu capiar,&:admodun. 

vf. Ix-rcr . 

Aug. OK Quoniamiagicc.-.Numei 

-ir q pacicur, vcquia 

inulcalunc, facis finc 

Dconc pc.ora paciaiur.Porcacenimcor- 

pusmort.ilecocmifcnjs 

fubdicum : quod 

fruhu cvcum f.iuiimdicicur 

non vcre lanurn eft, 

quod lcuicer poceft 

B lxdi. 

# Bafil. ii Thcodor. 

torum, qui.ifat.îisfiiperprEnascorporis affligicn. p; 

t.s, pucans fc grauiora 

mercr. . 

^4 

7\(o cftfanitas. CaU. Cnpcac hic mifericordifi a prace iudi 

cis,&ab irifirma pei fbna fua. 7{on ejlpax ofjibus. Oaff, Accipit 

ofla pro carne.li,cexpon.t quod :lixer.:c, alaid ad Jcs, fc:!iccc 

a facie peccac iriim . 

_ 

^b 

f Ab inltantm mearum. c fAliasvultu. 

fuggcliionum 

ncmeatafacieirxtue,noncftpax(5ihbus meis a faae pcc- 4 

d \upcrg, 

Vci lufuiltr- 

guftmus. 

runc,ideit, 

nuicas elcuauic c. 

itiperhi cocra Dtum, 

Dcus grauaincvcfafce, 

&cornpix-!il 

jamengacur. 

e Vutrnernnt. C\{'siad, 

Narratio m quaenu 

* n.c.ancurmiil-i 

- .... _ '- -___= : 

h 

' 

**",.. rt^:. 

fAdcovtnonpoffitfccrigere.ricutcuruamulier, quampoltdecemcc oftoannos dominuserexit. -C , V 

cc lAug.VelterrenisdeditusTndettutis. 1 Vfque Vfquemmorrem. m morrem. fTotavita. 

fTo.a 

lAug.Velterrcnisde^d.tus-ndetriltis. 

^v.ta. ]Q dorcmus fabbathuiB, 

S meac.tMiler fa.ussu&curuatusfumviq;inhnemtotadic ^ & gemamus tuntm 

1^" "f"^ rj* Xiôfs-** 

vd i 

flugiter. a 

xzcv fNon 4** ' 

defperans. TQJ^fi* 

c jn Adamcxercic 

- 

"Qnia TIdeo 

ci.noretucura.irxcer 

rccur,fic vc non iit fa- 

fabbatlii memor . b Viam huius vitz . c . fIdeo 

._ fAug.Carnaiitas,idelt,fenfualitas. 

b 

bar.Quo c 

n.cas in carne nvore 

vcrccundi qui fucuns 

flagellis .a affligicur. 

Vcl a facic ira. quia 

h tcdnttiftatusingredie 

praruidifacicmirc,id 

_ 

e(.,q.minarisnevidcamiram. 4 Hebra.i,propceriracua. 

c Tion Grauis dolor ad mcenora 

cjlpax. puenic a facie pecca 

tQfum 

(?. 

Xl tltm jponfo poft odorcm 

* 

ni51uVbimeiimplctifuntt^ JSSS' m 

a TDiabolicisi. b IQuoniam. fVnde.Qusmeliberabitdecorporcmonis huiusKom.7.d. ^3 5 J J ' 

c fQuam diabolutaffligit. d fCorpore . fContriftatus. J(! j JJlCtO quallCCT linqui 

b 

illufionib.etnoncftfamtas 

lcarncmea. t Afflid:ussu &hu- is tacesfupcrgreira,: 

'' 

di- 

I(5 cic quomodo aggrtiuaca;. 

h Quoniam lum. Caf. Aug. non folfi mea lnfirmita.c pccco, 

fed _* diabolus quicorpus affl!gic,-x: aiam iadgac vams irau- 


-*** 

tum mifericordU tn,Jôtandum etiam qubd eodem modo incipit 

pf.fextus quem fecit in anxictatepQJitus ex popuh percuffione pro ifia 

numeratione,vt dtclumfuit ibidem. 

i Quoniam figiccc,6_c. idcft, pnx mihi denuntiau ex parte tua 

per7âthanpr

qu 

} 

9S Pfalmus XXXVll 6^6 

J trinacionibus.& per hocnonefiicerum fanicasficuc&fu- 

\ a 

pi per fagicras. 

-jdJaf- & Theo.Per lumbos eoncupifcenciam cacice inniuc, 

his.n.hicrenc renes,per quos appecicus excicari folenc Hc- 

"i illuiionibus&corpus 

induucur fanicace.iiiu 

- 

uixorarcfinunc,ima- redargutiones.Quo nihil afperum, nia 

f Ideotacuiin r3

A 

* !*ten.ur dc 

liC- 

3Eeu. 

B 

6?j 

Gloford.&NicolaideLy ra. 

f Ideoaudie T Caf.irter ma'a caun Unfti s tn.xinie nc r!e ! 

opfu eus ln.iiltet inimicu. 

b f AnjJ>ocdixi:Scucnhc;cutnitfcjffi r 3< -. * ttri nequando 

cnienditionem. 

minnnimici mti:& 

geliitnDcusr.mnemh!iumsnemrecipit,acideonc-iiii'fuhim perfictus-dccmofvnas, 

. /- /n J C" 

âllioa. 51 

nlfi - n -do1eiet.non i_c 

a" T Am. vndedoiorNonde.bK-lloc!uodmed.cin.i,-eddepcrcntiuulnere, 

feaccufajet. b { Et quia non fufticit con.i.eri,adu t:an.>unti.i.con__ccbor. 

^ b 

* 

t . 

&. huiufn.odi, 

e yinunt. 

A.ig U ftj. 

nus. I rutmcur roundofirmaciinmtmdanis, 

&_ quotidic plurcs 

fiunt. 

f "He dertlinquas . 

fuper?adeant mibi im- a qu ^ dixi,neauandotfupt.rgaudeant 

* 

micimei. Aue.uft.lcem ^7 lingui nequi.um.t, 

cu .uiftet 

' 

j A-Suuin.AliquUdoiua;i-;uodpcvcarumubitunciiifui.,un _ _ _1 _ _ i __._- -v 1 _- -_* J~... _._.. li . m 1 C A /VtlC 

f Actns. 

capuc b 

de infirrnis pe- potius imfeienduu. 

dibus.cumluincrlo b dum comouetur pedes mci,fupcr me magnalocuti lunt. 

nn dcferiC liludqUod f r.o!cntimpii,feuirieoetiamexaudies. lAug.quafi ad hoc ir.tus.um.ut flagellafciajn.fla 

"U ^ 

in,.c.. 

b mm^mouentur c Quoniam e ? o in flagella paratus fum,& dolor meus in co , 

t anx.o . ro 

tjniebo. 

t confortari. 

t felfo. 

, 

pedesmci. 

commoueturaliquan j r 

pC u ^^ fem per.Qudniam Augufi. 

iniquitatenn meamannutia 7 

^ 

do hlim.ina infirmi- * 

Clffedueam urofamndo. t Al.ispio,mntiabo.octur-mgeir,, T Solicituscro. , 

:J _. :__._:. . _.__* ,rt -j ..i_i. _..-._. mlfir, nir, miill. rTRrne e,_ eu ,11 leiulo.ubi :aboio.& ' 

i utrio. 

Dc pr tetu.s 

abfolutus rcumactionegratiart.m 

aurorcm 

iboio, & 

b ,ugio: 

\^jSS^&*^M'i*iEr3^ 

Jalutis profic 

S 

Detm. 

c 

8 

t c bo,& co?itabopropeccatoinco.Iniminautemciviu iit, , 

atnew 

f In pfecotione. f Et hoc ualet ad in.petrandum. b f Ouod Quodgr;.--.,. grauhis. 

' 

i:. nm, n.inci.riuodirraniflimU-n. d Danr.-s in Ta pro bon.s. 

5 { Et itnoiipauci,.iu"u non pauci,r)Uodg_atuffimuin. 

6 Biiuu-i.. f Danr.s in !a pro bonit. 

ClisK.dor.qili.. gta< 

( 

&tconfirma'tifuntfupermc,&muItiplicatisutci oderut 10 uior oftcnlio pofi uc- 

: 

f Eiiam. f Ahas.Deuah-bantm_hiquiietiibuuntmalaprob,mi5,qu apcrf.cutu_fum II nj.U]l. 

.U __,__._____ T M__-_)l>--* khaU nr-, hi.n i _ _ _, _ 

_ 

bi 1 Augult. ExultatiLa 

tate, 

miiitiam. b f Idcodimt ma a probonls. 

irndent impij, 

vndedolentpi). ^ 

c Varatns fvn. CafT. 

Sciens me dchquiffe. 

Dolor, quia deliquit. 

impius fe de- 

1U IILI-tlll. V _-%."--.-_--.--'- _-.... 

) |-fcndit, 

iufius contra 

meiinique.Quirctribuuntmala probonis 

feirafcitun 

+ detrahcbant Concluiio,utccrtaip b f sed homini inrolerabilia. 

qu.a~hax f Hocdicimus in illo qmpronobis imerpeliat. IX 

fa imitantibUS. 

je Thcodoret. Accufacor 

mei fum, &C 

vc ianus fim omnem 

diligcnciaai adhibebo. 

d Quoniam iniquita- 

f mihi,quoniam fequebarbonitatcm.Ne dcreliquasmedo ,: 

1\r difceJjic.Qiiotat 

a fEtf.adhoramrelinquis. # f bfPot-us. 1 Aug. 

rcnitus.^ 

duni pugno contra ho.tem. i " 

4 _ e r"0 , iiipia UC QU-C 

difcefleris a mc.lnte itcnde inadiutoriu medereh. Vox cftvc 

|J 

f Datot. a f Aeterni. f Aue.quia,5c animam feruauit,8c a patfionibus Ubciauit 

meum,domine Deus falutis meas. 

g mineDeusmeus,ne 

tcm meam. Cafsiodor. , ... 

Duo modi pcrfca*pcenitentix , confcfsio, & emendatio, pna Ioquitur. 

per 


1 Qt4 to.f.tibi m oratione mea. 

x T^pquandofiipergaudeantmMinimici. i.ne aliquando me 

teneant pro uoluntate fua ad me interficiendum,qupd fum 

nic defiderant. 

3 

. dum commoHtntwrpedes wei.Fugicndo propter Ablalom 

deciuitateregah. . 

4 Snperme,&c.Sic\it patctde Semei,utditum eft,& umi 

liter AchitopheldixitadAbfalom a.Reg.i7.a. Eligammihi 

it.milia virorum,& confurgens perfequar Dasid bac no8e,&ir- 

ruens fuper cim, quippe qui lajfm eji, & folucis manibus percutiant 

eum.Et flc ifte iadabat fe,quod percuteret Dauid fuîetem. 

5 Qa' e Z. ** i.promptus animo ad fuftinendum flagella , 

quij dominus mihi uoluerit inferre.Vnde dixit i. i 

Reg. j.e. 

ad Sadoch.-ie/x'*'-! arcamDsi in vrbemfi inutnero in ocu 

gratiam 

Us dominircduceimc&eflendet mibi eam,& tttbernaculum fuum:fi 

autem iixerit mibi non pkces,pr*flo fum,faciat quod bonum efl co- 

ramfe. . m 

6 Et dolor meus:Quia fcio meruifle pro peccato adulterii cu 

Bethfabear,&_ homicidij Vnx: & pcr talem modum loquitur 

infra phl.}Q.a.Teccatum meum contra me eflfemper,&c, 

7 Qvoniam im.meam . Statim. n.eam recognouit ad rcprehenfioncm 

Nathan prophet*,vt habctur a.Rcg. i z. Et pro 

cxpiatione cius mulca poftea obtulit facnficia qu.c quodam 

jnodo annuntiabant pcccata pro quibus offcrcbantur: quia 

aiia 


x 7êquaniofttper r mihi inimi.mei. i.drmones dc lapfu homi- 

num gaudentcs. 

3 Et dum 

com.pedss mei.iM juiderentmca reclitudine iufti- 

tix declinare. 

4 Su.me mag.l0.f4nt, i.loqucrentur quafl tenentcs deuidu . 

5 Quoniam ego in flagclla parath* fum , j.fufiinere patientcr 

quicquidinflixcns. 

* 

6 Et 


In pfal. 3 j.Domine ne >n furore-.vbi dicicurin pofiil.De ma- 

-teriaautemciusdicicRabi Sal.Hxccxpofioouideturratio 

nabilior,quiacontcnca in hoc pfal.communiafuntpeccatoribus,tj 

a Dcoin hacuitaflagcllant^propterpeccacacom 

mifla,&_: etiam poft rcmifiioncm unius peccati in aliud rem 

cidunr,&: iterum pcenitent,ficut communiter conttngit m 

hominibus,pra:teiquam in uirjs ualde perfcvtis.vn no opor 

tetappropnare iftu pf.Iob,necalicui pfonc fingulan.&: hac 

cxpolicioncm vr fcq. ad q. litera faciliter cft applicabilis , &C 

jecudum hoc propne ponitur intcr pfeMios pocnitenciales, 

RE- 

98 

17 tcrishominis quicun 

18 eo crucifixus , hicau 

tcm in pcrfona pro 

PSAL- 

alia facrificia offcrebatur pro pcccatis 

ex certa malitia con 

mifiis,& alia pro pcccatis ignoranti-e.ut patec 

in Leui. 

g Et cogi.caucndo diligencer a reciditio. 

p lnimtciau. f.Abfalom & AchitophcI,&eorum compl 

ccspropter quorum poteftatem , cui non pocerat refifterc 

compulfus erat fugerc. 

i j f mul.funt. vnde i.Reg.i 5.C dicitur.Cumquc immol; 

ret ui--imas.fa_-a eft coiuratio valida fcilicct contra Daui 

populufque cocurrens augcbatur cum Abfalom: & ibid cr 

fubditunVenit igitur nuntius ad Dauid di.Toco corde un I 

uerfuslfracifequicur Abfalom. 11 QHioderunt,&c.om 

Dauid multa bona fccerateis,&: idco fubditur. 

11 ^wire.mepcrfequendo. 

il Drfm.jt.mi.meinfamando. 

1.4 Quoniam /e.io.i.pro bonis qua: 

ferebant tanquam ingratiflimi. 

feceram eis ifta mihi ii 

ij 'Nj detelin.mc. Hicpuniturhuiuspf--lmiconclnfioii 

tenta,in qua Dauid Deum deprecatur, utcum pra.fcruct 

recidiuo in praetcrita maladi. 1\e derclinquas me domine .f.i 

mala inciderc. 

pra.dic.a 

16 Dcusmem. q.d.fiad modicum dimifcrismefra

99 Pfalmus XXXVilf. 


, 

\ t jnfini co/.Aug.quia hiceft de^terna beatitudtne pro qua 

j ;undii eft tranlilire,te ii grauc lic carni.Docer auc inde de 

iimdoad Deii rranlire. Traiilitoraut de bona opinione sc 

a , 

tium cho"us commiflus erat.In fine nos trafmittit,q.a huma D 

n.e nacuraj viIitcitur. 

Ininciepauonibus,t.duris punitionibus.Trcptcr iniqmt ate corri- 

puifti boiem,idcft,lfraekm,q.d.licet punitio tua ftt dura, tn cil iufta. 

Et tabefcerefeciftifiLUt aranea.In Hebro,& i > 

tr.mj1at.H ; ero.iiixta 

Hcbrxum hahctur,ficut tineam diatn eius,idefl,vitam eius reddidp- 

fli conteinptibilem, & coculcaiam coram Babylonijs . Vcrunth vanecontufbatôis 

ho. q.d. Lcct iusle pofucris nos in captiuhate tn 

Babylonit abutitntur noitrafcruitute, & contra nosprouocaniur Jine 

caufaftdco fubditur: Deprecatio de liberationc ab ea, cttm dicitur,exaudi 

oratiomm mea,&c.T>{e fileasj.ne difftmtdes jzudire. Qrn adue 

na ego fum intetra Babylonis.Apud te. q.d.tnibi colo te.Etpc 

regrintts fictti omnespatres mei,f.jlbraam,lfaac, & lacobpercgrinatifuntin 

terra a',iew,vt p-itet in Genefil, &%\. Rêmtttc mihi 

culpam & captiuitatispaznam. Vt refrigerer,pertuam confolatione. 

Vriufquam abeam de vtta prefentiper mcrfcm, Et amplius rio ero. 

ludaa re- 

a mc: quia ira efl accenfto (anguinis circa cor.etiam illa qnc eft per Jcilicet inftatu mercndi , vel in flatu quo pojjim in regnum 

elum qaJts e(l ifta: & ftc caufabat calorem intrd.LocuinsJiim in lin 

ua rm .i idcft,tacitb orando. Nocum fac mihi dhc finem meu. 

ieslfinc buius captiuitatis, vt Jic pojfim manifcftc&publice prome 

t vrrba diuinx laudis,vel legis.Et nnmcritm dicrum nteorum quis eft 

tci\,dieru huius capiiuitatis.Vt fciam quid defit mibi , idcft, quantu 

iiloa rcdtmptionchiiius captiuitatis.El pro accelcratianeredemptio 

':ga: 

brcuitatcm vii&human.t di. Ecce mcnfurabiles . in 

Uhrhabetwr : Ecce . palmos palmus aut csl menfura bre;ti< : proi'iod 

Hiero.in tranp.it.iuxta Hebrxu dicit : Eccc brcues,&C. 

dem 

Jl^nat qtiod 

dicitur hic E:ce , rncnfurabiles , quia res bi eu is csl 

lcfaciit rr.eifurab.tis , Poluifii dics meos. q.d. nift citb termineifla 

captiuitas in ea moriar , ex qito itabreues funt dies mei . Et 

(nbftantu mea tanquam tubtlnm an[e te,quia iUudquod eft modicum 

MORALITER. 

T-' 'fi 

\Diu.Cu. ffa.Sa.dicitq, D i nd fecit hunc pf.prxuides in tpi 

ncu capcmicacc Babylonica.iqua populus Ifrael fuic m tato 

thnorc, a> dciniunjs illatis fibi no audebar. pqueri vel murmurarc.Moralitet 

at poccxponi de quul.bec poiico ,p ptis 

iwisin aftiictionc corporalnde q.b.th pa*nitet &. petit 

a Deo 

nnien- 

ucrti.Mio modopoteli exponipfal.iflede ipfo Dauid itaquod fecerit 

ipfitm pofttus infugaafuie îbfatom Jiliifui, poftquam andicrat vi 

Saulis feat 

tupcriaftbttllataaSemei . Sicut enim pro perf-cutione 

miutospf.vtexditlisfuprdpatuit.&iiif. & aabuc , patebit fic & de 

perfecutionefibi mota ab .Abfalom. Et vidttur mihi : quod bxc expofttiofecunda 

eftmagis raiivnabUis,& magis confona Ittcrx, quani pr& 

ccdens. Etjecundnm hoc pjal.poteft diuidt iu tres partcs : qnia primo 

defcribitur ipfttts Duuidpacientia . & fecundo. eitts 'spnfidentittt tbi. 

Locucus fum. tcrtib oratio

A 

fexarfit. 

fmenfiir.im 

quattior Jigi 

toruin. 

fi 

701 Gloordin.&NicoI.cIeLyra. / 02 

tranfiiiiterrcn.sdelc_btiones,&:ex: bonis c6trahoinuidia_, 

fufri ic intclligencia cova Dco,ne loqucndo de adicutn calu 

niofis; in qu >fit f.cpe ncurb.icio.vc d:< .rncur no diceda.contvaquod 

mcliusrcmcdiuefi filcntium ,fcddu nimis timco 

nc loqu.r mal _,cacui bona,&:c|a no erogo calencu mihi cre- 

ditQ pauperibas,noti 

comnvtcccmihi diuc.sdominus,iS- 

hoc 

tfilentio.i. 

dit:inofilen- 

cft,cbfurd.ii,ideft , 

ti > hCm lum 

vtlut mutuj. cepi iam non audice 

coricccurfc p.itlum 

f turbatut cft 

, 

docens nos cauere 

hocnonimitan. 

CaffPofui vfq ; co 

qcfobmucui. Humi- 

]iatus,vtpurum inttl 

filenciu no dolo 

ligas 

fum.htfi.abo.ne do 

ctie cocemncntem, 

qui 

caufam contcn- 

tionisquauit. 

$< Thcod.heccu hiftona 

magna habenc 

cofonancia.Nam Scmei 

malediccnti no 

n 

b 

fVclobfurdut. b 

' 

fNonniehuinilir.ii. 

ip; 

dium uula d Tlta. c \Ct~CQjrm jialUis c.t m Imnicndoa cjuo ia lilcntio. 

quiefcit 

fum me.Obmutui 1 8c humili&us su, & filui a bonis , et do e 

tioe mca t exardefcet ignis . Ldcutus su in lingu a mca,notum & 

a iHomo.Aug.Hiccitnumems finenumero. b fvcrenon rranlit. /Vel qui. 7 

fac mihi diie fine meu, & ntfmetu dieru meorii, quis eil, t vt S 

fQi-Uitum vndehumilioreuiiomo. b THic 

to & pcrna 

in przfenti. 

eniin dc iitis diebus rranlitorijsfentii. d fAug.A ias veteres, c,uia corrumpunrur coi pora vet ta- 

fcfa gd defitmihi.hcce' t meiiirabilespofuilti dies meos, & 1 10 

^* __. _ _ 

refpondit, &: prohibuit 

ne Abifai liiu fpiculiscofoderct dicci_s,cu dolor & mcinona 

peccati renou..rerur,Dimicrc cum:tcc nim lufiic Dominus 

vt maltdiceret Dauidi.R.Kimhi,& pvo ecfi. 

a >4bonis& do. Of.21.n11nc1andis.ve) abuiiis hominibus, 

povcis &. canibus,quibus fanclu no efi dadum vnde , dolor, 

coferuis cibaria vita:.I-t ideorCoi- mtum contaluit,om 

qa negac 

ni Dei.Incra me,in 

parcc 

racionc,uc de cxlcfiibus 

igne 

cogicaret. 

Jntra prius qua extra exirct loquedo, vel in a:terna gra 

tia fandifpintus.In mtdaationc mea cx.idef.,in cofilio, ne 

infanuseiiexfius videreturpoflquammtra,etiam in lingua 

mea,idcft,tranfilicntium locutus fum. 

* 

Theodo.Sym.Exaruit cor meum intra mc,& dum in ani- 

moexpendefcm,flagrabam igne mxroris. 

cft malis muitus lilui,fcd diio locutus eft arftu 

Aug.Quod 

chantatisagente iftud.Notufacfi.idcft , Chnfium quieft 

finis noftcr.Et numeru dicrnm,n6dci3dcno huius vitx,fed 

dcl]derioCbfi,utapp.ircatiieiusaduecu potcnt videre,anteque 

multu decftad Vita , quia anceeum funt veteresdics 

Adar,qui ducuc ad morcc,&: no nouarcgcneratio. Etfubfta 

i* _. _._.. _ __ . 1 _ __T __T____.__._I /_..._ 11 1 l_i_ii l, .-. , 1 1 . 1 .r . 1 . _- . 1 1 tr. K tfP V ._* 

. b fExfe 

tia. 

tia,qua? Adam pcccante damnata eft , nihil cft ance Deun 

6c ii a^lus cranliJicntisaliquid funt . 

b Dolor mtus renouatns c/i.Concaln.t cor mrjtm int.mc & in, Aiii> 

Sidamnr.bit^pisjerqtii noerogat,qd liicquiperluxuna cor 

lumit,pofitU5.n.tranfiliensinter Deum t;:tiitcm,C\ homitu 

fCaf.Impropcria fuiiinui ab eis . e f I">um timeone 

c fAn deettf quaii juia vtique . fQmd 

f Breues, inanes. e f Qui.dederasimmenfurabi.es fi homo pentitiiTet . 

dt 

fAugCitotranfit.&quand.ueftniliileft. fAug.Aftus quidem boni lunt aliquid 

c Qui vcre vides. d In hoc gemit.licut in fuperna.ideii.fupornorumamorecxardcfcit . 

f fubftantia a 

mca tanquam tnihilii^mantetc. Veruntame vni-J 

o 

paupcrcm,vcaDt< 

accipiac , & 

Ior ' 

a fAug.Doict tacuilTe dicenda,nt Lugcns eius damnacionem , 

iicuc cxpolicum fuic lbidcm. 

Con- 

M O R-\ L I T R. 

t Ohmutni,&c. icjpfl.ab cxprcflione pxnitcntia; mca_ & affli 

dtiomsgrauitacc. 

4 Etdo.mtHs. Naaugmcntaturcumincordeclaufusrcnetur 

fjcut apoitema grauiu? afHigic antcq]aperiatuv.ideo iubdit: 

5 Concultauit cor meum.Ex dolons augmcnto. 

LocuiusfwH in lir.gua mea. Tacicc oraiwjo. 

i 

n.ccciic prodignsfc 

dnfipacor , hcauarm 

difpcnfacor. 

c Locntiisfum. Au 

Nonauditovi crudii 

do , icd cxaudiror 

Dcoa quo incusau 

dior. 

d Et numermn dierun 

mco. Hicro.Aug.Nu 

merusdieru qui tnl 

suc no cft vcre cranfi 

licnci,ha:rcnciautea 

cflc videtur. 

e Ecce wcufurabilcs, 

Cas. Quafi noto fint 

&dicbusquifunt,at' 

cendic ad hxc qua: r< 

liquit & comparat inuicem. 

* 

Thc.Sym.Eccc dedifti mihi dies,ut mcnfuras duodcnun 

digitoi um,& uita mcaût nibil ante ce.Hcbrxi,pal males. 

f Etfubjiai.tia,& c. Aug.Qui uidetnihil eftc hac lubfcantian 

antcteuidctubiocuh tuifunt,nonubihumani.i.tua: uifio 

ni concordat,ucl,antc,ideft,contuitu Hlius qua. ante te eni 

g ferMwc/i.Cai.VidensaduentumChtiftircditad infit 

mtct uirtuteshabetdiccns: 

mitatcm,quam 

Aug.Magna funt qux diximus & crcdimus , fed tii nodi 

cft lllud a:ternu,fcd uniucrfa uanitas.Et pro mucabilicaccd. 

fiderans a_cernam,cxprobrac humana. uit_e,cui fubctt, quo< 

dit ic.Ne quis pucct fanctos a tentationibus alicnos. 

Aug Veljlitctmcnfurabiksdicsjhcctfubftancia nihil,ti 

uniuetiauamtas, tft in rationali crcacura, qua: fccuni-H 

diuerfos uniuerfam appecit crcacuram . 

Aug.Veruncame.Quamuis^ccrms mhio,tamcn duhicc 

uo,ubi coc fcandala , ubi cecacio, uniucrfa uanrcas.Ois {lom 

&crafilicns&.ha:rcns.i.aduniuerfamuanicaccin adh.icpd 

cincncquiaois 

uanicas iubfole clt omnc uiiibilc. lnuiiibil 

non 1 

j Concaluit cor meumintra me, & in meditatioey&c. Ex char 

cate cnim quam habebac ad filium dolebac dc cius culpam 

gis quam de perfccucione ab eo concra fe moca. 

6 Locutusfum. Hic cofequenter defcribitur iplius Dauid cc 

fidentia,& primo defcnbit humanu defectu, fecudo ex ho 

concludit quod defoloDcoeit tonridendu,ibi:c.D, 

fcnbendoaute humanu defedum, pnmo incipitafeipiod 

cens: Locu.fum.in lin. te dcprccando corde tk. orc. 

7 Tôtumfac. ldeft terminum perfecucioms m qua fum . 

X Etnu. idefhquoc dicbus ftabo in lftacribulacioiie. 

9 Vtfiam quii defn mibi. i.quancum opovcebic mc vlccvii 

fuftinere.q.di.cum ditbcultatc pofliim lfta fuftinerc,&: idc 

dclidcvo fifem fcivc. 

10 Eccc menfurabiles. idcft,breucs,vt fupra cxpoficum eft.P 

fufti dies mcos,idco fubdicur. 

11 Etfubjiantia mea. idelt,vitamca,vc habetur in tranflatic 

nc Hicro.jiixta Hebra?um. 

11 Tanqmmnibilumante . Qûiaquod modicumcft, qua: 

nil veputacuv.Secundo pvpcedic ad oflcndcdum humanui 

defectum gcncralicerdi. 

13 Feruntamen vni.&c. Quia ois homo eft ira breuis vite,q' 

quicquidcontingitmea debet repucarj inane,&: iicut ci 

modica: duracioms,ica eft parux coguitionis,ideo fubdicui 

Vt- 

7 Tôtumfac mihi. fcilicet quantu ad afflictioncm pr.-cfcnn 

9 Vtfcia>nqniddef,t,&c. Ideit,quandiudurabic.Hcprpacc< 

leractonc ccrmim allcgac brcuicacem vicajdi. 

10 Ecce menfi4rabiles,&t .ideft,valde breues,quia rcs bvcuii c 

ficilimcnfuracur. 

I r Etfitbfiuntia mea tanquam. ideft,res tam modica, qcf qu: 

nihifcft repucanda.Ecnonfolusego fum huius condim 

nis,fcdetiam. 

Qmnis

73 Pfalmus XXXVlli 74 

^non funt fub fo!e,ideft,rldcs, fpe;,charitas , haxhabent Idi- 

Athun vltra folem cuius conuerfatio in cadis eft. 

i.a * r 3afi.&: Thco.Nihil viuentes homines dirleriic ab ijsqui 

in pictura exprimuntur , equaltter euim horum ck iliorum 

B) yeruntamen Aug. 

Kpiapfjlmus. Quo mo 

doomnesfub vanica- d 

:eSc cafu ,

75 GloLordin.&Nicol.cleLyra. / o 

@ Caf.Scdquiaegoiftanonpcro.ne pro eisrrifrcrcxaudi. 

A Quanto plura nouit,tanto pius iupplicac. Oracio cft turus ad sttern ti vb 

quando 

; non ero . 

inquihnus 

îducnaanud &c. C.i:. N6 ui di.iboh ciuitate , f i 

;d lcrufalcm rr.in Irtn . S :i 

cepcus.deBubylonia 

Ontio. ^caDcopAndJmus.Dcprccacioircquesfupplicatioabimo 

Pcpiecatio. cordis;Nc putes 

chrvmas, qujvio^ 

ra- funt m prccibus 

jid moucndam mile 

B ricotdiam . 

a 7\(f/y.Vai.Dicmibi 

i,,c%.g. ^ m 'If J f unt tibi f> ec 

Hiit.ij.c eata: cl,f/ 'c>iitcbtned'. 

&c. 

b Quoniam aduena ego 

fum. Atig- nm apud 

tc, fed adhuc inquili 

^. nus,quiahinctunliturus 

eum cancu vcrbis & orc orate , addic, &c la- 

patrcs,nc quis ab hac conditionc putccur excc-prus. / 

nem mcam dominc, & deprccationcm meam auribus perfAu 

S .Lit Atunuluetit ,haW.,uod Acat S uia abelt quou del.deiat , jui.;=!" Sft*?" 

dat ir.iqmias.icfiiftcfcit clunus. 

b ldclt fc,TI amiuro. . fAug. Quia De us loquuui occultc in L Ut- 

de: Salus tuu cgo fum.quajn voicm iuc ipiat 

Ne b 

filcas, quoniam t aduena ego * 

cipe * lachrimasmeas 

Qmaibi 

SCLUeetauudte.quialUntpcicgnmcumd.abclo. 

patna 

, Aug. Quin igraaerai t.conitai cgo 

fumapudte &peregrinus, ficutomnespatrcs mei 

, Ideo.A I 

US.Q,,:am : 

g,=tu,usfu.Sc;at hoc Pere. __ , 

* Qia 

UjV Ot. % 

idcm dc me. 

. t Remit- 

b ui 

habcr atfflU 

*% AuS Nc c.,m peccat.s eanv.ual, : S. nond,- 

,vn^.-d1 c : D, 11m ;cnob.sdcbitan5ltia.Matt.b 

ro.uis.vt icT.gc.bo & .am non eto ampl.us.vcio efle,auod e l cutn Dco. c Ab hac v.ta. Altoqutn . 

temihi, vt refrigerer priuiquam abeam , 6c#mplius non cro. 

NICOLAVS DL 1.YRA. 

i Auribu? perci.la.me. Firuit enim Dauidin illaperfccutione,fe- 

cundwn i 

quoddicitur t.f{eg. f .fcilicct. Dauid afcendebat 

incedens . 

cliuum o/- 

uarv.m fiens,& operto capite,& nudis pedibus 

1 Ne file. ne audire 

tardesfeu dijfimules deprecationtm meam. 

3 Quoniam aduc. bvc dixit , quia crat fugitiuus de fua ciuitate 

regia . 

4. Sicuc omnes in terra 

pa.me. idcftpatriarchtefancliqui 

aliena 

fuerunt aduen.c & peregrini,rt pr&ditlnm cfl . 

5 Rcmitte m\hi. fcilicet adtdterium cum Bethfabee, & hcmicidiu 

yri& :propter quodfcicbat Dauid perfeeutionem îbfaiom euenijfe 

MOARLITER. 

.3 Qioniam adue.fum. in vita prefenti. 

5 Bêmitte tnihi. culpam & poenam. 


fbi, 

6 Vt 

Inpfal.z8. Dixif/ô

Addi 

707 

A emnebat, reputans ea vana ex fui breuirate & varietate , & 

ieo foh Deoloquebatur,dicens: lôtumfac mibidhe. i.tu qui 

cis vniuerfa,fac mihi notu fine meu,& numerudieru meo 

u,vt fcia quid dciit mihi,ideft quantu debeo durare in hoc 

cculo, & fic poflem fcirc bteuitate &c diucurnitace mc du- 

1 nea 

ationis.Ad qtfrefpondec: Ecce rnenfurabiks pofuiili dies mecs. 

,deft breues,& qa ec in illa modica durauone non efl fiabili 

as,fed magna mobilitas & varictas,ideo d>cit : Et fkbflaniia 

tanauam nibilante teefl: quia er breuis illa duracio in 

[inomovf fublifiere,tan^nihilante teeft,q,adufacid 1 

: iatis qure fucceffiua efi canc| nihil repucatur rcfpcc 

atis, in qua eft torafimul lncerminabilis vicc; poflTef 

WumBoetium,&iicconcludit.Veruncamen vniueria vaniomnis 

homo viuens. 

t Snfthtelu fU 

ftcntaui 

79 GloLord.& Nicolai de Ly ra. n 

P S A L M V S XXX IX. 

A a T7 .Y^f ( 

?.7ffifi-/>f/7.i;.C3f.Expc l:"tat & ingtatus,fedexpc- 

JC ctans expewfca . 

D 

Diit regula? 

ad exponendi 

iacri fctiptu- 

ti rccjiulujc. 

mir.us ftnt inpcncus, 

& beneuuluseis, audiens 

cos educcndo 

dc profundo concupifcentianun, 

& dc 

malis opcribus,qui pp 

dcs affcccuum inquinac&rerir.er, 

&funt d 

vilia, vt f^x comparationcvim 

rCanticum 

hrtitiam dc noua gratia, 

non vausdclege 

quod plhccc Dco, qui 

nofler cfl pcr cultum, < 

riori aliorum . ! 

b Dominum . Aii2,ufl. 

Kon homincm , qui 

rantix. Lutijm carnaHsconcupifccntiaduplicirerdat-De 

profotura.Primum educic dc mifcria feculi, qu.ceU lacus 

lutum fccis.Deindcfupctpccramflatuir, cuminpratcepi 

mijiufliri. Auccoricis abantiquis in Abraham &: ca?teris 

adicjueespedaui,ndn lcgem, non aliud , fcd Chi ifi 

dorninumqui 

falusrc pofcfl , & do 

i ambulamus : pcccata ficut lutum laci fcecent,^ im 

contra lutum . 

guni,petra 

a prophetarum. T Caf- Mitis cnin de fiJ.-rio. 

T!n promiflicne pr . 

b 

1 Alias,fuitens fErauidi:le! 

b i* - it 

futinui 

Hicro. In 1 

ro& ni luco, 

idola colcnccs , vc 

omncs tcrrcnaanui 

fallcre & falli, 

tXpcftanscxpedcauidnm.ettitcdicmi 

a tNonauertit. b IQ^jpiophctisfeabdiilit . c TA qiiibus e.\[e- 

clan non ccflir. 

dj "fcîu-ut. 

hi. tcxaudiuit'pcesmcas,eteduxit ? 

* fAug.De protundo iniquitatis.cjc camalibus concupifcentijs. ^J. 

finferno. b f L mi. 

me deIaWmiferia:,&delutofecis.Et j. 

a fVtb.rn jmbulemptoficicndo b 1Chn lum. c f C>_r ,-r'uis r.im 

n| 

min.irc foienc. 

diabolo. 

dêrerroaljiceren, 

fuperum. 

TScnl^ 

^j ^ 

ftatuitfuperpetrapedesmeos,&direxitgreflusmcos.tttim- e C:es ccepenmt 

com 

temporalia,& totum affetlum funm in 

ponere Dcum. 

7 Etdirexitgref.me./

n Pfalmus XXXIX. 7 12 

[ S^men. Aug.quod eft faluator.q.Beatus &c. qui non ceml 

>ralia fperac 

ab eo.fed falucem,quod eius nome indicac.In 

fpexerim.mcipfum cibi adduxi,dices adfmn. Hanc uoce di D 

uinus Paulus ia Dominum Chnflu accepic cpgrucneer admodum.Noftrem.eft 

Nature primicie, & illi omniu prirno 

noltra dicare c6uenic,& m lpYo priusadubrareca,q anobis 

fieridecec.Cogruic illiprimonoftradicareqfumus mcbra 

_ 

a flpfum Deum.nonaliudiperatab co. b f Poft. c fQuo plures eunt. 

*. tcuiuseftnomen dni fpeseius, et non reipexittin vanita- l 

cb.fepe duplicacur 

a Tlnvolupiaiibus. b fAug.Qui iam iKa noirreipicit habet eum cjui fpectct 

hoc modo geniciui. Vel beatus eft cui 

t\ noine.i.in quo eft laus Dei, vt ab eo folo credat falucem 

ideelt&fpeseius. 

Theodor.Qui pra. 

j.tia dcfpicic diuii 

jni fpem anteom- 

Kbabec. 

nniai. CafOdo 

. falluntauenlelinfania., 

in 

: 

:ulis fallacib. 

;_-opluralicer,ucdc 

iiinibns accipiacur. 

Falfa, fedopera 

rabilia,cejum, 

Mrra.elidiciuperfti- 

I iincs. 

c TÂng.Incorpora:ibus& fpintuaiibus' . 

. 

b tes & infania*s t falfas . 

b 

c 

Multa feci fti *tu domine Deus meus _ 

c 

a fQins coiiiili.ir!us eius fuit! fNon alcno confilio 

mirabilia tua , &: r 

coîtanombus ttiis non eft d 

qui fimilis (it 

a Multa mirabilia . b H.xc. c Aug.Ce. tus eit numerus Ietufalcm, fed fuper 

huuc funt admiitx pale.t, multi vo .pau .ele. fcd tua fapientia. b Jlnillis oimnbus. 

b 

4 

' 

Aug.Cei tus eit numerus Ietufalcm, fed fuper 

, 

8 nu- huuc funt adiniitx pale.t, raulti vo .pau .ele. 7 

tibi.Annuntiaui,etlocutusfum,f multiplicatifuntfuper 

a Vlterius. b Fropter hoclllano!uit,quia. Aug.i.corius perreftum dcdiî. f.finc peccato. . 

c Fcrrcctum ennn elt nobis corpus,perndamur in corpori 

I meru. Sacrificiu &oblationem noluifti , aures autcm t per 

tirabilia tua. Aug. Petrum ambularefuperaquasinfigno 

.nm fcculo.i.fluctibus feculi . 

k Baiil.cv Thcod.Nihilmirabiliusquam quod omnium 

ominum faltuem operatusef.&rcumcultus legis 

Iud_eo. 

rauonis cukum 

(icetlauic Nouam gratiam dedifti , qu_e 

gfcribic. 

Auguft. Salus vcrax , infania mendax , non eft quod pulur. 

Hieron.uana funt terrena,infani, ir_e& rixg&c. 

cu\

etii (''odelw 

eV> non occi- 

lti. 

7 ! 3 Gloflord.&NicolaideLyra. 714 

A a mloccwflm. Holocauftactiam non pccifti propcccaco, 

b Tro peccjto . Quod fupra oblacionem vc , dc hirco 

cmilliino, qui cum trafuavifceracoijcerccj 

pcccacis popuh mdcfcrtum micccbatur: 

efle du;c 

vclpoflunc 

,lo,.ft. diaioncs pro pcccato. 

a 

C Eccr vnio. Caft. 

b 

Cufh facriftcit cclk-r, 

conftac venirc Chn- c 

ftum. 

d 

D.uiidi nocongruurt. Obtincmc 

cnim lcge,facrificia 

affcrcbanc Deo. Vacidnancis vero fermo 

omnibus his ercitis.racionis facrificium cacicc oftendic. 

e Eccleftamagna. 

a Exponitprictfemveruim. fEtriiindrriaiuseit. f Oîja priut facrificium. T Aug. Quod 

pro peccato ticb.i: mams & digniu in legc.vt 

dc vitula iui'a . 

fccifti mihi . 1 ho locaultum & pro peccato non poftulafti : 

J 

a Quia hoc noluiiU 8c ccrpus aptiiii. f Aug.Tcnipui.elt vt veniantptomiiTa, quia auieruiKur ptoinit 

tcnt.i. !i Qûa. ^Huius * 

. plalmnrum 

tuucdixi,eccevenio.Incapitelibrifcriptumeftdeme, vtfa Auu;. rocoorbc tcr- 

\ 

ujobcdiens me otfcrendo. b Aug.Hoc eftiSedin pi-iiis,& fiquidem 

lcge domini vol.eius. c Volui . 

d Et in lege cms meditabar dic ac nofte. 

d 

ia 

fnrgcc cuuor nonpiohibebicloqui. 

i Dominc tufcifli. 

Atrj;. Labiafonanthe 

x d i dipiic libri fcriptieildcme.Ecceftatimvcnio 

vc faccrcm 

volucaccm tuam,quia c 

in c:pice huius libri. 

Vclfic eit praefinicu c 

apud Dcupatrcmqui 

B eftcaputmei,q. fum 

):bcr, idcftformaiu- 

"lLtixhominibus. 

# Bafil. & Theodor. 

Superiusinquic, 5 

in libns facrorum vatumh.cc 

deme prx- 

-&eritatem dictafunc. Incapite , 

tuMd Symmachus & Aqui 

t lynanogs Ja f [nfnuoluop libri' 

iriulta 

t prohibcas 

f cuftodiant. 

ficaucem diuina vo 

lumina vfque in hodicrnum 

d;em Iudxi 

n nctneMonfêfaciasmifcrationestuasamermiferico 

a Non peiieuciarcm 

munirc folec.Hebrej, 

nifi dc proiniflionc fccuius,quafi iuftus es,& ideo timeo . Ne 

cepi a piimo tufto 

niam c.ircunde- 

in voluminelibri . 

# Bafil.&Theodor. 

In medio ven- 

tris mei, ex cranflacio 

ce^rem voluntatemtuam^Deusmeusvoluue^tlegem tuam 7 mimbusjcdcudoinia 

In b Polt eiiain mci. Tln membri. c Aug.Qupd a tc e*u;ritia . 8 nc nollifti COI" IV. 

plenitudine. 

inmeMiocordismei. Annuntiauiiuftitia tuaminecclefia \o nc infolis labijs dfa 

a Non liabio in folo coide.vt timoie taccam. f Aug.Hoc contrariinorem mu'-.d.unim . aHUUnCiaClO. L^l.lCQr- 

b Aur. Hoccontia limulatioii iin. . . i 

... iii j i> 4. r "C creditnr ad tuh 

masna.' e a 

ccc labiameanon prohibebo, dommetu flci- Jt oreautem coll 

feffio fitti 

a Auff.Hocdiciuucontiafegnitieincainis. 

b Aug.Idelt fidcm confefliis fum , non celo 

" 

C/ilutroi Vrl ndnmina 

timore.quafi latis lit in cordc tenere. TScd. j.ti.u.m. v ci,wuwiu 

fti. Iuftitia"mtua b 

u 

mnon abfcondi in corde meo : veritatem 

l;. n "^î 0Q^ 

a ldeit Chr'liuin tumn. b Piedicaut. c Non propter multos confiliantes dimi- i uu" îoij.ucl tucjia, 

fi.&hocdt. d_Qua diinittit peccaia. VCI per tC lu)C , qilifil 

tuam&falutaretuumd^xi.tNo^ntabfcodimiTericordiam J* pncdeflinaiii fucurfi 

'4 

a Qiia teuibuit. b Quia non celaui milencoidiam Sc ueiitatem, noli ic- 

moueie nuleiicoidias a fanctis mcmbris . 

tuam &ve 1 

ritatemtuam,atconciliomuIto. Tu b 

a Ne fint finc eftcftu. 

&verira i ^^ .. 

b Apud homines. 

J>_ 

derutmcma1aquorumn6eftnume b 

autemdomi 

vcadhoc non iim pi 

17 gcr. 

13 g r 

KP n "bfcondi 

. Cal 

b Quia. Aug.Non audeiem conucrti nifi lecu l>> _ 

rus de reniiflione.cjuafi bonus cs , & idco aino. h u" 11uu ru r ^H 

1b 

rdiatua l0 > ueri tattm , I 

ftluaiicj 

fitinancquod zl fioncm & , 

b Ha:ci'cnipcifufcipiunt,ciclcmperafpicio.& opus eft. a I3afi. d FliCO.Svi 

c Caf.Quia funt a 

peccata nobis,& ab rmrlinc ii-i maCUUS mnl? 

alienis,w?;i 

cxiuitfonus 

eorum. 

1 1 Ecce labia mea non prohibcbo,dominc tufcifti. a promulgatior 

nc veriratiscuangelica'per me&: aliosdoctoresecclefii*. 

ji lnilitiam tuam &c. quia Chnflus cam manifeflauit vcrbis&facbs. 

1} Vcritatemtuam. qua lmplcfti promiffum de Chrifto pa- 

M O R A l I T E R. 

crib.us 

Hohcauftum & propecca.xcrjctitio cfc cius quod didum efp 

" 

dc lcaa C 

bus. 

4 Tunc di.ec.vc. paracus obcdirc euangclio. 

6 /.; c.zpitc &f. primus enim pial.eft dc bono doclorc, ficut 

diclum fuit ibidem. 

t /'.'/j.cxc;npioChnfci,quica:picfacerc c^: doccrc. 

înnun- 

cvibusfacfum. 

14 Etfalutaretuum . idcfl mcipfum a te miffum pro 

hi>minum. 

f.ilut I 

1 5 Dixi. omnia ifla manifcfle dccuft Chnftus,vt pacete 

dccuriu euangelij. 

\6 Tyon abfcondimife.tuam. quam per me voluifti mundol 

ccre. 17 Et veritatem tnam. qina mtfencordia & vcrica$fl 

petfcconcomitantur iaoperibus Dci. 

18 ^l conciliomulto. ficdcbec fcribi per c.quia ficcft : 

braro t3cin cranflaciono Hicro.iuxca Hebrcum habccui 

clefta muha,quod idcm ci}. 

19 Tu autcm do. Hic pfir djfcribicur ipfios Chrifti dei: 

piccatio pro ftatu coi ponsfui myftici,& primo quai 

amocioncm-mali,tk fccundoquautuad adepcioncm 

ibiiExultent.Chcu primu djcic: Tu a:,tcmdo. i.cu Dcus pacct 

20 7i{e hngefa.o c. ldcft a corpore meo myitico, pro qif- 

Chriftus lcgicur frequencer oraiie in euangebo. 

2 1 Mifericordia tua & ve.&c. oracionem mea fcmper 

diendo . 

OrnnisenimoratioChnftiproccdcnscx \ 

tace deliberaciua fuiccxaudica, fccundum quod dicic 

cor lohan.I i.e.Ego a

7y Pfalmus XXXIX. 716 

in c 

eius noffrum cftatixilium. 

\ Theod.Ecdefia falntem canfecuta,diuina prouidentia J^/^Caf,Refpec"fus 

\ igecobDxmonum.hominumqueimpetus. 

d QJt: di.r,, fcAug.Etqu i bona dicit malo animo,&: qui ma 

CapiHos. Augu.Bene in comparatione delittorum capilli la dolofe laudando,ucerquC malus eft, & caiiendus. dc pnuti 

funt. Nam idco ni j s d ix j, Qgi volunt mi 

f Auguft. Qojbus opprcfliis Oeus non poteft uideri.fed mundato corde ttidebit Deuni . 

f Nec r p eonatum te uiderc . c 

pof.ii f IniquitaMC . f Auguft. Si uitalli ivcteri teftamenco 

grauia , ca- 

ccrdoccs radcban- 

:r,utliccarnis uitia 

cpofuillc uidercn- 

1 

b 

c f 

ue ne obruans arena minuta (juidcin uioentur , fcd multa iunt . 

b 

iniquiratesmea;,&nonpotuivtviderem Multiplicatsfunt 

ir. 

r 

a f Ir.numerabiliter. b f AuguIt.Ratioieliouir.quia profutura nonappctit.vela primoccci pa * 

icnte. f Augaitin. Ideft cor non cognuiiit (e hi mala.de fecudis.X^w/ 

dicunt mihi,euge euge. 

e Et dicant.CaLHxc 

, utcuin Petiusdixir , Nonrenegabo. 

c f Ergo. f Tr nitati . f Vni Deo. 

a\ h C 

x 

C 

l?omm.'bul pcr- b &per capillds capitis 

cora conitac,fed 

ibcr !gn;iuos,ocentia Dei, fi af- 

[voluncas. Quaii.fi 

ris poces doininc. 

mei:& cob r meu dercLquit me.t Cdm 

a f A raalis . 

placeat tibi domine,vtf eruas me , tdomine ad adiuuandum 4 

1 f Augiul.Relpicepcenit ntes in dolorc fuo. f In boni coopcratione. bf Ecce autem. r 

picepo 

f Caliiodor. Gauili iunt cum ipfe aniinam pofuit, fcd confufi cum recepit . f Mirabiliura 

oner.mone. c f Refurrertionis gfona. d f Vt non ea ftuantur. 

me'1" refpice.Coufundantur,&i reuc c 

reantur fimul ejuiqu?- 

a f Interficiendo . b f Etiam . f Aug. Humiles lequantut,qui fupetbe preibanr. 

fa 

runt animam meam^vtairferant eam.Aue rtanturretrorium 

a f Vel erubefcant. 

maia tamen voluut. 

b f Non foium qm faciunt, Tcldicunr. c f Aug.Cum benedicunt, 

d f Vtpondus, e f CaiNcdiutius ingrauetur malumeorum. 

&tre , 

 

tefnum gaudcntes ef 

fici t Chi lllianos. 

Hoc^cSus^xS?' 

l l 

matcrui.nequisglo- 

riarn pra;di6txlxcicie; 

fibi arrogarcc . Mcn- 

dicus quipecic, pau- 

per qui fibi non lufficic. 

5 Theodo.Paupcrem 

fe appellat , uc auxilio 

J* triecib. Vel dc priefen 

,j ci. i.quia &: modo cft 

v^pra:gnancibus.i.c8 

cipiencibus defideria 

alicnarum rcrum:& laclantibus,qui iam qu$fira nucriunc. 

GLOS- 

. 

, 

| Placat. 

f in anxilium 

niciun. 

t conuertant. 

h 

f eruliefcans 

& infra. 

| 

js qui 

lunc confufionem fuam 

capilii, 

qui 

di cunt mLhi . etfge tuge hxultent, & < gjfflm fpre- AugUit.Non me, fed m me te * 

glonhtantes. 7 V 

"denccm, quam iupicac 

ne procraftme- 

' 

ladhceramcompa quiainfenonôtett. 

b Nccquilibet hicdicant.fed. c Caifio.Me.f. d De fe autein tUr fed CeleriCerho- 

hic" 

riuc. 

ma 

t Complaceat. Caffi. 

jinicatem perfonajnJTibilingularrtcr 

vicacem clicncix fi- 

a 

gniiicetur Dominus , qifi diligunt t ialutarc tuum . 

fcgo 1 

min,t,us conccdatur. 

Cui dicebant euge. a Auguft.Non eft quod in me buietur.ex me egenns, &pauper , nondiuct S 'Njtaydau.A.U^.iSl 

quia non ' 

fupeibusj b Sed. b Cutain habet mei. 

ii breuiati ellent dieS 

autem medfcus fum,& pauper: Domi^nus , folicitus eft mci. 

* De hoc coiuat. A.ig.Quod orathiccorpus Chriiti.unuj mendicus.unuspaupercumeo. 

b Augu.t.Ne dtu iimus in maiis.fed cito rini max.me tenipore Antichriiti. Hoc n r , 

J a f Fundati 

I T tunaati. o t 

j Augua.ttuu mc, icu iii iiic ic 

îurintautcs. 7 

' 

nftofuntâdicati, tlartenturfupe^rteômnes tquxrcnteste, &dicantfemper, 

peto. 

A d futor meus,& mcus tul 

fprotector es,Deus mcus n tar- 

8 

"Jlirllir^romrr.mri2 

C a T Auguit. Qu j fi peccator eft homo ad , poemtemiam uocatur , 

li iulus ad coionam. flnmembrij' *! 

tx nonfaluareruromnis 

caro, &c tunc enc va; 

pregnantibus, 6ctnx 

tDeioIenmr 

in rccnbutionem 

confufio 

nis ih t , vcl, 

vaftentur iux 

ta prjemium 

ignomini.s il 

loruni) 

t qui qtl^rfic 

Mat.24 b. 

t (aluccm tui 

T liberatot 


Etnonpo.vt vi. quia harrcfcs infurgences multum obnuabant 

ndem fimplicium. 

* hiultiplicata funt . Moduseft loqucndi hyperbolicus.ad 

dfignandum multitudincm hxrefum quarinfurrexerunc 

rcclcfta Dci fccundum quod paccc Aug.de hxrclibus. 

3 Complaceaitibidominevicru.me. i.corpus meum myftinamalis 

przdictis. 

4 DomineadadtMuan.mere. concramala infurgcnciadc 

fuuo. 

ji ConfunddKtur^&c. i.fidclium mcorum vicam cuiufmodi 

, 

iirunc cyranni mprimitiuaccclefia, quorum mulci fucruc 

cnfufi 

corporalicer , &c tcmporahtcrfecundum ordinem 

diina: niftitia;,&: aliqui confuli cofuhonc pcenitcncia?,qu 

c confufio adduccns gloriam.quia multi vidcntes pacien- 

Un martyrum,&: Dei uircuccm circa ipfos,conuertebatur 

aifidcm. 

6i ^/t//cr>w/^'c^ffge.Intcrieliocftcxulcancis, qux aliiando 

profcrtur ad congaudendum,& fic proferebacur a 

fidibus de pacientia marcyrum gaudentibus. Ahquando 

cim profcrrur ad deridendum,& iic profcrcbacur a mar- 

t;um perfccutonbus. 

MORALITER. 

7 Exul- 

I Et non potui vt >/

77 Gloford.& Nicolai dc 

Lyra. /- 

GLOSSA ORDINARIA, 

A a Infinem. Hiero.Incclle&u$fil:|sCorc,vtquamuispaur>&: 

cr"cdacur,tn Dcus.Core Caluaria tuit 

inccrprecatur,q 

f>aifus 

ociisdominicepaflionis.PerCaluaria igicur,ChriftipaffiO, 

per filios Core filij paffionis,filii crucis incclliguntf, qui fcili- 

cctin cruccdomini 

tvidepfa!. 4. 

noflri Icfu Chnfti 

gloriantur cu Apo- 

Cii.i.d. flolo diccntc; Mibi 

cut ta &c. 

Aug. Quafivnius 

homjnis voxcft ca- 

pitis & corporis. 

PSAL. XL. 

fc HlV^? Eatus . Ir- 

ndct" qui 

colit pauperc 

mor 

tuu.Scd bcatus Aug. 

Propheta intelligen 

tcm fuper egcnu & 

paupere cocclebrat. 

* Bafil.&rTheo.Prc 

r 

fenccm pfalmum q,- 

dam DauidaucEzechic;acripferunr,Chriftus Dominus flbi 

lok 14. jpfl in Euangelio dicens. Qui manducat meum panem,fuftulit 

contra me calcancum luum. 

P IJafil.Egcnum vocat eum qui omnium cft Dominus:quo 

niamcum diucseflet,propter nosegenuseftfactus. 

* 

Theod.Hcbrûs.fuus, nequeali) intferptetes habentPau 

tln finem pfalmus Dauid X L. 

percgcnum & paupcrem.quodeftcerrapromiffio. 

Aug.Pietaspromifli ^nchabet vitc/, q nunceft& futi 

c Et viutficec Aug.In futuravita.velhicpdf iuftificatioi* 

f Dominus opem.Caf.Nc puccsbcacum rcquicm hichabc 

doloresci mitigatj&precatfnehominis mfirmicas duo 

a fln .-rterms . 1 Et fi videt cum cgere . T Aug. Quia 8c Dem. 

ertinet 

Eatus qui intclligit fupcr cgennm & paua 

f Exponit beatitudincm . b & non t tradat eum t in ani- \ 

a ^ln vpluntatem & ti mmanui. b ^Diabolictminiftrorum ems . 

ii finatus paralyticus portet lectum imperando carni.non Icruicndo. 

ma"m inimkorum eius . Dominus 

c ^Sed . Aug Vt*quad 

Infirmiutem carnis. 

t opem ferat illi iuper lectu 

a Doloiis

7 l9 Pfalmus yvL. 720 

us mifcct amara,& vertitin infirmitatem nofiram, nec in 

iaftabulum vbt Samantanus vulnerarum curandum man- 

..c-amemus pro domo xtermehabitationis . 

* 

Buf.& Thcod.hoc cuangelia de Itida tcftantur, qui dixir, 

, 

' 

| 

;; Bali.Cic Theod.Verfafli.i.mutabis,beacum autem illum 

rxdicacqui paupertateDomini intelligci-c,p6c,&:.quip , 

..o 

nbus cclebrandum 

.irat cum qui hanc 

mpercacem amplejseft,quia 

peccaui 

bi 

1 

uchus Ecfipeccaui 

bi. 

Inimicimei. Caf.Do 

nn' de paffione fua 

{ix fecundum ege- 

umfuic. 

iJaf.& Theod.Iuxos 

inimicos vocat 

uiconfiliuminicruc 

uomodo lllumper- 

erent. 

Aug. 

Inimici mei 

[ 

q:ndumde vno,eoquod funtconiup.ftiadaliqind vnum, 

imaximcinfcnpturis prophcrarum,&:licdicicurhic. Etft 

"fdieiaJKr.f.quilibctdeinimicismeis . 

fffWtfcrcf.medocentem vel conucifantcm . 

Wana loaue.quii t.ilia rcfercbacad mcamdiffamationcm . 

8 n f.Kj.quiafrcquenter Iudci pofueruntiniidias Chnfto, 

vt 


c 

go dixi do.miftre-Ze mei &c. 

1 nimicimeidtxe.&r.i.ivirmK maligni. 

t 'iixawtt ma.mihi.dc pcccatis mc grauiter tontanccs . 

S tfi ingrediebatur. aliquis damonum . 

têrcr.qualitcr mcdccipere potfet. 

7 y analotjuebatur. ldcfl mendacia nuntians incitadomcad 

'' r/ 

".lutnfubfpccieboni. 

S

| qnrm 

4itiJgnific:uiit 

fuper iiiecalcj-utim, 

ideft 

t>loriarur f 

a Qund fine pcccato fciri. b In lefuireftione 1 . p laltCtlJ iCCUlldu 

''meusfuperme.Meautemtpropterinno^centiamiufcepifti, ,0 Hl "'":. 

a IngloriaimpalfibiSitatisSc 

immortaiitatis. f Vndc Motsei vltia nondominabmir. Ro.*.b. I nOnorCt.Mcn 

tDandonoiuenfuperomiienomen. Aug.Inrirmafii in coufpeiftu homiruim & ad lz 

teinpu CO Doft CrilCiatU Cl.OS- 

NICOLAVS DE LYRA. erga fe dilcctionem vel approbationem patris? Ad hoct 

I Inquo /peTrt/ri.i.dequooftendi, quod confidcrem de eo,f. cedum,q,prqter fcientiam diuinam qui* competit Chrii 

co quod portabat cuftodicbat illa qux ex deuotione offe - 

in quatum Deus,ponitur in Chnfio triplcx notitic a docl 

rebantur pro ncccfiarijs Chrifii &: difcipulorum eius & ad 

, ribus.Primaeft,qua cognofcitverbum,&alia in verbo,& 

cundum ifianotitiam noncognofcit vnam crcaturamrl 

dandun.pauperibus,vrhabeiur Ioh.n.& 13. 

i jQw/cc'(/;,!rp4>7wcoj.Etdicitpancsinpkirali, quialudas 

cum alijs difcipulis 

in cqnadoinmi dupliccm panem madu 

cauit.f.corporalem& facramcntalem, quia corpus Chnlti 

cumalijsfumpfir. 

' 

^ Magttificauit fuper mefupplantationem .tradendo me Iudîs, 

ad hoc quod cficm totaliter dciedtus &: coculcatus pcr mor 

tem,fed non habuic intentum , quia Chrifius per hoc magis 

cxaltationem habuit tertia die rcfurgendo . Tunc.n.dixic 

Matthî vlt.d . Data cfl mihi t 

in atlo & in terra . 

mnispctcjias 

4 Tu auttm rf/e\Hicaifcquccer agipur de Chrifti rcfurrectione,cum 

dicitur m pei fona,Chrifti hominis.r aiuem do- 

wiwe.idcft, tudeus pater,veltotatrinitas. 

5 Miferere mei. vt non dimintas diu animam meam in infcr 

no,& corpus maim in fepulchro . 

6 Ei refufcita wje.animam corpori reuniendo.quod factu fuit 

tertia die,quando refurrexjt incorporeglonofo.Progloria 

cnim corporis.quam non habuit antercfurretionem,legitur 

Chnftus orafte,Io.j t. 

7 Et retribuam eis . Jftud fuit adimpletum , quando populus 

Judaicus fiiit occifus & captiuatus p Romanos, propter pec 

catum quod commiferac ;n Chriftu,ficut praedixeracChri^ 

ftus Luc.i9.g. Fidens Iefus ciuitatemfantfaw Ierufalem, fieuiifu* 

perjlbm,dtu>is.(Jiafi cognouffes &tu. f.mala tibi vencura, fimiliterflcres. 

8 In hoc cognoni,quoniam voluifii me.ldeftjdilcxifti vcl appro^ 

bafti. 

5 Qjioniamnon gaudcbit inimicus mcus fuper me . Ideftpopulus 

Iudaicus , 

io Super W2r.f.finaliter,quiaquamuis Iudeidc morteChnfti 

ad horam leuiti fuerint,tii poft refurrectionc magis fuerunc 

contriiiati,quia tuc fuit magis declarata gloria Chrifti. Sed 

pot hic qiuri,quo Chriftus homo qui habuit perfedam no 

tjtiani fux c6ccptioius,per fuam reiiirrectioncxncognouic 

; 


crga^ 

f.Etrctribuam eis. bona pro mc]is,fccundum cofilium Chrx 

fti.Mat. J.g. Benefacite his qui oderunt v.os,&c. 

8 ln hoc cognoui quoniam foluifli me. 1. approbafti me , fi dia- 

bolus inimicus mcus no gaudcat fup mc,ta^ dcuictu ab eo. 

Me 


In pfal. 60. Bcatits qui intelligit '. vbi dicitur in poftil ]a , Sed 

poteftqii;cii,quomodo Chnftus honuu Hac qyefciirdcfe 

m Pfalmus yXLI. 7 2 4 


ln r>Cu\.Btatus qui intelligit.ckcîllutn yafXuvc\.Inboc cognoni. 

I0nwn voluifB /He.pofhllacor mouet quxftionern.Quo genc 

t nocicie Chriftuscepic cognofcere,& bcnc fokiit,vidc ibi. 

it^.aucem nicicur lre per compendium , volens hunc paf- 

i 

laiexponi iicut illum Gcn.n.c. T^jtnc cognoui. i.cognofcefcci.Sed 

cxpoficio harc beaci Aug. 1 6.de ciuitace ca.j7.l0cum 

GLO O S S A ORUINARIA. 

]n fintm intclietlnm.Caf.Core mcerprccacur Ciluaria.Fihj cr 

pCore funrqui rropheum Chnfti.i.fignum crucis fufcvpe 

1nc.C0nuen1thicpfal.0mni Chnftiano.qui flamma ditiine; 

haritatis acccnd;cur,dc qua rc hie pfalmus primus efi . Se- 

.utintur & ahj duo 

.& ijj.pfalmicon 

iftitiasfeculi,ne 

Deoretrahanc. Vox 

|is Deum delide- 

is, quidegeratin 

, 

& ad.tontem 

fcru cendic. Vcl 

xbaufiis vitijs , ad 

ocemplacionem Dei 

Jic , qui exqui- 

:o exemplo deiide- 

2umoftendit,cui obacmaloruminfulta- 

Ambrofius. Scd ne 

Iftiua fccuh animu 

i defperaronemdethcrcc 

vel cxdium.confolatur animam . 

Hier.F;l;j Core.i.filii calui.i.Chrifthin caltio Elifcoprajfi- 

âci^quequiirndentjadiabolo 6c angeliseius dcuorabanr, 

VabeftiisquiElifeumirriferi"it,dum dixcrunc.Crwci/ffe.hoc 

Bcpueriliratuitacediccrc.^/cMt/et^/if.vcrbuinpueLoruin 

'sridcntium Elifcum . 

PSALM. XLI. 

H\ Vemadmodum deftd. Aug. Vox hax conuenit cathecu- 

*L^mmis,&:etiamomnibusadhucpcregrinantibus. 

J'1 neou.Cu mccr captiuos Babylonicos clLent viri pii Da- 

niel, 

cum habet vbi , fcriptura loquitur de nouitate cognitionis 

Dci, bieautem agittir de nouicacecognicionis humanicacis 

ad Deum. Vcrumtamcneamexpoficionem fupertflegatum 

locum Genef. Burg.abijcic , & quamuis fk bcati Aug. 

contemnit , hic autem contra poftillacorem cum , non habeat 

locum gvandi pendic,quyd eft flgnum incircumfpecci 

ve! uiiiidi . 

uidîzcchiel SL Umiles,exeorum perfona Dauid,q parerac 

ab illis dici tcpore libcrationis acalanutate nUiltis ah f ctilts 

docct,vc v;>tieinatione oblede/i^,& doctrinaerudianr*. Pro- 

pterea in finehic pfalmus 'lnfcriptus eft.-fiquide poft longif. 

iima teporis fenem,ea qua: dicla funt,finem accepcruc. Ap- 

a TCnicis qutc 

in Caluaria . 

tlnfinem, tinrelle&usfilijsCdre. Pfal. XLI. 

a fVt reiuucncfcat . b Perempto fcipente quantum ad 

perfectum: vcl traclo 

ferpenre quantum ad cathccummum. 

6 Caf. Hicro.Chiiiius ibns aquarum.vnde omnia fiuunt . 

tVemadmodu defiderat ccruus ad 

a TAug.Ardenti deliderio cathecuniinus agnofccns vitia. 

niam & appa*rebo antefaciem pei ? 


P S A L M. XLI. 

defi.ceruus. Hu 

QVemadmodum 

: 

c talWti- 

pfal.prxmittitur 

tulus m Hebr&o.*Ady>Uloria ernditio filiis Core.Et huic ditltoni 

p\.i,prAponuur litera lamecb,ad dejignandu quod e/ldntiui cafus.Et 

4Jfenfus,(},pfaLiftc efl eruditio faclafiUis Core a Deo pcr jpiritu pro 

frticu,(jiu cantandus es~l a Leuitis cu quoda conatu vitlorixjicutfu 

ff.frequenter expof:tu efl.T amen fetundu ^tug.qui dicit omnespfal- 

Psfuclos a Dauid,iflc pfalmus denominatur afilijs Corc,non quia ab 

e.fatius,fed quia ab eis decatandus.Sed cotra boc videtur, quia licet 

fti Corefuermt de Leuitis,tamen nonfucrunt cantores fed tanitores, 

vbetur Var.x6.Item l{a.Sal.& aliidoClorcs Hcbrsi,et Hier.(quib. 

uooc magis efi credendu vt 

vidctur) 

dicunt 

quodifie pfalmus fatlus 

f:t ajiliis Core.vtrum autem ab vno vel a 

pluribus eorum, noinueni 

Hu ab Hebr&is.Sed 

Hicr,videturfentirc,quodfucrit fatlus ab vno, 

fl inttrfilios Corefuit cxcelteiior.Vnde & in tranflationc iuxta Hc 

Pro victonadochffimi filioru Core. 

biumpoiiittalcmtitulum. 

:ot diclnrn 

infringitur per in 

boc,Q> litnloHcbraicoin ptnralidi- 

cirjtn C i,i 1 . fu ut de aiiquo libro vtl tratlatu idito ab aliqtto fratre 

T.nore,f>iqittr dicitur.Hxc ejl dottrinafrntrv.m miuoium . scien- 

tmigiiui >iplicet filiiCorcprimo fuerint cumpatrcfuo in illa rcbel- 

Lnt contra Moyfen,dequa habetur îmcr.itj.tan.Cn audita reprc 

hfionc Moyft panitnount , aiiis tamen fc clongantibus atabcrna- 

I dis Core,& fibi adb&rentium remanferunt, vtpeifuide\et patri, ip 

fnitertt

7 2 . 

Glof.ord.8i Nicolai de Ly ra. 

* dcFnermt m;.Iacbr.mca.in profpcris etiam quce dcfpicit,ficut 

A jn rducrfis . 

Cif.ron amnritudo vclpt rcmptio.fed pa. 

* 

Th 

de.W,ledfpcia_.inDeo. _ 

. i . c , , .a.C pOteS,quia 

Iiialutarevulmsmei,etDeusmeus. tAcimejplumanima 4 m pr*fcnci c^fii 

a Domine. 

lc 

; 

.j. r_C pCCCafis p: 

mea conturbata eft , propterea mcmor ero tui de terra mtentiam J agam,wi 

Hoio.*.b. quod per ecclefiam in qua admirabiles ftint fandti, ad Icru- 

falem ce.lcf.em pcrucniam.captus fuauitatc laudis angelicz 

qua. fufcipitur mente . 

c In locum ..._>_. .Aug.Tabcrnaculu Dei in terra fidcles funt, 

in quib.ifte iam multa miratur.f.Quod mcorpore no rc?.nat 

peccacum,fcd cft arma iu-hcn_,&: Quod anima obedit Dco 

C colcrat afpera,& tendit m alta,_- huiufmodi. Tranfitheccc 

& ftupet.cum pcruenit vfquead domum Dei, metcde qua 

fonat ei mira fuauitas , ficut mos erat fcfla coletibus ante do 

' 

mos.fymphonias 

fio.Sonus cpulantmm.i.fonantium 

conf.itucre.Sai_at,dico cxultatio o_ cofcf- 

ncium . 

, cpul_iitium.i. dc rcfe- 

cfcione aecoma gaud- 

* 

Thcod.Tabcrnaculum appellac Dei te-tu,cdocetq; ccle- 

rereuocationc.Sic Aquila, ibgrcdiarin vnibrofo, pratcries 

NICOLAV S DE LYRA. 

I Panes die ac no-te.^.-.if.i. lacbrytme ex t&dio procedentes au- 

fcrcbant rnihi appetitum comcdendi ficut dicitur de înna, l I .-. 

.Reg. 

Torro ilh fiebat^ non capieb.it cibum. 

2. Dum dicitur mihi quotidie . a Babylonijs mihi exprobrantib. 

t Vb' cft Dcus timsfq.d.nnllius -virutis cfttfuia nopoteftpopulu 

iuum a eaptiuitatelibe>'u,e,& de t.xhbus blafphemtjs cotra Dcum af 

fiigebantur boni Indfiifupra modum,ideo fubditur. 

4* H.cc rccordatus fum,-qu3-,nifivici 

niscficnc,traquillapmancret.Eccecxquadiuerfitatecoff 

ho. Q^proprcrea.i.propcer concui bationcs aie , mcmorenB 

Aug.i.lcltino ad te,quia cxcludis malaomnu.Eccerenl 

dium quo euadac concurbaciones,vn pro quibus lic mcrac 

fubditjde terra Iordanis.vbidommus confecrauit bapcifajl 

in quo hunnliati lauantur,6_ fiunt terra frudifera . 

Caf.horum memor malis non turbatur . 

i 7>roptirea tnemor.Aul .Quia ad me turbatur aia,io memcB 

cVc.ncmo curncad remiliionem,niliqui libi difplicec , nF 

MultUudinis fefla celcbrat:s,& tunc eflplana htera.jLd idem aut 

poteft refern quod diciiur hic. Sonus epulancis. . /. 

lofue.}. 

10 Quaretri.es anima mea.&c. Sequicur. 

1 1 Spera in Deoquoniatn adbuc con.illi. cdfcfllone latldis: C( 

fcfflone latidis continuecum beans . 

1 5 

4d tncipfum anima mea conturbata .fi.i.sn mcipfo cocrii 

pro dilationc gloria.. 

16 TVo^rcrfit.adaliqualem confolationem . 

1 7 Memor cro tui deterralordanis. i. beneficiorum tuorii - 

tcrra Xordanis collacorum,na ibi Chrif-us initkuic b.n 

facramentu, perquodhabcturingreifusad 

. 

qtn 

Dcum in c\ 1 

Ioan,j.a, Tîji quis rcnamsfnctit cx aau*,& fpiritufantto, % 

cttintroirercgiu/n __',

I 1 ! 

% uife fatetur peccarore,quod nocat Hermonijm,ncmocon 

\ tetur nifi fe humi!>er,quod notatur, in modico . 

r. Aug. Defrenfio. Defcendc ergn vt eleueris . 

Caffln lordane dominus baprifmo cofecrauii ,in quo.hu 

reddit fruftum 

ati Iauatur,& fiunt terra fru&ifera , qu.e 

Pfalmus XLL 728 

excelfu.maior&minorpcnaquc. me fpe>hbanc fictranfi- D 

biir.Io et memov.quin in die.i.in profperis pcepic Deus mila 

ferre,quod eft raifericordia,&; in aduerfis exulcarc , Sc pp 

h;rc nmiiisoro in aduerfis,&hOceft,Aptid meoratto. 

* JBafil. &Theodor. Symmachus, Abyflus AbyiTo occur- 

rita 

ftrcpicu aquxdu- 

cluscui, Abyifos militares 

acies appellae, 

qux quafi anciquum 

diluuium totam terra 

Va mCr * 

A a 

Auguffc Vel abyf- mi0 

fus abyflum inuoCac, 

, Iricefimum fexagcfi- 

* 

lltim &CCtC'finUim. 

Afgê kiptifmo.vhi rermflo cc.itorttm b Sciiicet. c Fei humilitarcm . 

\>f 

d Mmw Dei admirans Den dicit, Abyflus. f Aug.Homohointnejivcuiusneutrius 

B?.fil-& Theodof. 

poter fcirivocat.dum afcqo d veritatis pra- 

cor 

rlicat. H-.mtmiodi perturhant. ~- d 

fram lordanis apro- 

Irjrdartis- & Hcrmonijrn amonte mdchco. 

AbyfTusaby 

IllOniS terram lll- a Nnn ftn fed catarac. b Ang.Qtfsininaris fiiruta. *A'ias, Oirmes lufceptiones tna-. 

fum ihuocat, in voce c^taraclarum tuarum . igit, t Omnia 

&C Hermonij 

vlontem Armon, &: 

c luin muocat, 

4 a Cj wfentioinie. b Non mepremunt quorum alterum o'e primoalterum defutttro iudicio 

jct monteac fiiuncn 

miliieft. c 

Aug.S^dquocrt-liruir.i 

nul.i-dulcior milencordU. f In quicto tcmpore 

(Ucirui lcx dommi.fcd in aduerfis fructus etus declaratur . 

imncm illam tcrram 

e excelia tua & fluclustui, 

iit. . 

Symmachus fuper me't tra 

\nima mea liquefic, 

>.Jo recordor tui 

d.mis&Her 

a monce mini- 

lij 

j: Hcb- promodico 

b 

, , r 

n{ierunt . Indie 

mandauit dominus mi{ericordiam fuam , Sc nocTe 

a 

Vnde,Speciofa mifericordia Dei in tempore ficut nubes pluuiac in tempore ficcitatis . 

b Hzcfinitut. Quid errj^ igis in h.ic peregrinatione! Caf.lntus haoeo qttod orfcrim , vnde 

Deum placare non cxtra quaro. 

c 

Idell.qui dat vitam . 

tOn.i. 

< 

a -i taej 

cu.e . 

id cfi iudicium quod 

inrulic ti'">g""efli: 

Deuspeccati, 

vnde eftnobis biclabor 

& mors , in uocac g 

abvffum.i. oftendicaf 

t cantfcum 

eius . 

Apu'd me oratio Deoe vitac mea? , dicam 

a Aug 

s liud iudicium quo ma ^cdarauit 

Cum per baptiftnuin 

in 

liifcepiiti patria tua collccandum. b Ergo. 9 11 ClanmaDUnCUr ilOC 

, 

Aus Dum diffcrs promifla,& hoccft labor, 

fitMizaar, putac g Deo t fufceptor 

metis es . 

Qiiare oblitus es mci, $t 

UCCifenomen mon- a Repetitaconfbrtatio. b Secunduin fenfts carnis. c Ad te . d ldeftquia. 

e Aug.Dum abundante rimuic ifie dicens , 

10 Ad meipfum anima 

raea com.cft & ideo 

, 

iiiqmt.ue rcfrigefcir charitas multorum . 

Tent.mdo.tail.ulando. f Diabolus. humilia efi,quiacimec 

1 Ht-raon/jm.Aug.Par + rini J us monsiuxcalorda 

rc+ rnnrrifl-ams inrrVin rlnm afTlmir mp inimirn 

x 

> 

c, interpretatur Ana 

lematizatio.Anathemanza ergo te,difpliccndo cibi vc pla 

rasDeo . Anathematiza ctiam diaboluabrenuntiandoei. 

teftfenfus.Meorerof/ de, &c. Hermonijmamon.mo.i. 

uifecifii me rnihi difplicere,&: diabolo abrcnuntiare,& in 

irtutibus altum & , tamen humilem , quia non in fuperbis 

d in humilibus memor Dei eff. 

j ^fbyjfus abyfsu. Aug.Decet vt firii memor.Na ad hoc abyfisabylfuminuocat.i.euangelium 

& lexin eo concordanc, 

j voce catarattarum .i.per dottt i nam prophetarum, & apo 

blorujde quib.flucnta Dci mananc, &: io memor, quia oia 

n iudicia. 

tvtquid 

r * d Cataratlarum. Catarz 

iXxad licera func oiiia 

fluuiorum. 

e ln rffe.Aug.Urt profperis,mandatDeus &: docec mifcricor 

ex- 

% 

diam.quia liberacde cribulacione,fed nodeclaratillam mifericordiam.i.frudumeius, 

nifi innodeadueriitatis. Tune 

cnim fubuenic Sc verum probac Deusquod in die madauic," 

erg vcformicain profperis debemus difcere &colligere, 

vnde viuamus in aduei iicace. 

f îpud me ora. Aug.Oracio in concurbationibus eft mihi & 

hxceftapudme. 

g Quare oblitus. 

Cafliod.Quarenuncmepateris hismiferiis 

^ vexari? 

NICOLAVS DE t V R A. 

lEt Hermonijm. i.de mirabilibnsfac7:s 

in terra Hnmonum , tjux 

m nominata eji a monte Hermon,& efl prope lordanem . 

: A monte modico . quia illemom Hermon efl modicus refpctlu 

vntium in terra illa exiflentium . Dicit tamcn F^b.Salo. quod mons 

vdicus hic dicitur mons Sinai , qui efl modicus nfpeftu montinm y in 

1 ibus mortui funt îaron & Moyfes. In illo autem mote dedit Deut 

fcido Ifrael beneficium legis,vt babeiur Exo. i g.&^.o.lfiorum auin 

beneficiorum recordabantnr luddi in 

captiuttate Babyhmicapom 

adfuam confolationem,qHia ex illts babcbant fpem fus, hberatiox.Quia 

ftcut dtcit i . 

Grcgo.bomilia. Scquenuum rcrum ccrtitudo efl 

meteritorum exhibitio . 

.j Abyflus . Hic confequevter defcribitur Udium dilationis ex affiiionis 

multitudine , & mtflim defcribitur hic 

multiplex affitUio , & 

rerpoftta confolatio. Dicit ergo. Abyffus abyffum muocat.ldefi fna 

SxRio aliam . Dititur enim 

communitcr,quod vnum damnttm ftue 

nlum non venitfolitarium, fd adducitfecum alia,Cr ficfuit in 

pro- 

}ftto,quia cum maio captiuationis de terra propria 

euenit ludxis ma 

:lm oppreffionisin feruitute, & labortbus durh , & conternptibiiibus 

"rbis,& huiufmodi. 

In vocc cataraârum tuarum . Cataraftx Dei dicunturfene- 

Jtm,fecundum quoddicitur Cen.j.b. 

iietnj (unt.Etper haac fimiiitudintm dcnotatur multitudo, & ma- 

MORALITER. 

gnitu 

Ft Hermonvm a monte modico.lftc mons poteft incelligi mos 

aliorum montiumcirca 

aluari,quieftmodicusrcfpectu 

rufalem,&ctiam monsHermonijm.i.damnatiorns, nam 

lpunicbr.nturdamnatiad morte,&:ibi pafliiscft Chnftus, 

liusbcneficij mcinorcseflcdebcmus. 

" 

Abyffui abyfjum,& c. Hicdcfcnbitui tedium proueniescx 

cdictadilationc, qiu d proucnitex niultipJicationcmaloim 

in hac vica, que dciiderantibus vitam beata grauia funt 

1 

. 

vidct)dum,idco (hatur.^hyfius abyffum i>oc

A 

tCh.ild inter 

pret. fartuuj 

occid-.- et '>ii!j 

nv.i & oppro 

bvidm illud 

qno .itficiiint 

mc inimici 

inei. 

B 

tTituIm nullus 

apud Hcbrjtos, 

coha 

ret aOt fenten 

tia huiuspfal 

mi prseced. 

f vt quid. 

t ifrem.pul 

I,itus i.quare 

permittis iue; 

rentcin me 

mccdere. 

jiltUr 

a t Diim confringutur oiTa mca, exprobrauerunt mihi cjui 

tri- * 

bulant mc inimici mci.Dum dicunr mihi per (ingulos dics, \ 

a f Aug.Caf.Hoc maxiras in tentationibus ecclefia: dicitut fidelibus. fAug Qu.ifi, vcl nulius eit, 

vel dc tc non curat,6c li turat.libcret tc b 

lipotcit. 

1 Aug.Quia propici ho anima twbaia elr 

ad ci me,quid lup.add m.mfi quod & fupra. 

nima mea,& quare cotur 

fSeJnedic.isideoturbor,quiaha:cnnapatior.potius. f Repetita confortatio . b f In futuro, * 

vri nunc . f Qmdr quod ipfe eit . c f Dicitipfam conMUonem,tetietit fpci confirrrjar.oncm. 

bas mc.Sperain rDeo,quoniam adhuccoTirueborilliialutarevultusmei, 

&Deusmeus. 

tibi cft Deus tuus?cjuare triflis es a b 

NICOLAVS D E LYRA. 

, Dum con.offa mea.labjribus durir t& verbenb. ftcut in'M'gyp 

t0 fumtntafflitli,vtpatet E .v#.f . 

t Exprobraueruncmihi. vcrbisduris,&blafphematorijs 

fub- 

, ideo 

M O R A L I T E R . 

i Dum confrin.i. vtrtutcs in quibus conflftit robur mecis,qua? 

camcn aliquando curbancui ex afflidioniblis vica^ pra^fencis. 

a Exprobrauerunt mihi qui 

tri.me inimi.mei.i.dxmotXiS & homi 

ncs mali,qui funceorum miniftri. 

Dum 

A D D I T I O 

In pfal.4r. Qucmadmodum , vbi dicicur in poft.Iftepfal. 

denominatur a filijs Core. Non habetur in hcera in T.Para. 

2

'* Pfalmus XLII. 7P 

; in ecclefiam pr &: quia fcrifui literali lniifterc propono fecundum 

gratiam a Deo mihi datam , 

6 lAdDeumquiUtificat iutientummeam. gfpiritm renouacionem.z.Cor.4. 

Sed licctis qui foris eft homo nofter corrum 

patur,tamen qui incus eft,renouacur de die in diem. 

7 Confitebor tibi in cithara. qu eft figur^ triangularis,ideo p 

ipfam fignificatur fidestrinicatis, quoniam Deus trinus SC 

vnuseft confitcndus. 

J 

S Qâre tri.is.&c. E xponat ficut pfal.pcedeti fuit expofitu. 

; 

f Chridum. f raftionis. f Cur rnartyre* relinquere 

videtux , cum patres 

iuu : inmanuTalida 

t In finem filijs Corc pfalmus f ad intelle&um X L 1 1\. 

itisincejo. 

Vt magis fic mirum rclinqui prqfcntcs,rccolit pr^tcrita. 

* Theo. 

* 

Theo.Pfalmushicfururorum pr^di^tionem habensfi- F 

ncm expeitare hortatur,apponitur,ln intelligentiam, vt ea 

intelligenteshincreportec 

vcilitatcm . 

pr^dicitaute Macc 

donicam fub Antiotho illuftri crudclitatem , &: Machabaeoru 

fortitudine,qui hoc pfalmo fepius vfi , pauci multos 

f 

vicerunt. 

4 Bafilius . Auribus 

fuis audire, 

eft ccrto pfuadcri 

Patrcs autem fccc- 

ran t ora fua quafi libros ad inftrucliionem filiorum. 

Tom.j. A i PSAL. 

' MicI,3. x. 

tvidcpf.ij.W

B 

f Tu matin 

tua gentes cx 

pulilli. 

f complac"" 

tibi inillts 

c 

f pratcipis vt 

hberetur Ia- 

cob , vel prat- 

' 

ftat 

laceb . 

ialutem 

Dimfio. 

Subdiuifio. 

A i 

M">r.i!iter . 

Aclius Adria 

(1U(, 

7S3 Glof.ord&NicGlaidcLyra. 73, 

c Tatrcs. Non iuuc- 

ncs, vtvideanturvc 

ri noftri,qui fuisccr 

ta dicercnt. 

* 

Bafilius Apud 

homincsquorumla 

biliscft memonare 

cetium narrationem 

faciuntapudDcum, 

cui omnia cx a;quo 

cognita, vctuftoru. 

d Opusquod&c. &-li 

fcmperopcrcrur,tamcn 

opcrari d-citur, 

qn aliquod fignum 

nouicatis oftcndit. 

* 

Baffr Si patres 

aducnas ciucs ctfcci 

fti &: vicTores Cha- 

, 

nanzorum , nos fcdibus 

patnjseiccTos 

non contcmnes . 

e Seddexteratua . Au 

guftinus 

nus fuccelTus, qucm 

PSAIMVS XLIH. 

Eus auribus. Primuin dicit Dcus,quodfacerefo 

letlfftus vclgrauitcrafflithis. 

b ^ci//.'/m*i"vtmaiorfidcsfitrci, ncputctur 

ambigua . 

. id cft bo- 

cis dcdifti . 

* 

Balilms. DeAe- 

gyptijs 

gypcijsquidamincellcxerunc, mihi &: ipfurn dcgentitk 

dici videtur,quislicctarmari viccnnc, OpustamcnDei \ 

armorumcrac. 

# Thcodoretus . Brachium,auxilium nuncupat . Illiin! 

nationem confpetcum . 

a

?t naniw acceperunr,nos comua falutis, viclriciaq: arma no 

Bmcntuumquovtenteshoftes fuperabimus . 

m, * B :if.fperamus victoriam, abeoquod corncatubafonant, 

jue ciuirarem munitam deiccerunt lerkho . 

* 

Baf.Ahjhabentcompacimurquam . 

i jircu. 

Cafliod. 

Pf;almus XLIL 

Vlinor VirCUS homi- a 

Aug.Sûtpaletim^graniifeparnme'. b Fcrtitudine. c Td eft pcr hoc ciuod 

JS qilia mmilS Valet 4Mmm*Hisy#*)tUMak d Inftmro. T A$.C^mncnonwIeburrHa:dertmalifpirit.iM. 

nbello. 

nollros venrilabimus cornu,&in ndminctuot fpernemus 

> GladlUS . maior Vir- T'&uc; b JVU-ntDharcnnbisfacies. C Aug.Vtnecpatresin fu... 

A.ug. Vcl, gladius 

ictis non faluabic 

iCjfcd tu,qtiia &rin 

oc feculo (aluafti , 

enostraherenrpoft 

,&eos pudcrefeci- 

],$C idco cunc lauda 

nuir . 

Baf.vcor aucemar- 

;is quia Deusprece 

c, in quemtotum 

\c conijcio . 

* Theodcrctus. 

!'mmachus per tomdiem.i. 

femper. 

Baf.AHushibec lau 

/36 

nium.qui ad Juxrnofam cenam feruat vetrem fuu:n,hoceft D 

iciunium non nbftinemia?, fedluxuria% 

Therd Non ens dux noftri cfxerci tus. 

5* 

* BHfi Aiius dictc & rron progredieris in virturbus noftris , 

idcfi excrcicibus>Guod in lllis eft virttis regni fcd ftcis pena- 

us bello 

quein plus infuYgentesin nobts.Npn enim in arcu meo fperabo, &glaxcditur 

valere. 

Ideft laiuabis. f Ipjudkio. 

fuit nori Jotefl non fiiifie. 

Aug.Pmerituni pro fatuxo,aden certurn , vt quod 

b Cjf.Ab imhmndrs fpiritibus tjut hic atPigunt. 

c dius mcus non t filuabic mc.t s-alualti enirnnos t dc affli- 

a ldc:t co.ifundcs. T Qiundod.imnabuntur . f Ettunc. 

b 

Nonariocartibidegldria per futi>ra qitt mifcet. 

rumdcdimus. 

e Xueriifli. CafT. 

pro deficictibus. Vel 

aucrti , cft hoftem tconcHkaWfugcre 

, vnde. Sivos ""**' 

perjjtcutifueririt^ 

>n vnci 

ciuilate,fuMe in aliim. 

f airiplebant. hoc fu 

gatis -conringicvccadanr 

in prasdamqui 

gcntibusnosjt&odicncesnoscdnfudifli. tInDeolauda b 

bi- 4 hoftibus nequeunc re t GioriamUr 

a Perpetuitate quat non e.l interpolata noctibus . bProidelt. c Cal.Quiaex 

llltcrc . dcDeo, vcl 

omnibus Udt laudabiraus te quecft eoruin gloria. d Id e't iine rine. 

eruiili^ 

g DedilTl nOS tanqUltUm Deumlawdamurtora 

a 

die, etinnominetuoconhte c 

raus 

bimurtibiinfeculum. \ ouesefcamm. 

T Itainfutmo,fed.Nanc. a Aug.Q^na dilfcrtur promilTio. b Aug.Non in confcientia , fed CalTlod.perfiftenreS 

in tacie hominum. c Ejidenter. Vltertus licut olim Iudscis. c, V T .. ,- 

d * Nunc autcm re a 

puhiti , & confudifti nos , & non egredieris 

a Ideit exercit.bus. f Aug.Pcrhoc inualidifumus contra inimicos noftros. o 

.. . in hde. Hic diuerfi 

marcyres.id eft diuer 

8 fa , 

* 

Dcustinvirtutibusnoftris.t Auertifti 

b Quia illi viftores nos vi

f \n nationib. 

t coram , vcl 

ant c oculos 

nieot 

t propter vopcm 

fiucrubtionis 

idelt dclii.uvcmaftatiom. 

737 Gloford.&NicolaicjeLyra. 738 

a ln fhfiltftit;iim.C&tt.\n fmiilicudineChrifiigcntibus funt 

appof]ri,quando cos companbus penis arFecerunt. 

* Thcod.Maxima difcrimina audientes capita moucre fo- 

lcpuisob fhiporcm,& crucjacus ciucutui c6parat,Cy dicens 

* Baf.ViacfncmplumquaadDeicultumquafi m.nuidu 

cimtir . 

Hicr. Vc!, & dcclin.-.i. < >pera noftra de lege rua pcndere 

fccifti. Vcl,ncndeclir 

falia paffum .Uuii) qu.:Iu aitcrum . 

b Evprolrantis. 

Off. Llxprobr.irc Nunquam unbircii. b Vt de oobii foimaun maUdjftionis cftm fncicmmalcd^ 

fumant fuper alios di.Sie vt Lauietiu. 

jercas a qui in circumitu noftro iunt. pofuifti narc&dcuiarcfemic.T notrras . 

nds Ftti fii liiitudi- 

ccrc. Obloquicft abfcnti 

cfctraherc & dolofcmordere. 

c Vencrunt fuper nos , 

Caf.quianon cranc 

in nobis , per culpam 

. 

d 7^Hrrfr/7^.Caff Ita 

a Ad infuitaiiduni , vt & Chrifto in 

pall1011e.111011c1.tcs (apiw fua. b Caf.C..':. li vcrecundia, 

qux pcrnisnct tota dir.Iis.-c .n.erat conira finftbi vci coram,idelt anteoculos f nunddquc* 

iropio fcieoant lil.i iniultaie videbam.vcl contra ouia bor.us eiar. rhoirorcm. 

a 

nemigcntibus,co 

mmotioncm capitisin popuIisTotadie 

Contra boc.quod cgo putaui.cuni cfieui bonus . 

verecundia mea t contrameeft, &tcopfufio facici mcx 

alii ahalitera.i.nonpctmiiifiidccli- 

a InfuItantU. Ctimen . 

- imponentit Inltantia. 

t> 

facie c 

1 

quodTreSoireC & ii b Cooperuit 6 

. c inim i'ci & pcrfequentis hccc omnia venerunt fup nos, t n.cc 7 01 

me.fA voceexprdbrantis&tbbloquentis,a. 

a 

b A. 

Non fcparatim. 

aliquaildO difecndit . . diâbenti.. ^ fc 

^ 

d Aug Vt fcra vcl 

ea,qu^diriguntnos, 

Vt antem Ixx.opimoncm 

interprctcmur, 

fic mrclligcndu cft, Multis &:omnis generis mnlis nos circundediih 

que^ iurBcicntia iucrut aucttere nos a via tua.Vm 

brasautc moicis,maximadifciimiua qua;ad lnteritumdudunt.vocauic 

. 

* Bafil. 

3 

Hierony. Idcftopera,avia 

tua, idc< ; 

.idcoquoniam 

humil. 

1 /'.-, bramortis. 

Auguft. 

Vcl hlC 

morcalicas.fibramor 

tisctt . Vcra auccm 

niofs, eft datnnacioi 

cum diabolo. 

g Siobliti. furniis nomen 

Dei. Aug.Ktecfla 

intellechis filioruml 

r 

B 

f n6 mentiti 

iininis in ffde 

. r - - a Ecccquant.itinintasmartyruin. T Aug. Qma intelligimus giatis coiendum tc prcpter te . g 

12C!S nmiVl malinnnnl 

. 

j, Qupmodo non obliti "' 

quia. c Lege vcl pacto quod pepigimus tecuin in inia "om* 

. . baprilmo 

d T 

{C Thcod. Qlli AntiO . 

fWDelpeiandodeboniratcDei. li.UlfcuntUr Dcun 

chi laqucos fubterfu- d oblitifumus te,et f 

iniquen6egimus Iteftameto tuo.Etnon 9 fcicntes quia Deui 

i-etuo, i. non R?io. b fic 

gertint,& qili impicta 

Aug.Dum iu angufta ainbulamus tu decli. 10 

yia 

viobuimus ll 

tisrctia tranfiiierunc, c receiTit cdr noftrum,et t declinaftiicmitas noftrasa via tua . 

a Caf.Idcliin mundo,vndc nafcitur quirctifta. 

h 7\[ onit. Auft.Nofc. 

l 

compunclio & pocmtudo, cxaltabis autem in lo- 1"C dlCitlll' OcilS , 5 

ffon dedTn WfflWWff 

ucrunt tant. 

grefius 

nolbi c DeclinaJti 

Caf.Ideft fi nos cum operibus idola coluiinus 

crucem cfiicit quam fionte ieciplt. 

b 

. Aug. 

f contnuifli Semita: noftrx erant 

in voluptatibus &C 

, 

fecu- 

fjrofperitatibus 

i,fed tuliltieas de fua 

vta, &oftcndiiti ar- 

6lam viam, quas ducit 

ad vitam . 

co foititudinis fcilicet in futuro. 

CôniamthumiliaftinosinlocdarTlictionis, 

4 Theodorctus. 

Symmachus. 

Non de 

clinata funt avia tua 

&t cooperuit , 

3 

a Ideli homines per ignoiantiam morentes,c alios ad fustniortis rcnebras tralicntes . 

b Non oblitiqu!afieffcinus,vc c; 

no*s vmbra mortis.Si oblitiiumus nomen Dci noftri, & fi cx- 14 

i. b Caf.defciptiooivmis , . ,,i tcnfis mambus 

CalT.quafi grauc eit a.'Ud Deui:i ,n fua * 

relifi ;rj . peccare 

qucd ponccre acuta:pijmi"i .n ihs o.lcndirur. 

padimus mab 

quod 

IJ 

nus noftrasad Deu alienu. NoneDeus u 

requiret 

: - 

a Manifeita,qi- Manifeita.quia etiam occulta. b Ouo n-.:.gisievg,c. goritui quam deuotionc corpons. 

Cjcabfconditai 

Quc atfcondita! d Caf.Longis pailionibus.Qo.iii morimui,vicct homo,fed cui , non nifi Deus .. 

nouic 6c qu 

tc facit nofcere. 

Augufhu. Nou 

quoniircquirctpn 

ptcrtCjVttuiniicni; 

te , & 1 

gratias agas 

qui tefccit, vtmPi 

croacfumeft^quipt 

bauitquidpoiiet 

h ifta"? ipie.n.nouit abicodita cordis. Quon ia ' 

te 

^>p{.e.r t mortr w,a^P^^^Â a Caf.fine aliqua icluftatione occifi. b" Aug.contortando (lantcs per fidem . *\ 

' ,â'U' I>OIipr 

1 

T Aug.Non in nobis.fcd in gentibus,quas non 

,s 

crcclunt. CnminiDUS noftriS 

. ficamurtota die^ftima^tifumîicutouestoccifiois.tExifrge, 1 fcdvtfidcstuagen 

bus augeatur. 

k 

NICOLAVSDE LYRA. 

I Tofuifiinos in ftmilitudinem gentibus . Quando.n.loquebatur 

dc infofCunioaliquorum.,ponebantprocxcmplo velfimili 

tudinc u.fortunium Judasorum. 

Mouere ca- 2 Comm

39 

tt "B-if-Al j,excicarc,qu:iree

A 

74i Glof.ord. & Nicolai de Ly ra 742 

PSALM. XLHII. 

Aueuft.Hier.inrusemm luurprophetalaudcm 

ElûftjM/t. tMicat,Iicct quidam magis ftiperftinofcquam vere.no 

omniaofcraDeiefrcdicir.vnde:Quodfai!tu 

coniHJ.T.nucs cextunvex pcrfonapatris 

hajcarbitiantur mrclligi,fic.F>W7rtmf,cx 

plenitudine mea & fccrcca cirentia 

genui vcrbum, per 

qucm rtocus dicodd 

eft ;n ipfoyit? 

crar,vtnihil fic m operc,quod non prius fuit in conllho.Dc 

hocdicirur: fcmd locutuseft Dcus. 

c Calamus. non fono q tranfir coparar verbum,fcd fcripro 

qcl manec.Vel,vclocicer,qiiia nonaliud , pofi ahud,fed oia 

limul m vno vcrbo 

a SecunJam diuinam namram.Omfide pleno.Mcns 

cft difponoomnia, a 

& per eum loquor, ^ 

&: hoc cft* hngua 

mca,&hiccft calanuis 

mci fcribx vt , 

fcnba nil line calamo 

, & calatnus finc 

fcriba,fic coopcrantur 

patcr &: filfus, 

intus plcna. 

TFifiu liuin Dei,qui folus bonus. 

- h 

Rif&auit cor meu verbu bonu, dico ego fgo 

Huoc icpfalmii.hai 

j>falmu,hanc pr.rdicationcm quam mcntc , acceperat idicerrvji 

ic, b 

geiticbat Ne euin al.tjuid putes a fe diccre caUmo ie comyar.it, 

a fyuritucaim fiijftp rcgitur. 

ope^ra mea rcgi. t arcerno. 

;c Hcbra:i,Dicoi0pc 

ramca dcrcgc, 

d Velociter. Vircus 

propheria:qi]X' non 

Lingua msa calamus fubcruciaru huma- 

a Dixit.&fafla funt omnia. b Sjcundum hnnianam nauirim. 

Irnmunu nocogirar, apeccitc. 

qimddc 

* 

fcribx, vrflociccrfcribcfltis. spcciofTus ^^1^"** 

* 

Theo.Lingua ca 

lamuni imirarur,gr.uia Spirirufiancli velocem fcribam. 

* 

Bafil.qui dc fuo loquitur,tardus eft componcndo,&

743 Pfalmus XLIIII. 744 

fa Senedixit. Caf.Prioradixitprophecaex perfonaDei,ha:c 

A ex fua,vel omnia cx fe . Vcl cructac verbum , qui dicic Deo 

*V/mnum . 

* Tbeod.Res humanas Domini per hac verba predicicpul 

chricudinem aucem noncorpons, fed vircucis &c cocius iufti 

Hjjdcfcribic. 

Dico opcra . Aug. 

id laudcm eius , qui 

cx eo . 

Imguacalamus.quia, 

quoddico.&fcnbo. 

Vel,velociccr, quia 

;iro vencura.qu? fcri 

bo. 

CalTiod.In labijs, 

quiaeoloqucnre,mu 

dusgraciamrcconci- 

^ltaoonis accepic . 

- 

Jccingcre. 

CalT. 

claudac eum a po- 

MCCjOc cucalis ac- 

,ere. 

Rab. Iofeph. 

Gladiuseftfpinlis 

: Talmudici, 

a Carnem. b Caf.Vt fecundum carnern venerandumhabeas. c Aug.i.iuftitia, vtproeodcmaccipiantui . 

fuperfemurtuumpoteWime. speaetua & pulchntudme < 

fidcm in Z 

' 

^^wpXd 

*'* 

a Et accinclus intende. IHoininein pereuntem mifcratus refpioc . b Aug Vtregnesper cgnes^ 

1 

genribus.quod iam factum cft. c 

Qujatinpletsfuntproinilliones . 

paifi tunt martyres.vnde regnum cretiit,vt & ipfe prior paiius elt. 

d . 

tua,iintende, profpere procede, &regna prdpterveritatem IO 

e a 

Aug.Qujaveniet,vtiudicetfccundumoferavniufcuiuli]ue. b Potentia verbi . . . 

& manfuetudincm &iuftitiam, &de g a 

i Quia ~ 8 populum. 

19 

ducette mirabiliterdex i 

h MirabiHter.Quia. 

a Et: CafVerba corda qvrar penetrant,fc velociter //.inimicorum 

' 

} rcgis. 

bi 

tera tua . tuac 

Sagitta- acutar, populi fub te cadent , in t co c 

t Baf.Supplicium quo punic,auc gladius,fpecics,pulchritu- 

1 

Acciugere. $ Heb. Vehere,incquica, mflde. 

Baf.Moles &l Dauid mafueciflimi vili func vi&ores.Eft.n. 

, .anfueci qux m ipfum func commifla remiccere,iniuna ve- 

ad humanicaccm 

tspecie tua&putchritudine . Caf. Species 

iqua mundo apparuic . Pulchncudo ad deicacem, qua omndecora. 

fij

74? GloEord.&NicolaideLyra. 746 

ab 1 His tyrannide opprcffos cukum tuum doccbis . 

* . 

Bafil.Populifubcecadcnt,parenrheliscft Eft icaqucdu 

plex cxpnlitio,Autcnim Itidaicamcaptiuirate, aut pcr anagogen 

verbi potenciam dicic . Prardicatioms enimvcibum 

fngirtis acutis orbem penctrauic . 

* Thcodor Svmma- 

t reflitudinis 

xquiratis . 

chus.Thronustuusetci 

nus naruram autc 

Verbi diuina edocct. 

* 

Bafil.Thronus fym 

bolum rcgm, Virga 

1iropitatera. rcgia: o iudiciana: po 

ri oplm . 

B 

Cafi* narura 

& quid fignifi 

rha,qa morttuis pro oibus.Gutca,quiaduriciacoTdiii predi 

cationc rcfoluit . 

Cafia,ideft,rcdemptio pcr aqu5 baptifmi, 

f Efararir.Hicro.In cborc caffitas,qd prius obfcurum icrru 

& limis lucidu fic, ita fan&i p fettiones & accritiones dmerforumfupphciorumclimati 

virtutum varietatc funt lucidi, 

g Filite. rc. Auguftin, 

a Aug.qur diftorto dirigit. b Gubernatio. fSceptrum. c Verz direetionis.quia. d Non. Tcrrenortini nVui 

foltimiumis e 

inte.fedettamiiiahrsdiligisiuftitiam. 

Alitcr non iviiuiuiuui 

pcrtectc diligitur mliitta I noncil- 

a 

virgardircdionisvirga regni tui.Dilexifti iulHtia, & odifti t 

f Jri "î^ 

' 

tcftatis, oleum fpirituflan&i 

. 

virtuium his aroinaiibus f,gnantur.vnde,ChiiIti bonus odor fumus.2.C.->r.2.d. TKuuiilitas. 

d Fidcs. e Spnabunr ajijsper cxcmpluin 

o rt _j__ c r- d ; 

f participibu* 

locUhout, 

f inter hortor.ibiles 

tu. 

fnb mulieres 

vcl, cumorru 

ru tuo. 

t?v 

c6fcquencerdefcripciofpofe.f.tt.c 

fue,cumdf. .Aflititrc. i.ccclcfig, qu^ iiaredebec^vii I 

eminenj tm,6t noniaccrcpcrptiiillanimicace. 10 ilibi 

11 Adextiiuu. l.in ptofpcntatc vntutis.idco fubdittir. 

12. In veflitu, f virtutum,que/func vcflesaitj. f Deauram 

liccc,charicacc,qi.;e cft ibrma vircucum. 1? Circun.v*. IN 

noium operu . Et c;'.na icmpcr n;n dcbctad proficici 

fubditur. 14 îudiji. Chnltum incuangclio Ioqucnt

747 

fcredcndo videbisDeu,hic pcrimagine, in fururopcrfoc- 

y\ ;:c:ii.vel, Audi prophetias, qu incarnationem pr^dixerut, 

V videimplccas. 

' Thco.Hec U; Jeisnonconueniunr,quipropter maiorum 

- 

MCtatem efTerunrur,fed gcntiu ecclcfie , qux per fpiritum 

Jurn velutquan- 

l.mifpinrusrcgenetnionemincipir. 

Et concupifcct rex. 

Unff.Hclaiidateam 

cma. 

H Tyr/.CalT Per Ty- 

Pfalmus XLIIIL 74 8 

a TR-ituslegis vslidolol3tr.se, per quos fcra's regi Babylonia:. 

Vcl nori in circunci fione manufacta fiait in vcteri lcgc,fed D 

m fpiruualibus. 

f Fimlnix. C;ifiod.Finis vefti s fignificat finem mundi vel 

homims. 

g înreis. 116 dcauratis,vt fupra fcd aureis , quia 

b fAug. BaMonie, vnde creuit ecclefia, 

c 5Baby!oninn,c;u.reitcontraIenifa'em. f Conuerfationcin & confortium . d fDiaboti. 

rem tuam , Scobhuifcere 

a TQllTm ipfe fecit m te. 

uiabolus . 

a tui.tEtconcupifcetrex L 

populum tiuim , & ddmum patris 

1Qii?delt magnum. b fNaocjtulrfcUnûerex. f Non prior pater.fctlicet, 

c TNon modo fponlus. 

decdrem tuum: quonia ipfeeltdcja 

fOnvics j.opuli dc quibus fjcja cs . b *Regem tuum. c fEtiam. 

n vicinam Iudara: h minus Deus tuus,& t adora^bunt eum Et filia 

Tyriinmune- 

CS dciliZ,nat, Vlldc C a fAurjQui.-ivuitvt inca:loihefaurireiiius,&largicndoterrij>oralia. b f Vultus ea lefie prodelt cleemofvnaslaucnribusneextrapoiitifaciant.vt 

lit glonaDci nonfua. ^Conformitatcm. c fHefunt filixTyri. 

niv.ilier Chananea cc 

;kiie figura. 

CaillTyri gentm, 

ipartetotnm. 

* 

Bafil& Tlieo.Per 

filias Tyri omnem 

impietatem mnuit, 

1. eft fcnptura 

. totumdemo 

hftautem vul 

ifusecclefi^Chnftus 

l},enimcaputcororis 

, aut facerdotu 

' 

:io tanquam maio 

sfpiritus dignitatc ornatus. 

c 

d nbusvuJtumtuudeprecabutur,omnesdiui tesplebis.t Om- 

a fConcupifcet rex dccorem tuum qui non eit niliintus . b Aug In conftientia. c In doctrina tis. T 

fapien- 

ln hr,e feculiv^.lcuiuli)uehominisquando perfe a crit charita . 

e 

nisglcriaeiusfilicE regisabintus,tin fimbnjsaureis, circum 

a Qux eu regina. b Cafs.Varietas linguarum decus dnrtnna: ', fcd non prodct nifi fit intus gloria. 

fVirtuium vei gentium. c Caf.gratia Dci non eit cniin a le. d Caf.Pndiczmentes. e Pr.jnam. 

Bafil.Vuku virtute,pulchtitudincgloriam inrerprctatur. 

1 7^wacniKj.Aug.vtfc offerat,vel clcemofynas ficiat. Fi- 

/Tyri.f.omnesdiuites plebis,nobiles,fapientes ,&huiuf- 

fedi.Vel,fili9Tyri,ideft,anguftia?,fcilicet,peccatorum,gc- 

6,fcilicct,qua? funt m anguftia peccatorum. 

c Omnis glona. Caifiodo.A glona fpon lar, vt fupra a potefta 

tfponfi. 

.tAbintm. Aug.vel intrinfccus. 

prdxim2EeiusarTere 

a Caf.Non Iblum ad confpeftum.fcd in pcnetrabilibus regum,ideit,leruialem futiuam . Tanquam viui 

Upidcs . b Aug.in ecclefiam przfentem . c Adducentui nam. d Auguft.Apoltolis, epifcopiquoi 

etclefia gcuuit , & in fede patium conitituit . 

tatione t adducentur in templum regis. t Prd patribus tuis 

lAugufti.Sitergoeleemofvnain occukc,vbi Deusvid

749 Glof.orcL&NicolaicleLyra. ;yo 

1 

' 

@ Camatur hic pfal.dc 

Manevir 

A. 

fenintfilu 

feftoheace 

, n i

7) 

, 

iniomnisfpeshabendaoftenditur,eciam lntrSfituapo 

orumadgences. 

iBaf Rc&c rcfugiii & virtutem dixicquia aliqiudo fugien 

ej>,aliquandopugnafldo vincimus.nec prohber quo minus 

ijuanttribubuoncs,fed viuencibuspieitoeii . 

terunt nos ni- 

if.Aug. 

Nos cnim 

Bafilius. Amplius, 

,xitatau\iiium,vc 

x quidcni timearram 

, montis, 

&cordemans 

^jtbilia pencujat. 

Cormoris. imma- 

isgcntium. 

cjr tur- 

^^J/erunt 

H^rc.contradicen 

mus 

Pfalmus XLV. 

7)" 2 

more huc & illucfei uitir &a,fallacibus fpiritibuseircudant'' D 

iiominau:t,Monccs auccm. Demonum agmem ob fuperbie 

faftum & infolentie tafiigium. 

* ii;;f)I.innuichoitium nuiltitudinem,& quiincer illosfunc 

pnncipcs. 

f Flumims impetus. 

Caffio. Diapfalmus. 

Cûiaecclefia in Chri 

fto fundatur , cui 

,. îebamuseas. Vcl, 

iienerunt nosexpo 

fosper Adam a T ABJ..in,!!s;tiiHeniit contrarii 

~ 

8 

I 

b . Cai.Dcnouicatctaraimiratuliinadueiitu 

c 

Chrilli, 

lnueneruntnosmmis.Projncrea non rimebimusdumt tura 

f Ideit ) 

apoioIi,lbci:nuuiniiiid:qmarcpii!iihsvcibuinOei,e.-ceconuertiniiit ad 

b 

gcntes. 

CAua gcjuies ueuunt c:s. Ai,.in fidem gcntium. 

jttUT&C. Cail.ludâ D c 

. 

, , 

O^trtiansiereiituimontesinqua transiatio. 

.uida,hncido- c babiturterra,& trans-ferentur montes in cor maris. tsonue 

;j, amantlidine d AUasciu^maiis.pbuuIi.fecuIi. b roteftates leculi ided.exterius apoftoli territi funt. 

jtDtiumarcuntkta. c nint&turbatarfuntaqua- corum genccs & rcgna fubi; 

ciuncur. 

t imit.iljtur 

* 

Theodorecus.fluuium 

Euangelicam 

praxlicationem nun E 

z 

cupauit Ciuitatem tEtiamnTo. 

, 

9 veropiorumftatum. 

, & conturbaci funt mrjn- 

fcimiaprilccutinne. b Dei 

cl,raare.Aug.fecu- 

qiTefliium & virtu*,nelinaxii. c Sc4. 

Xiig.Spiilcuflancti inundatio. 

m. 

f tes in fortitudine eius . Flumims 

""erut.&tur 

jTrejinterpretesma:^^ 

t gisdilucide.rluuijdl- cotremucriiu 

t 

a Sanoamcccicii.m. impetus lartificatcib 

Et. 

>- CafEccieli **""(: ni, ,u, vV cl 

corpus qiiedaimmpiit. 

ci 4 

corpus quoaanumpiit. 

uitaremDei, t fanchficauit rabernaculum fuumaltiiH- 

I Manet. b Aqg. iqueomnibusnonaccepitperfonas. 

c C.uuaus. d Etideo. c IUaciuitas. 

uifiones la;cificantci mwues P ruitatemDei.ficutenim 

Paradifi ibns io 

quatuor fluminadi- 

pter fublicni- 

5 

tatc cnis Sela. 

t eiu? riui Ijt 

uifus eft.eodem mo- lificabunc 

do Dei fluutus, intui- 

, . bj . 

Porta: ijiftri non praualebunt aduerfus cunt. 

- Caf. lnlaborefecu!i. ...u merabiles u.lw habuic iiauu.ni. ri- 

. Ueusinmedio eiusnon commouebitur, adiuuabit 7 uosquipercurrerunc 

Caf.Aliasvultufuo, ide prilcntia :car lations. b l.ico lalubtiter. O JudeOS,GrXCiam,lU- 

eam Deus t ma a 

nc diiucuio 

ntes vel apoftolipryjicando. 

turbatts funt aijux e rum. Ad ienfum fit relatio,no ad vo- 

deft,aqu.e maris kilicet populi, vel doitnn^ eortitn qug 

CHat^succorufcancedoctnnafaluatons. \ ndc:Abforpci 

BtiuiKtipetiu.eo.Etha?ceft virga Moyii , qua: vorauic 

âs magorum. 

Theodorus.Aquas hominum fententias qu^ arquarum 

morc 

KICOLAVS DE LYRA. 

a ropterea non mnektu us crc. i.non rimu,mus,vidcntcs marii 

Bcauxilium grarx- cue_.Ec loquunan de preterito per mo 

ftituri,&: hic modus loquedi eft ficquctcr in prophecis, 

fijt ecoiiueifofrequenter inprophetisloquuntur defutu 

Ppcr modum prxceriti. 

[ 

elaliccr,vc lic locutio de futuro,vt fjc fcifus.-Proptcrea 

faluafti nos in tL-rrasmotutamirabili & horribih.Kori 

icbimu dum turbabiturterra.i.fi accidatcafus llmilis 

:tiam magis horribihs , & hoc de tua bomtatc ^c pocen - 

:onfiii. 

Ittransferentur tnnntes in cor maris. i.fi cocingcrcc moCUS Cer 

"1 hornbilis , q, cx hoc montcs propinqui man caderenc 

larcficuc aliquadocoringitin terrxmocibus magms.Ec 

ex tuli cafu caufatur ionus cerribihs, 6c turbatio aquaru 

lK,ideo fubdicur. 

'onuerunt&tu>ua * C&"f . Ex ditis patcr,q, ifte pfalmus,eft 

fiTius mter illos quos fccerunt filij Core,ga feceruc ipfum 

pi> gratnaru actione fu^ liberationis Sc (alnationis,& tunc 

pmorequieuit m eis fpiricus _pgbccie,vc prcdictum eft, cn 

fcncftfcriptusin pnmo loco, quiapialmi icripti fucruc ln 

Ko pfalmoru fecudu ordinc quo repcriebantur,&: aliquan 

dipnorcs poftenus rcpencbantur,ficut fuitdicltum m prin 

Hohuius hbri. 

4-liomn simietKs &c Hicprir defcribitur futuroru prxnuiitio 

in fp,ntu prophctico.Circa qit fcicdu q, dicta tcrre ru- 

fira concigic qri 

Ifracl cranc 111 

filij deferco . Pnmum 

MORALITER. 

autem 

I Tropterea non timebimus dum turbabitur terra. fcilicet Iudara: 

B Romanorum impugnationc. 

XEt tramfertmur montet in cor maris . Pcr montesintclligun- 

C-' 

Iudôrum principcs, qui pcr Romanos fucrunt fic abfor 

F>ficut ii hullcnc in maredemerfi. 

3^';(y/^^jttf/,4 f < tyHW M(1 ;^ ;co/-w.idcft,populiprincipibus 

^c^\^.^>oc.\j.c\.^4quAJuper ijuas mulierr fedet,populi funi. Ec 

l! 

popuh ludcorum perclauioicmfonuerunc, quandopar 

1 occiii,&: partim captiuati fucrunt. 

I C onturbati (unt montcs. idcft, I udcorum principcs . 

V'i fortitudinc c;;.fcilicct Romani cxcrcitus, qui 

dicicur hic 

Dci 

. Ccnturbatas funt gentes 9 dara&aliasregiones, 

de hog &c Habacuh 

dicens , fluuios terra? 

fcindes. 

* Bafil.Bona Iudeis data exprimit. 

Aug.quaii dilca feuic mare , fed mter hos fludus & fonitus 

non ciment,qm adillud refugiumconfugerunt. 

g tdmuubueam. Caf.Vel,vultu,ideft, demonftrationeauxi 

lii fui cum adaiuando femdicat. 

h Mane. Cail.In lpfo boni opens principio,&: hoc:D/7iwc/o. 

& ideft, 

tem mirabilequod Dcusfeciteis in exitu de deferco, fuic 

cranfkus Iordanismirabilis.Secundumautemfuit dcftrudtio 

Chanancorum tcrnbilis,& primo denuntiatur pnmu, 

fccundo fecundum,ibi:Corar^w/ar^fto.Circa prumim 

ficdicit'. Fluminisimpctus. ideft curfus Iordanis impccuofus. 

5 LxtijicatciuitatemDci. idcft leuficabicpopulum Iiracl,qiii 

dicicurciuitas Dei.Ciuitas enim cft ciuium vnitas, populus ciuicas 

autcm Iirael vnitus erac in cultu vnius veri Dei,& idco me 

rito vocatur cmitas Dei : Quam 

ciuitatem tecificac curfus 

Iordanis duphciter. Vno mo,qui sftetit vc populus trafirec 

p alueum iiccum. Alio modo.quia poftj crlfierac popuhis 

Iordams unc curfum fuum iicut antc fcccrat, vt h f Iofue.4. 

6 Saiiclificuwttabernaculumfuumahiljimus . Hicaccipitur tabcrnaculum 

pro arca,fcilicet contincns pro contento,ficuc 

ahquando fit cconucrfo , ficutcomnuiniter dicicur :Dohum 

cft bonum ratione bomtatis vini in eocontenti. Arcam 

autcm tcâmcnti tunc Deus fanctificauic , ideit , eius 

fanctitatcm oftendit, quiaftatimcumfacerdoteseum portantes 

pofucrunt pedes m aqualordanis.curfusaquajfuper 

ucnicntisftetit,&:quando oxicrunt deIordamsalueo,curfus 

lordanis folitus 

reincepit,vt habetur Iofuc.j.Sc: 4. 

7 Deus in medio eius no commouebitur. i.in medio populi Ifrael, 

qui diciturciuitas Dci, itaquod dimittatearnjiibtrahendo 

fuum auxilium.Idco fubditur. 

8 Âdiiuuabit eam Dcus manc diluculo. idcft , valde prompte & 

cito. 

i> Conturbaufunt. Hic dcnuntiatur fecudu fcilicetdeftructio 

" 

* Chana- 

Dei fortitudo, coquod erat eius inftrumencum in punitione 

ludijorum . 

4 F/awawix.Hicponiiffccundii.f prophctiade mirabili tranfi 

tuIordanis,perquem lignificatur baptifmus qucpiriftiis 

inftituit 111 Iordanc,& iic dicitur : Fhiminis impetns Utifcat ci- 

vnaiem Dei,fanclificauh tabcrnaculufuuw altijfimus. id cft ,virtiis 

baptifmi lcuficat ccclci lam & fanctificacque cft Dei 'ciuitas 

&. tabernaculum . 

7 Deus in medio tius non commouvbhur. ab ea reccdendo,Matt. 

vlt.d. EcceegayqbifcumfumomniijHS dkhus vf

t mo a 

texcrcituum 

ciinfra 

SeU fupraj 

t 1)0(12 

Itra,. 

1Cclfarc()tiie 

iy\\.c ic coyno 

lcjtc 

Gen.3l.8c3j 

Gcn.49, 

7J3 Glofordin.&NicolaicleLyra; 754 

ideft.per illuminatione fanh fpiritns.qui cfl lux quafidici. 

A * Thco.Mane,diluculo,Cclcntci,VcloC4tcrdixit. 

oftend.c. 

C Dtfniniii virtutum. 

c 

d 

a TAuj.CjHijdfecii fuccpii/ri 

, Ergo 

de Iuda,doncc veniac mittendusjpfe erit cxpc:r.atio g,cciu. 

g 

Dedit. 

quafi tmgnum pr.emiuttt 

Venitt & v/'tt>rf.Caf.r>iapfaImus.Magnalia incarnacionis, 

h *Po/i*,Caf.quafi fignaad vncandum populum. 

i Tmdigia. vc de ftella 

partu virginis,& 

Sc ceteris. 

* 

Hcbrasi.ftupenda. 

. 

TEtiim. b TVt adorent non crefta per fupeibiain TCyja. Tlntonuit de nu- 

bibus . d Ttdeil 

a 

b 

rrrrenij. 

ct r indinata func rep-na,dedit vocem fuam, t moca eft: ter- 

IPjiMded.tvocenifuara. 

b TCoeleHuin. e TCaf.Emanuel,>iuod interprctatur 

nobifz 

d AutNuila 

cuinDcus, T CaruealTmnfia,8cjerhnc 

ergo tcrrcat inrirmi.as. 1 J 

cuinucis, 1 ujrnciMiiif^-M' """" - T ' 

" 

yi> i,T Z. 

r - t. 

ra- Ddm.n U stvir t utumnob.icum,tfufceprornoftcrDeus 4 

b VocetUi prcdicacionem 

us prrfcntu orbzsp 

ad cjuam tremuit tcrrenus. Trc 

mcc mctuiiH. jis. 

41 ThcodorCtus, 

Dcus vc:";ca:c rcrum 

, 

tcftimomo & oinnis 

gcneris miracalis 

quali qii.v.iiin vocc 

K UufercnsbclU. Aur. 

quia per aducntum 

idololattia& fupcrlticiococius 

orbis 

pcrijt, 

vcl runctempom pro 

vfus alcicudincm fua. 

. T Fide . b Tlntclligitc . 

-Jincarnationis 

rictvvt dc ni: iia 

pacWc huiufmodi . 

TCaf.Hiero.f>n tcmpcre 

c 

n 

Cafliodor us. B;ar.tcr f , 

IacolD Venitc&vide teopcradomini,t quaepofuitprodiditKnic 

qui 

, 

.UdlitCnilg 

Au!,Qaa:inindp.)rre ndeb3nt,hxcfciUce"tauterensacc. TTotam. b TEcce opcra, 6 

Vacate. Aut.Si com 

nfl 

1 

buftafuntarm 1, 

tc, non habenccs vnd 

iius. 

d 7yjcW/ti.Cafilodo. 

Q^qui 

abu 

mifit angcloS, 

!} iam ipfe vcnit & eft 

, 

nobifcum , qulanobi* 

llum fufceptor.crgo: 

Vcnitc quafi iam fccu 

ros vosinuito. 

e Gffio.Non , 

woi/er. 4-y a * 

care &vitjere: quoniam ee 

~ 

6V~- 

Ll 

c V spiruualia fcilicet ma!i voluntatis. d TH-JcumfafV.im 

go fumDeus: cxalcabor in 

I 

- ,.,ll liliArii,-,. /ftir ic . .. . , _. !_ -: '~~ J fZ 

II .juibufdam - 

non rcpugnamibus Deo . 

oiafuper tcrram ? aufercnsbdla c 

Ar- 9 toris noflri tc, 

' 

ufqucadfincstcrrx. 

,,,, Tlnlidias. b Trublicam impugnacionem . c TVanr prifumptionispro- 1 

a HC'. i 

CUUI RomailOITl 

tectionem. . d pagnctis. 

5 Theodo" 

1 

k 

, 

TSpiritus. r 

conterct,& confringet t arma cum , & fcuta coburet 

biwiAibi) 

igni. 

; 

Tlnb.inaris de tc vr fnrtis fis de eo. 

s a diaboli. 

TAug Deditvoccm.quamlV'acaieaarin 

b TAnc.Kin vos.fed e%o quUcci & rericiy, 

. 

Tintclliftite c 

no : dc vcilris operlbus exrolltjnuu . 

A T Me qucin vos deludebatis . 

mfinliorumcrutis. 

T Quar.do ad riutm conucrtcntur . 

f Dens laaib. qujtan- 

b 

ta nobis dcdit quanta gentibus 

dcdit I^cob , 11011 cnim 

illius tantum cft 

Deu. 

$t Thcodo.Iacobme- 

, etexaltabor in terra Dominus 

a Caf.Qiii fecit vincere populum Chtidianum.lice: tlt pofterior . 

b intrauetit.R.om. 1 1 d 

Tfoiiquam plcnitudogentiuin 

c TAug.ludaa^gentes.mare 

cum, nofter Dcus iacob . 

fuiceptor . d TErgo licet dicere . 

virtutum nobif- 

" 

mitnt , aa ab Efau &c , Laban mfidijs libentus cft,& primus 

C dc "cnciu v ocacione vaticmatus dicens, N6 auferct J 

iccpti u 

11 1111 

perium fingula rcgna 

expugna(Tct,omn:um 

hominum aures buangelij 

de 

voc/bucommodauit 

, n 

timorc cnim veluc iu 

ij vno rc,z;no percurrc- 

14 runt , ;falut.i 

J J doCtrinamhoinmi 

attulcrunc. 

* 

Hcbrci.proV 

dimittitc icmu 

, 

Chald. ccffate abcllo. 

* 

Bafil.Pcr Ignem Iram Dei intelligit. 


4 Chananxorum &alioru in terra promiffa 

habitantium, 

quia cuaudiciunt ficcationcm lordanisdiuina virtutepro 

tranfitufilinru Ifrael , diiiolutucflcoi coru.&noremanlit 

habctur lo 

in eis inrroitu filioru lfrael,vt 

fpiritus,timcnrts 

fuc 5-a.& hoc eft quod dicicur.Co^ê/Mt.?ftngct &c. talia noi 

quoniam pcr 

ifla fiebanc diuina vi 

pocuerunc refiftcre filijs Ifrael,& quia 

cutCjideofubditurinperfonadomini. 

ii Vacate& virffj-f.perdiligenccm accencionem. 

12 i^Kotfwcô/w)ej".cuiusvircutinulluspotcfl rcfillcrc 

1 5 Exattaboringcntibus. m eatum mirabili contncione. 

14 Etexaltaborinterra. quiapcreffectum vidcbicur,quo' 

nullus pocelt mihi refiftere. 

ir Dominus wrtutHmnobifcumfufccptor&e. Ifliu! verbumd 

filiorum Core,c6nVencium in fine pfalmi fc faluar< 

rxapercuradiumavircuce. 

4c P S A 1 .- 

na difcipulorum pra?dicantium. 

4 Dominusvirtutnmnobifium.cop.fitTnans fern.oncs nofi 

uirtute miraculoru,Marci vki.d.IIIi aute .pfedi prcdicauc 

runt vbique domino cooperante, &C fcrmonem confirmai 

te fequentibus fignis. 

f Suftepto nofl

M 

7 6 9 Pfalmus XLVI. 

P S A L M V S XLVI. 

^-x Mncsgemes. # Euchy.Eft hic pfalmus cotus clarus,& 

\J mhil ol fairuconcmet. Illudcancuanimaducrcedu 

li, viex Apoftojoru pcrfona proferatur , qui vcfiiri pfpcre 

c felicirerprateunccs, & multos adduceccsad fide.p i.rucia 

oam fummam 

:pii 

nde perciptcbanr, 

jaudetc pan modo 

Bubcta omnes gen- 

|cs,ac!qu >saJa)usco 

repiifiitucracquod 

ciKclci. linc 

jolieet 

..-, dit !'-!. 

'Auguf.QjJ.infulampucndiccntcs.ilue.calue,' 

osocs 

ntcs adquas tr.in 

iuit gratia. 

1) 3 Vlatditz,& ceter. 

feugufti. 

Gentcs ad 

.jtmtranliuit grat.a 

aiiasin prionpf. 

Bdem vecauir,m 

cadlaudem. 

* 

ApoAo]ii,ûi de Iudaa 

f no a 

bis , & 

h 

t 

Etii.ad Iuditos venit. 

[uibusomnesextfinfeci Jubicdi funt, vellibifubiecic 

ji>bis affbciandos.*Populos, lud xps. 

i 1\oiM.Cafl'.vniuerJali,fcilicttecclefia-, hocdicereconuc 

nitomnibus fidelibus.quibusextnnJlci fubicdi funt. 

H Subpedibu-s. CziX. Pcr pcdcs, prardicatores accipe,quibus 

jjpulifubicdifunc. Aug. Stib pedibus.Siccftexalcacaecclc 

jVtnondumcrcdenccSjfub pcdibus habeac. 

T h Elegit 

770 

h Elegit no.e'c.Yc\ m perfona apoffoloru .elegft 

nobis dare D 

Ji.credit.itc fuS,mulcoru populoru,vt colanuisea,gladib prc 

dicaciprifecord.ieorurn ferientes,& malitiam dcffruenrcs. 

i 

Htretlitatc.Aug Cceieftis ha?rcdir.is,pulchricudo cft Chri 

ftiani popuIi,irj qua fpeciofus erit fuigens vt fol , qui nuccft 

abiedus. 

k 

Speciem 

fro conue rfo 

gMitibiu dirigetuils ir fid-m . 

lacob 

tln finem pro Pf 1 V1\TX 

1 

filijsCore. ialm. A L V 1. qucm,& cxtera. Aug. 

. Nonmodoludzi. b Gaudrre. r 

Any.Bonisoperibus. Idt-ff limil^c Tor-rvh 

c Hier Concor.-litfr .panus,,& lingjn iti opeietur.lisc confteatur. """!*'' *1CCD, 

Mncs gentes plaudue manibus iubilare I J 

quamdedit populo defcendcnti deUcob. 

9 Que dilcx ir.t 

ijiudpot refcni adperfonampatrianha Iacob, 

dc quo dtxit ion. mus MaUh. i .a. lacob ddcxi, EJau att odio habui 

veladpopulu iefcenitntc de Iaccb,aHi fuit populus pecultaris tpfttii 

Deyt h.betnr Dettte.J. ,o AfcediC deus in iubi. Isle affenfns 

futtqhbabttaejt ptclo.ia de popi-Us habitantibusin nrra prl ko- 

i nis,fccudumquoddicnurlol. i.rf. 

Quieuitqjtcnaapre'ns El-i 

aut Ifraelpofuerunt tabernatuluminiiM Silo.vthabtth x 8 % 

Congregat. iuntoes filij Ifracl in Siiorbi fixerunctabernacu" 

lu tcltimonii,^ fiut eis tcrra Jubieaa. Sih jutsm efi infone E- 

phratm,qux efi tcrra montofa.Tahmucuium uiemfHit.wportatum 

ue GalgaUsjm locus efi propc lordancm, & fh denii$or , proptcr c,$ 

portantts tabcrnaadu,& ,*cam adloc:on Syi9 inctdcban t afcevdcndo,&pcr 

lalemmodumd cuurDes afcendtifc ,quiapr pitiatorium 

qod eratfupcr arcam,crat qHdftfedes Dci, itcut d:clumfutt Exo S> 

llla aut deportattofutt cum iubtlo diutnarum laudumtfu* cantaban- 

tur voctb.humants,& mujias inflmmentis,&licet boc Jit Jcnptu 

IojUC 

5 Subiccitpopuios ncbis,&c.Mu\u namquc de Iudeis Saracc 

nis,& gcntibus alijs fubicdi Junc Chnftiams, vc paccc m Hif 

pania,^ in ajijs plunbus locis . 

7 hiegit nobts bxreditahm fuam. Ideff,vicam beacam. 

8 SpeLicmIacob.ldci],v lioncChnfticlara;ndeicace &hu 

manicate,quardf Jacob, eo quod diabolum fupplantatiit 

1 ufccnau deus m tubilo. ldcft,Chriflus dcus,^ homo afcc 

dit m jubilo angelorum. Et quoniam ccciclia milKans coniwrmari 

dcbcc triumpiianti,lcquicui. 

iom.j. 

B 

' 

T3

& A 

TuHiluj tjniJ 

oflro. 

funt !. 

B 

fDcl 

jj prutc&ure_.jftam. 

P r illire qusrc 

C_t__. 

77 l GloEord.&NicoIaideLyra. 77'clam.lrJum.Viii 

Galilci qiiid fiat:s afpi.&c.Eft 

cni m mbilus 

incfiabilcgaudu,qUQU nc_ .accri potcft.nccexpumi valcr. 

f Trincipcspo. CaTprimitiui omnium gentium conuene- J 

runtcred.ndo in Chrifto,quiacxpulfisIuda.is,genccsinfi 

lios AbrahxfucceJunc habentcs promiflioncm, quialude; 

a p/ii'/>.Caflio.Opcribus laudatc.valde cfl falutare.qucd 

tam crcbro rcpctitur , quia Dcus cfl , quicrcat,

Aa 

111 Pfalmus XLVIL 

GLOSSA ORDINAIU A. 

TftbmM,veltaus canticifiiijs Corefec.&c. Aug Primodiefe 

cit deus luce,& difcreuic a cencbris . Sic domiuico die Chriftum 

fufcicauic, &a 

jnaorcalicace difcre- 

uit.Secfidodicfirma 

mecG , id eft.ecclcfia 

fccic corpus capici, 

n efi 

qna: 

formata poft 

Chriffi rcfurrecVionem 

fupra firma pecra 

, aquadiinoueri 

no poceft,dequa hic 

cancatar filijs Corc. 

Caf- 

C 

NICOLAVS DE 

. 

PSALMVS 

TVel orurtv 

774 

Caffiodor. Dcfundacione ciuicacis, quam commcndaci- D 

uedefoibic. 

Auguffinus. 

a 

C|ui fitturri elr firrrmmentum , id e!r,eoe- 

Ium,i.iffiip eteam. promoucndociuitace 

adhancglonam, vnde&in cranflacione 

Hieronym. habetf 

fic: Deus in domibus eius 

agnitus

A 

Pn. .e. 

771 

Glofordin.&NicoI.dcLyra. 776 

/ mnnte /jfl,t*T.Ai.g.Hic eft mons ille.o, vt ait Danicl 

fuit p4ruiii Upit pracifus de mcte fme mantbus , aui creuil m motem 

maz>n,p*ftta,& in.pltuitomniterram , idcft,Chrjftus de gcncej 

ludxorii fine vinli fcmine natus fup quc fundaca cft ccciia, 

p fundatur cx. Hicronym. Quafi dicac,qua: prius malcdi- 

ftioinbus fubie&a 

ftcrilitacis oppto- 

bno dolcbat , nunc 

prolc 

fcccunda vbi- 

. quc cxnltat. Et com 

. 

fnoftrjin. rncnd 

f erfeinmuni 

piemnm , vel 

lctiacionem, 

auc procoltio 

Kur hicabam 

plitpdinc. Velfundator 

exullationis vni- 

uerf*, &e. Quafidi- 

"^ cat dominus cft, ma- 

*%*%. '. 

tcmincolumcm cuftodiunt,iurediccretqim,Apofiolo*4ngcluidomi>iii,i r citcuiiu timentium cu>n. 

U 

d Indombus. Vcl,in gradibus,idcft,fccundum gradas me. ' 

ricoru,quiainiinu- ! 

u 

. 

a fVhi nnmalieimb TEtiam. b TQma Um P lures. TAIus rudibus. c . 5 Sed hoc P ei gutiia fufc. Plent, . 

icrna be.nitudine. f A benignitate regu. 

cam. QuoniamccccrcgcstcrrxcoV.grcga.ifum, 

tconuc- , 

lis diftinclim dabit 

cognitionem fui. 

$< Beda. Moru, 

inquam,Sion,&la- a 

tcra Aquilonis funt t 

ciuitas regis magni. 

Et hoc modo , nam > 

cognofcetur , id cft, 

pcr euidcntij figna . 

cfle cogno 

doaujv *da| 

*"* . iranflatlO. AllJ flC I 

i l&O. * ' 

d Ec 

e f Dc 6lonaA, ;racu i Chru. 

IScl.cecvidentc,^ 

pulo dc jr C tibUS O , 

transfcrunt, d

iV 

777 Pfalmus XLVII 

a Comtnoti funt. Ad fidcm,& tatus ftiicpauor,vc corpus crcmeret 

. 

b ibi 

dolores^vtparturientis.Pcenkcmi^vicicKCS ifta.Sed. 

C v. hen. enti. 

Jnfpiritu Herodis. 

d Conteresnaues Tbarfts. Cuia in 7"harfo Ciliciê , q magos 

tranfpofuiiTe ln pntriani 

fuamcredcba- 

|ur,confraccaefuncab 

Herode. 

I .; / fpiritu vhementfue 

ti conttrcs naucs Thar- 

# Euthym. In 

' 

hemcnci ac valido 

impecu 

facihccrcos conccres 

ira: cua; cam 

ckiam conccrcre fo- 

Jcsnaues Tharlis. A- 

i iunccnim fubincelli- 

gi deberc dictionem, 

vc Tharfis vcro ioci 

nomen eft vbi con- 

acque cxcelfc 

naues fabncari con- 

ncinebant. 

bati funttcommoti fnnt, tremor apprehendueos Ibidolo 

a TGtsuei/rdvtilcs. OlT. C>u a indcf >;hii L.uenit. VnJe,A ti 

partutiuMius ipirimm Pcr fpiritnm fanctum . 

f.ilutis. 

Qjioinado! 

res, vtpanurientis, finfpiritu i vehementico c 

dc Adllencu 

nteresnauest 3 "'tvioiento 

$?***. 

Liudlego. A:.f u-.In horam, 

pjoraifiion.Lus .rorheticis,iiw eit illud, Adorabunteu.n oranes Remes, Prifti , mcTnCC dc 

IwUn faaiMitu lcic.omnes gentes. b Aug.In exhibitione. Omnes emm reges,om.s genruium,Chr. 

his tegnat in cai.s au dejiteiam pauis. c 

Aug. Qu. in hac wuitatec.t.aud.t 

vc lg.no conlccntw deliftertiiri. d 

Augu.i Tantus crat prius caber 

pauo. j>-uor, quod ( Cjmd 

c Pa.n te.it ..c. 

naculum Moyii. 

T h SufcepimUsDcusmi 

1 

fericordiamtudm. 

2 C.ifiiodorus. Aaes 

ettam corpc.e 

Vnde,A timore tuodomine 

coacep.mu|,& 

c Eueties fureibiam gcmium . 

Aug In {jrti tiuicje iudicatu- 

"* 

b 

a Qma ita cfl e go 

&c.Etî 

tesadoi 

xtciam pattis. 

Thariis. Sicutaudiuimus, 

Ecdcfia. 

:rt Tha>fts. Aug. Cilicia rcgio a Tharfo mccropoli Tharfis diricur. 

Vel.Thurtis eft Carchago,qux nauibus floruic ad mer 

candu,quibiisfuperbiageciu delignacur, quann mccrcisdiuiciarum,vcmfiac)bus 

venciconridic,fcd iam firmafcdes in 

Sion,non in man. Co-teres. a fimilitudinc naufragacuim,vel 

iuxca mcerprecacioncm nomims. Incerprecacur enim Thar- 

iisexploraciogaiid.j : Naues Tharlis,difcurforcsin diuetfis 

cxpericncijs gaudiamundi explorantcs. Decutius omnibus 

(Concludic. Lrgo. 

e sicnt 

778 

e Stcut diujmus. In ciuitate domini virtutum,quia ibicu- 

Itodcs angdos depur_r Repecit. 

f lnciuWaie Domm vtu: >np,in ciwtatc.Dcinofiri. Idcft,C..tholica 

erck-fia , nc (ibj hoc nomcn conuentus hxreckoru 

viurpct.Nc aurciri jpu'cecurtemporaIis,addic. 

g Dens fundanit eant- 

a f Aofr.fofl nJmirntionera jrloii..,.. irrlraenloram ciiriiH . f Aug. r'ro peccatis b Ad bow 

tc v.det,qni extrae.t,ciis e t 

, t fic vidimus in ciuitite Domini t 

Ipfe. a Aug.Neergotimeas.nequandocadatfirniJnienturn. 

e 

virtutum,in ciuitate Demoftri , Deus fundauit eam insea 

Srabiiiter. b Fundaui tquia. F.de. 

Nasgrana inter paleas lilum inter 

nas,amica intet fpi- 

fibas. cO d Fili.ni. Attg.Non folum facramenta , fed etnin 

rcm ficiamentoruni. e P.> earcm jua: per facrameiita quibus commuricant popuius 

; 

lf 

fpicuz 

ueueranc. Vel aliccr: 

,jB Ipfas , , inquic naues 

Tharfis , qux*inimicos 

noftros vchunc 

cuconcercs Suncqui 

pcr Tharfim Carchaginem Lybis inCelligant . Dei lunt,8c templu,n,de qu.bus haoenccs foimam ptetati 

5In communi popul. tui . 

- - 

Et quia - hoceu 

r r 

b T>, c 

, viitutem vero abneWiues. 

a Qus non e!t,nifi in fanftis. T Aug. Nondefunt.qm 

India: rcgionem eam effedicanc. 

Sunt, &d qut 

laudent petomnes terras. 

' 

tn (Sternurn . Non ad 

D 

gradibusE^cleii^diftnbucndis 

perquos 

faluacor poiiic agno- texcrcituum. 

fci . 

1 In medio tempH. Ie- 

| 

tuc 2 c 

rufirlem . 

gramus ac- 

:r e tcrnum.^t SuicepimusDeus mifencordiamtuam,inmedio 8 

cnfantur,q ui conccm 

nunc cum, qui m me- 

""-> dio corum conlpc- 

duseft.Pcrhocnoca 

/ 9 tUC inCamaCK) Chritemph 

tui. Secundum nomen tuum Deus, fic & laus tua in 10 fti.quifccundum,qct 

homo pre-fencacuscft 

ln cemplo. 


fuos fautores.qui audientcs vcrba pra?dicc.oru fucrunt valde 

concurbaci.fecundumquoddicicurM.uc.ia. Audiem awem 

Herndes rex turbatns eft,^r omnis Ierofolyma cum illo.Et qtua ad- 

ucncus regum fuit caufa turbationis Herodis ,&. fuoium, 

vtdichim eft, idco fub codcm concexcu ponicur vmnv. iuxta 

aliud,licuc cffc

f Ciretimite. 

| ?d antema. 

ralc. 

t dnfrt d ' rI " 

779 

Glof.ordm.&NicolaideLyra. 780 

& qundcxtcra,idcft, tuapropiti3tioiuftificauicmulcos,qui 

A V*trtr- Auwffi. tt fi laborcnc iufti inter foinas , tamen 

CMlrcncur j-iu no.i crrat Deus in iudicai.do,fc-d difcctnct 

omuu grana a palc.s. Concrccc nati,dilcretc viuanc,non tc 

merc iriodo utdi- 

eft 

ceni,corui modocoiligcrc, 

dcicft 

* 

icp.1r.1rc. 

b tM.v>chab.cant,&pcrfi 

vcluc. v.nst.m.d.orcsacm? 

S*irfe" lusludxemul.cres ipfas,quas 

n.,rtrr . Aiii ftiu, cs lxcar. er.am mbct. Na ti his et lxtandu cft,canco ma 

jucct no, in_ isvins yd per filtas Iudxx,au!caccs dicit,quxtitxerant 

ablcondito. 

circa Hierufalcrr, atquc ci fubie&aj. Poffumus, & per monte 

Sion vn.camfidelium Ecclctiam mtell.gcre, 

vt diximus,& 

per filus ludJK, filias confcffionis,& fidci,hoc eft,fidel.um 

animas,vclEcclefias,qux in varijs mundi parubus iundatz 

** funr. 

Circundate. 

NICOLAVS 

IuUitia. Scilicecabundant: 

d CYem/antHdr,m. \AA VS^SL&SS' 

cxccniscftloqucndu 

VCpofftllCaud.rc, DO 

, w-.,vcoor AuZuft."onitavthabeatut.'rmamp.etatis, (Xveriiatem eius ircgm . 

b chatita.e non t.meie hidicabitis,videbiiis non obeffe malos bon.s. 

Ag.ulhabira 

HocMu.... 

Aiitsgiadus. 

J:/iriK.,ir^ rW 8 

4 tat.s charicas eft.qua 

g 

nihil vincit , vnde 

Salomon. D.lcitio 

VlrtUtC LcclcllX mo 

ncc ponctccorda. 

cius. Ponitecordavcftratin virtutceius,ettdiitnbuuedo ? h DlJlnbuite domt 

_ 

, caflîrtusprxrcnsiutetrisvifus.ccairahom.n.busconucrt.tusBar.icjd. g 

JO eilti, Vt 

cnarrctttinpro 

moscius,vtenarrctis,inprosjcnie t altera. t Quoniamnic , t%enieal!erajdcft q 

. , EtCiruhominilatet. b Non U ."empus, vt falf. d.i. quU Deui piotept 

ne mora- 

mur.quiaiexregitnecadamus. 

- .. c 

eft Deus , Deus nofter in xternum , & in ixculum ixculi , e t 

Sme tine. 

ipfc t rcget nos in fxcula" . 

D E LYRA. 

, qux continecur in vcritatc 

|I 1 Euangclij. 1 1 1 1 

2 rhu efl dextera tua. Idcft fcu 

propitiatio largitas tua.pcr 

quam cft pcr orbem diffefa. 

_ 

3 itnm mons sion. Vndc dodrina Euagehca accepit exordium, 

vtprxdiciumcft. _ .-._ 

4 EtcxulttntfilitlHdx. Ideft^duitatcsludcînquibusprxdicauicCh-.ftusinpropria 

pcrfona. 

Vrvptcriudkiatna Dnmine, Eispcrccdcnuntiata. 

6 Ciratndate. Hicconfequenter defcribitur implet.on.s di 

ttx promuigatjo,quxfaaaeft pcr Apoftolos, qui adimple- 

in 

rumChnfti mvfteriumconftantcr 

Hicru 

publicaucrunt 

falcm.&ciuicacibuspropinquis > 8ircmotis, iecundu quod 

dixit c.s Chrifliis M\. i.a.. Erith mihi trfles wlerufalem,&in 

cmnt Imi**,&ancurm 

tc Pctro , vt falrc vmbra lllms obumbrarct quenqua illoru, 

& libcrarcnrur ab lnftrmitacc fua,vc habctur Act 1.5; c. 

7 -Narratr in tmribnt chn. ldcft,publicc,& manitcftc,ficuc 

preconcs clamantesm turnbus audiunturdcrotaciuitate. 

8 Tonitrcordiveti>ainvhMceins. Ideft,ipfiusChnfti,in cu 

ius virtutc magnaliafaciebant Apoftoli, 

vt habecurin adib. 

Apoftolorum. 

9 Et diflribmte domos eitts. Idcft ordinacc ' 

loca ad cultu lptl, 

. qijod 

x 

moralite r. 

lnlitia. Qu.a paratus cft iuftificarc pcr gratiam omncm 

homincm fc dcbitc difponcntcm . 

j Ltctctur mos sion. Ideft,F.cclctia. 

4 Etextdtvitjilix. Id cft,fideles pcrfon^. 

c 

Trofttr iudicia tna Dtmine. Quc^ funt lufliffima. 

6 Cinundatc Sio>i. Hoc vcrbum dirigijur ad rcitorcs Eccle 

ijc.quidcbcnteam pcrdiligcntcm 

cuftodiam circumire. 

| E( cam. Sicuc 

(ompteffitmm fponlam dilecliffimam. 

_ . 

7 J^jtrrate 

cjad^mcbOrdltU- Ji tionc diiponiteprcs 

X J bytcros , diaconos, 

14 vcpcreos magnalig 

narrcntur in glcera 

progcnic , id cft,populo 

Chriftiano, qui eft fecundus ab Hcbrxo,quem pnmu 

Domirtus clegit 

i ^Honitm bic cfl,&c. Hoc eft,quod 

narrandum cft.breuis 

fententia,fcdquxomniaconcludit. rn xternum,contraillos,qui 

temporales homines Deos faciebant. 

Difl.ibuite. Aug. Ideft ,diftinguite domum a domibus,qurj 

habet formam tantu,&qux cu forma pictace,nolij:cc6fundere 

quafi vnu fint, vel domos circuncifion.s , & pput.j , yt 

Paulus erat in gentes,ali) in c.rcuncifionem. Difpcnfanonc 

quidediuifcrunt,fedcharitatc iunxcrut, hoc mag.s pucnit 

vnde fubdit,vt fic o prxdicacorcs enarretis vfq,- aHnofteros 

8l Pfalmus XLVIII 


a Jnfintm Tfal.&c. Cafliodorus. Agit ProphetD deamaronbus 

mundi,& Chrifto redempcore non illorum.fed c6tc- 

ci e animx de priori 

popt.lo, 

riam . vel dcpofie 

rio.. ; 

,relattis infinc, 

(Ppomtur filijs Core 

adhoc,fcilicct vtde 

uitent vlicatam peruerfione.Vfitata enim pcrucrfkas fn ho 

minib.cfijCj, cumdebcrentviuerefecundum Dei voluntate 

, potius volunt dcum viuere $m fuam voIuntatcm.Et du 

ipii nolunt corrigi,volunt Deum dcprauari,at bitranres no 

eife iuiium,quod lpfc vult, fcd quod ipfi volunt. Ec qui dili 

gunt eum pp tcrrena commoda , 

& bona tcmporaha mur- 

murant aductfus eum, cum vidcnt bunos tnbulari,malos a? 

fpcrari,qualinon digncc' legerehumaua nocurec heemfima. 

Contratalesloquirurdminusfcrmoetinhoc plalmo. 

PSALMVS XLVIII. 

b J|#"$ Vditehxcomnesgcntes. CaiLNullum excipio,non 

fflvSft accipit Deus pct fonas,omnibus prefto cil,& ge 

u 3>^ ricralc beneficium cft incarnatio. Terrigenar,^ 

* vitiafequuntur terrena,hi in partc Ada*,qui hu 

mo,non,fijiushominis. lilij homir.u,iufii,inforcc Chrifli, 

q.fU]tfilii.shomini.s.Breu!sexplicatio,diues, tctrigcna.paupi.r,fil,i.,sl]ominis.Simii],vfquead 

meffem,quadoquc non 

iimul, qn lciiicet feparabtif zizania a tncico.outs ab hcjdis . 

c Quicueter. Aug.Nulh fcrmoncm iibtr;iho,audiac heres 

tcrrx prcjpccriudicium,iufiusproprcr rcgnum. 

>.'Theodore.Quidam temgenas Adamum,&:Eua niicu- 

parunt, tanquacx terra eihctos , non autem ex coiru natos. 

Sed h cfermo non quadrat Eccleii.e . ctenim Apoiioli non 

admonenteos,qui la mortui funt,fcd illos,qui adhuc viuut. 

Diuerfas itaque vitas tacite inmnt, aliqui.n.vrbcs mcolunt, 

nonnulli agro$,& villas agricultura: ftudetes. Etcx homini 

bustjda funcmanfuetiores,quideagreftiores,&; hiquidem 

maioti 

782 

maioricu ratione viuunt, hi vcro fcrino morcfolitudincm 

b Paflionis 

t lnfinemfiii js Corc Pfalm. Dauid. Pfaftr. XLvm. 

a 

y Âttentos fac c - 

\#" ''SiaKJSl 

Tlain hodic peTreeitatores. b Ait omncs iniqui. 

c Auiiicndi. 

Vdfte ha?c omnes , genres aunbus 

a percipite 

Augulr.Donvni.nonfc.ui uM.m . N-m tranfeuntes nudiatis. luiti. 

b Augu.i.Halutat orbcni,mii non teneturab orbe, neceins ctroribus iir.plicatut 

- 

c iii, Expomt pcrpsrres. 

o a 

mnes,cjui habitatis orbem . t - terti Quique a 

Imqui. lutti. b 

Augulttn. Non fepntatim vfque ad mefTem . c Ad 

- 

terr.g. d Ad tilios ho. c Quu 

e 

usefi 

d genar,ocn!n, hominum,iimul m vnum dfues, & pauper. Os 

n ' 1IS 

a Chritlum. b Ne 

, 

putes emn folo ore, Scnonex cordeloqui. 

dentia am . Inclinabo in i parabofam aurem meam , a d 

ptcrumpca 

Ideft,quodmihipr*omnibuspropono,idcit.-rrernambeatitudincin. b Incipir 

t in Pfalterio 

pitfpofitionem meam. Cur timebo J 

mtindi , vtdeiectusm mudo noapprctiectirelatos. 

Aug. Qui colunc deum vt hiccis bene iit, murmuranr,& 

b!.'fphemac,quiama 

Uflorec.ipflprcmu- , ZM chriic7nriam 

filtis core Tfil.& in tranflatione Hie.iuxta Hebrxu: yitlori fi 

1. iCore Canticu,'itulus ait cois efi-.In fine filits Core Tfalm.& efl 

t 

iefenteua in 

ifiis^vt patet tx 

ditHsfup.pfalm.^. Etpatet expofitio 

txfupradufis.Sciendu tnrfuodfecundum ^lug. pjal. ifle imitulatm k 

filii: Ccrr,idita!c,cudicitur. 4 Osmcfi, &C Qu;, non itifi.s. 

\ 

Senef. j.c. 

Eu tc.i 

nannui 

Itcillt lllittiu- 

tur. 

fmUM , 

iniquii 

cjno> Ti 

v>redimec, quianondabichomo Deo 

vndc placccur , & vnde rcdimacuraninvi , quia nulla obla- 

tio 


I Iniqnitas cakaiici,>yc.ldci\ ^hochxb^bo cimere in iudicio 

'h ; fti:Vclideofraternonrc t 

ciopotrftcr 

ditalem .qniacaliVfiapdac D-opla. 

d Et vin tadbic. Augufti.Poft fincm 'irr vinet f cundurrt 

aninvim,quia no pcribicahima c.tm corpor *,fed ' 

uabtcur, vfquequo.i-ccpcocorpcjrevcrinquccni 

crta. 

..litlrn. Ii:dirii,quiiiies.nuiaiuncomn:.in r 

omodeciuadior.. 

b *-' ba 

C I^Jnrt i I 

iTunmus .1 ' 

tu eiuscalcaneo, _ , 

fljcul.ii)i)fjbit nu'1. 

JNnnint- 

yitam 

bonos, îm.os . ?* oCU.1. 

vidtfbit intcritum, t ciim vidcritiapientesmorientes,rimul 

i f Augullinus. Q.1' ii!>i 

Qiti nclt.t in quo n.alj (it 

IJZJ profmu. 

1 iri fol- 

u-: r. 

] 

>'t. A'|- 

iotCi lil r, r, qilid fit il 

Si fapicns , qni 

j> cl,m oluit mo 

ruuscft,&:no norcfl 

cuadcrc, civ feque* 

rer eumJmihienim 

bencfaciam dumvi 

in, &ita n ! r 

iit vcrtis inccricus, q. l 

cnimci imminrttjcernus 

cum fapicns 

,, riro l 

. 

mc- 

cuise- .wn mfpicit in fuiumm. b Aiiguftinus. rit XtemUS, qUI3 lf> 

c

7% Pfalmus XLVIII. 786 

/ a Vocauerunt nnmina A f.Aug.Rrredes qui ad fepulchra rmr 

. prorum.inebriatfein memoriameorum, fednecgutraper 

uenic in 

adlinguam 

mfernoardcntis . 

b Etbomo rw Eccamin hocquamca;terishomo non intA 

lif ic,uel indc non eft accufandus Deus,non intellexu fua dt 

non intel- 

gnitaccm, 

l^genteregit.fedcoparatusairnfiarariorfe 

iunecis, nonina- 

Filiorum. b Nepotum. 

c 

bus. f Vel imioc.ibunt 

, 

naculaeorum inpro 

mors.qui paftar eft eis vt ouibus quas tfahicad pafcua nur- 

h o >rufce .CaCF. A fimiHrudtne iumencorum,qu.r non fadic;r 

is ttcrbas eiwlbn^-fed fummit.ucs tincu n carpfic, vnde 

iceru 11 herbe u.ifctkur ad paftum. SicyS: il!i morc depifti re 

Aug.^TC qu.rmnt 

v. vocentut nomina corum a domi- 

u.iiifcunc, quianon 

deflCUOt . 

liare, fedinfapiccia. 

C Hxc via . 

Gaffiod.Hiciam, 

omnia dicta colligic 

lnvnum. Via,idelt, 

vica, quia 

ducit ad 

morcem . 

rj Scandahm . Scimulus 

&: dolor non- 

, 

fceuritas , quia de 

' Vddpxfcei. Caffi. 

genici>: progenie t vocaucrunc nomi- De Pafcuii, ideff.de 

ProifiiteiîirS.quisadtfxter

7*7 Glof.ord&NicolaideLyra. 788 

^J a iv ntdk. Caf.n6dcbqnoachi,feddedcliti)s bcnedicccur 

A fauore )uxunantifi,qiii intcrepulas paitonbusbenc optint. 

b Coiijttebttur tiu> cum bcnefectris ti. Augufti.Demcnti COtifcf- 

fione,quam profpentas facic , fcd llla cfl magni mcriti qu3 

non toilic vis doluris. 

Thcodorc. Hoc 

J* 

mamfeflius Svmma 

chusdixit , latidabut 

. . tc ii bcncfcceris ci, 

Uic 8t celc- r.c l.uidvS , 116 modo 

in.ihii.it tc s 

bcnccter.^. 

vlnlt anima 

viuum, vcrumccutn 

morcuum celebrem u 

& Ct HU.n elfc . HlS 

ciu>bc.taii- l.iud.bus aucem di- c 

citur.L.nd.it 

c-mbcnccli, 

nnuscft qui diuict.is 

, prupnam 

j 

ycilita- 

Cc vet :tni"ia 

c.u jn vita 

iiu br.na fntc 

tcd;fpcnf.Hiic> quan- 

doquidem bcneficia 

f 

ttir & landa- in.ilios coll.ita in ipbunt 

.e eum f. im bcuefici) au:hotS^w 

rcnueucrcumuc. 

Quxrti' o. 

1 U

I 

7 8 9 

rfi quicle qua poftea futura funtrccordatio.vnde fenfus cft, 

Anxiliu eoni.Ideft, hominfi qui faciunt.magna &c fortiora 

a:dificia , vteoiu fama perpetuetur veterafcct ininferno.f. 

huiufmodâuxibu iptis lam inferno cxificntibus laguet &c 

vecerafcct a glona coi u,hoc eft d!cerc,q'ct licet illa xdificia 

forcia pmaneant in multis generationibustii vetcrafccnt a 

) gloria xd!ficantiu,grafctpec6tingit eflemagna fcpulchra &: 

jedificia anciqua,quorum nomina fabricannum ignoiancur 

& fic vcccraLunt a gloria eorum,fc;liccc adincantium. 


jn Tfalm. Audite hec ocs gentes: Poftil.fe bene habet exponcnseu 

dediuinouidicio,quomodoin iilonullus nuet* 

fuscofidensinvirtutefua.&x.redimi potenc neqj frarre, 

jicq;pfeBurgcn.exponitdemyfferiorcdeniptionis Chn 

fine eotinuatione litere^ , dc vt fuii 

jppoficu elaboraret acce- 

picnomc 

fracris valde excrance,vtilledicat frateir alicuius 

tjparticipat cu eo in crimine, q acceptio nimis extorta eft, 

necprobacurpcocordantiapeu addu&a Gen.49. quiaSimcon 

& Leui no diir ibi fracrcs ratione criminis, ouis eoru 

pofieri fuerac fnturi crimiaofi,vc ibide df . Nec fonat Catholiceq,Burgeflshicpnjtedit. 

Pretedit.n.q? frater quijtilius 

cft rcdimere pot prauu hic deferiptu videlicet cofidetem 

in virtute fua, &: in multitudine diu:tiaru fuartim gloriance 

&c.patetacotrario fenfu , qd argumentu Bnrgenfis 

fepegrandjpendit. Arguitur.n.iic:Fratenn cnmincparticeps,m 

cnminenoredimetjigitTnon particepsin ciimine, 

jfed mnocens redimere,p5t.c6feqiiens vf falfuni,etdeChri 

fto.quod 


a Tfalmus jlfapb. Hiero.Afaph, Lacinecongregacio. Grx- 

cefynagoga,qu fidclishic loquitur , qu^Chritiu expectac 

perquam magis confutantur increduli IudeL 

Cafliodorus. Afaph. Voccm Dci mducturus de muta- 

tione facrificiorum , prius agit 

de v- 

troque aduentu per primu muitans, 

fecundum terrens . 

pcr 

* 

Theodorecus. Hic Afaph ma- 

gifter Cancorum aliuschc:r ,produciturautem 

Chriftiaduentus in fucu 

nun iudicium . 1 

P S A L M V S XLIX. 

b T"X Eus Deorum . Cafliodorus.Nc 

I J quis mcdiocricer de incarna 

tione ^ftimef,potetia eius predicitur, vt incredulitas coHat"'. 

Afaph, et vt mde fit maior auctontas fibi,inducit Deum lo- 


PS A L M. XLIX. 

Pfalmus XLIX. 7> 

a fAttiibuitur. b 

quentem. 

DEus Dcorum dominus. Huk Vfal.in Hebr&o & in translationv 

Hicr.iuxta Hcbrmm prttponitur 

talis tit.Tfal.^lfapb.& 

fecutidum Jlugufi.aitribuitur eifolumficnt cantori, auia fuitvnus de 

,prinapalibus cantoribus,i>thabetur.i.Taralipom.Dauidaiitemficnt 

" 

autoritfecHndumvcro Hieron. & omnes Heb.quibus in boc magisaf' 

ftniiOfAfapb non fuii tantu cantor,fed etiam propbcta, &feci: bunc 

pfalmu et plures alios,vtvidebitur infra.De tnateria vcro buius pfal. 

dicunt aliqui Dotlores Catbolici , quodpfalm. ijle loquicurde datione 

legisin monte Sinay , 

ad quem vcnit Dominusin terrore tonitrui CT 

fulgnris,vt habctur Exdi.i9.Scd contra boc videtur,qtiod inprinci- 

pio huius pf.il.dicitur . 

1 Deus Deorum Dominuslocutuseft,& vocauitterra,&:c. 

Etibieftfi>iisprimiverfusinHeb.i&in translattone Hier^ iitxta Hebrum.v4ddatione 

autemlegis Mofaic&nd vocauit Dominus bibita 

tnresterrx ajolis ottu vfqut ad occafum,fed tantu populu Iudaicunt, 

xui foli data e f i h x illa,eo quod Cbriflus depopuloillo fccundum carnem 

crat nafciturns,vt dtclumfuit inprincipio Exod-.Ite in hocpfal- 

*no non fit m< ntio de monte Sinai in quodata e{i lex Mofaica,fedjolu 

dctnonte Sion, in 

quo datafuit lex Euangclica , quia Chriflus ibt do- 

cuit, & fper oipoftolosJpiritnm fanElunvmifit. ad confirmationem 

Euangclica Ugisjdeo dicitur bic.Ex Sioa fpecies decoris eins.Item in 

hocpfal.fit menti* dc rcprobationefacrificiorum vetcris.legis,fccundU 

moddiciturinf.tôn ;.ccipiam dc domo tua vitulos. Etpoflea. 

Nunquid maducabo carnes caurorum . In datione vero legis in 

monte 


i Dats DeorumDominus. Sif utdixiinexpofltioneliteralipfal. 

iftc loquitur dc duplici Aducntu Chrifti,fcilicet in mundu, 

&:ad 

fro,cjs redimittalem prauum uidiciodiumctdamnatu , quia D 

' 

etftcacia fue rcdempcionisrefpicit patic-n* dffpofitu quale 

non eft id qiiod hic dcfcnbitur . Bene igiturdiai ôihl.Quod 

]i rcdunct homo , dct cxponi mterrogatiue.vrfcnfus fic,ex 

quo fratcr non redimet, au iortc homo redimci fc,quafi di 

cat non.-idco (cquitur , non dabit Deo placatienc &: pretiu 

fedcifipcionisanimefue , oa eft cxtra ftacu mcrcndi', lcdhborabit 

m a:teinu,idefi,afrTigetur,&: viuctadhucin fiêm, 

' 

OTmiumgeneraliter,tamni iorum eft dominus 

jêiialiter,in iiuantum 

obediunt tificutfidelisfcruus dominofuo. 

Lccuttis 

&r ad iudicifv &? de virtute Fuangelij quantum ad eius aucto 

rem^&ldocirinx vcrit3te,&: hclireralis fcnfus cftfpiricualis 

propccrquod dcalio fcnfu lcquitendo percranfeo Xicuc in 

prmio pfal.prxccdcnct. 

E

lopulchro 

Ucns 

bi' 'Ci .ift . 

tM' 

t vcit 

75 

Glof.ord.tk Nicolai de Ly ra. 

S 

a Lacniusrft & vocnnit terram 

conqs 

Auguftinus, Per fe , prx- 

. 

b îfciitortH vfque ad occafu* . Cafllodorus . QM.ifidirac, 

B 

qui onuies genu-s vocat ad Hicmfalcni Hiceptt,qu:-nndecjccunccs 

A poftoli fpccicm decon . Chnft i coco ot bc annun- 

ciaaerunt,vndc,Exi- a fQlii olim tnnlrit. riam in " prophetn loquebatui. 

' 

aJ vltimutn eius . c 

locums e(t,ec vocauit_erra c 

/> QZ 

vocauic a folisortuvfj/jc ad occafum, tunc autcm, vt \. 

fcernat. 

g CatgregjreillifancloieBn. Auguftiiius. Vidcns Propheta ; 

uturaqualipwjfcncia, horcaua Angclos congreguiucs , & I* 1 

applaudic 

b THoctaquendo&cit 

c." f M>n vnu;n unttun fcu oinntm , 

i 

f Muli tefiibus yfûe 

m. Aldiisurtu vfqueadoccafum 

b a 5A Ktetufalem. b f Ouii fpcciofus 

forat- prx uliishommum . c f Q^ja ii ocuiltus tnnc, 

mlciuni . 

Ef_ 1.1. 

8c eftdW.twien. d 1 A-;u:t.Ad 

i-44- 

- ; 

A i.l.i. 

fcfte veniet, Deus 

tPcrfcftu cfc 

f Q-i; 

' 

! 'plcu 

cjiile jppaiiut 

vel orrumcn- 

veras c l. b Aujirt.A iudicio.vt inodo.cnm c< nageua funt admomtio. Auguitinus. Aio- 

un- c 

doenimexpe-i:; 

fAu_.u ;.T m;at eigo palca teaifurjin . 

4 ndftcr&non filebit. r exac 

Ignisinconfpe&ueius .ttefcct& 

fA imulitudinc. lAuyitAnselt fepa.ato.es &C>n_.i. b f Augufijn. Quia leoMibtt bonot / 

ma!>s. c fAu*ut.VeBien autem d iudiciuni. fCaf Vel vcni.iufuilum * 

riscius . >-> ( c 

manifeftr Cx 5j n 

" 

. 

patre d 

vuiiiiiLJLt-iu tx 01. tl 

lAu- a 

Cu.Ua'. onc fccuui iudicaturo* deiiuluni felluios , cu-lumcnim lum illo tcriani dipeacct.is 

Cioncm. Dc mallS dl 

-- 

decoris eius . Dcus iri-fni 

V 

fpecies 

nict.ncm nofterc' k fQ^:veru*ct. b AujurVA iudicio.vt inodo.cnm -. riagelU funt 

fiUbit. Aiii;iiftin. Ctrpic 

dccus linu 

j. cocemplacuios , 

In manibus actiuos, 

1-ii.iiigL'li), 

5 qualifjluospcrboql 

liîdcx tpcciofus 6 

pne 

filijshominum , cct- 

fivuirei.. 

[niilu. 

St.aP-i.j- 

D.- : 

_! c. 

; 

bitdc Stoh lox,..: -..j.'... ..12 

I 

Augu t.Q u de 

cogitant ptomifliseius iupia iliarjuaiopetaiuur i]u.r lu.t l.i.n.iv.aDcj. -O 

firij Amrilflm \.r 

h > 

tc t llli fanctos T cius , qui t ordinant tettamentum 

Augu1tfn;us, Ignis maten':tlis,vel maLcconfiicntirj torqucDic 

unpios , cum confpicienc iudicantcm . fgnispurgaconiu 

, qui cncpertcctis , qualis tfibus pucns , minus 

pcrlccb''S puigabic, maloscomicabicuradinferos. 

c Te:.'ip-iiasv.did.t. .Aduacanit calnm ../) d j r t_ cicur,dequo nonim- 

eiustcpeitas valida. Aduocauitcoc umdeiur-^ pi cuic n.anumfiiam. 

uum Teftamencum] 

Vcniet manifc;1us & indicabit, & hanc iuiV.tiam annun.ca-.id e.t , AôitoIi'to(i mundo. I 2 r ]D . r /.riic Vfl C 

eius fuper f.crificia. tt annuntiabunt coeli iuilitiam jj dicuntrNon func cortl 

a Qui non faPitur. Difcernens. b AuguA. Si populus meus aiidis , Sc fi auui. ijyuar t.bi riio-ni- njffl ini.< lin I 

a.itet.&iilocjuatnontibiHuat. 

eius , quoniam Deus mMex cft. 


i Locutys cft,5_: vocauit terram. ScUicet in bimanitate pro no- 

b.s ajfunpu , 

bis . 

yndedkil Joann.S.d. Trincipium qui & lc/juorvo- 

2 EtvocMhtenam.Hiceftfiwv?rfittt>rnd cam le^tm pcrfe erper Âpoftolos quos mijit in 

tnui m )i,fccn'idum qmd dicitur 1 pfaUn. 8. a.In omncm taram eriuit 

ft.eo. -j-cfLex autem Mofzica fuit data tvitum 

vnipopulofcilicet Iu~ 

dl! . 

} Ex Sion fpecics dccoris eius . Cbrifiu; enlm docnit Euaêlum 

i-i -nnteSion, 3~ alciu\ conHrm.-aionetn ib'4em fpiritu n fanclumfu 

per ^tpofiolos tnifit , ex 

qnofacli fuat coîfl.uites & ioquentes omni- 

pusJiiigujs , vt i-ide eiirent ad prxdicandum in diuerfis partibnsôy 

bis,fiu;it pi xdiQn-n fuerat.Efa.i.a.Dc Sion exibtt le\\& verbutn domiui 

dt 

Hierufaiem, Et hoc cfl quad dicitur bic. Ex Sion fpecies de 

COris ciiis . L*Hia puntas legis Eu.wgclicx indc dcritiata tft ad alias 

panes terrx , 

4 Dcus manifcfte ucniet OctlS noftcr.tf/V confequenter agitur 

tie adnentu ad iuiictutn qui ent valde m.inifcftm , fecttndu quod dicit 

Saiu tar . Matih.X^.c.iicut fugor irit abOriente,,! cd app.mbit w foi ma^loriofa ommbm man fsfla. 

'~Mni\\i:\i Z. Quiapxiferet jenrentia>n contraimpios dicens . 

J cc 

r;...lcdic>i,i_W:c. & pro inftis dtces. yen ite 

bencdiQipatris 

habentr M it:b.2\.c. 

.ei,vt 

6 i;i Iguis cpnfpe&U cius exardcfcct . Hoc dicitur de ignefla- 

g-ationis quipixccdit aducnturn iudicis. 

7 Et m circunii.u cius ccmpcft^S ualida./ tantum qnod admi 

rabitur omnis ncjnira. 

* Aauocauic ca-lum dcfurfum. Quia Angeli cumeo defcendmt 

ad iHduvmfecunAtm qttod ipfemrt dicii.Mattb.i6.b. Fitius bor,,u,is 

rcnturus tft ingloriapatrisjui cum >4ngclisfuis> cr tunc rcddet vni- 

cui 

* 

ul b"V H*'" J ics IIU-I 

Audi populus meusr4 hbxem^fcqmdcnl? 

rium. Vcl quipluru 

babent opcra cl..iricacisqua.rii ficrificia pccudUm . 

i Et annuntiabmn cxii tmtitiarn eius ,_ quontaM D>us i.dc.x cJ.1 

Auguftinus. Iam cceli nunciaucrunc nobis hanciuftitiafnl 

ad limftra 

Dcu quod quidam eruncaddcxtcram , quidam 

nullumgranumerittunccump.Uca

791 

a Deut tuus. Aug.Prius dicic fimplicitcr/ww Dw.Et poftea 

dicic, fum Deus tms. Q^d. etfi nonfum Detts tuus ,tamenfum Deus, 

Bono enim xneofum Deus,malo tuo non fum Deus tuus. 

b .taw.Caffiod.Eficeftproprium Dcitacis. 

Pfalmus XLIX. 794 

cus tcrr^,cfuric falucem,& de omnibus faciacur.Carncs taurorum 

non vulc in facrificijs,fcd in paupenbus. 

^Hebrî.In moncibus boum,aucin moncibus mille,quia 

* fignificac mille. 

Ifrael. Cafliodo. C^.ii es Ifrael,ideft,fi mc vidcs,audire 

Deus 

DeUS * ? fcripturas.Sc miracula. fHoe. je l{abani,& 

non negligis 

b 

familianus.quia te feruum habeo. 

rccentiores. jj, eft nomen fpecici feraru,quarc 

legunc , fera agripenes 

Omnium . pcr potemiam e Cafsiod. 

illcgcneralis 

In 

prophetis nromiilus Chriftu 

,i, 

^Theodorcc. Do- & lo Auguft.aniinaignecharititistotamiriflamnatam:VclSaaihciumDco fpi.ton.vbidicit. 

culcum, nullumquc 

illiusfacrificium dco 

gracum , prcfencibufque 

, 6c^_ compro 

bantibus pacnarchis, 

& prophecis perfcfi 

P- obm allacuram difcipliham 

cum Auguit.aniinaigne 

lege 

iuflicia non ccrmine- 

, 

chantatis totamiritlaninatam:VclSaaiiiciumDco,lpi.con.vbidicit. 'u luut uiiuu.i, i-unolieanimahainholocaufb. 

cf Qjiz tui >uri. . 

^ gnicione quadam ine 

Non m iacrihcijs tuis arguam te, tholocaulta autem tua m cffabilis . 

fapicncie. 

a Scd n putes holocaufta de animalibus.nouum teltamentum vbi. * 

fo SiefuriSTO * non &C. 

. Augult.ptinuntiat omm facrificu ceffant figuratiua. S . 1. 

,.',. 

. -xr_-rL." .*.A kij" :-.zj-J ... :,1~ < Aucuitinus . Si hec 

a cofpccStu meo siic femper. No'n accipia dc domo tua vitulos, 

a . Augult.curquztainate.qaodmeumett, quicreaui b Etiam. 

ncquc 

tur. 

#BASILIVS. 

de t gregibus ruis hircos . Quoniam mea; funt omnes 

a tiamdoniita,qua: tunutris. Vel eqiu lylueftrcs,& boues (ecundum, aliam litexara. 

b Ab ;rteto,quod nullus homo fccit 

f 

ferafyluarumjiumentiin montibus,&tboucs. Cognoui 7 

a Quz,8c quot funt. b Augull. Vbertas omnium in terta gignentiuro. 

Auguit.Quja ego vbique,vel,apud me nihd prreterit.nihil fututura eft. mefunt 

f Mihi ferunt. 

. 

g Cognoui omniavda 

tilia. Augufti. Cum 

illo func omnia , cogmcione 

quadamin- tneefuperho 

lo&iufta tu.t, 

qtioJ nonfua 

_ rinccoram me 

Auguftinus. Sihcc feB fVe,a 

dacis forfican cfurirc coram mein-. 

pucacis,quod eft infa- gir efl d- 

b*at ' 

nia. 

~" 

i 

Tûnquid manduca- . 

bo carnes taurorum. O- 

aM *' 

lim hcc facrificabantur,nonideo, 

quod 

Non enim Dcus dc o'mnia volatilia t coeli , & f pulchritudo agri m e 

cum cft . si Deus inde dclectarc- 

J 

tfav 

b Ergo non tur , fed ne demoni- 

CalT.Omnes crcatur*. 

bus offerrencur , & ca 

tum Deo facrificaban 

tur,in quibus eratali 

Aug'1't. Qupdinunquam ficfed dicitur ad conuincendum paruuluin fenfum, 

quxras,quod mihi des. 

eTuriero,non dicam tibi, meus efl: enim orbis tcrre;,& plenia 

Sed. f Quifi.Non in faaificiis ,fed in pauperibus hzc volo. 

tudo eius . Nunqud maducabo carnes * 

tauroru, aut 

fanguinc qua fignificacio" 

' 

facrificijs pnncipai 

licer prccepit , fed 

ad lnArmitacem eorum 

fefc dimittere 

voluic , & ab corum 

, qui vani func 

confuetudinc auel- 

, bra 

a Hxcnolo. fSed. b Ecce quid exigit. Qiiod in te ipfo eft. 1 

> K A9I1 IUC 

c Vt gtatias de oranibus agas. lterum *^ DA31i|1 ittrumque. 

" 3 * 

hircorum ? potabo ImolaDcotfacnficiumlaudis,&red- H Maximu,inquic,fuPphcium 

m cos decre- T ** l*"sw 

lcrc. 

c Holocautta auterri. Auguf.Si anima infiamrnatur,& mem- 

in vfum fuum rapit nc fcruiant cupiditati, vndc prccipicur 

m Leuicico , vc adipcm cum renunculis oiferanc.quibus 

incerna charicas fignacur . 

\ d 7{pn accipiam,&c.CaCRod.EtC\ fic fcccris.lXo accipiam de 

iomo tua vitulos, quafi fignificacos acciperem, non illos de do 

mo.Quoniam mea: ac fi dicerec,quia non func cua,fed mea. 

c Quoniam me*funt,&c. Augu.Mea func,qu5 non pofildes, 

fciliccc . 

indomica, 

f 

fertfyluarum iumentsbo.&c. Caff.Hisfimilicudinib.figUrac 

ecclefia.Fe*r

A 

Devorn.cap. 

yer 

tuas . 

tprcrcs tuas. 

{ftaiuuwoa. 

t rer 

iu aluiu . 

f dabas pro- 

Vrum . 

-iruquc- 

bfecto nfio 

Ifj.ct.c. 

79y GloEordin.&Nicol.dcLyr^ />' Q* 

a Tr/ 

'.Aug.Noftratribuhtiopropriccft 

timore fa- 

lutis.noncarnalium. 

b Teccfori jh t n,i. Aa^.A qtnbus facrificium vclit, vbi pecca 

ton fi; r ncqiii:'c imputantur . 

Caf.Hce populo fuo dixit,fcd nonfuoîdeftjpeccatori di. 

DctK . Qunrc cnar- 

r.is,ulcfi,qu.ircco:iinuim 

lcrmbnead Ic 

nri.ilcm profcrs ahquiddc 

mca maiefta 

tt?hoc contrapiadi 

cantes , 

Cnf. Qu''al.uidem 

quxrit, nc purctturpis 

libi impcraripro 

e Tn uero odiiU. Caf.Tu vcro ore dicis, fcd fa&o negas dtfcJ 

pl;n.im,ii c o Tia;a murmuras . 

f Fnremcur.Ca.Cln hisom.m a tonat vicia.a partetotum. 

C if.vcl Fureî fani intcll-ccHs fcripcur* . 

g 

^dulieris.Clu-i poiuintfallumautcixnJo vcrum. 

h (js tunm pere non b Nec&nftum verbnm T Sanftum. J OOl um L 

. implei opolIumiîxfuinau 

l.lUI.ltllT^ 

e Deus. Quare tu cnaYrasiiuftitiasmeas,&aflumis neltamen- 6 hoc,nam contra tr 

7 

^ 

j*~ trcm fedcs non ca 

fAhasin, ollutum. a Aug.Laudas quando p:irco,murmuias quando ca.tigo. 

hilxcnclimuiaprx- e mm me " 

urn p eros tuum ? Tu , veroodiitidifciplinam &pro- 8 

1 alijdcrogas,fed 

' 

-j 

Jlimar laild.iIC, Clli 

Au,Q,,x dicis,uJte ponU,nevidea. bAliaspo.tte. c Non dicas :e non ai 

fecifie io. 

quia. 

ol,nr Miii,-nnfni "*'-" "" 

" 

d 

Auc ailcntiabas laudando. * * 

obuist .'* 

Hcbraei. 

prauaconfcic 

... e ^*-*î 

i 

tia. Nontamcn intcr f iccifti fcrmoncs meos retrorfum . Si videbas rurem currebas * tuum laxafiiad 

o 

a Atiquo confenfti Idcdaflipul.irorfarticras. b Aug.nonfolumnon teprehcnait vcl tacet, lum. 

ledetumlaueUt.fcfimilumeucfciatvtficdolua. 

a 

fc j S cdens. CalT. Ow 

p curneo,& cumadukerisportionetuampo 

nebas.Os tuum tran ficns uel itans 

h 

' l 

TAlmncquma. . 

, 

-111 Cit,nOn CUtll liol 

t abundauitmalitia, & hngua tua concinnabat dolos . f ,J dicitur laus conuerpBad 

picnitcntiam 

tcfacit. 

a Aug.quaficumotio.itatibi placet. fQuali cum ftudio. b Qui bene ambulat,

^ 

797 

a Sacrificitm landh. 

. Non 

Caffiodorus 

q t fcelerati citanr, 

' 

Stcrificium laudis,non 

. animalium. Ethcec 

cfl via ad Dcum fca- 

b 

c 

Pfalmus L. 79 

{EthoctittelJigitequbd. b TAujrult.Nontnidatûil.eitedicit, fi m!e Tmitmee 

qui bcne viuit.ii fibi nandat.vcl fi fuper shumfe extollit, potius eiogare deberet , quod habet 

TAJias glonficabit . 

piat , & non fit qui cripiat. 

t s a crificium laudi s hononficabit 

" 

fLaudaiiti. fMefcilicet 

mc , & illic itcr quo oftendam ilJi ialutarc Dci . 

laLicob.quaangeli, 

ideft,ndeles afcendunt ad laudem diuinitatis , & dcfccnduc 

ad laudem humanicatis . 

# Thcodoretus. Symmachus cxplanatius 

NICOLAVS D E L Y R A. 

: Sacrificans 

I Et non ficqui cripiat . >uia in inferno nulla efi rcdemptio. 

i Sacnficium laudis. Scilicet Euchariiii,vt dittumefi . 

luper 

j Hononficabit mc. Sipr&mijfadebitapxnitcnti*recipiatur& 


cdmwa 

InTfal.^.DeusDeorum. VbidiciturinFoftilla. Et lingua 

tua concinnabat dolos . 

Inlibns Hcbraiciscorrcftis nondicitur, ibi blafphcmia, 

ncc aliqua dictio ad cam pertinens,fcd ponitur ibi qua:dam 

dictio , quaspropricfignificatdolum m (ingulari vcl frau- 


In eod.Tfal. Vbi dicitur in PoftiHa. Sacrificium laudis, id eft, 

Euchariftiar . 

Et illic iter, glofia illic. idcft, in Sacrificio laudis eti iter , quia 

hoc 

gTossa ordinar rr. 

r i in finem P/rfLCaffiodorus. Argucnte Nathan rex non cruyak 

peccata publice confiteri , non fc excufauit vt folet ho, 

'fcalepenas cxegicquas vix ferrccaliquis coa&us.-In cofpelu 

omnium reu feabiecic, coius iudicium cimcbacur, vnde 

ucfpeciahtcrhumi 

itas oftendicur, que. 

deo valet pemcen- 

"ibus . 

* Bafilius. Infitcm 

, quia prajditiocft 

futurorum, 

empe Babylonica: 

cui dac 

aptiuitatis , 

iroprium Pharma 

u , & fimul fuis nu- 

fupcr laudc honorabitme, 

&modefte 

cunti diuinam falutem 

oftendam. 

b Illic iter quo , &c. 

Caffiodorus.In facri 

ficio laudis 

C SalutareDei. Auguftinus. Chnftusquicumgratia vcnic, 

Dci atcri- 

qucm nonnouic, quialiquid alij quam gratiai 

buit . 

adminiftretur. 

4 Et lllic itcr quo oftendam illi. In virtute buius Jacrifia\ . 

5 SalutarcDci. liejiftitabeatajnquaeiifaiusnofiraadqttam 

nosperducat. 

hoc iacrificium eft itcr ad Deum: Hec in gloffa qux videtuc 

magispropriahumslfa;.Ecnocandum,q,proutdf Ioa.14-3. 

Chrijius efi via, veritas & vittt : 

quae tria per ord me i n nuuncur 

in hoc q, dicit. lllic efl iter, quo oftendam illi falutarc Dei. In 

hoc.n.quod dicit: lllic efl iter, oftenditur q, ibidcm cft via,vc 

di&um eft. Cu aut fubdit : Quo ofiendam illi , innuitur ibi etic 

veritas.Id cnim quod vcre oltenditur.no nifi veritas cft.Cu 

autemfcquitut: SalutareDei, incelligitur vita fcilicec beaca 

in eft qua vcra falus, & fic Pfalmifta in prardi&isverbis ma- 

nifefteinnuicquod in facrificiolaudis , 

fcilicet Euchariftia, 

eft realiter lpfc Chnftus.qui eft via,veritas &: vica,&c. 

a fMiflus a Deo id arjuendum, qui funile de oue piopofuit paup. 

a tlnfincmPfal Dauid, cum venit adcumNathan propheta 

TVel quoniam 

PSAL. L. 

. 

b 

f Vicit pax quem bella non viccrant 

quanddintrauitadBethfabcc i.Reg. n. 

etur vulncnbus , nam tcmporcpocnitentix & fpiritupro 

hetixfuitpr^ditus . 

* Theod. Pfalmocnimfextodefucuro iudicio vaticina- 

is cft.No cnim inquit in morte cft qui memor iic cui, in in- 

rno autem quis cnfitebitnr tibi ? & in j i . bcatos cxifti mat qui 

nelabote peccati remifsionem acccperunc,quod fola ba- 

nfmacis gracia largiri poccft:& in pra:fcnci Pfalmo, Spiricu 

nctum tuum neaufcras a me. Non cnim pctit fibi dari gra 

am, fed ne aufcratur, fupplicauit . 

Dauid. Auguf.Proponitur in cxemplum non cadcndi, fed 

: fi cecidens,refurgendi ne dcfperes . 

Cafsiod.Primaeit dcprccatio vbi capcac a perfona mdicis 

zv mifcncordiam,&: iufticiam , qua punirc dcbec , nifi quia 

: iftc facisfacic,quod cft & ^ fua pcrfona capcarc . 


PSALMVS L. 

a fCaf. Hocdicenj.locuinaufertiudictodifcuinonii, quia faftum conceditur 

k 1" Hieron.Q^d.ad tuam mifeiicoidum confugio vt giauibus vulneiibus thytiacam 

rcmiStonis inlundas . f Qijia magna rnifeiia mea . 

c fNatuialem, 

tlfereVcmeiDeus, fccundum magnara mifcncor- 

Cafsiod. 

Jt Iferrre mei Deus y&e. Huic Pfal. prxmittituctalis titulus 

rJL in Hebreo,& ui transla.Hicro. & dccercro per calcm 

lOdam loquendi mcclhgatur transla.Hicro.iuxta Hcbtcu, 

: brenius fcribatur, îd viSoriam Tfal. Danidcum vemt ad eum 

'atbanpropbeta quando mtrauit ad Bethfabee . Circa quod fcicum 

chhocnonfuicimmcdiace poft adulccrium cu Bechbee,fcd 

quando poft morcem Vri$ Dauid acccpic in vxom 

Bethfabec , tunc cnim venit Nathan ad argucndu Da- 

id,vthabcturi.Rcg.n.d. & timcDauidpeccatumfLium 

xognoicens dixit Teccaui domino: tk de pceniccntia llla fe- 

MORALITER. 

Mifercrc^&c. Pfal.iftum fecit Dauid pcenitcs dc adultcrio 

im Bethfabcc , U homicidio Vnrfan idco 

dicit Docebo iniquos 

vias tuas , & i-npii ad te conuertentur^ &C. 

Quia praeuidicperhunc Pfalmumplurespenturos . 

d Secundum magnam miftricordiam tuam.De graui peccaco dcfpcrandumeilcc,nifi 

magna mifcncordiaencr. Magna non 

poccft diffiniri quanca 

lic . 

Magnam mifericordtam . Cafsiod. Magna 

mifericordia Dca 

dcc^lodepofmccorpore mduic vc paceretf, morcretur,per 

quam fc crcdebac facile abfolui, per qua fcicbac & humanu 

^genus 

cic Pfal.iftum, & fic pacetauthor , & materla huius pfal. qui 

diuidicin duas parces , Sc in primaDauid pecicculps remiffionem. 

In fecunda gracia: refticucionem,ibi: ^fpcrges me-.Liccc 

auccm ifta duo linc idem rc,quia non rcmiccicur peccacu 

nifipergraciaiuftificanccm,diiicrunccnr6ne,quiarcmifsio 

culpzrcfpicicmaculam quasabijcicur, mftificacio graciam 

quâcquiricur. Primain duaSjquiapnmoponicîmploracio 

rcmifsionis ,fccundoad hocinducicurallegaciomulnplicis 

dicic Dauid. 

perfuafionis,ibi:ôw? iniqui. Circaprimum 

i Mifcrere,&cScamduni Augultinum mifencordiamifc- 

ris ncccffaria eft, & ideo Dauid implorando magn.mi mifcricordiam 

confitccur fuam magnam mifcnam &c m hoc 

, 

oftcndic culpx fua: gr?,uicatem . 

Ef fccun- 

ncm humilicer & dcuocc . 

Moraliccr auccm cft oracio cuiuslibec vcrc pcenicencis,& 

deuocc vcniam poftulancis di. 

i Mifercre^&e. ûia pcccaca mea grauia func& magna. 

ttfecua- 

i 

D 

Leui.tf Jb. 

iubilxo anno 

Pfalm. fo. 

comparatur. 

PfaU. & ti. 

Pl'.j7.& iio. 

Pi'.n?.fci4. 

DiuiHu.

t praruaricaiones 

mc*'>, 

4 tnf

goi Pfalmus L. 802 

â Etvincas. Auguftinus . Veladeofnftus cs,vt vincasdia- 

A bolum&:morcem&:Iudxos,cum ludicaris, & in iudicio 

quo 

iudicatus cs . 

b Jniniquitatibus . Cafiiodor. Minuiturinuidia peccati,fia 

radicepeccatoreft,ideft, quia aradicepeccatorum fccon- 

fitetur.& cum humi 

lis confcfsiotocpcc 

tatorum mifericordiam 

p'jcommouet 

iudicis devno argui a 

tur,&: omniaconfi- b 

tctur 

Auguftinus. 

In ini- 

quitaiibits . Nonquia 

pcccacum 

eft mifce- 

ri coniugibus , icd 

quod 

g 

5 

hylTopo 

fit , de carne d Ecce* cnim 

pcenalific,&: quod 

decorpore 

c 

morcuo f t 

propcer peccacum 

femmatur, cum vinculo 

peccaci nafcitur&'moritur. 

* 

Bafibiis. Symmachus 

in pcccacis 

ratcm dilexiffi D 

c incert.i fcailta. Aug.Sunt &'occn!r~ ouod ralibus igtao* 

feir Dcusfub hncinccrtitudirie.Nini.oit#pcnimeraf diccn- ronarj.d. 

tcsiCîislcitfiignofcitDejJsY&hoc nouicDauid ^centc 1,1 ^-"- 4, 

fibiconfitenti propiieta:Dimilfiimcftpeccatum cuii. jtfper 

a Aug.Videt rararom iudiccm iu".um a pcccatnribus iudiciujdum,& in eo v : tKntcm 

vmi. i fa .S4.,i. Qiii alccmlit lupetcccal-.iin &c.ocadei-do ci 111 yiftoi taft 

b Vcre vincis vel peccaui. 

c Aug.Non quod de ndulreno natU5,f;vi 

otnnibus tr.ihitur iniciiitatei ex Adam Cx vinculuin 

iv.o;tis.Origina!ibus & ii.ualib 

us.quia macula 01 

iginalis neccati tcneor & ad acl ...ilia 1 

; onm exilto. 

nibus tuis,& + vincas cum iudieafris eccc enim in 

iniquitatia 

Aug.idc.r, Ubidinis nili 

concitu:fcenti,c|aat peccatnm e) exaui-tur pcr bona coniugij.N*m 

hocnpnsc.Kluiniuconiuge nonhabettiflpam^fedorigopsccati in piolcfecum tialnt 

dcbit.im penam. 

a 

bus

8o$ Glofordin.&NicoLdeLyra. 804 

tevcflisCIunlifuhiT.ficuc mx, 

^ , UîÂi m.Aud.amtchumiTis.Non 

(noncuimdctendtJCUlpa,quirm 

T'jn. 5 d. mil.saudi .intus gaudet dcvcritacc^vade:^/;* 

jp, ..Hdit^waûijftciiuo, 6-gJiidiQgandcipropurvQfimfpQUpi&qâtm 

f cji-e contn 

Ullll 

Lu:*. 

hurtilii :-. cxaltant c CafiT.Df xternis 

, Etficaudiamte. I De abfolut ione peccati 

promifsis. 

ScThco ? dealbabor. t Audituimcodabistgaudmm &la?tmam, & c- 

fa- fll 

.1 Ir.:cii'>ra mea . Qifine iallu,fincluincr.-,tumorcr.im infuf . 

rcpcllit 

t AacKrp 

ciew.ic dorctus. Hac l.tti- 

B 

v..\ aurcs meas itn- 

plcto , pcrfcckm, 

purgationcm pollicitus 

, vrolla i\ 

tualia hunuliata vir 

tutcm fuam rcfumanc 

. 

Amoîus.Fiam 

urtrious angelus 

r.u:u:abic. 

b .^/lofr.Caffiodo. 

Ex confidcnoa fc- 

t tr ..li.cpon curus.peticdclecioderec.ftca.di 

ncm omnium pcc- 

caj rum,& pleiiam 

cv.uuiicr.. , & 

***.*.. (htl)tioncm . 

t vohmurio * BalUius&Theoniiinifico.lnc 

dorctus. Nc rcfpi- 

rali pnncipa- c j as p CC caca,fcd pCC 

ir. 

tranf S rciro- 

autcfacicmhabeoîfeniiul.o... , aducrtit pcccatwn , Deu auert.t facieninepuiitet. 

^- ti Non a nie. 

kabuntdflathumiliata. t Auertefaciem tuam a peccaris 

ne aufcra^s 

f tm 

b* t 

aie Plus i.iedimit quam de -llo andi peccato adul. pcr mogm.n miferi 

, '{eproiicias me afacie tua. Subcrahendo a me cua fecrc 

9 EtfpiritumfanBumtuum. Scilicec,prophecicum. 

10 Tsie auferatamc. Mihi non refticuendo,quia adhuctt 

carebat ipfo,ideo fubdiuir. 

1 1 B^dde mibi Ixtitiam falutaris tui. Ideft,falucare tuum 

lxtificans. 

t 2 Etfpiritu principali con. Ideft , fpiritufan&o confirma 1 

pra?feruando mc a rccidiuo. 

13 Doccboini. Hicconfcquenter adpre^didam petirioncj 

impecrandam inducicur mulciplex perfuafio. Ec prima 

a i 

picurex parceboni ad alios dermandi cum dicicur: Doco 

, 

iniquos vias tuas, quafi dicac, fi mihi pereci graria reftiruei > 

homincs iniqcx penicecia mea edoiti p^niccbtlr, &: fco.c '. 

14 vias tuas. Ideit,mandacacua. 

15 Etimpijadtc coucrtentur. Per prenitentia.Ec 

dicuntur 1 

pij proprie peccanccs concra Dcum,iniqui veroconcra \ 

ximum,camefrequencervnum proalioaccipicur. Secui a 

perfuafioaccipicurexbonoquodcucnic ipfi Dauid Dcin 

laudando cx refticucione iur iufiitia:,&: hoc ofi quod 

4 Libcr 

7 spiritum reftum. Idcft,in ce ccndenccm retc per 

9 'Njproiicias. Tanquam reprobacum a rc. 

amorc 1. 

12 Bycdde mibi Utitiamfalutaristui. Idcft, leciriam de fpe i. 

ris cux. 

13 Et fpirituprincipalicon. Idcft,fpiricufancT:o meprefer 

recidiuo mortalisculpe- Ec quonia Dci mifericortham 

fccutijdcbcnt induccre"alios ad vcritatem reuerti,fubdi 

14 DiKcboini.vias. Ecquoniamamicicaajalcs impcd: :i 

i". 

aliquando in via Dei,fequ.itur, 

> 

.1

A 

Sos Pfalmus L. 

Sr, .( 

pWS*ww dei 

car.m i5_ languir.is 

1 

- 

a 

Bf/^^CflffâmuJcafuntcarnalw peccata.ve 

um _of. sdciinam. Auguttnnis.de fanguin.W. Etfitninus 

I mag.s can erip,opnepli,ral.tef djxit: innuens 

ntulta peccatacxongu.cuun., peco.ci t__._.i. A-W. M * 

rca-iinc, 

b luflttUm tn.im.i 

Culiodonis . Jufii- 

tiani 

' 

idaccum pie 

Btidcbcrec gracias 

agere, 

fcd 6c iufiina. 

ftiiC cofircntem fu- 

ft ipere,&. he due rcs 

per in ludtcio 

.iiiiadiucle funt, 

i B.i.ir.Theodore. 

Vneccdc m memopareuucat. 

Symma-> 

chus.Loquet, lmgua 

jrtea rruicncoidiam 

tu..m. 

Sc Arnobius. Dc 

lw fentcncia qua 

dixifti 

(Jet gladius 

tua. 

. Nonreci- 

dc don.o 

atll. & Theodo. 

Pcccatum cnim lin- 

sriarn obturare fo- 

E 

lcc. 

nopo^deû.u^û * qux t decorruptionc 

i- v 

k 

Libera 

f Q^'xlp'-t^m. 

c Au 

in 1; c 

V^^'^^^S^^^^^^ 

Kec u:_c dubno i:u_a 6 

exultAitliiiguarneaiuftitiam tuam . Do-minSiTmtaS' 'Ui-iiiv.__ 

fCUC-Hi_m cordis , 

a-c-mun, k J 

N ,_ ,,, 

C fVidebat lla.,: 

r. i 

tcinpus.^n,. j 1p UJa , (ilUl (j. ., 

pcncs,& osmeum aununt.abitlaudcm tuam ' 

Quoniamfi , 

TNcce! lain - 

b . 

A 1 -A- r C iq* , 

inaduert';_Chriair

nuu 

8ji 

cium pro iniquitate 

Corcontri.& humi 

GIof.ord.&NicolaideLyra. 

lia. tuncfol.uslau- a 

b 

ciumiuflitixvclcu tuum yitulos. 

ccclciiam cuftruxc- 

S B 

SSf.obl^csminorcs ^,holocaufU,perfc^ 

Caff.Saccrdotes, 

t holoejufto- dis, quod cft iacnfi; 

vitulos innoccntcs adultos 

? r? n-rrtri Vel vituh prxdicatorcs qui orbc mugiti- 

NICOLAVS 

Dc LYRA. 

X mt* facrifu iu mcu erit tibi acceptabile . Vcl potell hoc refemad 

ADDITIO I. 

Jn Tr-/rm LM*" * Df":Vbi **** P ' *** 

- 

Txh^qufdX'noi.rc 

m itt^ 

ficWm nofcquitur qd iufti toio pcr grat.a , & rcrn.ffio 

SflncSem in rc prout po'ft.lla. vidctur arguerc,fed po- 

rHDifequ.turquodiuftificat.opcrgrat.arn iehabeacad rc 

V P on!.mc.lDE ficut caufa ad effettum,& fic fequcrctur 

^Sûîiifiifl..*^^ "b 

J 

S l 

KS&tcnJittit 

a , adus confidcrcncur , idcm func cum eodcm aflu 

, 

S. 

culpam: 

veroconhdc- 

Smculpx, quatolhturAgrat.eque.nfund.tur, pnmafc- 

- 

Cundeq.u 5 

A D D I T I O II. . . r . 

jn eodcm P/Jt vbi dicitur in Vt iufiificens mfermom 

poftilla. 

hH 

Pmmifsio 6flb ipfi Dauid a Deo antc pcccatu.dchoc QjT 

firma S rcnum cms ad pofteros,& quod 6HU fuus .xd.fidcus 

re- 

^ tcmr lu dn , poterac ad.mpleri abfque noc q, 

S[ttc c D Sculpa quam incurrcrat.Dato.n.quod 

l Dauid 

fu ilet "ei, al.ter condcmnatus,P oifet ex eo dcfcenderc Sa 

S^SSS5S vlque ad Chnttu. Chr.ftus cmm ex 

i mnn al usfil.us.qui Cdificarccccplu,&ad pofterosde 

nTu tisdefca.d.rpeccator.bus , vt paccc m cius genealogia , 

Jndc hocquoa cfc w i faJtfM* /ro.ito rwion bene ex 

nomcunMtell.-endo vt promifsio tua mihi fcfta implcacur , 

SSSBSSSSseS pred.cta vcrba mcl.us videncur ex 

nglof.qucmhoclocoflc dic.t, Precacur crgo 

ponend ; 

f) v lic 

parcat,vt impleacquod prom.fic dc veniamgenuPenc.sîCClâcunauehorapeccatormgcmuern 

, ommuni 

hSSSmSi non^cordalr.^x dicacideo mc munda.vc 

ffiS in fermon.bus tu.s, qui funt de prom.fs.one venlx 

iSem.fccnti.Er vic^x6u.ncas 5os qu, d.cunc q5 no 

wtcercsmhi,co^^ 

Knccuu^ 

S< Dcuscancc 

.ufl.tix eft,vc fe cum hommc vellcc .ud.ca- 

ri vndc E& rûTifif*M *** me,& vineam meamSi aucc d.cat 

SaSnSncs .11. dc vcnia conccdenda ingemnoenu iucnic 

d,d, pcr Ezechicle,qu. magn > tepore u.c poft 

Dauid . Ad 

hoc o?cendum,quod etia m Moyfes qui pnus tuichoc idem 

VF aif-rcrc Exod.34.a.vbi dicit:Doiror domine Dcus.rmfcr, 

cuftodis 

con & clc,nens&P*iens,& mmttmifcrationisacverax* 

tnifLrdiam in milia.auferen >inir itatcm &fcclcra 

ûcpcccauSt. 

quod mtell.gitur circa . In Hcbnco aute 

pamicences 

mmdus c 

vbinosnabemus. fbf* cum ^^habetUREj 

nabis, quod niagiscorrefpondet fcnfui prarfido ,hoc cft 

diccreiuftiricando.fcuvenficandoiermonestuosdeycn.a 

conccdcnda peccaconbus, mundabis , peccacorcm fcdicec, 

pccniccntcm cum ipfum iudicabis,&:c. 

f A D D I I I O III. 

jn eodem T/J.vbi d.citur in poflilla.Dicit lg.cur. Ecceenm 

^SucccfsSrcgni in 6!ijs i 

Dauid & dcfccnfus Chf de fcmi 

nc cius poteranc miplcnctiamiipcccatumnon îfetjc- 

8ji 

!.'^>\ l^%Sg? 

jnomn Ticlom. 

; l 

e Sl ,p 

tr fidcmv Dco,id*ft,marcyr.:ta & occuUafapicnttaM mamfrjiajtimibi. 

alitervidcnturcxpoiicnda.f.vtreferanturad reuelat.on- 

d.c^ 

prophctam 

faaamipriDamdpemcctiperNathan 

flbi,domiuus tranftulit a tc peccatu tuum,i.Reg. 

i z.d.' 

quidcm remifsioeratinccrta mult.s, imo fcreomncsj 

tcs rrauitatcm delicti ipfius Dauid crcdebant oppofim, 

eracvcrafc occulra apud fapicncu diiiinam, & man.fedat 

Dauid per prophccam vnde dicit fic.-Ex quo remifs.o pcc 

cati mei hcec fic incertahomimbus & occulta , tamcn m* 

cam manifeftafti, precor crgo, vt ea ad perfedum m pu l 

cu adducas undc proprie fubiungit Âfperges me domine i 

ftpo,drcnaLcu.i4.ubiagitur dentu leprofi mundati( 

fi^nificat peccatorem cui il culpa eft remiffa) legitur,qi 

cum facerdosinueneritlepram cffemundacam,ficitc 

cum queda ceremonalia, inter qua: cu hyilopo afpergit 

profumillum ia mundacu,vtibilaciuscontinetur,ad qi 

ritu rcfcrcnda iunt uerba Dauid in hoc loco,quafi dica 

quo la manifeftafti mihi pcrjpphetaocculta fapicntie 

fcilicet,remifsioncm peccati mei,per qua fum uere mui 

occultc, iam no 1 eftat nifi ut ntu facerdotah afi 

tus,licet 

âs'me hyffopo,& mundabor,fcihcet,in publicum. 

RE PLICA.//J Tfal.Miferere mei Deus. Burg.de remifsioi 

culpa&iuftificationis.dentitate,uolensaliquiddicerectra 

poftillatorem fcfe muoluit dicens : Primo iuflificatn 

fore caufam remifflonis,ex hoc arguit quod non funtiH 

in re,qu.a nihil cft caufa fuiipfius: Sed illud diciu fuum 

uidctui habereucritate.qu.a pnorcft de communi legc 

mifsio qua iuftificatio, ideo uulgo dr , qcT expulfio u.t.j I 

tuc.s mcretur ingreffum.nullum et pofteriuseftcaufap 

ris,ut fic.Dicit iecundo quod efl ide aclus remifs!o,& u 

iicatio.Quod dilu et non u.detur verum.quiaftat quod 

tur gratia,& no rem.ttatur culpa,ficut m beatx Virg.nis 

ccptione iuxca doftrinam fcholx tratrum minorum. Vn 

&: infu' 

de idencitatc & diftinctione remifsion.s culpx , 

nis ad 

grati5,fiuequo actus.fiuequoad obiecta, grandis 

Ipucatio eft intcr Scotifcam &: ' 

Thomiftam,vidc dc hoc 

tunilib.4.d,fc.i6.q.J. 

ln eodtm 'Pfal. circa paffum illum,rr iufiificms mfermom 

fttJj-.Cumpoftil.exponiteumdevcrificationcpromiiToru 

faJtorum lpfi Dauid dc firmitate regni fuj ad pofceros ,& 

Burgen.cxponicde vcritatcfcrmonum dni, quibusdicmj 

QuaciwqHC borapecator ingcmuent,&c. Scd replicat pfe,qo 

fcrtnuncs dc venia pcedenda mgemifccti. fueruc Ezcchi S 

longcpofc cpaDauid dictimoigiturDauidpocuiccacxo 

plaritcr allegarc ,ideoadducit aliamautoricaccmde Ex< 

j4.Scdilli fermonesnonfuncpropricdei,fedMovfi,&: I 

cflct (cntus-.Ctiustificerisinfermonibus.Moyfi, cuius jppnc.lt 

vt patec m loco . allcgato Pcr idem patet quantum vnl 

quod Burg.fubdit circa vcrfum: Ecce enim yerhatem dikx, 

nam flantc iudicio hominu , quod propter grauitatcn p 

cat. Dauid deus no permittet filium fuu rcgnare poft ip 

ncc ClY.ftu nafci cx cius fcmine,optime locuin habct cj 

fltio poftilla.Quod autcm homincs habcbanr i!la opinio 

oftendjt Burgen.circa pfalmum:DoH>/f/roM'> allcgai 

hocillu d Pfajtniftj . Multi dnmt anima mcaj.oK cfijaUs h 

Deo eiuu

8op Pfalmus U 

G L O S S A ORDINARIA. 

Saul 

a In finem pro &e. H icr. A i,g. Docg prodidit Dauid , & 

Jacerdores ocadic non Dauid , vt&ar.cs immohcuseft, 

non Ifaac , vbi 

vcrobiqueeftufofansuine refurrectio Chr-iv 

ita figurata eft . 

Doeg motus . Idum*us ccrrcnus 

_ 

sb fdom, ideft, ge 

nus hominum terrcnuin 

qnodmouctur, 

non perfcueracin x~ 

ternutn Saul . pericio 

Et fignificac morcem 

quam homo pcccans 

verbis & manibus ap 

. Sicuc popu- 

!>ecijc us a domino Saulem 

regcm 

extorfit. Da- 

uid manu fortis vel 

dcfiderabilis afpedtu. 

Dauid rex comedic 

panes propofitionis, 

quos non licec ederc 

nififacerducibus, 

figurauic non folum pcrfonnm regis, 

810 

prudcntia vcenres expe.^cmus rcrum cucntum . Cocinec & 

mftoria Doeg ,&pra;d.dionem in llapfacem qin ottusex 

Indrs nuncipium AfiVrioru factusblafphcmia & fjllaci ora 

tionc Tudeonim exercicmn occiderc conacus cft. 

J Arnob.Cum fugcris gladium principis muVidi diaholi,& 

a Mittens nw. 1> Dc adalcarcconuolaue- 

hoc. 

n nnem , t 

ns , lntcllcetus Dauid & mundjs fiu- 

, ciirn venit ad cum " Dde" 

Tctrenusidcftgcnusmjlon,,,,. b Prodentiôrti "^ *-"Wg cillin p.UlCm Llilliai 

Tune eft proditm mo ttis Chrifti.cinn venit ad tegnum mms.uk-ii.n-nuin b 

luajoramquodpatetinltituir. 

pferismondcericqu 

^ 

d>aboli impuliionc 

Idumauis,& annuntiauit Sauli , & dixit. Venit Dauid in do aftligar, tuncaucem 

a Ideft.Iudios.alia liteia Adiimclcch . 

hunc 

Tium pfalnUjmcan- 

Abimelech. PSALM. LI. 

fcd ctiam facerdotis. 

Elt ergo Dauid Chnflus,&: corpijs eius . Hic autem mifta 

iunccerrcnum , &cai 

lefte, dehisduobusagic hicpfalmus. 

NonefthicoraciopromaliSjfcd prophetia. quid 

rarum . 

iit eis fu- 

b ô^.Caffiod. AducrfariusDauidfignificatAntichriftu, 

qui totum orbem moucbit,qui vcnie t per figna, & miraculaantc 

aducnrum iudicii,&auxiliumaSaulc,ideft,adiabolo 

pctens, nunt:abic vcnirTc Dauid , id eft , Chriftum in domum 

Achimelech, id eft,ad ccclcfiam qua: cft rcenum pa- 

:ns . 

UbimeUch. Hicronymus dicit, in Hebrco Achimclech 

itacnim diftus eft facerdos ille , fed propter fimilicudinem 

iccrarum Bech &c Caph qua? modico apice differunt variaf?. 

/Vbimclech.Forfan autficut fupra,non coram Achis,fed co 

am Abimelech mutato nominc , vt non rcs hiftorie profc- 

juaris, fed myfterium, ita & hic cft, ergo Abimclech patris 

nci rcgnum,& fignificat Iudxos . 

5 

Baf.& Thcod.Saccrdos & A bimclech & Achimdech 

^liauscft.Pfalmusinfcriptus 

in finem& intellectus vtnos 


PSALM. Ll. 

prudcntja 

i Vid glotiaris in mali, &c. Huicpfalmoprxmittitur titulus 

^ talis ii% HebrAo^fd-tnaorii Tfalmus Dauid.quando venit Doeg 

um&usjt annuntiauu iauli,et dixit ei.êmt Dauid in dotnu îcbi 

elecb,&in translatione Hier.ponitnr titulus eiufdem fentetu, licet 

rrha aliquantulu fint mutata . De bac autem annuntiationt habetur 

RSg.ll.auia cu Saulturbatus de boc , quod Danid euafiffet manus 

us,conquereretur deferuisfuis tanqua de fautorib.ipftus Dduid, ifte 

oeg dixtt Sauli,quod uidcrat Dauid in domo Uchimelechfactrdotisy 

r 

quod dederat eipanes & gladiu,adiungens etiam falfumfccundum 

nmonernaliquorumficut moduseflrelatorum.f. quod^chimelech 

rfuluiffet pro Dauid denm, tamen contranum videtur rmhi probabt 

"fciltcet,quodconfuluitficut ibidempleniusfuitexpofitu , propter 

tod Saul iratus iuffufacerdotes,y>xores,&p a ruulos eorum interfici, 

'tuafatem eorumdtftrui , cmus inffionis Doeg cumfmsfateilitibus 

u executor,vt ibidem habetnr,& de hocfecit Dauid pfalmtm ifiu . 

f diuiduur m d, as 

pancs.Quiaprmo malitia Doeg argu:tur,fecun-. 

' wnoccnua Dauid ojienditur vt , oppofita iuxiafepofita \ma?is elu- 

fcatybi.Ego autcm.Trima in tres.quiaprimo Daitid arguit Doeg 

littam,fecundoprxdicitpfnam,ibi. Propcerca dcftruec tc.tertio 

lendtt 

ibi. ytilitatisctnfequentiam, Videbuciufti. Circa 

lprimum 

atur. 

MORALITER. 

tacis . 

* Hilarius . Hic 

Aug.Quafilnbonogloriandumcli.quodeftmagnum. Ti 

Vid gioriaris in mahtia pfalmus , quipotens esinini- 

hiftoria 

a Qucdnimiumeft. b Sioe intermiffione. 

prior ordine c Ecceiniauitas. d pofre- 

TMeditatiomalieftinlingua. rir. 

riorr eft i quia filingi 

, 

quitite t Tota die UMftifa co J 

gimiit j SSXte 

i 

Aug.SinonpoteftfacereloquitUffaltemm.ilum,&fihocnequitcogitat. frt-ikin.r r,m-~JiJz 

k 

-uuiiur, lauramen- 

Aug.Itaejcpedit.volinutilurapir.velaniraampurgat 

b 

ua tua , ficut nouacula acuta fecifti pj 

8cneri mmicjmtatt 

t Mi 

ab 

^'/x 

lolucis in quo Da- 

r erieord.i 

Dii mtii 

dic prauiucc 

Quid 

Quidgloriarisin malitia.Pfalmum iftu fecit Dauid cotra ma 

îamDoeg^qui adulando Sauli regi,retulit iibi quod Achi 

'dech faccrdos pancs &: gladium dedcrat Dauid fugienti, 

optct quod Saul prfccpit iaccrdotescum vxorib.& paruu 

idi i.Rcg.22. Moraliterautepoteftcxponi de quoli- 

* adulatore , qui rclatiorub. fuis cxcitat aliqucm potetem 

ad 

.wu a t- i r uid Chriftus . 

*-v 

Achimelech 

domus,Ecclefia, Doeg populu* prodicor 

fSALM. L I. 

dr\rld iloruminmaliti4 i& e.Cim. Prima eft inucaio V m 

Doeg,vt fidelescorroborct, cotraAntichriftG&eius 

ccmplices. 

* 

Mazorecar.Quid gloriaris in 

malefaîs. d Doeg . pocens, 

cum dei mifencord.a fic 

perpccua in bonos. Symmachus cJ 

; 

ca 

die.i.pcr fingulos dies . 

* Hilar. Quidgloriatur in malitiapotes iniquicatc totadic 

Doeg pocensob lamiliaritaccm Sauiis defignac Ifraclcm cui 

tot collara benencia . 

& Baf.cogicauic.i.loquucus eft. 

c C^tfir.Caf.Leuis mes praccps dietio non ante coSirat, 

quam Ioquatur,vnde.In ore ftulcorum cft cor corum 

f SicutnouacuU&c-.Caf.Quedum promittit innouationcm, 

incidit,itail]cdolofus,Antichriftus.f.beatitudine-,&occidit 

Hier.fc Aug.Sicut nouacula . Mali fanctis capillos radunt.i. 

fupcrflua bona pr*fcntia qua: contemnunt cum ipfa vita,vc 

iint filij Core,quibus dicitur. Nolice cimcre cos qui occiduc 

corpus,animam autcm non poflunt occidcre. 

Dik- 

l Quidglonaris m ma\\x\z\Quafidiceret, haceftpeffimagloria, 

quiapmpriaillorumejl quipeccant ex ccrta m*litia& babttu. Sigmm 

emm habitusgcneratt eft dcletlatioin opcre, vtdsciturz.Etbicorum,Tropter 

quod dicitur Trou.i.c.Qui kcencur cum male fccerint,& 

exulcenc in rebus peftimis . 

i Qui poccns es in iniquicacc.Mrf^rwfcy exercuiftiiniquita. 

tem,lacerdotes,vxores eorum ac paruu tos occidendo, vt di&um tft In 

Hebr*o,etin translationc Hieronymi fic babttur. Quid gloriaris in 

mahtiapoccns mifericordia dei cota dic,ita qiwdlt , totadie 

quod ell principium verfus fccundi in transiatione noftra.efi fintsprimt 

tn Hebrao,& in travslatione Hicrony m i,& eftfenfus. Quid glo 

riaris in malitia potens. i.quidgloriaris, eoquod malitumtuam 

potenter exercmsli inopert,& infacerdotuoccifione. Mifcticordia 

dci tota o\icidesl,mijericordia det qux tota die fuftinet te in vita dt 

buifiettetraxiffeatatitamaU.ua . 

3 Tota dieiniuftitiamcogitauitlinguatua./BHeôeî 

translattone Hieronymifit incipu vtrjusifle. Infidias cogitauit 

iingua tua.tamen non mutatur fementia, ifte. n.Doeg quafi continue 

infidiabatur Dauid et amicis eius 

, ipfos Saulifalfo accufando , quoi 

crat inuiftum . 

l 

4 Sicut nouacula ac.fe.do. Tôjucula bene acuta aufert pilos qna 

ft infenfibtliter . Doeg autefic doiofitatesfuas colorabat , quod Lul 

no percipitbat.Et quiafaciebat boc exhabitu, qui caufat deletlationem 

in opere,vt diclum es\,idcofeqmtur. 

Dilexifli 

ad pcrfequendum innoccntcm. Igitur cotra talcm dicituu 

Quid gloriaris m malina.Nam harc eft demonum gloria. 

x Quipotenses in iniquiiaie.Qux no eit vcrepotcncia, fed im- 

potentia.cft enim polie def icere . 

j Tota die iniuftitiam cogitauit Imgua fiM.i.quafi continue cogitauit 

cor tuum 6c lingua tua, vt 

loqueretur malum. 

4 sicut nouacuia acu.fe.do. f.tor vulnerantcm, ilcuc nouacula 

acuta vulncrat carncm. 

Tom.j. C 3 oilt- 

' 

D 

Eid.ai.i.

tfVENERA^ILIS DOCTORIS - The Lollard Society

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?