J3 WVO MG ZMJL E3F.

0, 1871 1025 UB AMSTERDAM

E N
J3 WVO MG ZMJL E3F.
OP D E
H O L L A N D S C H E
A D V Y S E N.

E N
JS TT O MGZM3L JEJST
O P D E
CONSULTATIEN, ADVYSEN EN
ADVERTISSEMENTEN
VAN VERSCHEIDENE TREFFELTKE
RECHTSGELEERDEN IN HOLLAND
BEKENT ONDER DE NAAM VAN DE
H O L L A N D S C H E
A B V Y § E N» .
UITGEGEVEN
D O O R
MR. JOHAN JACOB FAN HASSELT
RECHTSGELEERDE.
E E R S T E D E E L ^ ^ ^ ^ \
TE N T M E G E N, y$
By A. VAN GOOR, Boekverkoper^S^^^^
Quartiers - Drukker, MDCCI.XXX»

üum fumus necesfarns negotiis curtsque vacui 9
turn avemus aliquidvidere, audire s dïscere,
cogitatïottemque rerum aut occultarum^ aut
admirahtüum , ad bene beateque vïvendum
tïeceifariam ducitnus.
CICERO ïïb. i. de ojjic.

O M N I B U S,
JURISPRUDENTIA
Q U I B U S
CU R JE C O R D I Q^U E
E S T , S A C R U M.

ZEER GEAGTE LEZER!
H3at ik dit "Werck uitgeve, is niet om geleerd
te fchynen, maar om gedienftig te zyn. Veele
Rechters en Rechtsgeleerden , voornamentlyk
in Holland, befitten de HOLLANDSCHE ADVYSEN,
Dcczc zal 't gemackelyk vallen by het gebruik
derzeive noch andere Au&euren te kunnen na-
fien, vooral dewyl myn voornemen is, het niet
by dit Eerfte Deel te laten, maar dezelve over al­
le de Deelen (indien de goede God my gelieft luft
en kragten te verleenen) te vervolgen. Ik hoope
dan, dat deeze mynen arbeid zal aangenaam zyn,
als wanneer my zeer voldaan zal agte. Dit is
't geen kortelyk had te berigten j voor het overi­
ge gelieve de fouten te verfchonen, en vaart wel.

• , ' Pag. t .
Aantekeningen en byvoegzelen op de Con-
•fiiltatïen, Advyfen en deAdvertisfementen
van ve?'fcheidene treffelyke
Rechtsgeleerden in Holland', bekent]
• ' -vnder de naam van . • -
DE HOLLANDSCHE A D V Y S E N .
, I. Deel Confultat.v bladz.-i. ' .
Mrffenisfe voor geen winft gerekent.
7-oo ook geadvifeert in het 6 Deelconfult. 181 bi. 706.
Dit was een overtollig beding, want erffenisfe wort noch na,
de gemeene Rechten, ingevolge de L. 7 D.profoc. nochnae
de ftatutaire wetten, voor wift gehouden; ziet het Landr*
van Zutph. tit. 15 art. 5 en 6. vanVelmv. kapitt. 28 art, 3 fv
ANTON. MATTH. paroem. 3. ABRAHAM a WESEL de, connu-?-bial.
bonor. Societat. tract. 1 cap. 1 num. 81. SIM;.,.VAN
LEUWEN' cenfur. forens part. 1 lib. 1 cap. 1% num. 19 ei
lil). 4 cap. 23. num. 23. JOH. SCHIIASSERT adyyfzDeelconfl
69 num. 18. confultat. hic 5 Deel conf. 136. Dóch dat gebeurt
wel meer,, dat men iets bedingt, dat.in Regten zeker
is,, en van zelve fpreekt; pc enim li eet fufficiat, quod folu- _
turn fit pret turn, 'ut pet i po fit res vendit a L 11 et L-13. § 8 D.
de action.empt.poffum tarnen etpaasei, utfi folutum fit pre-
£ium_, res vendita tradatur L 78 § 2 D. de contrah. empt.
Eodem modo lic-et fuffuiat, quod folutum fit debitum^ ut
pos fit repeti illud ipfum,, quod tarnen efi pignori L 9 §3.D.
de pignorat. action. valet tarnenft firn pactus, ut pignus
reftituatur fojuta pecunia. ......
A M-

2 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Bid.
Maar blyft ten profyte van de geene, van wiens zyde die
zelve aangekomen zyn. De reden hier van is te vinden in
L 45 D. de ufur. in verbis; Quia non ex facto ejus is
fructus nascitur. Doet hier by het geadvifeerde by Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 4 Deel conf. 32 bl. 85 by het
begin.
Ibid. bladz. 2,
Quia res perit domino fuo, Ziet hier het geadvifeerde
by Is. VAN DEN BERG advysb. 1 Deel conf. 102 bl. 266. en
het getradeerde by JOH. VOET in comment. ad tit. pand. de
pact. dotalib. num. 49.
Ibid.
Et patemum officium efl dotare filiam. Vide L. fin.
yerf. neque enim cod. de dot.promisfion. Et hoe obtinet, etfi
filia fit dives dict. kg. et bona hab'eat propria alex.in L\
num. 12 D.folut. matrim. Quod et ver urn efi, fi vel maxime
ab extraneo aut mar ito fuo filia ejfet dot ata^ quia pater ad
huc ipfi dotem asfignare teuetur, vide VULTEJ. lib. 2 confil-*
marpurgens. 49 num. 4. doch ziet hier het geen daar van
mede aangetekent heeft BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pract.
tit. Hmvelyks-goedt % 16.
Ibid.
Uyt die fehe reyfe geen profyt noch gewin en kan genieten.
Vergelykt hier het geen voorkomt by JOH. VOET in
comment. tit. de pact. dotalib. num. 61.
I. Deel confultat. 2 bladz. 2.
Het is zoo, gelyk alhier geadvifeert wort, dat kinderen
uit bloedfchande geboren, als zyn die geene, die uit twee
bloetverwanten, den anderen in verboden graade beftaandc,
verweckt zyn, noch in's vaders, noch in '« moeders goederen
fuc-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 3
fuccederen, gelyk ook die geene, die overwonne ballaarden.
zyn, dat is uit twee gehuwelyckten ten wederzyden in overfpel,
ofte ook uit één getrouwde ofte. één ongetrouwde verwekt
zijn; ziet dit in Novell. 89. cap. uit. et authent. ex
complexucod.deincefi. nupt. Zooverre, dat na het Roomfch
Recht zodanige Baftaarden niet vermogten gealimenteert te
worden, edog is zulx by het geeftelyck Recht verzagt en in
deze Landen ook aangenomen; ziet cap. hum haberenttqui
dux. uxor. quam poll. en met meerderen PHILIP. BUGNYON
des Loix abrog. 1 livr. fatyr. 18. num. 2. et ibi LIEERT.
FRANCISC CHRISTYN in not. Stadr. van Thiel 1 Deel tit. 8.
§12. Rofeb. Ree. cap. 39. § 5- Utrechtfe confultat. 3 Deel
conf. 53. bL 231 num. 26. Ende dit te recht, want wat reden
is 'er doch, dat men deze zoo hard behandelen zoude,
daar zy niet misdaan, noch tot deze haare geboorte mede gewerkt
hebben: zeker ymand hadde dan wel gelyk, dat hy
zich over de vraag, anbafiardipoterant ejfedoctores ? aldus
uitliet: Bafiardos poffe ejfe doctorespatet inmultisbaftardis
doctoribus, fine quibus utrumque jus nofirum ejfet obfcurum y
tit de Bartolo, Johanne, Andrea, Jafone, et aliis infinitis,
eer turn efi; non enim efi impedienda dignitas ejus, qui nihil
commifit L fpurii in princ. D. de decurion. adde his CHRI-
STIANI FALSTERI amotnitat philokg. vol. 1. ferm. 10. ubi de
claris in Republica Jpuriis fufe agit-
Ibid bladz. 4.
Quia pater non tenetur alere filium, qui fe ipfumpotefi
alere.. Vide confilia hic. 4 Deel confultat. 287. num. 3.
I. Deel confult. 3. bladz. 4.
Dan pro prima vice. Alzoo dit zeker en buiten alletwy- 1
fel geftelt is, dat hetconfent of octroi om over leen goederen .
te disponeren van een nauwe fin en betekenis is: ziet dit mè-
A 2 de

4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
de by ANTON. MATH. paroem. 8 num. 12. HUG.DE GROOT
Inleid. 1 Boek 42 deel% 2. in de woorden: deze toelating?
,confüia hic 2 Deel confult. 55. op het einde en 56.
I. Zte^/ confult. 4. 4.
Muiier non pot efi ejfe tutrix. Dit Is zoo, namtutela
efi munus virile, a quo arcentur foeminoe, juxta L. final.
D. de 'tut el. L 16. L 18. £0^/. Z, 1 CW. quand. mul. tutel. offic.
fung.pot.Li D.deRegulj'ur. exceptamatre etavia, qua,-/?
velint, tutrcies ejfeposjiint. Novell. 118. cap. 5. vide IMBERT i.n
Enchir. jfuridic.-Gallic. in verbo. Tütela PAPON, lib. 15. iitlk.
' tirrejl. 3. ètFABER in Cód.fabaud. lib. 5. tit. ii. defin. -
Ibid. ] "' ff . - jj
Ilabetur pro non' adjecta. Vide § 10. Infl. de heredïb.
inftittiend. L 1. L 14.. L 20. D. de condition. Inflit.
*• ••• • i ; J.- DeèL confidtat. 5..bladz. 5.
Dat- ddar-emmè de voorfcr.• B. gehouden- is Inventaris te
• '•fèvtrèni ' Want- het geven van Inventaris kan aan een ufuikictü'aris
'niet worden gcremittecrt; gelyk te fien by Is. VAN
- DEN 'BERGIÏ. Nederl. -advysb. % Deel conf. 24. pag. 71.
•verf. Ende ten anderen. JOH. SCHRASSERT f Deel adv. 3 num.
'•6. 'Pech de'tejlamenti conjug. lib'. 5 cap. 24 num. 3 GEORG
DE CABEDO. part. 1. 'd'ee. 'igó". offchoon ook het vragogebruik
mogte vermaakt zyn met de magt van alienatie;. ziet
NEOSTAD. 'decis, curkt Holland, dcc. 30. Joi'r. A-SANDE decis
Fris. -lib. 5. tit.:f. r
ckfin. \. BER. VAN ZUTPÏIEN Nederl.
pract tit. Lyftocht% 14. Jon. VOET./;; comment. ad tit.pand.
ufufrucluar. quemadmod. cdv. num. 9. Ethocprccfertim mo-
'rj-lus nuilris obtinere. debet, quibus cantum-, hè conjuges
Pfteter ufumfructum Mi quid relinquant, iijli- mquaquam
pojfunt temittere confectkmem jnventarii'-ettin - remkfio.
e a
:\ '"' i

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. §
êa fit fpecies donationis, qua etiam ratione decifum refert
RADELAND decis Cur. Traject, decis. 57. mm. 11 12.
I. Deel confultat. 6. bladz. 6.
Maar alleen de iyftochte mogen, maken. En dit heeft ook
plaats in Gelderland in het j3uartier van Veluwe, Ordonnant.
op de teftamentmakinge aldaar art. 8;\ In de Stad van
Arnhem, in cas 'ergeen Kinderen zyn, is dit anders, ziet
het Regiem, aldaar van den 24 februarii .1(594. wat; voor het
. overige tot Utrecht man en vrouw malkanderen by difpofitieteltamentair
mogen maken , daar van kan men zien Is. VAN DEN
BERG Nederl. advysb..3.Deel cons. 186 bL 495. cons, 1.8-7.
bl. ^g.yers* nogtans* cons. iSSbl. .502 yers..invo.egm dat
cons. 189 bl.-$07 vers. komende daar.
Ibid. in margine
Dó onroerende--goederen gaan naar de coftuyme van de
filaats, daar die gelegen zyn. Conform met het geadvifeerde
alhier komt overeen her geen vóórkomt 4 Deel confult. 60.
bl. 109. en 6" Deel confult. 74. bl. 487. En doet'er by het
geadvifeerde 1, der de Deel. confult. -.6. bl. (5. 2 derde Deel
conf. 138. num. 17. £/. 40 8. confult. 151. num. 3. bl. 431. BER.
' VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit. onroerende goederen § 6.
Ende het is altoos een zeekeren regul, dat omtrent de fuccesfie
in onroerende goederen moet ingezien worden de Rechten
van de plaats, daar de goederen gelegen zyn; ziet JOH.
SCHRASSERT obfervat. 9. num. 8. en obfervat. 341.
I. Deel confultat. 7. bladz 7.
,. Naturales filii, licetpoflea fiant legitimi, ad fucceffionem
feudi, nee foli,' nee cum alliis, admittantur. "Zelfs' niet in
de Leengoederen van een moeder nagelaten, want offchoon
„een moeder geen badaard maakt,'zoo" heeft zuix geen plaats
*»Vfl A 3 om-

6 A A N T E K E N I N G E N , enz.
omtrent leengoederen, in qu

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 7
Ibid.
Alzo hy naar fyn \ 4 jaar gequalificeert was, omme te
mogen tejleren. Ziet hier HUG. DE GROOT Inleid, lib. 2.
part. 15. num. 1. confüia hic 2 derde deel conf. 15.
Ibid.
Gemerkt, dat V felve placaet geen plaats en heeft over
Curateurs, die ab inteflato gequalificeert zyn. Ziet hier
SIM. VAN LEUWEN Roomfch. IIoll. Recht. 3 boek. 3 deel
num. 11 12.
Ibid. bladz. 11.
Niet en werd gerekent, inter turpes perfonas. Ziet hier
GABR. PAUEOT. de noth. et /pur.caps$. THOMING decif. 48.
Ibid.
Behalven dat folis fratribus et fororibus teftatoris, turpibus
perfonis inftitutis, detur querela inofficiofi. Modo
tarnen, quodfrat.rem attinel, ipfe cequali macula non laborat,
tune enim ipfi querela non competit L. 11. cod. de inojfic. tefiament
ibi nifi ipfe fimilis conditionis fit; caterum fufius
vide hic. STRYCK in uf. modern, pandect. ad tit. de inojfic.
tejlament. §.245. THOMAS, in not. ad Strauch. difip. 9.
thef. 39. STRUV. fyntagm. jur. civil. Exercit. \o.thef.i$.
I. Deel confultat. 11. bladz. 11.
Ook die geene, die conform aasdoms Recht, als doen vigerende,
ende in objervantie zyn de, gequalificeert waar en
omme te fuccederen. Par.cis ad intellectum horum verborum
fciendum, firiffe in Hollandia vicinisque regionibvs duplicem
fitccedendi rationem; una er at ex jure Zelandico, qvod jus
fcabinicum appellatur; altera ex jure Frifico, qvod alionomine
aesdomicum dicitur: 'Jus fcabinicum quod fpectat, ita
fuit dictum, quod Zelandi iisque contermini per fcultetum
et Jcabines, ordinarios Judices, jus dicerent, unde belgic.
Sche-

8 A A N T.E K E N I N G E N , enz.
Schependoms Recht vocatur. Et hujus juris fundamenttim
in hoe conjiftit axiomate, puta. Het goed moet gaan, van
daar het gekomen is. Bona eo debent redire', unde profecla
funt: unde fit, ut eo jure cognati gradus remotioris cogna
tis gradus proximioris prceferantur: Qpod attinet autenï -
jus aesdomcium, belgice acsdoms Recht, ita dictum,' quod
Frijii, iisque proxime adjacentes , caufiarum disceptatio
nes-.per Afingum''.vicinia prajidem & vicinos dirimererit.
GKOT. Introduit, lib. 2. cap. 28. contraria ratione nititur,
puta: Het naafte bloed, erft het goed. Proximus fanguine
proximus in fuccejfione. Et in hoe jure nullus reprefientatio
ni locus, adeo ut filii excludant nepotes, nepotes pron
potes et fic deinceps.
. I. Deel confultat. 12. bladz. 12.
Wie dat 'er ten dage van der. voorfcr. A. overladen die
naafte van den bloede ende erfgenamen waren. Zie hier
. Utrechtfe confultat. 3 deel adv. 31.
I. Deel confultat. 13. bladz.. 13.
Zie hier V OET ad tit. pand. de inojfic. teftam. num. 66.
Cujac expo fit. novell.. 18. BACCHOV. ad TREUTELER. vol. 1.
difp. 13. thefi. 12. Litt. A. BATTAND. iracl. delegitim. art.
9. PAGENSTECHER Irner.- injur. ydpul. coit. 5. BER. VAN
ZUTPHEN Nederl. pract. tit. Legitime §. 8. Contrarie dit
is-geadvifeert beneden .2 Deel conf. 188.
I. Deel confultat. 14. bladz. 15.
Aanvaerdcn alle hare moeders nae gelatene goedere
Zie tot meerder beveiliging van dit geadvifeerde Nieuw
Nederl. adyvsb. adv. 3. pag. 19.
Ibid in margine. ,
De claufule codicillair induceert fidekomm'is Zie hier.
BER.VAN ZUTPHEN'Nederl. pract. tit. claufule §. 6.y*'£.J

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 9
Ibid. in margine.
Donatien inter vivos en wert in de legitime niet gerekent.
• Ten ware anders was gereguleert. WESTENBERCH de legitima
cap. 6. § 6.
I. Deel confultat. 15. bladz. 15.
Evenwel gehouden zal zyn Inventaris te leveren ende Cautie
te feilen. Zie confilia hic 2 deel conf. 108. pag. 225.
Utrechtfe conf. 3 deel conf. 61. num. 7.
Ibid. bladz. 16.
Liberaatquenongravata. Vide confüiahicconf.'15.pag. 25.
in margine et conf.38.pag. 4 in margine 2 derde deelconf. 57.
- num. S-pag. 184. HUBER objervat. rer. juduat. part. 2. obferv.
16.
I. Deel confultat. 16. bladz. 16*.
Claufulam derogatoriam. In de Utrechtfe advyfen wordt
geadvifeert, dat by meeft alle gerenomeerde Rechtsgeleerden
aen diergelyke claufulen derogatoir geen erFect wort geaftribueert,
maar dezelve gehouden worden pro mero pratlicorum
commento, en daar toe geallegeert CUJACJUS , MEREN-
DA , FABER , CARPZOVIUS , en waarlyk dezelve fchynen van
geen groot effect te kunnen zyn, als men let op de L.11. de
legat. 3. en de L. 32. §. 3. D. de donat. inter vir. et uxor.
et L. 4. D- de adimend- legat.
I. Deel confultat. 17. bladz. 18.
Verkregen Goederen. Want wat niet klaarlyk by houwelyckfe
voorwaarden is bedongen, blyft volgens de conftumen
van Holland en Zeiand onder de gemeenfchap van aangeërfde
Goederen generalyk by huwelyckfe voorwaarden zynde uitgefloten
, komen in gemeenfchap de Goederen, die ilaande
huwelyck geconquefteert en verkreegen worden, dus dan geen
B erf-

io A A N T E K E N I N G E N , enz.
erffeniflen. Zie conftlia hic i derde deel conf. 1S2. nam
10. p. 498. Utrechtfe confult- 3 deel conf 118- pag- 505.
num- 11. paffim.
Ibid.
Intelliguntur de prima vice aut de primo actu> Zie conftlia
hic conf 64. pag. 94. *» margine.
L Deel confultat. 18. 19.
f>2/

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. n
in not. WESEL de quaeft. inter conjug. commun. num. 94.
welck gevoelen ook gevolgt word by de Heer Profeflor J.
VOET tit. de pacl. dotalib- •.num- 43. Dan evenwel, zoo
de gifte van geen groot aanbelang is, gelyk wanneer ouders
aan haar kinderen iets geeven tot onderftand van haare familie,
is dezelve allezints gemeen. WESEL di&. loc. num. 101.
SANDE dicl- lib. defin. 4. in fin. CARPZ. part. 2. conft.
12. defi 38. num. 8 et 9. part. 3. confi- 23 defin. 15.
num. 1. et lib. 5. re/pons. 116. num. 14. GROENEw. de
LL. abrogat. ad L. 20. D. de in rem vers.
I. Deel confiidtat. 21. bladz. 22.
Dat er geen uiterlyke exaffe rekeninge gedaan. Het geen
buiten die remnTie anders zoude behooren te gefchieden, en
tot dat einde moeten de executeurs flaat en inventaris van de
goederen maken, en rekeninge van haare adniiiiiflratie doen;
zie confi 168. pag. 101. in med. VROMANS de for. compet
lib i- num. 17. SCHOMAKER confi. 1 Deel confi. 1.
BER. VAN ZUTPHEN Nederl pracl. tit. Executeur van een
Teftament § 6.
Ibid. in margine.
By aflyvigheid van de Executeurs werden anderen in
haar plaats gefiurrogeert Dit word by anderen anders begreepen,
zie BER VAN ZUTPHEN Nederl. praSt- tit- Executeur
van een Teftament- § 10.
L Deel confiidtat- 22. bladz. 22.
In rubric.
Als een kindsgedeelte, conform met het ge'advifeerde
6 Deel. confi 202. pag. 744.
I Deel confult- 23. bladz. 23.
Te continueer en die posfiejfie Ziehier BER. VAN ZUTPHEN
B 2 'Ne»

12 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Nederl. pracl. tit. posfieffie jf io- et in genere hic notandum;
quod hereditas non adita non transmittatur L i.
§ 5- cod de caduc tollend. L. unie- cod- de hts, qui ante
apertur. tabh. teftam. L- 7. cod- de jur. deliber. ob
rationem, quod hereditas competens heredi ex teftamen
vel ab inteftato ante aditionem non eft in bonis nojlris.
L. 63. ff ad L. Falcid- et ibi ALEXAND. num. 3. BAR-
TOL. in L- is pot est num. 14. ff. de acquir. hereditat.
0

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 13
ignorante et acente non tarnen ab invito vel in invitum. ibid.
I. Deel confultat- 24. bladz- 24. in margine.
Goederen rejlitutie fiubjeff zynde komen in geen gemeen-,
fchap- Conform met het geadvifeerde 4 Deel conf 94. pag
178. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. praB- tit. Fideicommis-
§ 3.
I. Deel confultat- 25. bladz- 24.
Dat men niet tegen ftaande die doovicheyt van de teflatrice.
Confonn met het geadvifeerde 4 Deel conf. 356 pag. 647.
Ibid. in margine bladz- 25.
De legitime kan niet werden befwaart. Zie hier conf " £ #
pag. 41. in margine en conf. 35. pag. 37 ; 4 Deel conf.
258. 287. pag- 519. noch in da ^gaande nog in de nedergaande
Urne. ? 4 D*£ confi 8. p agm a o > o o k m e t g e e n u f u.
fruit. 2 Dziü conf 254. _pdg. 524. noch met fideicommis.
4 £W conf. 258. jptfg. 447. en conf. 324. 591. En
worden alle conditiën, daar de legitime meede befwaart is,
verworpen, en gehouden als of daar van in het teftament
niet was geroert. 6 Deel conf. 199. pag. 738.
L Deel confultat- 26*. 25.
0//

i 4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ergo ex rerum hereditariarum veuditione, locatione, nominum
exatlione, prafiumitur pro heer ede geftio, non etiam ex
detentione hareditatis. MEV. part. 4. dec- 173. Hoe tarnen
non procedere eert urn efi, nifi Me, qui talem aclum
gesfit, proteflatus fuerit, fe hoe non agere nomine hceredis,
fed pietatis et utilitatis caufd, dicl. Lzo.ff. de acquir. vel
amittend- heer e dit at. MEV. part. 1. dec. 71. et dec. 72.
Ibid. in margine.
V Beneficie van Inventaris moet van den Prince worden
geimpetreert- Adeoque moribus noftris beneficium inventarii
non ipfio jure ex L uit. cod- de jur- deliber- et Novell. 1.
competit, fied ab ipfio principe vel ab ejus fienatu eft impetrandum.
SANDE decifi Frific. lib 4. Tit- 12 defin. 1. PAPON.
de arreft. lib- 21. tit- 10. art- 1. ZYPJE nbtit.jar. Belgic- tit.
de jur. deliber-and- GROENEW. de LL. abrogat. ad Infi- lib.
tit- 19. jT 6.
I- Deel confiidtat. 28. bladz. 27.
Gefchoncken ende gegeven te hebben. Recle, want offchoon
niemand nae rechten geprefumeeit werd iets gegeven of gefchoncken
te hebben, zoo cesfeert lulx in faken van piëteit,
ftudien en alimentatie, want dan werd zoo iets geagt gegeven
te zyn animo donandi, nifi ex proteflatione, velalio faffo,
de animo repetendi confi et. L i- L n- cod. de negot.gefi,
L 50. ff. fiamil. er cis c. FRANCISC KINSCHOT Resp. 8. num.
i$. confi GROENEW. de LL- abrogat. ad diB. L 1. cod- de
negot. gefi.
I Deel confultat- 29. bladz- 28.
Nee hodie opus efi fiipulatione, cum ex nudo pa&o, aucioritate
legis oriatur ailio. Adeoque hodie nuda verba fierio
proclata ligant homines- 7Ae 4 Deel confi. 42. LAMB.
GORIS adverfiar- i- cap. 4. num. 20-
I. Deel

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 15
I. Deel confultat. 30. bladz. 30.
Dat ook niet tegenjlaande die remiffie. Het is zoo, gelyk
alhier wordt geiidvifeert, dat fchoon de voogden by uitterfte
wille, van befchrijvinge en rekeninge te doen van der pupillen
goederen, zyn ontheft, echter een Weeskamer of Gerecht
daar in aan die uitterfte wille niet gebonden is, offchoon
daar op ten meeften profyte wel wordt gelet arg. L 2 § 44.
ff. ad Set. Tertidlian. jun&a L 10. D. de confirm. tutor. et
L. 7. de ann. legat- COVARRUV. var. Refolut. cap. 14- num. 4.
L Deel confultat. 31. bladz. 31.
Sonder dat alhier in confideratie komt difpoftie L hac
Ediffali C- de fecund. nupt. Zie hier van het geadvifeerde
van SCHRASSERT 2 deel adv- 81 num. 43. pag. 554. alwaar
wytlopig aantoont, dat de geallegeerde wet noch in Holland,
noch in Gelderland, noch in Saxen noch elders plaats heeft.
L Deel confultat. 32. bladz. 32.
Dat in V fcheyden van den voorfcr. boedel &c. Dus dat
indien geen huwelyckfe voorwaarden zyn opgericht ingevolge
het Landrecht de gemeenfchap plaats heeft, en de tweede
Echtgenoot noch boven dien by dispofitie een kinds gedeelte
zoude konnen worden gemaakt, om redenen, dat de wet alleen
het maken verbiedt, en het gunt uit de dispofitie en wel
van den Egtgenoot getrocken wordt, maar niet het geene het
Landrecht buiten dispofitie, contracl; of makinge geeft, idque
juris eft notiffimi advys hic et conf. 42. 43. HUG. DE GROOT
Inleid- 2 Boek 12 deel. num. 6- et 16- deel- num- 7- GROE-
NEWEG. de L L- abrog. ad L hac Ediclali Cod. de fecund. nupt.
VOET in comment. ad tit- D- de rit- nupt-num-122. et D D.
ibid
I. Deel

i6 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 33. bladz. 34.
In het geheel gerecolleert en alle defelvefauten geredrelfeert
worden. En zulks binnen den tyd van 30 jaren; Zie hier
3 Deel conf 32. 2 derde Deel conf 24. num. 10. Utrechtfche
confult. 3 Deel confult 26. BELLUM JURIDIC. caf. 92.
confultat. en advyfi agter de nederl. praft- van Mr. SIM. VAN
LEUWEN. conf 29.
I. Deel confultat. 33. bladz- 35.
Geit en Lant,
Mogen f faem niet weezen in eene hand.
Conform met de leere vanSANDE dec. Fris. lib. 3. tit. 14.
def. 8. VOET in comment. ad ff. tit. deufur. num. 9. en het
geadvifeerde in 't 4 Deel conf. 26$. en by Is. VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 1 Deel conf. 187. pag. 435. in fine.
L Deel confultat. 34. bladz. 37-
Als een Kinds gedeelte- Zie hier Mr- KAREL VAN ALLER
definit. van befchrev. Recht, bladz. 211.
I. Deel confultat. 35. bladz. 37.
En dat een ufufruBuarius na Rechten niet mag geremitteerd
werden V keveren van Staat en Inventaris. Dit obtineert
ook na de wetten van Gelderland Landt: van Veluw.
cap. 28. art. 4. Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 1 Deel conf.
112.pag. 288. 4. conf. 24. pag. 71. vers. Ende ten anderen
fodanig, dat het teftament, remnTie medebrengende, gehouden
word, als of het daar niet in ftonde L. pen. cod- ut in
posfeff. legator. Niettegenftaande de cautie, die ter fake van
fideicommis doorgaans geftelt word, geremitteert kan worden
'dil~l- L.pen. et Lx. ff. ut in posfeff. legator', maarzoo daar
een ftraffe in het teftament byftaat, als by voorbeeld: ik re.
mit-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. iy
mitteere Jan cautie voor het capitaal te ftellen, daar af hy
het vrugtgebruik hebben zal, ofte zoo myne Erfgenaamen
hem dezelve zouden zoeken te obtruderen, ende daar toe te
adftringeren, dat zodanige oppofant of oppofanten niet meer
zal of zullen trecken, als haar legitime portie, zonder meer
en het verdere hem Jan ofte de mede erfgenamen by forme
van legaat of prselegaat aankomen, zoo zoude zy de contrainte
niet kunnen plegen, dan onder die poene; MR. KAREL VAN
ALLER definitien van befchreve Rechten.
I. Deel confultat. 36. bladz. 38.
Ende dat, uit krachte van de claufule in de voorfcr. teflamente
geinfereert. De kracht van de claufula codicillaris
is alhier dan van een groote uitwerkinge, gelyk de zelve ook
is in de gevallen, daar een legataris fterft voor den teftateur,
want offchoon alsdan doorgaans het legaat op de erfgenamen van
den legataris niet getransmitteert word, zo zoude egter zulks
cefteren in het geval, daar de clauful codicillaris in het teftament
was uitgedruckt, BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit. Legaat.
(T 5. Schoon hier omtrent voor en tegen is geadvifeert
by eenige advyfen agter SIM. VAN LEUWEN Nederl. pract.
2. Deel conf. 11. 12.pag. 213. en de volgende.
I Deel confultat. 37. bladz. 39.
In de Hollandfche Leenen fuccederen. Volgens dat bekende
De Oudfte op ftraat,
Van eender graet,
Mannen voor Vrouwen,
Altyd de Hollandfche Leenen behouwen.
Conf Hen hic 4 deel conf. 155. pag. 263. 5 deel conf. 82. pag.
278. P. BORT van 't Hollands Leenr. 5 deel cap. 11. num.
C 11.

18 A A N T E K E N I N G E N , enz.
11. maxime HUG. DE GROOT Inleid, 2 boek 41 deel § 7en
aldaar GROENEWEGEN en anderen.
I. Deel confultat. 38. bladz. 41.
In re certa geinfiitueert te zyn- Conf. hic fupra conf.
13, et quct ibi notavi.
Ibid. in margine.
Legatarifien hebben legaal hypotheecq- Zie hier MEREN-
DA lib. 2. cap- 49- num. 31. SANDE decif-Frific. Itb. 3. 'tit.
12. defin- 23. En in tratf-de prohibit.rer. alienat- part- 3.
cap. 7. num. 5. 6. 7. Het geadvifeerde in de coniültatien
agter SIM. VAN L I UWIN Nederl- pratf. 2 deel adv. 22.
Ibid. in margine.
De legitime portie moet den Kinderen onbelajl of onbezwaert
volgen. Vide fupra conf. 25. et ibi notata, qui bus
adde BtR. VAN ZUTPH HN tit. legitime § 5.
I. Deel confult at.^9- bladz. 42.
Dat zoo de fichulden voor date als ftaande himelyk gemaakt
zyn gemeen. Dat de langslevende in de halffcheid van
de fchulden by den overledene voor dato van het huwelyk
gemaakt en ftaande het zelve niet gevordert, gehouden is,
vvert alhier geadvifeert, en ook confult. 60. en dit ook nader
aangetoont by ABRAH. DE PAPE in fyn obfervatien over dit
advys; fchoon by anderen het contrarie 'is geadvifeert, namentlyk,
dat de langslevende niet gehouden is, - na het fcheiden
des gemeenen boedels in de fchulden by d'eerft dervende
voor dato van het huwelyk gemaakt en ftaande, hetzelve
niet gevordert; Zie hier 2 deel conf. 25. 1 derde deel conf.
160. GROENEWEGEN fchynt wel mede van dit gevoelen te
wefen, volgens het geene hy daar van heeft aangetekent ad
L. 72. D. de jur dot. doch uyt het geene op het einde daar
by

OP DE HOLLAND SC H E ADVYSEN enz. 19
by voegt, blyft het zelve in twyfel; Videplurahac dequeftione
apud TOB. BOEL in fyne aanteken, over de decifien by
den Raatsheer LOENIUS uitgegeven en aldaar pag. 626.
Ibid. bladz. 43.
In allepecunkle makten. Zie hier LAMB. GORIS adverfar.
tract. 1. cap. 4. num. 7. HUG. DE GROOT Inleid. i< boek
5 deel num. 22. in fin.
I. Deel confiidtat. 40. bladz. 45.
Te leveren perfeüen en volkomen Inventaris. Welke moet
gemaakt worden tot gemeene koften van de Effeniüe BER.
VAN ZUTPHEN Nederl.pract. tit. Inventaris § 4.
Ibid.
By eede gefterckt. Te weeten, wanneer fulx behoorlyck
verzogt word, want indien fulcks niet gefchied, dan is de
langslevende niet gehouden den Inventaris by eede te beveiligen
; en derhalven, indien de langslevende, eer den eed
verzogt is, komt te overlyden, zoo word den Inventaris,
al hoewel met eede niet gecorroboreert gehouden voor getrouwelyck
geconfirmeert en de dood gereputeert in plaats
van eede. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit. Inventaris
num. 7. en doet 'er by 6 deel confi. 53. pag. 97,
Ibid.
Zulks die waaren ten tyde van fiyner Huisvrouwen overlyden.
Dat is zoo, gelyck by de Land- en Stad-regten word
voorgefchreven, met de woorden, als de geflorvene Perfoon
levendig en dood was. Landr. van Veluw. cap. 34. art. 5.
I. Deel Confiidtat. 41. bladz. 47.
In margine.
Kan geen gemeenfichap van goederen werden geftipuleert.
Te weten door een weduwe, wanneer die hertrouwt.
C 2 Ibid.

20 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. in textu.
Sonder huwelykfie voorwaarden. Want geen huwelyckfe
voorwaarden gemaakt zynde, werd als dan door het Landr.
gemeenfchap van goederen, zelfs tot nadeel van de voorkinderen
en prejudicie van het befchreven Recht geintroduceert;
zie de volgende confultatie en Is. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 3 deel conf. is^.pag. 410. in fine, en confi. 256.
pag. 676.
Ibid. bladz. 48.
Zoo wanneer hy hem fielven kan onderhouden. Zie L. 5.
§ 7. D. de agnofic. et alend.liber en conform met het 2 derde
deel confi. 14. num. 2. VOET in comment. ad tit. pand.
de pecul. num. 4.
I. Deel confultat. 42. bladz 50.
In dïfpofitione jur is communis. Dat is ter difpofitie,
van de llatutaire-wetten; hier van kan ook met meerderen
gezien werden by ABRAH. VAN WESEL de connub. bonor.
fiociet. tract 2. cap. 2. num. 224.. in verbis: poftremo loco
monendi fiumus, quicquid pattis dotalibus fpeciatim exprefifum
non eft, illud relinqui providentie & difpofitioni juris
noftri municipalis: Eatenus enim contrahentes tantum a
confiuetudine vel ftatuto recejfiffe intelligendi funt, quatenus
iuftrumento nuptiali paffi funt in contrarium, cetera per
fe lex vel confuetudo adjicit & interpretatur. Alwaar hy ook
verfcheidene treffelyke Rechtsgeleerden ter beveiliging hier
toe allegeert adde SIM. VAN LEUWEN Romfch. Holl. Recht 4.
boek 24. deel num. 5. & allegat. ibid. & fupra confi.31.
I. Deel confiidtat. 34. bladz. 51.
In welcke Kinds-gedeelte noch zal moeten gereeckent werden,
"tgunt hy by de voorfcr-gemeenfchap in den voorfcr. inboedel
ende

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 21
ende huysraet, uyt krachte van de voorfcr. huwelyckjche voorwaarden
te profiteeren komt. Vide hic Is. VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 3 deel conf 261. Qua fiüalis portio ita
eft computanda, ut maritus aut noverca commumoms lege
partem bonorum dimidiam percipiat, alteram vero partem
viritim, ft Uberalitas in eam collata hoe ferat, liberis
dividat. Utrechtfe confultat. 1 deel conf. 142. pag. 549.
num. 6. 3 deel conf. 9. et pag. 4.26. num. 17. vide ettam
fupra conf. 40. pag. 45.
I. Deel confultat. 44. bladz. 51.
Naedemael naer generale coftuyme van Hollandt effetfus
patriae poteftatis geen plaatfe hebben. Vide hic GROENEW.
deLL. abrogat. ad princ. Inftit. quib. non eft permiff. fac.
teftament, & ad § ó.Inft. de inutilib. ftipulat.
I. Deel confultat. 45. bladz. 53.
Per verbum credit vel non de hoe refpondendi modo. Vide
hic ABRAH. DE PAPE obfervat. & merula manier van
proceder. lib. 4. tit. 61. cap. 6. num. 3. en aldaar GERH.
DE HAAS.
Ibid. .. .
Ende dat de voorfcr. grootmoeder oom en moei je feyde
nu van het zelve confent te willen wyeken. Hier word geadvifeert,
dat het confent van ouders, grootmoeder, oom
'en moeije nootzakelyck is tot het huwelyck der kinderen,
doch verkeert, en blyckt het tegendeel ex L. 8. cod. de nupt.
en uit het placaat van de Heeren Staeten van Holland van den
jare 1580. en word het zelve ook geadvifeert 1. derde deel
conf. 184.
I. Deel confultat. 4.6. bladz. 54.
Alle goederen. Doch niet van Leen-goederen, want die
C 3 S e
'

22 A A N T E K E N I N G E N , enz.
gehoren niet onder de appellatie, of generael-verband van goederen
, en mitsdien en word de ftatutaire gemeenfchap van alle
de goederen tufchen Man en Wyf tot de Leen-goederen
niet geëxtendeert, nochte ook en worden de Leen-goederen
niet gecommuniceert, indien by huwelyskfe voorwaarden,
tulfen de Echteluiden aangegaan, is gemeenfchap van alle de
goederen, con filia hic 144. pag. 244. doch alle het zelve en
heeft geen plaats, ter plaatfe, daar de Leen-goederen zyn gelyck
allodiale en eigene geoderen, en fonder confent van den
Leen-heer mogen veraliëneert worden. LAMB. GORIS adverf.
cap. 15. num. 3. 4. 5. & 7. BURGUND. adconfuetud.Flandr.
traèl. 3. num. 19. NICOL. EVERH. conf. 53. num. 9. 10.
MANTII de tacit. & ambig. convent, lib. 6. tit. 15. num. 16.
JAC COREN rer.judic. obferv. 32. num. 21. Utrechtfe confult.
1 deel conf. 138. num. 6. ABRAH. VAN WESEL de connub.
bonor. focietat. tracJ. 1. num. 59. 60. 66.
I. Deel confultat. 47. bladz. $6.
Eerfelyck, overmits de voorfcr. coftuyme indijlinElelyck
/preekt, fonder onderfcheid te maken, of de weduwenaer
ofte weduwe, die ten tweden huwelyck hen begeven. Hier
word geadvifeert, dat in Holland de man profiteert de halffcheid
der goederen van fyn vrouw, offchoon ook van de
zelve in het eerfte huwelyck kinderen gebooren, en noch
in leven zyn, indien de gemeenfchap van goederen by huwelyckfe
voorwaarden maar niet nadruckelyck is uitgefloten
geweeft, gelyck ook van hetzelve gevoelen is. HUGO-DE
GROOT in fyn Inleid. 11 boek 12 deel num. 3.4. met de Rechtsleerde
2 derde deel conf. 54. num. 5. Dit heeft wel zoo
plaats uit la-acht van de gewoonte, door welcke de gemeenfchap
van goederen tufchen de Egtgenoten in Holland is
ingevoert. Doch dit heeft fich anders, indien een man fyn
vrouw

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 23
vrouw uit het eerfte bed, kinderen hebbende, in de huwelyckfe
voorwaarden de gemeenfchap van goederen nadruckelyck
is bedongen; in welck geval fodane patta invalied en
van geen kracht zyn: na'demael, gelyck GROENW. de LL.
abrgoat. ad L. 6. cod. de fecund. nupt. num. 4. raiibneert,
als dan de man van de gewoonte, door welcke de gemeenfchap
van goederen word geïntroduceert, fchynt afgegaan te
zyn, als ook, om dat de provifie van de mcnfch doet ceffcren
de provifie van de gewoonte, en aldus is ook geantwoort van
de Rechtsgeleerden by der felven confilien tweede deel conf.
303. num. 2. 2 derdedeel conf.54.num. 5.en conf. 72. num.
1. fes'de deel conf. 109. in het midden, conf. 198. in appendice,
item vierde deel conf. 205. En dit volgt ook HUGO DE
GROOT in de Inleid, ten gefeider plaats. Maar de reden is
verre \vaarfcheinlycker, enprobabilder, namentlyck, omdat
'er zoo een groote kracht en effect, niet is van fodane huwelyckfe
voorwaarden, als wel die van de wet en van de gewoonte.
Want indien men fodane huwelyckfe voorwaarden .
tuffen de Echteluiden, waar door de man de halffcheid van
de goederen van de vrouw, kinderen hebbende uit een eerder
huwelyck, wierde gemaakt, kwame toeteftaan, dan zouden
de vrouwtjes door een verregaande liefde tot haare nieuwe
mans bevangen, genoegfaam altoos alle haare middelen en goederen,
aan haar maken, met poftpofitie van de Kinderen, uit
een eerder huwelyck gebooren; het geen zeer onbillyck zoude
zyn. PECK. de teftament. conjug. lib. t i. cap. 18. num.
1. Voor het overige wanneer 'er geen huwelyckfe voorwaarden
tuffen Echtgenoten, geen Kinderen uit een eerder huwelyck
hebbende, opgericht zyn, dan kunnen dezelve, uit kracht
van de gewoonte, de halffcheid van de goederen trecken,
en dat meer is, aan de tweede Echtgenot wegens de gemeenfehap
van goederen, buiten en behalven de halffcheid der
goe-

24 A A N T E K E N I N G E N , enz.
goederen, noch een Kinds-gedeelte, by legaat, maken; gelyck
aantoont. COREN obferv. 30. num. 28. 29. 30. En
hebben aldus ook geadviferet de Rechtsgeleerden by haare
advyfen tweede deel conf. 80. 2 derde deel conf. 182.
NEOSTAD. de pact. antennptial. obferv. in addit. in med.
GROENEWEG. de LL. abrogat. ad L. 6. cod. de fecund. nupt.
EnPECK. ter gefeider plaats num. 9. ftelt met anderen vaft,
dat aan de L. 6. cod. de fecund. nupt. door ftatuten en gewoonten
kan worden gederogeert, en hy doet er by, dat de
favor matrimonii dit fchynt te raden, op dat daar door de
weduwen dies te eerder wederom aan de man raken. SICHAR-
DUS ad dict. L. 6. num. 8. 9. Edoch het tegendeel houdt
BARTOLUS ad citat. L. 6. ftaande, die andere ook volgen,
welke willen, dat deze wet van foo een groot faveur is, dat
daar aan geen indragt, door wet of gewoonte kan worden
toegebragt, maar liever daar van fyn interpretatie erlangt,
waar van het tegendeel, offchoon in de prattycq plaats heeft,
gelyk boven aangetoont, foo fchynt egter haar gevoelen meêr
met de reden en billykheid over een te komen. Dat eenige
tegenwerpen, dat ftatuten, die generael fpreken, ook generael
moeten verftaan en uitgelegt worden, en dat men niet
moet deftingueren, daar de wet geen diftinélicmaaktL. S. jf.
de publ. in rem attion. is alhier van weinig aanfien, alzo dit
argument niet aangaat, maar eerder het tegendeel daar uit kan
opgemaakt worden. Want daar de woorden van een ftatuit
generael zyn, en aan het gemeene Recht derogeren, gelyk
in het voorhanden zynde geval, en tot nadeel van een derde
ftrecken, zoo moet die generaliteit of algemeenheid door het
gemeene Recht worden ge'nterpreteert, en moeten zoo verftaan
worden, datfe geen nadeel in het geheel toebrengen aan
het gemeene Recht, voornamentlyk, wanneer 'er gehandelt
word over de fchade van de kinderen, uit het eerfte huwelyck

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 2$
lyck gebooren, tegens welcke de Styfvaders niet felden
vele ongepermitteerde dingen ondcmeemen; als met meerderen
te zien 1 deel conf. 22. 1 derde deel conf. 44. en
4 deel conf. 1S8. 205. 397. 5 deel conf. 2. 163. 6 deel
conf. 45.
Ibid. bladz. 59.
Achtervolgende de generale cofluyme van Hollandt, foohaest
als V huwelyck is geconfirmeert, foo is de man voogt van
de perfoon van fyn Huysvrouwe. Dit is een generale couftume
zoo in Holland, als in andere provinciën aangenomen,
ziet Aufleuren by Mr. J. SCIIOMAKER 2 .Deel conf. 2 3. num. 2 6.
Ibid. bladz. 61.
Dat a, htervolgende de generale cofluyme van Hollandt die
vrouwe eigentlyk toebehoren de morgengaven en andere giften
van kleynodien en klederen, die de man haar geeft nae
de confummatie van V huwelyk. En heeft dit voomamentlyk
plaats, wanneer de gemeenfchap van goederen is uitgefloten,,
ingevolge het geadvifeerde 2 Deel conf. 207. pag. 404.
fonder datfe komen onder de gemeenfchap van goederen
(Tchoon na de gemeene Rechten dezelve gemeen behoorden
te zyn) om datze aan de bruid gegeven worden tot betering
van haar verloren maagdom. WASSEN, prafl. Notar. cap. 16.
ƒ 43 • Is. VAN DEN BERGNederl. advysb. 1 Deel conf. 206. en de
aucïeuren aldaar geallegeert; om welkereden ook zoude kunnen
getwyfelt worden, indien den Bruidegom eenige juweelen
hebbende gedeftineert, om des morgens na den byflaap, fyn
bruid daar mede te vereeren, en die haar als dan te fchencken,
na de folemnifatie van het huwelyck, maar voor den
byflaap het aardfe komt te zegenen, of in zulken geval de
bruid tot de gedeftineerde morgengave geregtigt is, dan of
die behoren onder de dispofitie van het Landrecht?
Waar op met goed fundament zoude konnen worden ge.
D anu

26* A A N T E K E N I N G E N , enz.
antwoort, dat het Landrecht over deze morgengave geen
plaats heeft; zoo om dat de fchenckinge (fchoon voorgenomen)
noch niet gefchiet is; als om dat de reden, hier even
gewaagt, niet exteert. — Dan by aldien de byflapinge wel
gevolge is, doch de vermenging niet gefchiet, behoren evenwel
deze morgengaven cot de vrouw alleen, zoo om daar
door alle gelegentheid te benemen, om de geheimen van het
huwclycks-bcd, en wat agter de gordynen gefchiedt, tedoorfnufrelen,
als om dat zy die (alfchoon niet om haar verloren
maagdom) echter behoort te hebben, tot vergelding, dat zy
haar fchoot den man ontbloot heeft, en wel dat deel van haar
lighaam, welck zonder verlies van eer, een maagd by een
man niet kan, noch mag ontbloten. -—• Tot welke morgengaven
zy mede behoort geregtigt te zyn, alfchoon voor de
byflaping de Bruidegom de tol der natuur heeft betaalt en de
eeuwigheid is ingeftapt, zoo wanneer de bruid aan hem voor
de band des huwelycks haar maagdom heeft opgeöffert, en
hy by haar is ingegaan. BROUWER de jur. connubior. lib. tl.
cap. 27. num. 5. maar, zoo wanneer ymand een weduwe
trouwt, zoude men kunnen twyfelen, of zy mede geregtigt
mogt zyn tot de juweelen; om dat de reden omtrent haar
geen plaats kan hebben, en om dat men meermalen ziet,
dat de voorregten, maagden competerende, geen plaats hebben
in weduwen, als in defloraticn, te vernemen; dan dewyl
de Rechtsgeleerden zonder onderfcheid de morgengaven aan
de bruid gegeven, buiten de gemeenfchap houden, meen ik
ook, dat in dezen geen onderfcheid dient gemaakt te worden.
En dit is ook op verzocht advys van drie advocaten in den
Haag ten voordele van een weduwe gedecideert in de zaak
van de voogden over de nagelatene kinderen van Jan Claasz.
tabakvercoper tegen desfelfs weduwe Marytje Schouten.
Ibid.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 2?.
Bid. bladz. 62.
Dat niet confteert, dat de befchreve Romeynfiche Rechten
alhier in Hollant by gemeen confent ofte eenige Refolutie zyn
aangenomen. Het contrarie gevoelen als meer gerecipieert,
komt ook meer overeen met de waarheid, gelyk wytlopig:
leert HUG. DE GROOT Inleid. i.Bock 11. Deel. num. 25.26.
2-7. want hedendaagfeh word het Burgerlyck of Romeynfch
Recht foo verre geobferveert, als het zelve door de gewoontens
niet is gederogeert, of de quaïftie of het voorgemelde
thema niet bepaalt. Zie VINNIUS ad § 39. Inftit. de Rer.
divif. num. 9. in fine; confilia hic 1 Deel conf. 48. en
2 derde Deel conf. 54. num. 10.11. 12.
JOH. FABER , ad Inftit. de jur. natur. geallegeeit by LAMB.
Qomsadverfipart, 2. tract. 4. is dan ten eenenmaal het fpoor
byfter, wanneer meent, dat zo 'er een geval zich voordoet,
dat by de wetten niet is bepaalt, dat men dan zyn toevlugt
moet nemen niet tot het jus civile, maar tot de ftatuten en
gewoontens van de naafte plaatfen; want indien dit konde aangaan,
dan zoude het jus civile nooit geen plaats hebben, dat
zeer abfurd is te ftellen, om dat de ftatuten, wamieer tegens
het gemeene Recht aanlopen in een engen en eigentlyken fin
moeten verftaan worden, en datfe ook het gebied van den
wetgever niet kunnen te buiten gaan; En dit gevoelen omhelfen
ook de Rechtsgeleerden in de confilien alhier 4 deel
conf. 369. en 2 derde deel conf. 85. num. 32. 33. GAI£
lib. 2. obferv. 151. num- 3. Ën dit toont ook met meerderen
aan JACOB OMPHALIUS de civil.politic- lib-1 cap- 52. num.
5. 6- en SICHARDUS ad L. 6- cod. de inftit. et fiubft.
I Deel confultat- 48. bladz. 63.
Ende fiulcks bv fommige DD. gefeyt wert , te wefien alienatio
legahs- Hier wort wederom wytlop g gehandelt over
D 2 de

28 A A N T E K E N I N G E N , enz.
de fin van de Lex Hac Edi&ali cod- de fecund- nupt. uien
aangaande het zeker is, dat de ftraffèn'by het Roomlch Recht
tegens een weduwe of weduwenaar ten voordeele van de kinderen
in L- 3. et L. 6. cod. de fecund. nupt. vaftgeftelt, alnoch
in vol gebruik zyn, Rcfolutie van den Hove van Holland
in het vifiteren van het proces van Vrouwe Anna Charu
tegens Mr. Ottovan Arckelgenomen den 24 februari \$%6.
SANDE. decifi. Friftc lib. 2. tit. 3. defin- 1. CRHISTIN. vol. 1.
decifi. 223. et vol. 3- decifi 131. num- 9. GUDELIN. de jur.
Novisfim. lib. 1. cap- 12. in fine- ZYPJE notit-jur.Belgic.de
fecund. nupt- COREN confi 11. num- 11. om dat de mans of
vrouwen, om haar tweede Echtgenoot te believen, dickwils
wierden aangezet, en haar niet ontzagen, de kinderen van
het eerfte bed ongelyck aantcdoen, en haar door omwegen
in haar geregtigheid dickmaals kwamen te verkorten, is daarom
ten voordele der kinderen in deze Landen mede ingevoert,
dat ymand met een weduwe of weduwenaar, die voorkinderen
heeft, trouwende, niet meêr by houwelyckfe voorwaarden,
gifteter fake des doods, ofanderfints, byhettwedehouwelyck
mag genieten, als een, die het minfte kindsgedeelte
trekt, juxta allegat. L. 6. cod. de fecund. nupt- mits, dat
daar door de gemeenfchap van goederen, dewelcke door het
gemeene Landrecht is ingevoert, niet werde verhindert; zie
ïjier voren ad confi. 32. et ad conf. 47.
L Deel confultat. 49. pag- 6j.
Nadem aal ook novatie geen plaats en heeft, ten zy de-
Zelve uytdrukkelyk wert gemaakt- Vide hic conf- 140. 189,
299. FABER in conjeclur- lib- 3. cap- 3. ubi oftendit, olim
inter juris confultos disfienfionem fuisfe, pluribus exijlimantibus,
novationem et fine deel ar at ion e expres fa prafiumi. Sed
ffinem huk liti impofuit Jufiinianus L- uit. cod- de novat. et
dele-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 29
delegat- dim ibi novandi animum fiemper exprimendum ejfe
ftatuit; adde hic Is. VAN DEN BERG 'Nederl advysb twede deel
conf 101. JOHSCHRASSERT obferv-4.13- BELLUMJURIDIC. Conf.
30. confiliahici conf 31. pag. 63. 6 deel conf 160.pag. 164..
interim tarnen fiunt, qui volunt, quod etiam novatio exconje&uris
urgentibus faéJa intelligatur, cum etiam fiatis expres
fe dicatur, de quo ex conjetturis conftat. MENOCH. part. 3.
conf 235- Heet vel maxime partes non dixerint verbis expresfis,
quod velint novare CARPZ. p- 2. c- 19. def. 14. n. 8.
ibiq- ESBACH, GAIL lib. 2. obfi^o. FACHIN lib- 3. controv-
92. TRENTAC. lib. 3. de novat. Refi 1. in fine. ANSELM.
confi 47.
Ibid.
Met het geene dezelve by uitkoop van B. was beloof: Vide
hic VOET in comment. ad tit. in quib. caufi. pign. vel hypothee,
num • 24.
Ibid.
Ende dat V recht van legael hypoteecq ftg extendeert niet alleen
tol-de goederen, die voor de hand waar en, ten tyde van
V begin der Adminifiratie, ende het onderfiaan van de goederen
van de kinderen, maar ook tot de goederen, die de
Vader naderhant acquireert en bekoomt. Ziet hier FABER
in cod. Sabaud. lib. 8. tit--]- defin. 13. num. 7. et 12. GRA-
TIAN. disceptat. forens, cop. 156. num. u
I. Deel Confultat. 50. Bladz. 68.
Ter vryer alteratie- Blyvende alfo de langstlevende ten refpe&e
van zyn of haar helfte ten eenemaal onbefvvaart, om
daar van by uiterfte wil-e te disponeeren, naar zijn ofte haar geliefte
cum ambulatoria hominum voluntas fit usque ad fiupremum
vitce halitim, et lïberum effedebeat, qr od iterum non
redit arbitrium. L4 ff- deadiment. legat. etL.i- cod. defiacro
D 3 fiancl.

3o A A N T E K E N I N G E N , enz.
fanft. Ecclef. gelyk dat zelve geleert werdt by PECK. de teftament
conjfg. lib. cap. 45. num. 3. en ook dien conform
gepradifeert is geweest in de 11 en 12 decifte van COREN
adde eundem'COREN conf. 15. num. 17. CHRISTEN differt.
4. de matrimon. queeft. 45. STOCKMAN dec. 18. num. 2.
et ABRAH. VAN WESEL ad Novell, conftit. Ultrajeft. art. 7.
num- 17. ubi et ita in cafu revijioms judkatum refert. en
SIM. VAN LEUWEN eenf. forens, part- 1. lib. 3. cap. 11. num.
6. et 7. Utrechtfe Confultat. i. Deel conf. 61. num. 1. pag.
209. SCHRASSERT i Deel adv. 19.
Ibid.
Dan overmits, dat des voorfcr. Bs. difpofttie met haar
voorfcr. man gemaakt, gedaan is inter liberos, foo word
die zelve naar Rechten te houden claufulam derogatoriam ad
fequentia teftamenta. Conform met het geadvifeerde hier
voren conf. 16.
I. Deel Confult. 51. Bladz. 69.
Appellatione filiorum veniunt nepotes. Nota hic, quod
quoties verfamur in materia favorabili, toties filiorum appellatione
contïneantur nepotes. L 120. § i.jf. de verbor.
fignificat. ob rationem, quia favorabüia Junt extendenda;
Et ftc fenatusconfiidtum macedonianum etiam ad nepotes
porrigitvr L 6. cod. ad fienat. confult. macedonian. Et benefitium
a principe conceffum filio, etiam adnepotemfipettabit
arg. L. 3. ff" de conftitut. princip. Et ftc hic in conceffione
feudi, quod certe eft gratia et beneficiumprincipis, fiub
appellatione filiorum etiam veniunt nepotes.
I. Deel confultat. 52. bladz. 70.
Sulcks dat Oftroyen, die men verkrygt, omme te mogen
teft er en de feudis ftritlijfime genomen en geinterpetreert moeten

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 31
ten worden. Ziet hier ANTON. MATTH.paroem. 8. num. 12.
& feqq. & SCHRASSERT manipul. ftclliment. feudal. cap. 7.
num. 8. Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. eer ft e Deel conf.
88 .89. 90. conftlia hic pag. 4. in margin, en 5 Deel conf.
93. pag. %i6.et conf. 112.pag. 633.
I. Deel confultat. 53. bladz. 72.
Naar welcke alle fideicommifen en prohibiüen van alienatien
quant"mvis perpetua, niet ftrecken ultra quartum
gradum. Ziet boven conf. 24. pag. 23. en het volgende conf.
54. in verbis: Induceert word perpetuum fideicommiffum,
't welck ftreckt usque ad quartum gradum, ut in anthent.
de reftitut. fideicomm.
I. Deel confultat. 54. bladz. 73.
Ziet hier LYBRECHTS Redener. Vertoog over het Notar.
ampt 1 Deel, 25.Hooftft. num. 17. GROENEW.^LL. abrogat.
ad Novell. 159. HUBER obferv- rer. judicat. part. 1.
obferv. 6b. 61. VALLA de reb. dub. TraSf. 5. MEYNARD
dicif.Tholofan. lib. 5. dec. 86. BER. VAN ZUTPHEN Nederl.
praB. tit. alienatie § 1. MATTH^I. difput. de fuccejfton.
pag. 304. in aucl.
I. Deel confultat. 55. bladz. 74.
Dunkt onder correctie, nademaal klaarlyk blykt, dat A.
en B. met den anderen geconverfeert hebben. Gelyk uit het
geadvifeerde hier blyckt, is den Rechtgeleerde in dat denckbeeld
geweest, en heeft gemeent, dat door een bloote famenwooninge
een wettig huwelyck wierde geinduceert, doch
verkeert; aangefien na onze gewoontens geen bloot en enkel
confent een huwelyck maakt, maar behalven, dat daar
toe verfcheide andere folemniteiten nootzakelyckzyn, engere-

32 A A N T E K E N I N G E N , enz.
requireert, worden, als daar is, dat dezelve in de kerck moeten
worden voltrokken, dat er drie proclamatien of huwelycks
geboden moeten voorafgaan en andere dingen meer,
die uitgedruckt ftaan in het 3. art. van het EdiB. van Holl.
van den jaare 1671. Het zelve verzekert ook GROENEWEG.
de LL. abrogat. ad princip. Inftit. de nupt. num. 5. et ad §
fin. eod. num. 7. men kan hier over met meerderen nafien
de Rechtsgeleerden in de confilien alhier 4 Deel
confi. 347. en confi. 400. en 1. derde deel confi. 29. als ook
2 deel confi. 128. Utrechtfe conftl. 1. Deel conf. 110.
pag. 400. num. 3. Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 2.
deel confi. 83. pag. 211. by wien men voegen moet HUG.
DE GROOT Inleid. 1. Boek 5. Deel num. 16. Maar de vraag
kan hier zyn, waar die huwelycks gebooden moeten gaan?
Den Rechtsgeleerden, beneden vyfde Deel conf. 129. pag.
417. antwoort daar op, dat wamieer de veiioofdens voornemens
zyn haare woonplaats te verhaten, en na elders te gaan.
wonen, dat dan alleenig ter plaatze van haare nieuwe woning
de Proclamatien moeten gaan, doch niet op de plaats, daar •
gewoont hebben; maar ten eenemaal verkeert, want de geboden
moeten gaan, daar de verloofdens het laast gewoont
hebben, gelyck zeer wel hebben geconfuleert de Rechtsgeleerden
1. derde Deel conf. 167. offchoon den Rechtsgeleerde
van een ander fentiment is, 6 Deel in append. conftl.
112. mm. 1. En indien op de plaats van de nieuwe woninge
van fodanige verloofdens het niet nodig mogte zyn,
dat de geboden ergaan, dat in zoo een geval het huwelyck
evenswei valide zoude zijn, al was het dat dan de geboden
op geen van beide plaatzen gegaan waaren; dus hebben
de Rechtsgeleerden geantwoord in het 6 Deel in append.
tonfi. 21. Doch het zy hier mede zoo als het wil, dit is zeker,
dat de ftatuten engewoontens van ieder plaats ten dezen
moe-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSÈN enz. 33
moeten worden ingefien; gelyck dit ook buiten conteft is,
dat de huwelycken kunnen voltrocken worden in die kerck, in
het welk het de ondertrouwden goedvinden, confiha hic 6 deel
conf. ii. in het begin; en 1. derde deel conf. 29. in het begin.
Ibid.
Gegaan, ge/laan, gegeten, gedroncken, geflapen en gewaakt
hebben in één huys als egte man en wyf. Dit alles verftreckt
evenswei niet tot bewys, datter een wettig huwelyck is ingegaan,
maar wel, datfe met malkanderen famengewoont hebben
, dat op fig felven tot bewys van een wettig huwelyck
niet genoeg is, ja wat meer is, foo een cohabitatie is niet geoorloft,
maar op fware lïraffe by de Hollandfe wetten verboden
, ziet Groot placaatb. vol. 3. tit. 2.3. boekpag. 502. 503.
Ibid.
By den gemeenen Ingefetenen. En dit is ook niet voldoende
, want een gemeene dwalinge kan geen regt maken, noch
aan een daad, die nul is, eenige kragt byzetten arg. L.i

34 A A N T E K E N I N G E N , enz.
negandam ei legati petitionem, fi patris abjlinaerit hareditate.
Non enim impugnatur judicium ab eo, qui jujlis rationibus
noluit negotiis hare ditariis implicari L. 8 7. ff de
legat. i°. conf er. L.12. cod. de legat. L. 4 ff ad Senat. confult.
Trebellian — Limitatur, nifi alias teflator non voluit heredem
habere legatum, quam fi hareditatem retineat, tune
enim omittenti hareditatem adverfus haredem non ejfe dandam
legati petitionem Marei anus docet in L. ff delegat. i°.
Nee dicendum haredem impugnasfe judicium 'defuncJi, qui
repudiavit hcereditatem , ne fideicommisfum [ibi injunclum
praftare cogeretur, et ob id indignum fe redidisfe pralega-
Zo, dum in fraudem fideicommisfariorum hcereditatem repudiavit.
Refipondetur enim haredem repudianda hareditate
won tam fraudem admifisfe, quam fraudem exclufisfe, ut loquitur
Papinianus in L. 77. § 31. ff de legat. 20.
Ibid.
Pet ere legatum. Legat arius et haresproparte, hareditote
abflinere et legatum confiequipoteft totum L. iS.de legat. 1,
fi vero a fiubftituto pretium vel quaft accepit ut repudiaret,
hareditatem agnovisfe aicitur, ideoque legatum petens, exceptione
doli repellitur L. 4. § 11. ff. de dol. mal. ex ept.
Et familice herciscunda judicio legatum pro parte confequitur,
fcilicet, cum non repadïavit hareditatem L. 17. § fin. ff de
legat. 1. Zr. 116. § r. eod. Et fi fiolus her es Q fcilicet coherede
abftinente~) a fiemet ipfio inutiliter legatum videtur. Adeoque
fi collegatarium habet in re legata, ad legatariumpertinebit
d. I. 116. § 1. L. 34. § 11. de legat. 1. Prat er ea
hic etiam notandum, quod legatum faèJum filiopraterito vel
exharedato, ipfi non debetur, fi tefiamentum impugnet CLAT
RUS § tefiamentum qua ft. 54. num. 3.
I. Deel confultat. 57. bladz. 77.
Dat het gereede geit. Ziet hier VOET in commentar. ad
tit.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 35
tit. ff de legat. num. 18. en daar tegen Utrechtfe conf. 2 deel
conf. 72. num. 2. en conf 81. Is. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 4. deel conf. 230. voegt hier by BRUNNEM. in commentar.
ad ffad L. 79- $ i-ff de-legat. 3.
Ibid. bladz. 78.
Dat nomina debitorum niet gecomprehendeert worden appellatione
mobilium. Ziet dit met meerderen geadftrueert beneden
confult. 88. bladz. 139- op het einde, en by Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 4 deel'conf. 4.4..pag-108. verf. op de
derde vrage VOET in commentar. adtit. ff 'de legat. num. 18.
Ibid. bladz. 78.
Want 't felve ceffeert in patre proprietarii, cui licet nudus
bonorum ufusfruttus legaius fit, remittitur omnis cautio.
Vide hic ls. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 4 Deel. conf. 114.
pag- 301. verf. En eer ft.
Ibid.
Qjiod dies ufusfruEius cedit non a morte teftatoris, fed
a tempor e, quo adita eft hareditas. Mc Mud fpeciale notqndum,
quod licet in proprietate pure legata dies ftatima
\ morte teftatoris cedat, in legato tarnen ujusfru&us Ma demum
cedat ab adita hareditate L. unie. §z.ff quand dies
ujusfrutt. legat. eed. fcili et, ut in proprietatis legato dies
ftatim cedat, hoe in favorem haredum legat ar ii introdutlum
eft, quod Mi nihilominus legatum peter e queant, quamvis
legatarius interim, dum har es fcriptus deliber at, decesferit
L. 5. princ. ff quand. dies legat. Aft vero ufusfru&us ad
haredes non tranftt, et ftc non er at opus in eorum favorem
hic d.sponere.
Ibid. bladz. 79.
Op de vierde quaftie fegt Bartolus. En dit gevoelen is
ook wel eens by anderen gevolgt. Ziet Utrechtfe conf 1 Deel
conf. 97. num. 16. pag. 362. conf er. hic VOET in comment.
E 2 ad

3

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 37
mf\ % Deel conf- ^ pag. 204- Et hoe etiam obtinet in Gelria
LandC der 4- bovenampt- tit. 18. art 4- 5- Zff l
f. M
;
IA art. 1 28. *rf 5- Thtel tit. 7art
12 «* Harder». 3 « 4- «** *?; **• 2
3- confer,
^oto Verftegen obfiervation. de ufufrucl. obj. 16.
. fto koften, W^/g ^ 3J«, ^ *»°f
/ 0; onderhoudende ofte confiervatie van den goeden ,
yan den wieken ymant die lyftochte heeft, moeten gedaen
worden ende verfihoten by den lyftochtenaar. Dit is zoo,
want een Lyftochtenaar is gehouden de huifen en andere goederen,
in welcke hy gelyftocht is, t'onderhouden en te repareren
tot fyne koften, tenware groote koften van noden
waren, want als dan is den Eigenaar, en niet den Lyftochtenaar
daar toe gehouden; ziet beneden confthum 13 3• « P -
o en VOET \n comment ar. ad tit- f de ufufruB. num. 37.
En wanneer grote koften van noden zyn, is den Lyftochtenaar
niet gehouden eerft t'impenderen, en daar nae van den
eigenaar te repeteren, dan mach van den beginne, eer hy
impendere, den eigenaar compelleren, dat hy hem geve het
seld het geen geërogeert moet worden, ofte, dat hy zelfs
tot refectie van de goederen impendere; ziet hier van CHRI-
TIN. ad leg. mechl tit. 15- art. 2. num. 10 m fine. JOH-DEL
CASTILLO% tracl.de ufufruB cap. 57- J
GRATIAN. disceptat.
Forenfi cap. 778.
Ibid. bladz. 80. , „. , , . ,
Ende die on^elden van dien, mitsgaders fichot, lot ende
andere reële laften- Want dat is zeker, dat een Lyftochtenaar
gehouden is te betalen alle tributen, chynfen, renthen
ende andere laften, die uyt de goederen, ofte ter oorzaak
van het goed, gepraefteert worden SCHNEIDEW. ad § conjtitmtur
num. 13. Inftitut- de ufufruB. CHRISTIN, ad leg. mechl
E 3
n u

38 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tit. 15. art: 3. num- 1 & 2. & feqq. CASTILLO de ufufmcl.
cap. 56. mm-14.15. Busius ad L. 27. § %.ffde ufufrucl.
Ibid.
. Sed partem tertiam loco legitima. Et hoe eft, quod Doctores
ad L. 29- ff'de ufufrucl obfervant, quod quidem omnium
bonorum ufusfruclus relinqui poftit, fi modo liberis falva fit
legitima GROENEW. addicJ. L- 29. GAIL 2 obferv. 144. BARRY,
GRASSUS, et alii.
' Ibid- bladz. 81.
> Qiiod res obligata legata ab hoer ede lui et a pignore, quo
obligata efi, liberari debet. Vide hic Utrechtfe conf. 1 deel
conf 97. num. 12. ubi verba fic fonant. De Rechten feggen,
dat teftator fciens rem obligatam alteri legans, heer es,
non legatarius eam luere teneatur, nifi tefiator expreffe contrarium
voluerit et dispofüerit.
I. Deel confultat. 58. bladz 82.
Dunckt onder correffie, dat deze vrage is buyten alle
twyffel. Het is na Rechten zeker, dat een Inventaris is het
hoofd en de grondflag van de aanltaande rekeninge confilia hic
6 deel 2 fiuck conf 119. des behoorde teffens van de goederen,
die door het gebruik Haan te vergaan ofte verergert te
worden, prifering en taxatie te gefchicden,'kunnende anders
van de verminderinge of verfhmmeringe geen vergoedinge
worden geëift; want als 'er befchryvinge alleen is gefchiet,.
zoo kan flegts * weder geëift worden het geene ten einde van
het huwelyk bevonden wert overig te zyn; Immers zoo is
het aangaande het Roomfch Recht omtrent goed, dat met het
gebruik vergaat, en dat aan den man ten huwelyk is gegeven,
maar als het flegts by een der Echteluiden is ingebragt, zoo
fchynt de billykheit van de maatfehappye te eisfehen, dat na
het huwelyk zoo veel van ieder foorte werde wederom goed
ge-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 39
gedaan, als'er ingebragt is, de waardie genomen na de middelmaat,
en fchicking des Rechters. Van deze natuur zyn
niet alleen allerhande dranck ende eetwaren, mitsgaders al
wat in getal, mate en gewichte beftaat, maar ook levende
have, klederen, linnen, wollen, en allerhande huisraden.
HUBER Heden d. Rechts gel. 1 deel pag. 6$. num. 35-38. ofte
wel wegens derfelver kortheid in de a£te zelve te doen infereren:
daar het, wanneer die veeltyds uit verkeerde menage
word nagelaten, kan ftrecken tot groot nadeel van de be- ,
ledigde parthie, of by hun affterven aan hunne Erfgenamen;
nademaal het als dan feer moeyëlyk is te weten, wat goederen
ten huwelyck zyn aangebragt, en niet anders dan door
valabele bewyzen, of bekwame getuigen bewefen kan worden
NEOSTAD. de pabl- antenupt. obfervat. 2. het geadvifeerde
alhier; ziet verder LYBRECHTS over het Notaris ampt
7 Hooftd. num* 6.
I. Deel confultat. 59. bladz- 85.
Nifi hoe ipfum jure perfe&um fit. Nam hoe efi extra omriem
dubitationis aleam pofitum, quod per tefiamentum pofierius
rite fa&um tollatur tefiamentumprius cum omnibus claufulis.
AUCTORES in confil ultraje&in.part. 1. conf'123. num.
28. adeo, ut tefiamentum perfectum non tollatur nuda contraria
voluntate coram feptem teftibus declar-ata, fed debet
accedere alia disj>ofitio pofterior. ibid- conf. 72. num. 15. 16.
Ibid.
Een teftament^ van den genen, die geaccufeert is de Ufa
majefiate, ende 't zy by fyn leven ofte naer fyn dood, ter
caufe van dien gecondemneert wert, gehouden werd voor nul.
Vide hic L. uit. cod. ad Leg Jul. majefiat. SCHNEIDEW. ad
§ final num. 8. Infl. quib. non efi permisf.facer teftament.
I Deel

4o A A N T E K E N I N G E N , enz.
I Deel confultat- 6b- bladz- 87.
5*/"!X dat hy mis-dien notoirlyk genoeg infohent is, in
welcke gevalle geene excuffie en werd gerequireert, ad hoe ut
fideiuffbr polfii conveniri. Want een borge niet objicieren mag
de exceptie van excusfie, als notoir is, dat den principaelen
debiteur infolvent is; alfoo als dan den felven geconvenieeit
mag worden zonder excusfie van den principael, hoewel hy
niet heeft gerenuncieert van de exceptie van excusfie. HIP-
POLIT. DE MARSIL. in troel- de Fidejuffor- num-. io- GAIL
lib- 2. obferv. 27- num-14- RADEL. decifi^- num. 7. CARPZ.
definit- Forenj. part- 2- confi. 18. defin. 15.
I. Deel confultat. 61. bladz- 88.
Sukks dat ook een vader expresfe die detraclie van deportie
Trebellianique niet en mach prohiberen. By zommige
Do&oren word gedisputeert fchryft BER. VAN ZUTPHEN m
fyn Nederlandfe pracl. of een vader de detra£He van de Trebellianique
mag verbieden aan zyne kinderen, dewelcke hy
met fideicommis bezwaart heeft? en zegtdaerop, dat waarder
word gehouden de fententie van de geene, die fuftmeeren,
dat de Trebellianique in fulcken gevallen niet en mach
geprohibeeit worden, en dat ook alfoo tot meermaalen gewefen
is, 'daar toe bybrengende GRIVELL. decifi 107. SAN-
DE decifi Frific lib- 4. tit. 7. defin. 5. CHRISTIN, vol-1. decifi
329. et vol- 4. decifi 52. GUID- PAPE quafi- 21. HIE-
RON- DE CJEVALL. in fipecul commun. opinion- contr- commun*
)quafi- 30. JUL. CLAR. § in tefiamentum quafi- 63.
- I. Deel confultat. 61. bladz. 62.
• Dat fiy luyden gehouden zyn haare meede erfigenaamen te
txhibeeren alle boeken, reekeningen, ende papteren, die
yoorfiz. adminifiratie eenigfints concerneerende, zonder tets

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 4f
agter te houden, ende alle het felve te brengen in den Inventaris
van het fterfhuys. Et hoe retde, quia hoe certum,
quod quicunque adminiftravit bona aliena, ad exhibitionem
Inventarii teneatur, juxta L. 7. ff de adminiftr. et pericul.
tutor. COLER. de pro cesf. Execut.part.**. cap. 2. num. 233.
WASSEN, pracl. Indic. En daarom worden ook alle die geene,
die tot het doen van rekeninge, en extraditieeenesboedels
verpligt zyn, geöbligeert tot het formeeren en overgeven
van een Inventaris, als zonder welcke men niet kan weeten
den regten flaat van den boedel, gelyk daar zyn tugtenaars,
voogden, erfliitters enz. cum inventarium fit caput
et fundamentum rationum MEV. part- 8. decifi. 180. num- i.
MYNSING capt. 2. obf. 93. SANDE decif. Fr 1 ftc- lib-1- tit- 7.
def. 2.
• Ibid.
Dat in den voorfchreve Inventaris ook behoort geflelt te
worden alle V gunt in V voorfz. jlerfht/ys eenigftnsis. Ziet
hier Utrechtfe conf. 2. Deel conf. 36. pag. 149. num. 5. en*
conf. 48. pag- 208. num- 1. en conf.37. pag. 151. fodanig,
dat felfs het geld, dat een man aan de vrouw mogte gegeven
en gefchoncken hebben, op den Inventaris moet geflelt
worden» CHASSAN. adconfuet. Burgund. Rubr. 4. § 7. verf
proximorum parentum num. 16. & feqq. poft Boer. et alios
ab eo allegatos.
Ibid.
Als verfocht zynde ook gehouden zyn hen te expurgeren
by eede geen meêr goederen agter te houden. Vide hic § final.
in ft. de fideicomm. heredit. L- 3 2. cod deFtdeicomm. SAN-
DE decif Friftc. Ub. 4. tit. 5. defin. 18.
I. Deel Confiidtat. 63. Bladz. 92.
Geufieert terplaetfie, daer die goederen gelegen zyn. Want
F dus

42 A A N T E K E N I N G E N , enz.
dus is univerfaliter gerecipieert, dat de onroerende goederen
volgen de gewoonte der plaatfe, waar in die gelegen zyn; Ziet
dit by NEOSTAD. de pacl. antenupt. decifi. 2. BINCKERSH.
quaftion. jur. privat. Ub. i. cap. 16. BER. VAN ZUTPHEN
Nederl. praEl. titffiuccejfie. confilia hic 2 derde Deel confi.
196. Utrechtfe confi. 1. deel confi. 83. num. 1.2. conf. 95.
conf. 96. 2 Deel conf. 10. conf. 140. en 3 Deel conf. 149.
Is. VAN DEN BBRG Nederl. advysb. 1 Deel confi 126. confi.
153. 2 Deel confi 232. 3 Deel confi 9. en conf.217. 4 Deel
confi. 93.
I. Deel confultat- 64. bladz. 96.
Qiiia qui renunciat hareditati; non cenfetur remwciasfe
legitime, fi eidem quoque expreffe non renunciaverit. Dit is
zoo, de legitime portie word niet geagt gerenuncieert te zyn
door generale renuntiacie aan een erffènis, maar is nodig', dat
lpecialyk én met expreffe woorden van de legitime afftand
wordt gedaan, en is fulx ook de gemeene fententie der Doctoren,
die in menigte worden bygebragt by BER. VAN ZUX-
PHEN Nederl. praff. tit. Legitime § 4. 2^iet hier ook confilia
2 derde Deel confi. 121. num. 5. bladz. 385.
\ Ibid.
Sulx geordonneert. Ziet hier tot meerder elucldatie LY-
BRECHTS Reden. vert. over't Notar.ampt. Hoofd. 21. num. 50.
I. Deel confultat. 6$. bladz. 97.
: Behalven, dat een legataris, ontfangcnde zyn legaat, verflaen
wordt daar mede te approberen des overledenens uitterfte
wille. Als zynde het een uitgemaakte zaak, dat ymant,
die een teftament beknibbelt en impugneert, daar uit geen
legaat kan trecken L. 8. § 14. ff de inoffic. teftam.L. 2. cod.
de his qua ut indign. Dus dan dat een legataris een legaat
bntfangende, daar door verftaan word het teftament voorgoed
te

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 43,
te keuren. Ziet VOET beginzel des Rechts 2 Boek tit. 18.
num. 9. confilia hic 4 Deel conf. 77.
I. Deel confultat. 66. bladz. 99.
Daar van komt den voornoemden Jan Janz. insgelycks niet
toe. Doch hedendaags zoude dit niet aangaan, en worden
die fubtiliteiten omtrent de legaten niet meêr in agt genomen,
gelyk fulx getuigt GROENEW. de Legib. abrogat- ad- L- 49.
& 6%. ff de legat. 2.
I. Deel confultat. 67. bladz. 100.
Ditfelfde advys komt nog eens voor m.het 4.-Deel confi 90.
Item in uitterfte willen ende dispofitien van den geenen..
die met de pefi bevangen zyn in loco peftifero werden'geremitteert
die folemniteiten naer rechten gerequireert in teftament.
s et ultimis voluntatibus. Vide hic GROENEW. de legib.
abrogat. ad L- 8 cod. de teftament. P. VOET ad § 3.
Inftit. de teftament. ordinand- in fine. MEV. ad Jus Lubec.
part. 2 tit. 2. w m. 44. modo ipfe Teftator decumbat, vel
domus ejus fit infecla CARPZ. part. 3. 'confi. 4. def.^A.
REUSNER de Teftament cap' 17- Sunt, qi i hoe etiam extendi.
volunt ad febres malignas tefte FINCKELTH. obferv. 67.
Ibid.
Quia non effent conteftes, ideoque nihil probarent, nee
favore pia cau'a. Andere zyn hier. van een ander gevoelen,
als TIRAQUELLUS, SICHARDUS en CLARUS, menende, dat nuda
ac fiola fiubfcriptio in reliclis ad pias caufias etiam ab'sque
ullis tefiibus faBa, vim fiolemnis teftamenti habeat, doch
gelove ick niet, dat dit by ons hedendaags zoude aangaan.
I. Deel confultat. 68. bladz. 101.
Sulcks dat fiy daar door gehouden wordt voor een wettige
nichte. Want een gelegitimeerde door refcriptie van den
F 2 Sou-

44 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Souverein verfchilt in geenen deele van wettige kinderen. Ziet
confiüahic2 derde Deelconfi 34.4..bladz- 715-num. 6-en4Deel
conf. 346. bladz. 626. num. 3. doet er by 5 Deel conf. 12.
Ibid.
Aleer zy treden in eenige adminiftratie fyn gehouden te
maken — pertinenten Inventaris. Want alle die geene ,
die in een erf huys treden, en zich omtrent de goederen aldaar
eenige aantrecken, moeten een behoorlycken Inventaris
maken. Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 3 Deelconf. 190.
pag. 513-
Ibid. bladz. 102.
Cautie te feilen voor de reflitutie. Dat een fideicommisiaire
erfgenaam cautie moet ftellen voor de reflitutie van de
fideicommilTaire goederen, daar van is wytlopig te fien by
Is. VAN DEN BERG Nederl advysb. 4 Deel conf. 244. pag. 729.
L Deel confultat. 69. pag. 103.
Qtiod inftitutio fatta in diem incertum habitur pro inftitione
non pura, fied conditionali. Nunc notum, quod conditio
nihil ponat in effe, et ideo aclus conditionalis non vakat,
nifi exiftente conditione L. 8. ff fi quis omiff. cauf. L.
213. ff'de verb. fignific. L. 35. ff. de hered. inftit. Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 2 Deel conf. 170. pag. 457. conf
171. pag. 460.
I. Deel Confult. 70. Bladz. 106*.
In toto ejfe detrafta mentione 700 florenorum L. i.$fiex
fundo fde hered. inftit. L. cohared. § fi ff' devulgar.&pupill.
fubftit. Vide hic omnino MENOCH. conf. 224. num. 4.6.
asque ad 52. ubi plures leges hac confirmantes adfert.
I. Deel confultat. 71. bladz. 109.
Duncktmy (onder correctie van beter gevoelen") dat voorfz.
in-

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 45
infirument geenfints naer Rechten mach beftaen. Quod tarnen
eft quaftio, de qua vide fufe agentes LAUTERB. colleg.
pand. lib. 28. tit. 1. § 20. STRYCK. de jur. fenfi. disfert 4.
cap. 3. num. 26. VERWEY ars teftand-pag. 22. KAR. VAN
ALLER defin. van befichrev. Recht. Hooft d. 71 • VOET in comment.
ad tit- ff'qui teftament. fiacer. num. 36. LYBRECHTS
over het Notaris ampt 1 Deel bladz. 268-270. Schoon het
ondertuflen fchynt zeer aannemelyk te zyn, dat hier het knieken
van het hoofd niet geld, ja zelve, dat het in een mondeling
teftament niet genoeg is, dat men een teftateur hoort
fpreken, maar moet men ook duidelykverftaan, wathyfeidt,
ofte antwoort L. 21. $"2 cod. de teftament. & quemadmod.
teftament. ordin. L. 21. in princ. ff. Eod. § uit. inft. Eod.
L. 209. ff de 'verbor- figmfic. BERN. SUTHOLT disfiertert
inft. 7. num. 22. 23. interim ABRAH. DE PAPE in obfervat.
ad hoe confilium fiequentia notat; quod quis non erraverit,
fi diceret aliquem ad interrogationem alterius adnuendoposfie
fiacer e tefiamentum, atque id etiam valide fiubftftere in vim
fideicommiffi ex fiententia SICHARDI ad L- 29. fiub- num. 4.
cod. de teftament. et PEREGRIN. de Fideicomm. art. 1. num. 45.
Neque', addit, noftra affiertioni contradicit L. 29. cod. de
Teftament. ubi dicitur: Solo nudoque nutu haredem inftitui
haud poffie, fied teftatorem articulate loqui debere. Quan^
doquidem aliter res fe habet in dire&a haredis inftitutione,
quam in fideicommiffis, ut bene SICPIARDUS citat. loc. annotavit;
ficilicet, quia fideicommiffi latior eft interpretatio,
et in haredis inftitutione majus periculum vertitur; nam
cum in ea falfitas fuerit commiffa, totum omnino tefiamentum
corrueret; quod non ita eft in fideicommiffis; quod
etiam eft caufa, quod ea firmiter fiolo ac nudo nutu relinqui
poffunt arg. L. 21. in princip. ff de legat. 3., in qua
expreffe dicitur, fideicommisfia nutu relinqui poffe. Nee
F 3 quic-S

A6 A A N T E K E N I N G E N , enz.
quicquam nos movet, quod hic ah ICto in fequentibus dicitur,
difiam L- 29. cod. ejfe de Ulo cafu intelligendam, quo Me,
qui fideicommijfum reliquit, fimul quoque loquendi facultatem
habeat, ut ibidem verba clare indicant. Ferum ejus
- contrarium exprimunt verba citata legis finalia; Nififuper
veniens morbus ei impediment0 fit: qua aperte indicant ibi
loquendi facultatem antea fuiffe ademtum: quem intelleföum
quoque fequitur Glojf. ad laudatam L. 21. ff". • Atque hac
pradifta non folum locum habent in fideicommiffis fingularibus,
verum etiam in univerfalibus, veluti fat is pot est
colligi ex L. 22. cod. de fideicomm. in qua dicitur: Et in
epifiola, vellibello, vel fine fcriptura, imo etiam nutu fideicommiffum
relinqv.i poffe adhibitis teftibus, nulla dubitatio
eft. Qua lex cum generaliter et absque ulla diftinctione
loquatur, etiam generaliter eft intelligenda, idque ne exitus
fupremorum judiciorum anguftetur L. 1. cod. de SS. Ecclef.
Ex qua fimul notari potest eorum error, qui contendunt
in fideicommisfis femper debere adhiberi verba folemnia.
Nam quod in § uit. Inft. de ftngul. reb. per fideicommijf.
reliëf., extat, hoe eft intelligendum de uju communi, non vero
de neceffitate. Igitur cum de teftatoris voluntate quaritur,
conjeclura probationis in fe vim continet, ac fola voluntas in
fideicommijjïs fpeBatur etiam ex tacita conjeBura, cum taciti
et exprefji par fit virttts Arg. L. 15. cod. de fideicomm..
PEREGRINUS de fideicommiff. art. n. in princ. et num. 1. 2.
Quod potiffimum in hoe noftro cafu locum habere debet, cum
prater notarium et teftes etiam prafentes fuerint medici cum
verbi divini pracone, (ut par et ex pracedentibus:~) qui de
voluntate defuncli teftantur, maxime cum fimul teftamento
fuerit inferta claufula codicillaris; et quia hodie haredis inftitutio
non eft in teftamentis neceffaria, ut proinde ratio prohibitionis
in iis ceffet- Multo minus urget argumentum, quod
hic

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 47
hic in fequentibus ab ICto. objicitur: quod qui yoluntatem
fuam neque voce, neque fcriptura poffit declarare, eum
quoque facultatem teftandi non habere. Hac yero argumentatio
demum procedit in muto, qui nihil omnino potejl eloqui,
et qui natura talis eft. Non vero in eo, de quo hic
agimus, puta, qui cafu talis eft factus, qui reclenutu, aut
alio quovis figno yoluntatem potest declarare § 3. inft.
quib. non eft per mi ff. facer. teftament.
Ibid. bladz. 110. in fine.
At jure veteri mutus jus teftandi nonhabuit, nifi a principe
impe.traret, at jure C: JUSTINIANUS nihil de eo quidquam
remiftt, ft mutus fuam ipftus yoluntatem ipfemet non
fcribat. Ad hac verba notat ABRAH. DE PAPE in obfervat.
Quod prius refle fe habeat et verum fit de jure veteri mutum
jus teftandi non habuiffe, nifi a principe impetraffet,
veluti pat et ex L. 7. ff. qui teftament. facer; in qua EMI-
LIUS MACER refpondit, fi mutus aut fiurdus, ut lieer et fibi
tefiamentum facer e a principe impetraverit: valet tefiamentum.
Sed pofterius non eft veriftmile fcilicet Juftinianum
jure cod. de eo nihil quicquam remififfe; quoniam generaliter
in L. 10. cod. Eod. omnibus mutis et fiurdis conceftit,
modo cafu ita effent facli; tefiamentum facer e modo ficripto,
aut alio quovis figno yoluntatem fuam exprimant: adeo
ut turn fpecialis conceffio principis non amplius fuerit necesfiaria
per diB. L. 10. cod. in qua etiam notare licet, Imp.
put asje fiurdum natura loquendi facultatem habuiffe: cum
potius contrarium longe fit verifimilius ex fententia omnium
medicorum. Hinc recle ait PLINIUS lib. 10. natural. hiftor.
cap. 69. Auditus, cui hominum primo negatum eft, huic
& fiermonis v.fius ablatus: nee fiunt naturaliter fiurdi, ut
non iidem fint & muti. Neque verifimile eft, quod Au-
LUS GELLUS lib. 5. cap. 9. Ex Herodoto refiert de Croefi
filio;

48 A A N T E K E N I N G E N , enz.
filio; quem afferit mutum fuifje ab infantia, et tarnen articulate
ad hoftis impetum clamaffe: quod fane haud facere
potuiffet, nifi prius auditu aliorum fiermones hauftffet ac
dediciffet, eorum quoque error hic venit notandus, qui exifitimant
mutum imperitum in ficribendo, ab Imp- pojfie pet ere,
ut fibi tefiamentum condere liceret. Nam et hic yoluntatem
fuam Imperatori neutiquam poteft exprimere: et nulli jus
teftandi a principe concedebatur, niji de teftantis voluntate
omnino appareat. § i. Inft. de •militari teftament. QiHs
enim iftis fignis aut interpretibus in re turn magni momenti
fidem erit adhibiturus?
I. Deel confultat. 72. bladz. 114.
Dat die felve in refpe&e van het voornoemde kind naar
die opinie der Rechtsgeleerden en D D. ende die lefte befchreeven
Rechten met en mach beftaan. Ziet hier Confilia
1 derde Deel conf 89. bladz. 185. 6 Deel conf. 48. bladz.
89 Utrechtf conf. 1 De-el conf. 88. Is. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 4 Deel. conf. 181. SCHRASSERT obferv- 310.
num. 2. LAUTERB. colleg. pand- Ub. 28. tit. 1. § 8.9.
Ibid.
Jure tarnen novellarum conftitutum eft ut nifi parentes
relinquant legitimam jure & titulo inftitutionis, tefiamentum
fit nullius momenti & roboris. Qiiod quidem jus,
tanquam poftremum, propter honorabiliorem & utiliorem
titulum inftitutionis fervandum eft.
Ad hac verba notat ABRAH. DE PAPE ; quod hac opniio
nou ft verifimilis; quoniam hodie liberi non debent honorari
titulo inftitutionis, fed fufficit iis relinqui legitimam titulo
legati vel fideicommiffi: quia, ut quidam non ratione dicunt,
id erat introduêfum de jure civili & poftivo; item quia
parentibus inter überos teftandi fiolemniafiunt remiffia: confi-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 49
fiequitur eos pofte fuis liberis legitimam legare, vel alterius
nomine, omifjd etiam inftitutione: quod in praxi valde notandum
ejfe ait Sic HARDUS adL. 21. ƒ. Ex imperfeclo c. de
teftament. num. ^.quanquam aliter fentiat ICtus in conftliis
Batav. vol. 1. conf. 174. in pr. Deinde verbum legandi,
quod ex 11. xn. Tabb. generale eft, in hoe cufu trahitur ad
heredis inftitutionem, & improprie id verbum fumitur, ut
a&us magis valeat quam pereat. Ita Iclus in conftl. Batav.
vol. 4. conf. 541. in med. prat er ea fat is eft teftatorem duntaxat
legitima mentionem fecifte; quo cafufemper prafiumitur
eam jure inftitutionis reliquisfe: acejus modi verba vim
inftitutionis in fie continent. Late hac de reICti m conftl.Batav.
vol. 1. conftl. 158. & vol. 5. conf. 44. in medio. Olim ft liberi
effent exheredati vel'prateriti, non dabatur querela ob
id, quia erant exheredati vel prat er iti; fed quia per prateritionem
aut exheredationem erant privati quarta feu legitima
portione, itaque ea reliSla ceffabat querela, utpote
Ma iniquitate ceffante, & firmum manebat tefiamentum.
Unde fiequebatur, ut querela etiam cefibret, non jufficere
fiolam quartam ejfe reh&am titulo her e dit ario, verum etiam
legati aut fideicommiffi. Et quia donationes mortis caufiz
fere legatis comparantur, de jure antiquo Me quoque fiecure
teftabatur, ft quartam mortis caujfa donajfet; quemadmodum
apparet ex l. 8. § (5. ff. de inofficios teftament. ubi refipondit
Ulpianus: ft quis mortis caujfa filio donaverit quartam
partem ejus, quod ad eum ejfiet perventurum, fi inteftatus
paterfamilias deceffiffet, puto fiecure eum teftari. Ab eo
tarnen jure poftea imperator Juftinianus novifftme recejfit in
Novell. 115. cap. 3. in princ. in qua exprejfe conftituit, non
fujfiriere ad liberos a querela excludendos, ut legitima quovis
titulo fuerit relicla, fed fok inftitutionis: adeo ut non tam
quafiium fuerit, utrum legitima ipfts fuerit relicla, quam
G an.

5o A A N T E K E N I N G E N , enz.
an fint heredes inftit ui. Quod tarnen ftc exaudiri debet,
ut non fuerit neceffarr. m, totom legitimam inftitutionis titulo
relinqui; fed fiaiis erat id in aliqua tantum particula affis
fa&um fuiffe, vel etiam ex certis aliquibus rebus: quibus
caftbus querela cesfabat, fed dabatur aclio. ad fupplementurn;
hoe eft, ut quod porti oni legitima deeft, hocexreliqua
hereditate fuppleatur. ConftliaICtor. Batavic. vol. 5. conftl. 44.
vol. 4. conftl. 62. Cui non obftat, quod qui certis rebus
teftamentofibi datis contentus ejfe debeat, pro legatario non
vero her ede habeatur, ut eft in L. 13. cod. de heredib. inft
ituend. Dicimus eum ita inftitutum non ejfe loco legatarii,
fed heredis: quod vel ex eo folo evincitur; quia rem, in
qua eft inftitutus, poteftpropria auBoritate occupare, quod
jus Joli heredi, non legatario, competit jf 1. Inft. de legat.
Deinde quia ita in teftamento inftitutus habet jus accrefcendi;
jive quod idem eft, ft unus ex heredibus deficiit, ei illa
pars deficiens tanquam conjunBo accrefcebat: quod jus
neutiquam habet legatarius. Conftlia ICtor. Betavic vol. 1.
conftl. 174. in fine PAUL. CHRISTIN, vol. 4. decif. 11. num.
5. Sic HARDUS ad L. 13'. 3. cod. de hered. inftituend.
Ibid*
Sulcks dat overal geconvinceert wert de nulliteit van V
teftament. Ad hac verba firibit ABRAH. DE PAPE in obfervat.
fiequentia: Refponfium hic eft ab Jureconfidto ob preteritionem
pofthumi totum tefiamentum corruere: cum tarnen
ejus contrarium hodie longe verifmilius ft, propterea
quod patris prateritio habeatur pro exhereditatione.
Atqui ex caufiainjufta exhereditationis vel prateritionis totum
tefiamentum non corruit, fied tantum quoad fiolam inftitutionem;
adeo ut reliqua, veluti legata, fideicommiffia
&c. fialva atque integra maneant, et ab heredibus ab inteftato
fiunt praftanda- Eamque fiententiam fiuis calculis comprobant

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 5*
probant. GAIL lib. 2. obfervat. 113. num. t. GROENEW.
'de legib. abrogat. ad L. 1. cod. de pofthum. hered. inflit.
quos sequitur GUDELIN. de Jur. novijfim. lib. 2. cap. 5. in med.
et pat et ex avthent. Ex eau fa cod. de lib er prat erit, qua
eft' defumta ex Novell. 115- cap. 3. Disfenthnt JCti in
conftl. Batavic. vol 5. conftl 150. et vol. 2. conftl. 276. num.
3. At verum eft de jure ff. et C. teftamento per querelam
inverfo, omnia in eo ficripta fimul quoque corruiffe, quemadmodum
palet ex L. 8. § 16. ff. de inojfic. teftam. cui junge
L. 28. ff. eod. cui convenit L. 28. cod. diff. tit. Cujus
conftitutionis ea ratio erat: quia videbatur imongruum,
unam fiuprema voluntatis par tem valere, alteram v-ro corruere:
et quia her es vei'legat l
ariusnon poteft unam teftamenti
partem amplefti, alteramrepudiare; Sedveltotu-n agnoscerc
vel repudiarecogebat"r: poftea tarnen hoe per jus noviffimum,
fcilicet per Novell. 115. cap. 4 § 8. eft immutatum, et conftitutum,
ut talia teftamenta tantum effent riulla quoad folaminftitutionem,
reliqua vero, ut legat a, fideicommiffa, tutorum
dationes, feu aha capitula, fuam obtinerent firmitatem. Neque
hoe ullam iniquitatem in je continet, quamvisregula jur is
contrariee r, qua vult, ut'fiprincipale non fubftftat, etiam
ejus accefforium nonvaleat. Nam quamvis pater filium heredem
injiituiffet, nihilominus eum legatis et fideicommiffis gravare
pot

52 A A N T E K E N I N G E N , enz.
lum obpr&eritienem pofthumi, adhuc fuftineatur; quoniam
eo cafiu prafiumitur tefiator poflhumum ex vi diBa clauCula
fideicommiffo gravasfe; adeo ut films prateritus cenjeatur
gravatus virtute ejus claufula reftltuere hereditatemper fi.
deicommiffum Uil, qui ficriptus efi heres in teftamento
detracla antea quarta Trebelliamca. Et hanc opinionem
fequuntur GROENEW. de legib. abrogat. ad L. i. cod. de post*
hum hered. inftit. num. 2. et togatorum doffifftmus SICHAR-
DUS ad auth. Ex caufia cod. de libcr. prater, vel exheredat
mm. 13. hoe late contra glosfiam atque aliosprobat, quem
ommno vide. Cui adfiipulantur ICti in conftl. Batav. vol. 2
confi. 276. num. 3. Fufius hacprofiequitur JUL. CLARUS (T
restamentum qufta. 4.6. per tot. Addantur ICti in citat.
conftl. vol. 5. confi. 150. m med. Atque ita infiprema Frijiorum
Curia judtcatum effe, refert SAN.DE lib. 4. decifion.
tit. 2. defin. 2. Ratio eft, quia paria fiuntrogarevenientes
ab inteftato, vel claufulam codicillarem teftamento apponere
SANDE citat.loc. cum. phribus ibidem citatis. Nam quando
tefiator duit, ft mea ultima voluntas non valeat jure tefitamenti,
valeat jure codicittorum; idem efi, ac fi die er etfi
inftitutio non eft valida jure direcJa inftit/tionis, valeat
faitem jure indirecfa: unde vertitur ac fleclitur in restitutionem
fideicommiffariam. Mi hoe non ita indifitincle admittunt,
fied dicunt, aut tefiator ficivit uxorem fiuampra*nantem
esfie, et ventrem praterierit; aut idplane neficivtf
quam opimonem videtur cum BARTOLO atque aliis amplexus
GAIL lib. 2. obferv. 113. num. 2. Priori cafu communiter
concludunt claufulam todicillarem teftamento infiertam pradiclum
effeclum habere: Verum pofteriori dicunt, eam nihil
omnino operari, quia fideicommiffa ex voluntate teftatoris
funt ajhmanda, qua prafiumptio eliditur, quoties tefiator
fihum fibi nasciturum ignoravit: cum tefiamentum virtute
lm-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 53
bujus claufula tantum fustineatur, quod efi infirmum ratione
folemnitatis, non ratione voluntatis arg. L. 25. ff. qui
tefiam. facer. po ff. Ita tenent ICti in confi. Batav. vol.
3. torn i. confi. 98. et vol. 6. conf 52. GAIL cit. loc.
num. 3. Rurfus quidam in ea funt fententia, quod prafata
claufula codicillaris teftamento patris adjecla eundem habeat
effecJum absque ullo difcrimine fcientia et ignorant ia: Cum
alü hoe demum concedant, fi dic~la claufula fuerit adjecla per
verba temporis futuri, veluti, fi hoe meum tefiamentum non
vaiéit jure teftamenti, valeat jure codicillorum. Quia ttti
ajunt, eo cafu tefiator in genere de pofihumo cogitajfe pra-
Jumitur: eamquefententiamcommunemesfeteftatur. ALEX-
ANDERet BARTOLUS ad citat. authent. cod. num. 14. in
fine. Caterum rejeBis omnibus hifice oprinionibus 3 probabihus
eft, quod absque nlla dijlinBione, five legata fint
parva, five magna, & five tefiator de futuris liberis cogitaverit,
five non, & confequenter , Jive claufula codicillaris
fuerit concepta per verba prafentis temporis, Jive etiam per
* verba futuri temporis, etiam five tefiator poft agnattonem
fofthumi vixerit, five non, ea operetur, ut non obftante
praterttione liberorum ipfim tefiamentum adhuc fuftineaturj
quemadmodum, optime docet JULIUSCLARUS fupra laudat.
toc.fub num. 2. infin.cujus tarnen contrartum ftatuit MAN-
TICA de conjeBur. ultimar, voluntat. lib. 1. tit. 10. num 3.
Neque johm claufula 'codicillaris operatur 3 ut tefiamentum
fujhneatur jtire fideicommiffi, ft per nativitatem pofihumt id
fuerit ruptum, ut fupra dixtmus, verum etiam, fi filius na*
tus m eo fuerit prateritus vel injufle exheredatus. 'SANDE
lib. 4 decif. 2.tit. defin. 2. Idemque in refipondendofecuti funt
JCtt in confil Batav. vol. 4. conftl. 129, 234, vol 5. conftl.
ito vol. 6. confil. 25. 78. vol. 3. tem. 1. conf. 35.
G 3 138.

54 A A N T E K E N I N G E N , enz
138. in fin. q^am vis disfientiat FACHIN.EUS lib. 4. controv. cap.
11. quem etiam fiequi videntur• alii Doclores. Inflet fiorte
aliquis ac dicat, nihil plane interesfie, an claufula codicillaris
teftamento patris fuerit adjecla, anveronon; quoniam
ea fiemper tacite in teftamentis inter liberos fiubintelligitur
cum ea etiam imperfecla inter eos fint valida, quamvis ferme
omnibus folemnitatibus fuerint deftituta: quomodn argument
antur JCti in conftl. Batav. vol. 4. confil. 356. num. 3.
MENOCH. lib. 4. de prafumpt 31. num. 16. confd. ICtor.
Batav. vol- 2. conftl. 2. in fine. quodprobatur ab FR. MAN­
TIC A lib. 1. tit. 9. num. 5. Verum refpondemus, hoe quidem
procedere, fi liberi in teftamento paterno fuerint inftituti,
fiecus ver o ho, ob tin ere ,ubi Mi fuerint in eo prat er iti,
vel injufle exheredati. Neque tarnen admittimus eorum
fententium, qui indiftinfie nullam tacitam claufulam codicillarem
in teftamentis agnoscunt, quam fiemper a tefiator e
debere exprimi arbitrantur. Ad quod probandum adferunt.
L. 41. § 3 ff de vulgar. et pupillar. fubftit. in qua
dicitur a ICto: Si non valeat ea fcriptura, quam teftamentum
ejfe parentes velint, codicillos non fiaciet, nifi id expresferit.
Deinde argumentantur ex L. 11. cod. de teftament.
manumijjion. ubi nequidem libertates in teftamento data
debebuntur, nifi id a tefiator e fuerit adjeclum, ut pro
codicillis fcriptura valeat. Ex quibus concludunt eos fialli,
qui claufulam codicillarem in expreffam et tacitam dmdunt.
Enim vero id lib ent er a dmifier i mus in teftamentes fiolemnibus,
non privilegiatis; qualia funt inter liberos, vel pia
caufia: non tarnen ubi quid in teftamento fuerit^ reliëium
perfibna maxime dilefla, veluti male opinatur doclisfimus
SICHARDUS ad L. 16. cod. de teftament. num. 10. Porro in
contrarium non facit, quod ait. MANTICA in conjeclur. ultimar.
voluntat. lib. 1. tit. 10. ?mm. 1, 2. Scilicet claufulam

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 55
lam codicillarem tantum ex confuetudine et ftylo Notariorum
teftamentis apponi, non ex mcnte et vol ntate teftatorum,
qui ignorant ejus effeclum. Quomodo etiam non fatis bene
refpondit ICtus in conftl. Batav. vol. 1. conftl. 174.. in med.
Qiiamquam nee Ma ratio reBe concludat; quoniam hic
agMUs de effeBupradicta claufula codicillaris, qua in 'dubio
femper ex voluntate teftantiumprafumitur ejfe adjefia, cum
tefiamentum publire coram iis legatur, nifi ejus contrarium
probetur & aliud tefiator es dixerint; quomodo doBe confiu*
luit ICtus in confil. Batav. vol. 5. conf. 204. num. 2. et vol.
2. conf. 175. in med. At de jure Roman0 tefiamentum, in
quofilius er at prateritus, vi claufula codicillaris non fiuftinebatur,
eo quod voluntas quafia furiofio expreffavidebatur,
cujus quoque codicilli erant invalidi arg. L. 13. in fine ff
de inojficios. teftament. L. 36. ff de legat. 3.
I. Deel confultat. 73. bladz. 115.
Een teftament by twee Echtelui'den zynde gemaakt, vermach
de langslevende, voor foo veel hem aangaat, V fiynen
gelieve, fiyne dispofitie vryelyk te veranderen. Zie hier 2. Deel
confi. 101. pag. 214. en confi. 282. Utrechtfe confi. 3. Deel
confi. 40. SCHASSERT confi. 4. deel conf. 27. num. 2. Confilia
mea militaria conf. 1 o. MATTH. obfervat. rer. judicatar.
obfi.70. num. 6, 7. SIM. VAN LEUWEN cenfiur. Forenf. lib. 2.
cap. 3. num- 16- Rooms Holl. Recht 3 Boek 3 Deel num. 8.
VOET ad. pand. lib. 28. tit. 3. num. 11. LOEN decifi. 137.
bladz. 780, 783, 784, 791. Wanneer dit niet mag gefchieden.
Zie hier van SCHRASSERT I. Deel confi. 19. num. 8.
2. Deel confi 56. num. 9. 3. Deel confi. 117. num. 15, 16.
Zie hier van verder Go TL. GERHARD obfervat ion. ratiocinant.
in compend.jur. Lauterbach. p.m. 582. obfervat. 867.
LYBRECHTS notar. ampt 1. Deel. pag. 296". ABRAH.DEPAPE
ad

56* A A N T E K E N I N G E N , enz.
ad codic. pag. 166. num. 10. NICOLAS EVERHARD conf 12.
num. 6. WAMESIUS cent. 2. conf. 15. num. 3.
I. Deel confultat. 74. bladz. 116.
Verba fecundum propriam ftgnificationem intelligi debent.
Si quidem non aliter unquam a propria verborum
fignifcatione recedere jura permiitunt, quam fi manifeftum
fit, aliud fenfsfie tefiatorem L. 6p. prine. ff de legat. 3.
aut aliud fiuadeat fiubjecJa materia. SOCIN. vol. 1. confi. 1.
num. 180.
I. Deel confultat. 75. bladz- 117.
Haar leven lang. Vide hic VOET ad tit. ff de ufufrucl.
ê? quemadmod. quis utat. fruat num. 9. NICOL. EVER-
HARD conf. 217. num. 2.
I. Deel confidtat. 76. bladz. 118.
Zynde de legitime portie. Nam legitima ut notum, nullo
modo gravari poteft, et ft gravamen fit adjeclum, ipfio jure
tollitur & rejicitur, perinde aeft afipofttum non effiet L. 36.
§ 1. L. 32. cod. de inofficios. teftament. GRASSUS § legitima
jjT 38. num 2.
I. Deel confultat. 77. bladz. 118.
In teftamenten gemackt in tyde van pefte. De teftamento
tempor e peftis condito vide 2 Deel confi 36. pag. 70.
4 Deel conf. 90. pag. 166. JAC. GOTHOFREDI de teftamento
tempor e peftis vel a tefiator e pefte contraclo condito, ubi
lex cafius major es 8. cod. de teftament. illuftratur, in ejus
operib. minor. num. 24.LAUTERB. colleg.pandeB. lib. 29. tit.
1. num. 38. STRYCK de cautel. teftamentor. cap. 11. § 7.
WESSEMB. in commentar. ad tit. cod. de. teftament.
ad L. 8-
Ibid.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. $7
Ibid. bladz. 119.
Qui duos teftes fiufficere cenfent. Quod tefiamentum tempore
peflis conditum attinet, jure Romano nihil de fblemnitatibus
confuetis in eo remiffum eft, quam hoe unicum, quod.
non neceffe fit, t eft es eodem tempor e conjungi L. 8. cod. de
teftament. ex quo tarnen fimul patet, hic magis ad favorem
teftium, quam teftatoris refpici, & ftc verius ejfe, quod
tefiamentum minus fblenne condi queat, licet nee ipfe tefiator
pefte decumbat, nee ejus domus fit infecJa, teftes enim
nihil ominus terrentur, modo peftis in eadem civitate grafi
fetur. Interim moribus eft receptum, quod quis tempor e
peftis coram duobus teftibus poffit. teftari. Vide 2 Deel
confil. 36. pag. 70. 5 Deel confil. 28. pag. 110. BUSIUM ad
L. 1. num. 10. D. qui teftament. facer. BOER. decif. 228.
GAIL. lib. 2. obferv. 118. in fine. MYNSING cent. 1. obferv. 96".
CHRISTIN, ad Leg. mechl. tit. 17. art. i.num. 14. GROE­
NEW. de legib. abrogat. ad L. 8. cod.de teftament. VAN DER
MUELEN ad flat. vianenf. pag. 115. Hic etiam in tranfttu
notandum, quod tefiamentum tempor e peftis conditum non
fialtem per annum poft ceffantem peftem, fied perpetuo duret;
argumentum enim a teftamento militari non valet, qu>a in
materia juris ftngularis verfianvr, CARPZOV. part 3. conft.
4 defin. 5. a quo dijfentit STRUV. Exercit. 32. thefi. 21.
Ibid.
Noch ook Broeders of Sufters, en dat de goederen niet
en zyn gelaten turpi fterfiona. Zie 2 derde Deel confil. 73.
pag. 224. num. 1. en pag. 225. num. 5.
I. Deel confultat. 78. bladz. 120.
Hebben en genieten zal. Quce verba hic denotare videniur
dominium; confer. de hac voce habere NICOL. EVERHARD
confi. 218. num. 3. & 12.
H ' IDeel

58 A A N T E K E N I N G E N , enz
I Deel confultat. 79. bladz- 123.
Cenferi prohibitas alienari. Zie het geadvifeerde in de
Utrechtfe confil 1 Deel conf 53. pag. 165. num 2. confi.
77. pag. 288. num. 10. 3 Deel confil. 21. pag. 114, 115.
1, 2, 3. En by al dien dezelve by executie waren
verkogt, mogen by den fideicommiiTaris, na dat het fideicommis
op hem vervallen zal zyn, wederom aangetaft worden,
mits komende van zodanige verkopingen in reformatie
van den Hove van Holland. Confilia hic 3 Deel confi. 29.
Ibid.
Et prohibita alienatione etiam prohibitam ejfe obligationem.
Cum hoe certum fit, quod qui non poteft alienare,
ne quidem atlum, ex quo alienatio fequitur, celebrare pofifit.
Utrechtfe confil. 1 Deel confi. 141. pag. 544. num. 4.
2 Deel confi. 51. pag. 229, & 230. num. 23, & 27. 3 Deel
conf. 28-pag. 142. num. 17.
I. Deel confultat. 80. bladz. 123.
Conform dit geadvifeerde wort ook geadvifeert by Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 3 Deel conf 157.pag."429.
I. Deel confultat. 81. pag. 126.
Dat een Kind renuncierende van zyn Ouders erffeniffe,
niet gerenunci'eert heeft, van zyn legitime portie. Zie hier
van met meerderen BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pracl. tit.
legitime § 4.
I. Deel confiidtat. 82. bladz. 127.
Nae de generale coftuyme van Holland genoeg is, dat
over maeckinge, foo wel van Teftamenten, als codicillen, ftaet
een Notaris met twee getuygen. Ziet hier voren bladz. 119.
COREN. rer. judicat. obferv. 31. GROENEW. de legib. abrogat.
ad

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 59
ad §. 4. inft. de teftament. ordinand. VAN ALLER definit.
van befchrev. Recht, bladz. 236. fchryft hierover ten aanfien
van een teftament van een blinde aldus: By de Romeinen
waren verfcheidene folemniteiten en omftandigheden
gebruyckelyk jae nootzakelyk omtrent het maken en paffeeren
eenes teftaments van een blind menfch. Vide § 4. Inft.
quib. non eft permiffum facer teftament. & L. 8. cod qui
teftament. facer posf. welke wet, behelfende alle de omftandigheden,
d e by denKeyzer Juftinus zyn ingevoert, doch
alzoo zulks doen ter tyd noodzakelyk fcheen te wezen in
opzichte, dat alle teftamentengefchreven teftamenten waren,
en dat nu ter tyd onze testamenten nuncupative of mondelinge
teftamenten zyn, in welke zelfs het onderteykenen
des teftateurs niet nodig is, maar alleen behoeft zynen wille
aan een wettig beampt Schryver en twee Getuygen te verklaaren
by monde, zoo is by onze eeuwe genoeg, dat een
blinde zyn teftament makende, zyn vrye en uitterfte wille
declareert en verklaart voor een beëedigt Notaris ende twee
Getuigen , en kan zulks uit de dagelykfe exempelen ook
ten genoegen werden afgenomen.
Ibid. bladz. 128.
Nademael de vrouwen mogen ftaen als getuygen over confetlien
van legaten of codicillen. Vide hic GROENEW. de legib.
abrog. ad 6. Inft. de teftament. ordinand. HOPP. ad
tit. inftit. de codicill. adprinc. pag. 507.
I. Deel confult. 83. bladz. 128.
De voorfcr. belofte te voldoen. Nam hodie paBiones de
fuccedendo in contraBu matrimonii esfe receptas notum eft
ex LOENII decif caf. 104. et ibi quoque TOB. BOEL. late
Sc HOM AKER part. 1. conf. 47. num. 2. & feqq. BER. VAN
ZUTPHEN Nederl. praB. tit. Houwehckfe voorwaarden % 5.
H 2 Ibid.

6b A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid.
Quod paBo hereditas dari non pos fit, et quod paBa fuper
hereditate non valeant. Sequentia ad hac verba obfervavit
ABRAH. DE PAPE. Apud Romanos fcribit hoe quidem fc
obtinuit, qui turpe atque indecorum esfe exiftimabant de
hereditate v'ventis esfe follicitum: qua propter pacliones de
fuccesfione futura, ut pote dantes occafonem expeBandi he
reditatem ex morte alterius, leges civiles maxime improbarunt
L. 15. cod. de pacl. Hujusque conftitutionis rationes
varias Dd. reddunt; prima eft, ne ordo publicus turbetur,
quo hereditates deferuntur; quoniam Ma tantum per leges
aut teftamenta, non vero per pacla tranfeunt L. 5. cod. eod.
Altera eft, quia talia paBa adimunt teftatoribus liberam
teftamentipoftea mutandi yoluntatem; quod legibus contra
riatur, cum voluut as teftatoris debeat ejfe ambulatoria usque
ad extremum vita halitum. pr. J. de adimend. legat. &
denique quia ejusmodi patra more vulturum aliena mortis
captande votum inducuntL. 4. cod. de inutilib. Jlipulationib.
Neque ex L. 1. § 1. Jf. de hereditat. vel aBion. vend. contrarium
colligitur; quoniam aliud eft lieer e pacifci de hereditate
jam defunBi fed nondum delata, quod omnes leges
admittunt, aliud vero de hereditate alicujusque viventis;
qua duo a fe invicem maxime differunt, ideoque nihil
de uno ad aliud recle infertur. Hac de jure Romano ftc
conftituta, nam hodie ejusmodi pacliones de ftbi invicem fuccedendo
non funt improbata, quanquam hic ICtus contrarium
confulendo fecutus fit. Et hic noftris moribus non folum
eft receptum in patio particulari, verum etiam univerfali,
cum fcilicet de tota hereditate agatur. Argumenta,
quibus noftra fententia fulcitur, funt varia;primo namque
ft jus gentium aut naturale fpeclemus, talia paBa fua
natura et per fe non funt turpia, fed tantum moribus Ro-
ma*

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 61
manis adverfantur; cum nihil inïquitatis in fe contineat,
posfe conveniri , ut quis de fuis bonis per paBum teftetur;
quamquam id male neget PEKKIUS dê teftament. conjug.lib. i.
cap. 8. num. i. in med. Idque vel ex eo evincitur, quod
apud var ia s gent es fit receptum, ne quis per tefiamentum
aut aham quamkbet ultimam yoluntatem pradia fiua avita
posfit alienari: et quod plus eft, legimus apud varios populos
in ufu esfe, ne quis de bonis fuis posfit tefiamentum facer
e: Veluti de Germanis teftatur TACITUS de eorum moribus.
Fallitur etiam ICtus in confil. Batav. vol. 4. confil. 30.
qui pacla de fibi invicem fuccedendo negat posfe fiubfiftere,
ne quidem favore pi* caufis: in quem errorem quoque incidit
dotlisfimus PEKKIUS cit. I. num. 2. & SICHARDUS ad
L. 2. cod. quce fit longa confiuet. exiftimantes, confuetudine
haud posfe induci, ut paBa de viventium hereditate
yaleant: quia, ut inquiunt, confuetudo contra bonos mores
eft invalida, nee juramento poteft confirmari, nee legem rationabilem
poteft vincere. Et quamvis hic nofter ICtus nee
non in conftl. Batav. vol. 5. num. 1, 2. confil. 225. negent
regulariter pacla de hereditate viventium de fibi invicem
fuccedendo esfe valida; nihil ominus ea admittunt in paBis
dotalibus inter conjuges, idque favore matrimonii. ICtiin
conftl. Batav. vol. 6. conftl. 58. Enim vero fi rite perpendamus,
eadem militat ratio in paclis fimplicibus de fuccedendo.
Cui confequens efi pacla dotalia de fibi invicem fuccedendo
inter conjuges non esfe firma ac valida vi legis, fied
confiuetudinis, ut bene obfervavit COREN obfervat. rer judicat.
obferv. 20. twm. 16. & feqq.
Ibid. 1
Daer by gevoegt, dat mede de voorfcr. text in d. I. Hereditas
te ver (iaën is de patio univerfali; ratione omnium
bonorum, fecus eft in patio particulari, five conventione
H 3 fit-

6*2 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fuper quibusdam rebus, poft tnortem relinquendis: nam ta
paclum valei, quia in reftduo fuper eft liberum teftandi ar
bitrium &c. Ad hac verba notavit ABRAH. DEPAPE, quod
potius fit dicendum fine ulla diftintlione inter pat~tum univerfiale
et particulare, pofte Mud altero etiam conjugum in
vito ac neficiente revocari; quoniam iftiusmodi pacla doc
lia non valent in vimpacli, fied ultima voluntatis COREN at.
loc. num. 21 - 24. proinde iftiusmodi infthutiones inter con
juges reciproce funt intelligenda, fi ficilicet in eadem voluntate
perfeveraverint, cum voluntas homïnis fit ambulatoria
usque ad extremum vita fpiritum arg. L. 1. cod. de SS Ecclefi.
Eamqua fiententiam fiuffragiis fuis quam plurimi virieximii
comprobarunt, quos inter H. GROTIUS Introduet.
ib. 2. part. 29. num. 5. & ibi GROENEW. inaddition. Qui-'
bus fe adjungunt ICti in confil. Batav. vol. 6. conftl. 18
in append. & vol. 1. conf. 50. conf 73. vel. 3. torn. 1. co
113. vol. 4. conf. 59. in fin. pag. mih. 108. late RITTERS-
HUS. ad Novell, cap. 18. part. 7. num. 5. quamquam aliter
judicatum fuiffe in fuprema Brabantia Curia referat P. CHRI-
STINJEUS decifion. cur. Brabant, dicifton. 12. vol. 4.' num 1
Notandus ergo eorum error, qui contendunt, conjuges p
iflas reciprocas de fbi invicem fuccedendo inftitutiones fib
ipfts prajudicaffe ac ft in contratlum confenfiffent, a quo
nnus invito altero non poteft recedere; quomodo non
argumentantur ICti in confil. Batav. vol. 1. conftl. 131. vo
5. conf. 38. conf. 177, 180. Nam pactum dotale five an
tenuptiale ratione difpofttionis bonorum, non ut contraclu
fed ut tefiamentum, conf deratur, quod fiemper ac omni tem
pore retle mutatur: adeo quidem, ut nee contratlu nee pa
in contrarium poffit conftitui. L. 1. cod. de teftament. u
que adeo . ICtus in conftl. Batav. vol. 6. conf. 59. in me
exiftimatprocedere; ut quamvis etiam alter conjugum jura
verit

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 6*3
yerit inpatio dotali, fe pofiea non aliter de bonis fuis dijpoft*
turum, nihilominus non obftante juramento hoe facer e poterit
PEKKIUS de teftament. conjug. lib. 1. cap. 8. num. 6.
RITTERSHUS. citat. loc. num. 5. ubi hanc quaftionem late
traclant & contrarium tenentes refutant. Fundamentvm
eft, quia jusjurandum contra bonos mores non eft obligatorhm;
qua propt er muüominus convent io per fe nulla per
id proterit confirmari L. 5. cod. de legib. Nos tarnen ar*
bitramur hoe juramentum hodie jurantis confciejitiam conftringere;
quia nee iniquum dici poteft, nee contra bonos
mores eft. Unde recle fecundum juris canonici difpofttionem
omnibus juramentis fponte prajiitis hoe eft conftitutum, ut
fervari debeant, modo fervata in alterius prajudicium non
tendant, neque difpendium falutis at erna adferant c. 28.x.
de jurejur. PEREZ. ad tit. cod. de donationeb. inter vir. &
uxor num. 21, 22. Denique huc non facit, quod nonnulli
objiciunt; nihil antiquius ejfe quam fidem datam fervare.
VALER MAXIM. lib. 6. cap. 6. Atqui conjux conjugi fidem datam
non fervaret], fi relifla in patio nuptiali tacite revocaret.
Ergo &c. Refpondemus verum quidem ejfe, conjugem non fatis
honefte facere, qui prius relitla ac data clamabsque ulla
caufia invito ac neficiente altero revocat; tarnen cum nemo poftit
cavere, ne liceat tefiamentum mutare: confiequitur unum con*
conjugem ab alio ad hoe conftringi aut compelli haud pojfe.
I. Deel confultat. 84. bladz. 130.
De claufule codicillair induceert fideicommis. Ziet hier
voren conf. 10. bl. 10. in margine en conf. 14. bladz. 15. in
margine Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 3 Deel confi. po.
bl. 512.
I. Deel confultat. 85. bladz. 131.
Die hem vry ende fonder eenige befwaerniffe in de goede*
ren

6*4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
deren van fyne voorfz filiale ofte hereditaire portie heeft ge*
competeert. Nam legitima non poteft gravari condiiione,
dilatione, modo, fervitute, fideicommijfo &c. L. 32. cod.
de inoffic. teftament. BRUNNEM. ad auBent. Excipitur cod.
de bon. qua liber. quod tarnen ita intellige deducloprins om*
ni onere ac are alieno L. 8. L. 9. ff*, de inoffic. teftament.
valet tarnen onus legitima adjeBum, ft bona mente id factum
fuerit L. 25. in fine cod. diB. titul. L. 18. jf. de liber
et pofthum. SANDE dicifi. Frific. lib. 4. tit. 2. defin. 3.
CARPZOV. part. 3. conft. 9. defin. 11.
I. Deel confultat. 86. bladz. 132.
Dat nochtans defelve fin en meninge kan werden geinfe*
veert uit de woorden van het voorfcr. teftament. Op welke fin
en meninge van een teftateur in fyne diipofitien voornamentlyk
moet gelet worden, als omftandig te fien confilia hic 6 Deel
conf. 159. bl. 160 en in de Utrethtfe lonfiult. 1 Deel confi.
123. pag. 458. num. 31, en 32. en vooral 2 Deel confi. 2.
pag. 22. num. 41.
Ibid. bladz. 133.
Etiam de re haredis. Vide confilia hic 5 Deel conf. 131.
bl. 419. & Utrechtfe confult. 2 Deel conf. 63. pag. 304.
num. 1, 2.
Ibid.
Et ftc collationem etiam inter collaterales introducere.
Nam alias collatio bonorum tantum obiinet inter deficendentes,
non vero collaterales. STRYK/« tract. de fiuccejfion.
ab intéftat. differtat. 11. cap. i.§ 18. & varios doclores apud
BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pracl. tit. collatie § 6.
I. Deel confultat. 87. bladz. 134.
Als notoir gedaan zynde in fraudem van de crediteuren.
Gelyk uit het geadverfeerde by het volgende advys van den
ad-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 6*5
advocaat de Jonge claarder blyckt, want aldaar confteert, dat
den boedel defolaat was, en dat den koper daar van volkomen
kennis hadde gehad, en dus in dolo hadde geverfeert, als wanneer
de aclio pauliana feu revocatoria plaats heeft.
I Deel confultat. 88. bladz. 139.
Qtt£ dedublo are alieno fuper funt, L. 39. fubfignatum
ff. de yerb.fignific. ad de L. y2.fi. de jur. dot. L. \\. ff. de
'jur. Fisci. L. fin. § 4. cod. de bon. qua liber
Ibid.
Geen a&ien ende crediten. Ziet hier vooren confil. 57.
bladz.77. '
L Deel confultat. 89. bladz. 141.
Dat alle uyterfte willen door loop van tien jaren met declaratie
van contrarie wille, door getuygen gerevoceert zynde
geen ftant grypen, noch volkoomen effeB forteren. Dit
is juifb zoo klaar niet, als te fien by WISSENB. ad L. 27. cod.
de teftament. en by GROENEW. de legib. abrogat. ad d0.
Leg. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pracl. tit. teftament. § 4.
CORN. ORTWYN ftandh. Roomfch. Recht 2 boek 17. hooftd.
§ 7. ANT. MATTH. de teftament. p. m. 297. En tekent
het volgende daar over aan ABRAH. DE PAPE Longe verius
eft, fiolum lapfium decem annorum & contrariam yoluntatem
teftatoris, etiam non accedentibus teftibus, prv.s tefiamentum
conditum rumpere; veluti recle refponfium eft ab
ICtis in confil. Batav. vol. 5. confil. 143. plus di imus
etiam hodie, quamvis decennium poft priv.sfactum tefiamentum
non fuerit praterlapfum, modo de contraria teftatoris
voluntate conftet, eaque coram duobus teftibus t na cum No*
pariet fuerit declarata, nihilomim-s id rumpetur ac in nihilum
redigetur: quomodo etiam tenuerunt H. GROTIUS iti
confil. Batav. vol. 3. torn. 2. confi. 192. num. 5, 6. in in-
I tro-

66 A A N T E K E N I N G E N , enz,
troduElion. lib. 2. part. 54. num. 15. ICti in confil.
Batav. 4. confi 6%. in med. G. PA P A in decifion. 200.
num. 2, 3. cui opinioni quoque fubficribit MANTICA de
conjectur. ultim. voluntat. lib. 2. tit. 15. num. 19. qui BAR-
TOL. DECIUM atque alios diffientientes ibidem late refiutat :
qvamquam eorumfiententiam ampleclatur docliffim. ARNOLD
VINNIUS ad § 7. Inft. quibus mod. teftament. infirmant num. 1.
Noftra aftertionis ratio eft; quia in revocatione teftamenti
requiritur eadem folemnitas, qua fiuit adhibita in ejus ordinatione
arg. JL.21._ffi i.f. qui teftam facer e poffi. At qui
ad teftamentorum folemnitatem hodie tantum duo teftes et
Notarius adeffe debent, ergo &c Sed alii, quos inter JUL.
CLARÜS lib. 3 fientententiar. ƒ Tefiamentum quaft. 92. et
ICtus citat. conftl. 143. vol. 5. id, quod diximus de teftamenti
revocatione, non fiufficere voluut; fied ita demum hoe
admittunt, fi tefiator in fuper in teftamento fuo dixerit, fe
veile inteftatum decedere: quamquam contraria fententia fit
longe verifimilior, quoniam non interest, ut rum quis dixerit;
hoe meum tefiamentum infirmari volo ; an vero ad hac
addiderit; fe veile inteftatum mori, cum etiam eo cafu Jeeundum
ac pofierius teflanmttum pojfet condi: et quod pradicla
verba addantur, nihil aliud operantur, quam ut clarius
voluntatem teftatoris exprimant: quia cum quis tefiamentum
ante conditum revocat, fimul quoque prafmnitur fe
veile inteftatuin decedere, ac venientes tacite ab inteftato vocaffe.
PAPA ditf-decifion. fub num. 2. Fundamemum eft,
quia moribus noftris natura teftamentorum et codicillorum
eft confufa; unde ad teftamenti effentiam heredis inftitutio
non eft neceffaria: qua etiam caufia eft, quod eo facilius teftamenta
pof/int _ infirmari. GROENEW. de legib. abrogat.
ad § 2. et uit. inft. de codkill num. 1, 2, 3. At e converfo
apud Romanos absque heredis inftitutione nihil in teftawen-

Of DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 67
mento relitlum erat validum: quippe heredis inftitutio er at
caput et fundamentum totius. teftamenti arg. L. 1. $ 3. ff.
de vulgar. et pupill fubftit. ubi dicitur: fubflituere liberis
pater non potest, nifi ft heredem inftituerit: nam fine heredis
inftitutione nihil in teftamento fcriptum valet. Atque inch
quoque erat, quodprius tefiamentum non infirmaretur fiola
acnuda contraria teftatoris voluntate; quamvis etiam coram
teftibus ea ejfiet declarata; fied duntaxat per fiecundum et pofterius,
in quo rite har es erat inftitutus: quia omne iisdem
'folemnitatibus debet disfiolvi, quibus antea fuerat colligatum
~%fin. inft. quib. mod. tollit. obligat. Altera ratio erat, ne
fcilicet tftamenta nimis temere nonnunquam ex lubrico ac
levi fiermone teftatoris infringerentur & qutmadmodum nemo
ex nudo patio obligabatur, s inde credibile eft, Romanos
etiam noluifie teftamenta per folam ac nudam contrariam
yoluntatem reficindi. Cui confèquens eft, ne teftamenta
quidem jure Civile nuncupativa per folam ac nudam contrariam
yoluntatem infirmari, nifi per fiecundum five posterius
testamentum five fcriptum jive nuncupativum; quamvis aliam
fententiam fequatur ARN. VINNIUS ad § 7. Inft. quib.^ mod.
testament, infirm. num. 3. in fine et ph.res ibi laudati. Nihil
firmamenti habet L. 35. ff. de. Regul. jur. quam dotlifiimus
Vir ad fiua fiententia confirmationem adducit. Nam verum
eft eisdem quidem modis testamenta nuncupativa rumpi,
quibus funt colligata; quod fit, fi coram fieptem testibus
' yoluntas testatotis contraria fuerit deJarata: temen id non
procedit, ubi prater ea • adhuc requiritur yoluntas deliberata
qua non prafumitur adfuiffe nifi fiecundum et poft
er nis tefitamentum iele fuerit confletlum ditl. § 7. inft.
' Amplius non obfitat de jure etiam Romano testamenta per
folam ac nudam incifonem, cancellationem, poffe infirmari;
modo inde contraria testatoris yoluntas pojfit colligi; adeo
I 2 ut

op DE HOLLANDS CHE ADVYSEN enz. 6>
Ziet hier vooren confult a\ 14. bladz. 14. Edog zoo, dat
de legaaten en fideicommiflen daar in fubüfteren. Confilia
hic 2 Deel conf. 22. bladz. 45.
Ibid in margine. c
De clauful codicillair als een fid'eicommis geagt. Zie co-nftiia
hic conf. 84. bladz. 130. in margine conf. 99. bladz.
161. 4 deel conf. ,192. bladz. 34

70 A A N T E K E N I N G E N , enz.
pleffitur. verb. gr at. Qtiandocunque fiüus meus dec effent,
Titius heres efto. Hac fubftitutio pupillam erit, fi fiüus
impubes decefferit; yulgaris fi pubes; qua ft pupillaris, firn
furore VINN. ad Ru bric.-inft. tit. de vulgar.fubftitut. Hier
wort wytlopig gehandelt over de fubftitutien, quarum tarnen
moribus kadiernis nulluni amplius ufium ejfe prater WESEN-
BEC. in paratitl. ff de vulgar. fiubftit. in fin. innuere videtur
GROENEW. de Legib.abrog. ad princ. inftit. depupill.fubftit.
i. Deel confultat. 93. bladz. 146.
Aangaande de inftitutle van fijne kinderen. Vide hic
HUGON. GROTII introd. lib. 1. part. 17. § 28. & ibi GROE­
NEW. Et notat hic ABRAI-I. DE PAPE, quod non fufficiat in iftiusmodi
testamcnto liber os a parentibus inftitutos ejfe, quod hic
ICtus opinatur; verum in fuper necefjarium eft, ut Ma inftit
utio eis fit utilis ac favorabihs: alioquin ejusmodi testamentum
parentum inter liberos imperfectum ejfet invalidum
ac nullius mom ent i; ut fi v. g. forte in minima par te bonorum
effent inftituti. Atque ham fententiam confulendo fecutifunt
ICti in confil. Batav. vol. 3. torn. 1. conf. 89. mpr. & vol.
6. conf. 48. inpr. Quibus adftipulatur II. GROTIUS introd.
Ub. 2. part. 17. num. 16. Sicque in Frifm judicatum ejfe
refert SANDE lib. 4. decif. tit. 1. defin. 6. pradifta quidem
procedunt in teftamentis parentum inter liberospropter omisfias
folemnitates requifitas imperfeftis: nam teftamenta parentum
inperfecla ratione voluntatis ne quidem inter liberos
funt valida ex communi Dd. fiententia. Ita tenet JUL. CLA-
RUS lib. 3. fententiar. § testament urn quaft. g.num. 1. cum
MANTICA de conjeElur. ultim. volunt. At quaritur, utrum
- testamenta parentum inter liberos iniperfe&a valeant ut tes-
'tamentum, an vero ut ultima yoluntas ab inteftato ? Refipon-
'dèfirus iftiusmodi ultimam dispofitionem pro teftamento habex
ri,

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 71
ri , fi ficïlicet liheri in eo fuerint inftituti, utpote cum absque
inftitutione heredis testamentum non effet arg. $ pen.
inft. de codiciil. Eaquefententia confirmatur per novelL 107.
cap. 1. in fine in qua ejusmodi uliimum elogium vacetur testamentum;
quemadmodum etiam testamentum rufticorum et
militum quamvis etiam imperfectum. Qui hoe negant, ad fiua
opinionis confirmationem proferunt text urn in L. 11 0" 3.
cod. de testament. Etenim negamus, iftaui legem ad parentes
pertinere: loquuntur enim ibi Impp. de agnatis, qui
ab int eft at 0ad hereditatem vacant ur, uude fequiiur ad alios
nihil iuferri poffe. Sed majus habet dubium, ut rum nuncupata
parentum inter liberos dispofitio imperfe&a ex privilegio
inftar jcripti yaleat.? Et conclndimus, ijliusmodi dispofitionem
ftmiliter fiubfiftere, • cum etiam eo cafu in ea aque
pojfint fuis liberis profpicere ac optime iis veile ejfe confultum.
Ita H. GROTIUS introduclion. Ub. 2. part. 17. num. 27.
SANDE cit. loc. defin. 7. Neque hanc noftram aftfertionem
evertit L. 21. cod. de teftament. In qua tantim agitur de
testanientis parentum imperfe&is inter liberos, qua in ficripturam
rediguntur; nullum. vero verbum de nuncupativis.
Qiiandoquidem dicimus, inde nullo modo fiequi teftamenta
nuncupativa ejfe excludenda, cum lex generaliter fit intelligen'da
'maxime, cum eadem ratio in utroque fiubfit, ficuti
jam ante diximus.
Ibid. bladz. 147.
Nam et fi per conjecluras et prafumptiones induci pojfit
fideicommiffum. Contrarie geadvifeert, dat namentlyk in
dubio geen fideicommis gepnefumeert wort. Confilia hic 2
derde deel conf. 194. bladz. 523. num. 7 Utrechts conftl. I.
deel conf. .go. pag. 339. num.. 15. 2 deel confi. 2. pag. 17.
num. 10, i i , \2.en 13.
thee!.

72 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 94. bladz. 149.
Te comprehenderen de huwelyckfe voorwaarden haar oo
fprong hebbende uit contrail. Want huwelyckfe voorwaarden
en teftamenten verfchillen heel feer, en dus kan ymand
by teftamenten, makingen en difpofitie van uiterfte wille by
haar alleen of met haar man gemaakt (gelyck alhier) niet geagt
worden de huwelyckfe voorwaarden gerevoceert te
hebben.
L Deel confultat- 95. bladz- 150.
Soo wanneer defelve kinds kinderen geboren fullen wefe
en eerder niet. Conditione pendente aclus non dicitur psrfeclus;
fufpendit enim conditio aclum in ejfeclum vel eve
turn conditioms L. 213. ff. deverb.fgnif. MENOCH. conf. 62.
num. 18. SURD. conf. 186. num. 12. conf. 208. num. 11.
& conf. 238. num. 7. Et conditio his verbis concepta: fi
fine liber is, ipfis exiftentibus deficit L. 17. §.7 ff. ad fiena
confultat. Trebell. & ibi BRUNNEM. vide quoque BARBOS. loc.
commim. in voce liberi §-14.
I. • Deel confultat. 96. bladz- 154.
Aclie tot het fupplement van hare legitime. Ziet hier van
SCHRASSERT obferv. 499. WASSENAER/T^. Notar. cap. 18.
$ 96. WISSENB. ad L. 30. cod. de inoffic. testament.
I. Deel confultat. 82. bladz. 127.
Liberi enim heredes inftituendi funt, vel nominatim exheredandiTit.
inft. de exharedatione liberorum. AddeL.26.
ff de liber. et posthum. L. 4. cod. de liber. praterit: Et ft
liberi fint prateriti, jus habent testamentum dicendi nullum
L. 30. ff de liber. et posth. L. 1. L. 17. ff de injufi. rupt.
irrit facl. testament.
Ibid.
Dan

OP DE H O L L A N D SC H E A D V Y S E N enz. 7 3
Dan alfoo in de voorfcr. dispofitie van uyter/te wille geinfereert
is claufula codicillaris, foo ver mach dezelve uytkrachte
van dien te beflaen en effecl förteren als codicillus. Conform
met het geadvifeerde in het 5. deel conj. 150. Dit navolgende
heeft daar van aangetekent den Regtsgeleerde ORT-
WYN Standh. Koomjchr. bladz. 138. Indien een ouder (fegt
hy) 't zy vader of moeder, grootvader of grootmoeder zyne
kinderen met ftilfwygen heeft verby gegaen, of zonder wettige
redenen onterft in teftament, is daarom by ons dat teftament
niet onkragtig (hoewel SANDE verhaalt, dat het Hof
van Vriesland heeft gewezen, dat een teftament, waar in een
grootmoeder of moeder heur kindskind, of kind ftilfwygens hadde
voorby gegaan, van geen kragt was, SANDE L. 4. tit. 2.
defin. 2.) maai* word geoordeelt, dat de kinderen in foo een
geval worden verzogt de erffenillè over te geven aan de aangeftelde
Erfgenamen, waarom zy ook de Trebellianique en
legitime portien daar zullen aftrecken; en dit uit kragte van
de claufule codicillair (die behelft, dat indien het teftament,
niet mogte geMen, als volkomen, de Teftateur begeert het te
mogen gelden, als onvolkomen, en die de kragt heeft, dat ze
teftament in ftand houd door 'tregt van fideicommisL. uit. C.
de codicill.~) indien deze claufule is agtergelaten, wordze geoordeelt
daar onder verftaan' te zyn in een teftament tuflchen
ouderen en kinderen GAIL. 2 boek obfi. 132. En opereert
de claufule codicillair, wanneer een teftament niet kan noch
mag beftaan, een foort van fideicommis, terwyl dat d' erfgenaem,
uit kracht van die claufule, indire£telijk de goederen
dezer erffenis naderhand komt te verkrijgen, die hy directelyk,
om de nulliteit van 't zelve teftament, niet zoude
hebben kunnenconfequeren; zulks dat een zoon, diegepraeterieert
is, geacht word als ab intefia'o toegelaten, en teffens
ook verzocht te zyn, om d' erffeniffe uit krachte yan
K uni-

74 A A N T E K E N I N G E N , enz.
uniyerfeel fideicommis te willen reftitueeren aan den genomineerden
erfgenaam, behoudende alleenlyk zyne vrye legitime
en trebellianique portien, dit fchryft er van LYBRECHTS
Redener. vertoog over het Notarisampt i deel 20 Hoof ft.
mm. 41. zich aldaar beroepende op SANDE lib. 4. Tit. 2.
defin. 2. GAIL lib. 2. 6bf. 114. GROT. lib. 2. part. 24.
num. 3. et 4. confilia hic 1 deel conf. 10.
Ibid. bladz. 15

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 75
confilia hic 2. deel confi. 240. bladz. 471. SCHRASSERT obferv.
87. et 123. et ejus confilia part. 2. conf. 87. confer.
confilia hic 4. deel conf. 320. 579.
I. Deel. confultat. 102. 167.
Vide hic SCHRASSERT Confil. part. 2. conf. 35. 51.
SCHOMAKER COUfil. part. I.

76 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 104. bladz. 172.
Dat die Weeskinderen flaan onder die JVeeskamer. Want
het ainpt van Voogden te geven, neemen tegenswoordig de
Weeskameren waar, daar die zyn, anders de ordinaire Rechters.
Ibid. bladz. 173.
Al waert, dat zy tot extreme ouderdom gekomen waren,
geen fchult en fouden cum effeBu mogen maeken, no,h en
foude daar over geen recht gedaan worden. Want zoo lang
zy prodigi zyn, en zy daar van niet ontheft, kunnen zy
geen handelingen ingaan; welke ontheffinge hoe gefchiedt en
verfogt word, is te zien by VOET Beginz. des Rechts 1.
Boek tit. 23. num. 9. en een Requefl daartoe by VAN AL­
PHEN Papeg. 1. Deel. Req. 5.bladz. 628.
I. Deel confultat. 105. bladz. 174.
Nademaal die gemeenfchap van goederen, die er geweefi
is, tufchen A. en B. vermogens die cojluymen van Holland,
door 't overlyden van die voorfcr. B. geëxpireert ende geè'xtingueert
is. ' Dit fchynt kwalyk begreepen te zyn, want
de gemeenfchap van goederen duurt, tot dat den boedel gefcheiden,
of dat er een behoorlycken Inventaris van defelve
gemaakt en overgegeeven is. Landr. van de 4. Bovenampt.
tit. 16. art. 9. en 10. gelyk geadvifeert word 1 derde deel
conf. 131. en aldaar Busius, ZYP^US en andere. Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 197. bladz. 450.
conf. 322. bladz. 735. vers. welke naarlatighetd 3. deel conf.
97. bladz. 221. conf. 110. bladz. 264. 4. deel conf. 48.
bladz. iiö\ vers. ingevalle den langslevende. SCHRASSERT
advyf. 1. deel pag. 157. 4. deel adv. 26. en aldus ook
verftaan 2 derde deel conf. 16. num. 2. conf. 88. num. 50.
51. Ende de reden daar van geeft den Rechtsgeleerde, 2.
derde deel conf. 47. in het begin op in deeze woorden:
Quia

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 77
Quia Ji unus ex conjugibus in omnibus communibus bonis
per multum temporis remanjit, mvltaque bona lucratus efi,
bona lucrata cum heredibus defuncli communicata funt; quia
focietas tacite continuataet renovata inteïligitur; Quibus adsditABKAH-
DE PAPE; fiquidem fio ut as non tantum exprejfe,
fed etiam tacite contrahitur. Exprejfe contrahitur verbis,
mmtio, epifiola; tacite re ipfa L. 4. in pr. ffl pro fiocio,
quamvis aliqui hanc legem ita intelligant; non fiolo confenfu
fed etiam re iniri foctet at em; fed verius eft, fenfium legis
ejfe, non fblum verbis vel aliis ftgnis exprejfe pofte fbcietatem
contrahi, verum etiam re ipfa et faffo; ut fi bona in commune
conferantur, vel etiam alia tacite mentis conjeêïura.
Hanc tarnen non introducit confanguinitas vel cohabitatio,
tit fi plures confanguinei inter fe fint fimul coheredes; nifi
forte ex negotiatione accefferit etiam alterius tantum lucri
et damni participatio: cum ex eo fiolo, quod indivifam hereditatem
inter fe reliquerint, focietatem iniviffe dici haud
poftit L- 52. g 8. fit. eod. At qui hoe noftro cafu non fblum
eft cohabitatio et confanguinitas, verum etiam ex negotiatione
lucri et damni participatio; Ergo &c. Neque nos in
contrarium movent verba fequentia: quia focietas morte unius
ex fiociis finitur: quoniam hoe verum eft, quoties focietas
non fuerit continuataet tacite de novo contra&a, ut hic
faSlum eft. Hoe notandum eft, cum per mortem unius focii
focietas fuerit diffoluta, id eo non pertinet, quod her es
focii non obligetur aclione pro fiocio ex ea obligatione, qua
adhuc manente fbcietate nata eft, vel ut non detur in eum
aclio, ut bonam fidem pr aflet: fed hoe folum, ut int elligamus,
heredem focium non ejfe, neque in ullampartem.commodi
autincommodi in fuperveniens tempus vocari. Si quidem
hoe fiatis abundeque colligitur ex verbis Pomponii in L. 63.
jF 8. f. pro fiocio: ubiJCtus ita refpondit:, In heredem quo-
K 3 que

78 A A N T E K E N I N G E N , enz.
que fociipro focio aclio competit, quamvis heres foetus non
fit: heet enim foetus, attamenemolumenti fucceffor efi, &c.
I. Deel confultat. 106. bladz. 175.
Mits doende by hem reftoir van de penningen ter caufe
Van dién. Ziet confilia hic 2 deel conf. 52. bladz. 92. conf.
133. bladz. 219. SCHRASSERT advys. 4 deel adv. 32. en adv
35. num. 4, 7, 16.
oo£ tot eenige melioratien. Ziet SCHRASSERT advys.
2 deel adv. 62. num. 2, 5, 6- adv- 69. num. 38. 41.
^/y conqueflen en overwinft. Want geen conqueften kinnen
gerekent worden, of de capitalen moeten zyn geredintegreert.
Ziet beneden conf 137. bladz- 227.
I. Deel confultat. 107. bladz. 177.
Alleen gedaan is de geinflitueerde Erfgenamen. Vergelykt
hier Is- VAN DEN BERG Nederl advysb. 2 deel conf. 154.
bladz. 412. en 3. deel conf. 214.
I. Z>

OP H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 79
protocoll niet en is ge ancelleert, alfoo V felve niet noodelyk
gerequireert wort, ende genoeg is, dat des tcftateurs revocatie
blyke by de acluele doorfnydinge van 't principael inftrument.
Sequentia notat hic ABRAH.DE PAPE; ultro inquit,
largimur, hoe verum effe, quoties fuerit teftamentum
fcriptum: nam ft fit nuncupativum, quod hodie ut plurimum
in fcripturam redigitur a Notario, majus habebit dubium.
Multi quos inter JUL. CLARUS Ub- 3- fententiar. 6 teftament.
quaft 93. num- 1, i- negant folam inciftonem aut cancellationem
ad iftiusmodi teftamentum rumpendum fufficere, fi
tabellionis prothocollum infuper non fi erit incifum, fed integrum:
in quam fententiam etiam videtur defcendere PEKKIUS
de teftament. conjug. lib. x. cap- 4.6- num. 3. Quia, ut ait,
talia teftamenta nuncupativa eundem habent effeftum, ac fi
fcripta non fuiffent, indeque in fcripturam redacla, licet fint
incifa vel cancellata, tarnen ea effe firma ac valida- Facile
ad hoe potest refponderi: nimirum ideo teftamenta nuncupativa
in fcripturam redacla fimiliter per folam ac nudam
cancellattonem atque incejfionem rumpi ad in ft ar fcriptorum:
quoniam poftquam nuncupativa fuerint in fcripturam redacla
ex voluntate teftatoris, turn proxime accedunt ad naturam
teftamentorum fcriptorum, qua per folam incifionem et cancellationem
fiuntirrita L. 1- in pr-et L- ^ff- dehis, qua in
teftament. delent- Quod enim protocollum Notarii integrum
fit relictum, ex eo non poteft deduci teftatoris voluntatem
mutatam non effe: cum rationi adverfetur, ut, poftquam
jam rumptum fuerit teftamentum per contrariam teftatoris
voluntatem ex qua omnis probandi vis dependet, adhuc
vellemus dicere, adhuc fubfiftere propt er ea, quod protocollum
Notarii adhuc fit integrum. Atque ita in FIollandia
Curia judicatum ejfe, teftatur GROENEW. de legb.
abrogat. ad num- 3, 4, 5 ? J- quih mod. teftam. infir-
mant;

80 A A N T E K E N I N G E N , enz.
mant; fed quaritur, an tefiamentum rumpatur, fi in ejus
dorfo hoe tantum fuerit revocatum, non tarnen cancellatum ?
Negant hoe JCti in canfil Batav. vol 5. conf i6-pag. mih.
83. Contra vero hoe ajfirmant profejfores Lovanienfes in
confil. Batav. vol. 5. confi 17 pag. 87. Rationem hanc illam
firmantes^ adfignant: quia cum cancellatio aholeat teftamentum
ex vi immutata voluntatis. (Ut fupra etiam diximus)
in ipfias tabulas effufa, cur non etiam idem erat dicendum
de revocatione ipfis teftamenti tabulis etiam in ejus dorfo conferta.
Quid enim int er eft, utrum transverfis lineis fcripturam
teftamenti quis improhet, an in eodem teftamento palam
& folemniter adferibat, fe illud caffum irritumque ejfe
veile: utrobique enim mutatio confilii ipfias teftamenti tabulas
invadit, idtoqre etiam cominus repugnando id poteft teftator
infirmare L. fin. cod. de edift. D- Hadrian- tollend"
I. Deel confultat. 110. bladz. 180.
Soo wert dusdanige alienatie ende opdracht naer gepermitteert,
ende toegelaten. Het geen egter niet fcheint aangenomen
te moeten worden om redenen, dat geen alienatie
van leenen hoe genaamt hedendaags mag gefchieden. Sine
affenfu domini direcli, als te fien by SANDE ad confuetud.
Feudal. Gelr. traB-1. tit- 2- cap-1. LAMB. GOR. in adverfartracl-1.
cap. 3. in annotat. num. 8. SCHRASSERT I . deel adv-15.
num. 37. 5 Deel pag- 383. num. 128.
I. Deel confultat. 111. bladz- 181.
Dat de voorfr. conventie naer Rechten niet en mach fubjifteeren.
Den Rechtsgeleerde ABRAH. DE PAPE in fyn obfervatien
is alhier van een ander gevoelen, dum ita fcribit:
Hujus contrarium longe eft veriftmilius; cur enim maritus
cum fiua uxore aut ejus patre non poffet convenire, ne bona
al-

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 8-t
allata non nifi utriusque voluntate alienaret? An quisque
kift pro fie introduclo non pojfet valide renunciare ? Atqui
alienatio bonorum ab uxore in dotem datorum fioli fiavori &
reverentie maritali efi introducla; ergo illi quoque poteft valide
renunciare. Atque eam fiententiam multi non fine fiumma
ratione fiunt amplexi: quos inter H. GROÏIUS Intro*
duclion. lib. i. part. 5. num. 38, 39. NEOSTAD. de pact.
antenupt. obfiervat. 21. in not. in princ. GROENEW. de legib.
abrog. ad L. 30. num. 6. C. de Jur. dot. & ad pr. J.
quib. alienar. lic. num. 6. Hos laudat & fiequitur A. VIN-
NIUS ad pr. J. eod. Jub. num. 4. in fin. & late RODENBURG
de jur. conjug. tit. 4. de tollend, part. poteftat. ante matrimon.
cap. 1.
IbJ.
Quia juspublicumpaftisprivatorum tolli non poteft. Hac
ratio ficribit ABRAH. DE PAPE, non eft concludens nee pradicla
noftra opinioni adverfiatur. Nam L. 38. ff. de paft.
quam hic jureconfiultus laudat, atque ad fiua fiententia confirmationem
adfert, loquitur de jure public0, quod per
paftum privatorum nequaquam interverti poteft: quod libenter
& ultro concedimus: idque eft, q- od generaliter ulpianus
definit in L. 7. §. 16. ff. eod. quod quoties paclum a
jure communi fuerit remotum, fervari hoe oportere. At
hoe noftro cafu paclum non eft ob publicam utilitatem introduftum,
fed, folam mariti reverentiam & honorem fpe&at:
qui proinde valide ei poteft renunciare L. 31. ff. de pacl.
Et hoe multo magis locum habere debet , • ubi bonorum communio,
ut in hoe cafu, a conjugibus per Jpeciale paclum
fuerit exclufa, non obflante, quod eo tarnen cafu bona
uxoris poffint a mar ito alienar i ac de iis liber e difponi, nifi
id aliter nominatim fuerit expreffuni, tefte NEOSTADIO dift.
loc- obferv. 9. Ita tarnen alienatio bonorum uxoris marito
L efi

82 A A N T E K E N I N G E N, enz.
eft concejfa ft nempe ea fiat inter vivos; nam in teftamenta
tiullo modo poteft maritus de bonis fiuce uxoris difiponere:
quomodo recle fientit PEKKIUS de teftament. conjug. lib. i.cap.
29. num. 1, 2, 3. ubi varias rationes late ac dofte adfiert.
Differunt ergo mores noftri a Romanis. Nam fiecundum
eos neque in teftamento, neque inter vivos maritus bona uxoris
pot er at obligare aut alienare, quanvis etiam eorum obligationi
aut alienationi confienjijfiet-pr. J. quib. alien. lic. vel
non. L. unie. § 15. C. de rer.'uxor a&.fiublat. Du* hujus
conftitutionis rationes fuerunt. Prima eft, ut eo fiacilius
vidva novum maritum inveniret dote fialva ac integra manent
e L. 2. C. de jur. dot. Altera eft, ne muiier es, utpo~
te firagtles, omnibus bonisJpoliarentur, cum quidvis fiuis vïris
confientiant d. p. J. in fin.
Ibid.
Unde quoque jure prohibitum eft, fidejusfiores dotium dari,
aut, fi dati fiunt, non obligantur, vide hic BEYERI deluu
adpandeft. Tit- de fidejusfior. num. 7. ubi hcec notat: uxori
pro mar ito, vel iis, qifi dotem accipiunt, ratione doti
fidejusfior- dari non poteft tot. tit. C. ne fidejusfi. dot. dent.
cujus afterti varia fiunt inter prejationes. Alii fidejusfiores
exigi non pojfie putant; accipi tarnen Jl fiponte detur L. 2.
cod. CARPZ. part. 2- confi. 42. defin. 17. Alii neutrum
proceder e put ant ob geralitatem prohibitionis in L. 1. C.
& rationem in L. 2. C. eod. L. 17. jT 2. de teftam. tut el. nee
non a JAC GOTHOFR. ad L. 1. C. Theod. de fidejusfior. dot.
adde PEREZ in cod. eod. tit. WISSENBACH ad ff. tit. de fidejusfior.
thef. 2. Alii diftinguunt, ut ante' matrimonium
confiummatum vel eodem fibluto prodote reftituenda non veroeo
durante pro dote confiervanda. dari pojfit L. 1. C.
eod. THOMAS, ad Sirauch. dijfi. 3. th. 19. Quod quidem
de cafiu fioluti matrimomi minus dubii habet L> 24. § 1.
'foh

o? DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 85
fol. matrim.fed adverfus cafum matrimonii nondum confummati
adhuc militant rationes prohibendi. Aki fidejusjbrem
adinittunt. fi qua marito obarato fcienter nubat GAIL; L. 2.
obf. 84. num. 9. Alii & hoe cafu fidejusforem refpuunt;
plura vide apud HERING. de fidejusf. c. 6. n. 104, 236. jure
novo inert em &otiofam hanc difputationem putat WISSETX-
BACH d. I. quia uxori tacita hypotheea competit in bonis mariti.
Sed profeclo hac ratio non concludit; quid enim fi maritus
tantum 'in bonis non habeat? quidfi facultaibus excidat?
moribus Beligicis fidejujfores in paclis antenup ialibus
admitti afferit SIM. VAN LEUWEN confiur. Forenf. part. 1.
lib. 1. cap. 12. num. 7. GROENEW. ad cod. ne fidejujfor. dot.
Idemque de noftns moribus teflatur CARPZ. part. 2. confi. 42.
defin. 17. Caterum maritum, qui ad inopiam ver git, vel
ad dotem reftit' ;
endam, vel ad cautionem durante matrimonio
recle adigi omnes uno ore fatentur. Ita hac de re ficribit
BEYER ; ABRAH. DE PAPE vero fequentia; hoe nojlro cafu cum
maritus confentiat, poteft recle fidejujfor dotis dari ac valide
obligatur, quia quadam honefta acapiuntur, qua non honefte
petuntur, ut eft in L.i. § 5. in fin. ff de extraordin.
cognitionib. Ita nobiscum fentit BRONKHORSTIUS centur- 3..
antinom. affertion. 13. ubi late contrarium tenentes refellit;
deinde quia quilibet beneficium pro feintrodutlum poteft afpernari,
alioqui beneficium non eft, ut bene SENECA lib. 2. de
benefic. cap. 18, & 19. Neque ab hac fententianos divellit.
ANT. PEREZIUS ad tit. C. ne fidejuff. vel mandator- dot. dent
num.2'& F'ACHINTEUS atque alii ibidem citati: quimoventur
hac ratione, quod fcilicet eo cafu cum emfientiente marito
dotis fidejujfores dati fint, conflitutio einder etur, qua vult,
ne eau fa perfidia in connubio generetur: deinde, quia ea*
dem facilitate, qua inducitur vir ad dandum fidejufforem,
induceretur ad dicentum fe ultro eum obftuliffe. At potius
L 2 di*

"% A A N T E K E N I N G E N , enz.
clici debet, hoe beneficium raaritorum fiolummodo r ever enhamfpe&are,
cui valide pofftmt renunciare ficut jam diclum
efi: quo cafu in Mum ea cejfiat jufpkio. Neque etiam uxoris
m eo ulla dijfidentia dia poteft, quinimo potius maritm
m hoe laudaudus eft, qui fidejujjbres dat, ne ficilicet videatur
in boms ac fiubftantia uxoris ju

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 85
omnibus modis fit confervanda L. 18. ff. de condition. & demonjlrat.
nee quicquam fit, quod hominibus magis debeatur,
quam quod idtim de volant at es eorum obfervent ur L. 1. cod.
de SS. Ecclefi. ac. tacita etiam yoluntas, qua verbis non fit
exprejfa, debet fervari', fi fit verifimilis, &exiis, qva teftator
difpofuit, colligi poffit. Nam yoluntas debet interpre'
tart ex eo, quod teftator, fi fuiffet interogatus veroftmiliter
refpondiffet, ac oratio ex verifimili voluntate debet fuppleri y
uti hac omnia luculenter docet MANTICA de conjeftur. ultimar.
voluntat. lib. 11. tit. 2. num. 7. in lib. 16. üt. 3. num,
1, & 10. & tit. 19. per tot.
I. Deel confultat- 113. bladz. 185.
Geinftitueert te zyn in den vollen eygendom van de voorfcr.
goederen. En aldus wort raeede geadvifeert by Is- VAN DEN
BERG Nederl. advysb. 2 deel conf 95. pag. 240. conf. 96V
pag. 243. conf 97. & 9%-pag- 245. conf 225. pag. 621.
Ibid' in fine. ....
Niet alleen in reguard van de voorfcr. prohibitie van alienatie.
Want goederen by teftament verbonden en fideicommis
gemaakt, koomen in geen gemeenfchap ,. maar alleen de
vrugten daar van ftaande huwelyk genoten; gelyk bekent is,
en daar van met meerderen te fïen Is- VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 1 deel conf. 9. pag. 14. in fine verf. dog dit alles 2
deel conf. 30. pag. 78. 4 deel conf. 38. pag. 95. verf. op de
eerfte vrage conf. 125. pag. 343. verf. quartum argumentum
Utrecht fiche confi. 2. deel conf 5. pag 41. n. 9. conf. 41. pag.
177. in fine. Dus te regt in margine ftaat, dat goederen die
verbooden zyn te vervreemden in geen gemeenfchap komen.
Ibid. bladz. 186.
In geender manier heeft mogen befwaart worden. Confer.
hic, qua notavi fupra ad confil. 15. bladz. 16. en myne
L 3, Rechts-

86 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Rechtsgeleerde brieven 340. brief pag. 310.
Ibid.
Trebellianique portie. Eenige willen, dat de detraéKe van
de Trebellanicque portie omtrent geederen, die verboden
zyn te veralieneeren, geen plaats zoude hebben; ziet het geadvifeerde
by Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 2. Deel
conf. 4. pag. 10. vers. dunkt dan verders.
I. Deel confultah 114. bladz- 187.
Dat geene onmondige aan hunne voogden, vrouwen, of
derzelver kinderen onroerende nog losfe goederen van merke.
lyke waardie mogen geven, daar van kan men omftandig naricht
bekoomen by ANSELMUS ad EdiB perpet. art. 14. num.
68. Utrechtfe confultat. 2 deel conf. 24. pag. 119,120. num.
3? 5? 6- VOET in cement, ad tit. ff-de hared.b. inftit. num.
8. L. 22. cod.de adminiftr. tut el placaat van Carel de Vyfde
van den 4 OBob. 1540. (waar over hier geadvifeert wort)
H. DE GROOT Inleid. 2 boek 16 deel § 8. en aldaar GROE­
NEW. en SCORER. Statut, van Vriesl 1 boek tit- 6. Is. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 1 deel conf. 113. pag. 289. in
pr ine. pag. 291. ubi exceptio.
I. Deel confultat. 115. bladz. 189.
Dat prima facie fcheint de inftitutie van de voorfcr. kinderen
caduyeq te zyn. Ad majorem intelleftum hujus confilii
notandum, quod quoties fiduciarius ante fideicommittentem
mortuus eft, toties fideicommiffum corruat. Ratio, quia
eo tempor e, quo dies fideicommiffi' ceder e debuerat, nullus inveniatur,
nullus qui ad fideicommiffipraftationem adeundo devinttusfit
L. 29.§i.f.delegat. 2. arg.L. 13. § 3. f.ad SCtum
Trebellian. SIM. VAN LEUWEN cenfur forenf. part 1. lib. 3.
cap. s- Limitatur, nifi cum fdeicommiffaria fubflitutione te-
fta-

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 87
ftator etiam conjunxerit diereBam vulgarem adeoque & jure
dire&o, et jure fideicommiffi', jubftitutus vocatus fit; tune
enim fiduciario ante teftator em moriente, fideicommiffarius
admitteretur, tanquatn yulgariter fubftitutus. Refponfum
JCti hic et BARRY de fucceftion lib. 8. tit. 18. num. 23. vel
ft claufula codicillaris teftamento fideicommiffum univerfale
continenti inferta ftt, quo cafu ex illius claufula vigore here- -
des ab inteftato cenfentur rogatifidtis facere fideicommiffario ;
Licet enim claufula codicillaris fubflitutiones direclas non
convertat in fideicommiffarias tarnen cum teftator voluerit,
ut is, quem inftituit, quemquepra fuis ligitimis haredibus
dilexit, hereditatem reftituere fideicommiffario, longe magis
id vi claufula codicillaris cenferi debet petiiffe ab iis, qui ex
lege vocati,. minus a fidei committente dilecli fuerant arg. L.
14. cod- de fideicomm- et BRUNNEM ibid- VASQU. de fuccesfion.
tam. 3. lib. 1. § 11. num- 50. 51. JOH. VOET ad tit.
ff. ad SCtum Trebellian. num. 69.
Ibid.
't Welk in clu deert fubftitutionem yu[garem; Qua ut notum
ftt, a quocunque teftatore cuiqunque heredi inftituto in
cafum, fi her es non erit, id eft, ft her es effe non poftit, aut
fi her es effe nolit, eum in finem, ut heres ab inteftato yel fiscus
invifus excludatur, utque adfit, qui yoluntatem defunBi
impleat L- 6. ff. de interrog, in jur. APPIAN. lib. i- de B. C.
pag. 843.
I Deel confultat. 116. bladz. 190.
De yoorfic. uyterfte wille gemaakt is voor den Secretaris
VAN DEN BROEK, geen Notaris zynde, ende twee getuygen:
dat de yoorfic- uyterfte wille van N als gebrek hebbende in
haare nodelyke fblemniteyten, niet en mag fubfifteeren. Notat.
ABRAH. DE PAPE quod JQus hic exiftimet, quod tefta.
men*

88 " A A N T E K E N I N G E N , enz.
ment urn a Secretano, qui non eft Kot anus confeftum non valeat;
fed male. Jure namque noftro omnino vahdttm eft teftamentum
confeclum a Secretano adhibitis ditobus teftibus s veluti
iefatur H. GROTIUS introduit hb, 2 part 17. num. 14,
15, 16. tdemque refponfum eft ab JCtis in confil. Batav.
vol. 5 confil. iS. m pr. & vol. 2. confil 133. m med. vol.
3. torn. 1. confil. 147. imned. vol. 6, inappendice confil. 156.
in pr. Non tarnen probamus faitentiam exijiimantium, etiam
teftamenta imperfecta ratione folemnitatis, in quibus vice verfa
parentes a liber is fuis funt inftituti, fubfiftere. Ita JUL.
CLARUS lib 3 jf teftament. quaft. 12. num. 6. in fin. &
plurimi ab eo citati. §ui contrarium ftatuunt, argumentantur
a contrarie a teftamentis parentum inter liberos ad teftamenta
liberorurn inter parentes. Verum dicimus ea argumenta
non femper & ubique procedere'. NICOL. EVERHARD in loc.
legal. loc. a contrarie Laqué noftra opinio fatis. dtlucide
probatur ex L. 21. § 1. cod de teftament. in qua duntaxat
Imperator es loquuntur de parentum teftamentis imperfecJis,
eaque tantum dicunt valere inter jolos liberos, qua ditlto fohs
eft exclufiva, h. e. omnia alia excludens STRAUCH. in
Lexic. particular. jur. in verbifolus. §luod enim contra communes
regulas ftatutum eft, non debet trahi in confequentiam.
Confequitur teftamenta imperfecta liberorum f in quibus parentes
funt inftituti, non effe valida, cum mius inclufio non ft
alterius exclufio. Bis non obloquitur § 1. J. de inoffic. teftament.
ubi dicitur parentes liber is pramortuis fuccdere, ac de
ipforum bonis iis legitimam deberi. Nam hoe tantum fit turbato
ordine mortalitatis: undefit, quod liberorum fucceffio
fit longe favorabtlior, quorum favore fpecialtter fuit conftit
uturn, ut parentes inter eos fine folemnttatibus poffint teflari.
Et hoe jequitnr GAIL lib. 2. obferv. 112. num. 26. Amplius
neftram epinionem non ener vat, q'ttod pater et filtus fint
\ cor-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 89
éorrelativa; ut proinde quod de uno correlativorum ejl conjlitutum,
idem quoque de alio debeat effe dispofitum: et flatutum
circa unum ex correlativis extenditur etiam ad alterum.
Resp. id non procedere, quoties in correlativis aliquod
discrimen aut ulla differentia intercedat- Cuifententia etiam
fubfcnbit SICHARDUS ad L-

90 A A N T E K E N I N G E N , enz.
uitgezet, en dezelve komende wegteraken, als dan dezelve
gehouden zyn uit haar eigen beurs die de pupillen opteleggen
en te voldoen. En is het mede zeker, dat een adminiltrerende
voogd de penningen tot voordeel en fecuriteit der onmundigen
op goed onderpand of onder goede borgtogt moet
uitfetteri , of zoude by zommige na twee by andere na drie
maanden nalatigheid felfs den behoorlyken intreife er moeten
byleggen. L. 7. ƒ n- ff- de adminiflr. tutor. NEOSTAD. decif.
51. SANDE decif. Friftc- lib. 3. tit. 9. defin. 13. et lib. 3.
Ut- 14. defin. 6. H. GROTIUS Inleid, t. boek 9. deel verfde
penningen. VOET ad tit. ff. de adminiflr at. et per ie- tutor.
num. 7,9,10. Het geadvifeerde alhier en 2. deel confil. 146.
Is. VAN. DEN BERG nederl. advysb. i. deel conf. 61. en 4. dee
conf 112. pag- 295. verf.'wat aangaat. Ordonnant- van de
Weeskamer van Leyden art- 39. Alkmaar en Edam tit. 8.
art, 9. Rotterd. art. 16. Middelb. art. 37. Briel art. 124.
Monnickend. tit. 8. art- g- Confiumen van Antwerp. tit- 43
art. 41. Ziet hier van ook de Utrechtfe confultat- 2. deel conf
76.pag. 339. maar wat, een. voogd worden de gelden ontftoteuj/wie
is daar voor., aaniprakelyk? vide fi cafus contingat.
Is. VAN,DEN :BERG Nederl advysb. 1. deel conf 305.pag. 694.
j Ibid. • - .
Dat elck van de voogden in V geheel gehouden is. Dit is
waar, indien.de voogdie door den teftateur of van den Rechter
niet verdeelt ende gefepareert is. Ziet de L. 2. cod. de di- .
vid tutel. en aldus weit 'er ook geadvifeert by de Rechtsgeleerden
alhier 4. deel conf. 183. en de Utrechtfe confultat.
i. deel conf 107. pag. 390. num. 6. Dereden is te vinden in
L. Si. in fin- fi. de adminiflr- et pericul. tutor- Edoch het
zelve heeft geen plaats, wanneer de voogden de adminiftratie
van de-voogdie felve verdeelt hebben; want in dit geval kunnen
defelve, fchoon zy geen adminiftratie gehad hebben,
ieder in het geheel worden aangeiproken, en zulks omreden,
dat

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEK enz. 91
dat de orimundige, wier faveur groot is, daar by geen fchade
en nadeel kómen te lyden; begrypt dit egter foo, dat den
adminiftreerende voogd eerft moet worden aangefproken, indien
hy in ftaat is van te kunnen voldoen. L- 3. cod. de divid.
tut el ANSELM. conf. 98.
Ibid.
Dat de adminijlr eer ende voogd daar voren eerst moet aangefiprooken
ende geëxecuteert worden. Ziet dit met meerderen
confilia hic 4. deel conf 346. num. zi. pag..626. BER.
VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit. Momberfchap. % 25.
I. Deel confultat. 118. bladz. 192.
Ten minften vyf getuigen. Volgens de Roomlche wetten
wierden de codicillen gepaffeert voor vyf getuygen, zo wei
mans als vrouwsperfoonen, H. DE GROOT Inleid 2. boek.
1$ deel num. 1. alleen met dat onderfcheid tuffchen haar'en de
mannen, dat zy de codicillen wel mede tekenden, maar niet
zegelden: Ëdoch by ons gefchied het voor Notaris en twee
getuigen, of voor een Secretaris en twee Schepenen: maar
een Legataris mag geen getuige zyn in foo een codicil, in het
welke hem eenig legaat gemaakt is, om dat nymand in zyn
eigen zaak en tot zyn e gen voordeel getuige kan zyn L. 10.
cod. de teflib. L- 10. ff. eod. Nulli enim fides adhibenda,
cum teflimonium dicit de rc, cujus commodum vel incommodum
ad eumpertinet SPECULATOR in tit. de teflib. ƒ i.verf.
item et teflis REGNER. SIXTIN. Z- conf. marpurg. 10. num.
140. confilia hic 5. deel conf. 118.
Ibid
Dat over wakinge % foo van teftamenten, als codicillen
ftaat een notaris met twee getuigen- Alfoo tot het maken
van Codicillen hedendaags geen mindere folemniteiten vereift
worden, dan tot het maken van teftamenten; dus mede ge-
M 2 ad-

oa A A N T E K E N I N G E N , enz.
advifeert Utrechtfe confult. i. deel. conf.6g.num.g.pag. 220.
Ibid.
Als getuigen over Legaten of Codicillen. Dit zoude hedendaags
niet aangaan, om dat Codicillen gelyk hier voren
aangetoont, even eens moeten gemaakt worden, als teftamenten
en taiftchenderfelverfolemniteitengeen onderfcheid is; behalven
dat het de jure Romano nog een quseftie is, an foemin

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. 95
Jus in momjlerium Novell 123. cap. 39. aut furor arg. L.
4. ff de divort. VOET ad tit. ff. de fponfal num. 13. Addè
hic, quod quoties ea adfunt vel abjunt fponfo vel fponfa tempore
fponfaliorum ignorante adverja parte, vel poft contracla
fponjalia intervenerint, qua impediunt in Mum vel ex parte
finem matrimonii, aut Jperatam concordiam atque fehcitatem,
etiam hodie invito altero a fponfalibus receditur SIM.
VAN LEUWEN cenfur. forenf. part. 1. lib. 1. cap. 11. num.
27. HENR. BROUWER de jur. connubior. lib. 1. cap. 15.
VOET ad tit. ff. de fponfal. num. 25.
• ' I. Deel confultat. 120. bladz. 193.
Dat 'er confiscatie van goederen toeftaat. Deze quseftie
kan hedendaags geen plaats meer hebben in de Nederlanden,
om dat genoegfaam overal de confiscatie van goederen is afgefchaft.
Ibid. bladz. 194. .
Staet ook te confïdereren, dat een Vader ook geen dehclen
ter weerelt gecommitteert hebbende, fyn kinderen niet geven
en mach ejfeiïuelyk by gifte onder den levende ende omvederroepelyk.
' Hodie id aliter obtinet, fcribit ABRAH. DE PAPE ,
et donationes aparentibus in liberos fuos collata omnino funt
firma ac valida, quia fitfiones illa juris civilis jam ceffant
ac defiuetudina funt inumbrata: quemadmodum nos docent
GROENEWEGE ad L. 4. C. de donat. int. vir. et uxor. et JC.
in confil. Batav. vol. 1. confi. 44. in pr. Caterum de jure
civili Romano verum eft, donationes in liberos failas regulariter
non fubftftere arg. L. 11. 17. C. de donation.^ Rationes
fiunt ha; primo quia pater et filius per fiólionem juris habebantur
pro una eademque perfbna; cum quis fibi ipft donare
haudpoffit L. fin. G. de impub. et al. fubftit. Secundo
quia omne, quod filiusfamilias adquirebat, jure patria
M 3 p>

94 A A N T E K E N I N G E N , enz.
poteftatis patri adquirebatur princ. et % i. J. per quas perjon.
cuiq. adquirit. Multi ab hac regula excipiiint donationem
obftudia; verum hac exceptio non. eji legibus fubnixa,
cum ea non fit propria donatio, fed potius folutio, quia parentes
ad alimenta et fumtus in fiudia prafiandos hberis fuis
fint obftricli tot. tit. fi. de agnoscend. vel a'lend. liber. Atque
inde efi, quod etiam donatio in filiumfamihas remuneratoria
fit firma ac valida; quoniam non eft propria donatio, fiedbeneficiorum
permutatio atque beneficii accepti compenfatio:
veluti recle tenent TIRAQUELLUS ad L. donatione .largitus
num. 44. § 24. C. de revocand. donat. BARTOL. in L. frater
a fratre num. 37. atque alii allegati a MENOCHIO de
prafumtionib. lib. 3. prafumt. 29. fub num. 4. quam tan en
opinionem ibidem ait, nee jure nee ratione probari. Non
obloquitur, quod ante diexum eft. Oificquid filius adquirit,
id omne jure patria poteftatis parenti adquiritur Refip. ifiiusmodi
donationem haberi pro peculio adventitio, quod fiecundum
juris novijfimi confiitutionem filiusfamilias fibi foli
adquirit § 1. J. per-quas perfon. cuique acquir. tot. tit. cod.
de _ bon. qua liber in poteft patr. Immo et propria donatio
filiofamilias facla, y? morte patris fuerit confirmata, reconvalescit,
modo de ipfius contraria voluntate non appareat
Novell. 162. cap. 1. § 2. Idem juris eft, fitacaavelexprefa
ratihabitio poft emancipationem fuerit fecuta, utpote turn
ceffantejatria pot eft at e L. 31. § 2. ff, de donat ion. Ratio
efi, quia turn, ut ait THEOPHILUS vinculumpatris et filii
per emancipationem dicitur feparari ac perfona diftmgui.
Qtiidam^ et eum cafum addunt, ubi pater juramento donationem
in filium juum collatam confirmaverit; quod tarnen
nonprocedit de jure civili, quo atlus invalidus per jusj, randum
non confirmatur; quanquam id aliter obtineat de jure.
canonico, quod non fpeclat illas fubtilitates, fed potius obkgati«

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 95
tionem naturalem, qua inter patrem et ftliumpoteft fubfiftere.
I. Deel confultat. 121. bladz. 195.
Defelve donatie ofte dispofitie bevonden werd reciproque
te zyn. Ziet confilia hic 2. deel conf. u8. bladz- 237. en
SCHOMAK. ^r£. 2. conf 54. num. 20.
t Ibid.
Behoort volcomen effecl te forteren. Sequentia notat ABRAH.
DE PAPE : Quod fi hac propria effet donatio inter virum et
uxorem, ut hic eftimat JCtus, ea non valer et, fecutipoftea
dicemus ad conftl. JCtor. Batav. vol. r. conf. 131. Potius
hoe eft paclum de mutua fucceffione et reciproca qua dam in*
fitutio onerofa, qua inter conjuges favore matrimonii toleratur
confil. JCtor. Batav. vol. 4. confi. 349. num. 1. Ratio
eft, quia quod ex hujusmodi conventionibus conjuges a fit invicem
confequuntar, non cenfentur ex caufia lucrativa confiequi,
fied onerofa proptervicisfitudinem. TIRAQUELLUS de revocand.
donation. ad L. donatione largitus num. 126. Hanc
propriam donationem inter virum et uxorem non ejfe vel ex
eo apparet: quoniam ifttusmodi pacla teftamentaria ab uno
conjugum altero etiam invito ac nesciente pojfunt revoeari,
licet etiam ejus contrarium fuerit expreffum; ficuti latius
obfervatum ad confilia JCtor Batav. vol. 1. conf. 83. Atque
hanc reciprocam inter conjuges de fibi invicem fuccedendo inftitutionem
non nulli etiam juri civili convenire exiftimant;
fed errant: nam generaliter ibi omnes omnino inter virum
et uxorem donationes eo jure funt p ohibita, cum hic eadem
fit ratio prohibitionis, fict'licet amor, quo fe invicem conjuges
propter eas jpoliarentur, donationibus non temperantes 0
fed profufa er ga fe facilitate L. i.jf. de donat. int. vir. et
uxor. Probatur hoe ex eo, quod extat apud ulpianum in L.
7. § 2. fi. dicl- tit. Si vir et uxor quina fibi invicem donaverint:
maritus fervaverit, uxor confumpferit, recle poffe'
do*

o6* A A N T E K E N I N G E N , enz.
donationum compenfationem fiefi Resp. ibi fane non dici
ciprocam donationem inter virum et uxorem permiffam e
fed illud tantum, ft donatio inter virum et uxorem mutua
facla, et maritus fiervqverit, uxor Vero donata confumferit;
ea fi veilt donata repeter e, virum eo cafu poffe compenf
nem ei opponere: qua duo a fe invicem maxime differun
cum compen'atio fit ex jure naturali, quemadmodum dicitu
in L. 6. ff. de compenf Alias fiquidem durum atque lutl
fum marito foret, qui res fibi ab uxore donatas refervavit
fi fua parjimonia ac diligentia ipji noceret, et eas deber
ei reflituere, nee pojfet compenfationem opponere; et l
tantum voluerunt lucrum donatori extorquere, non vero
damnum inferre. Objiciunt aliqui, leges vet er es, qua don
tiones inter conjuges prohibent, de donationibus mutuis
fenfijfe: quoniam per eas non fiunt conjuges pauperiores,
proprie donationes illa dicipoffunt- Dicirnus hoe quidempr
habile videri, quoties donatio inter conjuges fuerit aqual
ut fi verbi gratia quinque utrinque fint accepta: licet etia
diverfs temporibus ea fit facla, propterea, quod eo cafu c
fat ratio prohibitionis in d. L. i. ff. ficilicetne neut er per donationes
fiat pauper-lor. Neque donatio effe videtur, c
quis tantum accipit, quantum ipfe anteadedit, quamvis et
in tempor e aliquod commodum refideat, fi diverfs tempori
fit facla, cum hoe confiderari nequaquam pojfit. Idque ef
quod ait jurisconfultus in L. 9. in pr. et § 1. ff.de donation.
cum de modo donationis quaritur, neque partus nomine
que frutluum neque penfionum, neque mercedum ulla do
tio fafla effe videtur. Diximus donationem reciprocam aqua
lem inter conjuges fubjiftere, etiam diverfis temporibus f
tam, nam fi fimul ea fier et, neut er quicquam pojfet dici ccp
neque donatum effe: verum portius lufus et Jimulatio vid
fubeffearg.L'7\. inpr. f. de verhor.fignification. Qaterum

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 97
fi inaqualis fuerit reciproca five mutua inter conjuges donatio,
vix dubitamus, eam non valere, ficilicet eatenus, quatenus
ejl inaequalis. Imo et fi par es fint iftiusmodi inter conjuges
donationes, tarnen ipfio jure non fiubfiftunt: quoniam
facile fraus aliqua pojfet fubeffe, quapropter exceptio compenfationis
erit objüienda, ficut fupra diclum eft.
I. Deel confultat- 122. bladz. 196.
Dit advys komt noch eens voor in het 4. deel bladz. 64.2.
doch daar is het getekent door Andries Schagen, en hier door
R. van Amflelredam en word den korten inhoud aldaar anders
, als alhier opgegeeven.
Ibid. bladz. 197.
Als vyf en twintig jaren. In Holland, Vrielland, Utrecht
en meer andere provinciën volgt men het Roomfch Recht en
vervult de meerderjarigheid met het 25. jaar van den ouderdom;
van ouds plagt in Holland een jongman mondig te zyn
tot zyn vyftien jaren, en een dochter tot haar twaalf jaren,
daar nae heeft men den tyd verlengt tot achtien en eindelyk
tot 25. jaren; zynde by ons onbekent het onderfcheid, 't welk
de Roomfche Rechten maken tuflchen de eerfte minderjarigheid
ftaande onder voogden, en de twede ftaande onder verzorgers
GROTIUS in Introd lib. ï.part. 7. num. 3. en moeten
deze vyf en twintig jaren volkomen vervult zyn, en daar aan
geen dag, jae geen uur ontbreken L. 3. % 3. ff. de minor.
GROTIUS, in Introd- lib. 3. part. 48. num. 9. In Gelderland
bereiken de mannen fulx met het vyf en twintigfte, en de
vrouwen met agtien jaren SANDE ad confiuet. Feudal Gelr.
tratf. 2. tit. r. cap. 2. num. 6. Lantr. van Veluw- tit- 29.
I. Deel confultat- 123. bladz- 198.
Sekere cautelen a Caepolla ende andere gerefereert. Con-
N fer.

98 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fer. hic GABR. PALEOT de Noth./puriisq.fiL cap. 45. num.
17. et PAGENSTECH. Select, jur. quafi. 17.
Ibid. bladz. 199.
Nee inter vivos, nee eaufia mortis pot efi incefiuofiuscapere
a pat re. Et hoe etiam convenit cum moribus Hollandia, uti
teftatur H. GROTIUS in Introd. lib. 2. part. 16. § overwonnen
enz.
I Deel confultat. 124. bladz. 201.
Dan dat het aesdoms-Recht daer mede was gederogeert.
Het Aesdoms-Recht heeft als bekent voor fyn grontregel:
Het naefle bloed, erft het goed; volgens welcke nimmer eenvacante
erfportie kan zyn, zoo lang er maar een eenigebloetverwant
in wefen is, zonder onderfcheid, van waar die beftaat;
ziet hier voren de aantekenïnge of de 11. confult.
I. Deel confiidtat. 125. bladz. 203.
Hem refererende tot fekere briejjens. Hic agitur de tefia-,
mento faclo per relationem ad fcedulam, de quo vide GROE­
NEW. de legib. abrogat. ad L. 38. ff. de condition. et demonflration.
ubi varios adducit auBores hac de queftione agentes;
qubus adde STOCKMANS decif 12. num. 7. COLER decif.
249. HERBAI rer. quotidian. cap. 8.. BARRY lib. 10,
tit. 1. num. 29.
Ibid
Dat Jaar. Quod tarnen negat RODENB. de jur. quod
orit. e. fiat. divers, cap. 3. Ziet het geadvifeerde by
VAN DEN BERG Nederl. advysb. 4. deel conf. 158. pag. 434.
1. Deel confultat. 116. bladz. 205. .
Ten ware die aiïis ware geinpnueert. Hic ita fcribit
ABRAH. DE PAPE: .Hanc fententiam admitteremus, fi hac
donatio morte matris non fuerit confirmata,, quod hic faïium
vi~

ÖP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. pp
videtur fuiffe: quapropter ejus contrarium concludimus, fci-
Ucet nullam hoe nojlro cafu infinuationem effe necejfariam;
quia donatio pojl mortem matris quamcunque fummam etiam
excedens, fefe habet inft ar, legati et fideicommiffi. Si vero
hac donatio morte matris non effet confirmata, tum recle
hic Jurisconfultis refpondit, donationem quamvis a Notario
conjcriptam, nihilominus infinuationem requiri, fi 500. fiolidos
excedat, contra quam exiftimatJC. in confil Batav. vol.
4. confil- 166 in fin.: qui ita ait, fi donatio fit facla in publico
inftrumento, hoe efi coram Notario conjcripta, tum
nullam infinuationem exigere, quamvis etiam di&an: fummam
quingentorum folidorum excederet- Hoe enim fi admitteremus,
nulla omnino donationes apud magiftratum infiinuarentur,
ficque fenefira aperiretur ad patrimonium facile donationibus
temerar'üs exhau; iendum: ad quod impediendum
infinuationes funt inventa, t urn donarefit per der e. Ab hac tarnen
regula primo excipe donationem mortis caufa, quam
etiam fine infinuatione flare conjlitutiones permifierunt confil.
JCtor. Batav. vol 6. confil. 79. Secundo id limitatur in
donationibus, qua fiunt Prin ipi vel a Principe L. 34. in
pr. C. de donation Ratio efi, quia ipfe Princeps efi fummus
magiflratus; unde ridiculum effet magiftratus inferioris approbationem
et aucloritatem effe necejfariam, pracipue cum
in Imperator e omnis doli adque fraudis cesfietprafumtio, ob
quam potijfimum infinuatio eft necejfaria: neque Princeps
nimis liber alis aut prodigr.s poteft videri, cum fiemper fiat is
fit locuples Novell. 52- cap- 2. Tertio pradicla regula fallit,
ft donatio ad redimendos captivos, vel ad ades incendio vel
ruina collapfas reficiendas fuerit facla L. pen- in princ et
§ 2. C. de donat ton- quamvis id nonnulli fblum extendant
ad donationes pia caufa falias, fied contra aperta verba
dicla Legis penultim: Nam quod antea fingulare erat pia
N 2 cattm

ioo A A N T E K E N I N G E N , enz.
caufa, id poftea Imperat. confiituit, ut in aliis fimiliter
donationibusobtmeret. TRAQUELLUS deprivileg.piacauf.prtvüeg.
124. ubi BARTOLUS, PIUEUS quaft. 132. atque alii
magno numero.
Ibid.
Solidi. Die ordinaris werden gerekent op twee guldens V
ftuck. Sequentia notat hic ABRAH. DE PAPE , quod yulgo
lidus taxeturpro aureo ungarico, qui quinque florenis yalet -
atque eum ita m judicando definiiffe Senatum Frificum teftator
SANDIUS Ub. 5 decif tit. 1. defin. 3. in fine, ubi plura
vide, nifiprobari poffet folidumin eo loco tantum duobus Horems
valere: nam fbhdi pondus et aftimatio non fiemper et
uhque efi eadem fed fape yalet plus, fape minus: quomodo
m Galha efi aureus coronatus, in Italia ducatus, in
Lrermama Rhenenfis, ut bene SICHARDUS ad L. 34 C de
donation. num. 5. notavit. Confequitur fiatuta et confuetuüines
fingulorum locorum in fiolido aftimando obfervari debere;
voor het overige over het bereekenen van den Solidus
of Roomfchen goudgulden. Ziet ook GROENEWEG. ad Grotu
Introd. lib. 3. part. 2. § 15. num.. 26. en WISSENBACH
ad L. 232. ff. de verbor. figmficat.
I. Deel. confultat. 127. bladz. 206.
Soo wel van tweeden, derden als eerfle bedde. Ziet hiér
vooren confil 31. et qua ibi notavi.
Ibid. bladz. 207.
Nifi in fiecundo fiat mentio primi, illud nominatim revocando.
Vide fupra confil. 50. et confer. confil. 33. pag. 34.
I. Deel confultat. 128. bladz. 208.
Ex vi claufula Codicillaris. Welke clauful in een teftament
geinfereert, foo veel opereert, dat offchoon de Inftitu-
tie

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. aoi
tie van Erfgenaam direótelyk niet konde gefuftineert worden,
evenwel de Erfgenaamen gehouden zijn, 't effect van dezelve
te pnefteeren Utrechtfe confi. i deel confi- 123. pag.
458. num. 29. 3. deel conf 70. pag- 317- num. i-
I. Z)^/ confultat- 129. bladz. 209. •
ƒ# terminis executionis. Nam notum eft; quod quando
yoluntas donantis pura et traditio tantum in tempus mortis
fuspenfa, toties fit donatio inter vivos. Ratio, quia ftc
aclusdonandi eft perfeclus, confummatio vero tantum dilata,
ergo initium hic potiffimum infpiciendum; nam ex primordio
tituli pofterior formatur eventus; amplia, ut idem fit, fi
duo tantum teftes fuerint adhibiti, eiiamf fiub commemoratione
mortis facla fuerit donatio CARPZ. part. 3. conft- 1.
defin. 1.
I. Deel confultat. 130. bladz- 210.
Rehooren te komen in collatie- Hac notat. ABRAH.
DE PAPE; Regulariter quidem verum effe, dotem quam
filia, et donationem propter nuptias, quam filius, a parentibus
fuis acceperunt, in collationem venire, hoe eft, confundi
cum bonis paternis arg. L. 12. C. de collationib.
ubiid exprejfe dicitur, his verbis: Filia licet maneat in Sacris:
ft dotem non conf er at. quam mortis tempor e communis
patris- habuit fratribus in eadem familia conftitutis, actiones
hereditarias denegari non ambigitur. Confionant L.
8. et 17. C- eod. Hujusque rei ea ratio eft, quia dos et donatio
propter nuptias -non fiuunt ex mera liberalitate, fed
tanquam ex quodam parentum debito, ut fcilicet tanto facilius
juvenes ad mairimonium allicerentur, etiam maxima inaqualitas,
qua alias inter liberos oriretur, in iftiusmodi donationibus
collationi locum fecit. Atque ita nobiscum fentiunt
JCti in confi. Batav-vol- 5. confil. 257. pag. 774. et
N 3 voL

102 A A N T E K E N I N G E N , enz.
vol. 6. confil. 28. pag. 122. De reliq/ds fumptibus atque expen
fis, quas prater dotem ac donationem propter nuptias
parentes infiliabus elocandis fecerunt, infpiciendum eft, an
Ma fatta mox confumantur, neque inde ulla utilitas ad liberos
redundit, quales funt, qua in convivium nuptiale funt
facla: an vero ea penes eos falva atque integra maneant,
veluti fiunt gemma, argentum, aurum, &c. Priori cafu,
quia illa ad honorem eorum parentum refpiciunt, qui eos fecerunt
, in collationem non venient, cum credibile non fit^
parentes eos veile in medium conferri, qui fiubito ac ftatim
evanescunt. Ita optime PERKZIUS ad tit. cod. de collation.
num. 15. in fin. Pofteriori cafu, hoe eft, ft fumptus non
mox pereant, fed diu perdurent, in collationem veniunt;
quia tum ut ftmplex donatio non conftderantur, utpote doti
et donationis propter nuptias appendices ac additamenta L.
8. C. de jur- dot. ut proinde hujus JCti j entent ia ft rejicienda,
qui exiftimat fumtus in convivium nuptiale fat!os, utpote
ftatim evanefcentes, a filia effe conferendos, eosque ho
norem filia refpicere, atque eos dotis additamenta effe, quem
admodum apparet ex verbis hisce fiequentibus; onkoften gedaan
op Grietgens feeft; cujus contrarium jam fupra probavhnus.
. Ibid.
Per omnia in expenfa pro filio facla pro aliqua militia,
Doéloratu, prabenda vel dignitate locum effe collationi. Potius
dicendum eft, filium non conferre id, quod ipfus pater
pro dignitate confequenda expendit, idque propter onera ei
coherentia, que tenetur fubire arg. L. 20. § 6. ff. famil
ercific. Cui confiequens eft, neque fumtus ad gradum Docloratus
confequendum conferendos effe, quia fcilicet et hac dig
nitas onus in fe continet. Urgebit forte aliquis et dieet in
L. 20. inprinc. C de collation. dici; qua filius ex militia
num-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 103
nummis paternis emta fibi adquifivit, collationem non effugere:
Qiiandoquidem dicendum eft, maxime a fe invicemdifferre
rhilitiam et gradus Docloratus. Siquidem militia
erat ipfa funclio, ob quam commoda et falaria ex publico iis
dabantur, qui vel militiam togatam vel armatam exercebant
L. 20. C. eod. Unde per militiam non debent intelligi ea commoda,
qua ex publico exf olvuntur, fed ipfa funclio, ob quam
ea acipiuntar, veluti apparet ex L. 22. ff. de legat. 2. Hujus
modi officia pot er ant vendi, legari &c. L. 102. ƒ 3. ff.de
legat. 3. et non nunquam poft obitum militantis certa penfio
ipftus heredibus exfolvebatur. Itaque illud lucrum in collationem
veniit, quod exdicla militia pecunia paterna filius fibi
fioli acquifivit, eumque fenfium effe L. 20. oppoftta in princ.
exiftimamus Et quamvis collationi non fiubjiciatur, quod a
pat re impenfum eft ad gradum Docloratus filio confequendum,
propterea, quod hic titulus habeatur pro peculio caftrenfi,
atque onus quoque in fe contineat, ut proinde nullum emolumentum
ad her e des ejus devolvatur: Sumtus tarnen, quos
pater pro filio jludiorum caufa expendit, ab ipfio fiunt con fèrendi;
puta fi illi funt magni; veluti pro libris, item 'inftrumentis
mathematicis &c. quia horum utilitas eft permanens,
ficque alias magna inaqualitas inter liberos oriretur
L. pen- ƒ 1. C. de collation. Non refragatur libros aliaque
inftrumenta ad ftudia promovenda parata non effe conferenda,
quia habentur pro peculio caftrenfi,. quod ad fblum
filium pertinet: quomodo argumentatur PEREZIUS ad tit. C.
de collation. num- 12. in med. Hunc obicem ut amoliamur,
decendum eft, ea inftrumenta pro peculio . caftrenfi non reputari,
quoniam pater ea pro libero arbitrio filio. poteft adimere;
quod.facer e haud pojfet, ft pro peculio caftrenfi haberentur:
et quod in L. unie- C. de caftrens. 'om. palat mor.
peeul dicitur, debet exaudire de donatis, non fblum commo-
•ü • " '•' datis

104 A A N T E K E N I N G E N , enz.
datis, ut verbis finalibus cit.L. videre eji. Excipio fumtus
atque expenfas erogatas in viatica, in alimenta, et "/India,
in honorariapraceptorum: quia et ea ftatim pereunt, et pater
eadem domi tarnen debuiffet expendiffe. Huic facit L. 50.
ff. famü. ercisc. Qua pater, ait JCtus, filio emancipato
ftudiorum caufa peregre agenti fubminiftravit, ftnoncredendi
animo pater mififfe fuent comprobatus, fedpietate debita
dutjus,, in rationem portionis, qua ex defuncti bonis ad
eundem filium pertinuit, computari aquitas non patitur.
Reële itaque SICHARDUS ad L. 18. C eod num. 3: fi parva
impenfa- in libros aïïaque inftrumenta ftudiorum caufa parata
, tum. prefumi patrem eas donare, qua morte ipfius funt
cpnfirmata; 'fin. vero fint magna,.tuui prefumi, ipfum eas
duntaxat commodaffe, non donaffe, arg. L. 47.'ff.' de donation.
inter vir. et uxor.
. Ibid. v
Dat van de voorfchreven koften niet fufffantelyk blycken
/oude. Dus dan, dat matige bmilofs-koften gedaan na de
qualiteit der kinderen en niet de buitenfporige, die een vader
doet om fyn eigen eer, wanneer hy dezelve heeft aangetekent,
en ook anders niet, moeten in collatie komen, enwordzodaenige
aantekeninge gelooft, niet tegenftaande anders geen qui-
• tantien kunnen getoont worden; confilia hic 3. deel. conf. 150.
Ibid.
Tot volkomen preüve van de voorfchreve coften 't fameH
ftrekken. Hac notat ABRAII. DE PAPE : Qi-iamvis fumtus
atque expenfa in librum accepti et expenft funt annotata a
parentibus, ex inde tarnen non fequitur, eas in collationem
debere venire, verum infuper requiritut\ ut de expreffa 'voluntate
earum conftet; tum nam que collationem non effugient
conftl. JCtor. Batav. . vol. 6. in append. confil. 151. num. 1.
Quopertinet illud ufitatum axioma; Expreffa nocent, non
expres fa non nocent. L. 198.ff.de regul.jur. I. Deel

(5PDE H O L L A N D S C H E ADVYSEN enz 1
. 105'
ï. Deel confultat. 131. bladz- 212.
B. ftaende huwelyk effecluelyk hadde mogen renuntiere 'l
Recht, dat haer tot de conqueften hadde mogen competeren.
ABRAH. DE PAPE fequentia hic obfervat: quod hoe verum fit y
fi mulieri jam nihil ex acquiftibus fuerit acquafitum: quia
donationes inter virum et uxorem tantum funt validee de jure
non adquirendo, et alter inde non fiat pauperior L. %.inpr.
ff. de donation. int. vir- et uxor. fi vero lucrum jam fuerit
uxori adquifttum, majus habet dubium, an fcilicet uxor ei
posfit renuntiare, quod tum demum refipondit JC. in confil.
Batav. vol. 4. confil. 118. procedere, ft^ea renuntiatio lucri
jam adquifiti juramento ab uxore fuerit corroborata; caterum
confer. hic VOET ad tit. ff. de paél. dotal. num. 50. ÊJ?
feqq. BYNKERSH. Res civil. Ubi 2- cap. 1.
Ibid. bladz. 213.
Certi enim juris eft, maritum et uxorem invicem emere
et vendere nee non permutare et omnis generis contracJus
celebrare poffe. Hoe quidem verum efi, ficribit hic ABRAH.
DE PAPE, ft donatio non fiubfit, arg.L. 15. C.de donation.
int. vir. et uxor- cujus tarnen contrarium hic ftatuit JCtus,
ut pat et exverbis pracedentibus, Alwaert'tfulx, dat't voorf.
accoord foude wefen donatio, nogtans nademael 't felve gefchied
is ob caufam, &c- Omnes autem contraclus fimulati
'etiam in emtionibus et venditiombus juris vinculo funt
dejlituti, quia fides fimulatur absque veritate tot. tit. C.plus
valere quod agitur. Quinimo, ne quidem aftiones aut obligationes
aut alia 'poffunt conjuges fibi invicem in fraudem
interdicli remittere L. 5. § 6- 7. ff. eod- Ratto ditt* conftitutionis
illa vulgo redditur; quia fiub contra&ibus ftmulatis,
per nimias donationes fe conjuges amore mutuo fraudarentur;
et concordia maritalis pretio quodam modo emeretur, quod
fieri non debet, ut efi in L. 1. 2. ff. eod. Atque hinc pro-
O ar

v
ÏO5 A A N T E K E N I N G E N , enz.
vide SOLON omnes indiftinEle donationes inter virum et uxorem
fjonadmisftt, quia ilhe non ex mera liberalitate, fed potius
quadam necesjitate intercedebant : quemadmodum narrat
PLUTARCHUS in ejus vita. Idem quoque fuit recept urn apud
Romanos, jicuti jam diximus. Cum tarnen excipiebatur 9
nifi Ma donationes inter conjuges mutua morte alterutrius
effent confirmatie, atque in eadem voluntate donator usque
ad extremum vita fipatittrn perdnrasfet; quod primo eft effectum
oratione in fienatu habita ab Antonino ante excesfum
D. Severi et Antonini, qua refertur atque explicatur ab
JCto in L. 32. in pr. et § 1. ff. eod. conf. L. 18. C.dicJ-tït,
Ratio eft, quia in id tempus donationis eventus excurrit,
quo vir et uxor effe definunt, ut loquitur JCtus in L. 1 o.
ff. dici. tit. Ne quis tarnen ex nonnullorum fententia putet,
hoe propter mortem donatoris fic effe conflitutun?; cum potius
id effeceritTfus yoluntas continuata, quam ita lex intellexit^
ttt ft donans fupervixerit, eu cafu donationem revocatam
cenfen: quoniam non raro legata atque hereditates benemerentibus
relinquuntur; qui fi anteteftatorempramoriantur,
ea ad ipforum heredes non tranfèunt, fed pro fcviptïs habentur
L. unie. § 2. C. ds caduc. tollend. Olim e.xprefio voluntatis
a donaiore necejfaria erat, ut hac donatio fidfifteret,
hoe eft, ut legati vel fideicommiffi non/ine res donata re-
Unqueretur, quemadmodum patet ex L. 4-j.pr. et § 1. jf.de
legat. 3. Hoe tarnen aliter obtinet de jure novo, quod hac
donatio tacite atque ipfio jure etiam fine voluntatis tefiificati'one
pram ortuo donat ore, confirmatur, modo de ipfius contraria
voluntate ha"d confi et d. I. 10. L. 11. § 1. ff. eod. Non
eft, quod quis dicat; ergo hac donatio non differt a legato.
Dicendum eft omnino differre; nam legatum non eft yalidum
aut robur accipit, nifi poftquam hereditas jam fuerit adita
érg. L. 2(5. § 8. ff. de legat. 1. Atque in donatione inter

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSENenz. ïoy
virum et uxorem hoe non eft neceffarium, fed fufftcit folam
'mortem ac perfeveraniiam donatoris fuiffe fecutam; quibus
concurrentibus donatarius rei donata dominium mox confiequitur
L. 9. § uit. L. 10. L. 11. in pr. ff. de donation.
'inter vir. et uxor- Merito itaque dixit ACCURSIUS ad L.
filia C. famil. ercifc. Donationem inter virum et uxorem
non teftamento, fied morte confirmari. Et quia ha donationes
conjugahs ante hereditatis aditionem confirmantur et
valida fiunt; inde quoque eft, ut pro parte her edit aria non
habeantur, neque ex teftamento ipfio ccpiantur, neque in
quartam trebellianicam imputentur L. 68. ff. de legat. 2.
At moribus noftris valde dubitatur, utrum donatio inter virum
et uxorem morte confirmetur, quia uxor amplius non
eft in potefiate parentum, ut apud Romanos L. 7. C. de
nupt. fed quemadmodum olim, in pot eft at e fui mar iti G L-
LIUS Ub. 18. cap. 6. • In quibus dam Gallia locis donationem
inter virum et uxorem non fubfiftere teftatur MOKNACIVS ad
L- 32. in pr. et § fin ff. de donation. inter vir. et uxor. Verum
ejus contrarium obfiervari vult H. GROTIUS introduB.
lib. 3. part- 1. num. 11, 12, 13. Nos potius diftinguimus
an communio bonorum inter conjuges fuerit introduBa, an
vero non. Priori cafu certum eft, donationem non valere;
fecus vero pofteriori: quamquam alii indiftin&e dicant, eam
non poffe fieri; neque morte conjugis confirmari; et GROE­
NEWEGEN ad L. 31. § 8. ff eod. exiftimat, valere quidem
donationem inter virum et uxorem, fed tantum in ornamentis
a viro uxori fiua donatis, modo ea non fiunt immoderata,
et conditionem aut qualitatem inariti non excedant. Caterum
dubitat, utrum uxor viro quid pofifit donare, quia
uxor eft fiub poteftate fui mariti, unde vera traditio non poteft
fieri: ut proinde ea non videatur morte confirmari poffe.
Idem ad L. i« C. eod- cum plurimis ibidem citatiS'
O 2 Ibid-

io8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. bladz- 210".
Seer generael jae univerfael zynde. Alias legata ftricle
funt accipienda, et ita legatis nummis magis exiguiores legati
videntur L. 39. $ 6. ff. de legat- 1. L. 75. ff. de legat.
3. vide ROLAND A VALLE 3. conf. 16. num. 30. et feqq.
EACHIN lib. 13. cap. 53. quod verum regulariter in dubio,
quando teftatoris yoluntas non fatis eft explorata, ac ita res
obfcura atque incerta NATTA conf. 626. num. 21. alias enim,
ubi de voluntate teftatoris apparet, legatorum interpretatio
plenior erit, CAGNOL. ad L- 12. de Reg. jur. num. 6- quo
faciunt ea, qua tradit WESENBEC. lib. 2. conf. 89. num. 10.
ftc vino legato propter prafumptam teftatoris voluntatem yafa
quoque deberi ex Celfo refert Ulpian. inL.3. §i.ff. de tri tic.
yin et tritic. legat.. cum credibile ft, mentem teftatoris eam
.esfe, ut voluêrit accefftonem vim effe a?nphoras.
I. Deel confultat. 133. bladz. 218.
Zulks dat alle de vruchten by de voorfcr- Weduwe genoten
uyt de voorfchreeve togtgoederen hare vry eigen zym Ziet
ber SCHRASSERT in comment. ad Reform at- Velav.pag. 476
en desfelfs Advyfen 2. deel adv. 52.
Ibid.
Te komen tot profyte van den Erfgenaamen. Ziet hier
confultat. 2 deel conf 19. quajl. 4. en 2. derde deel conC
120. VOET in comment. ad tit. ff. de ufufrucl. num. 30*
Bladz. 219.
Quaprafupponuntur magnaefe. Ditisconfcimmetdelee- "
te van H. DE GROOT Inl. 11. boek 39. deel § 6*. en aldaar GROE­
NEW. confer. VOET in comment. ad tit. ff. de ufufrucl. num. 3 6.
I. Deel confultat. 134. bladz. 221.
Gedaan zynde ter goeder trouwen. Qua bona fides in
dubio prafumitur £. 6. C. de dol. L. 51. pro foc.
I. Deel

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 109
L Deel confultat. 135. bladz. 224..
Cedit monafterio. Vide hic CARPZOV. part. 3. confi. 28.
defin- 3. num. 1. GAIL lib. 2. o£/*n>. 4. num. 12.
G

ÏIO A A N T E K E N I N G E N , enz.
Hac obfervat hic ABRAH. DE PAPE, dicens; Hodie ufur* et
fruclus legatorum non debentur a tempor e mora, quod hic
putant JCti; neque ex tempor e adita hereditatis, fed a tempor
e mortis teftatoris: idque fine ulla diftinclione, an legatum
fuerit relitlum in genere, an in fipecie, quamquam
illatn diftintlionem faciat Jclus in confi, Batav. vol. 5. conf.
260. Noftra affertionis ratio eft; quia dies rei legata cedit
tempor e mortis teftatoris, tumque diminium direclum ad le
gat ar iumtranftit, pracipue cum in bona ft dei judiciis ufiura,
multo magis fruclus citra moram, atque ftatim, ubi res
apud debitorem effe ceperint, deucantur. Atque inde eft,
quod legatarius, ft ante aditam hereditatem moriatur, tarnen
legatum ad heredes fuos transmittat, veluti pat et ex l. 3. C
quando dies legat. vel fideicommiffi eed- in qua liac verba fiu
expreffa; Si Pontionilla ad eam atatem pervenit, cui legatum,
vel fideicommiffum relitlum erat, petitionem ad heredes
transmifit, licet ante dicefierit, quam confequeretur legatum
vel fideicommiffum. Ita nobiscum tenent PEREZIUS ad
tit. C. de ufur. etfruclib, legator. num. 1. GROENEWEGEN
ad L. 1. et fin. C. eod. Ar guit et hoe ipfum non obfeure
L. 42. ff. de ufur. in qua dicitur; poft adquifitum ex caufa
fideicommiffi dominium, fruclus, qui ex terrapercipiuntur,
ad fideicommiffarium pertinere. Et fi ufiura et fruclus legatorum
a tempore adita hereditatis computarentur,non raro
her es longiffimas mor as necleret, antequam hereditatem
adiret, quod maxime iniquum foret PEREZIUS d l. num 1. in
fin. Atqui inquiunt noftri adverfarii, ex variis ac plurimis
legibus , veluti ex L. 47. in pr. et § uit. ff. de legat. 1. item
L. 3. inpr. ff. de ufur. ejus contrarium dilucide apparet, et
dicuntur legata demum poft mortem teftatoris ab heredepra
ftari debere: unde fequitur hereditatem antea debere effe a
ditam. Hasce omnes ac ftmiles leges adyerfantes GLOSSA et
GROE-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. m
GROENEWEGEN ad d. I. atque alii de legatis rei aliena explicant;
cum etiam alii exiftiment Trebonianum in hoe cafu a
juris iramite deviasfe. Nos rejecliS eorum opinionibus arbiiramur
dici:' leg. oppojitas debere intelligi de legatis per
da^nationem, finendi modo, aut denique perpraceptionem relitlis,
quorum dominium non ftatim tranfibat in legatarium
a tempor e mortis teftatoris, quia demutn poft hereditatem
aclitam ab herede prceftabantur, quapropter in iis antea moram
committere dici haudpoterat: nifipoftea interpellatus
ab legatario fuiffet; a quo demum tempor e ufur as et fruclus
praftare tenebaiur, veluti clare elucet ex cl L> 47. pr. et §
uit. if. de legat. 1. ftc que ent exponenda L. fin. C.de ufur. et
fruclib. legator. ubi dicitur: In legatis et fideicommiffis fruclus
poft litis conteftationem, non ex die mortis confequun*
tur, five in rem jive in perfonam agatur. Eaque fententia
confirmatur apud CAJUM. lib. 2- Inft- tit. 9. de fideicommiffi.
in fin. verba ejus hcec funt: Praterea et in hoe alia fideicommijforum
et legator urn conditio: quia fideicommiffa, ft
tardius, quam fcriptum eft, foluta fuerit, ufiura et fruclus
debentur, fed ex mora fiolutionis, fi per damnationem relicla
fuerint. Sed poftquam hac genera legatprum in defuetudine?n
abierunt, direclo rei legata dominium in legat arium
fuit iranslatum a tempor e mortis teftatoris: cui confiequens
erat, ab eo quoque tempor e eorum fruclus et ufur as déberi
pr. Inft. de legat. Neque noftra fententia obloqultur, nonnunquam
evenire poffe, quod' her esheditatem 'non adeat, ficque
legata corruant, quoniam rei legata dominium nontranslatum
erat arg- L- 14. C. de fideicommiffi Enimvero nos
dicimus, id noftro cafu non poffe contingere, quia teftator expreffe
dixit, fcripturam teftamenti etiam pro codicillis valere,
vel quo-d relitlum eft, ab. heredibus legitimis prceftari: idque
lucuknter oftendit L. 29- eod. item L- 8» § 1. C. de codecilL

ïïi AANTEKENINGEN, enz.
cill. Excipitur nifi legata fiub conditione vel in diem incer*
tum fvefwt relicla: tum namque ab ipfo demum die vel conditionis
exiflentia eorum fruclus et ufiura debebuntur L. 74
L. 7$. ff. de conditionib. et demonftration. Nam hoe jolum
in legatis puris ejl, et iis, quibus dies certus eji a teflatore
adjeclus, ut eorum dies cedat a die ipfms mortis. Quamvis
enim hoe interft, quod in legatis puris ftatim venerit dies,
hoe eft relicla debeantur, et ftatim peti pofftnt; inreliclis
vero in diem, cesferit quidem eorum dies, hoe eft debeantur,
fed peti non pofftnt, nifi dies venerit: tarnen ea ad heredes
legatarii transmittuntur, quoniam per ceffionem diei a&io
erat qua fit a adpetendum legatum L. 213. in pr- ff de verhor.
fgnification. Caterum in legatis in diem incertum reliclis,
aliud juris eft: quippe ft legatarius pramoriatur, antequam
dies Uk venerit, nihil ad heredes ejus transmittetur 9
'quoniam dies incertus conditionem in teftamentis facit d. L.
7$>ff. eod, Hinc cum her es legatum prajiare juffus eft,
cum vel ipfe vel aliis morietur, licet quidem certo certms futurum
fit, eos morituros ejfe, quia tarnen incertum eft, an
id eventurum ftt, legatario adhuc vivente, ideo hoe legatum
conditionale facit arg. L. 1. §• 2. ff. eod.
L Deel confultat. 138. bladz- 229.
Hier word geadvifeert, quod licet muiier dotem falvam ftipulata
fit poft obitum viri, tarnen maritus bona dotalia ftante
matrimonio alienar e po/fit; En ditteregt, indien dit maatniet
fraudulenter gefchied is, want dan zoude de vrouw
aclione revocatoria kunnen ageeren; Fraude namque interveniente
revocatoria agere poterit.uxor inftar creditoris, eoque
cafu probata fraude datur ei reivindicatio CHRISTIN, ad
leg. mechl. tit. 9. art. 2. num. 5, 9, 15.
I. Deel

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, errz. 113
I. Deel. confultat. 139. bladz. 231.
Van alle de goederen. Moetende een Inventaris contineeren
alle de goederen des boedels, geene uitgezondert, met klare
ultdruckingen van de qualiteit en quantiteit derfelve. Utrechtfe
confil. 2. deel conf. tf.pag- 149.num. i$. conf.
1
S l
confi 4$. pag. 208. num. i- en deeze aélie om ftaat en Inventaris
te eysfchen, is aanftonds geboren, zoo dra een van
de Echtgenoten overleden is. confilia ibid- 3- deel confi 105.
Dag. 457 -num. 1.
I. Deel confultat. 140. bladz. 233.
Niettemin indien in plaetfe van 't voorgaande Huys en
Erve. Nam licet jus pignoris non extinguitur, oblato per
debitorem pignore aque idoneo creditori invito, fiecus fi volenti,
tarnen fi evidens omnino fit, quod id fine^ dispendb
creditoris posfit fieri, aquum videtur id arbitrio judicis permitti,
licet apert0 jure deficeamur VOET in comment. ad
tit. ff. quib. mod. pign. vel hypoth. folvit num. 11.
ï. Deel. confultat. 141. bladz. 236".
Dat de voorfch'reven fiubjeclie van rejlitutie niet en verbiet
de alienatie onder den levende. Want een alienatie onder
den levenden door een uitterfte wille toegelaten zynde, blyft
die caufa mortis of by teftament evenwel geprohibeert Utrechtfe
confultat. 1. deel confi 55. pag. 191. num. 6. et conf.
54.pag- 187. num. 17.
I. Deel. confultat. 142. bladz. 237.
Op wien de erfeniffe of een gedeelte van dien door fideimis
naer V overlyden van den gegraveerden Erfgenaem moet
devolveren. Want een lideicommiffairen Erfgenaam is gehouden
ftaat en inventaris te leveren, en die met eede gefterkt,
mitsgaders cautie te ftellen, dat de goederen niet Men werp
den
-

ii4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
den misbruyckt, veel min veralieneert. Is. VAN DEN BERGH
Nederl. advysb- 4. deel conf. 244. pag. 729.
Ibid. bladz. 238. in margine.
Wanneer een Erfgenaem, die met fideicommis is gegraveerd
geen inventaris en heeft gemaekt, wert naer de opinie van
yerfcheiden Doctoren van de Trebellianycque portie ver/leken.
Edoch die opinie gaat niet aan; want het controvers is, of
een Erfgenaam de detraftie van de Trebellianycque verlieft,
indien hy geen inventaris gemaakt heeft van de erffenis. Ziet
hier over BER. VAN ZUTPHEN Nederl- pract- tit. Trebelque
num. 13. alwaar verfcheiden aucteuren.
I. Deel confultat. 143 bladz. 241.
Daar by een collaterael naeften verwant ende Leenvolger
geoorloft wert V Leengoet te aanvaarden fonder hem de Erfi
feniffe te bekroonen. Dit zoude anders zyn in het geval,
daar een foon fyn vader in het Leen fuccedeert, want die ook
gehouden is Erfgenaam van fyn vader te wefen, en de fchulden
by hem gecontraheert te betalen, want een foon kan het
Leen niet genieten, ten zy hy hem drage Erfgenaam van fyn
vader JOH A SANDE decif. Frific- lib. 4. tit. 9. defin. 2. et
Frater ejus FREDER. A SANDE ad confuet. Feudal. gelr.tr. 1.
Ut. 3. cap. 2- § 5. num. 4. BERLICH. pract. concl. part 2.'
concl. 56".
I. Deel confultat. 144. bladz. 245^
Ende geprafupponeert werd het felve Leen niet aengekocht
te zyn ftaande huwelyk met de gemeene penningen van A. en
B. geëchte man en wyf. Indien tuffchen man en wyf, volgens
de ftatuten, ofte by huwelyckfche voorwaarden, is geintroduceert
gemeenfchap van alle de goederen, ende dat een
van beiden eenige Leengoederen ten huwelyck aanbrengt,
ofte dat ftaande huwelyck een van beiden eenige Leen goederen

OP DE H O L L A N D SC H E A D V Y S E N enz. 115
ren by erffeniffe aankomen, is de vrage, indien de Leengoederen
na het fcheiden van het huwelyck niet en mogen komen
in dellnge of aan de langslevende ten minften niet uit de
andere moederen evenveel moet confequeren ? Ik antwoorde
Neen; ten ware by de huwelyckfe voorwaarden geftipuleert
was, dat ook de Leengoederen zouden komen in gemeenfchap
, in wekken cas, den geenen die in de Leengoederen
niet kan fuccederen, moet trecken ende geregtigt is tot halffcheid
van de waarde van dien; Ziet dit by FREDER. A SANDE
ad confuet. Feudal. Gelr. TraB- 2. tit- 2. cap. 3.num.4.5,6.
NICOL. EVERHARD conf. 53. num 9, io, ii. LAMB.GORIS
adverfar. jur- fubcifcr. tracl. i. cap. 3. num. 8.
I. Deel confultat. 148. bladz. 246.
In de fchulden by de voorfcr. A. voor dato van haar luyder
Hmvelyk gemaekt. Dit is in Gelderland ook zoo gebruikelyk,
dat namentlyk man en vrouw by huwelyckfche voorwaarde de
conftumiere gemeenfchap, foo over aangebragte goederen,
als dewelke ftaande huwelyck,. aan de eene en de andere zyde,
door fuccesfie foude mogen aankomen, uytbedongenhebbende,
den een nog den andere aldaar niet gehouden is, totvoldoeninge
der fchulden, voor aanvang des huwelycks gecontradeert,
dog over fchulden, ftaande huwelyck te famen gemaakt
, foude foo wel de een als ander in het geheel verbon­
den zyn. Is. VAN DENBERGH Nederl- Advysb. 2 deel conf. 197.
00 v e r r e
pag- 557- dat"* È" aat
>

ITO* A A N T E K E N I N G E N , enz.
vragten, die tot betalinge van de fchulden van haar man,
voor dato van het huwelyck gemaakt, geëmployeer zyn, als
ook van de helfte van de vrugten van de capitalen, die daar
toe afgefteken en geimpendeert zyn, infonderheid, wanneer
„de man op het aangaan van het huwelyk die fchulden verzweegen
en fyn goederen als vry aangebragt heeft. Idem
i. Deel conf. 73. in fin. pag. 184. yerf. Betref en de conf
74. pag. 185. conf. 75. pag. 187.
Ibid. bladz. 247.
Geinftitueert in een fiekere fomma van penningen inplaetfe
van fyne legitime portie En wort in dit geval gehouden voor
een legataris; Ziet hier voren 1. deel confil 38. bladz. 40 in
margine.
I. Deel confultat. 146*. bladz. 247.
Aengezien de ouders niet gehouden en zyn hare kinderen
te alimenteren en ander nootdrufit verftreken, als zy felfis
middel hebben om zich te onderhouden. Want dit is zeker,
dat wanneer kinderen haar zeiven door eenige konft of handwerk
kunnen onderhouden, of aan dezelve eenig goed van
buiten is aanbeftorven, of opgekomen, waar van de vrugten
tot onderhoudinge der felve kan aangeleid worden, dan cesfeert
de verpligtinge, om haar kinderen nae haar ftaat en gclégentheid
optevoeden, en te onderhouden. Ziet hier de £.5.
§ 7. ff. de agnosc. liber confilia hic 2 deel confi. 129. Cofturnen
van Antwerp. tit. 36. art. 8. H. DE GROOT Introd lib- 1.
part. 9. num- 9. Is. VAN DEN BERGH Nederl. advysb. 1. deel
conf. 35.
Ibid. bladz. 248.
Als zy des middel hebben. Ziet hier GROENEW. tit inft.
per quas perfon. cuiq. acquirit. ad § 2. num. 2.
I. Deel

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 117
L Deel confultat. 147. bladz. 248.
En dat reciproce, als over en weder over. Wat 'er vereift
wort tot het bewys van trouwbeloften met woorden ingegaan,
daarvan ziet confilia hic 2 derde deel'conf. 90. pag. 257.
num. 5, 7, 9'
I. D

II8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
proteftationem de repetendi fumtibus feciffe, quod exprejfe
d- L. in fine exigit; idque ut ait JCtus, nepojlea de eo quaftionem
patiatur. At dicimus, eam poteftationem non ejfe necesfariam,
cum conirarium ex contr ariis conjeBuris et prcefuniptionibus
pojfit colligi L- 7. C- de jur. dot. Ca ter urn fate
mur quoties in contr arium non fint conjeBura, neque prote
fi alio de fumptibus in funus alicujus erogatis repetendis
pracesferit, eo cafu eos fumptus de fuo quem erogajfe, animo
eos non repetendi: quoniam mortuos curare, fepulire,
pars humanitatis et pietatis eft, quod ratio humana a nobis
effiagitat- et quod pietati et mifiericordice tribuiiur, id gratuitum
eft, ut bene SENECA lib. 5. de benefc- cap. 7. optime
hac de re agit divini humanique juris peritijfimus H- GRO­
TIUS de jur. heil. ac pac. lib. 2. cap. 19- § 2. num. 1, 2, 3.
& fieqq.
I. Deel confult. 149. bladz. 251.
Omtrent agt en twintig jaeren. Want een huwelyck gecontraheert
by perfonen, die onder de vyf en twintig jaren
oud zyn, en onder ouders en mombers ftaan, is van geener
waarde, en zyn de trouwbeloften by fodane perfonen ingegaan,
niet alleen niet obligatoir, maar nul en van geender
waarde, conf Ha hic 2 derde deel conf. 86. pag. 266. num. 1.
I. Deel. confultat. 150. bladz. 254.
Cum prius teftamentum non tollatur, nifi per pofterius
jureperfeBum. Qjiod tarnen eft quaflio, de qua vide BER.
VAN ZUTPHEN Nederl- praB- tit. teftament. § 6.
I. Deel confult. i$r. bladz. 256".
Generael verbant van alle goederen oock over de goederen,
naer date van den fielven verbande verkregen, is ftrekkende.
Dit is conform de leere van ANT. FABER in cod. lib. 8. tit- 7.
der

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 119
defin. 13. num- 7. et 12. GRATIAN. discept. forens, cap. 156.
num. 1. Ordonnantie op de teftamentm. in Veluw- art. 19.
I. Deel confultat. 152. bladz. 256".
Maar naer het Recht binnen Rotterdam geufeert. Ziet
hier SCHRASSERT in comment. ad Reformat. Velav.pag. 584.
Ibid. bladz. 257. *
Schoon met confent aldaar befielt zynde, ende nietgegoedt
wefiende, noch huys gehouden, noch poort erfichap geacquireert
hebbende, gehouden moet worden, als tot Leyden en in tranfttu
ende by gevalle geftorven &c. Sequentia hic obfervat.
ARBRAH. DE PAPE. Quod fcilicet omnino filius vere mutavit
fuum domicilium; cum confienfus matris accefferit, neque in
traufitu aut cafu Lugdum poteft dici obiijfe, quemadmodum
hic male exiftimat JCtus. Nam quamvis ipfe filius animum
domicilii mutandi non declaraverit, quod fiane haud potuit,
utpote impubes, cujus nullum animi judicium; qua caufa
eft, quod fufecerit hoe matrem fuam pro fe feciffe: quod
conftat ex verbis pracedentibus. Des kinds moeder op haar
doodbedden, ende de voornoemde fufters na de moeders dood
gewilt hebben, dat het voorfcr.kind tot Leyden metterwoon
foude werden gefonden. Nihilnegotiifaceffit, quod'extat'in
confil. JCtor Batav. vol. 4. conf. 174. quia ibi JCtus loquitur,
cum filius alio mittitur, ut fit in aliqua fchola fiub praceptoribus
ad certum duntaxat aliquod tempus absque confilia
et propofito ibi perpetuo manendi aut habitandi: quo cafu
non mirum eft, domicilium non fuifje mutatum, propter ea
quod is animus parentis non fuerit. Atque hanc fententiain
tanquam rationi et legibus confonam recle confulendo fecutus.
eft THEOD. GRASWINCKEL in confil. Ba'av. vol. 3. torn. 2. confil.
32. Verba ejus, quia maxime ad rem faciunt, appona/u:
In domicilio, iuquit, quod quis fibi voluntate propria conftituit,

f
120 A A N T E K E N I N G E N, enz.,
/«fr, ratione filii non ejfe opus attenta ratione domicilii originis,
fed attenta duntaxat voluntate patris, qui filio fuo
domicilium conftituit, et cum veile non pofftt, qui obfequitur
domini patrisque voluntati, jure talis yoluntas patris filio
domicilium confiituentis valida fit, non fiecus ac fi fibi ipfi
domicilium conflituifiet L: 3. 4. ff. ad municipal. ftc quoque
domicilium non dicuntur mutaffe, qui in qua dam academia
morantur ftudiorum promovendorum caufa. Nifi fort e per
decêm annos ibi fuefierint, tum enim fpatio tam longi temporis
prafiumuniur ibi domicilium conftituiffe, veluti refpondit
JCtus in confil. Batav- vol- 3. toni- 2. conf. 196. num. 7.
quem fequitur PEREZIUS ad tit. C de juris dici ion. num. 8.
Hac tarnen prafumtio eliditur, fifiudiofus pojft probare fe
animum ibi habitandi non habuiffe, licet, etiam ultra decennium
in academia fuerit, ut bene ten et ALCIATUS regul.
3. prafiumpt- 29. num. 10. Atque ita erit exponenda L. 2.
C de incolis &c- Hinc recle ait COLERUS de proceff. executiv.part.
2. cap. 1. num. 34. in fin. fi fcholaris fuerit in aliqua
academia per decennium pro flndio complendi in unafacultate,
et iterum vellet remanere pro fiudio alterius facultatatis,
nonne ridiculum effet dicere, decennium illuddomicilium
conftituere? Simili'ter domicilium prafumitur ex conjecluris
et prafumptionibus, ut ft aliquis in aliquo lóco adfidue
fit et verfetur. Neque obftant L. 1 7 1 3 . et L. 20. ftl
ad municipal. in quibus exprejfe dicitur, quod nuda ac fola
converfatio et habitatio 'domicilium non confiituant, fi animus
non concurrat- Resp. ex illa continua ac frequenti converfatione
veluti atfu exteriori ibi quoque prafumi domicilium
fuiffe conftitutum: quia hac eft legis prafumptio, ut
recle ait MENOCH lib. 2. arbitr. indic-quaft. cent. i-caf.%6.
num. 11, 12, 13. Cui confequens eft mercatores r efi e poffe
conveniri in iis locis, in quibus afftdue et frequenter verfan-
tur,
I

OP D E H O L L A N D S C H E A D V Y S E N enz. m
tur, ex fententia COLERI de procejf. executiv- part. 2. cap.
1. num. 35. quamquam id negent JCti in confil. Batav. vol.
5. conf. 86.p. m. 311. et vol. 3. torn. 2. «>»ƒ. 317. num. 7,8.
6? üflfo tf£ Juliano, quem fequitur Paulus in,
L. 5' ff ad municipal., di&um eft aliquem duobus fimul locis
domicilium habere: reje&a fententia Labeonis exiftimantis,
talem nusquam domicilium habere, quia, ut vulgo dici folei;
Qtdsquis ubique habitat, maxime nusquam habitat. Et
quod plus eft, commvniter Dd tradunt quatuor domkilia
aliquem habere poffe per L. 6- § 1. ff. eod- primum eft ratione
beneficii Ecclefiaftxi, ubi quis refidet: fecundum, ubi
major em partem fuarum fortunarum collocavit L. 7. de incol.
Tertium eft ratione originis arg- L- 11. ff. de fenator
quod tarnen hodie non attenditur, ita ut originarius non amplius
maneat fubjetfus juris di&ioni origine conftl JCtor.
Batav. vol 3. torn- 2- conftl. 196. num. 2, 3,4. Et denique,
ubi quis larem favet, quemadmodum ab Imp. eft rejlcriptum in d. L. 7. C. Quibus omnibus caftbus, aiunt in ele&ione
Afloris effe, in quo foro reum velit convenire, reje&a omai
exceptione fori declinatoria conftl. JCtor. Batav- vol. 4.
conftl. 291. HU tarnen non dicuntur habere domicilium in
loco, in quo tantum ignem ac focum tenent; Belgice vuig»
vuur en ligt houden: Nifi ftmul animus ibi perpetuo matiendi
concurrat , ut bene confuluit JCtus in confi l Batav.
vol. 3- wm. 2. conf. 4. in med. Nam fola ac nuda habitatione
do mei Hum conftituit ur, ftcuti male putat ALCIA-
TUS lib. 5 Refponf. conftl 164. fub num- 5. contra L. 10. ff.
ad municipal. quee expreffe Ma duo conjun&im ad domicilium
conflituendum requiri 1
, puta res et fa&um, non vero nuda
ac fola conteftatio- Falhintur ergo, qui autumant, Larem
foyer e in L. 2. et 7. C. de incol. unum idemque effe cum eo,
quod nos vulgo vocamus, tenere focum et ignem: nam lares
et penates erant Dii, quos in eedibus Romani ethnici tan*
Q quam

m A A N T E K E N I N G E N , era:.
quam numina colebant, de quibus late agit LACTANTIUS Ufa
1. de fa/fa religion cap. 20. Addendns CICERO pro domo:
jOj/id, inquit, fanclius, qv.id omni religione munitius, quam
domus uniuscujusque civium: hic ara funt, hic Dii penates,
Jacra, religiones, ceremonia continentur MACROBIUS lib. 3.
faturnal. cap. 4. Hoe nero de illis dici non poteft, qui tantum
in aliquo loco dicuntur ignem ac focum ienere; qua cum
a fe invicem multum diferant, confequitur de uno ad aliud
nihil inferri poffe, hisce adde ac confer. prafid. BYNCKERS-
HOEK BurgerL Rechtszaak 1. boek 16. hooftd.
I. Deel confultat- 153- bladz. 2.57..
Hier word gehandelt over de requifiten van den verkoop
van de goederen van onmundigen, waar van ook eem ampel
adws by SCHRASSERT 4. deel adv. 25.
Bid.
Sulcks dat de naafte ende geintreffeerde vrienden in cas T
dat den Regter de verkoopinge van weeskinderen, onroerende
goederen, fonder voorgaande noot en buytenhaarkenniffe
foude mogen decerneeren, gefondeert foude zyn, omme daar
tegens by appel ende mandament poenael van den Hove van
Holland te voorfien. Hoe non exiat, fcribit hic ABRAH. DE
PAPE , in hac ciiata L.%.§.\\. de reb. eor. qui fub tutel. &c.
quoniam ibi non dicitur confenfum amicorum proximorum in
venditione rerum pupillorum ftve minorum effe neceftarium,
fed tantum utile: idquepotifiimum eo cafu, cum nullaextet
rerum pupillarinm notitia; qua fi ex confeclo de bonis inventario
vel etiam per extraneos appareat, ne quidem confanguineorum
prafentia aut eorum requifitio erit neceffaria.
Ita refpondit JCtus in confil. Batav. vol. 5. confil. 195. in
princ quam fiententiam cowprobat etiam GLOSSA' ad dici. L.
5. § 11. Proinde ad venditionem atque alienatiomm rerum
mi-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 123
winorum aut pupillorum folius tantum judicis decretum efi
neceffarium, non amicorum aut confanguineorum L. 5. L.
uit. C. de prad. et al. reb. minor, ha tarnen hanc venditionem
preetor veljudex decernit,fi fubft as alienum et urgens,
aut qua dam neceffitas immineat d. I. uit. C. eod. item JCtus
in cit. confil. in princ. In venditione etiam venit obfërvandum,
ut ea fiat publice per ediclum, et poft licitationem bona
plus offerend adjudicentur L.y. § 8. ff.de minorib. Prater
hac fblemnia, alii adhuc multo plurarequirunt. Primum
effe dicunt, ut judex inftruatur de fortunis pupillorum per
alium, quam per ipfio s tutor es aut curator es L. 1. § 2. ff. de
reb. eor. qui fiub tutel. Deinde ui- ante inquiratur, utrum
pecunia pupillaris fit otiofa vel in nominibus vel in fruclibus
inhorreo conditis, unde as alienum pojfet extenuart; qua ft
non fit: tum demum ad venditionem tutor es procedent L. 5.
§ 9. ff. eod. Tertio, ut fundus tantum fterilis et non nimis
frucluofus vendatur ditf. L. 5. ƒ 10. Quarto, ut judex
profpiciat,' ne pecunia in itfus tutorum aut curator urn couvert
atur, fied folis creditoribus exfblvatur d. L- 5. § 13.
Et denique, ut decretum judicis fblemniter fit interpofitum,
quo decernatur res alienari poffe L. 11. C. reb. minor, fine
deer et. non alien. Hac omnia de venden dis rebus minor um
funt neceffaria, et late ab bnp. Conftantino inL.iz.C.de adminiflr
ation. tutor. referuntur. Qua Jolemnia ft in bonorum
venditione minorum non fint adhibita , aliqui exiftimant,
tum alienationem five diftraBionem ipfio jure effe nullam, neque
in integrum reftitutionem ipfts neceffa iam arg. L. 8- cod.
de prad, et aliis reb. minor, ubi dicitur; quod dominium
rerum venditarum minoris tranfrenon potuerit. Unde ma-
* mfeftum fit, alienationem earum effe ipfio jure nullam. Neque
alias minori data fuiffet vindicatio contra poffefforem,
ft in ipfius dominio res non remanfffet arg. L. 10. L. 16.
Q 2 C.

124 A A N T E K E N I N G E N , enz.
C eod. fed in dubium vocatur, utrum minor rem vendit am
r ecuperans teneatur pofieffori rei vendita pretium reftituere
Vulgo id a Dd. negaturper L- n. C. de prad. et aliis reb.
minor, propterea quod in ea L. nulla de pretio reftituendo
fit mentio. Verum hoe fic temperamus : ut fi emtor fiaverit,
rem minoris fie emisfie, ficque ma/a fide poffederit, eo cafu
a minor e pretium non ejfe reftituendum, cum fibi debeat
imputare, quod rem minoris fine deer et o atque aucloritate
judicis fibi comparaverit. Nam qui contra legum interdicla
mercatur, pretium amittit et rnalce fidei emtor efi L. 7. C.
de agricol. fin vero bonafide, hoe eft, nefciens res minoris
ejfe, eas tarnen emerit, ad pretium reftituendum minor tene
bitur, modo conftet in rem et utilitatem ejus effe erogatum
quod aperte refcriptum eft ab Impp. Diocletiano et Maximiniano
in L. 10. L. 14. L. 16. C. eod. Non enim debet minor
cum damno alterius locupletari. Itaque cum minor leefum
fe afferat in yenditione vel in pretio vel id in rem ejus
non ejfe verfum, ei incumbit onus probandi per L. 31. § ^
ff. de adminiflr at. tutor. Contra vero-id obtinebit> fi minor
dicat propter defeclum decreti nullam fuiffe venditionem
aut propter alias omiffas folemnitates: quo cafu emtori Dd.
contendunt incumbere probationem, pecuniam in respupillares
ejfe verfiam, fcilicet ft minor reftitutionem in integrum
petens, probaverit, fie in yenditione fuorum bonorum effe
leefum: nifi forte adhuc adcefferit fe ex eo lafium, quod dicat
pretium quidem fibi effe folutum, fed id je male confumfiffe
quoniam tum ut fundamentum fua intentionis pretii amijfior
nemprobare debet;- Ita BARTOL. PANORMITAN ad cap ad
mftram num. 8. de reb. Ecclefi et alii, qui citantur ab do-
£iijj. A. PINELLO ad L. 2. C. de refcindenda yenditione part.
3. cap. 1. fub num. 20.
r
L Deel

OP PE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 125
I. Deel. confultat. 154. bladz. 259-
- Coftuymen van defe Landen. Te weten in Holland, ziet
hier vooren conf. 25- 25. SCHRASSERT 2 deel adv. 57..
doch in Gelderland is dit anders SCRASSERT I deel advys 11.
num. 55. advys 19. i-ï. «s^-S" 45. en advys 28.
11. 2 deel advys 57. 7. en tfz/yjv 69. 19, 20.
en advys j6. num. 1.
Ibid.
De vafle goederen gelegen binnen het diftriB van de coftuy*
men van Utrecht. De reden hier van is, om dat alle vafte
en onroerende goederen, en welke in plaats van dien gehouden
worden, gereguleert worden na de coftuymen van die plaats,
daar dezelve geleegen zyn, BERLICH. concluf. pra&icab. part.
3. concluf. 52. num. 66. CHRISTIN, ad leg. mechl. tit, 1.
num. 12. circa fin. art. 1.
Ibid.
Nochte en obferveert niet, dat de aBe daar van gemaekt?
niet en foude gepaffeert zyn voor Notaris ende getuygen,
maar fimpelyk onder haar luyder handteekens. Confer. hic
THOM. HERBAI rer. quotidian. cap. 8. COLER decif. 249.
Ibid.
Als de particuliere legaten aan-gaat. Ziet hier de zoo
even geallegeerde en THOM. HERBAI rer. quotidian. cap. 8.
COLER. decif. 249.
Ibid.
Nifi turpem perfonam inftituiffe. Nam fratribus atqm
fororibus germanis et confanguineis legitima, tit notum, eft
relinquenda eo- faltem cafu, fi turpis perfona aut levis nota
macula laborans har es inftit uit ur alias non; vide Novell. 11$
cap. 3. et 4. et L. 27. cod. de inofficios teftament.
Q 3 l *>e> f

Ï26* A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 155. bladz. 2,61.
• Dat de kinderen 3
A. ende B. is competerende recht van
fiaeftinge van de voorfcr. koop. Vide hic omnino JOH. VOET
in comment. ad tit.ff.de lege commifor. num. 17. et num. 24.
L Deel confultat. 156. bladz. 261.
Non cenfeatur relitlum animo compenfandi. Et in dubio
hoe in cafu pro compenfatione non eft refpondendum. Vid
•autlores apud BER. VAN ZÜTPIIEN Nederl. pratl. titul.
•Legaet.
Ibid. bladz. 162.
Siquidem fpeciei ad quantitatem de jure non admittitur
compenfatio. Vide autlores hoe confirmantes apud BER. VA
ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. compenfatie § 3.
I. Deel. confultat. 157. bladz. 263.
Dewyle de armen in dat fluck geen meerder voordeels als
andere vreemde zyn hebbende. Dicit hic JCtus, uti notat
ABAH. DE PAPE , quod ille, qui non habet judicium et mente
captus eft., ,jwn pojfit in teftamento fuo quid relinquere pa
peribus: cum potius contr arium longe verius fuerit; nam
teftamentum imperfectum non fblum ratione folemnitatis, verum
etiam voluutatis ex fpeciali favore pia caufa eft validum
ac ratum. Ita refponderunt JCti in conftl Batav. vol. 5.
conftl. 249. num. 2. conftl. 112. vol 4. Quod quidem objiciun
4eftamentum imperfeclum ratione volunta.is inter liberos non
fuft inert,, ergo nee teftamentum ad pias eau Jas, non valebi
cui minus favendum eft quam liberis: hoe, inquam, non
procedit, fed potius ejus contrarium colligendum eft ex Ti-
RAQUELLO de privileg. pi* caufa privileg. 9. qui cum plurimis
aliis contra alios defendit, mutum et furdum etiam natura
ad pias caufas valide teftari poffe; cum alias id neuti-
5 quam

or DE HOLLANDS.CHE ADVYSEN enz. 127,
quam eis permittatur, utpote eum non polfint. exprimere
fuam voluntatem. Malta namque favore pauper urn et Ecclefia
contra communes regulas funt conflitttta ut ft verb. grat..
generaliter quid Ecclefia fuerit reliclum, neque teftator certum
locum aut certam Ecclefiam exprefferit, id tarnen ei debebitur,
ubi proxime habitavit L. 26. C. de SS. Ecclefr cum
aliastale legatum ab incertitudinem non valeret; ftmiliter favore
pi* caufa eft confiit uturn, ut quarta TrebelUanica ei
non detrahatur, ft quid per fideicommiffum SS..Eccleftis fuerit
relitlum confil. JCtor Batav. vol. 6- -in 'append. confil.
140. inpr. Porro legata pra caufa etiam nutu a teftator e
relicla fiunt firma ac valida, ex fententia Baldi apud Sichard
Rubr. C. qui teftam: fac- po f. num 12. Quoties tarnen teftator
in teftamento fuo dtxerit, fe quid piis caufis veile rclinquere,
nee tarnen id per fee er it, id peti haudpoterft, idque
propter defeclum voluntatis; cum idem fit non effe, vet'
effe, fied non apparere confil. JCtor Batav. vol. 6. conftl. 102.
in pnnc.
L Deel confultat. 158. bladz. 264..
Dat de voorfcr. woorden zoo veel zyn impoxteerende als Mf
"t voorfcr. kind of kinderen in haare legitime gei'nftitmert
waar en. Ziet hier confi 175, 265, 276. en GRÖENÉWEGEN
ad H. Grotii Introd, 'lib. 2. pari. 18. § 11.
Ibid. bladz. 265.
Ende noch van het overfchot nae deductie van de voorfcr.
legitime, een gerechte vierde part. Vergelykt hier het geen
voorkomt in de Utrechtfe confultat. i-deel conf. 77-pag- 286,
num. r, 2, 3. en conf. 133. pag' 501. num.']' 2 deel conf.
42. pag. 178. mm. 6- 3. deel confi 53. pag. 229. num. i«
conf 146. pag. 623. num. 2. confi 61. pag. 281. num. 5, 6"<
BER, VAN ZUTPHEN Nederl pracï. tit. Fideicommis % 8.
I- Deel

*a8« A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel. confultat. 159. bladz. 267.
" Maar 00: k van fyn en Erfgenaam yemand in vollen ende
Vryen eygendom te legateer en. Nota hic, quod heredis res
indiftintle five ficiverint five non, rem legdtam ad heredem
pertinere, legari 'poffe; L. 67. $S.ff. de legat. 2. tum quia
heres una perfona cenfetur cum defuntlo, Novell 48. in fin.
praftat tum, quia ex cujus perfona aliquis commodum fentit,
illius quoque faftum prceftare tenetur L. 10. et L- 149. ff.
de Regul jur. non ultra tarnen quam pro parte heredttaria
L. 14.'cod. de reivlnd. 'unde fi'expluribus-unius rem tefiator
legaverit, coheredes ejus fiuas portiones ajtimatas refundere
debent, et confequenter, fi unius coheredum rem teftator reliquis
coheredibus reliquerit, non nifi fuam aliis partem praftare
cogitur, uti in fuprema Cima Frifiorum judicatum refert
SANDE lib. 5. decij. tit. 9. defin. 4.
I. Deel confultat. 160. bladz. 267.
Ende confequentelyk mede van de fchulden- Ziet hier myfie
Rechtsgeleerde'brieven 57 brief.
I. Deel confultat. 161 bladz. 269.
Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. gemeenfchap
(T 8, 9, 10, 11. Is. VAN DEN BERG Nederl. advysb.
1 deel conf. 197. pag. 450. conf. 322. pag. 735. verf. welke
naarlatigheid. 3 deel conf 97. pag. 221. conf. 110. pag.
264. 4. deel conf. 48. pag. 116. vers. ingevalle den langslevende.
ï. Deel confultat. 162. bladz. 270.
Als zynde nul en van geen der waerden„ Recle, want de
clauful, waar by iemand zich referveert de macht, om onder
de hand of tegens de forme by het Landrecht geftatueert, te
disponeeren, is naar rechten van geen effed. Ziet Utrechtfe

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSENenz. 129
fe confult- 1 deel conf. 69. pag. 228, 229, en 230. num. 1,
2, 4, i2> J
3 en H-
I. /"W confultat. 163- fcfe. 271.
V Welk gevoegélyck verjlaen kan worden van den ouderdom
van vyf en twintig jaar en- Vide hic Profeffor JOH. VOET ad
tit f. de aliment. et cibar. legat. Idque itM obtinet, licet
quis 'maturius per nuptias, vel at at is veniam, vel ex ft at ut 0
loei pro majorenni habeatur BRUNNEM. ad L. uit. cod. de his
qui ven. atat. tum GROENEW. obfervat ad L. 14. § 1. ff de
aliment. et cibar- legat. hodie alimentis minori usque ad
minorennitatem reli&is intelligi vigeftmum quintum atatis annum,
nifi contraria pateat teftatoris voluut as- Et ftatuto
camera pupillaris Amftelodamenfts parens, qui asftgnans liberis
bona parentis pradefuncli, promittesque fe Mos exhibiturum,
donec parfeBa at at is Qmondig') faBi fuerint:
non ultra annum decimum oBavum masculis, nee ultra annum
decimum fextum puellis alimenta praftare debet- refponfi
hic.
I. Deel confultat. 164. bladz. 274.
Hoe cafu fideicommiffi jus, et fpem Wam non transmittit
ad heredes. Et in dubio fideicommiffum non effe remiffum,
pronuntiandum; Utrechtfe confiidtat- 1 deel conf 59. pag. 200
num- 7.
I. Deel confultat. 165. bladz. 275.
Niet vermogen te vervreemden. Ziet hier BARBOSA loei
commun. tit- Fideicommiffum § 24.
Ibid.
Nochte ook by teftamente. Et alienans rem fideicommiffi)
fubje&am, poteft ipfe et ejus heres alienadonem revocare;
Utrechtfe confultat. 2 deel confi %1-pag. 273. num- 50.
Ibid.
R Dal

t 3o A A N T E K E N I N G E N , enz.
Dat daaromme het geene eenige erfgenamen by het voorfcr
teftament geprelegateert is, in dezelfde belaftinge niet begrepen
en is. Fide B^R. VAN ZUTPHEN Nederl pratl. tit. Fideicomm
is jj* 27.
I. Deel confultat. 166. bladz. 278.
Qiice quidem ufusfrutlus retentio habet vim traditionis.
Addehic L 28. cod. de donation. et ibi GOTHOFREDI in not.
I. Deel. confultat. 167. bladz. 278. -
Legitimus adminiftator van fyne kinderen goederen. Hy
zoude egter niet mogen remitteeren eenig regt, het welk liquid
K , dan mag wel tranfigeeren over een faak, die dubieus ofte illiquid
is. BER. VAN ZUTPHEN Ned pratl. tit adminiftratie § 8»
I. Deel confultat. \6%. bladz. 279.
Cum ft pubertati proximus. Ille fane fcribit hic ABRAH,
DE PAPE , non eft pubertati proximus, qui annum undecimum
et du os menfes implevit, quemadmodum hic in pracedentibus
autumat; fed qui jam egrejfus eft annum undecimum
et fex menfes, velamplius: qui veropraediclum tempus
non attigerunt, non dicuntur pubertati proximi fed
propiores. Ita recle ten et SICHARDUS ad rubric. cod. de
novationib. fub. num. 9. in medio. Refellitur ergo ACCUR-
SIUS ad jf 9- Inft. de inutilib. ftipulation. cujus opinionem
etiam fequttur BARTOLUS ad L. 1. f. de novationib. num. 6.
qui dicunt univerfum tempus reliquum, quod infantiam ad
pubertatem usque fequitur, effe dividendum in duas part esaquales
v. g. ft quis ftt intra priorem, eum effe proximum,
tnfantia: qui veroeam excefftt, atque intrapofteriorem confiftat,
eum effe pubertati proximum, utpote cum ei propius
accedat, quam infantia- Porro alii eum pubertati proximum
effe exiftimant, cum tres dies anno quarto decimo, alii cum
fex

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 131
fex menfes adhuc de fint; idque conantur probare per L.i"].in
princ. ff. de excufation. tutor. fed refp. JCtum ibi non definire,
quis ft pubertati proximus, verum illud tantum, tutor em datum
fe atutela delata non poffe excufare, fipupilli, quorum
tutelam gerit, jam fint pubertati proximi. Error etiam eft
notandus RJEVARDI ad L. 3. ff. de regul. jur. qui putat, eum
•pubertati effe proximum, qui jam ingreffus efi annum decimum
tertium: fied maf e, ut ex pracedentibus facile cuivis
apparet: neque ipfum juvat verfus VIRGILII, qui ita cecinit:
Aliter ab undecimo tum ne jam ceperat annus.
Si quidem illeplane non agit de eo, quis proximus pubertati
fit, verum loquitur de cafu longe diverfb: unde nullum
argumentum recie deduci poteft. Pupillaris five atatis
prima tres gradus faciunt. Primus vocatur infantia, qua
feptem annis concludJur; inde ftc data, quia lis anms infantes
non poffunt articufate fari L. 18. § 2, 3, 4. C.
de jure deliber. MACROBIUS in fomnio ficipion. lib. 1. cap. 6*.
Hi in iis, qua animo et confilio fiunt peragenda, vix a furiofis
diftant; quamvis utilitatis caufa fit receptum, ut dli
adhibitis tutoribus, quid pofftnt incipere pojfidere, adeoque
eorum aucloritate ipforum judicium juppleatur d. L. 18. §
9 C eod. Alter five fecundus atatis gradus appellaturpubertas:
'qua eft plena hoe eft oBodecim annorum vel minus
plenafve quatuordecim 4- Inft de adoption. Tertius five
ultimus eft atas perfeBa, qua viginti quinque anms defimtur
princ. Inft. de fiducar. tutel. AStas vero ipfa dividitur
in quatuor part es, quarum prima vocaturpueritia, fiecunda
juventus, tertia «V» fin
a m
conftans ; quarta feneBus.
HIPPOCBATES lib. \. aphor. feB. 1. aphor. 13. E converfa
ARISTOTELES tres tantum partes atatis numerat, quia pueritia
qua eft veluti feminarium, huc non pertinet: cum
Ra longe

f32 A A N T E K E N I N G E N , enz.
longe verius fit quatuor ejus partes numerari debere; nimi
rum adolescentiam, juventutem, vtrilem atatem, qua a
PLAUTO in auluk acl. 2. fcen. i.appellatur media, et deniq-e
fenecJus; SENECA epift. 30. Juventus extenditur ad annum
trigeftmum, fivevigor corporis durat per quinquennium,
five ad annum atatis quintum et trigeftmum: quo
anno PLATO vult uxores duci. Verum «V» animi durat viginti
annos et ftc ad annum quinquagefimum. Tempus vero
, quod fuperejl ab anno quinquagejimo vocatur feneclus,
cujus pars opiima dura-t fex annos', qua inde dicitur a
VIRGILIO lib. 6. aneid. cruda vïridisque fenecJus.
Ibid.
Et eft de mente. Hujus conirarium fcribit hic dici. JCtus
extat in L. $.f. qui teftament. facer.poff quippe impuberum*
hoe eft eorum, qui nonchm quatuordecim annos impleverunt v
ut loquitur JCtus in citata lege nullum eft animi judicium,,
mmerum non plenum ac folidum, nee tale, quale requiritur
in eo, qui de omnibus fins bonis ac facultatibus difponat. Imo
tie quidem tutor e auclore impubes poteft teftamentum facer
quemadmodum cum ejus auctoritate poteft alienare heredit
tem adire &c. § 1, 2. J. de auclorit. tutor. Neque officit,
quod infirmum impuberis judiciumprudentia tutoris fuppleatur:
quoniam aliter obtinet in teftamenti facdione, quam in
aliarum rerum aclionibus, quarum periculum ipli tutor es
praftant et poft finitam tutelam de iis rationem reddam;
quod feeus obtinet in teftamenti facJione, cujus nullam pos
funt reddere.
Ibid.
Pra fat urn A. id omnino volui (fe. Ad hac verba notat
ABRAHAM DE PAPE fcquentia: 'cum fit impuberis nullum
firmum animi judicium, quemadmodum fupra probavimus,
confequitur ejus voluntatem a principe non debere aut poffe
im-

OP DÏ HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. Ï 3 3
impleri confil. JCtor. Batav. vol. 6. conf. SS. in princ. contra
non facit, quod a BARTOLO laudato adfertur: nam ibi
yoluntas erat ejus, qui jam omnino atatem legitimam ac
perfeclam impleverat, adeoque firmum ipfius erat judicium.
Ibid bladz. 280.
Princeps pot efi tollere jus alicui quaftum ex delatione juris
Civilis. Enim vero inquit dici. JCtus cum hac fuccejfio
in bona alicujus defunfti ab intefiato non fit ex jure civili, fied
naturali et quafi heredibus jus adquifitum, confequens eft,
principem fuper atatem alicujus imperfeclam difpenfiare non
poffe PLTFENDORF de jur. natur. lib. 4. cap. 11. § 1,2. Qttót
enim per jus natur ale al: cui jam funt adquifit a, ea non yalet
poteftas fuprema alicui aufirre: quod fi fiat, merito in ipfium
poteft infurgere H. GROTIUS de jur. Bell. ac pac. lib. 1. cap.
4. § 8, 11. AR. PINELLUS ad L. 2. C de refcind. vendi-
.tion.part. 1. Rubr. cap. 2. fiub num. 19. Neque movebor,
fi quis dicat, principem explenitudine fiua poteftatispoffe moratoria
refcripta concedere, ex quibus creditoribus maximum
damnum incurrunt. At negamus creditoribus maximum
damnum inferri; quoniam per ea refcripta ipjïs totum jus
non aufertur, fed certus duntaxat terminus ac delatio fblyendi
egenis debitoribus prorogatur: cum in mora modici
temporis non fit magnum pra judicium L. 2. C. de precib.
Imp. offer. Et non aliter ea Mis conceduntur, quam fi cau~
tio idonea ac fufficiens de debiti folutione in pofterum facien*
da ojferatur L.4. cod. eod.
I. Deel. confultat. 169. bladz. 280.
Qiiia talis repugnantia diftinclione poteft tolli. Nam licet
repugnantia fefie Midant, et f bi invicem fidem derogent, ut
contraria L. 1. cod. de Furt. Si tarnen diftinHionis ope conciliari
pofftnt, hac regula per dat vim certum eft, vide PHIL.
MATTH. ad L. 188. de Reguljur. I. Deel

Ï 34 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confult. 170. bladz. 281.
Dat hy daar toe moejle verftaan. Ziet BER. VAN ZUT­
PHEN Nederl. pract. tit. Fideicommis § 6.
I. Deel. confultat. 171. bladz. 282.
Wel mogen tejleeren. Et hoe recle; want volgens de cofluimen
deezer Landen konnen alle kinderen, zoo ze maar
van die. jaaren zyn, in dewelcke uitterfte wille gemaakt kan
worden, van hunne moederlyke, en alle andere aangekomen
goederen, met recht beveelen, en is daar toe de toeftemming
van de vader niet nodig; Ziet hier van den Cancelier van
Gelderland ELB. LEONINUS lib. 6. Emendat. cap. 3. in fin.
PERES. in codic. tit- qui teftam. facer num. 10. GROENEW.
de legib. abrogat. ad princ. inft- quibus non eft permiff. facer
teftam. Dit heeft ook in Spanjen plaats L. 5. Taur. et ibi
GOMEZ. Als mede in Duitsland, voornamentlyk in het geval,
daar de kinderen van de ouders afgezondert wonen,
REUSNER de teftament. part- 2. cap. 23. num. 26. gelyk ook
in Vranckryk, als te fien by CHAROND. in memoralib. fchoon
de Vriefen hier blyven by het befchreven recht SANDE decif
Friftc. lib. 4. tit. 1. defin. 2.
I. Deel confiidtat- 172.
Ziet hier 2 derde deel conf. 14. num. 1.
I. Deel confult. 173. bladz. 287.
Wel vermocht teftament te maken. Alfo dit zeker is, dat
Baftaarden wel mogen telleren zonder octroi of legitimatie,
Decif. en Refol van den Hove van Holl. pag. 1S8.num.253.
fententie van den Hog- Raad fent. 2. p. 3. Ibid fent. 46.p.
135. LOEN. decif pag. 742 Confil. hic 1 derde deel pag. 36.
in append- en 6 deel pag- 326. Edoch niet te Breda, maar
kan

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 135
kan defelve onder den levenden weggeven confil hic 4. deel
confil. 369. pag. 664.
Ibid.
Ende zyn Teftament houdende is de claufule codicillair,
foo zyn uit kragten van dien, alle de geenen , aan dewelke
fyne goederen, 'tzy ex teftamento, ab inteftato, ofte anderfins
Jullen komen te devolveeren, hereditate non deftituta,
gehouden uyt te ryken de legaten by den fielve teftamenten befet,
en de confequentelyk ook den Fisque, qui bona vacantia
occuparet. Putat hic JCtus, fcribit ABRAH. DE PAPE , cum
fiscus in bona vacantia fuccedat, et tefiamentum a teftator e
faclum, cui inferta eft claufula codicillaris, quod ob eam teneatur
folvere legata in eo relicla: fed male. Nam Fiscus
fuccedens in alicujus bona etiam absque claufula codicillari
tenetur infiar privatorum legata et fideicommiffa teftamento
relicla exfblvere, adeo ut hac claufula. nihil plane hic operetur:
noftram opïnionemprobamus ex L. 96. § 1. ff. de legat.
1. Quoties inquit JCtus, lege Julia bona vacantia ad Fiscum
pertinent, et legata et fideicommiffa praftantur, qua
praftare cogeretur har es, a quo reliBa erant. Idem extat
in L. 14- ff de jur. fisc. confonat L. 6. § 3. ff. ad SC.
Trebell. Et non tantum tenetur fiscus in bona alicujus fuccedens
ad legata et fideicommiffa, verum etiam ad fatisfaciendum
creditoribus hereditariis pro veribus rerum hereditariarum
L. 11. ff. de jur. fisc. Fundamentum eft , quia
quem fequuntur commoda, eum quoque debent fequi incommoda:
deinde quia ipfium heredem reprefentat ejusqtie vice
fungitur, unde aquum efi, eum etiam ad ottera hereditaria
teneri pr. de legitim. patronor- tutel. Quinimo ne quidem
Fisci hypotheca anterioribus creditoribus prafertur, fed pari
jure cum iis gaudet: quod non obfcure colligitur ex L. 8. ff.
quipotior in pign. in qua exprejfe dicitur; Privatum fisco
pra-

'i 36* AANTEKENINGEN, enz.
praferri, qui pignus accepit, antequam debitor fisco effet
obligatus. Neque per L. i- C. de privileg. fisc. contrarium
colligitur: quoniam ibi non dicitur, quod fiscus aliis creditoribus
praferatur, fed tantum fimpliciter, fiscum habere
privilegium, ficilicet jus tacita hypothecee: quod quia non efi
ex contraclu vel quqfi, ex delicto vel quafi, recle inde privilegium
vocatur. Hinc liquet in manifefto errore harere eos,
qtü fiscum inter creditores privilegiatos num er ant ob id,
quod prioribus privilegiatis praferatur: Cum potius dici debeat
, omnem hypothecam generaliter privilegio perfionali longe
effe potiorem. Nifi forte quis dicat, hoe verum effe, quando
fiscus agit ad debitum, quod oritur ex tributis, non ex
contr aclu; quomodo eft intelligenda L. i • C. ft propt, penfttation.
veud. ubi expreffe dicit; r: caufiam tributorum effe
potiorem: quibus prior e loco omnia bona cesfantis fiunt obligata.
Siquidem hoe fic fpecialiter in tributis eft conftitutum,
quorum caufa fiemper potior eft vifia, propter ea, quod b*na
non fblventis mox tacite pignori fint obligata; cum tributa
publkum favorem refpiciant, maximeque funt neceffaria;
unde a CICERONE pro L. Manilla vocantur Nervi Reipublica.
ARISTOTELES /• 7. politicor. cap- 8- Tenetur enim quilibet
civis conferre pro rata parte id, quod ad defendendam
et confervandam Rempub. fiufftcit, quo ipfio fingulorum falus
ac fecuritas continelur. Quota vero cenfius pars et a
quibus fit exfblvendus, fummi imperii eft definire: ita tarnen
ne ultra modum quid a fubditis exigatur, quam Reipublica
necejfi'as exigit. Qiiapropter recle Hybreus orator Marco
Antonino Trium viro, cum tributa per afcum vellet duylicari,
refpondit, gemminam quoque ceftatem atque geminum
antumnum eodem anno indiceret. Et recle Tiberius alias
quidem crudelifiimus tyrannus (utinam in eadem dementia
prfeveraffet /) Prafeclum cegypti ob nimis gravia incolis
tri-

OP DE HO LL A N D SC HE ADVYSEN, enz. 137
tributa indicla, increpavit, dicens; tonderi mes meas non
deglubi volo. Hoe quoque magijlratus obfervare debet, ut
tributa parvis fumtibus coiligantur, neque manibvs exigentiutn
niminm adheerescat:"' ne fcihcet eveniat, quod urnis,
quee quidem plena ac referte ad incendium extinguendum
adferuntur, fed antequam ad locum deftinatum pervemant,
vix ac ne vix quidem dimidium in fe continent.
I. Deel. confultat. 174. bladz. 289.
titulo inftitutionis. Utrechtfe confult. 3 deel conf. 53.
pag. 229, 230. num. 1, 13, 14. dit vinde ik daar van by
KAR. VAN ALLER definit. van bejehrev. Recht. Dezelve (te
weeten Legitime) moet nagelaten worden met den eerlykften
titel, dat is van inftitutie, want by titul van legaat, donatie
of anderzins nagelaten zynde, zoude zoodanige perfoon naa
veelen haar gevoelen de gemaakte fomme onder faveur van
den titul, als legaat of donnatie konnen trekken, ende als dan
querclleren, als of hy gepreterieert waare, en zo als dan een
clauful codicillair in 't teftament gefteld waare, alle den boedel
over zyn hand of fideicommiflair laaten gaan, aftreckende
eerftelijk zyn gemaakte fomme als legaat, daarna zijn legitime
als Erfgenaam ende de verdere goederen door regt van de
clauful codicillair doen komen op de gefchreven erfgenamen,
mits daaraf treckende de Trebellianique, of ingevalle de claufule
codicillair daar inne niet en ftonde, zo zoude het teftament
komen nul te zyn, ende den geprseterieerden ab inteftato
fuccedeeren, blyvende zyn legaat.
Ibid.
Dat daar omme V voorfcr. teftament is nul ende van geender
woerden ipfo jure. Scilicet moribus, qui etiam apud Gclros
obtinent Landr. van de IV. bovenampten tit. 22. art. 17.
van Thiel en Bommelw. tit. 23. art. 17. Stadr. van Bomm.
S tit.

i 38 A A N T E K E N I N G E N, enz
tit. 21. art. 17. fed jure Romano querela in offtiofiteftahenti
tit. Inft. de inoffic teftament. Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN
Nederl. praft. tit. Teftament. §12.
Ibid.
Den tyd van dertig jaeren. Vide L> 3. C. de prafcript.
30. vel 40. annor.
Ibid.
Sed ex more et Stylo Notariorum- Quod claufula codicillaris
hodie magis ex Stylo Notariorum, quam ex voluntate
teftator urn , teftamentis inferatur , etiam invenitur in de
Utrechtfe confultat. 1 deel conf. 79. pag. 279. num.- 10, 11.
I. Deel confult. 175. bladz. 292.
Ende van geender waerden zyn. Sonder dat ook de codicillaire
clauful van eenig nut in dezen zoude kunnen weefen
L. 16. jf- de jur. codicill. L. 1. cod- de codicill. et ad eam
BARTOLUS ; ziet ook BER. VAN ZUTPHEN Nederl. Pract. tit.
Teftament. § 10.
I. Deel confultat. 176. bladz. 294.
Ex teftamento ofte ab inteftato te genieten. Gelyk ook
die geene, die tot den vyand overlopen, geen vryheid van
teftamentaire ofte andere dispofitien van uiterfte wille hebben,
en alfchoon voor zyn overloopen hier te Lande teftament gemaakt
mogte hebben, evenwel nul en van geender waarde
zoude zyn VINN. ad Inft. ad tit. Inft. quib. mod. non eft
per mi ff. facer. teftament. SANDE decif. Frijic. lib. 4. tit- 1.
def. 2. als zynde geworden vyand des Vaderlands, en over
zulks onwaardig eenig recht in 't zelve, of zyne erfgenamen
na zyn dood uit kragt van fyn teftament te genieten.
Ibid.
Propter incapacitatem. Incapax enim ab indigno diftingui-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 139
guitur, quod Me plane capere non poftit, et ideo relitlum
pro non fcripto habetur. Indignus ejl, qui quidem capere
'poteft, et vere capit, at jure retinere non poteft, fed ad fiscum
devolvitur BRUN'NEMAN in commment, ad dici. Leg.
I. Deel confult. 177. bladz. 295.
Ende dat hy noovt in weygeringe geweeft is cautie te ft ellen.
Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN Nederl pratl. tit- Lyftocht
§ 16.
I. Deel. confultat. 178. bladz. 298.
Nifi expreffa de legitima facla ft men:io. Vide bic BER.
VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit., Legitime § 4.
I. Deel. confultat. 300.
De voorfcr- A- en andere crediteuren van B daar uit als
voren zynde betaalt. Ziet hier Utrechtfe confult. i- deel
conf. 121.
I. Deel confultat. 180. bladz. 302.
Welk grief, alfoo prejudicie maakt ter definitive fententie,
foo heeft den voorfcr. geapprehendeerde wel te rechte vermogen
daar van te appelleren. Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN
Nederl. pratl. tit. appel § 7, 8.
I. Deel confultat. 182. bladz. 305.
Ten zy beide contr ahenten confent eren, dat den maeckelaer
verklaren fal, wat van de faeke is. Dit was foo jure
Romano, dog heden worden gezworen malielaars tegens wil
van parthy in rechten gehoort, en deffelfs aantekeningen,
geloof baai- verklaart, even als het koopmansboek. GROENE­
WEGEN ad tit. ff- deproxenet. num. 2, 3.
S 1 Soo

| 4o A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 182. bladz. 307.
Soo is de voorfcr. waerdinne gehouden. Want hoewel de
herbergiers maar voor het bloot gebruik van haar huisvefling
en dicnft haar loon fchynen te ontfangen, zyn zy nogtans gehouden
het geene , dat in haar huis ingebragt wcrdt, ö
gade te
flaan, en daar voor te verantwoorden, niet anders als of fy
het felve.uitdaickelyk aangenomen hadden te bewaren, L. 1.
in princ. et § fin. L- 2. ff. nam. caupon. fiabul. Ziet wyders
van deze materie PECK. ad Ei. et 2. ff. naut. caupon.
fiabul. CHRISTIN, ad Leg. Mechl. tit. 8. art. 15. num 4.
GRIVELL. decif. 49. PAPON lib. 23. tit. 6- art. 4. VOET ad
tit. ff. naut carp. fiabul. num. 8.
I. Deel confiidtat. 183 bladz. 310.
Waren geflelt in arrefle. Ziet hier CARPZ. defin, forens,
part. 2. confi- 22. defin. 25.
I. Deel confi'ltat. 184. bladz. 313.
Uyt haare -ordi narij e magt, als Ambachts-heeren. Vide
• hic VOET ad tit. f. de conflit. princip. num. 7. in fine.
Ibid.
Die geerfdens behoort betaald te worden, die aflimatie van
haar luyder afgefleken Landen. Sciendum hic, quod fi via
publica fluminis impetu, vel ruina ft amiffa vel imbribus deftrucla,
lege cautum fit, ut vicinus viatn pr aflet, L. 14.
§ fin. ff. quemadmod. fervit. amittat. COSTAL. ad L. 16- ff.
de fervit Rufiic. pradior. THOLOSAN- fyntagm. jur. civil.
lib. 4. cap.^ 14. num. 3. CHRISTIN, ad leg. mechlen. tit. 14!.
art. 50. in addit fiurd. decifi. 42. KLOCK vol 3. conf. 48.'
num. 63. cui pretium loei a Esco refiituendum NATTA torn.
5. confi 54. num. 22. Busius ad L. 14. ffquemadm. jervit
amitt.
I. Deel

CP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN enz. 141
I. Deel confidta?. 185. bladz 340.
V Welcke geene coftuyme en probeert. Vide hic VOET ad
tit. ff. de legib. num. 35- in fine.
Ibid. -
Op andere plaatfen in den Lande van Holland, daer naefiingeplaats
heeft, dezelve zo wel in leenen als in eigene goederen
obtineert. als notoir is. Hoe neutiquam fcribit hic
ABRAH. DE PAPE, eft admittendnmrcum JUS retraclus demum
locum habeat in feudis, ubiid nominatim atque expresfe
ita fuerit cautum- Sic ftatutis .Rhenolandia continetur,
retraclui locum effe in bonis feudalibus, veluti id apparet
ex ftatutis Rhenoland. artic. 19. Extra quem cafum jus retraclus
in iis bonis cesfabit ex fententia TIRAQUELLI loco hic
ab JCto laudato; confonat refponfum JCti in confi. Batav.
vol. 3. torn. 2. conf. 301. Neque ab hac opinione nos dimovet,
quod quidam objiciunt, bona feudalia hodie vix differre
ab allodialibus: ficque fequatur, tam infeudalibus, quam
allodialibus retraclui locum effe. Verum ad hac refpondetur
quamvis in aliquibus cafibus bona allodialia cum feudalbus
inter fe conven ant, ex inde tarnen non fequitur, ergo in
omnibus Nic. EVERHARDUS in loc. legal loc. a feparat. adden
d. dici. conftl. JCtor Batav. vol. 3. torn. 2. conf 301.
num. 3, 4.
Ibid. - , ,
Quandó tarnen non agitur de extenftone, fed de declaratione,
tune quod in uno loco obtinet, exprejfe interpretatur
confuetudinem vicinorum locorum. Certe, notathic ABRAH.
DE PAPE , non agitur de interpretatione, fed extenftone Jlatuti,
cum Mc JCtus flatuat, jus retraclus locum habere in bonis
'ftmpüciter, illud quoque extendat ad bona feudalia: • quod
admittendum non eft, quoniam tum fub generalibus fpecialia
comprehenderentur. Hoe enim fi fier et ftatuta de uno loco
in

A A N T E K E N I N G E N , enz.
in alium fe extenderent', quod effet abfurdum, cum ea fint
ftriBÏ juris, neque locum ftatuentis egrediantur, maxime fi
fint contra jus commune H. GROTIUS in cit. confil. 301. vol.
3. torn. 2. num. 1, 2. SICHARDUS ad L. 16". C. de fide infirument.
Nee ratio obficura, fiquidem caufa finita effeBum
infinitum non poteft producere; fied 'quemadmodum potentia
caufa limit atur,. ftc quoque ejus effeBus eft limit anders arg.
I. 22. § 1. ff. de adoption. Ex quo li qu et er rare GROENEW.'
ad L. 32-#• & & gut exiftimat, fi cafus incidens locorum
ftatitutis non fuerit definitus, tum non ad jus Rom. veluti
ad commune, fed ad fiatuta proximarum civiatum velpagorum
recurrendum ejfe: cujus contr arium quoque late demonftrat
H. GROTIUS Introduel lib. i.part. 2. a num. 18. ad 28.
Ibid bladz. 315.
Van de inftantie voor Schepenen van Heenvliet begonnen,
te rënuntieren, ende de zaek op nieuws betrekken voor den
Hove van Holland. Hac quaftio five controverfia uti, hic obfervat
ABRAH. DE PAPE , de retraclu, ftcuti hic putat JCtus,
non eft ventilanda coram curia provinciali, fied judice ordinario,
hoe eft in caufa alias competenti. Nam lites vafallorum,
qua non defcendunt ex legt bus feu paclis feudalibus,
index eft ordinarius et competens rei ipftus, de qua agitur.
Hinc de modo feudi pofiejforio, nulla admixta proprietatis
queftione, reBe agitur coram ordinario judice loei., ut tradit
ROSENTHAL in traB. defend. cap. 12. concluf. 1. num. 3. Ita
bene GROENEW. ad tit. 10. lib. 1. feudor. CHRISTIN vol. 6.
decif. 81. num. 1, 2, 3. Caterum ipfa lites feudales coram
paribus Curia, quorum loco eft hodie Curia Holl. provincialis,
funt agitanda. conftl. JCtor. Batav. vol. 5. conf. 61.
num. 2. et GROENEW. cit. loc. caterum vide hic VOET ad tit.
ff. dejudic. num. 131. et ad tit. de Leg. commiffor. num. 21.
I. Deel

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 143
I. Deel confultat. 186. bladz- 315.
De laften y.an het peryckel van het pant. Ad emptorem
anrtuorum redituum fpeclat damnum, fi red tus cafu fiant
non extgibiles^ VALASCUS de jur emphytent, quaft.'%

44 A A N T E K E N I N G ? -N, enz.
I Deel confiidtat. 191. bladz. 325.
Mach naer fyne gelieft e fyne wooninge-ver ander en. Vide
L. 31- ff- ad muiidpal.
X Deel confultat. 192. bladz. 326*.
Qjiod de. Nam inftitor ex contractu fuo obligatur et durante
officio civiU actione conveniri poteft L.7.% i- ff. de
inft. a&ion. CARPZ. part. 1- confi. 10. defin. 14. num. 2.
MEV. ad jus Lubecens- Ub- 3 tit. 6- art. 5. fed non aiiter,
quam inftitorió nomine et ut ex, negotiatione, quam adminiflr
at, fok at; non vero ut de fuo fatisfaciat, vel aliqnidpreftet
ALCIAT. in L. 19.ff.de R. C. n. 9. GROENEW. de Legib.
abrogat. ad L. fin ', ff- de inftitor. attion. CARPZ. part. 1.
dec. 10. ad de VOET ad ff. dict. tit. num. 6.
I. Deel confultat. 173. bladz- 327.
Die brieven te vernieuwen. Idem refponfum. confil. 271.
part. 2. VOET ad tit. ff. de fid- inftrumentor. num- uit.
I. Deel confultat. 194- bladz. 329.
Ofte cuftingen daar voren belooft. Cuftingbrief is eenfpeciale
verbintenis van onroerend goed, wegens relland van
Kooppenningen, waar van ten tyde van opdragt cufting word
gepaffeert, en zoo een houder van cufting heeft preferentie,
en hoe verre zulx aangaat omtrent den intreffe, daar over
ziet SIM. VAN LEEUWEN Roomfich Holl Recht 4. boek 7. deel
num. 11.
I. Deel confultat. 195. bladz. 330.
Sulks geintroduceert is. Schoon GROENEW- de legib. abrogat
ad § uit. Inft. de fatis dat' tutor. wil, dat dit hedendaags
geen plaats meer zoude hebben , meenende dat de
atfio fubfidiaria, die jure Romano obtineerde thans in Holland

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. ttf
land geen plaats meer zoude hebben; doch andere zyn hier
tegen; ziet SIM-VAN LEUW. cenfur- forens, lib. i. cap. ij.
num. 4. en aldaar DE HAAS in not. adde VOET ad tit. ff. de»
poft. num. uit.
I. Deel confultat.. 196. bladz. 330.
Si in domo conducla inveniantur et arreflentur. Hoe ta*
men moribus Gelricis non videtur necesfarium; vide SCHRAS­
SERT ad Reform. Veluv. cap. 26. art. 11. confer. MATTH.
de auclion. Uh 1. cap. 19. num. 74.
I. Deel confultat. 197. bladz. 332.
Voor alle d andere crediteurs werd ge [.refereert in fyne
principale penningen. Selfs ook voor die geene, die expres
hypotheecq hebben even eens, als de geene, die geld geleent
heeft tot refectie ofte confervatie van een huis of getimmer op
het felve ftilfwygende hypotheecq heeft, ziet BER. VAN ZUT­
PHEN Nederl. pratl. tit. Hypotheecq §11. Adde VOET ad
tit. ff. de compenfat.,num. 20.
Ibid.
Maar ook met gewin van dien; die van gelycke natuyr en*
de prerogative zyn, behoort geprefereert te werden. Qiiatenus
is, qui jus habet pralationis in forte, etiam prafera*
tur in ufur is et int er esfe, de eo late agit SCHRASSERT obferv,
I. Deel confult. 198. bladz. 332.
Den Schipper van het dryvende Schip eenige fchade te boeten
noch te vergelden. Van de fchadens die de Schepen zich
onderling in het feilen als anders aandoen ziet VOET ad tit. •
ff. ad Leg. Aquil. num. 15. en zekere Advyzen, Certificatien
en Gewysdens rakende het vergoeden van de fchade, die
de binnenlandtfe Schepen malkanderen aandoen te Deventer
4ü 1743. gedrukt, X l, Deel

Ï4

ÓP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. ttf
Mum per prafcriptionem acquiri: qv.amquom anten fervitutes
titpote res incorporales, qua vere ac proprie non poftïdentur,
non potuerunt ufiucapi, veluti apparet ex L. 43. $ 1. ff. de
adquir rer. domin. Poftea tarnen id efi mutatum atque confiitutum,
ut etiam ad infiar aliarum rerum ufucaperentur^
et quidem absque ulla diftinBione, utrum fervitutes es'ent
continu a, an vero discontinua, propter generalitatem textus
in L. 10. in princ. ff. fi fervit. vindicet. rej'eBa eorum opinione,
qui eam diftinBionem faciunt. Hoe quoque objervandum
eft, hodie multiplices Mas prefcriptionum fpecies non
obfiervari, qua erant apud Romanos: quas non fiolum metiehantur
annis & menfibus, fied etiam diebus, horis, imo etiam
momentis. Generaliter fiecundum mores nofitros in omnibus
rebus ufiucapiendis 3o. vel 33. anni funt necesjarii. Ita
GROENEWEG. ad tit. C. de pra fier ipt. 30. vel 40. annor inpr.
cum pluribus aliis. Excipe tarnen loca in quibus fipecialiter
efi confititutum, decem annos inter abfientes ad reditus perpetuos
praficribendosfiufficere; confil. JCtor. Batav. vol. 5. confi.
101. In Zelandia in ufiucapione rerum inter abfientes &prefentes
efit dijtinguendum. Contra prafientes viginti anni requiruntur,
contra abfientes triginta in rebus immobilibus fiunt
necesfiari vid. Statuta Zeiand. cap. 1. art. 1. Mud denique
üddi debet, in omni hodie praficriptione, quamvis etiam longijftmi
temporis, bonam fidem effe necesfiariam; idque ex dispof
tione juris Canonici cap. uit. x. de praficription. quod hac
in parte nos fiequimur; veluti late probant jCti in confil.
Batav. vol. 5. confi. 155, 156. per tot et confi 145. num. 3,4.
qui omnino vldendi. Neque j'ufficit ab initio adfiuisje bonam
fidem, fied infiuper ejus perfieverantia efit necesfiaria: cum
jure Romano jatis effet, in principio eam adfuiffe, neque
poftea incidens mala fides ujucapionem interrump-bat L. unie.
C de ufucapion. transfer. Et quod plus eft, leges Civiles ne
T 2 quk

H8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
quidem in praficriptione hngifjimi temporis in principio bonam
fidem defiderabant arg. L. 4.C. de praficription. 30. vel 40.
annor. caterum de praficriptione fiervitutum vide etiam qua
habet VOET ad tit. ff. quemadmod. fervit amitt. num. 7.
Ibid~
Nifi per prohibitionem adverfarii. Vide hic VOET ad tih •
ff. commun. pradior. urbanor. quam rufticor. num. 5.
I. Deel confultat. 200. bladz. 335.
Of op een obligatie behoort numptiffiment gedecerneert te
worden,. non objtante exceptione non numerata pecunia ?
^ Ziet over deze quseftie BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl;
tit. provifie § 9. VOET ad tit. ff. de reb. credit, num. 35.
Ibid bladz. 336.
Qitin intra biennium opponi pojfit prafata exceptio.
ABRAH. DE PAPE. hic ita fcribit; Imo hodiê eft receptum^
m exceptio non numerata pecunia etiampoft biennium oppom
pojfit, modo debitor in fe onus probandi juscipiat, fibi pccumam
num er atam non effe, adeo ut lapjus illius temporis id
cperetur, ut creditor ab onere probandi liberetur, et pra-
Jumtio fit contra debitor em, nifi ejus contr ariumprobetur.
Sic tenent H. GROTIUS IntroduB. Ub. 3. part. 5. num. 2, 4,
GROENEWEG. ad tit. cod. de non nnmerat. pecun. num. 5,
mm moribus noftris hac exceptio ejt redatfa adinftar aUch
rum exceptianum, qua perpetuo competunt. Ex adverfo alii
contendunt, debitor em pojt biennium nunquam effe audiendum
et folutionem nullo modo evitari poffe, quamvis etiam
probari velit, pecuniam fibi numeratam non effe ; quoniam ifte
effeclus et vis obligationis eft, quemadmodum voluut, ut ille,
qui fiecundum leges civiles eft ebligatus, nulla alia ratione
ab ea obligatione pojfit liberari, quam debitum exfolvendo:
idque probaat ex verbis L. 8, Q. de non numer. pecun., ubi
ïmp t

ÖP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 149
Imp. ait fi biennium fuerit elapfum, heredem débitoris, etiamf
pupillus fit, debitum folvere compelli, qua fatis innuunt,
elapfo jam biennio exceptionem non numerata pecunia omnino
ceffare, neque debitor em ullo modo au diri poffe. Hos
inter eft GUDELINUS de jur. novisjim. lib. 3. cap. 6. nüm. 31,
32, 33. unde pat et, quod hac litt er ar urn obligatio poft elap-
'fum biennium ferme eadem ratione defen datur, qua ipfa u/ucapio,
ut fcihcet lites atque controverfia minuerentur CICE­
RO pro Cacinna. Ad hac dicunt, fi poft biennium debitor
probationem in fe jusapiens pecumam numeratam non efe %
audiretur, fequeretur, nullam ejfe obligationem liter arum,
qua ex jolis Ut erts, non re aut numeratione nascitur: quod
dicere maxime dbfurdum effet. Amplius generaliter in L. 14.
in pr. cod. eod. dicitur, Eum qui cautionem de dit, fi intra
duos annos exceptionem non numerata pecunia oppofuerit,
ad folvendum compelli: quod certe dici haudpojfet, fi tum
debitor adhuc pojfet audirionere probandi in fefuscepto. Porro,
etiam fipecunia vere non debeatur, modo per chir ographum
fe eam debitor debere confeffus fuerit, tarnen iniquum
dici non poteft, ut poft tanti temporis filentium ab ea exceptione
excludatur; idque propter contemptum juris beneficium;
cum jura vigilantibus fint fcripta: maxime cum etiam intra
id fpatinm potuerit de non numerata pecunia proteftari; yel
etiam per condiBionem fine caufa chirographum repetere L. 7,
C. eod. Hac quidem fic procedunt de jure Civili, fed alitcr
tifu et confueiudine eft receptum: quoniam alias pecunia,,
qua vere nunquam ejfiet numerata, contra aquitatem exigeretur,
quod fane admitti non debet, ut jam diBum eft.
Ibid.
Non obftante renunciatione. Ita demum hac opinio procedit,
ft debitor fimul probet, pècuniam fibi numeratam non
ejfe 3 quomodo in Frifa quoque judicatum ejfe teftatur SAN-
T 3 DE

i 5o A A N T E K E N I N G E N , enz.
DEUS lib. 3. decif. tit. 2. defin. 1. Tantum ergo operatur ilïa
renuntiatio, quantum lapjus totlus btennii; adeo ut renuntiatio
exceptionis de non numerata pecunia transferat onus
probandi in reum. Hoe alii tum demum concedunt, fi Ma
renuntiatio jurejurando fit confirmata, vel etiam inter ato
facla; fed neutrum effe necesfarium bene rejpondit JC. in
confil. Batav. vol. 4. conf. 357. quod etiam fequitur SICHAR-
DUS ad L. 3. C. de non numer. pecun. num. 13. et PEREZ.
ad dici. tit. C. eod. num. 18. Ratio eft, quia juramentum
fequitur naturam aclus, cui apponitur, habetque conditiowem
eandem, qua obligationi principali ineft. Caterum Azo
atque alii ad tit. C. de non numer. pecun. num. 12. negant
indiftincle, exceptionem non numerata pecunia opponi poffe,
poftquam debitor ei renunciaverit: tum quia, ui aiunt, fayori
pro fe introduclo unicuique licet renuntiare: deinde quia
eo cafu prafumptio eft contra reum, fe pecuniam accepiffe:
denique quia creditor fatis fibi videtur contra debitoremprofpexiffe,
qui non raro ad jolutionem evitandam talem exceptionem
fiolet opponere. Amplius, cum alias ferme nullius momenti
effent leges, qua huic exceptioni biennium prafiniverunt
pr. J. de litterar. obliation. Horum tarnen fententia
non eft admittenda, quia per Mam renuntiationem dolus futurus
remitteretur, quale patJum eftplane invalidum ac nullius
momenti L. 53. ff. de pacl. Item debitor eadem facilitate
et fragilitate inducitur ad renuntiandum, quam ad obligandum.
Qtiod demum SICHARDUS ad L. 3. C. de non numerat.
pecun. fub num. 10, 11. atque alii admittunt, fi ifta
renuntiatio fit facla ipfio tempore data cautionis; Caterum
ft ex intervallo, eam renuntiationem ajunt ejfe firmam, pr opter
ea, quod tum dicla facilitas haudpojfit allegari: quamquam
reclius ea diftinclio a SALYCETO, DONELLO, BARTOLO ad
f. 3. C. de non nutneratpecun. num. 21, 22, 23. PERÏ-ZIO
cit*

ö? DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. i 5 l
cit. loc. num. 17., atque al is non immerito fit improbata.
I. Deel confulta'. 201. bladz. 337.
Cafuum fortuitorum. Cafus fortuiti funt inopinati rei
eventus, quos nulla hominum providentia vel cura cavere aut
providere poteft L. 6. cod. de pignor. atlion. L. 23. in fin.
de regul. jur.
I. Deel confultat. 202. bladz. 339.
'Aut atlione ex empto ad refolvendum contr atlum; licet alii
put ent, hic non poffe agi ad refiolutionem contr-aclus, bene
'quidem ad intereffe vid. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl.
tit. copinge en vercopinge § 28. & 52.
I. Deel confultat. 203. bladz. 339.
Maar vermach die fielve onder hem te houden. Qiria in
negotiis mercatorum aquitas et bona fides fiemper debent exuberare;
Utrechtfe confiult. 3 deel conf. 128. num. 2. pag. 541.
adde 3 deel conf. 43. pag. 198. num. 10, 11.
I. Deel confiidtat. 204. bladz. 340,
Nademael de Regifiers van koop-luyden gefterkt by eede
hier te Lande volkomen geloof hebben. Doch egter foo, dat
het felve ontkent wordende, daar op geen provifie kan gedecerneert
worden; conftlio hic infra 257.^)^.388. licet alias
extra omnem dubitationem fit pofitum, et hoe in foro mercatorum
obtineat, ut fcilicet ft mercator librosfiuos juramento
corroboraverit, plena Mis fides tribuatur.. RÖSENER de
Mbris mercator, cap. 11. num. 193. SCHRASSERT obferv. 214,
I. Deel confultat. 205. Mach. 34r.
Welke immemoriale poffesfie velquaf den Impetrantenfirekt
hco iituli, privilegii et confituti, Et probata poffeffione
im-

i 52 A A N T E K E N I N G E N , enz y
immemoriali, perinde haberi debet, ac fi titulus et bonafides
probata effet ROLAND, A VALLE vol. 2. confil. 89. num. 33.
BRUNNEM. conf. 142. num. 394. Et hac ipfa poffeffio pojfidenti
jus pleniffimum tribuit, et efi caufa omnium, qua excogitari
poffunt, efficacijftma, eo quod tanti temporis lapfius
habeat vim legis L. \. § uit. L. \o.ff. de aq. & aq. pluv.
ar eend. et uti hic allegat JCtus confiituti, de quo vide L. 3.
§ 4. ff. de aq. quot. et afiiv. privilegii a principe expreffa
concefii cap. 2 6. § prat er ea x. de verbor. fignific. et ibi Dd.
Qua licet quam fint veriffima, foo gaat dit egter in alles niet
aan, want de regten van Souvereiniteit kunnen door geen prsefcriptie
verkregen worden, ziet dit by ANTON. MATTH. paroem.
9. num. 25. en de geleerde THOMASIUS heeft hier over
een fraye differtatie gefchreven tot titul voerende: De praficriptione
Regalium ad jura fubditorum non pertinente; gedrukt
te Halle in Saxen in den jare 1696. waar in hy dit gevoelen
, dat geene Regalia, hoedanige de zelve ook mogen
zyn, groote of kleine, door prsefcriptie kunnen verkregen
worden, foo kragtig heeft bewefen, dat Profeffor BARBEIRAC
in fyne Franfche aantekeningen over GROTIUS Hy. 11. ch. iv.
ƒ13. num. 1. geen fwarigheid heeft gemaakt dit gevoelen
aantenemen, daar van aldus fchryvende: Pour venir maintenant
a la quaftion, dont il s'agit, fentre fort dans la
p2nfe du meme Jurisconfulte (Savoir THOMASIUS:) qui fioutient,
quun fujet, demeurant fiujet, ne fauroit dcquerirpar
prefcription aucundroit, grand, out petitdela fouverainité.
Ibid.
Semper in ejusmodi refcriptis fubintelligitur falvo jure
tertii. Nee dominium per refertptum tolli poteft, nee in
injuriam alicujus tribuendum ejt BRUNNEM. in L. 5. cod. de
fid. et jur. haft. Hinc fiemper ea humanitate eft accipiendum,
ne cuiquam injuriam inferat, adeo s ut refcrifti verba po-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN enz. 153
tius improprie fint intèrpretanda, quam ut eorum conteftus
in aliorum prajudicium detorqueatur.
I Deel confultat. 206. bladz. 342.
Voor foo veel aangaat de eer fie vrage. Ziet hier SIM. VAN
LEUWEN Roomfch holl. recht 2.boek 13. deel'num. 1. SCHRAS-
«ERT advyf 54. num. 13.
Ibid.
Dat die losfinge van de Renten flaet tot believen ende arbitragie
van den uytreyker. Vide hic SCHRASSERT ad Reform.
Velpv. pag. 387. H. GROT. Inleid. 3. boek 14. deel § 17. en
aldaar GROENEWEG. van Wefel comment. ad Novell, conjlitut.
UltrajecJ. art. 10. num. 2.
I. Deel confultat. 207. bladz. 343.
Dat zy luyden gehouden fyn te gedoogen, dat aan de
voorfcr. cooppenninge gekort worde &c. niettegenftaende, dat
de voorfcr. verkoopinge is gefcldet by den hoop ende met V
voorfchreve woort omtrent &c. Refpondit hic JCtus, uti
notat ABRAH. DE PAPE , quod fi res a venditoribus fint vendit£
per averfionem, qui ignorabant, minorem effe menfuram
agrorum, eos tum non teneri accipere minorem fummam,
quam qua emtor eas emit;fedfi fciverint hoe ven dit or es,
tum emtor es poffe agere, quanti minoris: veluti patet ex verbis
lus fequentibits: Dan foo verre de voorfcr. verkoopers ten
tyde van de verkopinge niet geweten en hebbe de voorfcr.
enterye plantagie ende gront, minder te wefen als van negentien
fnees, maar dies aangaende gehandelt hebben ter goeder
trouwe, foo fyn fy luiden niet gehouden te gedogen de voorfcr.
kortinge. Hujus refponfi contrarium patet ex L. 6. pr. f.
de aclion. emt. ubi ita dicitur; Tenetur ex empto venditor,
etiamfi ignoraverit, minorem fundi modum ejfe. Siquidem
venditor etiam tenetur ob reticentiam aciione redhbitoria,
V vel

154 A A N T E K E N I N G E N , enz.
yel quanti minoris: et hoe non fblum, fi Jciens reticuerit :
fed etiam ignorans, modo Jcire potuerit arg. L. i. §2. ff. de
adilit. edift. in qua exprejfe ULPIANUS ait. Caujahujus'tdici
pro ponendi efi, ut occurratur fallaciis vendentium, et emtor
ibus occurratur, quicunque decepti a venditoribus fiunt:
dutn modo fciamus, venditor em, etiamfi ignoravit ea, qua
cediles praftari jubent, tarnen tenere debere. Nee eft hoe
iniquum, potuit enim ea nota habere venditor: neqt e enim
inter efi emtoris, cui fallatur, ignorantiavenditons, ancal-
Uditate. Neque obfiat L 4. § \.ff. de aclion. empt. et vendit.
quam hic JCtus ad fuam fienteniiam confirmandam adfert:
Ma lex quidem loquitur de venditore fciente minorem modum
agri effe: quod ex verbis colligitur , fi diclum efi, vinea
jugera tot ejfe &c. unde tarnen non excluditur, etiam ven ditorem
ignorantem teneri: cum unius inclufio, non fit alterius
exclu/io. Amplius nbn obloquitur, agrum hic per averfionem
ejfe venditum. Quoniam ne hoe quidem cafu diftinguendum
efi interficientem et ignorantem venditor em. Semper enim
et indifiincde tota res venditaprajlanda eft: quanquam hic
aliqua dini nutio debeat admitti propter verbum omtrent con~
traclui adjeBum. Nam per averfionem vender e, nikl aliud
eft, quam res fimul et acervaiim uno pretio vendere: cujus
contr arium eft, non fimul et uno pretio vendere. v. g. in fingula
jugera fundi, in fingula vafia vim, pretio certo ac deierminato
conftituto L. 35. § 5, 6. L. 62. % fin. f. de contr
ah. emption. conftl. JCtor. Batav. vol. 2. conf. 313. in med.
Inde dicitur per averfionem, quia quqji averji quodammodo
contr ahimus, re non accurate explorata; quod alii, fed male
putant idem effe, quod negligenter vendere. Viden dus hac
de re ANT. AUGUSTINUS lib. 3. emend. 6.
Ibid.
Niettegeftaande de voorfcr. koop is gefchiet by den hoop. Ziet
hier

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 155
hier VOET in comment. ad tit. ff'de contr ah. empi. num. 7 //; fine.
Ibid.
Want foodanige woorden ende claufiulen en excufieren ofte
helpen niet den geenen, die beter weten, ende den J'elven gebruiken
omme de kooper te locken tot den koop, ende te bedriegen.
Putat hic, ficribit ABRAH. DE PAPE , quod fi venditor
ficiens rei vendita naturam tacuerit^ eamque majorem,
quam revera efi, dixerit, eum tantum tettert aclione quanti
•minoris : fied errat , quippe eo cafu propter fraudem ad
huc debet fuperóddi omne damnum ac int er esfe, quemadmodum
id non obfcure innuit Imp. in L. ï. C. de adilit
aclion. in qua exprejfe dicitur: fi non fmpliciter, fied confdio
fraudis fervum nefcienti vendiderit, non folum in pretium
fiervi venditor em conveniri, fied etiam damnum, quod
per eum aclori accidit, prafiari debere. Corfonat L. 13. / r.
ff. de acl. empt. in qua idem in terminis clare exprimitur. Et
fic recJe olim fuit refponfum ab JCto in confil. Batav. vol. 6..
in append. et in confil. \6i. & 162. Ergo hoe cafu contra
venditoretn non tantum datur aclio afiimatoria. fed etiam
de, dolo L. 38, 39. ff. de dolo. Neque in contr arium facit.
L.\.% venditor ff. eod. qua hic ab JCto adducitur. Kesp.
illa non loquitur de fraude in yenditione rei adhibita, fed
fimpliciter ait: Quod in atlionem empti etiam damnum et
interejfe veniri poffit. Itaque fi dolo non fuerit ufius venditor
in yenditione, quamvis res fit vitiofa, nee juftpe menfura,
tum fblum tenetur aclione redhibitoria vel quanti minoris.
Confil. JCtor. Batav. vol. 1. conf. 263. d. I. 1. § 1. ff. eod.
Ideo eo cafu venditor aclione quanti minoris tenetur; quia
in omnibus contraclibus onerofs debet effe aqualitas; qua
vbi non ad fit, aquum eft, ut is, qui minus ace epit, id ei,
quod deefi addatur. Eum namque in finem Mi contraclv.s
imuntur, ut pro re data, alter tantundem ab altero recipi-
V 2 at*

i5

OP DE HOLLANDSCIÏE- A D V Y S E N enz- 157
filium non 'eft fraudukntum, quod quis bonafide et bono ani­
d e
mo dltèri dedit, L. 47- jur. L. 2. % fin. D.
mandat § 6. inft. mandat cap. nullius ex confilio de ReguL
jur. in 6. unde CICERO quid debet, qui conftlium dat, praftare,
prater fidem.
Ibid. bladz. 345- .
:
' Soo lange als deffdfs goederen met genomen zyn m arreft.
Ziet hier voren confi. 183. bladz. 307.
I. Deel confiidtat. 209. bladz. 345.
L. nee ex vera yenditione C. de acquir.pojfiesf. Vide BRUN-
NEM. ad dief. leg.
Ibid bladz. 634. T' ^
Bart. in L. plane fi. de petit. haredit. • Vide BRUNNEM,
fid dici. leg.
I. Deel confultat. 210 bladz. 347.
Cui refifti non potuit. L. 2. D. quod met eauf.
ibid. s • ' n r, v
Vis major a nemine praftetur. L. 18. pr. D. commod.
L. 1. § 4. D. de objig et aBion. L. 23. D. de Reg. Jur..
I. Deel confultat. 211. bladz. 348.
Haer conclujie wel jouden mogen adjudiceren. Sequentiü
obfervat hic ABRAH. DE PAPE ; Exlftimat hic JCtus non tantum
ob alimenta futura, fed etiam ob praterita proviftonent
peti et adjudicari poffe. At dtcimus hoe recle fefe non habere
; cum provifio tantum reBe pretatur aut concedatur ob
alimenta futura, non vero praterita: quomodo etiam eft intelligendum,
quod ait BRUNNEMANNUS ad L. 1. ff. de ferm'
num. 10. eaufas alimentorum celeriter debere expediri: hoe
eft: lites de alimentis futuris, non prater iti s, absque tdla
fivura et levato velo funt expedienda. fhiin imö alimenta
J 6
V 3 pra-

158 A A N T E K E N I N G E N , enz.
preterita froprie aUmeniorum nomine non venhint cum
nemo m pr emüm fit alendus, fed tdntum 7Sl^Z
finrplex debitum poffunt confiderari. Atque Ideale
dubio confiitutum, ut de alimentis pretertis in teftamenti
ahcuirehais mconjulto Pr^ey^Lpojt^^ySZ
de fiuuns non flirten, nifi pratoris vel pnefdis decretum et
afrrobatiointervenerit L. 8. C. de transai
gom face ft, quod hic in fequentibus ab JCto objicitur eau
fam ahmentorum favoraUlem effe. ^BerunZmZe
dogma tantum pertinere ad alimenta futura, nonpTZiZc
quibus etiam nee appellaüo recipitur SANDE J£% i
num 'ft l n
eC COm
'JiJ
P^ atio
^mittitur SURDUS de 'aU-
men>,l*t..ü. prml. 53. Discriminis ratio eft; quoniam ex
ahmentis prateritis nullum periculum nÉmf^oWn
eum contra exfuturistota vita pendeat, ficque fMmtk
vus moniS'effe cecimtLucANuslib. 6.- f
Sedpatiturfevum, veluti circumdatus arcta
Ubfdione fam en.
Addatur JosEPuus de bello Judaica Ub. 6. cap. i 4;
I. Deel confult. 212. bladz. 348.
. Ziet hier H. GROT. Introd. lib. 3.part. 3. ff o r W f .
SENBEC. param. C. D. de fidejujfor mm, 4. MF~NOCH de
"ÊTL ff :&^mf$^< dT^rabrt
S^^itJ^*^ m coflu»,valUtrecht.
Ibid. bladz. 349..
mS iH
Kbt,-£ " m
^
m L
- 4- D. de c»pk et eX. I. Deel. confultat. 213. bladz. 350.
Dat de voornoemde Borge van fyne borchtochte geen/iuts
en

OP DE HOLLAND SC HE ADVYS EN, enz. 153
en is gehbereert. Ziet hier den Heer Prsefident SCHORER in
fyne latynfche aantekeningen op de Inleid, tot de IIoll.'Rechtsgel.
van H. DE GROO r 3. boek 43. deel § 4.
I. Deel. confultat. 114. bladz. 352.
Dit zelfde advys komt nog eens voor 4. deel confil. 70. Ziet
hier VOET in comment. ad tit. pand. locat. conduft.num. 31.
Ibid.
Soo moet die fchade van de voorfz. Salpeter gedragen werden
by mynen voorfchreve Heeren de Burgemeefteren. Ziet
H. DE GROOT Inleid. 3. boek 17. deel § 2. en aldaar GROENEW.
I. Deel confultat. 215. bladz. 353.
Cum hoe confilio convenit 1. derde deel conf. 18. adde VOET
ad tit. pand. locat. conducl. num. 20. GROENEW. ad Grotii
Introd. lib. 3. part. 19. § 14.
I. Deel confultat. 216. bladz. 354.
Hier wordt conform geadvifeert, als 2. deel conf. 12 5. 2
co»/?/. 333. 4. co/?/: 33. 5. deel conf. 80. doet
hier by VOET ad tit.pand. de Reb. credit, num. 24. H. GROT.
Inleid. 3. boek 14. 18. en aldaar GROENEW. in not.
I. Deel confult. 217. bladz. 357.
_ C#«z necefftatem habuerit. Et fumma nee e ff tas in omnibus
dispofitionibus ac legibus humanis excepta fit L. 13. f.
famil. ercisc. L. 38. princ. ff de legat. GROT. de jur. heil.
ac pac. cap. 2. lib. 2. num. 6.
I. Deel confultat. 218. bladz. 358.
Et alterius faclum alteri non obeffe, nee nocere. Vide hic
GROENEWEG. in tract. de legib. abrogat. ad L. 8. ff de pacl.
I Deel

16*0 ' A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 219. bladz. 360. in margine.
'Men mach afiojfinge doen met f ukken payement, als cours
en loop heeft ten dage van de betalinge. Ziec hier van met
meerderen BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. betalinge % 5,
I. Deel confult. 220. bladz. 361.
Ad "hanc confultationem. Vide H. GROT. Introd. lib. 3,
part. 14. % 5. et ibi GROENEW. in not.
I. Deel. confultat. 221. bladz. 36*3.
Qiiia publica utilitas efi praferenda privata. Vide L.
3. ff. ad SQ. Syllan. L. 3. cod. de primipilo. L. unie. § 14.
cod. de caduc. tollend. L. 10. cod. de S.S. Ecclef. CARPZOV.
part. 1. conflit. 32. defin. 41. num. 5. Et hoe recle; nam
" ratio naturalis fuadet, ut Mud de communi'fiat', quod ufium
uülitatemque communem habet; cum ubi verfatur publica
utilitas, ibi nullus pojfet ejfe immunis; cum ea proprie fit
jufli mater et aqui, ut loquitur ex Hor at io CUJAC. ad L.
' 54. Pauli ad Editlum in L. a.

OP DE H O L L A N D SC H E A D V Y S E N enz. i5r
eo cafu rei vendita dominium penes venditorem cenfeatur reman
fis fe : eamque fententiam confulendo fecuti funt plurimi
JCti in confil. Batav. vol, i. conf. 245. 253. 285. 286. &
vol. 4. confil. 3. In tantum hoe procedit, ut venditor etiam
eo cafu in vindicanda re a quocunque poffesfore ipfi quoque'
Fisco praferatnr, quemadmodum relde refpondit Jclus in
confi. Batav. vol. 4. conf. 217. Atque ita fuit judicatum in
Germania tefle GAILIO lib. 3. obferv. 15. num, 4. Idem de
Gallia refert PAPON de arreft lib. 18. tit. 5. arreft 4.6. Ideo
feilicet ex folo venditionis titulo poft pretii folutionem velaliam
fatisfatlionem demum dominium transfertur, quia ea mens
eftvenditium, ut pretium ftatim numer etur; et alitercommercia
impedirentur, fi ob pretium accipiendum res non ftatim
traderentur. Ex 11. 12. tabb. res vendita non prius in venditorem
transferebatur, quam fi emptor pecuniam numerasfet;
pignus vel expromifforem dediffet: f vero fides de pretio
effet habita, nulla ablio ad confequendum pretium dabatur.
ARISTOTELES lib. 9. Et hic. cap. 1. Hoe poftea eft mutatum,
et conftitutum, ut quamvis pecunia non mox re prafentetur,
modo fidejujfor effet datus vel etiam pignus traditum, nihilominus
rei vendita dominium transferri; imo etiam fine uilis
fidejujforibus vel pignoribus, fi venditor nudam fidem emtor
is fuerit fecutus arg. L. 19. ff. de contr ah. emtion. L. 11.
§ 2. ff. de aclion. emp. Quid fi dubitetur, utrum fides de
pretio a venditor e fit habita. Resp. fi res fimpliciter emtori
fuerit tradita, tum venditor non prafumitur in dubio fidem
cle pretio habuiffe, modo nulla dilatio ad folvendum fit conceffa,
vel de eo fuerit proteftatum: quibus cafibus cenfentur
res vendit a licet tr adita, in dominio venditor is remanfisfe,
easque tum recle vindicabit; quam opjnionem fuffragio fuo
comprobat VASQUIUS, eamque late profequitur in controy.
illuft. lib. 3. cap. 69. part. 2. num. 2. in fin. Itaque in dubio
X ' fta-

i6z A A N T E K E N I N G E N , enz.
ftatuimus; vendit orem, qui rem ftmpliciter emtori venditum
tradidit, non prafumïfidem emtoris fequi, nifi id' ab emtor e
probetur: atque ita inteihgi debet d. L 19. ff. Hac de rebus
mobilibus venditis ac traditis ditfa funt. Nam quamvis hodie
ftatim poft venditionem rerum immobilium pecunia fuerit numerata,
et res viudita funt tradita, tatHen ad èarum translationem
id non fufficit; fed injuper requiritur, ut earum
traditio celebretur coram judice rei fita; alioquin illa Venditio
erit nuldus momenti. Edicl. ord. Holland, an. 1529.
Amplius hoe eft additum, ut facla traditio aclis publicis iuftnuetnr,
deinde ut quadrageftma pars pretii rei vendita exfolvatur
H. GROTIUS Introduit, lib. 2. part. 5. num. 16,17.
I. Deel confultat. 223'. bladz. 367.
Gelyk naer Rechten gerequireert wordt. Want het bekent
is, dat een wet, die een zekere manier van doen voorfchryft,
op dat de menfehen mogen weten, hoe fe hare actiën zullen
aanftellen, niet verbint, eer defelve gepubliceert en ter kennis
van het gemeen behoorlyk gebragt is. arg. L. 9. cod. de
legib. ANN. ROBERT. 2. rer.judicat. 1. LOVET Recueil d'arr.
Ut. C. num. 20. BRODEAU ibid. in not. Q110 faciunt eleganter
tr adita a JAC. COREN obferv. rer.judicat. \. num. 8. et'feqq.
Schoon dit mede zeker is, dat de wetten wel - executeert
worden, daar ze met gepubliceert zyn, als /.e"zeer bekent
zyn. Exempel in een munt p:. ,v..y. 2 l OBob. 1603.
Ibid.
Id tarnen non procedit, quando verofimilie efi, eum ignoraffe
id, quod a fe geftum eft in eo loco pro deliBo haberL
De obligatione legum, quoad peregrinum et tempor arium
fïibditum, infiice VOET in comment. ad tit. pandeB. de legib,
num. 9. 11.
Ibid. bladz. 368.
Tot faken vallende buiten het bedryff, ofte territorie. Vide

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 16*3
de hic ZIEGLER de jur.-Mafeft at. Ub. 1. cap. 3. § 36. STRYCK:
de jur.princip. extra Territor. cap. 3. § 7. étf #i alkgat.
Ibid.
Dat by nachte den Verweerder hebben aangevallen. Vide
hic VOET in comment. adtit.pandecl. ad Leg. Aquil. num. 28.
Ibid. bladz. 369.
Domus tutiffimum refugium eft. Vide L. 18, 19, 20. D.
de in jus vocand ibique GOTHOFRED. nihil enim fianfiius ejfe
quam domus unicujusque Civium inquit CICERO in orat.
pro Dom.jua, quemallegat CARPZ. part. 4. confi. 13. defin.
9. num. 9. unde neminem invitum poffe extrahi ex domo fua,
feu capi realiter ait dicJ. L. 18. quod in civili bus caufis, non
vero criminalibus procedere, fcribit MYNSINGER cent. 4. obferv.
69. In Urbi Arnhemia nemo ex fiua domo ac habitatione
poteft extrahi nifi prefente aliquo ex fcabinis; odiojum
privilegium, quo multa crimina impunita maner e poffunt;
quod certe repugnat fini regiminis, cum Reipublica inter fit
crimina atque delinquentes puniri L. 9. § 5. D. de publican.
et vecligal. L. 95. D. de folut. L. 28. § 15. D. de poen.
L. 13. de offic. prafid. L. 14. cod. de poen.
Ibid. bladz. 370.
Noodelycken moeten verweeren. Alzo het bekent is, dat
het natuurlyk Recht de defenfie gebiedt, L. 3. de inftit. et
jur. L. 4. L. 45. § 4. D.. ad l. Aquil. L. 1. § 11. D. ft
quadrup. pauper. L. 1. § 27. D. de vi armat. voornamentlyk
wanneer ymand word geprovoceert MENOCH. apud BRUN-
NEM. ad L. 2. cod. de delat. en wat foo een geprovoceerde
doet, moet hy gehouden worden gedaan te hebben tot fyn
verdediging.
I. Deel confultat. 224. bladz. 373.
Den fielven kooper daer van pertinentelyk ende fpecialyk
te onderrechten en te certioreren. Den verkooperis dan ge-
X 2 hou-

16*4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
houden den kooper fpecialyk te verwittigen van de qualiteit
van het goed, om dewelcke het zelve minder weerdte is
want indien den verkooper wülens en wetens defelve qualiteit
verlegen heeft, foo is hy aan den kooper, die daarvan
kennis hadde, gehouden tot alle intereft; Edoch indien den
verkooper met en weet de qualiteit van de verkochte goede
ren, daarom dezelve minder weerdig zyn, zoo is hy aan den
kooper gehouden tot foo veel minder, als den kooper foude
gekocht gehadt hebben, indien hy het zelve geweten hadde
BER^VAN ZUTPHEN Nederl pratl. tit. copinge en vercopinge .
I. Deel confult. 225. bladz. 375.
Maar niet in vermangeling. Ziet 5. deel conf. 153. bladz*
443*
I. -Deel confultat. 226. bladz. 370*.
Ziet hier GROENEW. in not. ad H. GROT. Introd. lib

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYS N enz. 16*5
hier 1 derde deel conf. 31. en meer Aucleuren by VOET in
comment. ad tit. pand. de Transaft. num. 21.
Ibid. bladz. 380.
Pupillus quamvis pofterior propter favorem perfona prafertur
prioribus, qui obtinent tacitam, etiam prioribus generalem
obtinentibus. Vide notata fupra ad conf. 227.
I. Deel confultat. 23b. bladz. 381.
Ad hoe conf Hum provocans ita fcribit VOET in comment.
pand. ad tit. de nautic. foenor. num. 8. Caterum utivulgo,
ita quoque hic mandatum folutionis, litteris cambii comprehenfum,
per mandantem vel eum, qui mandanti nummos litteris
comprehenfos alibique numerandos, numeravit aut numer
aturus eft, revocari poteft, non tantum ante earundem
acceptationem, fed et poft, ft modo res integraftt, feu folutio
necdum fecuta; nifi is, cui folutio facienda erat, ex mandato
procurator in rem fuam conftitutis fuerit, dum quantitas
cambii litteris comprehenfa,, ei ab illa, qui cambii
litteras fcripferat aut procuraverat, debita erat. confuet.
Antwerp. tit. 55. art. 7. NEOSTAD. Curia Holland, decif.
38. Refponfa Jurisx. Holl. part. 1. conf. 230. et part.
3. vol. 2. conf. 140. Qiia et ratio eft, quod mandatarius
folutionis folver'e nequeat ante tempus litteris cambii infertum,
ne in damno hareat, ft fort e is, cui maturius folutum,
foro ceferit ante diem folutioni deftinatum, et ob id
mandansfuum mandatum litteris comprehenfum, cenfuerit
revocandum effe. Antwerpienfes dici. tit. 55. art. 6. ROSE-
BOOM confuet. Amftel. ditl. 50. art. 11. GROTIUS manuducl.
ad Jurisprud. Holl. libr. cap. 13. num. 8. • Dilata autem
folutione in tempus certum, cambii litteris expreffum, jure
is, cui folvendum, cautionem interim exegerit ab acceptante,
ubi eum facultatibus labi fujpicio eft. • Sedet is, qui litteras
cambii procuravit ac mandanti nummos reprefentavit, ftmi-
X 3 lem

i6*S A A N T E K E N I N G E N , enz
lem a m andante cautionem de fi der are poteft. Confuet. Antwerp.
art. z. GROTIUS manud. ad Jurisprud. Holl. 'lib. 3.
cap. 45. num. 11.
I. Deel confult. 230. bladz. 382.
Seven getuigen, fulcks als na Rechten. In § 4. Inft. ds
teftament. ordinand.
Ibid.
Nochte ook een Notaris en twee getuigen. Dit vind ik omtrent
de hedendaegfe makinge der teftamenten over de Beginzelen
des Rechts door wylen den Heer JOHAN VOET aan^etekent,
namentlyk 11. boek tit. x. uit VINNIUS : Dat in deze
Landen (te weten Holland) alfchoon niemand verboden word
op de oude en plechtige wyze der Romeinen uitterfte wil te
maeken, zoo plachten nochtans de uitterfte willen voornaementlyk
op twee wyzen gemaekt te worden, op de eene
voor twee Schepenen en de Secretaris van de plaets, in welke
de uitterfte wil wordt.gemaekt, het zy ten platten Lande
of in een Stad, welke wyze van uitterfte wille te maeken
overeen komt met de bekentmakinge van de uitterfte wille by
gefchrift in L. 19. cod. de teftament., d'andere voor een Notaris
en twee getuigen, welke wyze byna a'leen onder het
gemeen (te weten in Holland) in gebruik is GUDELIN. de jur
Novijfm. lib. 2. cap. 5. GROT. Inleid. 2. boek 17. deel
De ontervinge der Kinderen vereift daar. en boven, dat Schepenen
getuigen zyn: het welk het voorfchrift van den eed
by de Notaiiffen in den aanvang hunner bedieninge te doen
en vervat in zekere wet van Keizer Karei de vyfde, te kennen
geeft GROENEW. de Legib. abrogat. ad jT 14'. Inft. de
teftament. Den Notaris moet den' teftateur kennen: zoo
niet, de getuigen zelfs, die dat ook moeten getuigen. De
wil door de ftem uitgehragt plagt van den Notaris in gefchrift
vervat en in'het Regifter gebragt te worden: waar van naderhand

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. ió>
hand den teftateur fulx begerende, eenjplechtig betuigfchrifc
gemaakt wordt. Zoo als mede door het gebruik aangenomen
is, dat de Notaris de op een blad papier opgeftelde wille van
den teftateur zelfs verhaalt en den getuigen voorleeft, daarna
den teftateur vraegt, of hy alles wel begrepen heeft., hetzelve
zodanig wil en begeert, en zodaenig zyn uitterfte wülete
wefen erkent: en den teftateur het zelve goedkeurende wordt
de uitterfte wille geagt voltrocken te zyn, offchoon dezelve
noch des teftateurs, noch der getuigen ondertekening noch
bezegeling heeft. GROENEW. dici. loco JAC COREN obferv. i o.
I. Deel. confultat. 232. bladz. 384.
Ofte voor Notaris en Getuigen. Ziet hier JAC COREN obferv.
38. GROENEW. de legib. abrogat. ad L. 11. cod. qui potior.
in pignor. en over H. DE GROOT Inleid. 2 boek 48. deel
% 28. confilia hic part. 4. conf. 190. part. 5. conf. 85.
I. Deel. confultat. 233. bladz. 384.
Servitus tigni in mittendi. Dat is het recht om een balck
of ancker te hebben in eens anders gebou H. DE GROOT Inleid.
2. boek 34. deel § 7. C;EPOLLA de fervitut. urbanor.
pradior. cap. 37. num. 7. VOET in comment. ad tit. pand.
de fervitut prcedior. urbanor. num. 2.
Ibid. bladz. 385.
_ Mach zoo hooch in fuo timmeren, als 't hem belieft. Ziet
hier VOET in comment. ad tit. pand. de fervitut. predior. urbanor.
num. 13.
I. Deel confultat. 234. bladz. 385.
Niet en is gehouden. En hier van daan is het ook, dat H. DE
GROOT Inleid. 3. boek 24. deel § 16. te regt fchryft: Wie
niet laadt, of zendt, dat hy heeft doen verzekeren, of minder
laadt of zendt, of aan wien niet gezonden word, zulks 1
als hy heeft doen verzekeren, mag f verzeker loon weder eifthen$.

16*8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fchen; en beroep zich aldaar GROENEW. op de ordonnant. te
Amjlerd. art. 22. te Middelb. art. 24. te Rotterd. art. 18.
co_/?«w. van Antwerp. tit. 54. «r/. 11. placaat van den laaftenoclob.
15O's. tit. van verzekering art. 15, 16.
I. Deel _ confultat. 235. bladz. 386.
Dit zelfde advys komt hier voren advyf. 232. bladz. 3.83.
nog eens voor; ziet het geene aldaar is aangetekent.
I. Deel confultat. 1^6. bladz. 387.
Ziet hier BOER. dec. 295. num. fin. SANDE decif. Frific.
lib. 1. tit. 8. defin, 1. PAPEGAI vol. 1. pag. 27, 28. 344.
MERULA prax. civil. lib. 4. tit. 33. *v^. 3. num. 4. WASSEN.
j£rtf£?. r/V. c^. 4. 1. num. 40. En voor al SIM. VAN
LEUWEN over de cofluym. van Rynland. bladz. 304.
I. Deel confultat. 237. bladz. 388.
Ende dat den verweerder de fichult in defen geeyfcht expreffelyk
ontkent. Ziet hier SIM. VAN LEUWEN over de cofiuym.
van Rynland bladz. 305.
I. Deel confultat. 238. bladz. 390.
Sufpeiïus de fuga. Nota hic, quod omnes debitor es de
fuga fiujpecdi, arrefio detineri ac impediri poffint L. 16. ff
16. D. q

op DE HÖLLANDSCHË ADVYSEN, enz. ió>
deftin. pistor, p. 3. q t l u citati a BERLICH. p. 1. concluf. 50,
mim. 93. Si ver 0 m n pit de fuga fujpeclus, vel vagabundus 9
fujficit cautio judicio fjlL PECK. dici. tracl. cap. 45. MODES­
TIN PISTOR dici. q, 3. Limita, nifi debitum liquidum fit vel
ex fiententia, v el ex confiefiione aut infirumento agnito; tune
enim arreftatus .non relaxatv.r, donec folverit, quanivis offer
at non tantum cautionem judicio fifii, fed et judicatum
folvi L. 73. ff'de legat. 3. L. 4. § 3. ff. de re ju die. L. 10.
ff. de pignordt. aélion. L. 6. § i.ff. quib. mod. pign. vel hypothee.
BERLICH. dici. concluf. 50. num. 99.
I. Deel confdtat. 239. bladz. 391.
Mits wekken. Ziet hier GROENEW. de legib. abrog. ad
4utlent. prafente cod. de fidejujfor. num. 4. et feqq.
I. Deel confult. 240. bladz. 394.
Ende die alfoo naer alle waerfchynelyckheyt mede wel geweten
heeft de voorfcr. gelegentheyt van den voornoemden Cornelis
Jan Engels. Nam hac atlio contra illos jolum datur,
qui ex caufa onerofa rem a debitore acceperunt et qui fraudis
participes fuerunt; Vide L. 6. § 8. D. q a in fraud.
creditor., nam fi fraudis non fint participes, in pari caufa
funt cum creditoribus, quia pariter cum illis de damno vitando
certant, adeoque potiordpforum, tanquam posfes forum,
ratio eft; non tarnen, ft posfesjores fraudes fint participes, et
ab ipfts res revocetur, pretium reltituendum L. 7. D. Eod.
quia non decipientibus, fed de eptis ju ra fuc cur runt L. 2.
§ 3. D. ad SC. Vellej. nifi forte pecunia, pro ea re data, ad
huc exftet in bonis debitoris, quia ea ratione creditor es non
funt fraudati L. 8. de eod. adeoque nee defiderare debent,
ut locupletentur cum alterïus jacdura.
I Deel confultat. 241. bladz. 395.
Geen meerder Recht van hvpotheccq ofte verband aengaen-
." Y ,4*

170 A A N T E K E N I N G E N , enz.
de de onroerende goederen kannen hebben ofte genieten, dan
de voorfcr. perfoneie crediteuren fodamge aften notarieel niet
hebbende. Ziet hier placaat van den 5. februar. 1665. WE­
SEL ad novell. conftittt. Ultrajeclin. art. 22. num. 17, 18.
I. Deel confultat. 242. bladz. 297'
Dat daeromme de voornoemde B. niet en kan verflaen werden
fch felver door de voorfcr. verklaringe voor C. borge geflelt
te hebben. Dit fchryit hier van Sm. VAN LEUWEN ia
fyn Roomfch Holl. Recht 4. boek 4. deel num. 5. dat indien
ymand feide, die man is mans genoeg, uw fchuld zal uw wel'
geworden, al waar het noch eens zoo veel, of met diergelyke
manier van zeggen , een anders geloof verfterckte, zou het
zelve na Rechten voor geen Borgtogt mogen beftaan. L. 2. §6.
ff. mandat. § 6. Inft. eod. CHRISTIN, vol. 1. decif. no.L. 2. ff
de proxenet L. uit. cod. quod cum eo qui in alien. poteftat. L.
12. § 12. mandat. L. 7. % uit. cum legib. fequent. f. de dol.
co ft al. ibid. CHRISTIN, vol. 1. decif. in. & vol. 3.' decif. 34.
num. 6. Pyr. muur. de fidejuforpart. 2.fecl. 3. cap. 4. CHAS-
SAN. ad confuet. Burgund. rubr. 5. §.2. verf jon principal
oblige; confilia hic & conf. 277. Dog NEOSTAD. verhaald
decif. fupr. Cur. 5. dat te Antwerpen onder de Coopluyden
een coftuim is, dat die geene, die eens anders crediet in het
byzonder verflerckt, daar door verfhall werd borge te blyven,
en voor hem te moeten inftaan.
I. Deel. confultat. 243. bladz. 397.
En daeromme niet vorder als voor --de helft aangefproken
kan worden. Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN Nederl. prad.
tit. Schuldenaer % 2.
Ibid.
En dat de voorfchreve Intereffe niet hooger behooren
betaalt te worden als tegens den penmng XVI. Ziet hier
Sm»

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. i 7t
SM. VAN LEUWEN Roomfth Holl. Recht 4. boek 7. deel
alwaar hy fchryft: op dat het geen ymand door het ontberen
en miflen van fyn goed of geit ontbreekt, niet te hoog gefchat,
en alfoo tot een onbehoorlyk gewin, anders woeker
opklimt, foo is by placaat van den 4. oélober 1540. geordoneert,
dat de koopluiden haar geit op geen hoger intreft mogen
uitfetten, als tot agt ten hondert fiecundum L. 16. cod.
de ufur. En waer 't laak, dat tot verfekertheid van de hooft
fom eenig onderpand was geftelt, foo wyft den Kogen Raad
riet meêr toe als den penning feftien COREN obferv. 4. alhoe-»
wel, dat het Hof in fuiken cas ook feven ten hondert plag
toe te laten COREN dict. obf 4. in not. Zie DE GROOT In*
leyd. II b. 3. cap. 10. num. 29. & ibi not ata.
ï. Deel confultat. 244. bladz. 401.
Ende de Cedent niet gehouden is te pr afteren, dat de debiteur
fuffifant is. Hier van fchryft aldus HUG. DE GROOT
Inleid. 3. boek 14. deel § 12. Men mag ook infchulden verroepen
, in welken gevalle de verkooper daer voor moet valt
ftaeh, dat de fchuld deugdelyk is, maar niet, dat de fchuldenaer
magtig genoeg is, om te voldoen; beroepende SIM. VAN
LEUWEN zich ter hier voren geall. plaats op de L. 4. D. de
hered. vendit. en L, 24. § fin. D. de Evift.
I. Deel confultat. 245. bladz. 402.
Ziet hier conftl. 253, 285, 286". en GROENEW.^ Crotii
Introd. lib. 2. cap. 5. § 14. en VOET ad tit. pandecl. de
Reivind. num. 14.
I. Deel confultat. 246". bladz. 404.
Na de wetten van de Societeyt. Nam aclione pro focio,.
fetitur, ui focitts rationes gefta adminiftrationis reddat, lusrum
perceptum communicet, et damna data refarciat. Vide
Y 2 JrlEC*

aft A A N T E K E N I N G E N , enz.
HECTOR PELICIUM de Societate et alios, qui hac de waterig
fcripferunt.
I. Deel confultat. 247. bladz. 405.
Soo wel affetïeert als fpeciaal. Specialis hypotheca, ut
mtum, eft, qua rem certam, generalis vero, qu< omnia debitor
es bona mobilia, immobilia, nomina, prafentia ac futura,
adficit, licet non omnia figillatim exprimantur. vide
L. 9. cod. qua respignor. obl.pof ex-epta ji.pellettile necesfana
et iis, qua quotidiano ufui. inferviunt L. 6, 7, et 8.
de pignor. licet hac moribus non obtinere objlendat VOET in
comment. ad tit. pand. de pignor. et hypothee, num. 6. & 7.
Qtiod ft quis generali bo-norum mentioni fubjungat mentionem
viobilium et immobilium, plerique Dd. exiftimant, eo ipfa
nomina, tanquam tertiam bonorum par tem, ab obligatione
generali excludi. STRYCK. caut. contr-aft. Jeet. 2. cap. 4. § 15.
pifi, ut vult BRUNNEM. ad L. 1. f. de pignor. num. 5., debitor
juris Romani fit ignarus et nesciat, nomina tertiam
bonorum partem conjlituere. Imo nee ipfo jure Romano eo-
• narratio fpecierum pra cedent em locutionem generalem reftringit
L. 12. § 46. ff', de inftr. vel injlrum. legat. De hac generali
hypotheca hic dicitur, quod ea ejusdem ejfcacia fit,
ac hypotheca fpecialis, quocum convenit dotlrina HUGON*
GROTII in Introd. lib. 2. part. 48. § 23-
I. Deel confultat. 248. bladz. 407.
Ende dat mede ten dienfie van de commercien, ende koop*
handel defer Stede, maeckelaers als publycque perfonen geflelt
zynde, ende geagnosceert werdende, ende dat hare verklarwge
op '/ fluck van hare koopmanfchappen gelooft werden*
Dat Regifters van gefwore Maakelaars over den handel tusfchen
twee of meer Coopluiden gedreven volkonen geloof
Slenteren, is zeker x en daar van met-meerderen te üen VRO
MAN#

CF DE H O L L A N D SC H E ADVYSÈN, enz. 173
MANS deforo competent.bladz.rtz. GUID PAP* 441.
MENOCH. conf. 49. nm- 14- GAIL Uk 2. obferv. 20 num. 7.
SIM VAN LEUWEN Rooms Holl. Recht 5. boek 20. deel num.
10 ' SCHRASSERT advyf. 1. deel bladz. 298. GROENEW. de
le\ib. abrogat. ad L. 1, 2, 3- D.de proxenet. JOANDEPAS-
SERIB. de prlvat. fcriptur. Ub. 5. cap. de Ubr. proxen.num.
11 en worden op deze zoo wel als op de Regifters en fchuldboèken
van Coopluiden namtiffement . toegedaan. SIM. VAN
LEUWEN manier van proceder. pag. mih. 28.
I. Deel confultat. 249. bladz. 408.
Dat de Gedaechdens mitsdien na Rechten den gedefireerden
eed, niet gehouden zyn te accepteren , ofte den Eyjjcher
ten minden te refereren, maar dat de Gedaechdens door defeft
van des Eyjfchers bewys van fyne intentie, behooren tewerden
gedbfolveert van des Eyffchers eyfch ende conclujie.
Primo, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, fciendum efi, jusjurandum
vulgo dividi in voluntarium, neceffarimn, etjudiciale,
ut conflat ex ipfa Rubrica tituli ff. de jurejur. voluut,
live mceffar. five judicial. Voluntarium inde fic diclum puio.
vel quia ex conventione partium defertur extra judicium five
antequam res jam in judicium fuerit deducla, vel quia'. hoe
Uturn ex voluntate partium dependet, utpote cum illud deferri
et nondeferri pojfit, nee is cui id defertur referre , nee
is, qui id detulit, firêferatur, jur areadftringiturL. 17.
in princ. f. eod. Ex quo elucet, regulam illam vulgarem:
Ouod ab initio eft voluntatis, poftea fieri neceffitatis, hoe
mftro ca^u pati exceptionem, neque fiemper et ubique procedere
5 9. ?. de rer. divifion. Juramentum neceffarium, quod
etiam vocatur fuppletorium, eft, quod a judice propter wopiam
probationis, in caufts dubiis aclori vel reo defertur L.
\\ ff eod Nomen fiuum inde habet, velquia judex, ft cauja
dubiaft, mcefie habet illud dcferrei vel quia is, cutidde-
Y 3 ttt-

m / A N T E KENINGEN, enz.
latum efi, praflart Mudneeeffe habet: vel deniaue auia ab,
que, eo jm-amento prater inopian,probandi7a"%t?uhï,,j
iSumeo* 1sm ?*V* **•«*.•> Micfmnon poft
umtum cog, «t iftiusmodi jusjurandum deferat; et mov
mr per verbum folent quod extdt in d. L. L f de iure
'/J.T 'f'" 1
"»"!"" yoluntatem, nonvenleeftauSZ'.
tae Verum emm vero vix efi, ut huic fententi* aequ S
pof mm eum rationes, tm.«s ilti moventur %nTL„Rnt
ut «os ma/mm fententia,,, traluinf. LTwuteu.seomrl
rmm mant ex L. 3. eod. de reb. eredf. Tn „Ta d et^-
fimre qmpfe eum ïpfi de eanon liqueat. ZÏÏ t
R e m d i
feod N' ' " m m m
txpediendarumfn L u
fceoj Non movet, judicem officium fuum non imiertire
i r J ^ - ' T f« srit
^'oratun TplZino
trf'f '"f" ^iatimisjuramèmum poffel deferre ld
tefpondeo ,d axioma non proeedere in iisf quJfuris iïtf-
Tf, " a
f/J^f«PPle«ur: feeus ven %Z'ft'
qu* fint fait,. L. unie. C. ut qu* defunt advoeatPare',,',
tarnen judex ad hoe juramentJm deveniet Tfiala rmZ e
Tnt fmt V W 'f" eare
' P^tereaTqZZm
'ZZf ib TllZ • aUji m obt
f '>^»Ptkrarent. sj
VIANUS Ub. 3. plures, tnqutt, tnvenias, qui febe beiere„t
StS" m
" ]
'" ra
dicum Jententia, quam advertern f cum if/L ^inoioLitdTefil' z/ /
mus, non itemhje: Quofpeiat UiSlZ^tL
efi Ulud Arf&ffij deltt^atd.

OPDE H O L L A N D $ C TT E ADVYSEN, enz. ï 7$
&uxi ira.fnhvpa'nt dvx-nUnrot. juramentum eft cum divinainvocatione
aftertio de i onftrcdnlïs, hoe eft, qua nullis indicii:
probabitur, verum cui credimut propter nudam jur ant is religionem.
Sequitur tertia fpecies juris jur andi,. quod appellatur
judiciale; quia in judicio hoe eft poft Utem conteftatam
id j; dex aclori vel reo defert, poftulante adverfario L. i. in
fine jf. de jurejur. Estque hoe partim voluntarium, partim
nee èjfarium. Voluntarium eft, ft conftderemus eum, qui id
detulit: neceffarium vero, ft eum, cui id defertur; quia vel
referre cogitur, et ille, qui id detulit, ftreferatur, ipfeneeeffe\
habet id fubire, nifi pati velit, ut condemneturL. 38»
jf. de jurejur. Et de hoe poft eriori jurejur an do hic agitur,
et negat JCtus atlorem, qui omnino nihil aut non femiplene
probavit, poffe id reo deferre, ad eum fcilicet ejfeclum, ut
id pra ft et vel fi jur are nolit, fialtem referat: cui jententia
quoque male calculum fiuum adjiciunt JCti in confil. Batav*
vol. 4. conf. 337. atque alii magno numero. Nos tarnen reje&a
negantium fententia, in affirmantium cafitra demigramus,
fcilicet lieer e aclori, etiam fi whil omnino probaverit y
juramentum reo deferre, ut id pra ft et, vel fialtem referat z
quod fii detretlet, pro convibto habeatur. Ita nobis,urn recle
jentiunt JCti in confil. Batav. vol. 4. conf. 315. item in conf.
117. vol. 3. torn. 2. eamque opinionem communem effe teftatur
SCHNEIDEWINUS ad §fin. item fi quis J. de atlion. num.
21, 22. quam etiam fequuntur GROENEWEGEN^L.9.& 10.
C. de reb. credit, num. 1. BRONKHORST enantiophan. cent 2.
effert 24. ubi late PEREZIUS ad tit. C.de reb. credit, num. 20.
Sicque in Gallia judicatum ejfe, nobis refert BoëRius decif.
05. num. 2, 3. Adjuvant hanc opinionem leges plurima,
quas inter primo nobis occurrit L. 3S. fi. de jurejur. ubi dicitur
, manifefta turpitudinis effe, nolle nee jur are, nes jusjurandum
referre. Cum enim Aclor aquiffimam conditionem,
hoe eft reo juramentum deferat, eumque fic in propria
eau-

'176* A A N T E K E N I N G E N , enz,
caufa judicem efi fimul teftem eligat; an hor absque fummü
turpitudine poteft repudiare? et fi id detreflet, nonnepra.*
fumptio pro deferente militat, rem vere ita fie habere. Hoe
enim fat is abundeque apparet ex textu apert o in L. 32. C.
de fideicomm. juntlo ff fin. J. eod. qui volunt, ut fi fidekommiffarius,
qui put at fibi fideicommiffum reli&um effe, quod
neque ex teftibus, neque ex ulla fcriptura apparet, pojfit,
f velit jus jurandum her e dl deferre, quod omnino ab eo praftari
debet; quod fi id recufet, eum adfolvendum compelli:
cum ejus religio et fides a fideicommiffario fit eletfa, nullis
etiam teftibus, nullisque alii adventitiis probationibus requifitis.
Hujusque conftitutionis ea ratio eft, ut fcilicet acJor
in defefium probationum fialtem metu divini numinis veritatem
pojfit indagare: (juapropter jusjurandum ablmp.juftiniano
vocatur ultimum refugium ac jubftdium; item maximum
remedium Mum expediendarum in L. 1 f. de jurejur.
Ibid.
Atdore enim non probante, reus definitive eft abfolvcndus.
Acldit hic ABRAH. DE PAPE : Hoe axioma predicla noftra
öpinioni non obloquitur; cum hoe procedat in juramento necejfario,
non judiciali, de quo nos hic agimus; idque etiam
apparet ex L. 31. ff. de jurejur. Nam fi actor fuam intentionem
teftibus vel inftrumentis fiat is probaverit, plane non
opus eft, ut ad hoe remedium extraordinarium coufugiatur:
cum e contrario, ft caufa fit dubia, nee fiatis liquida, quia
tum probationes funt neceffaria, debeamus ad jusjur andum
recurrere. Multo minus urget, fi dicatur, reum non poffe
cogi, ut probationes proferat; fed qui vult agere, is fiatis
antea inftruclus effe debet fuis propriis probationibus per L.
4. cod. de edendo. Nos, explofa eorum fententia, refpondemus,
reum nequaquam probationes e domo fua adferre,
neque etiam onere probandi gravari cum ipfi juramentum
deferatur; verum potius conftituitur jimul judex et teftes in
fua

O P D E H O L L A N D S C H E ADVYS EN, enz. 177
fua propria caufa: Sic enim loquitur Imper. in L.^z.C.de
fideicomm. Et denique quia jur are non vult, contra ipfum
efi prefumptio, fe malam caufiam fovere dici. § fin. J. Vel
fie refponderi potest, ad dièt. oppofitam L. 9. C. quod hoe
verum effet in eau fis criminalibus, atque aliis, qua alicujus
aftimationem la dunt; quoniam qui accuj"are volant, probationes
habere debent GROENEWEGE de legib. abrogat. ad
cit. L. 9.&10. cod. num. 3. Amplius noftra fententia etiam
limitatur in publicanis; qui non poffunt, probationibus deficientibus,
juramentum deferre eis, qui in perfolvendis tributis
dolo malo fraudem commiftjfe perhibentur, quamvis
etiam femiplene probatum effet. Idem num. 4.
I. Deel confultat. 250. bladz. 409.
Qida in alternativis fiemper eft elecPio debitoris. Vide L.
10. i 6. D. de jur. dot. cap. 70. de Reg. Jur. in 6. & ibi
PECKIUS. CARPZ. part 2. confi. 29. defin. 18. num. 1.
I. Deel confultat. 251. bladz. 411.
Ten minflen noch een graed verder verbonden zyn. Vlet
hier H. DE GROOT Inleid. 11. boek 20. deel § 11. en aldaar
GROENEWEG. in not. en den Heer prsefldent SCHORER.
I. Deel confultat. 252. bladz. 412.
Formeele laft om hem te crediteren fyn medebrengende.
En zoude in foo een geval deze fchoonvader tegens desfelfs
fchoonfoon ter bekominge van het geen hy voor hem
betaalt mogte hebben acJio negotiorum geftorum ad omnepretium
folutum, damnum ac inter effe refundendum § 6. infi.
de fidejujfor. STRYCK. in c ant el. contr a6l. fiecl. 2. cap. 6, ff
27. competeren. Het komt hier zeer op de manier van fchryven
aan, want is het, dat uit het fchryven geen pofitive order
kan worden opgemaakt, maar alleenig een raad, of voor-
Z flagr

«78 A A N T E K E N I N G E N , enz.
flag, dan zoude dit anders zyn; nam qui monet, mandare
non tenetur L. 20. ff. de his qui not ant infam. L. 2. § uit.
ff. mandat. L. 7. in fine ff. de tutel. neque etiam, qui confiuht.
ff 6. Inft. mandat. BACHOV. I. disput. Treutl. 27. thef
5. fin. confier. qua notavi fupra ad confil. 242.
I. Deel confultat. 253. bladz. 412.
Hem terfiondt na de leveringe /oude betalen. Want offchoon
hy hem die mogte gefonden hebben, en van geen be
talinge gefchreven hadde, foo kan egter daaruit niet opgemaakt
worden, dat hy hem die op credit gezonden heeft
nam fides de pretio in dubio ex fola traditione habita non
prafiumitur GAIL. lib. 2. obferv. 15. num. 6. MOLLER lib
q.femeftr. cap. 28. num. 5. LAUTERB. vol. 1. disp. juridic
de jur. wjur. mercat. ufit. thef. 130. ZOEZ. adpandecl tit
de attion. empt. et vendit. Het geen alhier dan nog meerder
plaats moet hebben, daar hem gefchreven was aanftonds na
de leveringe te voldoen STRYKIUS de cautel. contract Peel 2

OP DE H O L L AND SCHË ADVYSEN, enz. 179-
I. Zte?/ confultat. 256. tóüófe. 415.
Ziet hier H. DE GROOT Introd. lib. 3. part. 8. § 4. GROE-
•NEWEG. de legib. abrog. ad L. 11. D. de pericul. et commod.
rei vendit. VINN. Ub. 1. qua ft. 34. MYNSING. centur. 6.
obferv. 88. VOET *"# comment. ad Leg. Aquil. num. 18.
SCHOMAK. part. 5. 60. et plu res leges ac autlores apud
JBARBOS. LOC. commun. lib. 9. cap. 40. _
I. Deel confultat.- 257. bladz. 418.
Dat de handelinge voor permutatie moet werden gehouden.
Ziet hier H. DE GROOT Inleid. 3. boek 16. deel § 15. &
ibi. GROENEW. in not. num. 20.
I. Deel confultat. 258. bladz. 419.
Poffesfor autem mala fidei expenfas utiles, quas fine laftone
rei auferre, non poteft, amittit. Vide GROENEW. de legib.
abrogat. ad L. 5. cod. de reivind. adde BARBOS. loc. commun.
lib. 5. cap. 51.
I. Deel confultat. 259. bladz. 420.
Quod de jure exceptio, qua obftat cedenti, etiam obftat
cejfionario. Vide L. 4. § 31. ff. de doli except.
I. confult. 260. 421.
.Ex ^ tó/or regulariter tenetur. Qiiacunque igitur na*
mina a ipfo tutor e contracta, in iis praftat culpam levem.
Cum enim ipfe tutor hac ratione contraxerit, videtur ad tantam
diligent lam femet ob li gaffe, quant am ipfe alias in rebus
fuis ut diligens pater familias praftare folitus erat L. 7. cod.
de arbitr. tut el. MEVIUS part. 7. dec. 198. Ita, igitur, ft
tutor debitori obarato pecuniam pupillarem mutüo dederit,
tenetur; adde hic Prof. OTTON. in comment. ad inft.pag. 155.
Ibid.
Z 2 Si»

i8o A A N T E K E N I N G E N , enz.
Siquidem alkgans culpam, eam probare tenetur. Non
enim regulariter prafumitur L. 51.^ pro Soc. MASCARD.
de probat. confil. 467. num. 1, 2. WESENB. conf. 53. num.
64. MENOCH. de prajumpt. lib. 5. praf. 3. num. 124. quia
culpa eft delicti fpecies MENOCH. dict. loc. num. 126.
Ibid. bladz. 422.
Net alleen naer dispofitie van befchreven Rechten. Ziet
hier Utrechtfe confult. 1. deel conf. 107. bladz. 391. num. 7.
VAN DEN BERG N derl. advysb. 1. deel conf. 61. bladz. 130.
verf. dat een Momber 4. deel conf 112. bladz. 295. wat
aangaat.
I. confultat. 26*1. M^Zs. 423.
Ziet hier GROENEW. de legib. abrogat. ad L. 6. D. de excufationib.
VOET in comment. ad dicP. titul. num. 8. Ei
fequentia hic notavit ARRAH. DE PAPE, ita fcribens: Arbitratur
hic JCtus, omnes indiftintle medicos tutores datos fefe
a tutela poffe excufare: fed male; Nam non omnes med'ui
excufationem a tutela habent: immo nequidem illi, quos vulgo
vocamus Stads Doclooren, licet ita confuluerit JCtus in confilio
fequenti: fed tantum HU, qui intra eer tum numerum
erant; quales fuerunt medicina profeffores: quomodo eft inzeil
igendus ^15. Inft. de excufation. tutor. Certus namque
'et definctus in una quaque civitate numerus erat conftl tut us,
idque pro ejus magnitudine: verbi gratia minores civitates
halt eb ant quinque medicos, major es feptedecim, omnium
maxime decem. Qui ergo in eo numero non erant, nullam
excufationem a tutela vel cur a poter antadferre. Requiritur
tarnen, ut illi medicina profejfores ipfo atPu in publica Academia
medicinam doceant arg. L. 5. 7. cod. de profeffor. et
me die. Nemirum hoe conti nua occupatio et labor e fecit;
partim etiam artis illius favor et utilitas, qua inde adRe.npublicam
redundat. Ex quo. aliqui concludunt, medicos ma-
jori

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN enz. 181
jori prarogativa gat/dere, quam ipfos Jure confult os; qui
quamvis jus publicum doceant, tarnen ab onere tutela non exatfantur.
Neque ipforum opinionem infringit, quod medicina
homini ingenuo fuerit indigna, ficque fervos ipfos ei operam
fuam navaffe, conftat ex L. 41. § 6. ff. de fideicomm.
libert. et QUINTILIANO lib. 7. Inft. orator, cap. 2. Argument
0 fit quoque MudPLAUTI in aulularia: Nummo conductus
fium, plus jam medico mercede opus eft. Sed dicimus
olim quidem eos viles ejfe habitos, fed poftea in majori pretio
haberi cepiffe; quos primo Julius Cafiar civitate Romana decor
avit; deinde ab Augufto variarum munitates ipfis funt
data; quemadmodum icl poteft vuleri ex L. 18. § 30. ff. de
muner et honor. item ex L. 6. § 1. ff. de excufas. tutor. in
qua MODESTINUS ita refpondit: Grammatici, Sophifla, Rhetores,
Medici, qui ^tohvrctc, id eft, circulatores vocantur,
quemadmodum a reliquis muneribus, ita et a tutela et cura
requiem habent. Et quod JCti ab tutela nullam excufationem
habeant, eft intelligendum de Us, qui ab ipfio cafare
non funt approbati et recepti: nam quibus conceffum erat in
Gymnqfio vel publica accademia jus public e doe ere, vel etiam
ipjius principis erant conftliarii, eadem eccufatio Us tributa
fuit, quod non obfeure innuit L. 6. C. dfprofeffor. Quo
pertinet L. 30. in princ. ff. de excufat. ubi dicitur: Juris
peritos, qui tuielam gerere cozperunt, inconfiliumprincipum
adfumtos, optimi maximique principes noftri conftituerunt excufandos:
quoniam circa latus eorum agerent, et honor delatus
finem certi temporis ac loei non haberet.
I. Deel confiidtat. 262. bladz. 425.
Ten zy van defelve pretenfte by publycque inftrumenten ofte
de eygen hant van den Eygenaer promptelyk blycke. Hic
igitur fcriptura defideratur pro forma, uti in Velavici Reform.
Velav. cap. 26. art. 3. et ibi SCHRASSERT in comment.,
Z 3 tófc

82 A A N T E K E N I N G E N , enz.
adde Bell. jurid. caf. 21, GROENEW. de legib. abrogat. ad
L. 24. cod. de locat. et conducl. VAN DER MEULEN ad /latut.
Vianenf. pag. 58. SCHRASSERT advyf. 1. deel adv. 10.
num. 10, 11, 12.
I. Deel confult. 26*3. bladz. 427.
Te koope geboden heeft feeckere elf margen Lands. Ziet
hier VOET in comment. ad tit. pand. de contrahend. emption.
num. 7.
I Deel confultat. 264.. bladz. 429.
Dewyl de prafcriptie van hypothecaire a&ie jegens den
Renthefer geen plaetfe en heeft. Over de prsefcriptie van de
hypothecaire actie handelt wytlopig GROENEWEG. de legib.
abrog. ad L. 7. cod. de prafcript. 30. vel 4.0. annor. H.DE
GROOT Inleid. 2. boek 48. 'deelnum. 44. en aldaar Groenew.
in not. MIDDELLANT over Promans deforo competent, bladz.
238.
I. Deel confultat. 26$. bladz. 431.
Infonderheyt, alfo de Teftateur daar by voegt, dat hy begeert,
dat de voorfr. fyne uyiterfte wille zyn voortganck fal
hebben en fyn volkomen effecJ forteren, 't zy in krachte van
teftament, codicille &c. Ziet hier BER. VAN ZUTPHEN Nederl.
pracl. tit. Legitime ff 8. Caterum -hac de quaftiotie, an
legitima inftitutionis titulo relinquenda eft ? hac not at BAR-
BOSA loc. commun. lib. 10. cap. 13. tit. legitima num. 15.
Quod non fufficiat, quod perdonationem, vel legatum, vel
fideicommisfum, vel alium qnemcunque modum portio data
fueret legibus debita Novell. 115. cap. 3. in princ. tum quia
honoratior eft inftitutionis, quam legati titulus L. 5. ff 6. ff.
de legat. praftand. contr. tabul. tum, quia pinguior, dim
jure accrescendi ad totam hereditatem pervenire poteft. titulo
inftitutionis, licet ad rem minimam vocatus, cum contra
le-

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 183
legati donationisve jure legitimam percipiens nunquam jure
accreficendi pojfit hereditatis compos fieri L. 1. § 4. de hered.
inftit. Alioqui negleélo inftitutionis titulo querela keus erit
liber ique ab inteftato heredes, fed vi claufula codicillaris fideicommiffo
gravati legitimam et Trebellianiquam habent f alyam.
Limitatur, nifi declaratum in teftamento inveniatur,
rem aut quantitatem legati titulo collatam legitima loco ac
yice dari, aut aha occurrant his aquipollentia, cejfatura eft
querela, ad fupplementum tantum agi poterit, etiam ft verba
de fuerint heredis inftitutionem palam pra je ferentia; qua ft
in liberis legitima mentione adjeclum legandi verbum, pro
inftitutione habendum fit, ne alioqui verba magis, quam jura
videantur fcripta H. GROT. manud. lib. 2. cap. 18. num.
11. JOH. VOET ad tit. pand. de inoffic. teftament num. 66.
Ibid.
Dewyle defelve legitime na rechten met geen fideicommis en
heeft mogen befwaart worden. Et omne gravamen adjeltum
ipfio jure tollitur et rejicitur, perinde acji appoftum non esfiet
L. 36. ff 1. L. 32. cod. de inojfic. teftam. GRASSIUS§/^gitima
qua ft. 38. num. 2.
I. Deel confultat. 266. bladz. 433.
Als te weten, in cas, dat hy fyn achterwefen uit fyn fpeciael
hypotheecque niet en foude kunnen confequeren. Ziet
hier BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. Hypotheecq § 1.
GROENEW. de legib. abrog. ad L. 2. cod. de pignor. et hypothee.
I. Deel. confultat. 267. bladz. 434.
Over dit geadvifeerde ziet SIM. VAN LEUWEN over Peck,
handoplegginge bladz. 331. GROENEWEG. de legib. abrogat,
ad L. 1. de judic.
IDeel

ï84 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel. confultat. 268. bladz. 437.
Dat daar omme in haar vermogen niet en is geweeft.
Ziet hier GROTII Introduit, lib. 2. part. 15. num. 9. et ibi
GROENEW. in not.
I. Deel confultat. 269. bladz. 439.
Dat den donateur ofte fyne kinderen, door 't volvoeren va
dezelve belofte, gebrek foude lyden. Cum liberalitas fua nemini
debeat effe damnofa L. 3. jf. pro donat nee ullus ex
ber alitate inops factus periclitari debet L. 50. jf. de re ju die
ideoque mitius agendum ejl cum his, qui ex liber alitate fua
conveniuntur, ne beneficium ipfis fiat onerofum per L.iè.jf
de cedil. Edict. MYNSING. cent. 5. obferv. 36. num. 2. colleg
jur. arg. tit. ufufr. quemadm. cav. th. 3.
I. Deel confult. 270. bladz. 439.
Ducere poteft. Et hac etiam eft dijferentia inter iter et actum,
nam qui aclum habet, hoe bene poteft L. 7. D. deferv
pradior. ruftic.
I. Deel confult. 271. bladz. 440.
Nifi in vim ultima volantatis. Ziet hier SCHRASSERT confult.
2. deel conf. 57. num. 5. & 26. 3.deelconfi. 110.num.
9. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 40.
I. Deel confultat. 272. bladz. 441.
Maar dat over fyne goederen een curateur by den Rechter
behoort geflelt te werden. Ziet hier VOET in comment. ad tit.
pand.famil. ercisc. num. 18. GROENEW. ad Grotii Introd.
lib. i.part. 10. § 5. VAN DEN BERG Nederl. advysb. i.deel
conf. 143. pag. 357. 3. deel conf. 284. pag. 740. 'et conf. feq
BARBOSA loei commun. lib. 1. cap. 9. num. 7.
I. Deel

OPDE H O L L A N D S C H É ADVYSEN, enz, 185
I. Deel confultat. 273.' bladz. 442.
Refpondi, nullas omnino ufuras deberi, quoniam cert

i86 A A N T E K E N I N G E N , enz. '
cesfarium ejfe duximus, veterem duram et graviffimam eorum
molem ad mediocritatem deducentes. Ideoque jubemu
illuftribus quidem perfonis five eas pra:edentibus, minime
licere ul ra tertiampartem centefima ufurarum nomine in quocunque
contratPu vili vel maximo ftipular:. lllos vero qui
er ga fier Us pra funt, velalt'quam licitam ncgotiationem gerunt
usque ad bejfem centefima (iifurarum nomine tn quocunque
tontracPu) fuam ftipulationem moderari. In trajeclitiis autem
contr aïiibus, vel fpécierum fcenori datiombus, usque ad
centeftmam tantummodo, licere ftipilari, nee eam excedere,
licet veteribus legibus hoe erat conceffum. Cateros autem
omnes homines dimidiam tantum modo centeftma ufuraru
•nomine poffe ftipulari: et eam quantitatem ufurarum etiam
in aliis omnibus caftbus nullo modo ampliari, in quibus cit ra
ftipulationem exigi ufura folent. Nee liceat judici memoratam
augere taxationem, occaftone confuetudinis in regione
ebtinentis &c. Ifti plane non funt ferendi, qui iifuras
permitti non debere ftatuunt. Sane re penitius injpetta, nihil
omnino iniqui in fe continet, ut pro ufu pecunia vicijjim
quidpraftetur, quomodo recPe argumentatur H. GROTIUS//.
I. § 20. num. 1, 2. ubi eos, qui 'contrarium ftatuunt, dotPe
refutat. Siquidem mutuum absque ufurarum lucro dare,
non privatorum, j'ed regum ejl SUETONIUS in Augufto cap. 41.
in fine. Et ft ufiura non admitterentur, fides crediti et animus
credendi nummos, quibus paupertas debitorum non raro
fuftentatur, funditus int er ir et CLOPPENBURG de ufur. cap. 7.
Deinde ufiura juri divino non contrariantur, ut bene tenent
DONELLUS ad tit. cod. de ufur. in princ. num. fin. CLOP­
PENBURG d. c. 7. ubi fufe hoe ex jure divino. demonftrat H.
GROTIUS cit. loc. quamvis id male velint Sic HARDUS ad Rubric.
cod. eod. num. 2. BALDUS, ANGELUS ad L. 10. cod.
de fidejujfor. num. 5. atque alii ab eo ibidem cit ati: item
GAJJU

OP'DEHOLLANDSCHE A D V Y S E N , enz. 187
GAIL lib. 2. obferv. 5. num. 5. & 6. quos fequitur JASON ad
L. 1. cod. de fiumm. trinit. num. 47, 48. Olim ufura duobus
modis praftabantur ex conventiom vel ex mora. Ex
mora ufura debentur pecunia credita in bona fidei contr ac*
tibus per L. 32. % 2 f. de ufur fed in ftricïi fris contraBibus,
non nifi per Jlipulationem, juxta L. 24. ff.de prafcript.
yerb. Excipitur primo, nifi pecunia credita effet civitatibus
debita L. 30. f. de ufur. Deinde per Novell. 136. cap. 4.
etiam eft cautum, ut ufura ex nudo pacio argentariis debeantur.
Tertia exceptio extat in L. 7. ff. de nautico foen. fcilicet
in pecunia trajeclitia, hoe eft, ea, qua perkulo creditor
is trans mare vehitur. Ultima exceptio eft in f rum ent 0
vel hordeo mutuo dato L. 12. C. de ufur. Primum fic fpecialiter
fuit conftitutum ob favorem Reipublica: fiecundum
propter communem hominum ut Uit at em, quam in contraenbus
praftant argentarii dum multis periculis fe exponunt
aliorum paupertati fiuc currendo : quod idem diclum efto
de pecunia traje&itia. Ultimo caufiam prabuit necesfitas
publica, ut fcilicet creditor es invitarentur ad reshumanogeneri
maxime necefarias credendas. Sed cum moribus noftris
ex paBo nudo tanquam exftipulatione etiam detur aBio, ut
diximus ad tit. C.depaBis, confèquitur, ex eodem fimiliter
ufur as deberi, et quidem absque ullo defcrimene, an pacla
incontinenti, anexintervallo contraBibus fint adjeBa; item
utrum bona an mala fidei fint Judicia, quamvis male ad huc
hodie eam differentiam ufu fervari exiftiment nonnulli pragmatici
'Interim in vèlavia ufur as non promiffas exigi
non poffe certum eft SCHRASSERT in comment. ad Reformat.
Velav.pag. 371. caterum de ufuris nonpromiftfts pluraft quis
fcire deftderet is infpiciat GROENEWEG. de legib. abrogat. ad
Zr. 31. D. et ad L. 5. cod. de ufur. CHRISTIN, lib. 1. decif
24. MODESTIN. PISTOR, quaft. 57. 108. VOET in comment.
ad tit. pand. de ufur. num, 8,' I, Deel

188 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I. Deel confultat. 274. bladz. 444.
Omme den prys van fyne wynen van den voornoemden Sa*
tnuelGodynte confiequeren. Pra fes SCHORER ad introd. Hugon.
Grotii lib. 3. part. 1. § 31. num. 36. fcribit, quod nfiu
invaluit, ut praponenti fit fialva acPio adverfus emtor em, ut
fibi potius rerum venditanum pretium, quam inftitori fuo
folvatur: modo probet praponens, non mandat0 tantum fuo,
fed et fuis nummis res emtas fuijfe; provocans ad VOET in
comment. ad tit. pand. de inftit. aclion. num. 7.
I. Deel confultat. 275. bladz. 444.
Dat de voorfcr. Weduwe creditrice van den voornoemden
Schipper eer ft behoorde betaalt te werden, als hebbende nader
r egt, zie. ABRAH. DE PAPE fequentia hic obfervat; quod, cum
miffio in bona debitoris, ftve arreftum omnibus creditoribus
cequaliterprofpiciat, inde confequatur viduam hanc aliis creditoribus
preferri non debere, cum uno creditor e immiffo omnes
immiffi cenfeantur PECK. dejur.fftend. cap. 35. num. 5. confil.
JCtor. Batav. vol. 4. conf. 387. Adjuvat noftram opinionem
PAULUS in L. 11. pr. jf. de reb. auhor. ju die. pofiid. Cum
pra tor, iuquit, permiferit bonorum poffejfionem, non tam
perfona folius petentis, quam creditoribus, et in rem per~
tniffum videri: quod et Lab eo put at. Nee videtur liber a per*
fona, adquirere alii: quia nee fibi quicquam adquirit, cui
praterpermittit: fed aliquid ex ordine facit; et ideo cateris
quoque prodeft. Pradilia concluf 'oni non refragatur, quod
in pignor ibus, quibus proxime arreftum accedit, tempor e
prior etiam ft in jure pot lor arg. L. 8. C.qui potior in pign.
Deinde, quia jura vigilantibus funt jcripta; et quod inter
creditor es concurrentes conditio poffefforis longe fit melior % 4.
J. de intercedit. Et enim refp. pignus ab arrefto maxime
difierre: cum in pignor e pratorio five arrefto ordo temporis
pra*

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 189
pralationem non faciat, fed parem omnium creditorum eau*
fam conftituat, utpote cum in eo nulla ft vera poffefto, fed
nuda tantum cufiodia; qua caufa eft, quod nullus ordo ob*
fervetur, fed omnes eodem jure gattdeant PECKIUS d. I. contra
vero res fefe habet in pignor e conventionali, in quo vulr
gare ac tri tum illud axioma obfervatur: Qui prior eft tempore
potior eft jure d. I. 8. C. Cujus rei ea ratio eft: quia
creditor eft posfesfor pignoris; et qui fua diligentia quid f bi
adquiftvit, iniquum effet ftne caufa id ei auferri, quapropter
aliis cum eo concurrere non debet.
Ibid.
Princeps enim non prafumitur in prajudicium alterius refcribere
aut aliquid conftituere. ABRAH. DE PAPE fequentia
hic 'notat; fane ait, hoe cafu princeps in. pra judicium aliorum
refcribit, cum represfalias concedat: propter ea, quod
ea repugnent furi naturali, cum iniquum fit, alterum pro
alterius debito vel delicto conveniri L. unie. C. ut nullus ex
vicari pro alien. vicin. debit. teneant. Nee video, quo fundamento
nitatur, quod AKI. MATTH. in tratP. de criminib.
ad Libri 47. jf. tit. uit. cap. $.fub num. 3. in fin. SICHAR-
DUS ad auclent. fed omnino C. ne uxor pro maröl. fiub num.
2. in fin. atque alii dicant represfalias naturali aquitati convenire,
easque effe aquisftmum auxilium. Quid enim iniquius
unum alterius odio pragravari ? Deinde ratio naturalis
non permittit, ut effectus aliionum de uno in alium
tranfeat, nifi alter fimul quoque quid commiferit; quomodo
acute argumentatur H. GROTIUS de jur. heil. acpac. lib. 2.
cap. 21. § 13. num. 1,2. Late etiam hoe oftendit nobilis
pra&icus ANDR. GAIL. in libr. fingular. de pignorat. obferv*
2. num. 2, 3. Et vere ARRIANUS Epicl. lib. 1. cap. 28.
£i«MoT/).o» ïpyov 9$Ma ihh. Nemo ex alieno faclo cladem accipit.
Confonat refponfum divinum: Etanima } inquitDeus,
A a 3 qua

foo A A N T E K E N I N G E N , enz.
qua peccavit, ipfa merietur; filius non portabit iniquitatem
patris. Cui confequens efi, neminem poffe ad alieni debiti
folutiqnem compelli, five id debeatur ex contraBu, five ex de-
UtPo: et quod magis efi, ne quidem obdebitum publuum, arg.
L. 4. C. de execut. et exactor. in qua exprejfe dicitur: Nullam
poftefonem alterius pro alienis debitis publicis vel privatis
praapimus conveniri. Hoe fi quis aufus fuerit tentare, ac*
tionem amittit atque infuper pro pozna quadruplum exfolvere
tenetur per Nov. 52. cap. 1. Quod in tantum procedit, ut
11e quidem ex perfonis nobis arctiffimo vinculo conjunctis, una
pro alia pojfit conveniri aut inquietari tot. tit. C. ne ux. pro
marit. Itaqueji tam conjunct* perfona pro fie invicem non
teneantur, confequitur multo minus extraneos ac longiffime
afe invicem remotos teneri, licet etiam fint ex eodem territorio
d. I. unie. C. Neque noftram opinionem evertit L. 25.
ff. de fidejujfor. Hic obex fic poterit amoveri, fi dicamus fidejujfores
ideo pro alienis debitis poffe conveniri, quia fponte
ac libera voluntate fe obligarunt; quod de aliis dici non poteft,
qui fiuam voluntatem non accommodarunt, quod fit in
repreffaliis ac pignorationibus. His licet obftantibus, tarnen
contra rationem naturalem et leges civiles, apud varias gentes
repreffalia fuerunt ufu recepta; veluti de Germania testatur
GAIL. de pignor at ion. obferv. 1. num. 4. Idem de Athenienfibus
narrat HYSYCHIUS et SUIDAS. Ideo fcilicet apud
Athenienfes repreffalia fuerunt frequentata, quoniam apud
eos fuit Democratia, utpote cum eo cafu inter cives et magift
ratus magnus eft nexus: unde fi units quid commiferit,
rehqui omnes in id prafumuntur confenftffe, adeoque unus
magis ad alterius damnum refarciendum obligabitur. At e
converfo id obtinet in monarchia ubi omnis poteftas eft penes_
principem, cum inter regem et populum non eft tanta
unio et nexus, a quo nonnunquam fubditipro fervis et vilibus
mancipiis habentur. I, j) eei

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN enz. 191
I. Deel confultat. 276. bladz. 4.4.6.
Maar is genoeg, dat men fyn uyterfte wille verklare voor
een Notaris en twee getuygen. Ziet hier H. GROTIUS Inl.
boek 17. deel§ 25. en aldaar GROENEWEG. in not.
I. Deel confultat. 177. bladz. 447.
Vide hic notata fupra ad conf. 142.
I. Deel confultat. 278. bladz. 447.
Nunquam nov at 10 facla intelligitur, nifi exprejfe confi et
id aftum ejfe, ut prior obligatio extincla in alteram transfunderetur.
Vide confilia hic part. 2. conf. 31. part. 6. conf
160. L. uit. cod. de novat. AFFLICT. dec. 130. num. 2. CHRI­
STIN, vol. 5. decif. 213. num. 13. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 3. deel conf. 164. pag. 446. conf. 16$. pag. 448.
I. Deel confultat. 279. bladz. 451.
Dicuntur in fortem tantum et non in ufuras teneri. Et
fic etiam fidejujfor, qui fe tantum in fortem obligavit, .non
tenetur ufuras. Qttamvis enim fidejujfor fmplicitcr ac
ceptus in omnem caufam intercejfisfe intelligatur L. 5 6. %pen.
L. 58. f. de fidejusfior. L. 2. § 5. penult. jf. de adminiftr.
rer. ad civitat. pertin. L. 2. § 2. jf. qui fiatisd. cog. L. 54.
ff. locat. Etproinde etiam tenetur- pro his accesfonibus, qua
rem necesfario committantur. Secus tarnen dicendum eft,
ft fidejujfor non fimpliciter fed in folam fortem fidem
fuam obftrinxerit d. L. 54. L. 10. ff. rem pupill. fialv. for.
JAC. CUJACIUS Tra ft. 3. ad african. 'for. 67. ARGENTR. ad
confuetud. Britann. art. 207. Quippe cum fidejusfioper ftipulationem
duntaxat contrahatur, eatenus tantum contrafta
videtur, quatenus verborum formula et conceptio patitur L,
98. ff. de verbor, obligat,
L Veel

102 A A N T E K E N I N G E N , en&
I. Deel confult. 280. bladz. 453.
Sed cum quavis caufa, qua aliquem modo colorem habeat
imo poene fatua fit, tollat prajumtionem cloli. Dolus minquam
prafumitur. L. $i. ff. pro foc.fedperfipicuis efi proband
us indiciis L. 6. C. de dol. mal. L. 23. § 1. de probat.
L. 10. in fin. C. de refcind. vendit. quodintelUgendum de dolo
ex propoftto et qui caufam contracPui dederit, maxime in
bona fidei judiciis BARBOS. loc. commun. lib. 4. cap. 60. § 3.
I. Deel confultat. 281. bladz. 454.
Is eindelyk met B. verdragen, en heeft de voorfcr. Huyftnge
by aflimatie overgenoomen in betalinge. Dit kan egter wel belet
worden, wanneer men in den verbandsbrief infereert de
clauful, dat het den debiteur niet vry fal liaan het hypotheeq
buyten toeftemminge van de crediteuren te verkopen, of aan
een der crediteuren in betalinge overtegeeven. Quoties enim
prohibitio alienationis hypotheca juntJa, toties hac alienari
nequtt, et f fiat venditio eft nulla L. 7. § fin. f.de diftracP.
pignor. BACHOV. de pignor. lib. 3. cap. 1. num. 4. ANT.
AUGUSTIN. lib. 4. Emendat. cap. uit. COLER deproceff.executiv.
part. 1. cap. 10. num. 152.
I. Deel confultat. 282. bladz. 455.
Ziet hier den Prafident BYNKERSHOEK Verhand, over de Bun
gerl. Rechtszaak. 2. Deel bladz. 780.
I. Deel confultat. 283. bladz. 458.
De welke wefende compaignons, ofte een lidtmaet van de
geheele vereenigde compagnie in folidum voor defe fchuld aengefproken
moge werden &c. Videtur hic error effe, fcribit
h:c ABRAH. DE PAPE : nam moribus noftris finguli exercitatores
in folidum conveniri hand poffunt, fed tantum pro fua
par-

OPDE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 193
parte. jEquitas fane naturaüs diclitat, ut finguli pro fuis
dunt ax at partibus conveniantur; cum alias hodie homines a
negotiationibus et mercatura abjlerrerentur, pi ex faclo magiftriin
infinitum quafi unuspojft conveniri. Ad id fcufu
obfervari, tejtantur P. CHRISTINEUS vol. i. decif. 165. num.
11, 12. GAIL lib. 2. obferv. 24. num. 9 optime H. GROTIUS
Introducl.lib. 3.part. 1. num.37, 38. etlatius in libr.de jur.
heil. ac pac. lib. 2. cap. 11. § 13. At verum eft de re civili, ft
plures ftmul navem exercuerint, quem libet eorum in folidum
ex contr aclu magiftri obligari: idque ne is in plures adverfarios,
qui cum uno ex Us contraxit, diftringaturper L.2. cod. de
inftitor vel exercitor. atlion. Idem dixerimfi cum plurium inftitor
e contr aclus fuerit initus L. 13. § fin. f de inftitor ailion: ubi
ULPIANI verba hac funt: ft duo pluresvetabernam exerceant,
etjervum, quem ex difparibuspartibus habebant, inftito>em
prapofuerint, utrum pro dominicis partibus teneantur, anpro
aqualibus; an pro portione mercis, an in Jblidum Julianus
quarit? etverius ejfe ait, exemplo exercitorum et de peculio
aclionis, in folidum unumquemque conveniri poffe: et quicguid
is praftiterit, qui conventus eft, focietas judi io, vel
communi dividendo confequetur, quem fententiam et fupra
probavimus. Datur tarnen convento regrejfus contra reliquos
focios, qui illi tenentur fiatis facer e pro parte ejus ; quod alter
fiolvit judicio focietatis L. 3. ff. de exercitator. aclwn. ubi
dicitur: nee quicquam facer e, quotam quisque ^portionem
in navi_ habeat: eumque qui praftiterit, focietatis judicio a
eateris confecuturum. Nee in contrarium facit L. 7. (f 5.
ff. naut. caupon. fiabul. in qua JCtus ait, f plures navem
exerceant, unusquisque pro parte, qua navem exercet, convenitur.
Qtiandoquidem Ma L. non loquitur de aclione exercitoria
ex contr aclu, quemadmodum nos hic agimus, fied
de aèlione in faclum ex quafi delitlo exercitoris, qua eft in
B b du-

Ï94 A A N T E K E N I N G E N , enz.
duplum, qui proinde folus ob id merito conveniri debet: qu
niam in culpa eft, quod in navi vel caupona opera maloru
hominum fuerit ufius. Diximus ex quafi delitlo; quia nimirum
eft fpecies culpa, opera malorum hominum uti, veluti
dicitur in ff fin. J. de obligat. ex quas. delicJ. cum debuiffe
eorum mores noffe. Eftque ideo poenalis in duplum; qui
fcilicet hic Pra tor bonum pub li cum Jpeclavit, dumiter facien
tes fecuros ac tutos reddat. Alia itaque eft ratio contrahen
di, alia vero delinquendi. Nam qui magiftrum navipraponit,
cum eo fiolo contr ahi veile prafumitur: fied qui naut is
veluti inftrumentis navis utitur, non vult cum Us contr ahi
quapropter curare debet, ut dolo atque culpa care ant L. i»
§ 2
J' 3 ff' naut. caupon. fiabul.
I. Deel confultat. 284. bladz. 46b.
Dat Jacques van Hecke gehouden was de fchaede te boe
Van contrarie gevoelen is de Heer prsefident VAN BYNC-
KERSH. verhand, over Burgerl. Rechtszaak, das fchryvende;
als de reys volbragt is, wort ook naar myne gedagten de asfuradeur
bevrydt, in zoo verre, als hy op het fchip getekent
heeft; maar toen een fchip op eene vyandelyke plaats, waar
heen het gedeltineert was, naauwlyks een halfuur had ten
anker gelegen, en daar op in beflaggenomen, en vervolgens
geconfisqueertwert, heeft men geadvifeert, datdeAfturadeur,
die achtervolgens de coftuimen van Antwerpen geafliireerd had,
gehouden waf in die fchade. Een verkeerd begrip! want het
is anders met de goederen, anders met een fchip gelegen,
dit heeft zyne reys volbracht, wanneer het ter 6eftemder
plaats is aangekomen, de goederen zyn, volgens het gemelde
xpi. Artikel ten perikel van den Afluradeur, zelfs vier en
twintig uren na het arrivement. Ja het zou ook te onrecht
zyn, al wierd 'er zelf van de goederen gehandelt: het fchip
was

OP D E H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 19$
was zonder verlof van den Koning van Spanjen op die vyandlyke
plaats gekomen, en de Alfuradeur had niet tegen de magt
van het Recht verzekert?, 't was het werk van die het fchip
had laten affureeren, en niet van den Affuiadeur, om verlof
van den Koning van Spanjen te verzoeken, om op eene vyandlyke
plaats te mogen varen, indien hy dat niet verkregen
had, had hy het zich alleen en niet den Alfuradeur te wyten.
Ziet' hier ook den pnefident SCHORER over Grotii Inl. 3. boek
34. deel § 8.
I Deel confultat. 285. bladz. 461.
Ziet hier voren confil. 253. en Landr. der rv. bovenampt.
tit. 27. art. 2. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit. preferentie
§ 9.
I. Deel confultat. 280". bladz. 464.
Cum tali cafu dolus caufam Jiabendi fidem dediffet. Hier
mede komt over een het geadvifeerde by VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 1. deel conf. 42. 3. deel conf. 47.
I. Deel confiidtat. 287. bladz. 4^5*
Quod exceptio, qua obftat cedenti, habeat etiam locum
contra ce fionarium. Vide L. 143- D. de regul.jur. & confilia
hic part. 5. conf. 25. pag. 104. num. 12. & quousque hoe
procedat. Vide apud BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pract. tit.
'Exceptie § 22.
I. Deel. confultat. 288. bladz. 40*6.
Soo was hy ab actione evicPionis verfteken. Requiritur enim
litis denunciatio, ft emptor contra venditor em deinde regresfum
fuum inftituere velit L. 8. & 9. cod. de Evection. eum
in ftnem,' ut hic defenftones parare illasque emptori una cum
iuribm ad caufam facientibus exhibere pojfit L. ï. cod. de
B b 2 perc.

i 96 A A N T E K E N I N G E N , enz.
per cc et cov?m. rei vend. Opus eft Ma denunciatione, quamvis
litem ortam venditor non ignoret BRUNNEM. ad L. 7. et
8. cod. diéP. tit. ac fieri debet judicialiter transmisfo libello
' atforis ac reliquis ad informationem autoris necesfariis CARPZ.
part. conft. 3. defin. 29.
I. Deel confultat. 289. bladz. 467.
Niet vermogte te ageer en, het transport van dien bekomen
hebbende tot Antwerpen. Vide VOET ad tit. pand. de ju die
num 10.
Ibid.
Removent etiam cesfionarium. Cesftonarius enim utitur
jure cedentis. Ideoque cesjio nihil operatur, nift conftet de
jure cedentis; unde ft cesftonarius jure cesfio uti velit, cesfionis
inftrumentum exhibere tenetur. Hinc exceptio, qua nocet
autlori, nocet etiam cesfionario. Et quod cedens plus juris
in cesfionarium non transfer at, quam ipfe habet. Vide
Autlores apud BARBOS. loc. commun. lib. 3. cap. 36. num. 4adde
WAMES. cent. 2. confil. 75.
I. Deel confiidtat. 290. bladz,. 469.
Nifi eodem die. Certum eft, quod fententia femel lata
won posfit retratlari aut mutari, quia publice intereft non
reficindi fententias ob fiummam rerum judicatarum aucloritatem:
fed hac regula varias patitur limitationes; ftc in accesfbriis,
qua fi fuerint omiffa a judice eodem addi atque fuppleri
pojfunt. Hinc fi verb: gr at: expenfiarum inter ejfe aut
frutPuum &c. nulla fuerit facPa mentio, hac tarnen eadem
die fententia adhuc inferi pojfunt; hac enim infunt fententia.,
Quia quod eadem die fit, illud in continenti fieriperhibetur.
Videplura apud BARBOS. loc. commun. lib, 17. cap. 23. num.
S

OPDE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 197
I. Deel confultat. 291. bladz. 471.
In duriorem caufam. L. 3. L. 4. L. 103. D. de falution.
FABER in cod.fobaud. lib. 8. tit. 29. defin. 31.
I. Deel confultat. 292. bladz. 47a.
Ende geadmiteerd en aan den Richter, die in de zaak heeft
gewezen, geremitteert nam exector de executionibus Jententiam
impugnantibus ob defeBum juris dicdionis cognoscere nequit,
fed debet eas remittere ad judicem fententia lata. De
aliis vero exceptionibus, qua concernunt vel executionis ordinem,
vel ipfam caufam cognoscendi, potefias executori non
efi deneganda BARBOS. loc. commun. lib. 5. cap. 39. num. 15.
Utrechtfe confult. 2. Deel conf. 121. pag. 494- VAN DEN
BERG Nederl. Advysb. 4. Deel conf. 66. pag.. 154. vs. Behalven
dat ook.
I. Deel. confultat. 293 bladz. 473.
Voor dewelcke de fiaeke by appellatie zoude mogen komen te
devolveeren. An vero et quando fidejusfior judicati liberetur
pér fententiam in prima inftantia et ad appellationis procesfum
non adftringatur; vide VAN DEN BERG Nederl. advysb.
3. Deel confult. 35.pag. 85. vers. fonder dat objleert. WAS-
SENAER Pract. Notar. cap. 10. num. 31. COREN objerv.
34. CHRISTIN, vol. r. decif. 79. FACHIN lib. 8. controv. 59.
GROENEWEG. de legib. abrogat. ad L. 20. D.judicat. jolvend.
I. Deel confultat. 294. bladz. 474.
Nunquam in Ulo domicilium contahit. Nam^ ad domicilium
conftituendum rcquiritur animus confifiendi, ut fedem
ibi fixam quis conflituat, non fi ad tempus legationis, mercatus
aut ftudiorum caufa quis ibi commoretur CARPZ. lib.
6 ersp.3%. DQNELL. lib. 17. cap. 12. BRUNNEM.^Z.2.
B b 3 cod.

ip8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
cod. de incol. et ubi quis domicilium num. 2. VOET in comment.
ad tit. pand. de judic. num. 97, 98. VAN DEN BERG Nederl.
Advysb. 3. deel conf. 113. pag. 268.
I. Deel confultat. 295. bladz. 475.
Cum meum non ft id, quod ab alio pecunia mea comparatum
eft. Nam quodcunque alterius pecunia fuo nomine emitur,
Mud alteri ifti non acquiritur. Qiiia pecunia in ftngularibus
verb. grat. contraBibus non fuccedit loco pretii L. 7.
cod. ft eert. petat. Ita pater bonorum filii ad ventitiorum adminiflr
ator , ft pecunia filii fuo nomine aliquid emerit, fibi
acquirit, non filio CARPZ. part. 2. conft. 4, defin. 21.
I. Deel confultat. 296. bladz. 478.
Of zou anderftnts de voorfcr. voogdye ftmpelyk aanvoerdende
van dezelve zyne atPie verfteeken zyn. Ziet hier BRUN-
NEM. en WISSENB. ad L. 8. cod. qui dare tutor vel curator
pof
I. Deel confultat. 297. bladz. 479.
Et in L. quid ergo § 7. et 8. ff. de contr ar. tut el. et ufil.
aBion. Vide hic BRVNNEM. ad 'dici. leg. et nota, quod tutoris
qfficio conveniat et incumbat diligent er conjiderare, et
discernere, quid pnpillo utilius ft, magisque expediat, et
Mud omnibus poft habitis facere et exequi L. 7. D. de admin.
et pericul. tutor. L. 22. cod. eodem L. 5. $ 9. D. de
reb. eor. qui fiub tut el. MONTAN. de Tut el. cap. 32. regul.
6. num. 275. En is het, dat zij zelve geen kennis van zaaken
hebben, dan moeten zy andere confuleeren, gelyk in
proces zaaken, en quseftien van regten, Advocaten; L. 2. §
5. D.quis ordo in poffeftion. fervet. Et datur pupillo adverfus
tutor em aBio non modo de eo, quod noxie, fed etiam quod
non utiliter geftum eft. L. 1. D. de tutel, ei rat. diftrah.
I. Deei

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN enz. 199
I. Deel confult. 298. bladz. 480.
Dat de Stipulatien ter contrarie gedaan niet mogen beflaan.
Sulx dat de onlosbaarheid niet mag worden bedongen. H. DE
GROOT Inl. 3. boek 14. deel ff 14. en aldaar GROENEW.
I. Deel confultat. 299. bladz. 481.
Hébben regt van legaal hypotheek en fulx van preferentie.
Ziet hier H. DE GROOT Inl. 2. boek 48 deel § i

200 A A N T E K E N I N G E N , enz.
en aldaar GROENEWEG. SCHRASSERT obferv. 412. L. fin. D.
de probat. L. 13. cod. de non numer. pecun.
Ibid.
Geene namptijfiement gedecerneert worden. Het is dan zeker,
dat geen namptiflement uit kragt van een obligatie, geen caufam
debendi inhoudende, kan worden geaccordeert. Ziet VAN
LEUWEN cenfiur. forenfi lib. 4. cap. 18. num. 4. et ibi de
HAAS in not. SCHOMAKER part. 2. conf. 13. num. 25. SAN­
DE decif. Frific. lib. i.tit. 8. defi. 3. in fine. HUBER Hedend.
Regt sgel. 1. deel pag. 558. num. 6. SIM. VAN LEUWEN over
de manier van proced. in de Steden en ten platten Lande art.x.
bladz. 4. num. 5. Want zoo een obligatie is nul. VAN DEN
BERG Nederl. advysb. 3. deel conf 27.
Ibid bladz. 488.
In alle billykheyt te Jutten handelen. Want fchoon al het
beneficie van competentie uit kragt van de wet niet competeert,
foo kan het felve immers uit kragt van conventie verkreegen
worden arg. L. 125. D. de verb. fign.
Ibid.
Als brenger der obligatie. Ziet hier GROENEWEG. de legib.
abrog. ad § 19. Inft. de Inutilib. ftipulat. § 7. BER. VAN
ZUTPHEN Nederl. Pr alt. tit. obligatie WAMES § 3. cent. 2.
confi. 75. MATTH. de contract, disp. 3 thef. 19. VAN LEU­
WEN cenfur. forens, lib. 4. cap. \6.nnm. 8. et cap. 18.num. 4.
in verb: Quum ftmplici litt erarum portatori.
Ibid.
Dat hy van de fcheidinge der compagnie &c. Ziet hier
VAN .DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 142. pag. 354.
vers. foo is het boven dien.
Ibid.
In folidum convenibel is. En word ook aldus geadvifeert
in de Utrechtfe confult. 3. deel conf 114.' pag. 487. wat in
cas

OP DE HOLL AND SCHE ADVYSEN, enz. 201
cas van breuken of civiele boeten omtrent Compagnons plaats
heeft; ziet advys by VAN DE KOP verzamelt conf. 20. pag. 89^
I. Deel confultat. 304. bladz. 490.
Ziet hier VOET in Comment. ad tit. pand. de fervitut. prad.
urban. num. 15.
Ibid.
Door de pojfeffie van een derde deel van hondert jaaren.
VOET ad tit pand. commun. pradior. tam urbanor. quam
rufticor. num. 6. confilia 2 derde deel conf. 35. et 4. deel
conf 327.
I, Deel confultat. 305. bladz. 491.
Waerborge. Latine dicitur fidejujfor indemnitatis L. 6.
de novat. L. 7. de fidejuff. tut. GAIL lib. 2. obferv. 27. num.
13. GOED. in L. 150. de verbor. figmfic. fidejujfor fidejusforis
L.i-j.§ 4. de fidejujfor.
Ibid.
Onder de Jurisdictie van de plaats van de belofte. Vide
hic GROENEW. de legib. abrogat. ad L. 7. § i.D. qui fiatisd.
cogant et omnino VOET in comment. pand. tit. de Evection.
et dupl. flipulat. num. 4.
I. Deel confult. 306. bladz. 492.
Dat de getuigen den teftateur fien moeten. Dit zelve word
ook geadvifeerd 2 deel conf. 66. bladz. 111. ibi moeten fien
en horen fpreeken. Ziet hier voren conf. 67. en conf. 77.
I. Deel confultat. 307. bladz. 492.
Hier word door GROENEWEGEN geadvifeerd en ook. eenparig
by de Doétoren geleert, dat man of vrouw overfpel "begaan
hebbende, na verloop van een feekeren convenabelcn
tyd, na het huwelyk gedisfolveert is geweest, weder met een
C c ander

202 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ander vermag te trouwen, met deze limitatie en reftri&ie
nogtans, dat de geoffenfeerde parthie alvorens moet hertrouwt
zyn, en dat de delinquerende perzoon, zedert de disfolutie
van het huwelyk, van een goed en onbeiïspelyk gedrag zy geweeft;
waar van twee notabele voorbeelden, t'Amfterdam in
de jaren 1688. en 1690. voorgevallen, geallegeert werden by
van ZURCK in Cod. Bat. tit. Overfpel § 5. num. 7. Echter
mach zulks niet gefchieden met den overfpeelder zelve, dat
is. te zeggen met de perzoon, met welck een der Egtgenoten
adulterie gepleegt heeft, als zynde volgens placaat van de Staten
van Holland van den 18. junii 1674. verboden, en kan
hier van in cas fubjed, behalven veele andere Auéleuren,
welke over deze materie gefchreven hebben, nageüen werden
VAN DEN BERG Nederl. advysb. 3. deel conf. 265. GROE­
NEW. de legib. abrog. ad L. 8. cod. de repud. VAN LEUWEN
cenfur. Forenf. part. 1. cap. 15. num. 8. Pr af. SCHORER in
comment ar. ad H. GROTII Introd. Ub. 1. part. 5. pag. 45.
I. Deel confultat. 308. bladz. 497.
By hoer eenig geroep of geluyt gemaakt te zyn. Clamor
juxta legem divinam Deuter. 22. vers 25. in oppido diferte.
requititur. Plura vide apud part. 1. pag. 157.
I. Deel confultat. 309. bladz. 498.
t Dewyl het bewys in criminele faecken daar der als lux meridiana
, dat is de middaegs fonnefchyn moet wefen. Adde
hic L. 14. cod. de accufat. & L. 16. de poen.
I. Deel confultat. 310. bladz. 499.
Ad hoe confiUum vide VOET in comment. ad tit. pand. ad
Leg. Aquil. num. 15. ubi itafcribit: Nee dubium, quin ad
damni reparationem hodie ex fuperiore juris Komani fundamen-
m

ÓP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 203
toento condemnandifint, qui inflatis velis nee fiatis tempeftive
d-miflis portum ingredientes, munitiom vel navibus alus au»
p'iscatoribus nocuerint. Vide Decretum Delegatorum Hollandm
ordinum 4- martii 1643. w/. 1. plac. HoUwd. pag.
1264 quive per aquas piscationis ergo elocatas navtgantes*
0 relitto ac deftinato navigationibus fipatio fiponte defleiïunt,
atque ita in expofitumpiscationis apparatum mcidentes, dam*
mm dant. Vide Decretum anni 1554- *»ap vol. i.placit
Holl. pag. 2071. quive per loca vadofa navigantes, vadorum
peritos afumere pro more recepto neglexerunt, Qet hic
eft cafus, de quo hic agitur) fi vado navis harens rtmofa
facla fuerit, ac merces ea occafione corrupta arg. L. item
quaritur 13. %fimagifler 2. f. locati, placitumphthppi Regis
de Re nautica anni 1563. tit. van fichipbrekwge art. 1.
€9.
I. Deel confultat. 311. bladz. 506.
Voor den voorfchreven Rade niet convenibel is. Over de
maet en jurisdi&ie der admiraliteits collegien, waai- van alhier
gehandeltwort, ziet met meerderen Mr. THYM. BO-EY Woor*
dentolk. 1. deel bladz. 33-
I. Deel confult. 312. bladz. 507.
PVie betoverd foude hebben het kind van Jan Jelbrechtsz. Apothecaris.
Qiiis enimfanus, fcribit hic ABRAH. DE ¥w,credat
homines carminibus excantari poffe: unde potius üla wcantationes
nihil aliud funt, quam mera fabula et nugapuerorum ,
quamvis hic aliter videatur fentire JCtus; quem etiam malefeauitur
JCtus in confil. Bat. vol. 4. conf. 119. in fine et PLATO lib.
\ deRepublic. Neque etiam verefimile efi, moroos wcantationibus
curari posfe; quod etiam credidit GALENUS lib. 6. de
fimplicib. quamquam Tartaros id facere potui fe, referat PLU-
TARCHUS idemque de Indis confirmet STRABO lib. 15. geograph.
Cc 2 Ne-

204 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Neque in contrarium 'nos movet hoe, quod extat apud Imp.
conftantimm in L. 4. C. de malefic. et mathemat. &wL.L.
XII. tabb. in quibus exprejfe dicitur; Fruges carminibv.s ex-
- cantari fsffe: quod docliff SCALIGER et VIRGILIUS idem efe
contendunt, quod traducere, hoe eft de uno in alterius agrum
tranferre, ab aliis Jegetem pellicere. Hoe, inquam, nonobfiat;
nam quamvis hoe ita exprefum et cautum fit m L.L.
XII. tabb. atque ab decemviris ita creditum; tarnen inde non
fequitur, vere rem ita fie habere aut fieri pof e. Late de magicis
vanitatibus agit PLINIUS kb. 30. natur. hiflor. cap. 1.
Ibid. .
Geen verder pene en ftaat, als pecuniele arbitraire mulcte.
Hier van tekent SIM. VAN LEUWEN op de ordonn. van de
crimineele Juftit. in de Nederl. art. LX. het navolgende aan:
dat Tovenaars en Waarfeggers met vyer plagten verbrand te
worden arg. L. 1. cod. de malefic. dog dat federt den gefuyverden
Godsdienft en verwerpinge van alle bygeloovigheid,
en alle verwaande verbeeldinge van toverie en het geene daar
toe behoort, zoo daar van in de bybeifche als andere, zoo
oude als jongere hiftorien en voorvallen onfes tyds, getuygt
werdt, voor heimelyke bedriegerie en inbeeldinge gehouden
en als een valfche befchuldinge verworpen wordende, federt
dien tyd ook geen meerdere zyn gevonden, die daar waarlyk
meede befchuldigd zyn geworden.
En dat overfulx zoodanige zaaken van de Regtbanken in
Holland wierden afgeweezen, en dat die geene, dewelke met
eenige waarfeggerie ofte befweringe van woorden omgaan, en
haar eenige onnatuurlyke kragt toefchryven, dewelke by de
menfehen door behendige kunilen, en practyequen faeken
wys te maeken, om haar verleidendheid der regtfinmgen met
geefelen, bannen ofte diergelyeke ftraf geftraft worden, fich
beroepende op de leere van SANDE lib. 5. tit. 0. defin. 8. en
an-

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , "enz. 205
andere meer; Et ad hac verba etiam not at ABRAH. DE PAPE,
Qjiod hodie vix ullam poenam incnrrunt, qui impojiores aut
magos confidunt, veluti teflatur GROENEW. ad L. 4. C. de
malef. num. 4, 5. Hinc recle quis dixit L. 3. L. 5. L.
8. C. d. tit. in de fuetudinem abiijfe, quamquam ejus contrarium
piatuat ANT. MATTH*ÜS 'de criminibus ad lib. 48. tit..
5. cap. $.fub num. 5. exljlimans in confulentes magos moribus
noflris poenam effe conjlitutam eamque etiam ad mortem
vsque extendi poffe: fed male, ut arbitrarem. At verum
efi de jure veteri divino confulentium magos poenam capitalem
fuiffe conjlitutam, ut patet ex Levitic. cap. 20. vers 6. Animam,
inquit Deus, qua couverterit feadpythones etariolos,
ut fcortando fectetureos, utique opponens iratam faciem
meam illi et exfcindam Mam e medio populi fui.
I. Deel confult. 313. bladz. 508.
Op fynen eed volkomen geloof word gegeeven. Nam officiali
creditur; fecus fi tefletur de aclu, qui ad ejus officium non
pertinet STAM traft. de fervit. perfon. lib. 2. cap. 18. num.
9. neque creditur officiali in gr ave prajudicium alterius BART.
in L. 6. ff", de cujiod. reor. vide plura hic apud VOET in comment.
ad tit. pand. Naut caupon. fiabul. num. 9.
I. Deel confultat. 314. bladz. 510.
Prafertim fi immineat aliqua eviclio. Vide hic BER. VAN
ZUTPHEN Nederl. pracl. tit. Evitlie % 15.
I. Deel confultat. 315. bladz. 512.
Om dat in Rechten notoir is, dat niemand fonder fpeciale
procuratie, ofte fodanïge generale lafl die vryeadminiftratie
van goederen is comprehenderende, dat in regt en mandatum
cum libera wert genoemt, eenige onroerende goederen
Ces van

A A N T E K E N I N G E N , enz.
van een ander mag vervreemden. Hic notat ABRAH. DE PAPE;
Quod multi quidem hoe fequantur, et contendant, mandatum
cum libera tantum oper ar i, quantum fpeciale Us caftbus
quibus fpeciale: quos inter JCti in confil. Batav. vol. s.'tom
2. conf. 36. num. 3. TIRAQUELLUS de retraclu lign. § 1.
gloff. 13. num. 32. BARTOLUS, CASTRENSIS, SALICETUS
atque dlii ibidem laudati: in quam fententiam quoque defce
dit SICHARDUS ad L. 4. C. de novat. et delegation. num. 6.
item DONELLUS ad L. fin. C. quod cum eo qui in alten, poteft
num. 9, 10. At fi rem accurate perpendamus et a qua lance
trutinemus, contrarium longe verius eft. Quandoquidem
verum non videtur fiub generati mandatocum libera ea omnia
contineri, qua mandato jpeciali pojfunt peragi: nam quale
cumque mandatum procuratori fuerit datum, nihilominus
procurator manet: et ridiculum effet tantam poteftatem circ
res ipfi dare, quantam ipfe dominus habet. Vix namque
habet dubium, quod donandi et jus Uquidum remittendi,
jpeciali ter recPe mandetur, quod tarnen mandato generali
cum libera non continetur; ut bene tenet GAIL lib. 2. obferv.
72. num. 11, 12. et recPe refpondit H. GROTIUS in confil.
Batav. vol. 3. torn. 2. conf. 175. num. 7, 8. Non in contrarium
nos movet L. 63. jf. de procurat. qua ab JCto in
hoe refiponfo ad fuam fententiam ftabiliendam adfertur. Et
enim dicimus nullam mentionem in citat. lege oppofta fier
de procurator e cum libera: fed hoe folum, quod procurator
totorum bonorum, cui res adminiftranda mandata funt, ne*
que res mobiles• neque immobiles alienare pojfit ftne fpecia
mandato domini. Amplius non obftat, procuratorem cum libera
poffe alienare, vendere. Rejpondemus, idem quoque
effe conceffumprocuratori, cui licet non libera bonorum adminiflr
atio eft conceffa, fi fcilicet necefitas et negotiorum ad*
miniftratio id exigat; ut ft forte res alias fint tempore peri*
tura

OP DE HOLLANDSCHE ADVYS EN, enz. 207
tura et qua fervando fervari non pojfunt; aut talia fint negotia,
qua ex mandato generali pendent. H. GROTIUS de
jur. bell. acpac. kb. 1. cap. 11. § 12. Praterea non urget,
quod varia ac multiplices fint caufa, quarum explicatio mandatum
fpeciale exigit: quas inter eft in integrum reftitutio,
junsjurandi praftatio, transaBio et paBi interpofttio. Ita
JCtus in confil. Batav. vol. 3. torn. 2. conf 80. num. 3. Siquidem
dicendum eft, ea ftmiliter ab eo procuratore absque
fpeciali mandato non poffe expediri, cui quantumvis libera
bonorum adminiflr atio fuerit permiffa: idque non obfcure
colligitur ex L. 34. in pr. ff. de rit. nuptiar. in qua exprejfe
et nominatim dicitur; ad nuptias contrahendas mandatum
generale cum libera non fufficere. Neque in contrarium facit,
legis attiones per procurator es expediri haudpoffe; veluti
adoptio arg. L. 24. ff. de adoptionib. manumiffto per L.
52. % 1. f. de offic. proconjul. fed resp. quosdam tarnen aldus
ligitimos per procurator es potui fe peragi: ut eft in nuptiis
contrahendis conventio in manum, repudium, divortinm. L,
5. f. de ritu nuptiar. L. 2. ff. de divort. Denique no'bis non
obftrepit argumentatio, quod maxime inter fe diferant, habere
fimplicem peculii adminiftrationem, et habere eam cum
libera arg- L. 7. %\.in fin. ff. de pecul. in qua JCtus refipondit:
Liberam peculii adminiftrationem fpecialiter effe concedendam;
folutio ad hanc objetfionem eft facilis: quoniam ferms
plus fane juris in peculio habet, quam procuratores, quibus
negotiorum adminiflr atio eft conceffa, in bonis fui domini;
qua propter hac fmilitudo claudicat. Peculium namque
efi quaft propria fubflantia filii et fiervi; unde fequitur ipfis
plus juris debere concedi, quam extraneis, qui tantum oliena
non fua gerant negotia.
I. Deel

208 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I Deel confultat. 31 (5. bladz. 513.
Schuyten beneden de vier laften. Invoegen dat Schepen
boven de vier lag; groot zynde voor immobiel worden gehouden.
Ziet hier van met meerderen GROENEWEG. ad II. Grotii
Introd. lib. 2. part. 48. ff 32. doch jure Romano fchynt
dit anders te zyn; Ziet VOET in comment. ad tit. pand. de
Rer. chvifi et qualit. § 11. .
I. Deel confultat. 317. bladz. 515.
Te kennen ofte ontkennen. Simanum agnoscat ftat'mprovjfio
decemi folet; fin vero neget, ea ceffat, cum fcriptura
privata nullam omnino fidem mereatur, nifi ab aliquo adgnoscatur,
ne ex fraude alterius quis detrimentum capiat L. 6.
C. de probat atque hoe pofteriori cafu advocatus Fisci fape
procesfm fe adjungit, ut fi forte in inficiatione et chirographo
qua dam falfitas lateat: Et negantes puniuntur graviter,
fipoftea ipforum chirographum vel per teftes, velcomparationem
litterarum probetur. MERULA prax. civil. kb. 4. tit. 14.
ca
P\ 7-
N U M
- !> 2, 3. Qiiidfi debitor a judice vocatus nolit
venire ad manum fuam agnofcendam vel inficiandam? tum
vi poznam prima contumacia chirographum pro agnito habetur
ac provifio decemi folet PAPEGAY vol. 1. pag. 27.28. 344.
art. 119. Inflrucl. Curi Holland, poftea quidem morapurga'tio
admittitur, manente tarnen contumacia effectu. Confule
hic vol. 4. conf 248. '
I. Deel. confultat. 318. bladz. 515.
En zyn geenfnts obligatoir. Vide hic GROENEWEGEN
de legib. abrogat. ad L. 5. cod. de fpofalib. num. 5, 6, 7.
VAN LEUWEN cenfur. forenfi lib. 1. cap.^i. num. 2.
I. Deel

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 1-99
h Deel confultat. 319. bladz. 515.
Wat drie Kerkmeefteren gaan daer; hoewel fouden fy een
galge verderen. Hac fane fcribit ABRAH. DE PAPE, non
funt verba interrogativa, ut hic JCtus arbitratur, fed mere
Jispofitiva Quia quamvis pradicli illi tres regentes Eedeftam
non fintpatibulo fuspenft, nihilominus injuria illata cenfetur;
propter ea, quod ad injuriam verbalem inferendum fola
ac nuda verba, famam et exiftimationem alicujus ladentia,
fufftciüntpr. et § i. J. de injur. Eamque fententiam fujfra*
gïis quoque fuis comprabarunt JCti in confil Batav. vol. 5.
conf. 183. in pr. et confil. 81. diB. vol. 5. num. 1, 2, 3, 4.
fed addenda exceptio eft, nifi forte nulla certa perfona fuerit
in conficio faBa exprefio eft, tum namque nulla ejus executio
eft, quomodo loquitur ULPIANUS in L. 15. 5 9. jf. de injur.
allegata ab JCto in conftl. Batav. vol. 3. torn. 2. num. 3. conf
167. Immo injuria etiam absque verbis et voce committi
poteft, cum fcilicet quis mulierem tacite infequitur: cum
ajfidua illa et frequens infetlatio quafi infamiam prabeatarg.
diB. L. 15. § 22. f. de injur. Ideo namque talis infeBatio
turpis ejfe videtur; quoniam ft quis mulierem continuo infe*
quatur, quoddammodo meretricem infequi videtur. .
Md.
Per pcenam ftatutariam tollitur pozna juris communis.
Hoe noftro cafu, inquit ABRAH. DE PAPE, non procedit
mm non raro ob caufas pro ratione circumftantiarum pozna
ftatuto conftituta a judice aggravari poteft. Nam occafio et
feneftra delinquentibus apperiretur, ft femper et omni rafm
per pcenam ftatutariam illa j-:ris communis tolleretur, quandoquidem
femper hoe judici relitlum eft, ut ft posna Jtatuto
conftituta, ut hoe noftro cafu non fuerit deliBo aqv.alis y
• tum eum durius in reum pofte animadvertere: idque colligiiur
ex L. 18. ff 2. f. de injur. et famof. Ubell. qua non ad-
Ti d ftrint

210 A A N T E K E N I N G E N , enz.
firïngit judicem, ut infamanti poznam pecuniariam imponat,
fed id libero ipftus arbitrio relinquit. Ut ecce, fi quis ad
yirginem diffdmandam dixerit, fe cum ea concvbuiffe, ficque
carnaliter eam cognóviffe; tum non folum pozna pccuniaria,
verum etiam extraordinaria et corporali puneri debet: quomodo
in caju fmili id recle judicavit fenatus Frificus, uti efi
apud SANDIUM lib. 5. decifi tit. 8. defin. 5. Porro huc facit,
quod ea interpretatio non fit admittenda, qua publica utilitati
contrariatur, et fenefiram delinquentibus aperit: quod
planefieret, fi illa juris communis Jemper et indiftincle per
flatutarium tolleretur. Qua propter illi reflius fientiunt,
qui exiftimant judicem poffe poenam ftatuto definitam ob caufas
et rationes jujlas tedere, eandem que juris communis
arbitrariam fervare: quemadmodum recle jentiunt MENOCH.
de arbitr. judic. quafiion. remed. 9. Recuper posfesf. nunu
368. 369. BARTOL. ad L. 1. in fin.ff.de vi raptor. Recle
ergo doctisf. Sic HARD. ad L. fin. % in computatio. C. de jure
deliber. format hoe axioma: Qtiando fiatuta loquuntur indifiincle
generaliter et fmpliciter, quod tum debeant intelUgï
yel diftingui fiecundum jus commune, etiamfi nihil addant
fiatuta juri communL
Ibid. bladz. 517.
Quum etfi Imperatori maledixerit per levitatem vel lubrlciiatem
lingua. Hac confequentia eft plane nulla, inquit
ABRAH. D E PAPE. Nam quamvis injuria Imperatori aut Principi
illata non yindicetur, exinde non ftatim fequitur, idem
in privato obtinere debere: ftc enim JCtus hicargumentatur,
Quin imo hodie arbitraria pozna in eos funt conftituta, eaque
ad mortem nonnunquam po funt extendi contra eos, qui
principi convitium etiam ob lubricitatem lingua dixerit; Veluti
teftatur GROENEWEGEN ad L. unie. Cf quis Imperat.
maledix et plurimi ab eo laudati: quos fequitur MATTH. de
ere-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSENenz. f i *
crlmin. ad lib. 47. ff. tit. 4. de injur. cap. 2. num. 6. in fin.
Atque etiam olim non raro maleditta in principem vindicata$
et duplicem pcenam ob tefam majeftatem fuifje conjlitutam,
ditto et Faêo referunt SÜETONIUS, TACITUS de Tiberio :
quamquam cum ejusmodi reis nutius egerit Imp. THLODO-
SIUS ; Et TITUS convitiorum fibi illatorum pcenam abolevit,
neque ob id crimen quemquam accufari paf jus fuerit. DION,
CASSIUS in ejus vita.
I. Deel confultat. 320. bladz. .519.
Dan werden zodanige ende meer andere delicten huydendaegs
fwaerder ofte oock lichter gejlraft, naer gelegentheyt
van de faecke en qualiteit van de perfoon, die fulcke gewelf
doet ofte die fiulcks aengedaen wert. Veele Hellen daarom,
dat de ftraifeh hedendaags arbitrair zouden zyn en aan het
goedvinden van een Rechter ftaan, want men zelden vindt,
dat een daad in alles met de vereülens van de wet overeen
komt, en een Rechter in het ftrarfen verpligt is op de omftandigheden
te letten. Ziet JOH. PHILIPPI uf. practic. Inftitut.
Juftin. lib. 3. Eclog. 8. alwaar hy hier van aldus fchryft: Pee*
na omnes juxta delitti circumftantias et rei dilinquentis qualitates,
funt in arbitriojudicantis. Adeo, utjudexeasexjufta
caufa minuere, augere, immutare et pro lubitu difpenfare
posfit; aldaar allegeerende FARINAC dedelict. et poen. lib. 1. tit.-
3. que ft. 17. num. 7. en FINCKELTHAUS obferv. 49. num. 22.
en hier mede komt overeen GROENEW. de legib. abrog. adt't.
cod. de poen. ad Rubric. SCHOMAKER part. 1. conf. 60. num.
36". VAN LEUWEN in fyne aanteken, op de ordonnant. op de
crimin. Juftit. in de Nederl. art. 13. num. 3. is hier van een
ander gevoelen.
I. Deel confultat. 321. bladz. 519.
JDatfe niet en hadden gecommitteeri de gequaliftceerfte Huys-
• D d a bra*

212 A A N T E K E N I N G E N , enz.
braken. Circumftantia igitur hic maxime infpiciendaGRomSE-
WEGEN de legib. abrogat. ad § %. Inft.de obligat. qua ex delict.
Ibid.
Ende dat 't gene den gevangen tot Danzik heeft gedaan,
daer over aldaer is gejlraft &c. indeque non majori pcena debet
ajfici. Potius contrarium verius ejl, notat hic ABRAH.
DE PAPE , cum furtum iteratum pcenam maxime aggravet 9
quemadmodum conftat ex Ediclo ordon. Holland, ann. 1614.
die 19. may. art. 1. Groot Placcaatb. vol. 1. lib. 1. tit. 20.
part. 1. pag. mih. 491. Pradiclis non contrariatur, quod
JCtus hic objicit, fcilicet reum ob prateritum delictum jam
pcenas dedijfe: cum potius id pcenam exasperet, et mali funt
emendandi formidine pcena; Secuti rette tenet H. GROTIUS
in confil. Batav. vol. 3. conf. 169. tom. 2. num. 7. et confirvnatur
per L. 28. § 3. jf. de peen. ubi dicitur: Delinquent es
gravius ejfe puniendos, fi aliquoties correcli et apprehenf, in
eadem temeritate propofiti perfeveraverint. Hinc caute in
Germania confiitutum fuit, ut pro primo furto furcafiigetur;
pro fecundo aures amputentur; pro tertio patibulo fufpendatur:
quomodo id refert SICHARDUS ad authent. fed novo jure
C. de ferv. fugitiv. num. 12, 13. Oculis tarnen et faccieipeperxerunt,
quod etiam jur. civili convenit; cujus mentio in
L. 17. C. de peen. ne fc. facies, qua ad fimiïitudinem pulchritudinis
cceleftis figurata, minime maculetur. Pr at er ea
non inter efi, utrum furtum in eodem territorio iterato fuerit
commiffum, an vero in 'alio, eo quod crimina vindicantur, ubicumque
reus reperitur, quamvis etiam alibi deli&um fuerit
perpetratum. Authent. qua in provincia C. ubi de crimin,
Amplius non dijlinguitur, crimen fit ordtnarium an extraordi
narium; publicum anprivatum. Nam quamvis in L. 1. C. eo^
dem tantum mentio fiat de una fipecie furti, fc.deplagio; ni^
hilominus eo non obfiante id de toto genere, hoe efi, omnihu
fur

Ö P DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 213
furtis, debet intelligi: quia ubi eft eadem ratio, ibi quoque
idem jus ejfe debet.
En'dedaer nmr foo veele jaeren verkpe» f^y%f^
wdrrom tot dieven heeft begeven. Neque, fcribtt hic ABRAH.
S /S JftJrepugnat lapfis tot amorumpofi
ZiiJmlhrium commhum, qmminus ob tteratumreusgraïi
Zliri po%- 4* fi iterato furtum fuerit perpetra-
ATnul* aflertiom non adverfatur L. 12. C. ad L. Lornei ae
fat in ta^èffdkitu^ Crimen falfificuti cetera mr
^Jp^ipIS^o.ann. tolli; unde videtur fequi, obfur-
7Z frZdem reum non posfe iterumpuniri fcqueprouno
TrtleuTnon posfe fufpendi. Verum levi hafta hosrejelhmu
7Sn^irJJnii9 primumqu dem furtum per tem-
Zr)s ITLgiprxfcripionem ts^^l ^^S^
VeZ esT^orm prim
e t
i mmts
obpnmumhaud
^ÏÏitaceSo inflitui, nihilominus cum agatur de fecundo,
^ Ê t S ^ ^ ^ P ^ confuetudinemfurandi, quare
f ^ q ^ p i ï a imponi poteft: Sicutiohm BALDUS apud
SMCETUMad Auth. Qui femel C. quomodo et quandojudic.
h^umjn atnuTdi recle tenuerunt. Cceterumjure
^leTl^mpxna furti manifejii etiam primo commfti erat
t%TeaÊalis\ et e faxo precipitabantur; Liberi vero
Zrberibu aWecli in fervitut em ei tradebantur, cm furtum
mum%t: itfurü non manifefti tantum poenam pecuma-
{fa7iXlum Lftituerunt. ^ < ^ % " ^
Nntandus tstitur DUARENUS ad tit. ff. de fort. cap- 6 atque
a^xftSntes pcenam furti non manifefti funinon
ex L L XII. tabb. fed ex ediBo prattoris defcendere. Poftea
tarnen pmia illa furti manifefti capitalis tanquam nimisacer-
T ^ U s d^Jnmf^ ^minorem conftutue-

2i 4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
runt: imo tempore procedente vinditia publica caufa furesextra
ordmempro judicis arbitrio funt puniti per L fi*
de firn. Iterum novijfima Imper, Juftiniani conftitutio conftitun,
ne ob furtum pcena capitalis imponeretur, verum levior
yetuti exthum, aut pcenapecuniaria Nov. 134 cap 10 Jt
crescentibus indies deli&is et propter furtorum frfqueniiam,
hodie longe fevenus in fures animadvertere coeperunt Pr
pnma namque vice virgis caduntur; ft iterum in id crimen
mciderint, prater ditPam pcenam tergis eorum etiam fiiuma
p°nitur etlaqueo
fufpenduntur fiecundum cit. EdicP. ordin. Holland, art ï
ldemque in ahis quoque regionibus obfervari, tefiatur DAM-
HOUDER pra®. crimin. cap. 110. num. 28. CHRISTIN^US ad
confuetud. Mechl. tit. 2. artic. 1. num. i, 2.feqq. multihasce
poenas prajertim capitales exiftimant effe iimis acerbas et
negantes legibus divinis convenire, quia in cap. 22 Exod.
verf. 9, 10, 1U n e corporalis quidempoena ob furtum infiigitur
fied longe levior, puta duplum vel quadruplum. Nos
ad id dmmus Magiftratus politicos hodie legibus mofaicis
neutiquam adftringi; cum non raro delida obcircumftanttas
loet vel temporis levius vel feverius fint punienda; underecPe
ARISTOTELES hb 2.politicor. cap. LJu Legumlatoresfhl
ter tn hrtbusferendts debere refpicere id, quod Reipublica
ejt utilms. Efi namque omnium Rerumpublicarutn lex tradpua:
Saluspopuli fuprema lex efio SICHARDUS d. 1. n 11
ibid.
Dat de geintereffeerden daer van zyn vergoet. Hoe etiam
tlit ABRAH. DE PAPE , non obftat quominus reus adhuc poft
poena aha affici, etiamft privati lafi rem furtivam jam fuerint
confecun: cum poena corporales et capitales in criminibus
ob pubheam vindidam imponantur, quas privati hodie
non profequuntur 9fedfo.li advocati 'F^^-i^tffS.
Cur.

OP DE HOLL AND SC HË ADVYSEN, enz. 215
Cur. Holland, fequidem ut crimina puniantur et poena ob maleficia
fohantur, id vigor disciplina publica fuadet. CICERO
Philipp. 8. in corpore, ine/uit, fi quid hujusmodi efi, quod
reliquo c^rpori noceat, uri ac J'ecari patimur; ut membrorum
aliqrod potius, quam tot urn corpus intereat. SicinReipublica
corpore, ut totum fialvum pit, quicquid efi peftiferum
amputetur. Quapropterfares non fblum ten ent ur rem furto
ablatam cum omni fuo incremento et fequenti damno, nee non
ceffante lucro reflituere; verum infuper coguntur poenam
furti fuflinere: unde lafus damnum fibi inflictum, Respublica
vero poenam exigit. Atque hinc patet, in quibus dam
regionïbus magiflratus pesfime remfurtivamfibi ipfis retinere,
lafiumque debere effe contentum poena et fiupplicio. Qjddam
adhuc rectius agere illos judices exiflimant, qui dominis rei
ablata eletdionem dant, utrum malint rem fibi habere, an
vero furem puniri: atque poenam fi elegerunt, tum eos non
poffe rem fuam confequi. Qua tarnen optio, fi eam recleperpendamus,
lafo quoque male conceditur: quoniam poena non
ex privatorum arbitrio, fed bono publico funt imponenda L.
17. cod. de accufation.
I. Deel confultat. 322. bladz. 520.
Dunkt (onder correctie) nademaal het overfpel volgens
.de politycque ordinantie van de Heer en Staat en, niet werd
gejirafd naar de befchreve Regten, maar alleenlyk met een
geld boete van honderd gulden ende in fa mie. Hac pra dici a
"poena, fcribit ABRAH. DE PAPE, olim quidem fuit in adulteros
canflituta, ut videre efi ex ar tic. 14, 15, 16. Editti
ordin. Holland, qua tarnen crescentibus indies delictispoflea
maxime efi aucla: namprocentum florenis hodie propter adidterium
folvendi fiunt mille: etfi adulterium duplex fuerit commifum,
prater infamiam adhuc honoribus, quibus adulteri
fun-

aio" A A N T E K E N I N G E N , enz.
funguntur, excluduntur, addita nonnunquam poena ex Uil
Edict, ordin. Holland, ann. 1677. Grootplaccaatb. vol. 3. lib.
3. tit. 3. pag. mik. 507. In eo etiam hic JCtus errat,
putet, ut fi aüquis cum for ore uxoris fua inceftum commiferit,
eadem tantum poena, qua adulterium debeatpuniri, in
quam fententiam erroneam quoque defcendunt H. GROTIUS
in confi. Batav. vol. 3. torn. 1. confil. 149. & S. VAN GROE­
NEWEG. de legib. abrogat. ad L. 6. C. de incefi. nupt. Atqui
hoe noftro cafiu non eft ftmplex crimen inceftus, fed cum adulterio
conjuncPum; veluti patet ex his verbis pracedentibus:
Vleefelyk bekent foude hebben de Sufter van fyn jegenwoordige
Huysvrouw. Unde fequitur hoe crimen, utpote gravisfimum,
fimplici poena pecuniaria non effe redimendum, fied
longe graviori puniri debere: quoniam ubi diliclum eft duplex,
ibi quoque poenam graviorem conftitui, aquum eft, maxime
f adulterium, ut hic, concurrat: quemadmodum recle ac
dolle argumentatur ANT. MATTH. de criminib. ad lib. 48.^
tit. 3. de adulter. cap. 6. num. 5. in med. Videatur etiam
L. 5. f. de qua ft ion. et adde SCHOMAKER part. 3. conf. 100.
Ibid.
Dat ook in defen niet werd aengefeyd op regte bloetfchendinge,
die alleenlyk wert gecommitteert, in de opgaende en
defcendente linie, of tuffen natuurlyke Broeders ende Suster
s, ende niet die malkanderen beftaen door huwelyk. Neque,
inquit ABRAH. DE PAPE , huic opinioni nos fiubfcribimus:
nam dicimus etiam inceftüm committi poffe inter conjtmclos
afftnitatis gradu. Ita nobiscum recle fientit GUDELINUS de
jure novijfim. lib. 5. cap. 18. num. 40, 41. primo jiquidem
pro certo habendum eft, nuptius tam ratione affinitatisquant
confanguinitatis inter adfeendentes et deficendentes effeprohibitas:
quoniam fcilicet vir et uxor, qui antea duo fuerunt, per
illam conjunÏÏionem jam facli funt una caro: veluti apparet
ex

OPDE HOLLANDSCHE ADVYSEN,enz. €t?
ex Matthai Euangel. cap. 19. vers 5. et art. 8.politike ordinantie.
Eodem facit L. 38. in princ. et ff 1, 2, 3. ff. ad
juli de adulier. ubi clare atque exprejfe dicitur. Adulterium
cum inceflu committi etiam cum privigna, nuru, noverca,
&c. Qiio etiam refpicit illud ERASMI in inflitut. chriftian.
matrimon. Inter omnia, inquit, vel natura, vel judicii vel
utriusque foedera uullum vel arclius vel fan&ius conjugio v
quod abfolutifimum fortunarum omnium communionem eamqua
perpetuam jic inducit, ut cerpori corpus, animum animo
pic conneBit, jungit ac coagmentat, ut e duobus hominibus
videatur unum redder e. 'Uxor itaque quam arclijjime
viro, et hic vicisfim HU jungitur et quafi unitur, in quo efi
affinitatis fundamentum. Unde uxor fie unita viro, incipit
effe eodem modo jun&a Us, qui viro funt conjuncli L. 4. § 7.
if. de gradib. Et hinc eft, quod nuptia obillamarctamconjun&ionem
non folum ratione affinitatis in linea adfcendenti
et defcendenti ftnt prohibita, verum etiam in linea collatera-
U, quemadmodum recle fentit THEOD. BEZA de divort. Atque
ita faculias Thaologica Lydenfts in cafu ftmuli olim refpondit;
ut videre eft in confi. JCtor. Batav. vol. 3. torn. 1.
conf. 109. quod et fecuti funt Dom. ordines Holland, in EdiBo
ann. 1684. die maji et latius patet ex artic. 9, 10, 11. van
de politike ordinantie. Quibus confequens eft, etiam inceftum
inter eosdem gradus tam affinitatis quam confanguinitatis committi
poffe: cui fententia quoque favet CUJACI^S in notis ad
tit. ulpiani cap. 5. de kis, qui funt in poteft. Ergo, inquit,
non tantum inter parentes et liberos incefta funt nuptia, fed
ct inter eos, qui transverfo, vel qui affinitate conjunBi funt:
quod et Cajus fcribit Ub. 1. Inftit ut. et Paul. in L.fororis de
ritu nupt. Idem late docet et tenet H. GROTIUS de jur. bell.
ac pac. lib. 2. cap. 5. ff 13. num. 1, 2, 3,
E e Dat

2i-8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. bladz. 521.
Dat daaromme de voorfc. torture niet is gefondeerd, alsalleenlyk
plaats hebbende, foo wanneer de dood jekerlyk
tot het aangejyde delicl is Jlaendeen geordonneert. Cum crimini
imeftus, uti hic fcribit ABRAH. DEPAPK, longe gravior
poena quam pccuntana conftituta, ut jam ante diximus,
confequitur dicli crimtnis reum poffe queftioni fubjici, modo
fatis dilucida indicia ÜC conjetlura concurrant. JUL. CLARUS
lib. 5. jen tent. § fin. pratl. crimin. qua ft. 64. num. 4. FA-
JUNAC in prax. crimin. torn. 2. part. 1. qua ft. 42. tit. de indic.
et tortur. num. 1, 2, 3. Liquet hic er rare JC. qui put at
tantum tortura locum effe quando crimen capitale fuerit ptrpetratum;
cum ei quoque locus ft, f folum pcena corporalis
ob id reo pojfit imponi JULIUS CLARUS d. I. GOMEZ. torn. 3.
Refol. cap. 13. num. 2. L. 8. inprinc. fi. de quaftion. Ita
tarnen tortura locus eft, ft duo hac concurrant, primum eft,
ait liquido conftet, delitlum aliquod perpetratum efije, nam
tortura non eft ad liquidandum facJum, fed perfonam FARI-
NAC. in criminal. lib. 1. ///. 1. de inquifion qua ft. 2. num. 6.
Hoe intelligi debet, cum fuerit delitlum fatli permanent is,
cujus certa fuper funt veftigia: veluti famofilibelli ipfe libellus,
homicidii ipfium cadaver L. 66.§A\..jf.defurt.fin vero fuerit
delictum, quod eft facli tranfeuntis, cujus nulla amplius fuperfunt
veftigia, fatis eft, ut de eo conftet per indicia et conjetluras
confil. JCtor. Batav. vol. 4. conf. 323,358. num. 4. Delitla
facli tranfeuntis funt occulta et fecreta; qualia funt a*
dulterium, falfum, veneficium &c. Alterum requifitum eft,
prius quam tortura locus fit, ut reus fimul fit fufpetPus, deinde
ut judex certis quibus dam indiciis ac conjetluris ita moyeatur,
ut ferme nihil, nift fola ejus confefiio reftare videatur
arg. L. 1. princ. % 1. ff. de quaftion. cui confequens efi,
plus quam femiplene probatum ejfe debere s priusquam ad tortil'

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 219
turam deveniatur: Qiiandoquidem extra hos ter minos ne in
eaufis • quidem civilibus juramentum reo deferri poteft. Qjsapfopter
recle nonnulli dicunt, ad torturam unicum teftem non
fufjlcere, quamvis hoe CAROLUS V. in artic. 30. id ftc indiftintte
pcfifime conftituerit: unde hoe non immer ito tanquam
iniquum et temer arium rejiciunt JUL. CLARVsfentent. lib. 5.
§ fin. pratl. criminal. qua ft. 21. num. 2. 3. in fine\; quod communiter
Dd. ab eo ibidem allegati fequuntur. Nifi ille 'unicus
teftis, delitlum perpetratum ejfe, rationem per fienfum
corporeum rei convenientem reddat: immo non tantum interfuerit,
fied etiamintellexerit, et fenfiu, quodgeftumeft, per*
"ceperit: Ét quamvis crimen lafia majeftatis fuerit commisfium,
tarnen a quaftionibus ac tormentis non eft inchoandum,
fi indicia ac conjetlura fujficientes non concurrant BALDUS
ad L. 3. C. ad Leg. Jul. majeftat. Errant tarnen illi, qui
voluut, torturam nunquam adhiberi debere, quamvis etiam
plus quam fiemiplene probatum fuerit: quoniam, uti dicunt
multi fuerunt, qui dolorem tolerantes, funt difefti vera, et
contra eum non tolerantes, funt confefft falfa. Prioris ex*
emplum habemus in fiervo FULVII FLACCI, qui otlies pro do*
mino tortus, nihil tarnen prodidit VALER. MAXIMUS lib. 8.
cap. 4. Item ZENONIS ELEATJE , qui nullis tormentis potuit
adi«i ad confeios delenda tyrannidis indicandos. DIOGENES
LAERTIÜS lib. 9. Jddendus ]hco^Cv]kc\m lib. 14. obferv. cap.
34. in fin. Et hoe eft, quod ULPIANUS duit, inL. \. § 23.f.
de quaftion. Nam plerique patientia five duritia tormen-
"t 'orum ita tormenta contemnunt, ut exprimi eis veritas nulla
modo poffit: alii tanta funt impatientia, ut in quovis mentiri,
quampati tormenta velint; ita fit, ut etiam vario modo fateantur,
ut non tantum fe, verum etiam alios comminentur.
Verum horum opinioni neufiquam eft fi bfcribendum: quamms
non femper quafioni fides fit adhibenda, utpote res f ra-
E e 2 Ep*

220 A A N T E K E N I N G E N , enz.
glis et periculofa et qua fape ve itatem fattit d. L. i. ƒ 23.
^ m/fcte tarnen non fequitur, eam nunquam adhiberi
poffe. Nam ufu et necejfiiate exigente tortura tanquam via
media ad verum eruendum eft recepta: quoniam non femper
ubique per teftes aut inftrumenta de veritate criminis confta
poteft: neque indi ia fape ita conveniunt, */pleniffimam probationem
inducant; unde recle CICERO in partitionib. orator,
ait; Ita more majorum indutlum effe, ut delicla, qua dam
committuntur femotis teftibus per tormenta appareant. Dein
de fiper torturam veritas nunquam posfet er ui, utplurimum
delida maner ent impunita; quod fieri non debet; cumReipullica
maxime int erft ea manifefiari, ut eorum rei ad aliorum
terrorem et exemplumpunianturL.ij. C. de accufationib.
Ibid.
Ende confequentelyk, dat den voorfic. gevangen by prov
uit de apprehenfie behoort te werden ontfiagen, ende gea
mitteert te mogen occuperen by procureur. Hujus contrariiim
ex antedt&is jam fatis abundeque eft pro bat urn. Nam
inter omnes conftat, ubi de caufa agatur criminali, qua vel
pcenam capitalem, vel aliam levior em corporalem imponit
hoe cafu ad eam peragendam, procurator em non admitti, fi
ipfum reum prafentem effe debere ZANGERUS de Exception.
part. 1. cap. 1. num. 45. JCTUS in confil. Batav. vol. 3. torn.
1. conf. 50. in fin. Non in contr arium funt L. 3. C. de accufat.
L. 33. § 2. ff. de procurat. L. pe?j. $ 1. ff. de public
jud. Breviter cum aliis refpondemus; ad abfentiam rei excufandam
non vero ad innocentiam ejus probandagi, ut abf
yatur a crimine, procuratorem admittendum; de quo cafu
hquuntur citata leges oppofita. Hujusque enuntiati ea ratio
reddi folet: quia fidejujfores fe ad poenam corporalem obligare
non pojfunt, cum nemo fit dominus membrorum juorum:
deinde quia ridiculum effet, fidejujfores ob aliorum delicla
puniri, quafuos autlores potius debent tenere. I. Deel

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 221
I. Deel confultat. 323. bladz. 521.
Vergelykt hier vervolg op de Hollandfe Confultatien conf.
50. bladz. 151.
ï. Deel confultat. 324. bladz. 522.
Over de compenfatie van Injurie, ziet 4. deel conf. 299.
bladz. 551. 5. deel conf. 81. SCHOMAKER part. 1. conf. 57.
num. 13. part. 2. conf. 96. num. 9.
Ibid. bladz. 523. .
_D(W ww/tf «oc/z irirf gelitiscontefteert en is. Ziet hier
2. deel conf. 262. 502. en daar toe zyn de afvragingen
in eas van injurie in Gelderland in het Quartier van Veluwe
gebruikelyk, waar van te fien by SCHRASSERT in comment. ad
Reform. Velav. cap. 12. art. 11. num. 2. en advyf. 4. deel
adv. 47. doch in het Graaffchap Zutphen is deze afvraginge
niet nootfakelyk SCHOMAKER part. 1. conf. 57. num. 2. en
een gewysde van den 4. maart 1652. by den Landgerichte van
Bredevoort ergaan in caufa GerritHarckingferviesmeeflernom:
uxor: en Anneke de Jonge huysvrouw van Peter van Hemert
commis ter recherche, waar by de exceptie van befendingeis
afgeflagen. Et quod quoties verba injuriofa animi commotione
prolata ante litem conteflatum revocantur, toties non ft
locus palinodia, dat hy die gelibelleerde woorden niet animo
injuriando gefproken en van den clager niets als goed weet,
certum eft et in praxi receptum. Vide MATTH. WESENBEC.
ad tit. f. de injur. num. 4. PAPON lib. 8. arreft. tit. 3. art.
15, i(5. ANT. FABER in cod. tit. de injur. def. 11. CARPZ.
pratl. crimin. quceft. 97. num. 7.
L Deel confultat. 325. bladz. 524.
Alfoo de confiscatie van goederen in de Nederl? nden genoegfaam
overal is afgefchaft, gelyk by een van

A A N T E K E N I N G E N, enz.
conlültatien is aangetoont , zal .het niet nodig zyn hier over
verder iets aantetekenen.
I. Deel confultat. 326". bladz. 525.
Een eed door ignorantie qualyk gedaen is niet ftrafbaer.
Dit komt overeen met het geadvifeerde 4. deel conf. 355.
VOET in comment. fandeel, tit. de jurejur an do num. 3.2.
SCHRASSERT tri comment. ad Reform. Velav.pag. 73. niirn..4.
I. Deel confult. 327. bladz. 526.
Wel zoude mogen apprehenderen. Not andum hic, quod
moribus hodiernis captura non habeat locum, nifi in criminibus,
pro quibus irrogatur ultimum fnpplicium, vel pcena
corporis ajfli&iva, quod et juri civili conjbnum arg. L. 3. jf.
de cujlod. et exhib. reor. cum fqualor carceris fttmalamanfto
et tortura jpecies; et abfonum for et, corporis crueiatum fentire
eum, qui etfi confeffus vel convitJus, non nifi mulctam
pecuniariam folvere de ber et; accedit, quod medium detinendi
delinquentem haud quaquam gravius effe debeat ipfa poena
CARPZ. pract. crimin. part. 3. qv.aft. m. num. 5. Qj/aregula
tarnen limitanda primo, nifi in delictis levioribus delinquens
fit perfona vilis, aut vagabunda vel non poffeftionata,
adeoque facile poenam ejfugere et judicium eluforium redder e
pojfit. Vel fecundo, dubium ft, num pcena corporis affiEliva,
an miiiör iniponenda, vel arbitraria CARPZ. d. I. num.
9, 10, 11, 12. vide plura apudBARBOSAM loc. commun. cap.
de citatione axiom. 7. et 8.
I. Deel confultat. 328. bladz. 527.
Pi de hic SCHRASSERT in comment. ad Reform. Velav. pag. •
~1.num.\.
I. Deel confultat. 329. bladz. 528.
Bona inceftum committentis confiscantur. Moribus noftris
fcri-

OP DE IIOLLANDSCHE A D V Y S E N enz. 223
fctïbit hic ABRAH. DE PAPE, bona ejus, qui inceftum commift,
non confiscantur, veluti docet GROENEWEGEN. de. legib. abrogat.
ad L. 6. cod. de incejl. et inutilib. nupt. Immo nequidem
de jure Romano id indiftinBe ejl verum: nam per novell.
12. cap. 3. §. 1. ejl conjlitutum, ut liberi legitimi ac jujli
ejvs, qui incejium commijit, ex prioribus nuptiis fuperpint
etiam cujuscunque gradus, illis tres partes bonorum confervent
ur; cum quarta duntaxat pars adfiscum deferatuï, non
vero amplius.
Ibid. • '
Ipfo jure. Notat hic ABRAH. DE PAPE , quod longe tutiorem
fententiam, qui hoe cafu fententiam declaratoriam necejfariam
effe autumant: quod etiam fequitur JASON adL. 3.
§ quod autem ff. quod quisq. jur. num. 4. item JCt. in confil-
Batav. vol. i. conf. 325. in fine: quibus fe adjungunt
JCti in confil. vol. 4. confult. 142. Neque ratio obfeura. Facile
namque ignorari poteft, utrum in gradibus prohibiiis
nuptia fuerint contr abla: deinde quia inter dum error potuisfet
interveniffe, qui a poena excujat, et facile reus quas dam exceptio
nes pojfet aut defenfiones proponere, unde caufie cognitio
et fententia declaratoria fuerit necesfaria. Atque hoe nonfolum
locum habet in hoe cafiu, verum etiam generaliter in omnibus,
in quibus propter deliBa bona pofjunt confiscari, ficuti retle
rejpondit JC. in conftl. Batav. vol. 4. conftl. 352. num. 1.
Ibid.
Ende naer Rechten niet bevonden en werd gedecideerd te
zyn, qutid inceftus prafiribatur quinquennio, fiulx dat die
prafcriptie, '/ fielve deliB aangaande blyft begrepen onder die
generale regule van Rechten, na dewelcke alle accufatien en
de inquifttien &c. duceren en ftrekken tot twintig jaaren toe.
Concedi'mus quidem fieri bit hic ABRAH. DE PAPE, regulariter
ad prafcribsnda crimina yiginti annos neceffarios efie.
Ab

224 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ab hac tarnen regula excipe adulterium, cujus accuratio quinque
annis finitur: ideo, ne fcilicet matrimonia bene concordantia
ac thanquilla facile ac temer e perturbentur L. 29. ff
6. jf. ad L. Jul. de adulter. f)uod idem dici urn ejlo de incejlu:
quoniam fmplex incejlus ficuti adulterium ex L. Julia
defcendit, quemadmodum fatis colligere eft ex his verbis d.
L. 29. § 6. Qitid ergo ft aliud crimen objiciatur: qua de
alio quam inceftu non pos funt intelligi:. In quam fententiam
quoque defcendunt FARINAC. pratl. crimin. torn. i.part. 1.
tit. de Inquifttion. qua ft. 10. num. 15. et plures ibi citati:
ftcque judicatum ejfe teftatur BOERIUS decif. 26. num. 12.
idemque in Germania decifum refert BRUNNEM. ad L. 39.
ff %. ff. ad L. Jul. de adulter, confequitur hic toto coelo errare
JCtum atque alios , qui contendunt crimini incejlus duntaxat
20. annis prefcribi. Neque contrariatur L. 39. § 5.
jf. ad L. jul. de adulter in qua clare atque exprefte dicitur ;
crimen incejlus conjuntlum cum adulterio prafcriptione quinque
annorum non excludi. Sed refpondeo hoe verum effe,
quoties crimen inceftus adulterio fuerit conjuntlum, hoe tum
yiginti annos durare; quia quando duo deliBa funt invicem
per mixt a, tumillud, quod magis eft perpetuum, reducit ad
fui perpetuitatem id, quod minus eft perpetuum, ex fententia
BALDI & SALICETI ad d. I. BOERIUS d. decif. 26. num. 13.
quamvis disfentiat. nobilisftm. CARPZOVIUS pratt. crimin.
part. 2. qua ft. 74. num. 99, 100. prat er ea noftra opinioni
non obftrepit L. 3. C. ut intra eert. temp. crimin. qua ft. termin.
in qua dicitur: caufas criminales intra duos'annos a
conteftatione litis connumerandos debere ftniri et poft ejusexceffum
accufatum abfolvi. Et enim refpondetur, quod in d.
L. oppoftta de duobus annis dicitur, id eft intelligendum de
cafu, quo- atlio jam omnino in judicium fuerit deducPa: id
namque verba illa a litis contejiatione fatis abundeque indicant.

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN enz. 225
cant. Caterum hodie aliquibus civitatibus et pagis ex fpeciali
privilegio ejl indultum, ut indiftincle omnia criminia, prater
homicidium, incendium, furtum, uno anno et die prafcribantur:
nifi prator ante id tempus accufationem contra
reos jam injlituerit GROENEWEGEN ad L.12. C. de falf confil.
JCtor, Batav. vol. 3. torn. 1. conf. 116. & conf. 60, 61.
vol. 6. Eodemque privilegio civitatem Lydenfem gaudere,
patet ex ejusdem ftatutis cap. 195. pag. mih. 279. _ Atque
idem in tributorum non exjblutorum accufatione ubique effe
conftitutum, nos docet Edïclum vulgo van de generale middelen
an. 1603. die 4. feptemb.ubi vero iftiusmodi privilegium
velftatutum municipale non eft, regulariter yiginti
anni ad crimina prafcribenda funt neeeffarii. Nee quicquam.
movet, mores harum regionum requirereprafcriptionem 33.
an. veluti late diximus ad confil. 199. vol. u Kesp. id pro*
ceder e in atfionibus, non accufationibus, qua a fe invicem
maxime di ferunt: quippe a&io in caufis civilibus, accufatio
vero in criminalibus obtinet. Denique non obftat prafcriptio*
nem 33. an. in locum 30. an. fucceffife, tit. C. de prafcript.
30. vel 40. an. et ibi GROENEWEGEN fed huic reponi poteft ,
eam prafcriptionem 30. an. in criminibus nunquam obtinuisfe:
unde fequitur idem dici debere de ea praficriptione, qua
'in illius locum fuccejfit, cum jurrogatum accipiat naturam
ejus, cui furrogatur SICHARD. ad L. 6. C. de pacl. num. 18.
Liquet hodie inceftum et adulterium 5. an. prafcribi, nifi
jpeciali previlegio vel ftatuto aliter fuerit cautum, quod ftmiliter
de aliis criminibus erit dicendum, quibus certum ac definitum
fipatium non eft prafixum, intra quod accufatio deheat
inflitui: Huc usque ABRAH. DE PAPE, cujus ego opinionem
cum aliis rejicio ; want dit isby my zeeker; dat tus-
Ichen bloedfchande en overfpel mede dit onderfcheid zich voordoet
, dat overfpel binnen den tyd van vyf jaren, (ziet L. 29.
Ff $6.

+26 A A N T E K E N I N G E N , enz*.
§6. L. 31. D. ad Leg. Jul. de adulter. L. 5, et 28. cod. Eod..
Landr. der iv. bovenampt. tit. 33. art. 10. THOMING. decif.
39. ANT. MATTH. paroem. 9.) en de misdaad van bloedichande
door den tyd van twintig jaren wordt geprsefcribeert.
I. Deel confult. 330. bladz. 529.,
Dat ze zouden mogen gebragt werden ad concordiam. .
Nam teftes diseordes ad concordiam quantum posftbile eft,
reduci debent cap. cum tu extra de teftib. BARBOSA loc. commun.
tit. teftis ax. 18.
I. Deel confultat. 331. bladz. 530.
Synen knegt op V bedde in een kamerken bevonden heeft,
leggende boven op fyn huysvrouwe, dat hy mitsdien naer R egten.
niet verdiend en heeft omme criminelyk, ofte civilyk ge?
ftraft ofte gecondemneert te werden. Id hodie, fcribit hic
ABRAH. DE PAPE , non admiferim: nam moribus noftris non
eft conceffum marito adulterum in ipfo adulterio licet deprehenfum
propria auEloritate impune occidere. Veluti id teftantur
GUDELINUS de jur. novifftm. Ub. $..cap. 18. GROENE­
WEGEN de legib. abrog. ad L. 4. C. ad L. Jul. de adulter.
quos fequitur CnRiSTiNiEus ad Leg. mechl. tit. 2. aft. 13.
Tium. 19. atque alii: Quamvis contrariam fententium tueatur
H. GROTIUS Introd. Ub. 3. part. 33. num. 33, 34. Ohm
quidem cum ob adulterium poena capitalis effet conftituta marito
, patri poteft as data erat adulterum in ipfo ac~lu venereo
deprehenfum occidendi arg. L. 23. pr. ff. ad Leg. Jul. de
eidulter. Cui non obloquitur, quod parentibus ftt ademtum
jus liberos fuos occidendi: cum tarnen hic unicus cafus fuerit
exceptus, puta, ft pater filiam in adulterio deprehendiffet,
quce fine dubio caufa fuit, quod ad id L. Julia fuerit necesfaria
d. L. 23. jf. Inter maritum etpatrem hoe discrimen
erat obfervandum: quod fcilicet pater pojfet adulterum quemcun-

OP DE HOLLANDSCIIE ADVYSEN, enz. 227tunque
occidere, vel in domo propria, vel in domo fui gene*
ris, modo fimul quoque filiam fuam occideret L. 22. ff 2.3.
L. 23. ff 2, 3. f. eod. Idem juris non erat datum marito ,
quippe id folum facer e poterat in adibus propriis et non adulterum
quemcunque, fed tantum vilem feu abjeBce conditionis
hominem, veluti lenonem, publico judicio damnatum: non
tarnen uxorem, quam illico cogebatur dimittere L. 24.princ.
& § i.f.d.t. Discriminis ratio erat, quia, uti ait JC.
in L. 22. §4. eod, plerumque pi et as paterni nominis conflium
pro liberis capit; caterum mariti calor et impetus facile decernentis
fuit refrenandus. At major potejlas erat marito
data per leges Romuli; Jecundum quas etiam habebat jus non
tantum adulterum, fed etiam uxorem, in adulterio depre-
'henfum, occidendi GELLIUS lib. 10. cap. 23. in fin. Id ne.
gat]. CUJACTUS lib. 6. obferv. cap. 25. in medio: idque ex
eodem GELLII loco conatur probare; verum ejus fententia ex
verbis finalibus diB. cap. 2$;fiatis, uti arbitramur, refellitur:
exprejfe namque ibi dicitur; Marito datum ejfe jus uxorem
in ipfa turpitudine deprehenfam fine judicio necandi,
non muitan di. Reftat videamus, quomodo maritus fit puniendus,
qui juris ordine non fiervato neque fiecundum leges adulterum
occidiffet. Ad id breviter dicimus, illum fieri reum
lem Comelia de Sicariis, ita tarnen. ut non pcena ordinaria,
fed extraordinaria et mitiori fit pleclendus, arg. L. 1.
§ $. if. ad Leg. Cornel. de Sic ar. ubi is, qui uxorem in adulterio
deprehenfum occidit, humiliore locopofitus in perpetuum
exilium mittitur; in aliqua digontate pojitus ad tempus relegatur.
Ajo extraordinaria; quinonraro, quodfier iracundiam
committitur, proprie dicitur fieri non dolo et mak propo
fit 0, ex fententia ARISTOTELIS lib. 4. Etichor. cap. 11.
cui confpirat illud PLATONIS lib. 9 de legib. majora, inquit,
fupplicia illis decet imponere, qui confulto per iram inierfe-
F f 2 6&*

228 A A N T E K E N I N G E N , enz.
terunt: Wis contra, qui repente et inconfulto leviora .
Dit is aan zeker, dat hier te Lande na ftrengheid van wetten
een man die fyn vrouw op overfpel bevond, haar nevens
den overipeelder aan den dood zoude mogen overgeven zon
der ergens in gehouden te zyn, en zodanigen doodflag na
Rechten onftraf baar gerekent werdt, gelyk by dit advys te
fien, en fulx ook onder meerandere vermaardeRechts-do&oren
affirmeren HUG. DE GROOT Inleid, lib. 3. part. 33. num 33 04
mitsgaders DAMHOUDER pratl. crimin. cap. 82. waar van een
aanmerckelyk voorbeeld voorgevallen in den jare 1505, in het
dorp van Voorfchoten door SIM. VAN LEUWEN Roomlch.
Holl. Recht kb. iv. part. 37. num. 8. (waarby te voegen
DE HAAS in obferv. ad Sim. van Leuwen cenfi forenf. lib 1
cap. i.pag. 4.) wort aangehaalt, en een dergelyck geval'gel
noteert ftaat by van ALPHEN papegai 2. deel pag. 513. alwaar
den man den overfpeelder zodanig gekwetft hebbende
dat hy kort daar na aan fyn wonde kwame te overlyden, vervolgens
op den 9. feptemb. 1673. ter zake van deeze gepWdootflag,
abolitie en lantwinninge verkreeg ,• met welke opinie
dat fulx alnog plaats behoorde te hebben, zich conformeert
CLARUS § Homicidium num. 49. en hier over meerder quoad
jusRomanum kannagelefen worden de £.20. & feqq. D.adL
Jul. de adulterautlent. f quis cod. Eod. L. 30. D. ad L. 'Aquil
Dannademaal diergelyke wraakoeffeninge met de gronden van
onfeRepublicainfe Regeringe onbeftaanbaar zoude wefen en nymant
in een zaak, die hem zelve concerneert, fyn eigen Rechter
behoort te zyn, immers niet ten fulcken effefte, dat men een
ander, hoe aggreverende de ontiangene belediging ook zyn
moge, op eigen gezag om het leven mag brengen, zoo ontmoet
de vorenftaande allegatievan Rechts-gronden tegenfpraak
by verfcheidene Doctoren, welcke fuftineren, dat men in
diergelygke oinftandigheden moderatelyck te werck dient te
gaan

O P D E H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 229
gaan en de geproponeerde voldoening door middel van de gewone
Rechtspleginge verkregen moet worden, omreden, dat
alfchoon een involuntaire doodflag gecommitteertaaneenoverfpeelder
en aan een gehuwde vrouw, die met hem adulterie
pleegt, met de ordinaire ftraffe niet ftraf baar is, egter zodanige
dootflag noch gepriviligeert,' noch verfchoonbaar zynde,
derhalven niet geheel vrygefprooken kan worden, ten ware
door een byzondere gratie van de Hoge Overigheid, zoo als
meermalen gebeurt, en ook geraden is te verzoeken, deswegen
abolitie of pardon wierdc verleent, waar van tot nadere
confirmatie kan gefien worden by GROENEW. de L. L. abrogat.
inL. 4. cod. ad L. Jul. de adult. en MATTH. de criminib. lib.
48. tit. 3. cap. 9. En is alhier ook notabel zekere fententie
by den Hove Provinciaal van Gelderland in den jare 1610.
ergaan in fake van Gerrit Gerritfen Prys, die Evert Everts
met fyn vrouw in fyn eigen huys in overfpel bevindende gedoot
en fyn vrouw dodelyk verwondt hadde, waar over het
Hof hem van de ordinaire ftraffe heeft geabfolveert, edoch
gecondemneert om twee jaren uit het Quartier van Veluwen
(daar het fait gefchiet was) gebannen te zyn; Ziet den Procureur
JOOST PRONCK in fyn aanmerkingen over V Landr.
yan Veluw. bladz. 11.
Ibid. „
Geabfolveert te werden van de aanfpraak. Ziet hier H. DE
GROOT Inleid. 3. boek 33. deel § 9- en aldaar GROENEWEGEN.
I. Deel confultat. 332. bladz. 530.
Indien A. fulks gedaen heeft door onverduldigheyd van pytie,
ofte om dat hy levens fat was &c. ofte uyt fchaemte, dat
na Regten daer toe geen Jlrapfe en flaet; ende by den overleden
niet verbeurd is. Idem fcribit hic ABRAH. DE PAPE, male
quoque refponderunt JCti in confil. Batav. vol. 3. torn. 1.
F f 3 conf.

230 A A N T E K E N I N G E N , enz.
conf. 142. & conf. 82. vol. 6. nifi fimul defun&us fuerit furiofus.
Ita JCtus in confil. Batav. vol. 4. conf. 164. Sane
nobis Chriftianis longe meliora cogitantibus hoe fattum disf
licet, et quam maxime improbatur: quia vero forti in rebus
adverfis animus debet increscere et fortuna novercanti ire
obviam, eamque potius vinculis conflringere Jacob. Epifiol.
cap. 5. vs. 7, ,11. Quo et pertinet illud MARTIALIS:
Rebus in auguflis facile eft contemnere vitam :
For tit er Me facit, qui mifer effe poteft.
Quare huncinmodum fiepe compellanda fortuna eft: Scelefta
quidtibi vis? cur ita ex tuliftinos, ut deprimeres: aut
ita depreftifti, ut attollere non pof] es ? Ifto robore ac conftantia
munitus, tanquam voluntarius athleta, pedem in arena
ponet; fecurus quicquid evenit ac tutus et denique quicquid
vulgus et ignara veritatis turba, cafum ac fortunam vocitat,
unico Deo tanquam omnium gubernatori committet, ejus que
providentie adferibet. Late LACTANTIUS de falfa fapient.
lib. 3. cap. 18. Ergo quemadmodum in caftris ftne ducis
juffuftatio non eft deferenda, ftc quoque evitanift fummus illa•
vitte mortis que Imperatorid' injungat•, nos non debemus exceder
e. Unde recPe hodie eft conftit uturn, ut qui tcedio vit*
fe ipfum interfecerit, ejus ca daver furca fufpendatur: Sicuti
teftantur GUDELINUS de jur. novifftm. Ub. $.cap. 17. num. 46.
DAMHOUDER prax. crimin. cap. 88. num. i. GOMEZ. refol.
torn. 3. cap. 3. de homicidio num. 13. alii. Ex quibus ftmul
vianifeftum fit, talium reorum bona etiam infiscum redigi con-
L, ,3. § 4, 5, 6. f. de bon. eor. qui ant. fent ent. Cujus contrarium
hic ftatuit Jureconfultus. Noftram fententiam non
infringitd. L. 3. ff 6. f. & L. 1, 2. C. eod. item L. 2. C.qui
teftam. facer.poff. in quibus dicitur; Quod cuique tadio vit*
vel impatientia doloris alicujus f bi liceat manus inferre: quas
eau-
1 t r a

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 231
caufus juftas ibidem vocat JCtus MARECIANUS in d. L. 3.
Etenim respondemus id ftc obtinuijfie apud veter es Ethnicos:
imo inter ftoica decreta fint: fiapientem non tantum pofte,
fibi ipft aliquando manus infierre, fied etiam debere. Late
hac de re VALERIUS MAXIMUS Ub. 9. cap. 12. Idem confirmatur
ex SOPHOCLE EX AJACE
' A A A H n JtaiAaj %nv , i £s nat T&nmvxi
Sed aut honefte vivere aut ftatim mori.
Generofium oportet.
Sic catonem e vita excesfijfie mtdti exiftimant, 11e abhoftibus
caperetur: quanquam ejus fiactum non tantum ob diclani
rationem improbetur; verum etiam, quia inde Reipublicce
maxima incommoda inflixerat. Nam quamvis libertatem amplius
Jefendere aut vindicare non potuerit, nihilominus Reipublica
poftea prodejfie potuijjet: quemadmodum eft apud TA-
CITUM in vita Agricola: ficiant, inquit, quibus moris illicita
mirari, pojfie etiam fiub principibus magnos vir os ejfe: objequiumque
ac modeftiam, ft induftria ac vigor adfiuit eo laudis
excedere, quo plerique per abrupta, fied in nullum rei poft
ufium, ambitiofia morte claruerunt, neque enim, ut ait Ci-
CfcRO, nobis fied precipue patria nati fiumus et Respublica
conftituta eft pluribus, quorum omnium opera ad communem
ïitilitatem collimare debet; quare non eft fiub dito concejfum,
qui membrum Reipublica eft , id ea neficiente abficindere.
His adde PLUTARCHUM in Mario. Sed utrum fcemina,
me pudicitiam per der ent, in aquas fie potuerint pracipitare
multi non fine ratione dubitant. De hac quaftione videatur
divini humanique juris ficientifftmus PI. GROTIUS de jur. Bell.
ac Pac. lib. 2. cap. 19. ff 5. num. 1, 2, 3. 4, 5. et fieqq. videndi
quoque EUSEBIUS Ub. 6. Hiftor. Ecclef. cap. 4. Et AM-
BROSIUS Ub. 3. de virginibus.
Ibid,

232 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid.
Door piekte, rafernie offchaemte. Ob rationem L. 14. ff
de óffic. prafid, & L. 11. ff. ad Leg. Cornel. de ficar. adde
VOET ad tit. ff de bon. eor. qui ant. fentent. num. 1. atque
ita plus femel a Curia Hollandica effe judicatum refert GROE­
NEW. ad Grot. Inleid. 1. boek 1. deel § y oir echt &c. Vide
etiam de aantekeninge op de Decifien en Refolutien van Holland
in den Haag 1751. gedrucktpag. 61.
Ibid.
Ten ware hy hem felven uyt yreefe van juflitie. Vide hic
GROENEW. de legib. abrogat. ad L. 1. cod. de bon. eor. qui
mort fb. confciver.
Ibid.
Meriterende ftraffe van lyf en goederen. Want die geene,
dewelcke van grote misdaden overtuygt zynde, om de ftraffe
t' ontgacn, haar felven ombrengen, worden hedendaags op een
horde gelleept en dan in een mick gehangen ANTON. MATTH.
de criminib. lib. 48. tit. 19. cap. 3. num. 1. DAMH. prax:
criminal. cap. 88. GUDELIN. de jur. novifftm. lib. $.cap. 17.
in fine. Coftumen yan Antwerp. cap. 16. art. 3. Handvesten
van Zuyd Holl. pag. 502. Coftum. yan Amfterd. cap. 6,
7, 8. doch dit heeft geen plaats in die geene, die alleen uit
wanhoop of mistrooftigheyt haar felven het leven benemen,
alfoo die niet ftraf baar zyn, noch aan haar lyf, noch aan haar
goed juxta L. 1. & L. 2. cod. de bon. eor. qui mort. fibi confciver.
Hi enim non poena fed commiferatione digni funt,
tit re&e notant PEREZ. ad cod. tit. de bon. eor. qui mort. fibi
confciver. num. 3. ZYRE notit. jur. Belgic. eod. tit.
. Ib id.
't IVelck den officier foo claer als den dag jegens den doode,
die hem niet'en kan verantwoorden joude moeten bewyfien. Et
fic judicavit quoque Curia Hollandia d. d. iM.fèbr. 1610.
VAN ALPHEN papegay part. 1. pag. 51. Ibid.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 233
Ibid.
Ende dat *t felve fulksgepraclifeertwerd, fep JUL. CLARUS
in pratl. crim. glojf. 68. num. 37. Hoe non exjlat apud CLA-
RUM, in loco citato fcribit hic ABR. DE PAPE, fed potius ejus
contr arium in praxi obferyari teflatur lib. 5. § fin. pratl.
crim. quaft. 68. num. 37. in fin. Neque GOMEZIUS allegatus
torn. 3. Refolut. cap. 3. de homicid. num. 13. in fine eandem
fententiam fequitur, fed fmiliter ejus contrarium ibi
adftruit.
I. Deel. confultat. 333. bladz. 532.
Maer alle die van den bloede zyn. Dus dat een familie
in haar eer naam en faam met woorden, of anderzints gelsedeert
zynde, daar over die van die familie zyn, be voegt zyn
atlionem injuriarum t' inftitueren, zie de L. 5. D. de injur.
MENOCH. arbitr. judic. cafi. 161. in princ. cent. 3. BARBOS.
axiom.jur. lib. 9. cap. 81. de injur. num. 17.
I. Deel confultat. 334. bladz. 533.
Van alle voordeel recht ende aftie. En dus volgens onze
gewoonte alle het geene zy uit kragt van de huwelyckfe voorwaarden
ofte conftumen dezer Landen op ofte aan de goederen
van haren man zoude hebben kunnen pretenderen. Ziet
VAN DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 118. Keuren
van Antwerpen tit. 41. num. 31. en 32. GROENEWEGEN^
legib. abrogat. ad Novell. 117. cap. 13. num. 1. SANDE decif.
Frific. lib. 2. tit. 6. defin. 7. Vonnis van den Hove van
Holland van den 19. febr. 1743.
Ibid.
Want dat in fulcken gevalle een man tegens fivne huysvrouwe
na Rechten mach contenderen aclione civili ad thori jive
matrimonii fieparationem is notoir. Nota hic quod hodiead
crimen adulterii accufatio folifisco detur intra quinquennium
G g L. 4»

234 A A N T E K E N I N G E N , enz.
L. 4. § 4. D. ad Leg. Jul. de adulter. Et quod Civilis aetio
ad divortium et dotis lucrum marito quandocunque compet
at BAJARD. ad clar. de adulter. num. 116. cap. 8. Cap. 43,
quaft. 2. MATTH. de criminib. lib. 48. cap. 7. num. 14.
GROINEW. ad Novell. 117. cap. 10.
Ibid.
Want dat in fulcken gevalle een man tegens fyne huysvrouwe
na Rechten mach contenderen aclione civili ad thori five
matrimonii Jeparationem, is notoir. Ponamus, notat hic
ABRAH. DE PAPE, adulterium ab uxore commiffum effe, tarnen
hac opinio fecundum mores noflros non procedit, fed
tantum fecundum jus canonicum, et in terris Romano Pontifici
fubjecPis GUDELINUS de jur. noviffm. lib. 1. cap. 10.
num. 47, 48, 49. CHRisTiNiEus decif. vol. 3. decif. 138.
mum. 3. Idem teflatur P. VARINACIUS in pratP. crimin.
part. 4. qua ft. 143. §pramijfa num. i.& 2. et art. indubitatum
effe de jure canonico apud omnes, matrimonium non
difolvi ex quacunque caufa, licet feparatio thori etmen fanon
denegetur. Qi/andoquidem per hunc concubitum et feparatiosiem
habitationis totius matrimonii vinculum non diffolvitur,
fed partim etiam adhuc manet. Manet, ft jura matrimonii
refpiciamus: Solvitur quod ad confuetudinem Mam vita in*
dividuam, ex qua matrimonium definitur in § i.J.de nupt.
Itaque ex juris canonici dispofttione ftc de a duit era eft cautum;
utfcilicetduntaxat feparetur uxor a viro, nee tarnen vir posfit
aliam uxorem fuperinducere; quod aliqui etiam convenire
juri civili conantur adftruere, verum toto coelo errant; quam
leges, quas firmanda fua opinioni adferunt, nihil omnino ad
rem pertinent. At mftris moribus propter adulterium univerfum
matrimonii vinculum disfolvitur, non obftante, quod
Deus conjunxit, homo non fepar et: quo forte canones re fpexerunt.
Resp. poft commiffum, adulterium vir et uxor non
een-

OPDE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 235
cenfentur amplius effe una caro; Et adulterans Deo quafi m>
fert contumeliam, jubenti duos effe in carne una. PAULUS ad
Cor. cap. 6. vers 15, 16. Amphus et hoe additum, ut vivente
nocente et adulterante parti innocenti ad fecundas nuptias
impune tranjire permittatur politike ordonnantie ordin. Holland,
artic. 18. Sed queeritur, utrum adulter ans poft matrimonium
dijfolutum pojfit ad iteratas nuptias tranftre ? Negantibus
adftipulor: nifi fortepars innocens jam fecundas nuptias
contr axerit, ficutiidfufe ac doble oftendit GROENEWEG. in
conftl. Batav. vol. i.conf. 307. & RITTERSHUS. de different jur.
civ. et canon. lib. 2. cap. 8, 9, Alter modusplene diffolvendi
matrimonii eft malitiofa defertio, hoe eft; quando conjux infidelis
fidelem derelinquit ob odium religionis: quo cafu deferto
vel deferta cum alio matrimonium inire liberum eft. JCti in
confil. Batav. vol. 4. conf. 151. Tertius five ultimus modus,
quo matrimonium diftrahitur, eft cum vir vel uxor laborant
vitio generandi; propter ea, quod tum cejfet matrimonii caufa
finalis, quae eft, ut Ecclefta Dei adpofteritatem propagetur
conftl. Batav. vol. 3. torn. 2. conftl. 344. num. 3, 4, 5.
Ibid.
Ten effeffc, dat een man fodanige vrouwe ook niet gehouden
is te alimenteren. Maar hoe het met de kinderen in
zoo een eas te maken ? Volgens de opinie van VAN ALLER
defin. bladz. 221., waarmede het meerder getal der Doftoren
overeen komen, moet in cas van diflolutie uit overfpel refulterende,
de alimentatie cn opvoedinge der wettige kinderen
ftaande huwelyk geprocreëert, ten kofte van de delinquerende
pprthie, onder het opzicht en direétie van de onfchuldige gefchieden
Invoegen de man overfpel bedreven hebbende,
zouden de kinderen by de moeder behoren te blyven, enten
lafte van de vader werden opgevoedt, ten ware de overfpeiinge
parthie abfolute' daar toe onmagtig ware, het welk van
G g 2 den

*36" A A N T E K E N I N G E N , enz.
denlaft der alimentatie der kinderen zoude excuferen, want
tot het onmogelyke nymand kan verpligt worden
Ibid.
Ende dat confejfie Ut haren nadeele wel gedivideert kan
werden, foo lang de voorfcr. qualiteyt met en werd beweefen.
Recle quidem fcribtt hic ABRAH. DE PAPE, confefiio qualificata
in prohibitis et iis, qua contra fe habentprafumptionem
poteft dividi, fi reus crimen non inficietur, fed jure fe
id feciffe ac facere debuiffe; ut fcilicet judex prior em partem
acceptet verb. gr at. homicidium ejfe fatlum: pofteriorem vero
rejiciat, nimirum f dicat, fe hoe feciffe ad fui defenftonem.
Hac tarnen confefiio non nocere dicunt DotPores quod ad poenam
extraordinariam, nifi pcena fit modica: quomodo tenet
FERD. FASQUIUS controverf. illuftr. lib. i. cap. i. fub num. 8.
nam quocunque modo qualitas confefiioni adjicitur, nunquam
cperatur impofttionem pcena ordinaria, f reus non probet fe
crimen jure vel ex necejfitate commiftffe. Ita tenentF'ARINAC
vol. i. part. 3. quaft. 81. num. II6\ alii. Rationem dant;
quia ft accufator non probet, reum dolo malo crimenperpetraffe,
neque reus aliquem ad fe defendendum occidiffe, eo
cafu ex folis prafumtionibus, qua hic tantum militant, cum
verfetur in aclibus illicitis, condemnari haud poteft, proptereaque
pcena extraordinaria ac mitior ei imponenda erit.
Sed male, ut nos opinamur. Nam ft nocens eft reus, cur
non ordinaria poena locum habebit? fin vero innocens cur
potius in totnm eft abfolvendus, quam extra ordinem puniendus?
Sed qui verfiatur in rebus illicitis, ut hoe noftro
cafu, in dubio ea prafiumuntur ejfe dolo malo perpetrata;
quam prafumtionem, ft reus non eluat, pro nocent e habebitur,
quare pcenam ordinarium non efugiet. Ad probandam
tarnen fuam innocentiam non pracife neceffarii funt
teftes aut inftrumenta; Verum etiam fujficientprafumptiones
et argumenta, maxime cum verfamur in delicPo occulto, veluti

OP DE H O L L A N D SC H E A D V Y S E N , enz. 237
lutl adulterio BOÖRIUS decif. 164. num. 15. atque ita nobiscum
lentit A. MATTHEUS de crimimb. tit. 16. ad lib. 4b. jf.
cap 1 num. 20. Et fi nullas omnino prafiumtiones aut indicia
a Reo ad fe defendendum pofftnt adduci, ne tum quidem
pro nocente habebttur; verum judex eo cafu eum poterit
ob confejftonem tortura fubjicere, ut fic verttas eruatur
MATTH. d. cit. loc. d. n. in fin. FARINACIUS d. I. num. 13 6.13 b.
Ibid. bladz. 534- . _ . u
Ook ten opftgte, dat fulks gefchiet foude zyn m een volle
huyrte van volck, die wel eenig geluyt of gebaerklagten daer
van gehoort Jouden hebben. Enim vero htc, ait ABRAH. DE
PAPE nulla eft confequentia. Nam quamvis a vicims nullus
clamor fuerit exauditus, inde tarnen non fequitur, prafumtionem
contra mulierem militare: quia cum janua fint objerata,
vix unquam clamor a vicinis aut prt ereuntibus exauditur.
Non refragatur, quod extat apud SICHARD. ad
L 2 C quando fisc. vel privat. debitor. num. 4., fcilicet,
vicinos prafumi facla fcire fiuorum vicinorum. Quoniam
hoe non procedit infattis clandeftinis, veluti adulterus, fcortationibus,
qua femper fiunt remotis arbitris: fed tantum
in externis, qua vicinis facile poffunt innotescere, de quibus
ibi agitur Nifi forte aliqui in adibus fuerint eo tempor e,
QUO adulterium committebatur; quoniam tum longe facilius
clamor exauditur, ut do&e ratiocinatur JC. m conf Batav.
vol. 1. confil. 331. in med.
Dat de voornoemde B. prajenteert by eede te verklaren,
en kan haer mede niet patroaneren, immers niet met volkomen
preuve van haer onwille. Ex pracedentibus, fcribit htc
ABRAH. DE PAPE, jam clarepatet, reum mnocentiam fuam
probare pofe etiam indiciis ac prafumtionibus, quam demis
maxime occultis, in quibus hic verfamur, fujftciunt.
C m
G g 3 '

238 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Confequitur judicem poffe mulieri juramentum purgationis
deferre, ft ahqua tantum indicia pro ipfa militent FARINA-
CIUS cit. loc. num. 123. Idcmque teftatur JC. in confi. Batav.
vol. 4. conf. 37. in fine et MYNSINGERUS cent. 2. obferv.
87. Hoe tn tantum procedere ait JUL. CLARUS lib. 5 fentent.
§ fin. pratl. criminal. quaft. 6 3. num. 4. etiamftreus
ipfe nihilprobavent. Et hoe non obfeure colligitur ex L 3
C. de reb. credit, in qua dicitur; Judicem oportere in omnibus
caufis, inopia probationum, rem jure jurando decidere
tbic itaque tenendum; ubicumque adfunt tantum indicia et
prefumtiones verifimiles, nee fiatis concludentes, tum reum
non ejje condemnandum, verum ad eruendam veritatem et
conjejjionem juramentum purgationis ejfe deferendum. Omnino
vidend. CARPZOV. in prax. crimin. part. 3. quaft 116
num 59 etfeqq. Neque hanc fententiam noftram infirmat
quod vulgo dici folet; neminem effe teftem idoneum in caufa
propria propter ajfeclum; neque unum teftem etiam in aliena
cauja probationem mereri, licet praclara Curia honoreprajulgeat
L.g.Ji. cod. de teflib. Etenim dicimus, teftes etiam
uinabiles ad wnocentiam reorum probandam admitti, ficuti
pluribus id probat JC. in confi. 389. per tot. Plus dicimus,
judicem non tantum posfe hoe juramentum purgationis reo
dejerre, verum etiam debere; non ob ft ante, quodind.L 3
t. de reb. credit dicatur, judicem non debere, fed tantum
oportere, hoe juramentum reo deferre. Resp. contrarium longe
verius ejfe, mmirum judicem adftringiad'hoedeferendum•
et verbum oportere ibi non voluntati, Jedneceftati fiubjicitur.
Eodem facit, quod caufa aliter definiri haud po fit, nifi id
deferatur: et qua judicis arbitrio funt commisfa , non exipfius
libero arbitrio pendent, fed necejfitati adftringitur arbitrandi
et decidendi, quod fibi optimum videbitur arg. L 7<
princ. ff. de legat. 1. quamvis diffentiat MYNSINGER. cen-
tur.

OPDE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 239
tur. 2. obferv. 87. Sed forte quis dixerit id juramentum
purgationes tantum deferri in caujis criminalibus. Siquidem
refpondemus etiam id locum habere in matrimonialibus, qua
ob gravitatem criminalibus affimulantur. Ita tarnen hoe proeed.
t, ft juramentum pro matrimonio, ut fit hoe noftro cafu,
non vero, ft contra matrimonium id deferatur: ficque recle
tenent JCtus in confil. Batav. vol. 5. conf. 84. BACHOV. in
Treutler. vol. 1. disp. 21. thef. 5. litt. B. Late GAIL lib. 2.
obferv. 94. num. 11. et fieqq. BORCHOLT ad tit. jf. de jurejur.
cap. 5. num. 23. Unde recde hoe juramentum purgationis,
quod etiam vocatur de propria confeientia, appellaturprobatio
legitima: cum alias juramentum non eftproprieprobatio,
fed tantum ab onere probandi relevatio: quia legitima probatio
demum fit per teftes, inftrumenta &c. SICHARDUS ad
L. fin. ficimus § li cent ia C. de jur. deliber. num. 6, 7. conftl.
JCtor. Batav. vol. 3. torn. 2. conf. 31. num. 2. Siquidem
purgare eft fe excufare atque innocentiam fuam judici oftendere
L. 5. pr. f. de public, judic. Modus fie a crimine adulterii
purgandi' olim erat varius ac multiplex. Primo fiebat
per aquam frigidam confecratam et benediltam. Sine dubio
ad exemplum zeli, qua a Deo in L. antiqua erat conftituta
adfufpeclam de adulterio detegendam. Numer. cap. 5. per
tot. For ma hac erat: Maritus uxorem fufpe&am de adulterio
ad facer dotem ducebat: deinde facerdos oblatum fiacrificium
zeli facrificabat, atque in vafe ficPili aquas facras
ex fiacro labro hauftas et pulver e permiftas tabernaculi, in
manus mulieris capite nudata cum execratione et juramento
bibendas offerebat , qua ft rea criminis non effet, Me potus
ei nihil quicquam nocebat: fed contra, f nocens effet, uterus
quam velociffime in hypropen convertebatur Numer. d. I. vers.
z6, 27. Quod genus purgationis poftea ad alios eft productum
t cum jcilket cujus vis criminis probandi modi vulgares
et

240 A A N T E K E N I N G E N , enz.
et legitimi deficerent. Erat et alius modus fe a crimine qu
vis purgandi per ferrum candens, nimirum cum quis ex eju
tactu laderetur NICEPHORUS kb. 15. hiftor. Tertius five ultimus
modus erat, qui fiebat per duellum, cum coram judic
caufa non fatis pojfet probari; tum enim adplenam intentio
nis fidem duellum concedebatur: ita tarnen, ut Me qui lite
pugna vellet fopiri, plus juraret fie non calumniandi animo
hoe facer e, fed quia aliter quam hoe divino judicio rei gef
yeritas exquiri haudpojfit: veluti late docet ALCIATUS in trac
tat. de fingulari certamine cap. 4. 5. 6. caterum ha forma
furiofa purgandi fe a crimine defuetudine funt inumbrata :
quia non raro innocentes impie damnabantur, et contra n
cent es a poenis per damones liberabantur. CICERO lib. 1.
de divination. Quandoquidem forma alicujus criminis probandi
non a miraculis et fupra naturalibus fignis, fed naturalibus,
hoe eft, probationibus, veluti prafiumtionibus,
confejfionibus, teftibus, atque inftrumentis eft petenda MA
THJEUS de criminib. ad L. 48. jf. tit. 15. cap. 6. num. 3.
Sequitur, longe melius feciffe regem SALOMONEM, qui ex
naturali affèclione per fmulationem exquiftvit qua infantis
frater effet, cum gladio transverberari jus fis jet 1. Reg. cap
3. vers 22. 23. 24. et feqq. Ex quo nonnulli colligunt,
judicem aliquando per fraudem et fmulationem verum poj
perfcrutari, fi de eo -aliis ligitimis modis haud conftet.
Ibid.
Behalven dat in deeze nog ftaat te confidereren, de act
alhier geint enteer d', geene andere is, als civiele ten ef
van dewelke niet en werd gerequireerd foodanige volle pre
van overfpel, als wel in aBione criminali. Concedimus equ
dem, not at hic ABRAH. DE PAPE, hic tarnen cum agatur ad
diffolutionem matrimonii, ut ante jam probavimus, tum no
fujficiuntprafumtiones aut conjectura ad adulterium probandum

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 241
duur; fed probationes luce meridiana clariores funt neceffaria
quemadmodum in criminalibus GAIL dici. loc. confil. JCtor.
Batav. vol. 1 confil. 309. L.fin. de probation. Neque ejus'
quod diximus, contrarium extat apud MENOCHIUM lib. 1!
quaft. ^ 31. quem hic JCtus ad fuam opinionem firmandam
adducit: nam ille folum ait: quod contra prafumtiones juris
requirantur teftes onïni exceptione major es; quod ab hoe noftro
cafu maxime eft alienum , proindeque nihil inferendum.
AmpUus non movet, quod reus in caufis civilibus et criminalibus
pecuniariis ex conjecJuris urgentibus poffit condemnari;
cum id nequaquam locum fibi vindicat, ubi de matrimonii
vinculo di fobendo agatur, fed tantum de eo contrahendo;
yeluti dtclum efi idque late ac dolle demonftrant A. GAIL lib
2. obferv. 94. num. 1. 2 nee non JCtus in confi. Batav. vol
5. cofiu. 84. per tot. Nimirum hoe ftc fpeciahter eft confti-
• magnumprajudicinm; ne fcilicet contra quam
Y' - matrimonia bene concordantia nimis facile
diffohantur inL.i. § fin. ff. de Ub. exhibend. Nam quod
Dem id ab homine non debet temer e fep ar ari
MATTHiEus //; Euangel. cap. 19. vers 5. 6. 7. Falluntur
ergo., qui dicunt, caufas matrimoniales ejfe mere civiles
proindeque probationes clariffimas non requiri; cum tarnen
id fit necefarium propter earum gravitatem, unde caufis ardms
et criminalibus aquiparantur. Neque difiingui debet,
utrum agatur civili ter, an criminaliter, fi dematrimonio disfolvendo
agatur: quippe femper et indisftincle adprobandum
adulterium probationes clarifftma funt neceffaria ; veluti per
teftes, qui teftantur fe vidiffe mulierum et virum in ipfo complexu
venereo et h ï ?ya; quemadmodum loquitur JCtus in L.
23. mpraélic. criminal. vol. 4. lib. 5. quaft. 136.cap. 4. num..
145- Cui confequens eft, errare JCtum in conftl. Batav. vol
3. torn. 2. confil. 342. num. 4. exifhmantem ad crimen aduU
H h teril

- Ui A A N T E K E N I N G E N , enz. 5. .
terii probandum fufficere teftes ftngulares: nee non JCtus in
conftl. Batav. vol. 3. torn. 2. conf. fub num. 18. qui teftes
ejusdem criminis participes admittit; qua!es ne quidem ad matrimonium
contrahendum funt idonei L. 20. jf. de teftib. conftl.
JCtor. Batav. vol 4. conf. 104. Atque ita nobiscum fentiunt
magnus CUJACIUS ad tit. 18. cap.}, 2, 3. kb. 3. decretal.
ZANGEP. in traft. de queftion. cap. 2. num. 208. Hanc
opinione m non evertit, adulterium efte probationis difficiliima,
adeoque ad id probandum conjecluras et prafumtiones
fujftcere L. 8. § 6. C. de Repud. Resp. id verum ejfe: Jed
tarnen ob iragnum pra judicium tales probationes debent, QUA
a lege et in jure junt approbata.
EINDE van het EERSTE DEEL*

E N
OP DE
HOLLANDSCHE
A D V Y S E N 8

E N
OP DE
CONSULTATIEN, A D V Y S E N EN
ADVERTISSEMENTEN
VAN VERSCHEIDENE TREFFELTKE
RECHTSGELEERDEN IN HOLLAND
BEKENT ONDER DE NAAM VAN DE
H O L LA N D SC H E
A D T Y 8 E Nt
UITGEGEVEN
DOOR
MR. JOHAN JACOB FAN HASSELT
RECHTSGELEERDE.
TWEEDE DEEL.
TE N T M E G E N,
By A. VAN GOOR, Boekverkoper, Stads- en
Qiiartiers - Drukker, MDCCLXXXI.

JCndex efl animi fermo, mor urn que fidelïs
Haud dubïe te/lis: quoniam quis que illa libenter
Et crebro loquitur, quibus oble&atur. Arator
De bobus, rajiris, de vomere: Navita narrat
De vehs, remis, de rejtibus atque carhiis:
Miles eau os tnemoraty gladios, hafül'ia, fugnas:
MARCELLUS PALINGENIUS
in Zodïac. Vit.

ZEEK GEJGTE LEZER!
(Omtrent dit Deel hebbe ik niet anders t'on-
derrigten, als dat ik de nummers van de con-
fultatien in het zelve niet hebbe kunnen volgen,
alzo die kwalyk gedruckt waeren; het geen niet
veel veranderinge zal maken, doordien de blad-
zyden naukeurig zyn opgegeven; Hier en daar
zal wel een fout voorkomen, het geen ligtelyk
kan gebeuren; bekent is fulx allen,, die ooit iets
gefchreven, en met den druck gemeen gemaakt
hebben; Veele verfchooningen agt ik onnodig
hier omtrent te maken; wy alle zyn onvolmaak­
te menfehen, die veele gebreken hebben, en
dagelycks fouten begaan; het zoude hard zyn,
in-

indien men ons doen, zoo het maar met geen
kwaad opzet gefchiedt, daarom zoude willen
haaten; laat in deezen het goede het onvolmaakt
te overwinnen, en gelieft gunftig t'oordeelen.
Voor het overige wenfch ik U en my welva­
ren, en een fpoedige roemrugtige vrede.
Aan*

Pag. i.
Aantekeningen en By voeg zelen op de Confultatien^
Advyfen en de Advertïsfementen
van verfcheidene treffelyke
Rechtsgeleerden in Holland', bekent
onder de naam van de
H O L L A N D S C H E ADVYSEN.
II. Deel confultat. i. bladz. i.
ZETochtans defen al niet tegenftaende dunckt om. Ziet hier
de Heer VOET in comment ar. adPandecl. tit. de flatut. num. 5.
Ibid. bladz. 4.
Want foo veel als in den eerflen aengaet de conventie van
yrxgelt, & renunciatio cafuum fortuitorum a principe gedaan,
wort geantwoort. Hic notat ABRAH. DE PAPE in fuis
obfervationibus. Qiiod hac argumentipra cedentis folutio non
yideatur procedere; quoniam hoe noftro cafu in renuntiatiom
cafuum fortuitorum omnino de bello cogitatum prafumitur,
utpote cum hodie ea ferme fint continua. Demus etiam, bella
continuo non geri, proindeque ea inter cafus fortuitos non
pofte numerari; eo tarnen non obftante, qui cafum fortuitum
in fe fufcipit, de infolito quoque tenebitnr; cum proprie id
cafus nomen mereatur, qui eft infolitus ac prater vulgarem
confuetudinem eveniat. Eaque noftra fententia probatur per
L. 78.

a A A N T E K E N I N G E N , enz.
rem agere pojje: quod nequaquam dici pojfet, fi ille cafum
fortuitum in fe fufcipit, etiam de infohto non tenere;ur. Et
hoe non folum fit per extenfionem aliquam verbi , verum multo
magis ex ejus propnetate, utpote cum ea demum dicantur
fortuita, qua prater vu/garem et communem expectationem
evenire foleant; veluti fiunt ruina, naufragia, hofiium, latronumve
incurfus: qua omnia fiub vi majori five cafu fortuito
comprehenduntur quod non obficure colligitur ex L.
15. § 2. ff locat. conducP. ubi dicitur: Quod absque
pacPo conductor a cafu folito non excufetur fed ex infolito.
Cui adde L. 1. § 4. ff. de obligationib. et aclionib.
unde recPe licet concludere, Mum, qui cafum fortuitum in fe
fufcipit, eum quoque de infolito intelligi fentire; propt er ea
quod ad cafum folitum nulla, conventio jpecialis requirebatur.
Quibus etiam confequens eft, eos etiam toto ccelo errare, qui
cafus jblitos nominant fortuitos: Cum longe rectius a contrario
cafus infbliti dicantur for tuit i. Neque in fententiam contratiam
nos trahit L. 6. C. de pignoratit alliou. in qua dicitur:
Ea qua fortuitis cafibus accidunt, ab homine provideri
haud po ffe, neque ab ullopraftari. Quandoquidem adid
refponderi debet, quamvis cafus infbliti et jbrtuiti nequepojfint
pravideri nequepracaveri; ex eo tarnen minime fequitur: ergo
illi non pojfunt pracogitari. Proindeque qui cafum fortuituin
in fe fufcipit, de infolito etiam prafumptio eft, eum
cogitaffe, atque de eo generaliter aclum -effe, veriftmile eft.
Nift jorte, ut exifimat JASON in confil. JCtor. Batav. vol. 1.
confi. IOJ. num. 7. iftiusmodi cafus infolitus ac inufitatusfuerit,
qui vix per mille annos aut femel eveniat; vel ut alii,
quos inter Socinus in fuis confiliis, qui ante quadraginta annos
non contigit, quoniam per tantum temporis jpatium mentor
ia rei evanescat, indeque de eo cogitatum non prafiumatur.
Hoe licet quandam fpeciem pra fe ferre videatur, tarnen

oT DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 3
men neutiquam de bello dici pojfet, propter ea quod bella ferme
(utinam his Deus finibus nojiris ea propulfaret! ) cum
exteris continuo gerantur, indeque in renuntiatione cafuum,
de Us quoque cogitatum prafumitur. Confequitur ufuras five
reditus annuos absque ulla tributorum, ob bellum emergens,
indiclorum detraBione, praftari debere, quia cafibus fortuitis
jam antea renunciatum erat, propter rationes jam fupra
relatas. Atque ita nobiscum tenet FACHIN^US Ub. 1. controv.
jur. cap. 86. ubifolidis argumentis adverfarios refutat. Diximus
fub cafu fortuito etiam incurfum latronum numeran,
quales jufto hofti opponuntur, hoe efi, adverfus quem populus
d e ca
Romanus bellum indixit arg. L. 24. ff- P tlv
lim et
- p4
redemt. ab hofiib. Idem ditfum efio de hofiium incurfiombus,
qua etiam cafibus fortuitis annumerantur: non obftante quod
in quibusdam legibus nulla fiat mentio de hofiium incurfionibus:
unde quidam concludunt eas cafibus fortuitis annumerari.
At dicendum efi, diferte ex aliis legibus ejus contrarium
apparere: veluti ex L. 1. § 2. ff. locat cond et § 2. Inft*
quib. mod. re contrah. obligat. Iterum nonnulli hoe ita indiftincle
non admittunt, fed demum eo cafu, ft bellum legitime fuerit
indicdum, atque tum demum volunt damna in eo ab hoftibus
data cafiui fortuito annumerari. Verum potius hac diftinBio
inter bellum indi&um, et non indiclum, non eft probabiks :
nam leges loquuntur indiftinBe, nullum que difcrimen factvnt,
utrum bellum fuerit indiclum, nee ne: quoniam qui bellum
publicum non indixit, non habetur in numero hoftium, fed
predonum latronumve, quemadmodum late docet H. GROTIUS
de jur. bell. ac pac. Ub. 3. cap. 3. $ 1. num i> Porro inter
cafus fortuitos ac injblitos etiam numerantur morbi ac vitia
animalium, item rapina, hoe eft, cum res, de quibus agitur
per vim alicui fuerint erepta: quod inde confirmatur; quia tn
L. 30. pr. f. ad L.Falcid rapina, itemque mort es jervorum
A 2
c a
'

4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
caterorumque animalium, conjunguntur. Eo quoque refer
inundationes Jive aquarum magnitudines, item terra motum,
ficuti hoe clare elucet ex L. 15. § 2. in fin. ff. locat. cond.
quamvis id neget MASURIUS SABINUS apud Jabolenum. in L.
59. ff. eod. qui terra motum ad vim naturalem, non adcafium
fortuitum refert: Cum iterum alii eum Deorum ira adferihant:
qua fiane vis major, imo etiam vis naturalis vocari
poteft, ft per naturam ipfium Deum veter es JCtiintellexerint,
ut notat JACOB CUJACIUS ad Inft. tit. dejuft. et jur. fiub. num.
8. ex OPPIANO et aliis. Atque hac for te fuit caufa, cur.
Romani ubi terram fe moviffe audierant, mox ferias per
ediclum indixerint, atque ad Deos placandos hofiias obtulerint,
ut teftatur GELLIUS Ub. 1. cap. 28. Verum hac fententia
ab ARISTOTELE refutatur; qui terra motus caufias alias
adfert lib. 1. meteorologie, cap. 7. et 8. Denique cafibus fortuitis
etiam annum er at ur incendium; quod quam quam ab
aliis negetur, tarnen haud dijficulter colligitur ex L. 23. in
fin. ff. de regul. jur. ubi exprejfe incendium, tumultus inter
cafus fortuitos numerantur, non obfiante L. 3. § 1. f. de
offic. prafell. Vigil. qua ait. Incendium plerumque oriripropter
culpam inhabitantium. Nam dicimus hunc textum nullatenus
obfiare, imo potius noftram fententiam confirmare ;
idque propter vocabulum additum plerumque: undededucitur
incendua non femper quidem oriri propter culpam inhabitantium
, at fialtem interdum. Magis in contrarwm facere videtur
L. 10. ff. pericul. et commod. rei vendit. Si quidem
refpondeo, eam fententiam in dici. Leg. oppofta duntaxat referri,
non probari: quod patet ex his verbis L. 11. ff. eod.
Incendia poffe oriri absque culpa familia et patris familias
unde recle concluditur ea non femper et omni cafu cum culpa
conjuntla effe debere.
Ibid.

ol? DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 5
Ibid. ; ,
Ende daer en boven is oock kennelyk, dat na rechten princeps
ex plenitudine poteftatis, ex jufia caufa, mag recederena
conventionibuspereumcumfubditis, aut cum Us, qui posfeffionis
ratione pro fubditis habentur, initis. Ad hac verba ita
fcribit ABRAH. DH PAPE: Neque hac ratio allata concludit;
nam fupra fatis abundeque probavimus, quod Me, qui cafibus
fortuitis renuntiat, etiam infolitis cenfeatur renuntiajfe,
quos inter bellum recle numeratur, de quo fimiliter cogitatum
prafiumitur. Unde nulla hac eft j'ufta caufa a contr aclu
recedendi, quemadmodum JCtus videtur argumentari. Princeps
igitur aque ac privatus padlis et contraclibus cum fuis
fubditis initis obligatur, explofa etiam eorum fententia, qui
ftatuunt, Principem poffe padlis privatorum derogare absque
caufa jufta at probabili: 'quomodo recle tenent H. GROTIUS
lib. 14. § 7, 8, 9. item R. BACCHOVIUS in Treutler. vol. 1.
disput. 6. thef. 7. fub Litt. B. Hoe itaqueft generale axioma
: Principem fummum paclis conventis aque ac privatum.
obligari: idque fine ulla diftinclione, five ea cum exteris five
cum fuis fubditis fuerunt inita. H. GROTIUS cit. loco § 6. num.
2. Nam cum Princeps inter fub ditos mutua fidei dc legum
omnium vindex ejfe debeat: nonneimpium effet, datamacpromiftam
fidem a fie metipfo convelli? fi quidem duplex eft obligatio,
una naturalis cum natura confentaneum ft, datam
fidem fervare: altera vero Juris Gentium, qua eft de data
fide fervanda : quare propter perfona ipfius dignitatem a
principe gravius crimen quam perfidia admitti haud poteft.
Idem dici. lib. 1. cap. 13. § 22. et lib. 3. cap. 29. § 5.
Ibid. bladz. 5.
Gemerkt, quod in Us, qua concernunt deciftonem caufa
in jure infpicitur locus, ubi vere contracPum efi. ZieNicoL.
EVERH. in conf. 78. num. 4. et 16. ANDR. GAIL lib. 2. obf.
A 3 123.

6 A A N T E K E N I N G E N , enz.
123. num. 2. BURGUND. ad confuet. Frandr. tratl. 4. num.
7. Interim tarnen hoe certum, quod contr aclus in dubio
cenfeatur celebratus fecundum confuetudinem loei L. 9. ff 8.
Jf. de reb. credit ac is contr aclus initus judicetur, quimagis
inprovincia, ubi contraclum efi, frequentatur; poft Everhar d.
et Mascard. JOAN. A SANDE lib. 3. tit. 6. def. 10. L. 48. ff.
de eviclion. L. 4. ff fin. de publican. GAIL 2. obf. 8. num. 6.
et ita quoque hic confulitur in verbis, qua fequuuntur: Qiiod
in contratlibus &c.
II. Deel confultat. 2. bladz. 7.
Ende over fulks deficierende de inflitutie, qua eft caput
teftamenti, catera etiam videantur corruere &c. Idem male
quoque refipondit fcribit hic ABRAH. DE PAPE , JCtus in confil,
JCtor. Batavicor. vol. 2. conf. 272. num. 3. Siquidem
hodie teftamenta ab heredum inftitutione non pendent: unde
licet etiam heredis inftitutio in Us fuerit deleta, ob id non
yitiabuntur, et nihilominus reliqua fialva atque integra
permanebunt: quamquam JCtus in hoe confilio in fine hoe
tantum locum habere exiftimet in teftamentis inter folos liberos
conditis; fed non fine errore: adeo ut hinc recle poftimus
colligere; indiftintle in omnibus teftamentis heredum inftitutiones
non effe necesfarias, ficuti nee in codicillis, a quibus
ea jure noftro vix differunt GROENEWEGEN de LL. abrogat.
ad % 2. et fin.Inft.de codicill. item ad%i\. Inft. de legat. Gt>
DELIN. de jur. novifftm. lib. 1. cap. 5. num. 2. Quibus adde
ea, qua obfervata ad confil. JCtor. Batavicor. conf. 171. vol.
1. pag. 70. et latius ad confil. 89. vol. i.pag. 103. Atque
ita curiam mechlinienfem judicajfe discimus ex P. CHRISTINEO.
vol. 1. decif. 305. num. 17, 18, 19. Caterum de jure civili
heredis inftitutio in teftamento in tantum erat neceffaria, ut
fine ea id iotum non valuerit % 34. Inft. de legat. Unicus
au-

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 7
autem cafus excipiebatur, videlicet ubi fervo in teftamento
libertas erat data: idque ut CAESAR ANTONINUS in fin. d. L.
refcripfit, hoe ita fpecialiter favore libertatis contra communes
jurts regulas fuijfe conftitutum. Extra quem cafum nullum
erat firmum teftamentum, quod heredem non continebat: quapropter
id dicitur ex heredisinftitutionevir escapere: item heredis
inftitutionem totius teftamenti caput ac fundamentum effe
in cit at. § 34. Inft. de legat. Quare reclius codicillus quam teftamentum
appellabatur, quod heredis inftitutionem non continebat
per L. 8. § 1. cod. de codicill. eamque ob rationem titulus de
testamentis in codice eftpofttus ante titulum de heredis inftitutione.
Caput vocatur heredis inftitutio, quia regit reliqua, qua funt
in teftamento; fundamentum nimirum quia in hac tanquam
in fundamento catera conftftunt. Amplius non fatis erat heredem
inftitutum effe, verum infuper requirebatur, ut etiam
initium teftamenti ab ea deberet incipere; alioquin legata olim
ante heredis inftitutionem relicla, protinus erant invalida
ac nulla: ut fi v. g. quis in fuo teftamento prius dixerit,
fempronio mille do, lego, et poftea Cajus her es efto: quale
legatum omnino erat ipfo jure nullum tanquam in verfio ordine
et ante heredis inftitutionem reliElum. At jure novo hoe
Imp. JUSTINIANUS in jam japius allegato § 34. in fine Infl.
mutavit et conftituit, ut jive antecedat legatum heredis inftitutio
, five fequatur, nihilominus teftamentum fit firmum ac
yalidum: quoniam potior ratio voluutatis, quam ordinis aut
fcriptura eft habenda: maxima cum atPus teftamenti fit continuus,
proinde non confiderandum quid prius, quidpofierius
fit faclum, utpote cum Mum illud, quod fit, fit aclus unius
temporis. Et hac inftitutio, jure veteri debebat fieri verbis
diretlis ac folemnibus, veluti fempronius her es efto; vel ita,
mavium haredem ejfe volo; item mavius hareditatis mea dominus
efto: qua omnes formula extant in L. 1. ff 3. 4. L.
48.

8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
48. in pr. et § 1. ff. de hedib. inflituend. Sed quoties tefiator
fuam voluntatem viva voce absque fcriptura exprimat, eo
cafu plenis verbis inftitutio heredis eft exprimenda; idque ut
testes intelligent, quis her es fit inftitutus arg. L. 11. pr. ff.
qui teftament fac. poff. Sin vero teftamentum in fcripturam
redigat, etiamft quid defit verbis inftitutionis, modo heredis^
perfona fit expreffa, nihilonunus inftitutio erit valida: veluti
ft dixerit, Me efto; fubintelligitur, hares: quod idem oblinebit,
heet non fit dicPum efto, L. 1. § 4- ff de heredib.^ infiituend.
Hoe amplius: nam fi exempli gratia tefiator dixerit,
MiEVius ,• neque additum fit, Heredem te facio vel Heres
efto, tarnen inftitutio vires fuas habebit. Neque praditPis
contrariatur, hac ratione heredem non inftitui per L. 7. C.
de teftament Resp. in citata lege oppofita eam orationem fuif
e quidem fatis abundeque expreffam, verum non plene in
fcripturam effe redaclam, ideoque eam adhuc fatis effe firmam
ac validam. Unde patet verba folemnia in inftitutionibiis heredum
olim ufurpata defuitudine effe inumbrata; adeo ut
quibuscunque tandem verbis heres inftitui pottierit, hoe eft
imperativis et dire&is, precariis et infiexis; quemadmodum
hoe patet ex L. 15. C. eod.
Ibid. r
Ex vi claufula codicillaris qua in omnibus, teftamentis
inter liberos ex omni Do&orum fententia cenfetur ineffe &c.
Vide ait hic ABRAH. DE PAPE qua latius diximus ad confiu.
"iCtor. Batavicor. vol. r. confi. 173. pag. 210, 211. item ad
confil. 71. vol. 1. pag. 82, 83, 84. etfeqq. Etnotahic, qua
habet BARBOSA in Loc. commumb. lib. 3. cap. 55. § i°- *J*
ita ficribit: claufula codicillaris in teftamento omtffa, habetur
pro omiffa, nee eadem tacite fubintelligenda eft. ME­
NOCH de prafumpt. lib. 4. prafumt. 31. num. 2. quod ex L.
fin U.C.de codicillis fatis clare colligitur. humt ant hoe
1
' Dd.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. o
Dd. in teftamento patris inter liberos, ubi licet claufula ex*
prejfte non fit addita, habeatur tarnen perinde, ac fi tacite
addita effet, ut eo facilius fubfiftat mie teftamentum CARPZOV.
part. 3. conft. 4. def. 22. num. 7. part. 2. dec. 155. num. 9.
feqq. ANTON. FABER in cod. Ub. 6. tit. 5. def. 7. n. 9. ME­
NOCH. de prafiumpt. lib. 4. praf. 31. n. 16*. verum quia claufula
codicillaris teftamentis ideo adjicitur, ut fi for te teftator
in debitis foïemnitatibus defecerit, teftamentum tarnen
per dittam claufulam codicillarem fuftineatur, ut fideicommiffum;
aft in teftamento patris folemnitates omnes funt remijfie,
et valet nuda fcriptura, hinc otkfaplane eritpraditfa
claufula codicillaris. Accedit, quod ne quidem tot testes
requirantur in teftamento patris, quot in codicillis; fequeretur
ergo, quod Dd., dum in liberorum favorem quidftatuere
voluut, duriorem potius eorundem conditionem reddanU
Ut hinc abfurdum fuerit dicere: ft teftamentum parentum
non poft valere ut tefiamentum inter liberos, valeat tarnen
tit codicillus. Si enim tali teftamento denegatur id, quod
minus eft, multo magis denegabitur id, quod majus efi. Proinde
hanc opinionem non tantum in theoria, fed et inj'udicando
et confulendo retinendam effe, dicit FABER. TURRET.
de efecl. clauful. codicill. quaft. 145. in fine. Conf er.
SAM". STRYK. disp. de clauful. codicill. num. 64. et disp. de
jur. t eft and. int. liber. cap. 4. num. 53. et feqq. • Idem fentiendum
de opinione Dd., quando ftatuunt, et in tejiamento
militis claufulam codicillarem tacite adjeclam prafiumi
MANTIL. de conjeflur. ultim. volunt. Ub. 1. cap. 9. num. 4.
FERD. VASQ. de fucceffion. progreff. Ub. 3. jT3 0
- «• 43juflum
enim foret maxime privilegiatum hoe teftamentum militis
tantum per claufulam codicillarem veile fuftinere; cum
tarnen jam ipfo jure fubfiftat militis teftamentum, quocunque
modo fafium. AEqualis quoque decidendi ratio eft y quod in
B tes-

iö , A A N T E K E N I N G E N, enz.
teftamento ad pias caufas claufula illa fubjefla prafumatur
MANTIC. d. I. n. 6. MENOCH. kb. 4. prafumt. 31. n. 18.
FABER in cod. lib. 6. tit. 51. def. 7. STRYK. d. disp. de clauful.
codicill. n. 66.
II. Deel confultat. 3. bladz. 7.
fhi* verba non debent ejfe odiofa. Et hoe obtinere in
teftamentis certum eft. Vide ROM. conf. 180. n.$. TUSCIL
pratl. concluf. torn. 7. litt. S. concl. 895. num. 22. CASTRENS.
conf. iii.juper primo in princ. lib. 2. Et in genere obferyandum:
quod nullum verbum cenfeatur otiofe et fine virtute
operandi in aclionibus pofttum BALD. in rubne. cod. de
contr ah. empt. n. 9. VULTEJ. 3. conf. Marpurg. 11. n. 55.
ROL. A VALLE 3. conf. 56. n. 28. P. PECK. de teftam. con:
jug. lib. 5. n. 1.
II. Deel confultat. 4. bladz. 8.
By fonder, alzoo de claufula codicillair achter V voorfcr.
teftament aengeftelt is geweeft. Nam hac claufula codicillaris
facit, ut teftamentum, in quo filius eft prateritus >
fuftineatur et cenfeatur inftitutus, idque titulo inftitutionis.
Nota hic, dat de legitime portie of rechtelyk deel volgens het
jus Romanum de kinderen moeft gemaakt worden of metwoorden
van erflMlinge, of het teftament geen clauful codicillair
inhoudende, zoude nul en van geener waarde zyn, infra
conf. 176. bl. verf. Ten derden GROENEW. de leg. abrog. ad
§ 3. Inft. de inoffic. teftament. H. GROT. Inleid, i.boek 18. deel
§ 10. Novell. 18. cap. 1. MATTH. de fuccesf. disp. 6. thef. 4.
per L. 19. ff. de liber. et poflhum. et Nov. 115. cap. 3. diffent.
PEREGRINUS art. 36. num. 55. MELIN. de legit.lib. 5. tit. 2.
quaft. 8. num- 1. infra conf 188. bladz. 374. Caterum ad hac
yerba notat ABRAH. DE PAPE. Profeet'0, jcrihit, claufula codicillaris
paterno teftamento inferta, quo filius eft prateritus,
--Vs" 8 non

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. ö
mft aperatur, cenfeatur heres inftitutus titulo inftitutionis
, quemadmodum JCtus hic conf duit; fed hoe fblum,
quod habeatur gravatus vi pradi&a claufula reftituere hereditatem
illi, qui fcriptus eft heres in tepiamento, detracJa
tarnen prius quarta Trebellianica: quonidm dieuntur esfe
paria, rogare venientes ab inteftato, vel claufulam codicillarem
teftamento apponere, ficuti late dicPum in obfervation.
ad conftl. JCtor. Batavicor. vol. u conf. 72. pag. 82, 83, 84.
Ibid.
Bart. in L. 11. de jur. codicil et conf. 20. Nullum plane
verbum fcribit hic ABRAH. DE PAPE de hac quaftione apud
citatum BARTOL. ad Lu. extat; ubi folum agit de legatis
relitPis ei, quem teftator putabat in folidum fibi fuccesfurum.
Neque etiam praditta juvantur per eundem BARTOL. conf.
20. quippe potius ea noftram fententiam confirmant, ibique
fub num. 3. et 4. confuluit, claufulam codicillarem oper ar i,
ft filius apatre fit prateritus ejus teftamentum esjevaltdum,
atque cenferi gravatum, reftituere hereditatem per fideicommiffum
in teftamento inftitutis detraBa prius quarta Trebellianica,
quemadmodum jam ante diximus.
II. Deel confultat. 5. bladz. 9.
Waar door hv ftch a pcena caducitatis heeft geli ber eert.
En van dit gevoelen zyn ook verfcheiden Rechtsgeleerden
by BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratf. tit. Erfpacht art. xi.
doch anderen zyn hier tegen, en fchryft hier van ABRAH.
DE PAPE aldus: Verins dici pojfet, moram per folam ac nudam
oblationem purgari non poffe, ficque poenam caducitatis
non evitari: quoniam fi dominus eum non acceperit, haud
'poteft prafumt juri fuo renuntiaffe, cum pro eo ipfi nihil fit
exfolutum: fed potius ejus contranum; quia, ubi dies et poena
oblizationi eft adjecla, invito creditori mora non purga-
B 2 tur

42 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tur arg. L. 23. ia pr. ff. de recept, qui arbitr. receper. qua
lex quamvis de arbitr0 loquatur, non tarnen ea incommode
ad emphyteutam tr aki poteft, veluti timet ex L. 2. C. de jure
emphyteut. Neque in contr arium facit, quod quidam obj
ciunt, iniquum esfe, quod res et poena fimul petantur per
L. 4. C. de paft. int. emtor. et vinditor. Ad id resp. aliter
id obtineri in yenditione fiub Lege commifforia: quod hic dici
non poteft; quia jus, quod femel alicui eft quafttum, jive lege,
five conventione, id ei invito auferri haud poteft L. 1. f.
de his qui fui vel alien. jur. Et qui contr ariam fententiam
ampletluntur nullum textum adferunt, quo pojfunt probare
purgationem mora admittendam effe: unde quoque nihil in
ferri art concludi poteft, cum fine lage loqui fit erubescendum
Nov. 18. cap. 5. Atque ita poft CORVARRUV. Ub. 2.-ya~
riar. Refolution. cap. ij. num. 4. fienttt JASON ad L. 2, C r
de jure emphyteut. num. 76*, 77, 78. qui omnes leges contrarias
ibidem refolvit: quomodo etiam in Brabantia decifum
effe, teftatur P.CHRISTTNEUS vol. 3. torn. 1. decif. i$j.per
tot. Neque aliudex cap. 4. x. locat. colligitur, ubi dicitur:
Emphyteutam moram purgare posfe offerendo canonem ce
ri fatisfaBione. Siquidemhoc demum procedit in emphyteufi
Ecclefiajlica: nimirum quia emphyteuta Ecclefia jure fuo
privatur, ft intra brevius fpatium, fcilicet duos annos, canonem
non folverit, unde facilius mora purgatio eft admittenda;
quia qui in uno gravatur, in altero ut fublevetur,
aquitati conveniens eft: maxime quidem cum jus Canonicum
non tam ftriBe quam jus .Civile poenas exigat. Diverfum
namque obtinet in emphyteufi pnvata feu civili, utpote qui
lopgius tempus, puta tres annos, exigit, ft canon non fuerit'
exfolutus antequam emphyteuta jure fuo cadat, proindeque
difftcilius mora purgari poteft: unde argumentum ab uno ad
aliud non procedit, quamvis idem jus in utroque ftatui de*
bere

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 13
bere exifliment JUL. CLARUS lib. 4. fententiar. § Emphyteufis.
quaft. 8. num. 15. in fin. et DECIUS cum phirimis aliis
ibidem citatis. Ad fiuam fiententiam ftabiliendam utuntur
hoe argumento: ubicumque depurgatione mora nihil expresfe
eft conftitutum in jure civili, fit autem jure canonico;
Ergo idem jus eft jervandum de jure civili. Atqui &c. Ergo
&c. At quam jejuna hac obje&io ! Quis enim eft, qui
non videat confiequentiam iftius propofttionis non procedere,
ut ex pracedentibus cuivis manifeftum fit. Et SICHARDUS
ad cit. L. i.C. num. 20, 21, 22. tum demum emphyteutam
privatum moram poffe purgare exiftimat, fi dominus nondum
fiuam de eo voluntatem declaraverit; atque eo tantum
cafu Canoniftarum opinionem ait procedere; caterum poft
ea haud posfe: cum turnen ne hac quidem diftinclio fuerit
probanda. Qida Imperator JUSTINIANUS hoe fiolum nominatim
ac fpecïaliter in Emphyteufi Ecclejiaftica fic confiituit;
inde quoque credibili eft, eum id noluiffe in emphyteufi civili
obfervari: Quapropter ftandum erit rationi et regulis juris
communis. Excipiendum tarnen erit, nifi emphyteuta posfit
probare caufam juftijfimam fuift e, quominus canonem
domino offerre haud potuerit; veluti fi incarceratus, impetu.
fiuminis vel maris fuerit impeditus: hoe ftquidem cafu mora
purgatio eft admittenda, nee ob id emphyteuta jure fuo ca*
der e, fed in integrum reftitutio ipft eritfalva: non tarnen,
ut put ant JUL. CLARUS dicP. L. num. 9. et JCtus in confil.
JCtor. Batavicor. vol. 6. in append. confil. 120., ex generali
claufula etiam ignoranti esfe juccurendum; quia mora re
ipfa contrahitur (fiuippe dies pro homine interpellat L. 12.
C. de contr ah. et committ. ftipulatioj neque fcientia eft necesfaria,
utpote cum ea claufula tantum ad abfientes, non
vero ignorantes fit extendenda L. 1. ff. ex quib. caufi. major,
in integr. reftit.
B.3 Ibid

i4 A A N T E K E N I N G E N enz
Ibid.
Ah vyf of fes dagen daar na &c Hic JCtus videtur defimre
ait ABRAH. DE PAPE, quem disfentire modo vidimüs,
quod celen fatisfaclione mora purgari potlit, hoe eft, fi intra
quinque aut fex dies poft cesfaüonem emphvteuta canonem
ovtulerit, ut vult fis canonicum, fed male fut arbitr amur
Neque contranatur, quod illa, qua in continenti fiunt id
eft intra quinque vel fex dies, ut refpondit JCtus tn confil.
JCtor. batavicor. vol. i. conf 313. yel ut temt BALDUS ad
L. ab eo C. quomodo et quando jud. num. 19. et 20. intra
decem dies in ipfo aclu fieri dicantur. Sed magis eft, ut
dicamus hoe potius arbitrio judicis relinqui debere, cum non
fit defimtum: adeo ut judex propter circumftantiastemporis
et loei modo brevius, modo longius tempus pojfit conflituere •
cum tarnen hoe cafu judex debeat in eam fententiam inclinare,
per quam caducitas evitatur, fi jufta caufa et kgitimum
impedimentum adfuerit, quonimus emphyteuta canonem
domino potuerit offerre. ItaJuL. CLARUS lib. 4. fentent.
§ Emphyteufts quaft. 8. num. uit. Quo etiam facit L. 3.
§ 9- ff. de vi et vi armat. Idemquetenent MENOCH. remed 1
recuperand pofejfion. num. 259. et COVARRUV. cit. loc. num.
4. in med.
Ibid.
Soo is uogtans de contrarie opinie ( van dat het felve mede
plaets heeft in emphyteufi privati fecundum Dd. fup'r. alleg.')
tefte GROT. in introduéP. ad jurisprud. Holl. lib. 2.
part. 40. van erfpacht verf. ten vierden in medio. Neaue hoe
exprejfum eft apud GROT. cit. num. qui eft 20. fed ex num.
30. contr arium colligitur: ubi non ait viri docliffimus, fi
canon poft cesfaüonem offeratur, emphyteutam liberari, fed
demum, fi dommus fimul acceperit: quoniam ille tumprafiunnwr
pcenam caducitatis remifffe jurique fuo renuntiafe:
qua

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 15
qua etiam eft noftra fententia, eamque fequitur SICHARDUS
ad L 1. C. de ju die. num. 5. et JASON ab eo allegatus: item
JUL. CLARUS laudaio loco quaft. 10. num. 1. Nimirum,
quia poena commijft eft pcenalis, qua facile remiffa debet
prafumi, fi dominus fiuam voluntatem five expresfe five tacite
declaraverit; idque in odium pee narum, qua fiemper
odiofa habentur L. 41. L. 42. ff. de peen. cui opinioni etiam
adharet GUIDO PAPA quaft. 178. num. 4. eaque confirmatur
per L. 38. ff. de minor. 25. ann. Argumento quoque
fit illud, maxime inhumanum ejfe, emphyteutam tum jus
fuum, tum meliorationes fiuas per der e, et nihilominus ad
canonem exfolvendum confiringi. Nifi forte dominus, qui
canonem accepit temporis jam praterlapfi, fuerit protefiatus,
fie eum alia conditione non accipere, nififalvo jure commijji:
quo cafu Ulo jure adhuc poterit uti, utpote enim proteftatio
conjervet jus protejlantis L. 4. § 1. jf. quib. mod.
pign. vel hypothee, dijfolv. Dixi praterlapfi temporis: cum
alias.fi dominus Canonem accepent futuri temporis, hoe eft,
poft tempus praterlapfum, quo emphyteufs jam in commis-
Jum cecidit, ea proteftatio ejus jus non confervabit, quoniam
eft faclo contraria, qua nullum efetPum fortitur arg.
L. 1. § 1. ff. ft ufusfr. pet at. nam qui canonem accipit prateriti
temporis cum proteftatione, fupponit et negat, eum
amplius emphyteutam effe: qui vero futuri temporis, eum
adhuc pro emphyteuta habet.
Ibid. bladz. 10.
Cum poena, emphyteufin cesfantis fblvere, non declarata,
non tranfeat in heredem domini, qui eam declarare potuit.
Hoe demum dicimus procedere, quoties dominus jam defunclus
prafens tacuerlt, et fciverit caducitatem, potuit que
emphyteufin revocare: quomodo id reüe temperat MYNSIN-
GERUS cent. 3.. obferv, 97. num. 3, 4. et alii ab eo laudati
A

i6 A A N T E K E N I N G E N , tra.
At hic contr arium obtinet, cum dominus fuam yoluntatem
de mnone non recipiendo declaraverit, nee 'prafens tacuerit,
ut ex pracedentibus apparet: qua propter hu jus JCti opinio
non videtur locum habere. Quidam etiam dicunt, ut emphytenta
jure fuo cadat, nullam voluntatis declarationem domini
ejfe necejfariam, fed ipfo jure eum privati atque effec*
tus prtvationis pof finitum tnennium ftatim induci per L.
2. C. de jure emphyteut. Verum resp, illam domini voluntatis
declarationem privationem nullo modo inducere, fed folam
exprimere, quod is jure fuo uti yelit, poft quod tempus
emphyteuta vi juris privatus fuit; adeo ut frutPus ex eofundo
haud poftit percipere: quia poftquam jure juo cecidit, dicitur
ejfe mala fidei poffeffor, qui fruclus non facit fuos
fed eos domino vero tenetur reftituere: quamvis nonnulli exiftiment
indiftincle fruclus non addominum, fed emphyteutam
pertinere, fed inftrma ratione fubnixi, ut exiftimamus.
II. Deel confultat. 6. bladz. n.
L. ft in eo temport 6. C. deremisf pignor. Ubi dicitur;
fi eo tempore, quo pradium ab uno forte creditor e diftrahebatur
programmate admoniti alii creditores anteriores forfait,
cum prafentes effent, jus fuum executi non funt obligationem
pignoris amiftsfe videantur MINDAN. de mandat,
lib. 2. cap. 3. num. 5.
II. Deel confultat. 7. bladz. 12.
V Welk fyn depoftie teenemaal invalyd maekt, cum teftis
de credulitate vel per verbum videtur deponens nihil probet.
_ Vide inquit ABRAH. DE PAPE, qua diximus in obfervatio'-
?iib. ad confi. JCtor. Batavic. vol. 1. conftl. 45. pag. 17,18
ip, 20.
3
Ibid. bladz. 13.
Cum tefti non jurato non credatur. Vide L. 9. cod. de
tefti-

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 17
teflib. cap. 39. Extra eod. titul. injuratus enim teflis nihil
probat, fed tanquam illigitimus rejicitur L. 9. L. 18. cod.
de teflib. SETSER hb. 3. de jurament cap. 9. num. 2. pra fiertim
cum juris fit naturalis, ut teflis jurei MENOCH. arbitr.
quaft. 26. num. 3. SETSER diB. cap. 9. num. 8. ac proinde
juramentum teftis fubflantialis fit teftimonii folennitas argum.
cap. 1. Extra de fponfalib.
Ibid.
Quod expreffum dicitur id, quod ex mente ftatuentium et
conjecïuris necejfario colligitur. Et hoe efit certum vid.L. 3.
ff. Si eert. pet. et pluribus videre eft apud PARIS. conf. 97.
num. 107. rol. 1. ROLAND, A VALLE conf 27. num. 37,
lib. 4. et in traB. de lucro dot quaft. 25. CRAVETT. conf
149. num. 11. et conf. 257. num. 6. Et expreffum dicitur,
quod in neceffarium confequens aut antecedens venit CRAVETT.
conf. 556. num. 4. MENOCH. de arbitr. quaft. conf 270,
mm. 28. FARINAC. I. conf. 28. in addit. tit. 6.
Ibid.
Qtiodque dispofuijjent, ft interrogati de eo fuis fent. CRA­
VETT. conf 254. columfin. TERAQUEL.diB.gloff.y.n.iBi.
II. Deel confulat. 8. bladz. 14.
Ende hoewel de penningen niet en fyn geleent, nog verftrekt
tot behoudenis van de goeden, op de praferentie van
de welke alhier quaftie valt, nihilo tarnen minus hic creditor
praferendus eftperfonalibus hic creditoribus. Vide hic GROE­
NEW. de L. L. legib. abrog. ad L. 5. fi. qui potior in pign.
VAN DEN BERGH Nederl. advysb. 2. deel conf. 223. bl. 615.
Caterum notat hic ABRAH. DE PAPE, quod JCtus in confil. 196.
hujus voluminis 2. eandem fententiam male fiequi videatur,
eidditque; Quis enim credat eum, qui neque pecuniam credidit
ad reftitutionem adificii vel infula, neque eam in rem
C ea

*8. . A A N T E K E N I N G E N , enz.
ea vere eft impenfa, eum aliis creditoribus, licet tantumperfonalibus,praferri!
Reclius for te Advocatus refpondisfet,
fi-expreffe nummi ad reficiendas cedes fint crediti, licet illi
non fint ad refetPionem impenfi, illaque refectione indigeant;
eo cafu eum tuut creditoribus pra fier ri. ut recJe temt ALCIA-
TUS ad L. 25. C. pi certum pet at. Qiridam etiam, nee fine
ratione, dicunt, quamvis mutuum fit creditum nominatim, ut
ades reficerentur, nee fere illa fint refe&a, fed in- alios ufits
id fit converfum, talent creditor em ne quidem creditoribus
perfonalibus effe praferendum; quos inter BERLICHIUS
pracl. conclufion. 65. num. 132. 133. item JCtus in confiL
JCtor. Batavicor. vol. 6. confil. 51. inpr. Qtiia inquiunt,
c es f ante ratione legis, ces fat jus et dispofitio. Idem fequitur
doclijfimus R. BACHOVIUS in Treutler. vol. 1. disput. 20.
thef. 15. in fine; qui tria requifta effe nccesfaria autumat,
antiquam hypotheca et juri pralationis ante alios creditor es
locus ejfe pojfit, ft quis nummos ad rem reficiendam credidit.
Primum eft, ut exprefe inter creditor em et debitor em de
pignore fit conventum; ut nominatim ad emendum vel reficiendum
pecunia fit credita: eft denique, ut eam in rem ea
vere fit converfa: quanquam hoe ultimum quidam Dd. cum
noftro JCto non e ffe necef arium dicant, fed fufficere ut nummi
folium exprejfe ad reficiendum fint. crediti. At noftra
offertionis, nee non Berlichii aliorumque fundamentum eft;
quoniam privilegium debet cejfare, ubi nummi crediti in refe&ionem
non fuerint impenfi; argumento du Ho ab aclione
in rem verfo, qua etiam cefiat, cum pecunia a Servo mutuo
fiumta non eft in rem domini ver fa, h. e., in utilitatem non
impenfa, quamvis ea etiam ob caufam fit credita per L. 3.
§ 9. ff. de in rem verf. Verum aliis hoe nimis iniquum vifum
eft, proindeque medium aliquod elegerunt; nimirum, utille,
qui nominatim ad ades reficiendas nummos credidiffet, neque

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. Zf
mie illa effent vere refecta, eum jure pralationis gander e
inter creditores chirographarios five perfonales, non vero inter
hypothecarios. Quoniam cum majus fit creditoribus hypotheeariis
quam chirogiphariis praferri, inde quoque muite
plura illud jus pralationis requiruntur. Similiter qui creditoribus
antiquioribus praferri defiderat, Me neceffe quoque
habet, ut nominatim atque exprejfe ad reficiendas ades
credat, itemque provideat, ut illa vere reficiantur pignusque
falvum fit. Caterum qui folum creditoribus chirographariis
praferri capiunt, tum fatis eft, ut tantum ad re*
feflionem rei crediderint, quamvis illa non fuerit vere
refecda L. fin. f. de exercitor. aftion. Hic fimul venit
notandus error Alciati hic laudati, qui d. L. num. 4, ex*
iftimat eum, qui pecuniam ad novas ades extruendas ere*
didit, habere etiam privilegium inter creditores hypothecarios.
Hoe fiane neutiquam eft admittendum, nifi Me expres*
fe de hypotheca fibi profipexerit, quemadmodum recle notavit
JACOB CUJAC. ad Nov. 97- et 136. Hoe namque jus pralationis
ei duntaxat efit conceffum, qui ad ades vetuftate collapfas
mutavit ; cum ex adverfo qui ad novas ades exftruendas
credidit, nullo pralationis jure gaudeat L. i.ffin
quib. cauf. pign. vel hypothee, tacit. contrahit: Atqui hoe
ita inpraxi obfervari refipondit. JCtus in confil. JCtor. Batav.
vol. 5. confil 175. in fin. Hujus differentia ratio eft;
quia ruinis adium afpecPus urbis deformatur: Caterum
areas absque adibus in Civitate effe non ita deforme habetur:
quapropter aquius eft, eum, qui ad reficiendum credidit,
aliis creditoribus magis praferri: At obftare videtur
Nov. 97. cap. 3. in princ. ubi Imp. ait, eum qui ad noyam
domum extruendam credidit, hypothecam etiam habere;
neque referre, utrum alterius pecunia res emta an refecla
fit. Sed resp. ex eo non fequi, talem creditor em ante
J J
Ca tilios

20 A A N T E K E N I N G E N , enz.
iOlios praferri debere: Cum aliud fit hypothecam habere;
aliud vero aliis creditoribus hypothecariis praferri. Neque
etiam hanc opinionem ever tit L. 5. L. 6. princ. et § 1. 2. jf.
qui potior in pign. vel hypothee, hab. quia illa folum agunt
de privilegio et jure pralationis ante alios creditores hypothecarios
minime vero de protopraxia inter creditores hypo*
thecarios. Labuntur quoque, qui dicunt, eis, qui ad navem
reficiendam crediderunt, tacitam hypothecam competere; quoniam
omnes leges, qua tacitam hypothecam tribuunt hoe
nominatim exprimunt, quod non faciunt de eo, qui in navem
extruendam credidit: non ob ft ante L. 26. jf. de reb.
auctor, judic. pojjid. in qua Paulus JCtus refpondit; Eum
qui in navem inftruendam vel exftruendam credidit, priyilegium
habere; at quale, fc perfonale; nullo modo quod
creditor prioribus praferatur: Sic que ju die at um effe in Frifia
referunt SANDE Ub. 3. decif. tit. 12. definit. 5. et in Gallia
A. FABER lib. 8. cod. tit. 8. qui potior es in pign. defin.
1 o. in fine, fiquidem non temer e et fine ratione, quod jure
fpeciali atque fingulari eft introduclum, ad confiequentias efi
trahendum, nifi ratio id aliter fuadeat L. 14. ff. de legib.
Neque recle argumentum fumitur a puritate rationis; unde
quod in uno obtinet, in aliis quoque idem obtinere debeat 1
quia ut ades reficiantur Reipublica inter efit, cum de ornamentis
Civitatis agatur, ut nempe adificia fiarta ac tecla
conferventur. SANDE laudato loco, CARPZOVIUS Ub.. 4. Re-
Jponf. 34. num. 4. His licet obftantibus, hodie qui ad naves
reficiendas nummos credidit, pra aliis etiam creditoribus
jure pralationis gaudet, ficuti is, qui ad ades refiaurandas
vel reficiendas mutuavit: idque ob commercia, qua m
Hollandia maxime vigent, quemadmodum latius infra obfervatum
efi ad confil. 40. vol. 2*
H. Deel

or DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 21
II. Deel confult. 9. bladz. 15.
't Placaet vant jaer 45. ende 4.6. verbied, endeverklaert,
van onwaerde, alle voorkopen van greynen, of granen, als
van haver, rogge, gerfle, tarwe, &c. Not at hic ABRAH.
DE PAPE, quodea edicla Dd. ordinum Holland,non extent,
fed id cautum fit per Edi&um ordin. Holland, an. 1596. Me
18. Septembr. et ann. 1630. die 22. Novembr. Sicuti apparet
ex libro EdicJor. vulgo het groot Placaetboek vol. 1. kb.
2. tit. 23. part. 1. pag. 1140, 1141, 1142- Verba edicPorum
hac funt: „ Soo is 't dat wy omme daer inne te voorfien
hebben geinterdiceert ende verboden, interdiceren en
" verbieden wel expreffelyk by defen aan eenen yegelyken,
" wie het foude wefen, voortaen geen der hande voorkoop
" te doen, van Tarwe, Rogge, Gerit, Haver, Erweten,
Bonen ofte Spelt, in wat mannieren, dattet zy, dan zal
•- een yeder alleenlyk mogen koopen 't geene op de markt
" openbaerlyk te kope wert gebragt, op den tyd en wyzen
' by de fteden ofte plaetfen aireede geftelt ofte als noch te
" Hellen: Ende dat alle de geene, die Lantneeringe doen,
" eenigerhande kooren, Erweten ofte andere grynen teelen,
" in geenre wyfe, 't zelve heure koorn, Erweten ofte an-
" dere greynen zullen mogen te verkopen heymelyk ofte bin-
" nen heure huyfen, maer heur luyder voorfcr. koorn Er-
" weten ende andere greynen, hoedanig die fyn, brengen
!' binnen de Steden ofte Dorpen in de voorfcr. Landen, daer
men weekmarkten is houdende, ende aldaer openbaerlyk
te koope ftelle voor een yegelyk, &c. Interim tarnen
hac Editfa amplius non obtinere vult GROENEW. de LL.
dbro*. ad L. 78. § uit. ff. de contrah. empt. Quare cum
edièfum loquatur duntaxat van greynen ende met van zaet,
zoo fchynt dat de voorkoop van zaet niet verboden is by t
voorfcr. placaet, contr arium longe verofimilius efi, ficribtt
C 3 hic

fijt A A N T E K E N I N G E N , enz.
hic ABRAH. DE PAPE , nam quamvis fub frumcnto conthiea*
tur triticunt, hordeum, olyra, fpelta, briza, far, ador,
avena; tarnen milium et alia legumena feminaque non exclu
duntur, etiamfi ariftam non habeant. Varro de re ruftica
Ub. i. cap. 48. et late PLINIUS lib. 18. natural. hiftor. cap.
7. Legumina aliaque femina ad editfum pertinere plusquam
manifeftum eft; quoniam non frumenti fedgrani yerbo
Dd. ordines utuntur. Neque movet id quod hic ab JCto
objicitur, nempe rationem Edicli ejfe, ut caritas anona
evitetur, qua plane videtur in leguminibus cejfare, unde
nulla anona caritas provenire poteft. Et enim resp. ft illa
ebjecPio procederet, etiam non deberet prohibita effe coem
vulgo VAN HAVER, quod tarnen nominatim ac exprejfe in
Edi&o citato prohibitum eft. Eaque fententia tanquam ra*
hom confona probatur a MATTH;EO in trat~l.de criminib.Ub.
48. tit. 1. cap. 5. num. 16. et JCto in conftl. JCtor. Batavicor.
vol. 4. confult. 58. per tot. Quippe prater rationem cantatis
annona etiam et hac accedit; ne fcilicet merces om
nes coemantur, unde illa non raro maximo pretio venderen
tur, ftcque maxima inaqualitas in contrq&ibus oriretur y
quamfervari magnopere reipublica inter eft PEREZIUS ad tit.
C. de monopol. num. 1. H. GROTIUS de jure belli ac pacis
Ub. 2. cap. 12. § 16. Siquidem mercatoribus non eft indulgendum,
ut pro libero arbitrio omnia coemant, et fic preha
rerum intendant; item rationi adverfatur, paucos habere
eccaftonem ex inopia multorum divitias corradere et fape
coitionefaBa omnes merces fimul coemerent, atque ita raritate
procurata, eas rurfus maximo pretio diftraherent L.
tmic. C. de monopol. Tales exilio et bonorum publication
pumuntur d. I. unie C. Nee fine ratione. Hac namque
promptiftima procuranda ubertatis via eft, fi feverijfimis
poznis monopolia prohibeantur. Et hoe crimen adeo Roma-
nis

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 23
nis odiofum fuit, ut Mud vocabulo latino non fint dignati:
idque apparet ex Tiberio; qui cum nominaturus effet MO-
NOPOLIUM, prius veniam poftulavit, quod fibi verboperegri-
•no utendum effet SUETONIUS in ejus vita cap. 71. De monopoliis
late agit nobiliffim PUFENDORF de jure natur. lib. 5.
cap. 5. num. 7. per totum. quem hac de re omnino vide.
II. Deel confultat. 10. bladz. 16.
Quod ob bene merita, comiti Holland: praftita, conces*
fum fit. In jure certum ejl, quodprivilegium ob bene merita
concejfum non pojfit revorari CARPZOV. ad Leg. Reg...
cap. 3. feit. 14. num. 9. et ibi varii Dd. ' Grammat, dec. 6$.
n. 24.
Ibid. bladz. 17.
Ten 5. dat het voörfchr even privilegie fmaakt &c. Vide
hic JOH. VOET in comment. ad tit. pandeclar. de conflit.
Princip. num. 15.
Ibid.
By alle welcke redenen ende middelen behoort 1 felve privilegie
oock jlad te grypen, ende plaets te hebben, over de
gene, die rebellie, ofte perduellie gepleegt, ofte anderefiware
crimina ofte delicJen geperpetreert hebben. Adhac verba
not at ABRAH. DE PAPE fequentia: Quod hcec fententia
ft vera, nifi privilegium nominatim crimen lafia majefiatis
aut alia delicla atrociora excipiat, quemadmodum apparet
ex privilegio Nobilibus Hollandia concejfo, quod extat in
libro vulgo groot placaatboek vol. 2. lib. $.tit. 10. pag. 1063.
1064. Hcec enim fi non fint excepta, recle hic cum JCto
concludi poteft in crimine lafia majefiatis pra fatum privilegium
etiam fibi locum vindicare, ut patet ex verbis hisce:
Dat geen onfier poorteren, om eenige breuken wille, hoedanig
die fyn &c. quod etiam indiftincle omina crimina atrocisfma

24 A A N T E K E N I N G E N , enz,
fima comprehendit. Late JCtus in confil. JCtor. Batavicor. vol.
6. conftl. 133. Groot Placaalboek vol. 3. tit. 5. pag. 532.
Nam femper privilegia principum latisfime funt interpretanda,
maxime cum verba eorum fint generalia, neque nominatim
qua dam excipiant, quo cafu latiorem fenfum recipiunt;
quomodo recle confuluerunt JCti in conftl. Batavic. vol. 4.
confil. 272. et vol. 5. confil. 2. per tot. item vol. 3. torn. 2.
confil. 187.
Ibid.
Als dat de kinderen en de erfgenaamen van de delinquan*
ten, d'erfenis, en de goeden mogen aanvaarden, en de
erven, mits gevenden den Fisco van de kon. maj. als Gr ave
yan Holland, 100 Carolus guldens eens. Si verum fat er i
liceat, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , hac pcena privilegio conftituta,
quam liberi ob delitlum patris fisco tenentur exfolvere,
eft plane, iniqua, quoniam unus alterius delitlo non eft pragravandus,
quod fier et, fi liberi ex delitlo parentum fuorum
poenam teneantur exfolvere Tot. Titul. C.ne uxor pro marito
etc. et Tit. C. ut null. ex vicaneis etc. At longe iniquior erat
poena apud Romanos conftituta, cum quis crimen lafia majefiatis
perpetraffet, quo cafu non fblum omnia rei bona in
fiscum redigebantur, verum etiam ipfiius liberi ob id puniebantur,
per L. 5. § 1. et Cad. L. Jul. Maj eft at. Cujus
conftitutionis ratio ab Imp. in cit. L. 5. C. ea redditur;
Quia fcilicet metus eft, liberos exempla parentum fecuturos y
ideoque eos debere paterno perirefupplicio: cum tarnen ea
non fit fufficiens, fed folum fimplex ac nu da prafumptio,
ex qua inquiftimum eft aliquem condemnari, pracipue 'cum
crimen pat er num filio innocenti ejfe non debeat, fied unusquisque
ex fuo admiffo forti debeat fubjici, ut probe refponfum
eft a Calliftrato in L. 16. ff. de pan. confequitur muU
tö magis repudiandam effet legem Perfarum, quam refert
am-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 25
ammlan. Marceïïinus Ub. 23. qua cautum eft, ut propter
delitlum criminis laf* majefiatis a pat re commisfum, non
folum liberi, verum etiam omnes ejus confianguinei morti
addicerentur. Multi in contr arium fententiam eunt et dicunt,
feveritatem legum non debere reprehendi, ubi maxima fieyeritas
eft necesfaria: qui addunt et hoe, fcilicet eo tempore
, cum dict

2

o? DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 27
'Ergo quoque non eft diftinguendum inter tum, qui in contumeliam
ipftus Principis et eum, qui ex privato odio in confiliarium
quid mali commifit, cum confdiarii confiderantur ut pars et
corpus ipftus Principis: quomodo etiam voluut JCti m conftl.
Batavic. vol. 5. conf. 2.33. in med. At dici mus, quamvis
dik a lex oppoftta ita dndiftincle loqui videatur, tarnen fecundum
pradittam reftricJionem ea eft intelligenda, idque ut
aUurditas tvitetur. Non movet, non folum Principis vitam
atque incolumitattm leges tueri, verum etiam eorum, qui dicantur
elft mtmbra ac partes corporis ipftus Principis: ex quo
tarnen non fequitur, ft Us etiam injuria fuerit illata, tadem
femper poena eam vindicari: fed demum fi illa contumeha
perfonam Principis refpiciat, qua propter ft ex privato odio
quis ejus confiliarium laferit, is pcena mitiori, noncaptah
eft puniendus: nam ut ait ULPIANUS m L. fin. ft. ad Jut.
wajeftat. Me demum crimine lafia majefiatis tenentur, quun
Rempubl. vel ipfium Principem hojtili animo delinquunt: Caterum
fi quis ex alia caufa legis Julia majefiatis reus fit, mortis
crimine liberatur.
II. Deel confultat. 11. bladz. 20.
Nademael elcke morgen lants in 't geheel verbonden is.
Vide hic NEOSTAD. Cur. Holland, decif. 4- et JCtor. Batavicor.
confil. vol. 4. conf. 240.
Ihp'otheca eft individua.' Quomodo hac regula eft explicanda,
fufe oftendit SCHRASSERT conftl. part. 3. conf. 130.
mm. 13. pag- 9 01
-
-Ibid.
Ende de houder des briefs, heeft mogen remitteren expresre
et tacite, fyn recht van hypotheecq nopende de voorfcr.
Amergen hands, ende behouden heeft fyn keurt, om fyn
Jolle achter wefen, aen de refte van fyn hypotheeck te ver haj)
2 icn

28 A A N T E K E N I N G E N , enz.
len. Ultro largimur, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, creditor
em tacite et exprejfe poffe pignus fuum remittere, quod
tarnen non prafumitur feciffe, fi folum tacite hoe remiferit;
quo cafu non tantum pignus retinet in eo, quod fupereft,
•serum etiam in toto, quod vend. tum efi, quia res cum fuo
onere tranfit. Nam quod in L. 4. C. de remiffion. pignor.
dicitur, fciente ac pignus reminente, non habet eum fienfum,
quod ad remittendum pignus fola ac nudafcientia fufficiat,
vel quod tacite depignoris remifiione conflare debeat, fed
hoe tantum, quod per expreffumconfenfum de eo yendendo hoe
fit remiffumiid quod fatis abundeque demonfirat MARCIANVS
in L. 8. § 15. ff. quib. mod.pign. vel hypothee, diffolv. ubi
dicitur: creditor em non videri confenfsfe, fi fciente eo debitor
rem vendiderit. Eoque etiam refpicit § 6. cit. L. 8. in
quo ab JCto refponfum eft, credit orem inverecunde pet ere
fundum fibi applicari, qui ejus voluntate et confenfu eft venditus
et in alium translatus. Itaque conftanter dicimus, ut
pignus plene fit remiffum, requiri neceffario confenfum expreffum
creditoris adfuiffe, neque fatis effe fimpliciter, eum
fciviffe rem fibi pignoratam atque obligatam diftrahi d. L. 8.
§ 15. ff. Non eft, quod quis dicat, fufficere, ut creditor
yenditioni non contradicat: quoniam fciens ac tacens habetur
pro confentiente. At dicimus, eum non teneri contradicere,
propterea, quod probe fciat, debitor em habere jus vendendi
rem alteri obligatam, eamque cum fuo onere tranfire
ficque aBionem hypothecariam contra omnem etiam poffefforem
fibi integram as falvam manere poffe: unde diclum
axioma vulgare non poteft locum habere* Sin vero creditor
exprejfe pignoris alienationi confenferit, id plene erit remisfum
ac liberatum; ita tarnen, modo confenfus fimpliciter
adfuerit: alioquin fi confenfum prabuerit, ut falva pignoris
caufa maner et, dicimus id nu Ik modo effe plene liberatum

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 29
tum aut dt'folutum, juxta L. 4. § 1. eod. Forte quis objiciat
iftum confenfum eamque debitoris requifitionem tum
nihil omnino operari: quod omnino negamus; quinimo multum
operatur: nam ideo ea requiritur, ne debitor videatur
pignus clam vendere, ficque creditoris conditionem deteriorem
facer e, quoniam qui pignus tacite et ignorante creditore
diflrahit, furtum committeredicitur, ut ait. PAULUS/»
pr. L. 66. ff. de furt. Non eft, quod quis dicat, fufficere
fcientiam et patiënt iam, ut pignus pro remiffo habeatur per
L. 1. C. de remiffion pignor. Verum dicimus, hoe folum
obtinere, cum creditor Jcmrit fervum pignori datum mafiumitti;
qui cafus in difta lege oppoftta proponitur: quod
folum favore libertatis contra communes juris regulas eft receptum.
Altera exceptio eft in fisco, a quo ft creditoresficiant
pignor a divendi, neque venditioni contr a die ant, pignus
etiam pro remiffo habebitur, L. 8. C. eod.ultima exceptio
eft, fi publico programmate pignoris venditio fuerit
denuntiata L. 6. C. d. t. At ficiendum eft, non omnem indiftin&e
confenfium atque alienationem fufficere, ut pignus
plena liberetur. Nam fi confienfius fuerit a creditore tempore
limitatus, eo cafu alienatio pignoris intra tempus prafcriptum
fieri debet; alioquin jus ipji manebit falvum L. 8.
§ pen. ff.-quib. mod. pign. vel hypothee, diffolv. Ratio eft,
quia limitata caufa limitatum effeclum producere debet. Et
fi creditor in confenfu modum prafcripfit, is in alienatione
eft obfervandus: nam fi verbi gratia creditor venditioni confenfum
prabuerit, et rem debitor donaverit, caufa pignoris
ipfi f mi liter manebit integra. Alterum requifitum, quod
ad confenfum creditoris accedere debet, eft, ut venditio et
alienatio pignoris ipfio aclu fuerit fiecuta: alias namque fialya
manebit ipfi pignoris caufa d. L. 8. jT 6. Amplius vere
etferio rem pignor at am alienatam effe oportet, non veroficle ac
D 3

3o A A N T E K E N I N G E N , enz.
ft mulat e d.L.8.§ 7. f mulat alienatio dicitur ejfe, ft poft venditionem
faclam, mos ipfa res ad debitorem iterum pervenerit:
quo cafu, ft creditori agenti aclione ferviana exceptio eiopponatur,
quod in pignoris venditionem confenferit, ea per replicationem
elidetur fimulata acficla alienationis. Caterum
concedimus id, quod hic JCtus refpondit in pracedentibus;
nimirum pignus afjkere rem ipfam et quidem univerfam,
neque cejjdre prius quam creditori totum debitum fuerit ex
folutum. Siquidem obligatio pignoris eft individua et manet,
adeo quidem, ut licet volenti et confentienti creditori
pars fit exfoluta, tarnen ipfa res oppignorata in folidum
manet obligata, usque dum univerfum debitum fuerit ex fofolutum
L. 65. jf. de evetlionib. Confequittir enim, qui
pignus conatur liber are, debere usque ad quadrantem creditori
fatisfacere L. 16. C. de deftratl. pignor. In contrarium
non facit, quod ex LL. ara. tabb. obligationes inter
heredes et in heredes creditoris ac debitoris tam aéJive quam
pa five devidantur. Resp. ex eo non pofte colligi obligationem
pignoris individuam non maner e: quapropter fi debitor urn
ex heredibus debitoris partem fuam folverit, eononobftante,
totum] pignus in folidum obligatum remanet d. L. 16. C.
Atque hoe eft, quod extat in L. 2. C.fi unus explurib.'hered.
part. fingulis heredibus creditoris in folidum pignoris
perfecutionem contra omnem et quemcunque poffe for em competere,
ficque vel totum debitum exfolvere vel rem totam
amittere teneri/ Qiiod non folum locum habet, fi una res
tmumque corpus pignori fit datum, fed etiam in cafum, quo
jimul plures L. 15. jf. q nib. mod. pign. vel hypothee, difolv.
Ejus que individuitatis rationem quidam petunt a natura acceffont:
verum toto ccelo er r ant: quoniam natura hu jus obligatioms
accejforia maxime diftat a natura obligationisprincipahs,
qua licet fuerit diffoluta, tarnen in reliquum uni-
ver-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 31
yerfa pignoris obligatio [aha remanet. Itaque reclius concludimus,
hoe fic fpecialiter favore creditorum effe confiitutum,
nimirum, ut eo citius tota res venderetur, cum difficilius
pars ejus emtor em inveniat; quemadmodum patet ex
L. 11. jf 4. ff- de pignor at. aftion.
II. Deel confultat. 12. bladz. 22.
Nopende domiffe der voorfr. claufule geroepen ende gebeden.
Zie het geadvifeerde beneden conf. 133. pag. 262.
1WASSENAER pratP. judic. 2. deel cap. 18. § 21.
II. Deel confultat. 13 bladz. 25.
* Aengefien de memorie in vele perfonen heel krank valt.
Vide L. 44. in princ. D. de acquir. poffe ff. L. 2. § 14.
cod. de veter. jur. enucleand. SCHNEIDEW. de feud. in procem.
num. 3.
Ibid.
Mors enim juramenti locum fupplet. Quod tarnen ita intelligendum,
ut mors pro juramento tune demum habeatur,
ji illud delqtum fit et acceptatum, fed ob mortis interventurn
non prafiitum. Vide MJEV. p. 4. decif. 262. p. 5. decif.
4.6. p. 7. decif. 238. num. 4. confer. 'CARPZ. lib. 6.
rejp. 120. GAIL lib. 2. obf. 43. BERLICII. p. 1. concl. 55.
hum. 14.
II. Deel confulat. 14. bladz. 27.
Na de herbrachte couftume alhier. Die hier alleenig
in confideratie komen, en een teftament daar na moet worden
uitgelegt; zie beneden conf. 66. pag. 110. SCHRASSERT
obf. 4. num. 10. et ejus comment ar. ad Reform. Velav. cap.
27. art. 1. 10. pra ft.
II. Deel confultat. 15. bladz. 28.
Notarium cenferi rogatiim. Quod tarnen non aliter pro*
cedit

32 A A N T E K E N I N G E N , enz.
cedit, quam ft probat urn fit, aliquem effe not arium CRA-
VETT. conf. 72. et conf. 122. num. 16. 'ROLAND A VALLE
yol. 2. conf. 32. num. 3. et hanc opionem communibus DoèJorum
fuffragiis effe receptam teflatur ALCIAT. de prafumpt.
Reg. 13. Unde et Notarius, quod facit, non prafumitur
proprio motu et auBoritate,Jed et voluntate alterius,
qui eum actui adhibuit, facer e, BALD. in L. errore col. 1. C.
de teflib. SALICET et PAUL DE CASTRO in L. quottes de heredib.
inftituend. REGNER SIXTIN. lib. 1. confi. marpurgenf.
12. num. 1. ROLAND A VALLE lib. 2. confil. 61. num. 64.
et pra fumitur offtcio fuo recle fungi, quamdiu contr arium
non probatur L. fi quis Decurio 21. C. de falf et ibi DD.
ALCIAT. de pra fumpt. reg. 3. praf. 3.
II. Deel confultat. 16. bladz. 30.
Alle dingen wel en folemnelyk gebeurt te zyn. Nam folemnitates
intrinfeca prafumuntur 517. Inft. de inutilib.
ftipulat. f 7. § 12. D. de pact. MENOCH. de prafumpt. lib. 3.
cap. 32.
Limita I. Nifi qualitas aftus ex loco et tempore repugnet,
quia non verifimile ex loco et tempore potuiffe inter*
yenire.
Limita 11. Nifi Lex vel ftatutum vellet eum folemnitatem
expreffe probari.
Limita III. In folemnitate inftrinfeca aequiftta, a fta*
tuto, ea enim non pra fumitur.
Limita IV. Si contr arium fuerit probatum. Licet enim
prafumatur, in contr arium tarnen admittiturprobatio BARBO-
SJE Loei commun. Lib. 17. 43. in yerbo Solemnitas.
II. Deel confultat. 17. bladz. 31.
Is quytbaar ende te loffen. En deeze Leenrente moet
voor

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 33
voor onroerend goed gehouden worden COLER part. 1 decif.
59. num. 14. Idque inde, quodinfructu fingulis annis redeunt
e conf at, ei res, ex qua pracipitur, inter immobilia
computari folet TIRAQUELL. de Retratl. lignar. § 1. glojf. 6.
num. 5. CAROCC. de Excuf. bonor. part. 2. quaft. 44. n.
5. et quomodo hoe intelligi debeat, vide apud GAIL lib. 2.
obferv. 10. GRiEV. lib. 2. pratl. concluf. 10. per tot.
II. Deel confultat. 18. bladz. 32.
Fan heelen oft halven bedde. Gradus enim tantum, non
conjunclionis vinculi habetur hic ratio. Vide BRUNNEM. cent.
1. dec. 20. contra CARPZ. part. 3. conft. 18. defin. 28. Et
in hac linea collaterrali locum habet regula: de naefte in
den bloede, den naefte in den goede.
II. Deel confultat. 19. bladz. 33.
Op een andere plaats te voldoen. Ende in het decideren
van de faek, wordt de ordonnantie van de plaatfe, daar de
betalinge moet gefchieden gevolgt. Ziet hier voren confult.
1. bladz. 2. in margin.
II. Deel confiidtat. 20. bladz. 34.
De refolutie is, dat de voorfic. Weduwe, na recht, feer
wel vermach aen de crediteuren van den ferfhuyfe, dien 't
heur gelieft, betalinge te doen, fonder daar deur 1 effeil
van de voorfcr. brieven van beneficiën van Inventaris te verliepen.
Sane, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , hac fententia
non eft admittenda: quippe non ex fiolo heredis pendet arbitrio,
qui hereditatem fiub beneficio inventarii adiit, as alienum
defuncli exfolvere cui modo velit, fed tantum creditoribus
primo venientibus, ficuti nos docet L. 22. § 4. C. de
juris deliber. fiquidem longe aliud eft primum venientibus creditoribus
tuto exfolvere; aliud vero eis folvere, quibus ipfe
E har es

34 A A N T E K E N I N G E N ,

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 35
ut dliquod lucrum percipiat; tum potior habetur caufa ejus,
qui certat de damno vitando. Si vero nulli ctctent legatarii,
s quibus creditores fuum pojfunt confequi; eo jiquidem cafu
creditor poftremo veniens, habebit fuum regreffum contra eos
creditores, quibus primo folutio eftfa&a, tumque jura eorum
confi der antur. Et fi Me creditor, cui primo ab herede
fatisfatlum eft, pofterior fit jure, hoe efi, precedat; tum
alter creditor, qui tantum jus non habet, nullam atlionem
efi habiturus. Sin vero creditor, cui primo folutio efi facla,
tempore fit pofterior aut tantum jus non habeat ,pofteaque creditores
potior es veniant; eo cafu pofterior es venientes duo hahebunt
remedia, vel duas atliones, nimirum ablionem hypothecariam,
et condiclionem ex lege. Hypothecaria atlio tum
datur, quoties creditori, cui primum Jblutum eft, data res
fit in folutum, quee alt er i erat obligata, tumMe creditor,
qui Mam atlionem hypothecariam habet, iterum poterit actionem
hypothecariam intentare. Condiclio ex lege tum datur
, cum heres rem alïquam creditori alicui obligatam vendiderit,
exque Mo pretio alicui primo folverit, cui tantum
jus non competebat: tum Me creditor, qui potior eft in jure,
a primo poterit repetere per condiclionem ex lege: quia nulla
alia aclio erat prodita L. unie. cod. de condicl. ex C.
Ibid.
Ende wefende liquide. Zie hier HUG. GROTIUS in manuduilione
ad Jurisprud. Holland, lib. 1. cap. 21. num. 24. Edict.
CarOliV. 19. Af^'1544. art.4.0. vol. i.placitorHolland.pag.
328. WASSENAER pratP. Judic. cap. 15. num. 41, 42, 43.
Idem bladz. 35.
Na voorgaende ceftimatie of waerderinge. Qiice aeftimatio
debet fieri ex veritate non a ffiecPione L. 33 . D. ad Leg. Aquil
L. 63. L. 42. D. ad Leg. Falcid. L. unie. verf. in aliis ibi
quod revera C. de fentent. quee pro eo quod inter eft.
E 2 Ibid.

3

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 37
Ibid. '
Nam nifi id fvperfiiti permitteretur, non faciïe invenirent
puella maritos, quarum bona non es fent fideicommisfo
gravata, utpote quarum morte, neque quoad propriet at em.,
neque quoad vfumfruttum, ullum emokmentum fperarent
mariti. Ad qua verba primo fic refpondet ABRAH. DE PAPF,
hoe non procedere quia etiam et alia bona conjuges posfunt
pojjidere quam fididei commisfo obligata, qua fibi invicem
posfunt relinquere. Deinde f hoe fequeretur, plane in aliis
locis, in quibus iftiusmodi fiatuta non obtinent, nulla nuptia
contraherentur, cujus tarnen contrarium obtinere quotidiana
experientia tefiatur. Qiiin etiam in hifioriis relatum
ejl, uxor es apud veter es in dot at as j'uisfe; quemadmodum de
Ju die. narrat ARRIANUS in lib. de reb. Jndic. De Spar tams
idem tefiatur ^ELIANUS lib. 6. hiftor. cap. 6. Neque fine
ratione ARISTOTELES hb. 1. poli tic or. cap. 7. reprehendit
Lacedamonios, qui dotes nimis magnas mulieribus confiiluebant;
ne fi fcilicet alia propter inopiam maritos non invenirent,
alia vero magis propter divitias, quand bonos mores
a fuis maritis colerentur, ut idem refert PLUTARCHUS.
SOLON Athenienfibus interdicebat, ne virgines, licet ex ditisfimis
familiis orta, plus ad novos maritos deferrent, quam
tres veftes. Item PLATO lib. 6. de LL., dum reipublica bene
conftituta formam prajeribit, fmiliter ait, nullas dotes
mulieribus nubentibus conftitui debere. Solum namque amor
et animorum conjunctio nuptiis interejfe debent, non avaritia.
Unde recle JCtus rejpondit in L. 2. ff. de donation.
inter vir. et uxor. matrimonia non debere effe venalia.
Ibid. bladz. 40.
De refolutie van recht is, foo de voorfcr. koopers fyn geweeft
bona fidei pos fes for es der voorfcr. goederen, als dejelve
by goeden ende rechtveer digen titel van koope ende bonafide
E 3 ver-

38 A A N T E K E N I N G E N , enz.
verkregen hebbende. Ende dat de voorfc. Francoys van Grimhuyfien
fyne koopers heeft bedrogen, als hem niet geadverteert
hebbende, dat defelve goederen, de fideicommisfaire
reftitutte waren fubjecJ, foo is al klaar ende notoir, dat de
koopers de vruchten van de voorfcr. goederen hebben geproft'teert,
ende eyg n gemaekt. II*c fententia, fcnbit ABRAH.
DE PAPE eft vera, fi non folum res fideïcommiffo jubje&a in
principio bona fide et juflo titulo ab emptoribus fuerit
pos fesfu, verum etiam', ut ex intervallo et per totum
tempus bona fides adfuerit: quoniam non inter eft, an ab
initio quis malafidepofederit, an vero poftea poffidere cozperit;
nam ex quo cognoverit posfes for, rem allen am effe,
ex eo tempore frutfus fiuos non facit; quemadmodum bene
refponfum eft ab. JCto. in conftl. Batavic vol. confil. 170.
Idem dixerim de fructibus poft litem conteftatam perceptis ;
quia poft id tempus omnes indiftincle posfesfbres dicuntur
nuila fide poftidere GROENEW. ad L. 11. cod de reivindication.
num. 1. Confequitur omnes indiftincle mal* fidei
poffesfores ad omnes frutlus reftituendos tenerifmul cum ipfa
re; puta de extantibus reivmdicatione, de confumptis vero
condietione. L. 3. cod. de condiction. ex lege. Et non tantum
mal* fidei po fesfor tenetur de fru&ibus perceptis, verum
etiam de percipiendis, hoe eft, qui apetitore commode
percipi potuijfent, fi ipfe rem habuiffet; cum alias negligentia
poftefforis dolofi contra rationem et leges ipfi'effet damnofa
per L. 5. cod de reivindicat. Not andum tarnen eft, non
omnem indiftincle bon* fidei poffe/Jbrem poft litem conteftatam
pro pradone haberi, fed folum ut cafum, fi res ab 'ipfo
fuerit evicla: Caterum fi vicerit, atque abfolutus fuerit,
quod ad fruclus iterum pro bon* fidei po feffore habebitur,
ftcque eos lucrabitur, quia idem efi ac ff nulla lis ipfi mota
fuiffet. Ergo non tantum ejficit fola frucluum perceptio,
ne-

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 39
neque etiam fola nuda cura, ut bona fidei poffeffor fruclus
fuos faciat, ut nonnulli exiftimant; verum caufa principalis
ejl bona fides, qua facit, ut poffeffor quoad fruclus pro
domino habeatur arg. L. 48. in pr. ff. de adquir. rer. dom..
Argumento eft, quod poft amisfam rei poffeffionem ea ei
dentur remedia, quibus commode poffeffionem poft recnpe-,
rare, qua non dantur., nifi vero domino. Quod non folum
obtinet in fruclibus induftrialibus, qua operam humanam
et laborem exigunt; verum etiam in civikbus, qua non ex
ipfo rei corpore proveniunt, fed extrinfecus occafione rei
adquiruntur; cujus modi funt ufura, mercedes, penfiones,
reditus annui: qui quam visproprie fruclus non fint, tarnen
inter eos computantur, utpote eos reprafentanles L. ia r.
ff. de verbor. fignific. At major dubitatio eft de fruclibus
natur alibus, hoe efi, qui fponte et fola natura oper anteproveniunt
, nullamque ferme hominis induftriam et laborem
requirunt: quos fimiliter decimus bona fidei poffefforem
lucrari ac fuos facere , utpatet ex L. 48. in pr. ff. de ad
quir. rer. domin. qua generaliter et absque ulla difiinclione
ait; Bona fidei poffesforem omnes fruclus lucrari: ut pr opter
ea haud ft limitanda; quoniam generalia generaliter et
absque ulla refiriclione debeant operari. Neque erronea
eorum interpretatio efi admittenda, qui vocabulum omnes
in cit L. 48. duntaxat referunt ad fruclus indufiriales, non
vero ad natur ales: cum potius contr arium posfet colligi, ex
Verbis hisce antecedentibus, non tantum eos, qui diligentia
et opera ejusprovenerunt; deinde, quia dicliones omnïs nullus,
nemo, quemadmodum et alia univerfales univerfialiter
ac fine ulla exceptione operantur Cardinal. Tufchus concluf.
Tom. 2. litt. D. concluf 316. L. 2. in princ. cod. defumma
Trimt, fic quoque VIRGILIUS.
Et tonitru coelum omm ciebo.
Por-

to A A N T E K E N I N G E N , enz.
Porro noftra fententia confirmatur per L. 78. jf.reivindication:
ubi JCtus ait, cum oliva excuffa eft, ftatim eam bona
fidei pojfeftbrem lucrari, qua nullam operam humanam
aut induftriam requirit: imo quamvis requireret, tarnen ad
bona fidei pojfeftbrem pertineret: quia et tam frucJus natur ales
dicuntur, qui laborem et culturam; quales funt fegetes
nee non fata omnia: et quia caufa adaquata non eft cultura
et cura, fed bona fides, ut jam ante ditPum eft. PALLADIus
de re ruftica lib. 1. Tit. 6. et 7.
II. Deel confultat. 20. bladz. 41.
Illud teftamentum cenfetur tantum in fe favore pia caufa.
continere claufulam derogatoriam et ftc, ut revoceturperpofterius
, necejje ejl, ut contineat pofterius fpecialem prioris
revocationem. Vide, monet hic ABRAH. DE PAI-E, qua obfervata
ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. confil. 16. pag. 3 67.
Ibid.
Niet jegenftaende het zelve is continerende een generale
claufule revocatoir. En fchoon het anders een algemeene regul
in Rechten is, quod revocatto generaliter tantum operetur
ad omnia, quantum fpecialis ad fingula, foo ceffeert
fuLx in Legaten aan den armen gemaakt, en dit om dat de
Legata ad pias caufas foo feer favorabel zyn, dat teftamenten
ad pias caufas, die tot godvrugtige oorzaaken gemaakt
zyn, geen volkomen folemniteyten vereyffchen, als te fien
by VAN DBN BERGH Nederl. advysb. 1. Deel confil. 195. in
fine pag. 448. Confilia hic 4. Deel conf. 112. pag. 200.
Utrechts confil. 3. Deel conf 147. pag. 625. n 1. et 2. en
pag. 616. num. 4. doch zie hier tegen confilia hic 2. derde
deel. confi. 163. pag. 449. num. 1, 2.
Ibi'd.'bladz. 42. in margine..
De detraitie yan de Trebellanique portie magh de Kindskin-

OP DF/HÖLLANDSCIIE ADVYS EN, enz. 41
kinderen worden verboden. Dus dat men aan Kindskinderen
'Neven en Nichten, nae het gevoelen van eenige Rechtsgeleerden,
de detraclie van de Trebellianique portie mach
verbieden. Zie hier ook confilia 4 Deel conf. 210. bladz.
378. VAN DEN BERGH Nederl. advysb. 3. Deel. conf. 9.
bladz. 33.' en conf. -84. bladz. 186".
II. Deel confultat. 21. bladz. 43.
/. Ende de gelegentheyt van hare middelen, neeringe, ende
hare gantfche fortune aldaer ge/lelt hebben. Nam ad domicilium
conftituendum requiritur animus confftendi, ut fiedem
ibi fixam quis conftltuat, non f ad tempus, legationis,
mercatus, ftudiorum caufa quis ibi commoretur DONELL*
lib. 17. cap. 12. BRUNNEM. ad L. 2. cod. de incol. et ubi
quis domicil. n. 2. s
• Ibid.
•. Ende dat dien volgende de fucceffte van des felfs kinds
•naer-gelaten goederen gereguleert behoort te werden na dé
rechten, ufantien, ende ordonnantiën, op. 't ftuck van fucceffien
aldaer plaets hebbende. Scilicet quoad bona mobilia,
cum ea cenfeantur esfe fub jurisdiBione ejus loei, in quo defunBus
fuum habuit domicilium, L. 35. jf s.D.de heredib.
inftit. L. 32. in fine jf. de pignor L. 26. in princ. jf. de legat.-
2. L. 44. L. 8(5. D. de legat. 3. CARPZOV. part. 1.
conft. 29. defin. 21. n. 2. Nam quoad bona immobilia feu
omnes res foli hac res fie fie aliter habet, cum ea tantum fub
territorio ac jurisdiBione ejus funt loei, in quo jacent L.
I. in fin. L. uit. cod. ubi in rem aB. L. un. cod. ubi de heredit.
etiamfi dominus eorum alibi habeat domicilium. Ergo.
et ftatutis illius loei ac jurisdiBionis obftringuntur. CKRVzov.
part. 3. conft. 12. def. 12. Utrechtf. confult. 1. deel confi
73. pag. 264. /z.55, 56. ;
F Ibid*

42 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. bladz. 44.
Soo en kan in defen niet gehouden nochte verflaen worden,
dat het voorfcr. kint fyn domicilie verandert, ende V felve
van Oudewater tot Utrecht getranfereert heeft &c. Hujus
contr-arium, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, late probavimus
in obfervationibus ad confil. Jclor. Batavicor. vol. 1. confil.
125. pag. 185, 186, 187.
Ibid.
Ofte dat ook 't felve door het ver treek van fyne voorfc.
moeder na Utrecht met V felve kint, gedaen heeft konnen
werden, om dat het voorfc. kint, geenige meyninge nochte
intentie, in dat vertreck naer Utrecht en heeftgehadt, nochte
ook en heeft kunnen hebben, omme van woonplaetfe te veranderen
, ende elders fyn domicilium te conflitueeren &c. Ultra
cit hic ABRAH. DE PAPE, largimur, filium impuberem fuum
domicilium mutare aut alio transferre haud poffe, utpote non
fatis firmi judicii: quamquam illud recle confiituatur ac
transferatur voluntate parentum fuorum; quod eundem habet
effeBum, ac fi fibi ipfi hoe impubes confiituiffet: quomodo
etiam recle refpondit JCtus in confil. Batavic. vol. 3. torn.
2. confil. 32. et late diBum ante efi ad d. confil. JCtor. Batavic.
vol. 1. conf. 152. pag. 187.
Ibid. bladz. 45.
Ende dat fulcks die veranderinge by haer gedaen is, niet
fo feer om het domicilium te veranderen, als omme haer
voorfc. kints herediteyt faucuperen, de welk tot interpretatie
van mutatie van domicilie niet aengenomen en behoort te
werden, als res pesfimi exempli et triftifjimi exitus arg. L.
uit. C. de pacl. Hac lex citata uit. C. de pacl. nihil plane
ad rem facit, ait hic ABRAH. DE PAPE ; quoniam duntaxat
dicit, quod paBa de viventis alicujus hereditate inita non
valeant; quod hic dici nequaquam pot efi, utpote cum nullum
pac-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 43
j>Mum inter filium atque ejus matrem de hereditate jit inter
pofitum. Imo licet hoe demus, tarnen hujus doclijfmijuris JUt
fententia non effet vera, propterea quodhodie iftiusmodipacla
de fibi invicem fuccedendo juftineantur, ut late demonftravi*
mus ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 83. pag. 90,.
01 92 Neque res pesfimi exempli dia poteft, quod mater
filio fuccedat, uti hic JCtus in fequentibus exijtimat; qmnimo
poüus hoe juri naturali conveniens eft: adeo quidem id
jure novo hoe efi ita conflitutum, ut quamvis etiam mater wgenua
tres liberos et ingenua quatuor non peperisfet, po fit tarnen
liberis fuis fuccedere L. 2. de jure liberor. quod olim per
SCtum Tertullianum fic fuerat cautum; quemadmodum patet
per

44 -AA N T E K E N I N G E N, enz.
fuftulisfent, eo ipfo eos quaft heredes omnium fuorum bon&r
rum fuijfe declaratos: unde fapifftme fit mentio in fcriptis
legibus DE FILIO SUSCEPTO ; veluti in L. 6.C. de nupt. quamvis
quidam ibi legendum velint FILIOS CONCEPTOS pro SUSCEPTOS,
fed male. Caterum hoe jus exponendi liberos maxime apud
Romanos erat in ufu, qui in eos habebant magnam Mam
patriam poteftatem, nempe jus vita ac necis et per confequens
etiam eos pot er ant verberare, coercere: cum tarnen
ipjis non licitum effet liberos vendere aut in fervitutem redigere,
quia Uberum corpus nullam aftimationem recipit L.
10. C. de patr. poteft. Nifi forte venditio fieret in cafum
necejfitatis, veluti ob famem: ita tarnen ut ipfis fuerit integrum
, reddito pretio, eos iterum in libertatem proclamare
L.2.C. de patrib. qui filios diftrax. verum pojtmodum ficuti'
dominorum in fiervos, ita quoque parentum in liberos, poteftas
eft maxime coarctata, cum longe fuerit humanius
eam potius in pietate, quam atrocitate confftere; qua etiam
caufa eft, quod jus fuum pater amittat, jieum aliena mifiericordia
quam ipfe non habet, expofuerit, atque infuper
animadverjioni fubjiciatur L. i. C. deinfantib. expo fit.. At
qualis animadverfio ac pozna in tales parentes fuerit confiituta
in cit. L. 2. C. non exprimitur: unde nonnulli conjiciunt,
eam poenam fuifje arbitrariam atque extraordinariam;.
fed, uti exiftimamus, falluntur; nam in Novell. 153. cap. 1*
in fin. exprejfe dicitur, eos poena quinque librarum auri
multari.
Ibid.
Filii enim fequuntur originem patris non matris et civitatem,
ex qua pater oriundus eft. Hoe vero, dicit ABRAH.
DE PAPE htc, /? concedamus, ex eo tarnen non recle concluditur;
Filium ibi femper domicilium habuiffe: fiquidem ea
prafumptio elidittir, fi probetur vel fe ipfum in alium locum,
£ l " "vel

or DK HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 45.
yel alium pro eo hoe alio transtuliffe L. 5. in pr.et% 1. ff.
de probationib. Qjria fcilicet omne accedens preefumitur
effe in eodem ftatu, in quo ante fuit, nifi forte ejus mutatio
probetur L. 11. ff. fin. regundor.
II. Deel confult. 22. bladz. 45.
Dunckt {onder correBiè) hoewel Teftamenten, by een
vader onder zyn kinderen gemaakt, mach gemaakt werden,
fonder fbdanige folemniteiten, als van noden fyn, in de confectie
van andere teftamenten. Adde ditla, monet hic ABRAH.
DE PAPE, ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 72. pag.
87. Et hoe verum dicit effe, tum demum concedimus,
quoties teftamentum inter liberos conditum fine folemnitatibus
alias requifitis Us fuerit favorabile: fiecus vero hoe obtinet
, quoties liberi a parentibus fint prateriti, ut hoe nofiro
cafu, fic ut cuivis apparet: quemadmodum late obfervatum
ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. confil. 93. pag.io',
109, 110.
. Ibid.
Gemerkt die voorfcr. kinderen daar inne niet mogen vergeten,
maar vereert moeten werden uyt titulo van infiitutie.
Dat de voorfcr. teftament in fcharpigheid van rechten niet
mach beftaen in het geheel, foo datleyt, doordien die voorfcr.
teftateur vergeten heeft Machtelt zyn Dochter te laaten haar
legitime portie by titule van infiitutie. Neque, prout hic notat
ABRAH. DE PAPE, hcec fententia efi juri conformis: quippe
cum parentibus inter liberos teftandi folemnia ftnt remisfa,
conjequitur eos poffe fuis liberis legitimam relinquere
quocunque etiam titulo, omiffa licet inftitutione. Vide ditta ad
conftl. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 72. pag. 74, 75, 76, 77.
Ibid. bladz. 46.
Doch nademaal in teftamentis inter liberos femper fubin-
F 3 telU-

45 A A N T E K E N I N G E N , enz.
telligatur claufula codicillaris &c. Adde, fcribit hic ABRAH.
DE PAPE, qua obfervata ad confi. JCtor. Batavicor. vol. i.
ut confil 72. pag. 82.
Ibid.
Nam qui apud hofles funt, habentur pro deportatis L.
amijfione § qui deficiunt ff. de capitis diminutione. Similiter
ait hic ABRAH. DE PAPE , neque hoe probatur per hanc
citat. L. amiffione jT qui defic. ff. ubi plane nullum verbum
extat de iis, qui apud hofles funt, quod pro deportatis habeantur,
uti ibidem videre eft. Et hcec comparatio omninoclaudkat;
f quidem maxime differunt illi, qui apud hofles
habitant, ab iis, qui ob aliquod maleficium in infulam funt
deportati. Deportationis namque Qqua in locum aqua et'
ignis inter ditlionis fuccefftt L. 2. § 1. f. de pan.j pcena
eft capitalis, ad quam homines facinorof perpetuo a civiiate
Roman a exules in certa quadam infula maner e cogebantur
L. 6. ff. de interdict, et relegat. Hi jura civitatis Rom. et
familiam item patriam poteftatem, jus tutela omniaque, qua
a jure civili funt introdutta, amittebant: unde ditli fnnt
dxQhtUt id eft extorres in L. 1. § 2. de legat. 3. Hinc
mortuus deportato comparabatur § 1. J> de capit. diminution.
Mortuus civiliter civiles acliones exercere prohibeturr
non obftante L. 22. § 5.^ mandat ubi dicitur: deportato'
utilem mandati aBionem dari. Unde quidam colligunt, deport
at urn ea, qua juris civilis funt, non amittere. Et enim'
dicimus, eum quidem mandare poffe, quoniam ea, qua juris
gentium funt, deportatus rctinet, quo in numero eft man- •
datum L. 5. ff. de juftit. et jur. ftc quoque naturaliter deportatus
potejt obligari, caterum acliones, quas ipfa obligatio-'
nes producunt, jure civili introdutta et comprobata funt per
L. 2. § 6. de origin. juris. Quapropter deportati etiam rerum
dominia, qua poft condemnatisnem acceperant, quaque

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 47
que habent ex jure gentium, in alios civiliter transferre poter
ant arg. L. 2. cod. de bonis projcriptor.
Ibid,
Ideoque f Mis aliquod relinquatur, nullum ejl, neque ad
fiscum pertinet. Imo omnia deportatorum bona ad fiscum
pertinent arg. L. 97. ff. de regul. jur. contra quam hic refpondet
JCtus: quod etiam locum habet, quamvis id non
fuerit in condemnatione expreffum L. 8. cod. de poen. Olim
etiam liberi parentum deportatorum a bonis eorum per fententiam
arcebantur: quamquam jure novellatum id fit mutatum,
eaque defcendentibus relinquantur Novell. 134. cap.
uit. Idemque confirmatur ex DIONYSIO HALICARNASSENS.
lib. 7. antiq. de MARTIO CORIOLANO; qui cum in in exilium
e domo exiret, nihil omnino fecum accepit, ne eorum
quidem «« ^yi* w»

4.8 A A N T E K E N IN GÉ N, enz.
tent ia NICOLAI EVERHARDI in loc. legahb. loc. 36. num. 1.2.
Et hanc fententiam communem effe tefiatur CURCIUS in confil:
laudatus ab JULIO CLARO lib. 3. fent ent.teftament. quaefl.
67. num. 1. 2. Neque nobis obftrepit L. 1. in princ. ff.pro
foc. in qua ab JCto. refponfum eft, focietatem in perpetuum
poffe contrahi: ex qua colligunt quidam, ergo communio.
quoque femper inter focios poteft durare. Enimvero dicimus
vocabulum perpetuum cum grano falis effe accipiendum,
hoe namque non fignificat in perpetuum et femper, fed duntaxat,
donec Socii vivunt, quemadmodum id ex verbis cit.
L. 1. ff. pro foc. fatis abundeque poteft colligi. Siquidem '
verbum perpetuum varios habet fenfus jT 1. J. de perpet. et
, temporal acdion. Semper tarnen debet accipi fecundum fiubjeclam
materiam; qua ratione etiam determinationem temporis,
ultra quod non poteft excedere, recipit L. 3. Cod. de
prafcript. 30. vel 40. annor. Quomodo in fucceftone intelligitnr,
quamdiu aliquis erit fuper fles FORSTER. lib. 1. obfervat.
cap. fin. Sic in praficriptione intelligitur de fpatio
triginta vel quadraginta annorum, quamdiu atPiones dura-^ •
re pojfunt TIRAQUEL de retraB. convent. § 1. gloff. 2. num.
11. Amplius pradiclis non obftat, quod teftator habeat poteftatem
prohibendi, ne bona unquam alienentur, neque familia
exeant, ficut patet ex L. 114. § 14. f. de legat 3.
unde concludendum videbatur, idem quoque juris in focietate
obtinere poffe: quia ubi eft eadem ratio, ibi quoque idem
jus eft ftatuendum. Resp. poffe concedi antecedens oppoftti
argumenti: at negari conjequentia debet: quoniam inprohibitione,
ne res extra familiam alienetur, nulla poteft oriri discordia,
ficuti ex bonorum communione, qua eft mater litium
ac discordiarum: quanquam haud negemus, poffe conveniri
inter focios, ne intra certum aliquod temporis fpatium ulla
fiat benorum divifio; cujusmodi conveutio omnino eft valida
d.L.

OP DE HOLLAND SC HE A D V Y S E N , enz. 49
d. L. 14. 2- in fin. SICHARD. ad pr. C. communi divid.
num. 6,
II. Deel confiidtat. 23. bladz. 47.
Ende dat naer rechten yemant kan fierven met verfchey*
den codicillen. Et cum diverfts diverfiarumque rerum, L.
6. § 1. D. de codicill, nee de prioribus quicquam detrahitur
per pofterior es, nifi fint contr arii L. 3. cod. eod. et in hoe
iterum a teftamentis differunt; nam plura teftamenta unius
hominis effe poffunt: fied prius fiemper rumpitur a pofterior e
% 2. Inft. quib. mod. teftam. infirmant.
II. Deel confiidtat. 24. bladz. 48.
Hier wort geadvifeert, dat de maatfehappie zynde verbrdken,
't verband der goederen, waar door het uit kragte van
de gemeenfchap der goederen gehouden was, cefleert; derhalven
indien de fchuld, voor dato van het huwelyck gemaakt
, door de man of vrouw ftaande huwelyk niet was gevordert
, geen recht tegens de langslevende werd behouden,
maar alleen op des overledenens erfgenamen, en is het felve
ook aldus gedccideert by NEOSTAD. de patP. antenuptial.
decifi. 12. & 13. Zie hier wyders LOENIUS decifi. et obfervat.
cafi. 99. pag. 425, 426". in not. VAN DEN BERGH Nederl.
advysb. 2. deel confi. 197. pag. 557. ABRAH. VAN WE­
SEL in comment. ad Novell, conftitut. Ultrajecl. art. 6. num. 6.
Ibid.
Dunckt (onder correclie) nademael de voörfchr. fchulden
gemaekt zyn, by B. voor dato van haer huwelyck &c, dooide
dood van de voorfcr. B. is gefcheyden. Dat daeromme
de voorfcr. A. niet gehouden is, de voorfcr. fchulden, in 't
geheel of ten deele, te betalen. Vide diéa ficribit hic ABRAH.
DE PAI-E ad conftl. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 39. pag.
6
'
7
'
8
'
9
' G 11. Deel

$ö A A N T E K E N I N G E N , enz,
II. Deel confultat. 25. bladz* 49.
Hier wordt geadvifeert over het recht van aenwaifen, wien
aangaande van wegen de Graeffelykheid van Holland en Weft-
Viïesland gefuftineert wort, dat dezelve, als een gevolg van
de wateren, aan de Graeffelykheid behoren toetekomenplac.
yan den 22. May 1559. Het welck wederom van anderen
ontkent wort, fulks dat om de verfcheidenheid van de gewoonten
en gewefene vonniifen, wat dien aengaende voor
recht moet gehouden werden, vry onfeker is tefte HUGONE
GROT. Introd. lib. 2. part. 9. verf. in Holland. Doch jalva
meliori calculo is wel waarfcheynelyckft, dat wel de Eilanden
en aenwalfen, de welcke in de Rivieren en Landgemeene
wateren alleen en van het ander land afgefcheiden (vulgo
waarden) opgeworpen werden, de Graaffelykheid aankomen,
Qiium enim hodie flumina publico principis dominio adferipta
et regalia fint, necefarium quidem eft alluviones cateraque
incrementa in pluminibus nata ad principem pertinere,
aut ad eos, qui jure ftbi a principe concejfo gaudent.
Atque ita interpretandum eft placit. yan den 22. May 1559.
Zie GROT. Introd. lib. 2. part. 9. yerf. dat fodanigh, et in
lib. de jur. heil. ac pac. lib. 1. cap. 8. § 8. CHRISTIN, yol.
4. decif. 86. num '. 7. LAMB. GORIS adverf. de differ. jur.
ƒ 23. ZYPMVS notit.jur. Belgic. tit. de jur. Fisc. yerf. res
communes PEREZ. pralecl. in co cl. tit. dealluv. num. 8. Maar
het felve kan niet toegepaffc worden tot het geene de zee
ofte de ftroomen ongevoelyk aan ymands Land aenbrengt en
alzo wafcht en aengroeit. Van het welcke alfoo by ons niet
exprelfe is geftatueert, moet verftaan werden volgens het
voorfchrift van de Roomfche Rechten toetekomen den eigenaar
van het land, daar aan de aenwafch gefchiedt § 20. § 21.
Inft. de rer. divifton. gelyk door overloop van fand by overftuyvinge
den Heer van eenige duynen ofte wildemilïen aankomt

OPDEHOLLANDSCHE ADVY5EN, enz. 51
komt het aenbepaelde Land, het welk den tyd van tien jaren
met fand bedeckt, fodanig, dat het de wildernis gelyck
werdt, onafgeheint blyft leggen. GROT. Introd. lib. 2. part.
9. in princ. Am fchryft van het regt van aenwafch SIM. VAN
LEEUWEN in paratitl. jur. noyijjim. En VINNIUS laat 'er
zich aldus over uit: Wat in deeze Landen omtrent de toevloeyingen
rechtens is, kan in geen zekere en algemeene befchryvinge
begreepen worden. Uit de naam van de Vorft
word 'er gedreeven, de aenwaifen als gevolgen en aenkleevingen
van de rivieren alleen rechten van de fchatkift te zyn.
andere daer en tegen ontkennen het zelve, en is deeze zaak
wegens de verfcheidendheid van de koftuimen engewysdens,
zeer twyfelachtigh. Zelfs is in Zuid-Hollant eertyd niemant
gevonden geweeft, dewelcke het recht van aenwas zich zelve
aenmatigdc, als de geene, die zeide, dat recht.aen hem
van den Vorft toegeftaen te zyn, of het land hem aengekomen
te zyn met zoodanigen recht, als de Vorft het zelve
hadde, dat is tot de revier toe te ftrekken. Dit blykt dat
de landen tuften de maes en yifel geleegen, en om datze in
de opdracht brieven en chyns boeken altyt gezeid wierden
tot de rivier toe te ftrekken. Dit blykt, dat de Landen van
de Vorft aen iemant met fekere bepaclde maet toegeftaen
zyn p-eworden, het recht van aenwas niet hebben, en het
geene buiten die maat koomt toetevloeyen, tot de fchatkift
te behooren. In Zeeland worden den Leenmannen de aenwaifen
niet betwift, nochte den geenen zelfs, die van burgerlycke
zaeken alleen rechters ftellen; om redenen, dat ze
met dat rechtsgebiet te gelyk de algemeenheit der Landen
hebben ontfangen, behoudens het geene den byzonderen
toebehoort. Want vermits die Landen eertyds het Volk of
den Vorft hebben toebehoort, of van den Vorft droog zyn
gemaakt, verkrygen de Leenmannen het eigen recht, het
b
G 2 geene

52 A A N T E K E N I N G E N , enz.
geene het Volle of de Vorft heeft gehadt. Zie GROT. Inleid,
i. boek 9. deel et Ub. de jur. bell. ac pac. cap. 8.n. 12.
et 15. adde GROENEW. de LL. abrog. ad § 20. de rer.divif.
Ibid. bladz. 51.
Anders verjlaet men gemeynlyk, dat de Graejfelykheyt,
ra 1
JWZ aemvajjen , tf//«>v>, alleen alomme toekomt,
ojfa de gene, V felve recht van de Graejfelykheyt verkregen
hebben : eenige by vrye giften, als all'odiael goet. Neque
hoe crediderim, Jcribit hic ABRAH. DE PAPE , addita ratione,
cum non in locis paucisftmis, ut hic arbitr at ur JCtus,
fed in plurimis pertineat ad eos, ad quorum agros ea eft
adjecla: alioquin, ft ad fiscum ea fpeharet, omnino juri
civili et naturali five gentium contrariaretur, ut patet cx
§ 20. Inft. de rer. divif. ubi alluvio inter modos acquirendi
domini ex jure gentium refertur. Ratio eft, quia
aquum eft, ut accejforium fequatur fuum principale, item
pars totum L. 178. de re gul. jur. Ilucporro conf er. L. 3.
C. de alluvionib. ubi refcribitur: Fiscum non debere iucrementa
fluviatica fibi vindicare, neque ob ea tributa augere,
fed ea po fejforibus agrorum adquiri neque a quolibet peti.
Et profeclo, fi dominus territorii incrementa fluviatica fibi
pojfit jure dominii vindicare, omnino inter res publicas et
privatas diftinclio penitus evanes eer et, quod nullo modo fieri
debet: quomodo recle ac dotle refpondit JCtus in confil. Batavic.
vol. 5. confil. 199. Atque ita in Gallia adhuc in ufu
effe, tefiatur R. CHOPPINUS de doman. lib. 1. cap. 15. n. 6.
Nimirum hoe ita confiitutum eft contra eos, qui ripas fiuorum
agrorum reficere aut munire negligunt, cum jura vigilantibus
fint fcripta: quamvis poft dici, neminem pofte fluminis
alveum naturalem mutare; cum tarnen, eo obftante,
fatis fuperque posfit ripam adverfius impetum fluminis rapidi
munire, ut refcriptum eft in L. 1. C. de alluvionib. Ergo
ih

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 55
ittud incrementuin, quod fundo meo a fluvio paulatim adjicitür
, id etiam ad me jure gentium five naturali pertinet,
etprimi domini effe dejinit d. L. 1. C. Aio paulatim; nam
fi tota pars terra vicini per vim fluminisfit detraBa, et ad
meum agrum fuerit appulfa, non erit mea, fied ad priorem
dominum jpeétabit: nifi forte per tantum temporis fpatium
fundo meo haferit, usquedum arbores, quas fiecum traxit,
in eum fundum jam radices egerint, ex quo tempore videntur
illa vicini fundo adquifita esfe: quoniam tum novafipecies
eft fa&a, ft meo agro jam coaluerint § 21. 23. J. de
rer. divifion. Et quia alluvionis incrementum eft maxime .
inconftans, indeque licet ager meus fuerit auBus, ob id tarnen
majus tributum ei imponi nequit L. 3. C. de alluvion.
Neque huk concluftoni adverfatur L. 2. C. eod. ubi Impp.
ajunt: fi priftini domini pradium fit diminutum, eatenus
quoque debere tributum diminui: et contra fi fit auBum,
eatenus quoque tributum effe augendum: Dicimus hoe folum
procedere in enundatione, qua longiffime differt ab alluvione,
quemadmodum ex princ. cit at. Leg. apparet, et
jam ex antediBis poteft colligi.
Ibid. bladz.,'52.
Aangaande de tweede fioorte van dyekagie, hier voren verhack
, van in de landen, die voortyts nog bedyekt geweeft
fiynde, weder geinun'deert, ende langen tyd met er zee gemeyn
zyn blyven ryden, moet noch jekere diftin&ie gemaekt
worden, ofte met de voorgaande inundatie, de eygenaers
van de landen, de felve, niet geheelhebben geabbandonneert,
oft de poffelfte der felver gemaintineert, foo fiy beft mogten ?
ook met vogeleryen ende viffcheryen &c. Imo firibit hic
ABRAH. DE PAPE, licet graviffima fuerit inundatio, neque
poffeffio agri inundati aucupando vel piscando fuerit retenta,
tarnen is pro dereliBo non habebitur, nift decem anni jam
G 3 fue-

54 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fuerint elapfi H. GROTIUS de jure belli ac pac. kb. i. cap.
8 § 10. num. 1, 2. confü. JCtor. Batavic. vol. 6. in append.
conf. 1. Sed et princeps nonnunquam prof gebat certum
aliquod tempus, intra quod dominus agri inundati monebatur
eum exfccare, velaggeribusmunire, quod ji negligeret,
deinde monebantur illi, qui jus pignoris vel hypothecam in
eum habebant, nee non illi, quibus juris•diclio "five civilis five
criminalis competebat: et ji illi omnes hoe negligebant,
ipfe Princeps eum jiccubat atque fibi vindicabat GROT. cit.
loc. At de jure Rom. per inundationem agri proprietas non
amittebaiur; quapropter fi aqua iterum recefjfet, ejus ager
permanebat, cujus et ante fuerat § 24. J. 'de rer. divifion.
Fundamentum ejl; quia inundatio fpeciem fundi non commutat:
hoe eft, per inundationem illico tantum agri coöperiuntur
non minuuntur: et quamvis de qualitate quid mu~
teut, non tarnen eorum fub ft antia mutatur L. \. % 9. f
de flumimb. et ne quid in flumin , fequitur id, quod vulgo
jaïlari folet, ocenpatum fequi conditionem ipftus occupantis,
non debere intelligi de inundationibus temporalibus, fed perpetuis:
et F. 23. jf. quib. mod, ufufr. vel uf. amitt. in qua
JCtus ait: ft alicujus ager mart vel flumine inundatus fuerit,^
eo cafu proprietatem amitti, ac ne piscando quidem
pofte retinere, ejt intelligenda, cum non folum pradium
fuerit a flumine cóöpertum, quod priftinum alveum retinet;
verum etiam, quod tanto impetu irrupit, ut plane novum
alveum ejfecerit; unde non mirum eft, eo cafu ejus agri
propriet atem amitti, nee rescitur, f flumen rurfus novum
alveum non ejfecerit, fed in eo permanferit.
Ibid. bladz.- 53.
In welcke meeren, hoewel die fomtyds drooge, fomtyds
voller van wateren zyn, five paludibus, ftagnis aut lacubus
comparare velimus, is 't egt er feker, dat nog de natnyre
daer

ÖP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 5*
daer in geen aenwaffen en geeft. Ideo, ait hic ABRAH. DE
PAPE , feil. jus alluvionis in paludibus ac ftagnis non habet
locum, quia fuos antiquos terminos retinent, quamvis crescant
et deer esc ant, unde nunquam acccjfonem aut decesfionem
in vicinis pradiis facit L. 12. in pr. jf. de adquir. rer.
domin. Idem dixerim de agrls limitatis; nimirum quia et
hi certa ac determinata menfura conftant L. 16. jf. eod.
Qui vero agri fint limitati d. C. 16. fcilicet, qui ab 'hojlibus
deviBis capti, pojlea inter popilum Rom. ea conditione funt
difiributi , ut certis aliquibus limitibus definirentur, et fi
quid eos fines excederet, hoe non ad ejus posfefforem, fed
ad publicum pertinebat, neque jure alluvionis gaudebat H.
GROTIUS de jur. belli ac pac. libr. 2. cap. 8. ff 12. num. 1,
2. addend. SIGONIUS lib. 1. de anti quo jure provinciar. cap. 8.
II. Deel confultat. 26. bladz. 55.
Met fyn wille oft fchult het Schip van de voorfz. B., met
hop geladen, heeft in den gront gefeylt, dat hy is gehouden
de geheele geleden fchade te vergoeden. Zie hier GROENEW.
de L. L. abrogat. ad L. 29. § 4. D. ad Leg. Aquil. en de
advyfen'die gevonden worden agter de nederl. pract. van SIM.
VAN LEUWEN adv. 12. en de verfamelinge van advyfen, certificatien
ende gewysdens rakende het vergoeden van de fchade
, die de binnelandfche Schepen malkanderen aandoen te
Deventer by MARINUS DE VRIES in den jare 1743. voor de
vyfdemaal gedrukt; en doet 'er by de advyfen over den koophandel
en zeevaert onlangs door den Heer Advocaat BARELS
uitgegeven I. Deel, en aldaar de advyfen wegens aenzeilinge;
Zie ook H. GROTIUS IntroduB. lib". 3. tit. 38. num.iB.
II. Deel confultat. 27. bladz. 57.
Quaritur oft B. niet en is gefundeert, hem tegen den
voorgenoemden C. eyfehende den voorfcr. koorn pacht, t oppo-

5

OP DE HOL L A N D SC H E A D V Y S E N : enz. 57
jam per plurimos annos erat facla; qua caufa facit, ut per
eam pattum muniatur L. 48. ff. eod. quandoquidem dicimus,
folum ac nudum tempus non ejfe modum obligationis
•inducenda vel finienda; et qui ex nudo patio quamvis etiam
Japijfime folverit, tarnen videtur indebitum folviffe, maxime
cum non prafumatur eo animo promiffie, ut etiam in pojlerum
teneatur, fed tantum oflentationis caufa,
Md. bladz. 58. .
Ende al is by A. verkoper abfolutelyk befprooken, dat B.
kooper daer uyt aan C.jaarlyks foude geven, ende betalen
den voorfcr. pacht, foo en zoude evenwel de voorfcr. C. daer
over geene actie tegens B. fyn gebooren, &c. Moribus no~
ftris, quemadmodum hic obfervat ABRAH. DE PAPE, aque ex
nudo patio, quam ex ftipidatione alteri obligatio adquiritur
GROENEWECE de LL. abrogat ad § 19. J. de inutilib. ftipulation.
num. 5, 6. Ratio ejl, quia majores nojlri nihil antiquius
exiftimaverunt, quam fidem datam fiervare: qua
caufa eft, quod hodie etiam ex nudo patio detur attio, atque
alteri ftipulando obligatio adquiratur, GROENEW. cit. loc.
Cujus tarnen hic contr arium JCtus confiuluit. Hoe itaque noftro
cafu, fi venditor ea conditione et patio vendiderit ,ut quotannis
reditus qiddam alteripraftaretur, emtor ad eumpraftandum
obligaretur: cum tarnen id hoe noftro cafu non procedat
propter verba adjecla pracedent ia hac: By zoo vei re
de grond daar raeede geaffe&eert is. Alias namque ft iftiusmodi
verba venditioni non fuerint in fier ta, reditus jive penfio
annua deberetur; cum frequentiftimum fit, ut contratlus
emtionis et venditionis per patta varia temperetur arbitrio
' contrahentium aut ex difpofitione legum civilium: fuper qua
re jus natura pracipit, ut id quod inter contrahentes nominatim
convenerit, Jervetur. Sic quoque poteft inter emto-
' rem et venditor em conveniri, ut ad certum diem rei vendi-
II .ta

58 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ta fiat traditio, dominio, quemadmodum etiam periculo ét
commodo, apud venditoreni refidente. Similiter in emtione
et yenditione frequens efi paclum, quod vocatur, addictHo
in diem; cum res eo patio venditur, ut demum ea fit perfecta
j quoties melior conditio intra certum temporis fpatium
ab alio non offeratur: quo cafu, fi ea fuerit oblata, tum emtio
et venditio reficinditur: fin vero eadeficiat, tum demum
contr aclus erit perfetlus per L. 2. in princ. et § 1. ff. de in
diem addittion Interdum etiam Lex venditionis contrattui
adjicitur, ut ex agris venditis certum aliquod fpatium ad
mortuos fepeliendos excipiatur: veluti cum Menii ades Cato
Flacco cenfores emerent, ut eo in loco bafilica extruerentur;
excipiebant fpatium unius columna, fuper quam teffum conft
ruebatur ex eminentibus tabulatis, idque ut exinde munus
gladiatorum in foro poffent profpicere. Hinc quidam
yolunt adium projetta fuifje meniana appellata. ASCONIUS ad
Cicer. in verr. Alia denique funt patta, qua contrattui
emtionis et venditionis pojfunt adjici ex voluntate et arbitrio
contrahentium, qua omnia extant apud Dd. ad tit. cod. de
pacl. inter emtor. et venditor; quos vide.
II. Deel confultat. 28. bladz. 59.
Dunkt (onder correctie) nademaal de voorfcr. conthoralen,
met malkanderen getrouwt fyn geweeft, fonder dat zy
lieden voor banden van haar huwelyk, eenig contract antenuptiael
ofte huwelyxe voorwaerden hebben aengegaen; ende
dat de voorfcr. B. is geftorven inftata, of fonder teftament.
mitsgaders ook fonder kinderen na te laten; dat daeromme
•tufchen de felve conthoralen geintroduceert is geweeft gemeenfchap
van goederen &c. Adde inquit ABRAH. DE PAPE,
qua diximus ad conftl. JCtor. Batavic, vol. 1. confi. 105.
pag. 117, 118. vide hic etiam ABRAH. VAN WESEL in commsntar.
ad Novell, conflitut. Ultrajetl. artic. 10. num. 38»

OP DE HOLLAND SC HE AD'VYSEN, enz. 59
II. Deel confult. 29. bladz. 59.
Police. Is het gefchrift van de verfekeringe ofalfurantie
en moet inhouden de naam van den Schipper of van het
Schip, de plaats van de Lading, en waar heen het vaard;
behoudende de geaffureerde fyn verhaal op de infteller van
het gefchrift, indien by hem iets isverfuymt; zynde den alfuradeur
niet verder gehouden dan tot de regte waarde der goederen,
alwaren defelvein de police boven de waarde gefchat
en opgegeven; dit kan men fien by H. DE GROOT in fyn
Inleidinge tot de Hollandfche Rechtsgel. en andere, die overdeze
materie gefchreeven hebben, als den Prxfident BYN-
KERSHOEK in Quaftion. jur. privat. Ub. 4. Den Napelfchen
Raadheer FRA^CISC. Roccus, die daar overeen geheel Boek
in druck heeft doen uitgaen, waar over FEITAMA Aantekeningen
gemaakt heeft; EDUARD VAN ZURCK in codic. Batav.
Algemeene Verhandel, der Ileerfchappy van de Zee; vertaald
door P. DE CLERCK. .
Ibid. bladz. 60.
' Dat daeromme de geaffureerde niemant anders tot voldoeninge
van de voorfcr. fomme uyt kragte van de voorfcr. police
met fundamant en heeft aan te fpreeken, ofte te conveniëren,
dan den voornoemde affuradeur. Ex hoe contr-aclu
duplex oritur acdio, diretta et contraria: Illa datur affecurato
contra affecuratorem ad refarciendum damnum, pro
quo fideju fit, et pretium (vulgo pramimn) accepit; Hac
datur asfecuratori contra affecuratum, ad Jblvendum fuscepti
periculi, de quo convenit, pramium.
II. Deel confultat. 30. bladz. 63. ad Rubricam.
Zonder exprefte van novatie. Et in dubio animus novandi
non pra fumitur, fedperfpicue debet exprimi, dat de voorfcr.
obligatie hier mede zal opgeheven ende gecaffeerd zyn, L.
0
H 1 nlt.

co A A N T E K E N I N G E N , enz.
uit. cod. de novation. et delegat quod et moribus obtinere videre
ejl in libro, cui titulus Bellum Juridicum of Oorlog
der Advocaten bladz. 540, 541. ubi nubes tejlium. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 3. deel conf. 164. et conf. 165.
Utrechtfe confil. 1. deel conf. 113. pag. 416. num. 9. 3. deel
conf. 1. pag. 16, 17. num. 51. et 52. conftl. hic 1 deel.
conf 49. pag. 67. en 6. deel conf. 160. pag. 664. Qjwd
eo usque ex ten dit GROT. Introd. lib. 3. cap. 43. in fin. ut
fi folutionis terminus a credit ore prorogetur , nulla novatio
facla cenfeatur, nee per hoe pignora aut fidejusfiores liber
ent ur; quem fequitur GROENEW. de legib. abrog. ad %
3. Inft. Quib. mod. toll. oblig. quod tarnen cum diftmèlione
effe accipiendum, oftendit SIM. VAN LEUWEN confiur.. forenf.
Ub. 4. cap. 17. num. 28.
II. Deel confultat. 31. bladz. 64.
Over fulx in de minfte fchade by A. niet en mag worden
getrokken. Nam de exitii infeliciore mandatarius non tenetur
refpondere, ft modo ejus culpa non fuerit fatPus L. 4.
cod. mandat.
II. Deel confultat. 32. bladz. 65.
Ad hoe conftlium vide SIM. VAN LEUWEN cenfur. forenf.
•part. 2. lib. 1. cap. 29. num. 11. in fine. CHRISTIN, vol. 1.
decif. 83. num. 7. GROENEW. de LL. abrogat. ad L. uit.
ff. de teflib. SANDE decif. friftc. Ub. 1. tit. 10. defin. 4.
MIDDELANT in not. ad'VROMAN de for. competent, pag. 325.
Ibid.
Quod et ft Advocatus contra fuum cliënt ui urn admittipojfit in
teftem, rèaius tarnen fecerit abftinendo fe a tali teftimonio, ft id
honefte recufare pojfit. Hic JCtus exiftimat, fcribit ABRAH.
DE PAPE, ex libero Advocatipendere arbitrio, utrum velit teftis
iffe contr em cliënte m fuum, an vero non. Hujus contr arium
pro*

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 61
probabilius ejfe videtur, fi quidem in L.»$.ff.de teflib. generaliter
mandatis cavetur; ut praftdes attendant, nepatroni
in caufa, cui patrocinium prafliterunt, teftimonium dtcant;
minime vero, quod ipforum libero arbitrio id fit re-
HcPum; quamquam BARTOL. et communis Doclorum fchola
ho- demum locum habere exiftiment, quoties pro cliënte teftimonium
dicer ent, non vero contra eum; verum reclius
alii contra contendunt; quoniam cautio at. Leg. 25. alias
haud fuif et neceffaria, ne fcilicet perhibeant teftimonium
pro cliënte, ut potecum favor et gratia fatis advocatum
prohibeat teftimonium pro eo dicere. At nos dicimus generaliter
cautionem di&. Leg. eam ob caufam fuijfe necejfariam,
quia nulla lex aut conjlitutio hoe impediebat, jedjoli
pudori advocatorum olim id relicJum erat, unde fiepius in
jam laudata L. 35. f omnes judices monentur, ne patrom
vel pro cliënte vel contra eum teftimomum dicant, quamvis
etiam fefe non excufarent. Cui confequens eft, eorum excufationem
non effe neceffariam , ut hic JCtus autumat.
Quippe diens omncfecretum advocato apperit, et quaji apud
ipfum deponit; quapropter iniquum effet, eum contra fuum
clientem in teftem admitti, quia inter patronum et clientem
quaft neceffitudo quadam intercedit DIONYS. HALICARNASS.
Ub. 11. antiquit. Hinc in L. xn. Tabb. extat: Patronus,
ficlienti fraudem fecerit, facer efto. Negotium nonfaccjfit,
quod quidam dicunt, hoe de veris et proprie datis patroms
duntaxat pradicari; cum tarnen id propter ftmilitudinem
non abfurde ad caufarum patronos ftve advocatos, qui Juos
clientes defenchnt, extendatur. Caterum jure novo et quidem
per L. 19. C. de teflib. ftc videtur conftitutum: ut fcilicet
advocatus quidem non pojfit pro cliënte, fed contra eum
in teftem product: adeo ut generaliter omnes ad dicendum
teftimonium inviti cogipofftnt, idque ut de veritate conftare
posfit, ne probationis inopia verum occnltetur. ibtd

6i AA N T E KE N I N G E N , enz.
Ibid. bladz. 66.
Nu en word niet bevonden, datby den eyjfcher, ende Re~
quirant, een eenig middel word geallegèert, waar op met
eenig fundament , ofte apparentie van dien hem fottden mogen
eenige Enquefte valetudinaire toegelaten worden. Enqueften
valetudinair zyn onderzoeken ter zaake van ZWakkelykheid
of ongezondheid, waarvan men zig bedient nopens
getuigen, die men vreeft, dat pendenteproceffu zouden kunnen
komen te fterven, by andere hiet het producer e teftes
ad perpetuam rei memoriam, waar van in het Landrecht der
Graaffch. Zutphen tit. 6. art. 6. Vide de hac producPione
ieftium in perpetuam rei memoriam quoad Hollandiam SIM
BOEY woordentolk op de woorden Enqueften valetudinair.
In hac re ante omnia refpiciendum eft ad teftium extra ordineni
examinandorum qualitatem eaque fpeciatim in fuppUcatione
pro decernendo hoe examine expr'menda , veluti
i°. Sifenes funt RULAND de commifar. part. 2. lib 1
cap. 6. num 5. UMM. ad froceff. disp. 16. thef. 7 n '46
BARBOS. loc. commun. tit. fenecJus § 3. Sed qui dicuntur
jeues S Kesp. Hoe videtur judicis arbitrio committendum
RULAND dicl. loc. num. 2. GAIL lib. 1. obferv. a-.*»im 0
UMM. cit. loc. "' '
2\ Si valetudinarii RULAND diéP. loc. cap. 8. num. 5
Tales autem videntnr, non tam qui diurno, die geduriglvk
fiek zyn, ut podagra &c. laborant es, quam qui periculöfo
detineantur morbo, die aan fwaare fiekten laboreeren. Ouibus
accenferi poteft venter pragnans FARINAC. de teftibus
quaft. 76. num. 91. UMM. cit at. loc. cui juramenti. praftatio
non remittenda SCHRASSERT in comment. ad Reformat
Velav.pag. 280. n. 2.
3°. Si teftis ad locum contagiopum proficisci velit, vel li
in loco moretur, ubi peftis, vel alia lues graffetur FARINAC.
cit.

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 6*3
cit. loc. num. 69. Hls etiam Mos addendos judicarem, qui
Guineam (de Goudkuit) proficiscuntur, vel aliud iter fuscipiunt
periculofum.
4°. Si teflis diu abfuturus fit, ut tempore litis conteftata
commode haberi nequeat RULAND. cit. loc. num. 8. ME-
'NOCH. de arbitr. jud. qua'ft. caf. 62. n. 3. UMM cit. loc.
5°. Si alia jufta caufa adfit, cujus aftimatio Judici videtur
relinquenda UMM. cit. loc.
Caterum not at hic ABRAH. DE PAPE , quod modo dicfa
vera fint in aclore: quod interim tarnen Reus indiftincle
tam ante quam poft litem conteftatam fine ullo dis crimine
atatis, valetudinis, aut abfentia quoslibet teftes ad perpetuum
rei memoriam pojfit producer e. Late hac de re agit
ANDU. GAIL. lib. 1, obfervat. 92. per tot. cujus rei ea poteft
reddi ratio, quia in ipftus poteftate non eft, quando convcniatur,
quemadmodum eft in attoris: quapropter ex caufa
ejus incertitudinis iftiusmodi teftium examinatatio etiam ante
litis conteftationem efi permiffa, ne forte poftea probationibus
deftituatur. Atque hoe non folum procedit a parte
rei in caufa civili, verum etiam in criminali: Secus vero
a parte accufatoris, licet etiam de morte, abfentia vel valetu- c
dine fit periculum: quoniam in criminalibus caufis ex communi
Dd. fententia femper probationes luce meridiana clarioresfunt
neceffaria JUL. CLAR. pratP. criminal. lib. 5. § fin.
quaft. 52. n. 1, 2.
II. Deel confultat. 33. bladz. 68..
Ende dat alle fententien ende condemnatien van de voorfr.
Hoogen Rade zyn ende blyven executabel tot thien jaren toe.
volgens het Roomfch Recht tot dertig jaeren L. fin. cod. de
prafcript. 30. vel 40. annor. In Gelderland heeft hier omtrent
een korter termyn plaats, waar van te fien by GORIS
adverfar. tracl. 4. § 24. et hoe tempus, fi fit praterlapfum, de
novo

64 A A N T E K E N I N G E N , enz.
novo eft lis injlituenda, nam fententia, qua ad execuHonem
nunquam ejl producla, perinde habetur, ac ji lata non
effet; vide BARBOS. loc. commun. in voce Executio num. 22.
II. Deel confultat. 34. bladz. 69. op 't einde
Naer behooren finquireren. Cum crimina puniri atque
delinquent es coerceri reip. maxime int erft L. 9. ff 5. ./J.
depublican. et vecligal. L. 95. ff. de folution. L. 28. § 15.
ff. de poen, L. 13. D. de offic. praftd. L. 14. cod. dè poen.
SCHRASSERT in comment. ad Reform. Velav. pag. 49.
Ibid.
By apprehenfe. Captura moribus hodiemis locum non
habet, nifi in criminibus, pro quibus irrogatur u Iti mum
jupplicium, vel pcena corporis afftiüiva; quod et juri civili
confonum arg. L. 3. D. de cujlod. et exhib. reor. cum
fquallor carceris fit mala manfio et tortura fpecies, et alfionum
forst, corporis cruciatum fentire eum, qui et fi confeffus
vel conviclus, non nifi multPam pecuniariam folvere
deberet; accedit, quod medium detinendi delinquentem haud
quaquam gravius ejfe debeat ipfa pcena CARTZ. pracP. crimin,
pag. 3. quafi. 3. *. 5.
Limita hac; nifi
i°. //; delictis levloribus delinquens fit vilis perfona, 'aut
vagabunda, aut non pojjeffionata, adeoque facile poenam effugere,
et judicium eluforium redder e poft; et inde ejl,
quod gregarii milites ji aliquid commiferint, fiatim hodie
in carcerem detraduntur, by den provooft geilek worden.
2 0
. Vel fi fit dubium, num poena corporis affli&iva, an
mitior imponenda vel arbitr ar ia CARPZ. dici. loc. n.Q. 11,12.
Ibid.
< Anderfnts by dachvaerdinge in per foon. Nam reus inauditus
non efi condemnandus L. 74. D. de judic. vide etiam
Jpo-

OP DE H O L L A N D S C H E ADV YSEN, enz. 6*5
'Apoftol. PAULUS ad TJdmoth. i. Epift. cap. 5. quo et per tin et
iliud Nicodemi: Num quid et lex noftra ju dicat hominem,
nifi prius audiverit ab ipfo et cognoverit, quid feceritJOH. 7.
vers 52. Cum reo cuique fua patere debeat defenfto CARPZ.
prax: crim. part. 3. quaft. 113. num. 6. REUSN. lib. 3.
conf. 1. num. 7. Sed quid, non comparet Reus, fed emanet?
Resp. Hoe non ob plant e damnari poteft, vide Profejf.
VOET ad pand. tit. de requirend. vel abfentib. damn. n. 2.
et NOORDKERCK de matrimoniis ob turpe facinus, quod peccatum
fodomiticum vocant, jure folvendis, dijfertationem
cap. iv. ubi multa atque egregia de hac materia.
Ibid.
Per publicum proclama. In quo inferenda caufa jpecialis
et crimen in jpecie, vel crimina, quorum nomine accufatur,
ut ita reus deliberare pojfit, an die dicPo veniente,
pet ere pojfit, je liber ari a perfonali, utloquuntur, comparitione;
vel fefe parare atque inftruere ad contradicendum
accufatori, petituro forte, ut reus fe fiftens ex vinculis caufam
agat; fic ut omijfo in proclamate five ediêlo tali criminis
dejignatione reus per procuratorem pojfit opponere exceptionem
dilatoriam, donec caufa expreffa fuerit Prof.
VOET ad diB. titul. pandeif. num. 3. adde SIM. VAN LEU­
WEN proc. crimin. bladz. 57. 58.
II. Deel confultat. 25. bladz. 71.
Dat meede het getal van twee getuygen in teftamenten,
die tot nut van de armen gemaakt worden, naer P gemeen
gevoelen van de DoBoren genoeg is. Qjiinimo, fcribit hic
ABRAH. DE PAPE, fola ac nuda teftatoris fubferiptio in re-
UBis ad pias caufas, etiam absque ullis teftibus faBa vim
folemnis teftamenti habet. Vide diBa ad confil. JCtor Batavicor.
vol. 1. confil. 67. pag. 64. 65. et qua ad illud no-
I tavi;

66 A A ' N T E K E N Ï N G E N, enz.
tavi; Doet hier meede by het geadvifeerde in het Nieuw
nederl. advysb. adv. 18. pag. 77. en SCHRASSERT. obfervat»
practic. obf. 293.
Ibid.
Te meer, alfoo het voorfcr. teftament, ofte legaet, in tyde
van pejl gemaekt is, ende ook in een plaats van de pest
geinfe&eert &c. adde, inquit ABRAH. DE PAPE, ea, qua
cbfervata ad cit. confi. JCtor. Batavicor. vol, 1. conf. 67.
pag. 60, 61, 62, 63.
, Ibid.
Den tyd van peste en van oorloge by een vergeleken worden.
Zynde het bekend, dat de teftamenten, in tyd van
pefte gemaakt, tot de gepriviligeerde behooren; om dat men
in tyd van nood van de formaliteiten kan afgaan (volgens
den bekenden regul: necejfitas non habet legen?; noot breekt
wet) en de tyden van pest ende van oorlog by een vergeleken
worden; Terwyl felve de Almagtige God in tyden van
peft gezegt word, tegens het menfchelyk geflagt als oorlog
te voeren, zulx dat dan ook ieder een evengelyk een Soldaat
in den kryg voor twee getuigen by uitterfte wille van
alle fyne goederen kan disponeren. Zie confi. hic 5. deel
conf. 28. et feqq. GAIL Ubi'2. obf. 118. in fin. maar voor
één getuygen gemaakt zynde, zoude het zelve niet beftaan,
nam teftis fingularis, ne quidem in pia caufa quicquam probat,
confilia hic 4. deel confult. 90. caterum de teftamento tempore
peftis condito et ejusfolemnitatibus vide SCHRASS. in comment.
ad Reformat. velav. pag. 525. et obfervat. practic. obf. 292.
II. Deel confultat. 36. bladz. 73.
Mach fubfifteeren en de ftadt grypen. Dus dat in de Provincie
van Utrecht het ftatuit, waar by geprohibeert werd, dat
man en vrouw malkanderen geen goederen mogen geven of
ma-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 67
maken, als lyftogt alleen, is een reëel ftatuit, het welck
alleen gaat over de goederen in den geltichte van Utrecht
gelegen zynde, en over zulx zich niet uitltrekt over de vafte
onroerende goederen in andere Provinciën en Landen, alwaar
zodanig verbod niet is, zoo kunnen de Echtgenoten in
de Provincie van Utrecht woonende, malkanderen wel vastende
goederen buiten den geltichte van Utrecht gelegen maeken.
Zie VAN DEN BERGH Nederl advysb. conf 189. bladz.
509. alwaar verfcheiden Aucleuren,
II. Deel confultat. 37. bladz. 75.
Dunckt &c. op de eer fie vrage, dat de voorfcr. Koopman
doende blycken aan zyn Factoor gefonden te hebben die goederen
by hem verkocht, hy tegens den kooper zal mogen procederen
tot betaalingevan de geconvenieerdeprys ofte obligatie
daar af gemaakt. Hac de quafiione ita fcribit BARBOSA
in loc. communib. in voce Inftitor. Ex inftitoris contraclu
praponenti ad verfus eum, qui cum inftitore contraxit,
revulariter nee jure pratorio atfio datur, nift aliter rem
fuam fervare non pojfit, ut injtitor aclionem ipfi cedat, fi
inftitor fit abfens, aut latitet, vel mortuus ft fine harede,
FRANSK. adj.§. quod cum eo, qui in alien. poteftat. n. 17.
BACHOV. de aclion disp. 8. thef. 11. in fin. Sed quia moribus
noftris invaluit, certis cafibus exceptis, obligationem alteri
per alterum quari poffe, ex contraclu inftitoris, qua
talis, valida proponenti aclio datur. Ac proinde aclione
venditi recle praponens rerum fiuarum per inftitorem diftratlarum
emptorem convenire poteft ac pretium, quod nee dum
inftitoriperfolutum eft, fibi potius quam inftitori fiolvendum,
dum is forte foro cejfit, aut incipit fiufpetlus effe; fi modo
probet, fie rem injlitori vendendam commififie, quod ipfum
juri Romano quoque conveniens est L. 13. § 25.^ de aclion.
I 2 empt.

68 A A N T E K E N I N G E N , enz.
empt. GROT. manuducl. ad jurisprud. Holland. lib. 3. cap*
ï. num. 56. Refp. JCtor. Holl. part. 3. vol. 1. conf. 3.
f0»/ 1
6. c/raz «f^d. 4. conf. 3.

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYS E N , enz. 09
-quibus inftitor contr axit: quia ut vulgo dici folet: ubi datur
remedium or dinar ium, ibi debet ceffare extraordinarium
L. 16. in pr. pf. de minorib.
Ibid.
Want alhoewel .de voorfcr. Koopman niet en heeft actionem
mandati tegen den kooper. Vide hic GROENEW. de legib.
abrog. ad L. 49. § uit. D. de acquir. et amitt. profeff.
• Ibid.
• Op de twede vrage, dunkt, dat de voorfcr. koopman, de
goederen onder den facteur als noch in we fien fynde, fal mogen
wederom aanvaerden, ende na hem neemen, om zyne
beliefte daer mede te doen. Hoe verum videtur, ait hic
ABRAH. DE PAPE , eo tarnen obfervato, ut inftitor res fuas
vindicans primo probet eos ad fe jure dominii pertinere,
cum actio in rem fundetur in jure dominii: fic namque formula
Pratoris erat compofita, fiparet rem actoris efte, cum
alias reus, quamvis etiam nihil praftiterit, abfolvatur, in
quo commodum pojfeftonis elucet ff 4. Inft. de Interdict. Alterum
requifttum ad hanc actionem fundandam eft, ut reus
•rem ipfam poljideat , juxta L. 28. C. de reivindication.
Qtiapropter fi reus fe pojjidere neget, huk judicio locus ejfe
haud poteft; fin vero ejus contrarium appareat, pojfejfto actori
adjudicabitur. Quod tarnen non poteft referri ad eum,
qui falfum titulum pojfesjionis allegaverit, cum nullum adferre
teneatur, verum fufftcit dicere: Quia posfideo § 2.
"•Inft. de action. in fin. Sed quid fi reus rem judicio pendente
jam posfidere def erit? ad quod dicimus, hic infpiciendum
effe, an fine culpa, an vero cum culpa eam posfidere
defierit: item an fit culpa fimplex, an vero cum dolo conjuncta.
Primo cafu hoe eft, cum reus absque culpa pojfesjionem
admiferit, extra dubium eft, quin plene abfolvatur L.
-1' § de reivindication. Secundo cafu, hoe eft, cum
I 3 cuU

7o A A N T E K E N I N G E N , enz.
culpa poffeffionem amiferit, tum aftimationem rei praftare
compelletur; ita tarnen ut acliones ipfi cedantur, idque, ut
iterum contra pojfejforem pojfit agere arg. L. 63. ff. eod.
Denique, qui propter culpam cum dolo conjunctampofftdere
dejierit, in tantum tenetur, in quantum atlor in litem juravit,
neque eo cafu potejl peter e, ut acliones fibi cedantur:
quoniam dolus pro poffeffone ejl, atque habetur, ac ji adhuc
rem poffideret § 2. Inft. Qiiib. alien. lic. Hacque eadem
ratio e fecit, ut novum judicium ad eum condemnandum
non fit neceffarium; quod tarnen intelligendum eft,
ft lis jam fuerit conteflata, cum aclio, quo modo fuerit incepta,
eodem quoque modo fit peragenda, proindeque jus
acloris non eft deteriorandum cateroquin ji ante litem conteftatam
reus rem dolo posfidere dejierit, aliud dicendum erit.
Ibid.
Op de derde, dat de koopman behoort geprefereert te worden
op de onbetaalde penningen, geprocedeert van zyne verkogte
goederen, 't zy op dach, oft om gereed geld verkocht
zynde. Neque hoe verifimile eft, fcribit hic ABRAH. DE
PAPE , quippe creditor indiftincle aliis creditoribus non poteft
praferri, five pecunia numerata rem vendiderit, five
fidem de pretio habuerit, veluti hic exijlimat JCtus. Nam
fi, verbi caufa, fides de pretio ft habita, ftatim rei vendita
dominium erit translatum, unde creditor aliis creditoribus
non erit potior 41. Inft. de rer. divifon. caterum mercator
aliis praferetur, cum pecunia numerata res fuerit diyendita,
neque ea fuerit exfoluta, quoniam eo caju rei dominium
penes venditor em cenfietur remanfijfe, quemadmodum
recle refponfum eft ab JCtis in confil. Batavic. vol. 1.
conftl. 245, 253, 274. quod etiam fequitur A. GAIL. lib.
2. obfervat. num. 1. Cujus tarnen contrarium confuluit adyocatus
in confil. Batavic. vol. 2. conf. 127. Ideo namque
ex

OP DE HO L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 7*
ex Jolo ac nudo venditionis titulo rei vendita dominium non
transfertur, fed demum pof folutionem vel altam fatis facjionem;
quia ea pra fumitur effe res vendentium, ut pecunia
piatim reprefentetur, cum alias c-ommercia impedirentur,
fi ob pretium nondum acceptum res vendita non fta-.
tim traderentur; vide qua obfervata ad confil. JCtor Bata*
yicor. vol. i. confil. 222.
Ibid.
L. procurator es L.f plures jf. de tribut. Hac lex citaia
pofterior f plures, fub eo titulo non extat; et L. procuratores
jf. nihil quoque ad rem facit, propter ea, quod agat
de fervo, qui cum peculio eft negotiatus; quod nihil omnim
commune habet cum inftitor e, de quo hic fermo eft: cum in
utroque non fit eadem, fed potius longe diverfa ratio; unde
quoque idem jus non potest ftatui, fed diverjum.
II. Deel confultat. 38. bladz. 76.
Intelligitur in ea qualitate illud feciffe. Mandatum enim
qui juscipit videtur alium gerere nomine mandantis, etiamfi
acPum Mum fimpliciter gerat ROMAN, confil. 91. num. 1.
NATT. conf. 636. num. 68. ALEX. conf. 25. lib. 2. AL­
CIAT. conf. 90. num. 9. vol. 3. et in L. Qiii aliena § fi is
qui putabat. n. 5. de acquir. de hered. quod procedit quoad
mandantem et mandatarium, non autem quoad tertium AL­
CIAT. in d. L. qui aliena num. 5. SOCIN. conf. 68. num. 2*
vol. 3.
II. Deel confultat. 39. bladz. 76.
Ofte gebouwt. Quoties quis ad domus, qua corruerat aut
exufta fuerat, reftitutionem, pecuniam credidit, toties tacitam
hypothecam habet in ipfa domo L. 1. ff. ex quib. cauf
pign. vel hypothee. Ratio hujus rei eft favor publicvs. Inter
eft enim Reipublua, ne urbes ruinis de for ment ur. Un-\
de

72 A A N T E K E N I N G E N , enz.
de ad pr aftdes pertinere, ut dominos ades ruinofas cogant
reficere; refponfum eft in L. 7. ff. de offic. prafid. CUJAC.
lib. 29. obferv. cap. 20. LUDOV. CHAROND. Ub. 2. Resp. 79.
HARTM. PJSTOR. lib. 3. quaft. 15. num. 7. Sed hoe folum
obtinet quoad refeclionem adium ruinofarum aut exuftarum,
non vero ad eas, qua de novo adificantur: nam qui credidit
ad adificationem nova domus vel ad emptionem domus, tacita
hypotheca huit creditori non competit. Senatus confültum enim
jïricle loquitur de eo, qui credidit ad rejtitutionem adificii
collap ft, vel ruim fi: aliud au tem eft reftituere, vel refxere,
aliud novum edificare vel em ere HARTM. PISTOR, dici. quaft. 15.
ANDR. RAUCHBAR.^^. 1. quaft. 5. ANT. FABER in cod. lib.
8. conft. 6. def. 10 Si igitur quis mutuatus 'eft ad rem
emendam,. nee fibi de hypotheca ijtius rei cavit, non habet
in ea re hypothecam ex lege, fed tantum perfonalem aclionem
, in qua in concurfti perfonalium et chirographorum,
non etiam hypothee ar iorum creditorum habet privilegium pralationis
L. 26. L. 34. ff. de reb. auctor, judic.posfid.
Ibid. bladz. 77. in initio.
Maxime cum in jure certum fit, quod non aliter illi
creditores, qui in refettianem adium crediderunt, beneficio
pralationis gaudeant, quam fi nominatem eo nomine, tales
ades Mis obligata fint, per ea, qua not at ANDREAS GAIL
lib. 2. obferv. 25. n. 5. Hoe non invenitur, fcribtt hic ABRAH.
DE PAPE , apud h. GAIL cit. loc. num. 5. ubi tantum dicitur:
quod hypotheca generalis non folum ad prafentia, verum
etiam ad futura bona fiefie extendat. Imo ejus contrarium
Cólligitur ex fequenti num. 7. fub quo hoe continetur, feil.
creditor em, qui pecuniam in refeclionem rei obligata credidit
, prioribus creditoribus effe potiorem.
Fallitur hic etiam JCtus, cum dicat:. eum, qui in refeclionem
adium mutuavit, non aliter aliis creditoribus praferri.

©p DS H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 73
ferri, nifi nominatim eo nomine, taks ades illi obligata
fint.
Hoe fane non neceffario requiritur, verum fatis eft pecuniam
'eum in ufum ejfe datam, modo ades fint refitfa: quo
cafu creditoribus tacite hypotheca fuit data, licet nominatim
illa non fuerint obligata: arg- 61. ff. in quib. cauff.pign.
vel hypothee.
Amplius noftra fententia confirmatur per Nov. 97. cap. 3.
in qua Irnp. ait: Qui pecuniam crediderunt, ut ades reficerentur;
eos privilegio hypotheca omnibus praferri: quod
etiam patet ex L. 5. ff. qui potior. in pignor. Neque enim
ibi exigitur, ut nominatim ades, in quas pecunia eft impenfa,
pignori obligentur. Hujusmodi conftitutionis rationem
red,dit ULPIANUS in L. 6. ff. eod. quia, ut aitin princ'.,
qui credidit ad rem reficiendam, qua aliis jam erat obligata
, ideo iis prafertur, cum ipftus pecunia fecit falvam
iotius pignoris eau jam.
Nimirum hoe ftc fpecialiter in adibus tantum fuit conftitutum
, quia Reipublica interest, eas f art as ac t eet as
confervari, utpote quibus a 'pectus publicus maxime exornatur;
cujus contr arium obtinet, f quis ad refecPionem navis
nummos credidit: Non obftante, quod etiam Reipublica
inter fit, eas bene conflru&as ejfe, quippe cum ex iis fimiliter
maxima utilitas ad Rempublicam redundet: Unde Imp.
Claudius non multa in eorum favorem conftituit, qui navis
novas extruxisfent aut veiujlate collapfas- refecisfent L. 1 %
20. ff. de exercitor a&ion.
Enim vero hac quidem primo intuitu videntur quendam
colorem et pratextum pra fe ferre; verum re penitius infpecia,
ea tarnen nullo juris textu idoneo aut probabili pos-
Ju nt adftrui: Nam in L. 7. C. qui potior es ini pign. dicitur:
Eum, qui in pr adium emendum credidit, aliis creditoribus
K non

74 A A N T E K E N I N G E N , enz.
non praferri, nifi id nominatim ac fpeciaiiter convenerit:
'quod fane nihil commune habet cum eo, qui in navem em endam
pecuniam credidit.
Et ad fupra citatam Novell. 97. cap. 3. in princ. refpondendum
eft, Mum, qui ad navem fabricandam vel reficiendam
credidit, equidem anterioribus creditoribus praferri;
numirum chirographariis non vero hypothecariis, de quibus
nos hic agimus.
fthiamvis ufu fort noftri obtineat, ut is, qui in navem reficiendam
mutuavit, omnibus etiatn creditoribus adeoque hy-
pothecahis praferatur }
idque ob commercia, qua in Bata­
via maxime vigent. confil. JCtor. Batavic. vol. 3. torn. 1. conf.
94.; et vol. 4. confil. 107. 127. Confonat Editlum Dd. ordinum
IPolland. anno 166$. die 5. febr. vid. Librum vulgo
het Placaatb. vol. 3. tit. 8. Ub. 7. pag. 1005. Item H. GRO­
TIUS Introdutl. lib. 2. part. 48. num. 13. ibique GROENEW.
in fuis additionib. QiUbus adde ea, qua diximus ad confil.
JCtor. Batavic. vol. 2. confil. 8.
II. Deel confult, 40. bladz. 77.
Dunckt (onder correctie•) by aldien in V nïaken van den
koop geen bedroch ofte liftige mysleidinge gefchiet is, quo cafu
emptio ipfa nulla et invalida efpiceretur ipfo jure &c.
Eandem jententiam, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, fequitur
JCtus in conftl. JCtor. Batavicor. vol. 5. conf. 172. item COVAR-
RUVIAS lib. 2. torn. 2. refol. cap. 4. num. 5. in med. ubi enormisfima
lafio int erven erit: quia, ut dicunt, eo cafu dolus re ipfa
intervenit; et dolus dans caufam contrattui facit, eum ipfo
jure nullum L. 1. jf. de dolo. Enormisfima lafio vulgo ea
ab juris interpretibus appellatur, qua verbi caufa, eft ultra
besfem; eamque dicunt re ipfa dol urn in du eer e, parem que
num d&lê ex propofito effeHum habere. Et fane, fi verum
fa-

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 75
fateri ticeat, eorum opinio non videtur verifimilis ac potius
merum figmentum eft : quoniam dolus non ex quantitate
damni, fed ex quali t at e facli aftimari debet d. L. 1. § 1,2.
jf. eod.
Ibid. „ . .
Soo verre dan in eenige koop, / fy kooper, ofte verkoper
miskogt is over de helft van den oprechte pryfe, die tentyde
van't ftuyten des koops, naer gemeyne wardeeringe mogte
wefen, en de partyen hen niet voegen en wilden tot redelykheyt,
dat is ten rejpeüe van den miskochten verkooper, by-

76 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. in fine.
Ut vel refiitu'.o pretio res ei reddatur, vel jujlum pretium
fuppleatur, eletlio eft emptoris. Videtur hic JCtus idem
jus concedere venditori, quod emptori competit, quoties
contratlu emptionis et venditionis fuerit Ufius, ut patet ex
precedentibus: fed male, ut opinamur. Siquidem ifta electio
tantum joh emtori non venditori data ejl; quoniam co
fenfu et voluntate ven clitoris rei dominium in emtor em fu
trans lat urn, quod ipfi tem ere au fierri non debet: et fi aliq
yitium in hoe contratlu lateat, non in contratlu, fed pretio
eft, q- od ab emtor e non venditor e exfolvitur.' At qui co
tra contendunt, ajferunt non pretium, fed folam rem in
obligatione ejfe; unde ifta eletlio etiam venditori debeat
cedi; cum tarnen contraria fententia longe fit verifimilior a
receptior, quemadmodum late oftendit dotlis f. AR. PINELLU
ad L. i. C. de refcind. ven dit ion. part. 2. rubr. cap. 2.
num. 27.
II. Deel confultat. 41. bladz. 78.
Nifi ipjis mandantibus. Nam quotiescunque quis ea ma
dato vel generali. vel fpeciali pro altero pacisatur, toties hu
prodeft paclum, immo et nocet, ob rationem , quia fic pa
ciscens minifterium corporis fui fialtem interpomt, in efetltt
vero ipfe mandans patlus videtur, et quamvis fatlum unius
alteri nocere non fioleat, hoe tarnen fallit, nifi fatlum ex
mandato alterius fuerit geftum.
Et fic magiftri collegii paclum prodeft collegio L. 14. f.
de patl. Tutoris paclum prodeft pupillo L. 15. f. eod. pr
curator is paclum prodeft principali L. 10. § fin. f. eod.
Hi omnes vero, fi extra mandati vel officii limites quid eg
rint, princ. fuis nocere nequeunt.
Ibid.
Vel ratam habentibus. Nam ratihabitio retro trahitur
et

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 77
et mandato comparatur, hoe efi per ratihabitionem retro
yerfus res aftimatür, quaft ab imtio res utiliter effet gefta,
mandatumque interveniffet; quod etiam obtinet in iis, qua
fpeciale mandatum requirunt L. 26. D. de minor. TIRA-
QUEL. de Retracl. Itgm § 1. glosj. 10. num. 61. SURD. conf.
60. n, 14. et decif. 231. n. 11. TUSCH. litt. R, concl. 21.
num. 5. TRENTACINCQ. var. refol. lib. 2. tit de procuratur.
Refol. 9. num. 2. STEPHAN. GRATIAN. discept. Forenf. torn.
4. cap. 704. num. 25.
II. Deel confultat. 42. bladz. 79.
Hier wort gehandelt over de praefcriptie van een Leen,
en fulx gefchiet hedendaags door het verloop van dertig jaren
als te fien onder anderen by SIM. VAN LEUWEN cenfur. forenf.
lib. 2. cap. 23. num. 2. en Roomfch Hollands Recht
2. boek 17. deel num. 2. en omftandig wort over defe materie
gehandelt in de Utrechtfe confultat. 1. deel conf. 74. pag.
265.
Ibid.
Tot refolutie van welcke quaflie fiaet voor eerfi te noteren,
quod is, ad quem feudumper mortem alterius devolutum eft,
f paganus fit, &c. et intra annum et diem ejus inveftituram\
petere fidelitatisque juramentum Domino pr aft are cesfaveril,
feu do privé tur: Quod hujus contr arium,pro ut recle
notat hic ABRAH. DE PAPE , de jure noftro longeverifmilius,
ex fententia H. GROTII Introduclion. lib. 2. part. 41. num.
75. certum eft; quo cafu pro poena negUgentia duplex pretium
pro inveftitura ejl exfolvendum. Et hac JCti fententia
etiam de jure antiquo feudali demum procedebat, ft dolo
malo novas vafallus inveftitura renovationem non petiiffet,
yel etiam incuria vel negUgentia inexcufabili, quoniam et
illa dolo malo aquiparantur. Praterea in genere notant
K 3 In-

78 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Interpretes, principes ae feudi dominos non folere tam rigorofos
ejfe in hoe jure feudali exercendo, neque vafallum ob
folam negligentiam renovationis inveftitura feudo privare,
fed potius hoe ei condonare cum quadam midta impofita
VULTEJUS lib. i. defend. cap. \i. num. 24. WESEMBECIUS
de feud, cap. 15. num. 7.
Ibid. bladz. 80.
Qiiod poft privare vafallum, in fe del'inquentem, dato a
fe feudo, quo indignus eft, ob fuam ingratitudinem.
Neque crediderim poffe, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , dominum
feudi vafallum propria aucPoritate eo privare, fed neceffaria
eft fententia judicis condemnatoria et opus caufa
cognitione: quoniam prius conftare debet, utrum va fallus
dolo vel incuna omiferit petitionem renovationis inveftitura
ROSENTHAL de feud. cap. 10. concl. 41. num. 5. Non itaque
proprio motu dominus poteft vafallum expellere, fed actio
coram paribus curia tenetur inftituere, atque ibi ingratitudinem
commisfam quinque teftibus idoneis probare. Contra
etiam audiendus eft vafallus excufationem fuam proponens
eamque probans ROSENTHAL cit. cap. 10. concl. 12.
num. 6. et feqq. Atque tum demum poft caufa cognitionem
in judicio habitam fertur fententia vel abfolutoria vel condemnatoria,
At in dubium vocatur, utrum hac fententia
ft condemnatoria, ut vulgo loquuntur, an vero privatoria,
hoe eft, an demum per fententiam vafallus feudo privetur;
utrum vero ipfo jure propter feloniam jure fuo cadat, et Jolumpoftea
feratur fententia, per quam declaratur vafallum
propter culpam in dominium commiffam feudo privatum efj'e.
Resp. longe veriftmilius eft, eam e fe fententiamprivatoriam,
hoe eft, quod per fententiam vafallus demum feudo privetur,
quomodo recle hoe fequuntur JUL. CLAR^ S % feud. quaft, 62.
CARPZ. lib. 6. Refponfor. tit. 8. resp. 74. num. 15.
Ibid.

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 79
Ibid. bladz. 81.
Et difinitio illa, nullo modo inpatria noftra, locum habere
poljet, in qua ex vi diutina confuetudinis variis judiciis decifum
eft, agnatis nihil juris competere in feudis, ita ut cuilibet
etiam'wvitis filiis, et agnatis, hberum fit ea alienare.
Potius, (ait de ABRAH. DE PAPE) contrarium concludendum
videtur, fcilicet agnatis aliquod etiam jus in feudis competere
: ftquidem per hanc vajalli culpam et negligentiam pra judicium
infertur juri fuccedendi, quod a primo acquirente,
eorum patre mediante, qui non eft in culpa, ipfts in id competit.
Qjdppe vafallus non jus agnatorum, fed proprium
jus fuum. amittit per fuam negligentiam: Qtiapropter eo
mortuo jus illud fuccedendi agnatis erit integrum ac falvum.
Recle itaque A. GAIL lib. 2. depacepublic, cap. \ num. 21.
ait diftingui debere, inter filios delinquentis patris et agnatos.
Mos in feudum pat er num jam amijfum non poffe fuccedere
asferit : Hos contra cum jure proprio primo adquirenti
fuccedant, non vero vafallo peccanti, non poffe
poft mortem vafalli per feloniam ab ip>fo commiffam, eo jure
minime excludi: cum non fuerit neceffarium, ut ab eo in ipfos
feudum transmittatur. Neque in contrarium funt textus
fupra citati ab JCto: quoniam illi nihil aliud volant,
quam quod eo cafu fendum domino aperiatur, quod plane
ultro concedimus quod ad vafallum delinquentem et filios ejus,
tarnen abfque damno adgnatorum.
Ibid. bladz. 83.
Qiiare, quemadmodum rerum furtivarum, nulla unquam
procedit prafcriptio, idque quia nulla negUgentia
imputari posfit dominis, qui inviti res fuas amiferunt, nee
eas, quamvis follicite quarentes, invenire queant, ita quoque
fi vafallus, infcio domino, feudum alienaverit, aut tempore
debito, non petierit inveftituram, emtor aut vafallus
fi'

8o A A N T E K E N I N G E N , enz.
fccundus, id prafcripfiffe contra dominant, dici neqrit &c.
Hac comparatio, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , omnino
videtur claudicare. Maxima namque differentia ejl inter
ufucapionem rerum fvrtivarum et ufucapionem rerum feu dahum:
f quidem res furtiva nunquam pojfunt ufucapi, licet
quis eas bona fide acceperit ac poffederii ff i. J. de iifucapionib.
idque odio furum. Ex diverfo bona feudalia fi heres
acceperit eaque ct tres annos pojfederit; poteft dominum ea
vindicantem per prafatam prafcriptionem excludere; per
quam non jus aliquod adquiritur, fed folum actio ob ejus
negligentium, qui intra tempus debitum non agit, repellitur
arg. L. 7. L. 8. § 2. cod. de prafcription. 30. vel 40.
annor. Neque in contrarium eft L. 8. cod. de ufufrucl.
Qiiandoquidem in ca lege oppoftta agitur de herede, qui
jciens ufumfrutlum defun&o conccffum poffe dit: unde non
mirum eft, cum proprietatem non teneat, ad eam adquirendam
nulla temporis praficriptione munire fe poffe. Aliud
namque juris eft in herede, qui bona fide p-tabat rem,
quam pojfidet, ad defunclum quoad proprietatem etiam pertinere;
quam ji ut proprium po fiideat, dominusque eam non
pet at, mirum non eft, eum per longififimum temporis fp>atium
prafiribere. Neque aliter obtinebit, f har es res feur
dales pramortui vafalli ut allodiales alteri bona fidepofidens
eas vendiderit: quo cafu extra omnem controverfam eft,
eum etiam fimiliter eas pra fier ibere poffe.
II. Deel confultat. 43. bladz. 84.
Conform met dit advys wordt ook geadvifeert in de advyfen
die gevonden worden agter de Nederl. pratl. van VAN
LEUWEN conf. 29. bladz. 359. Zie ook VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 1. deel conf. 61. 2. deel conf. 12. Utrcc'itje
confult. 2. deel co ff. 56. pag. 259. in fin. Reccilement van
re-

ÖP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 81
rekeninge mag tot 30. jaeren toe geëift worden, confilia hic
1. derde deel conf. 32. bladz. 63. SCHRASSERT confultat.
a. deel adv. 53. n. 8. Utrechtfe confultat. 3. deel conf. 92.
pag. 406". ». 25, 16. Et de hac mat er ia fciendum, ^«0^
calculus retPe rcdditus ab obligatione demo rationem redden
di liber at L. 2. cod. de apoch. public, nifi fcilicet error
interveneat, de quo ftatim dicitur. Nam rationibus femel
redditis et calculatis, denuo adminiflrator ad reiterandum
calculum urgeri non debet, ditP. L. 2. quo fcilicet evitetur
proceffus in infinitum, neve rationes efficiantur immortales
arg. L. 13. cod. de ju die. Idque muit0 fortius procedit,
quando una cum calculatione liberatio feu quietatio intervenit
CARPZ. lib. 5. Resp. 69. n. 8, 9, 10. Qtiod ampliatur,
ut ft ratio femel reddita, etfi allegetur lafio ultra dimidium
ejus, quod debetur, non retraBetur, nifi accedat caufa,
qui prior em redditionem vitiat, ex: gr. fi in calculo erratum
aut dolo aBum aliquid fuerit. Nimis enim gr ave for et eum,
qui res alienas adminiftrat, perpetuo rationibus reddendis
ejfe obnoxium et femel redditione funPium poffe inquietari.
MEVivspart. 3. decif. 113.
In calculo fi fit erratum, fiepius calculi retraBio fieri
poteft, cum error veritati nullum debeat creare prajudicium
L. 6. ff 1. D. de offic. praftd. Et hoe procedit, etiam ft
fiepius calculatio fuerit inftituta BERLICHIUS part. 1. concl.
84. n. 63. nam et in deliber ando aliquis er rare poteft IDEM
diB. loc. Imo confefiio geminata, ft erroris caufaprobetur,
revocari poteft. BRUNNEM. in L. unie. cod. de error. calcul.
CARPZ. Resp. 69. Lib. 5. n. 14, 15, 16, 17. Esco-
BAR de ratiocin. cap. 41. n. 5. qui etiam ex L. 36.fi. famil.
ercisc. oftendit, quod ubi eft erratum in calculo, fententia
nunquam in rem judicatam tranfeat. Praterea error quoque
in fecunda inftantia poteft allegari TRINTACINQ. var.
L Re-

8i A A N T E K E N I N G E N , enz.
Refol. lib. 3. tit. de folut. n. 5. Qiiin per exceptionem er*
roris calculi ipfa executio fufpendi poteft, ft ifta in continenti
docere pojfit, Decif. ÈlecP. Saxon. 11. et tempus intra
quod repititio rationuni ob error em peti poteft ad 30. usque
annos extenditur ESCOBAR. di&. cap. n. 18. et feqq. Recle
ergo hic monet num. 28. quod ad id, ut rationes ex caufa
er roris ad petitionem partis revideri pofftnt, requiratur, tit
prius judici conftet, qualiter in calculo erratum fuerit, idque
in fpecie allegatis erroribus. DD. in L. unie. cod. de error,
calcul. Ratio hujus rei eft, quia cum rationes femel calculatie
pro fe prafumptionem habeant, quod rite dispuntla
fuerint, tune is, qui contrarium dicere intendit, perfpicuis
probationibus de errore, dolo, et fraude docere debet ESCO­
BAR ditl. n. 28. Limitantur tarnen praditla 1
. 1 °. Ut ratio retratlari non debeat, fi error allegatus fit modieus
et nulliusponderisHEESER de ration. redd.loc.ult. n.110.
2°. Lintiiatur , quando examinatis et expuntlis rationibus
convenerunt partes, quod ex gr: intra annum ifta tantum
r etter ari debeant. Ita quippe tempore elapfo actor,
et ft error em docere velit, non eft audiendus. HEESER. ditl.
loc. n. 117.
3'. Limit atur, ft fuper ipfo error e calculi fuerit transatlum
L. un. cod. de error calcul. PETR. HEIG. part. 1.
quaft. 20. num. 27. PAUL. MONTANUS. de tutel. cap. 38.
num. 138. quod tarnen iterum ceffat, ft forte in transaptione
ipfa error calculi fuerit fcriptus; item, f transatlio dolofe
fuerit extorta, tune et hoe cafu errore deprelïenfo transatlio
irritatur. HEESER ditl. loc. num. 237 et feqq.
4°. Limit atur, ft definitiva fententia rationum lites fihem
acceperint L. unie. Cod. 'de error. calcul. Sed quomodo
etiam calculus, tali fententia non obftante revocari
pojfit; vide TRENTAC,INQ de confeff. Refol. 1. n. 44. et
feqq.

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 83
feqq. Et hac de hac materia fuffciant.
II. Deel confult. 44. bladz. 84.
Hoe confilio traditur, quod jure noftro renovato pa&io creditorum
partem debiti remittentium disfentientibus non obftet,
quocum conveniunt ZYP. notit. jur. België, tit. de pacl.
GROT. de jure Bell. ac pac. lib. 2. cap. 5. § 17. Bus. ad
L. 8, 9, 10. ff depatl. n. 3, 4, 5, 6". GROENEW.^

§4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
hujus conjiitutionis pojlerioris eft; quoniam hac duntaxat
efi dilatio folutionis, in quo magnum creditorumprajudium
non vertitur: cum contra prioris fit totius debiti ademtio,
quod princeps vel fenatus facer e haud potefi, quia nemini
invito res fua auferri debet L. i. L. 4. C. de precib.
Imper. offerend. Non movet, quod favor publicus et utilitas
Reipublica hoe fapijfime fuadeat. Enim vero dicimus,
hoe favorem Reipublica non fpecPare, fed tantum certa alicujus
perfona, puta ipfius debitoris. Ergo hac argumentatio
non procedit: Qua major pars fecit, ratum habetur,
atque idem ejl, ac fi omnes hoe fecisfent: qua demum locum
habet, quoties a pluribus, ut univerfis, quidftgefium;
quo cafu femper plurium confenfus fufficit ac major pars vindt
L. 14. ff. de legib.
Ibid. .
L. majorem L. fi plures et L. refcriptum ff. de pa&.
ABRAH. DE PAPE vult, quod laudata leges nullo modo hoe
probent; neque etiam ex L. 7. %. fin. jf. eod. hoe probari
poffit cum illa fit referenda ad cafum fpecialem, nempe cum
coheres, qui vocatur ad hereditatem debitoris are alieno
opreffi, nolit eam adire, nifi creditores promittant fe certam
partem debiti remiffuros, quia fcilicet tum omnium in-'
tere ft, hereditatem ab herede adiri, cum alias nihil omnino
confequerentur, ea diftituta, fi neminem haberent, quem
conveniant. Qiiod non ita obtinet, ubi hereditas jam antea
ab her ede fuerit adita, cum eo cajualiquis fit, contra quem
poffint creditores experiri.
II. Deel confultat. 45. bladz. 88.
Voor dat de Staten van Hollandt ende Zelandt hem geabbandoneert.
Nam in principatu fucceffor praderesjoris fui
voluntatem cufiodire debet, non tantum, qui jure fanguinis 3
jed

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. S 5
fed etiam, qui vi legis aut eletlionis fuccedit BRUNNEM,
confil. et refponf. academie, conf. i.
II. Deel confultat. 4,6. bladz. 87.
Overmits dat hy fyne kinderen niet en heeft gehonoreert
titulo inftitutionis, maer defelve in 't geheel gepreterieert.
Want een kind is een fuus et necesfarius heres en moet
daarom van fyn ouders by teftament geinftitueert of ex jufta
caufa geëxheredeert worden, alfo anders liet teftament nul
of inofficieus is SCHRASSERT obferv. 196.
Ibid.
Dat nochtans het felve teftament inhoudende de clauful
codicillair in vim fideicommiffi fial mogen ftaende gehouden
werden. Want het is zeker en in de praclycq een uitgemaakte
faek, quod claufula codicillaris inducat fideicommisfium
ab inteftato, ubi tefiamentum eft nullum ex caufa prateritionis
vel alia ratione SANDE decif. Frific. lib. 4. tit. 2.
defin. 1. Acivc var. Refolut. 13. num. 41.0/515. EVERH.
confi. 133. num. 23. GREVELL. decif. 126. GUID. PAPE 323.
GAIL lib. 2. obf. 114. CLAR. § teftamentum quaft. 4.6. PEregrin
de Fideicomm. art. 3. num. 49. videnotataad vol. 1.
conf. 72. bladz. 48. et feqq.
'Ibid. n
Syne memorie, finnen ende verftande wel machtig was.
Vide de hac claufula ac utilitate afertionis judicialis in
teftamento fcilicet teftatorem fana mentis fuiffe SCHRASSERT
obferv. 294.
II. Deel confultat. 47. bladz. 88.
Dat de voorfcr. crediteurs daar toe recht hebben. Nam
hoe certum, quod tam res corporales, quam incorporales
uti nomina, fervitutes &c. vendi poftint L. 2 ff. de obligat.
et atfion. tot. tit. cod. de hered. vel aclion. vendit.
L 3 ÏI. Deel

8o* A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 48. bladz. 89.
Sonder oHroy ofte confent van de Leenheere. Confil. hit
2. derde deel conf. 12. num. 1. pag. 37. VAN LEUWEN
Roomfch Holl. Recht 2 boek 14. deel num, 6.
II. Deel confultat. 49. bladz. 90.
Gelegat eert by Pieter Jaspersz. Want erfenis is geen
winft L. 7. L. 8. L. 9. L. 10. L. h. ZX^ro /o«o. ZYI\
/«r. ite^f. de jur. dot. in verbo plerumque. COREN
confi. 18. f» verbis. In focietate vero. CHRISTIN, ad Leg.
mechl. tit. 16. art. 18. num. 2. WESEL. de connubial, honor.
focietat tratf. 2. cap. 2. Lantr. der Graaff. Zutph.
tit. 15. art. 6. Landr. van Veluw. tit. 28. art. 3. et ibi
SCHRASSERT in comment.
II. Deel confultat. 50. bladz. 91.
Dat naer rechten de broeder ongehouden is fynen broeder
te maken fyn erfgenaem by tejlamente. Vide hic Novell.
115. cap. 3. et 4. et L. 27. cod. de inojfciof. teftam. BER,
VAN ZUTPHEN Nederl. pr aft. tit. Broeder % 15.
II. Deel confultat. 51. bladz. 93.
de voorn, out ft e foon fchuldig is r eft oir ofte begr 00 tinge
te doen aen de weduwe van de voorn. Matheus Michielsz.
ende aen de broeders ende fuflers van de kooppenningen daar
vorens defelve thienden gekoft zyn. Zie hier nieuw Nederl.
advysb. conf 3. bladz. 22. in de woorden; wat nu eindelyk.
II. Deel confultat. 52. bladz. 93.
Zie hier EVERH. conf. 79. confilia hic 71. et 92. nieuwe
Nederl. advysb. conf. 27. bladz. 147.
. Ibid, bladz. 94.
Soo dient nochtans daer tegen in confi der at ie genomen,
E J. dat

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 87
dat ah man ende vrouw 1 [amen in una charta teftament
fyn makende, dat foodanig injlrument na rechten werd ver-
'jlaen te hehelfen twee diftincle teftamenten, cum quot fint
perfona teftantes tot cenfeantur teftamenta. Hic JCtus videtur
refpondife, fcribit ABRAH.. DE PAPE , quod ft maritus
et uxor in uno eodemque teftamento de bonis fuis dispofue-
. 'fint, alteri id eam ob caufam mutare licere, quia duo funt
teftamenta, qua tarnen ratio non eft fatis concludens: ' nam
quamvis unum effet teftamentum, nihilominus urn ex conjugibus,
altero etiam invito ac nefciente, id lieer et mutare,
licet ejus contrarium nominatim ac fpecialiter ejfet expresfium;
quomodo recle confuluit Advocatus in confi. JCtor.
Batavic. vol. 3. torn. confi. 112. in fin. idemque ten et AND.
GAIL lib. 2. obferv. 127. num. 3. Addenda ea, qua late
ditla ad confil. JCtor. Batavic. vol. 1. conf. 83. pag. 97.
Atque hoe in tantum procedere exijlimat docJisf. Ritterslms.
ad Nov. 53. part. 7. cap. 18. num. 5. licet etiam alter conjugum
jüréjurdndo fe obftrinxerit, teftamentum nunquam
revocaturum, quoniam nemo poteft eam legem in ultima voluntate
dicere, a qua non liceat recedere. Verum quidem
eft de jure civili hoe juramentum nullam vim habere; caterum
non aufim tarnen asferere , id jurantis confeientiam non
obligate, cum neque id iniquum per fe neque contra bonos'
mores fit; unde retlius faciunt, qui a voluntate jur at a non
recedunt, quia ea non tendit nee in alterius pra judicium,
nee in falutis aterna difpendium; veluti id recle eft conftitutum
per jus canonicum arg. C. 28. X. de jurejur. Ouod
in foro jeculari recle fervandum effe cum muilis aliis recle
tenet, H. GROTIUS introduel. lib. i.part. 2. num. 26, 27.
II. Deel confultat. 53. bladz. 95.
Ende alfo de Weduwe-vróuwe &c. niet meer enkondepro-
fi-

88 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fiteren, als een vierde part, ofte kintsgedeelte uyt fyn nae
te laten goederen. Hujus contrarium fcribit hic ABRAH. DE
PAPE , obferv atur, quoties bonorum communio inter conjuges
non fuerit nominatim per pacta dotalia excluja; quod
in hoe noftro cafu factum non eft, ut apparet exverbispracedentibus
hisce: Dat tuflehen Pieter ende fyn kefte huysvrouwe
geen huwelykfe voorwaerde en fyn gemaekt, &c.
tum enim prater dimidium bonorum partem ad huc portio
filialis hodie conjugi fuperftiti relinqui poteft, licet etiam
liberi prior is matrimonii fuperjint: quomodo recPe confuluerunt
JCti in confil. Batavic. vol. i. confil. 31. 47. ubi vide
ea, qua ibidem obfervavimus pag. 31, 32, 33. et feqq.eique
fententia fubferibit H. GROTIUS Introduel. lib. 2. part. 12.
num. 6, 7. atque ita in Curia Holland, fuprema decifum effe
tefiatur COREN in obfervat. 30. num. 29, 30, 31.
II. Deel confultat. 54. bladz. 96.
Scilicet fine gratia pracedente principis. Fide qua notavi
ad confi. 48. bladz. 89.
Ibid. bladz. 97.
Behalven dat de jure pcena comminatoria niet opereren,
fi disput atur an bene vel male tefiatum fit BARTOL. ad L. 1.
ff. de his qua pcena nomin. n. 2. Dus ook geadvifeert part.
3. vol. 2. confil. 166. et part. 5. conf. 123. in fine, late VOET
in comment. ad tit. ff. de his qua poen. cauj'. relinq.num. 3.
II. Deel confultat. 55. bladz. 98.
Dat, nadien al fulcke oüroyen contrariëren dispofitioni
cap. 1. de fiuccefion. feu dor um, defelve verfiaen moeten werden
ftri&ijfime et pro prima tantum vice. Recle hoe; vide
ANTON. MATTH. paroem. 8. num. 12. et GORIS adverfar.
tratl. 3. cap. 11. n. 9.
II. Deel

OP DE HOLLANDFCHE ADVYSEN, enz. 89
II. Deel confultat. 56". bladz. 98.
Naedemael het Leengoed alleenlyck is verleden tot behoeve
van Jooft Jansz. van de Werve als vafal fonder van
Elifabeth Adriaens fyne huysvrouwe eenige mentie te maken
&c. Want dit is een fekere Leendoctrine, dat wanneer een
man ftaende houwelyck, uit de gemeene boedel goederen aankoopt
ende hem met defelve laat beleenen, hynafcheidinge van
het houwelyk aan de Erfgenamen van de vrouw verftoringe
moet doen van de helfte der penningen, daar het leen voor
gekogt is CHRISTIN, ad LL. mechl. in tit. 9. art. 11. num.
13. NEOSTAD. de Feud. Holl. fucceff. cap. 5. num. 68.
SANDE ad confuetud. Feud al. gelr. tract. 1. tit. 2. cap. 3.
mum. 10.
Ibid. bladz. 100. ~ ,
Aan den koop naderfchap hebben. Ten ware hem de portie
in het voorfcr. Leengoed was aangeprefenteert, en hy
fulx verweigert hadde. Zie VAN LEUWEH Roomfch Holl.
Recht 4 boek 19. deel num. 14.
II. Deel confultat. 57. bladz. 100.
Het fchynt niet, dat deezen Soldaet onroerende goederen
heeft nagelaten, want men dan foude moeten infien, de wetten
van de plaats daer de goederen gelegen zyn; voor het
overige is dit advys wat confuis.
II. Deel confultat. 58. bladz. 102.
Quia conceffio feudi eft gratia et beneficium principis, in
quo appellatione filiorum, veniunt etiam nepotes. Vide hic
RUDINGER centur. 4. obferv. 69. num. 4.
II. Deel Confult. 59. bladz. 103.
Gehouden foude zyn tot d*eene helft van de fchulden flaen-
M de

9o A A N T E K E N I N G E N , enz.
de houwelyck gemaekt. Zie hier VAN WESEL comment. a
Novell, conftit. ulirajeB. art. 6. num. n.
Ibid.
Gemerkt nogtans de voorfcr. decif e van rechten gee
plaats en grypt, f error intervenerit, utpote, fi muiier
ignoraverit ftatutum domicilii mariti et juris communis fiducia
contraxerit. Verum quidem ejl fcribit hic ABRAH. DE
PAPE, leges et confuetudines municipiorum ignorari poffe
quia funt facli atque in faBo confiftunt, cujus ignorantia efi
probabilis. arg. L. 4. L. 8. L. 9. C. de jur. et facl. ignor.
Hoe tarnen cafu noftro fallit in confuetudine generali totiu
provintia, item in notoria ac vulgari, qualis efthac; quod
fcilicet ji per paBa antenuptialia non fuerit afponfovel jponfa
provifum, tum bonorum communionem inter conjuges e
introduBam, unumque pro alterius debitis conveniri pofte
conf l. JCtor. Batavicor. vol. 4. confil, 94. item GROENEW.
de LL. abrogat. ad tit. C. ne uxor. pro marit. num. 1, 1.
Sed negotium nobis facejfere videtur, eam mulierem in Hollandia
non habere domicilium, proindeque ejus confuetud
nem fequi veile non prafumitur. Refpond. potius ejus con
trarium effe colligendum, fi ibidem nuptias contraxerit: ji
quidem eo cafu uxor prafumitur veile fequi fiatuta et confuetudines
domicilii mariti atque in ejus loei fiatuta contrac
tura confenfiffe. Ita BACHOV. inTreutl. vol. 1. disp. 16. fub
litt. B. Idemque extat apud JCtum in L. 6$. fi. de judic.
Amplius uxor forum mariti fui fequitur; quapropter Romulas
prociamat uxor es in focietate fortunarum, civitatisque
fore, ut eft apud Livium lib. 1. L. pen. jf. de jurisdiBion.
et hoe in tantum procedit, ut quamvis uxor cum fuo marito
litem velit peragere, tarnen ipftus forum fequi teneatur 9
quod etiam in potefiate mariti eft id alio transferre, quam
vis cum uxore nominatim conventum fuerit, ne ipfi liceat
do-

ÖP DE H O L L AND SCHE ADVYSEN, tra. 91
domicilium mutare L. 14. § 1. ff matrim. Ex quibus
jam liquet uxorem propter confenfum prajumptum Jeje
fubiecife atque aligaffe ftatutis domicilii mariti fui; ut
Proinde hic juris error pratendi haud poftit BACHOVIUS at.
kc 'cceterum in aliis cafibus verum eft, mulienbus propter
fexus imbecillitatem ob juris ignorantiam fuccurri jolere,
L 1 L fin. C. de jur. et facl. ignor. at fi verb. grat. muli'er
'committit inceftum contra jus civile mere pofitivum, a
d L
poena L. Julia excufatur arg. L. 38. ff ^fff -J u
d e
f
adulter Similiter muiier ob intermiffam achonis editionem
non condemnatur; vel etiam quamvis Fisco fe non detulerit,
damnum non incurrit L. 2. ff 7. ff de jur. fisc. ^ Demque
a temere ei absque caufa mulieres alienam obhgationem mfe
receperint, per exceptionem JCti vellejani adjuvantur, quemadmodum
docet L. 1. L. 2. C. ad JCtum yellejan.
Ibid. bladz. 104. , ,..
Alles conformelyk de befchreven rechten; na dewelckeonus
matrimonii alleen fpeèleert ad maritum, die daer jegens alleen
zeniet fruclus dotis, en alle overwinft, ftaendehouwelyk
gevallen. Hoe videtur ait hic ABAH. DE PAPE, procedere
fecundum jus Romanum, fed eo demum cafu hodie hoe efi
yerum, quoties bonorum communio inter conjuges non fuerit
introducla: alioquin onus matrimonii aque fipeclat ad
uxorem quam maritum. Quinimo et apud Romanos olim
inter con juges juris divini et humani fuit communio arg. L.
1 ff. rer. amotar. Hinc eft, quod Gordianus Imperator
app 'ellet uxorem divina et humana domus fiociam in L. 4. C.
de crim expil hereditat. Etiam Romulus conftituit, ut refert
Dionyf. Halicarnasfens, ut fortunarum et facrorum
inter conjuges focietas effet; atque ut defunélo fuperjles, fi
nvlli liberi extarent, in bona fiuccederet. Qjio pertmet et
ülud Ulpiani in L. 3. § fin. ff de JCto Sillani. MARTIALTS

92 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Te patriot mis eer e juvat cum conjuge cenfus
Gaudentem focio participemque viro.
Unde in nuptiisaqua et ignis myfteria fuerunt adhibita
pe
/' % l e d m a t
'iïJ - i n t e r yir e t UXOi
' '- Et CICERO lib
ï. de offic. Prima, inquit focietas in ipfo efi coniusio'proxima
in hberis; deinde una domus, communia omnia,
II. Deel confultat. 6b. bladz. 104.
Quod ufufruBuarius non tenetur fatisfacere creditoribus
heredttarus Etiamfi effet ufufruBiiarius omnium boninm
quia non eft heres, neque heredis loco, fed fueeeffor fmgul
ris, ideoque ad onus aris alieni teneri nunquam poteft R
quidem as alienum onus eft totius hereditaria fuccefïïoniS
per E. XII. labb. L. 1. et 2. cod. fi un. ex plurib. hered
1
• cod
'
cert
: P et
f' Heres igitur folus non ufufruBuarius
a creditoribus hereditariis conveniendus eft ; avod in
tantum procedit, ut quamvis legatario, cui ufufru&us 0mmum
bonorum legatus eft, a teftatore ft impofitum onus
aris alieni di folvendi, non tarnen eo magis is a creditoribu
hereditariis conveniri pojfit ANTON FABER lib. 18. coniecl r
cap. 18. et decad. 48. Error. 7. GRIVELL. decif DOZ'
173. num. 6, 7, 8. Interim hac ita limita, ut nfufru-
Buanus cogatur pati, ut ex bonis hereditariis ab her ede
tantum diftrahatur, quantum ad aris iUius diffolmionem
fufficiat L. 8. § 4. cod. de bon. qua lib. ELB. LEONIN. 7e
ufufrucl. cap. 15. num. 26. et alii practici.
Ibid. bladz. 105.
Nochtans gemerkt dat uit de teneur van de procuratie
klaerlykbevonden werdt, dat de Heere van Breder ode die
felve lyftochte van de goederen aldaar gementioneert, niet
anders gelaten heeft, dan onder conditie, dat defebe vrouwe

OP DE H O L L A N D SC H E A D V Y S E N , enz. 93
we Emilia ook draagen foude de Ia/ie van defelve &C'
ABRAH. DE PAPE, remittit hic leclores ad dilPa ad confil.
JCtor. vol. 1. confi. 57. pag. 49, 50, 51, 52.
Ibid.
Legatarius enim non poteft acceptare legatum. Vide hic
FAB. in cod. Ub. 6. tit. 22. defin. 34. MART. in fiumm. tot.
fucceffi. legal. part. 4. quaft. 19. art. 2. CRAVETT. conftl.
174. num. 9.
Ibid.
Qua enim in prafiationibus contratPuum dicla fiunt, in
ipfio contra&u repetita intelliguntur. Vide BARBOSJE loc.
commun. in roce Repetitio ff 5.
II. Deel confiidtat. 61. bladz. 106.
Ende over zulks deficierende de infiitutie, qua eft caput
teftamenti, c at era etiam videntur corruere. Vide qua notavi
fupra confi. 22.
Ibid.
Ex vi claufiula codicillaris. Cum fit certum, claufulam
codicillarem inducere fideicommiffum ab inteftato, ubi teftamentum
eft nullum ex caufia prateritionis vel alia ratione
SANDE decif. Frific. lib. 4. tit. 2. def. 2. ACAC. var. Refol.
13. n. 41. et 515. EVERH. conf. 133. n. 23. GRIVEL.
dec. 126. GUID. PAPE 323. GAIL lib. 2. obf. 114. CLAR.
\ff teftamentum quaft. 46. PEREGRIN de Fideicomm. art.
3. n. 49. Et licet hac claufula in teftamento omiffa habeatur
pro omiffa, nee eadem tacite fit fubintelligenda MENOCH.
de prafiumpt. lib. 4. prafi. 31. n. 2. quod et ex L. fin. ff 1.
cod. , de codicill. fatis clare colligi poteft; tarnen Doctores hoe
limitant, quoad tefiamentum partris inter libros, ubi licet
claufula hac exprejfe non fit addita habeatur tarnen perinde
ac fi tacite addita effet, ut eo facilius tale tefia-
M 3 men-

94 A A N T E K E N I N G E N , enz.
mentum fubfiftat CARPZ. part. 3. conft. 4. defin. 11. n.
7. decif. 115. n. 9. et feqq. ANTON. FABER in cod. lib.
6. tit. 5. def. 7. n. 9. MENOCH. ditl. loc. num. 16. Obfervandum
hic, quod nonnulli Doel ores hoe admitlere nolunt
ob rationem, quia claufula codicillaris teftamentis ideo adjicitur,
ut fi forte teftator in debitis folennitatibus defecerit,
tefiamentum tarnen per die tam claufulam codicillarem fiuflineatur
ut fideicommiffum; aft in teftamento patris folennitates
omnes fiunt remijfa, etvalet riuda fcriptura, hinc otiofa,
dicunt, plane erit, pra ditl a claufula codicillaris. Accedit,
inquiunt, quod ne quidem tot teftes requirantur in patris
teftamento quot in codicillis; et quod ergo fequeretur, quod
Dotlores, dum in liberorum favorem quid ftatuere volant,
duriorem potius eorundem conditionem reddam, ut hinc abfurdum
fuerit dicere: fi teftamentum parentum nequeat valere
ut teftamentum inter liberos, valeat tarnen ut codicillus.
Si enim tali teftamento denegetur id, quod minus eft, multo
magis denegabitur id, quod majus eft. Proinde hanc
opinionem non tantum in theoria, fed etiam in judicando
et confulendo fequendam effe, dicit FABER TURRET. de ejfe tl.
clauful. codicill. quaft. 145. in fine. confer. STRYCK dispui
lat. de clauful. codicill. num. 64. et disputat. de jure teftandi
inter liber cap. 4. «.53. feqq. Et fic etiam volunt, fintiendum
effe de opinione Dotlorum, quando tradunt, quod
claufula codicillaris in teftamento militis tacite adjetfa prafumatur
MANTIC. de conjetlur. ultim. volunt. Ub. 1. cap. 9.
num 4. FERDIN. VASQU. de fucceff. progrejf. lib. 3. g 30!
n. 43. et injuftum dicunt fore, maxime privilegiatum hoe
teftamentum militis tantum per claujulam codicillarem veile
juftinere, cum tarnen jam ipfo jure fubfiftat militis teftamentum,
qnocunque modo fatlum. Aequalis quoque decidendi
ratio effet, quod in teftamento ad pias caufas claufula
illa

o-p DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 95
illa fubjecla prafiumatur MANTIC. d. I n. 6*. MENOCH.
lib. 4. prafumpt.31. n. 18. FABER in cod. lib. 6. tit. 51.
def. 7. STRYCK. dici. disp. de clauful. codicill. n. 66.
II. Deel confultat. 62. bladz. 107.
Secundum ftatutum, fi quod fit. Et in primis teftamenti
verbis tenaciter eft inharendum, nee in illis locus eft concedendus
interpretationibus longius accerfitis et conjecPuratis
L. 32. ff 3. et 4. ff. de ufufrucl. legat.
II. Deel confultat. 63. bladz. 108.
Dum reciproce. Vide hic GAIL lib. 2. obferv. 40-
MYNSING centur. 2. obferv. 33.
Ibid.
Dat daerom de voorfcr. dispofitie van B. niet vorder en
kan ftrekken, ende ftant grypen, dan tot het geene reciproce
, ende

96 A A N T E K E N I N G E N , enz.
nores fplendide ac magnifice geri: tum quia ex ejusmodi d
gnitatibus fimul commodum ac quandam utilitatem uxor
percipiunt, unde illa dicuntur fulgere radiis fuorum maritorum,
et quemadmodum refpondit JCtus in L. 8. f. de fie
natorib. Famina nupta clariffimis perfbnis clariffimarum
perfonarum appellatione continentur ; item faminis dignit
tem cl ar iffimam mariti tribui L. 13. cod. de dignitat. Huc
quoque facit, quod maritus dicatur ex tali donatione no
fieri locupletior c quapropter falluntur, qui in koe cafu ju
fngulare ac fpeciale effe confingunt: quippe maxime diff
honor ab eo, quo lucramur, et a quo honor amur. li aque
fi uxor quid marito fuo ad officium luerofum donaverit, i
tantum ea yalet donatio, in quantun vir non efi f aclus lo
pletior, ut innuunt Imperator es in L. 21. cod. de donation.
int. vir. et uxor. Hinc fimul elucet, dignitat es non
ampliusapopulo aut fenatu, ut olim fierifolebat, conferri:
propt er ea quod illa non nummis emerentur, fed gratis e
ob benemerita dabantur; quod tarnen pofiea fed pejfime
principibus efi mutatum et pecunia ad honor es adipiscend
ipfis, vel ipforum aulicis, pro fiuffragiis efi data. L. unie.
cod. defuffrag. Qiiin etiam donationes inter conjuges rec
proca funt valida, licet etiam diverfs temporibus illa fint
fatda: quoniam ha donationes effe non videntur, cum ünu
tantum receperit, quantum alter vicijfim. dederit, etiam
in tempore ^quadam utilitas refideat L.31. %6.f. de don
tion. inter vir. et uxor. Sed quid erit dicendum, fi unus
ex conjugibus moriatur, maximaque inaqualitas in dona
tione inter virum et uxorem fuerit. Eo ftquidem cafu hares
conjugis pramortui, cum fuperfies donationem fiuam re
petat, retle compenfabit in quod nondum erit confnmtum
nifi forte illa, qui fupervixerit, probet tefiatorem exprejfiffè,
ut id fibi pracipuum haberet; quo cafu non infpicimus, an
do»

ÖPDBHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 97
donationes aquales, an vero inaquales fuerint, quia omnis
donatio inter conjuges morte five chili five naturali confirmatur
L. fin. Cod. Eod. Caterum donatio, de qua hic
antur, non eft proprie donatio inter conjuges, ut JCtus
refpondii, fed potius paclum mutua fiucceftionis et reciproca
qua dam inftitutio, qua fit in teftamento; qua quamvis
maxime fit inaqualis contra L. L. Romanas eft recepta et
confirmatur etiam matrimonio conftante: quomodo tenet
dotfijfim. ANDR. GAIL lib. 2. obferv. 126. n. 3. cum plurimis
ab eo laudatis: atque ita etiam in camera imperu judicatum
effe, referi MYNSINGERUS cent. 2. obferv. 33- num.
8 9 9, 10. Quibus adde diffa ad confil. JCtor. Batavicor.
yol. 1. confil. 121.
II. Deel confiidtat. 6*4. bladz. 109.
Hier word gehandelt over de haverie, waarover in het
brede zie Handleidinge tot de hedendaagfche Rechtsgeleerdheid
14 boek tit. 2. en andere die over deeze materie ex profejfo
gefchreven hebben
II. Deel confultat. 65. bladz. 110.
Septem teftes adhibere neceffe eft. Vide confil. hic 1. deel
confil. 231.
Ibid. bladz. iit.
De teftateur moeten fien ende hooren fpreeken. Conform
het geadvifeerde 1. deel conftl. 306.
Ibid. ;
Sulcks dat men acht neemende op V voorfcr. ftatuyt het
getal van getuygen aldaer gerequireert &c. foo . wel plaats
moet hebben in codicillen, als in teftamenten &c. Adjunge
ea, inquit hic ABRAH. DE PAPE , qua obferyata ad confil.
JCtor. Batavic. vol. 1. conftl. 67.
N II. Deel

p8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deek confultat. 66. bladz. IIJ..
Judicem in deciforiis caufarum fequi non judicii kcum ,
Jed ubi quid aclum ejl. Unde bene dijlinguit PETR REBUF
FUS ad conjlit. Regn. Gail. Tratt. de confuet. art. '2 gloffl
12. inter illa, qua modum procedendi et illa, qua modum
decidendi concernuntin modo procedendi confuetudo judicii
attendenda, ubi lis agitur, in modo vero decidendi
feu in ipfa caufce decif one confuetudo litigantium feu ubi
aclus ejl geftus, attendenda; conjer ÈVERHARD Top legal
loc. 105. n. 1. DAMHOUDER prax. civil. cap. 150. num. sl
II. Deel confultat. 67. bladz. ncv
Alhier wordt gehandelt over het recht van naaftin°-en
waarover men in het kort kan nalefen de Handleidinge tot
de Hedendaegfche Rechtsgeleertheid 2. deel 18. boek tit 2
Ibid.
Sonder dat in defen in conftderatie komt de toegifte va»
600 guldens, hier voren geroert, omme daer uyt een contract
van koop te infereren. Alfoo de voorfcr. toegifte
fynde een acceffoir van het principale (te weeten van de
drie margen lants~) ende nergens na bedragende de helft
van V geene voor de voorfcr. brief by A. gelooft is , de natuyre
van V voorfcr. contract", van permutatie ende mam
gelwge met en kan veranderen. Verum eft, fcribit hic
ABRAH. DE PAPE, folum in emptione et yenditione, non in
permtuatione. jus retraclus locum habere; quomodo recle
refponfum eft ab JCto in confil. Batavic. vol. 5. conf. i«
idemque tejlatur TIRAQUELLUS^ retracl. Ugn. % 1' gl 2
num. 2, 3,4. quod etiam cautum ejl per fiatuta'Rh'enoland.
artic. 20. Ratio eft, quia qui prohibetur vendere
non prohibetur permutare L. uit. cod. de prad. decurion
Deinde, quia permutatio non videtur ejfe alienatio,, ntpo'.
ts

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 99
fa 1
hum res alia fiubflituatur, qua prior em quodammodo repra
fent at L. 18. cod. de Episcop. et clerlc. Non obloquitür,
permutationem effe proximam emptioni et venditioni
arg. § i. J. de contrah. empt. et vendit. unde confequi videtur,
in permutatione, quemadmodum in emptione et yenditione
, fimiliter retra&ui locum effe. Quandoquidem refpondendum
eft, in aliquibus quidem inter fe convenire, caterum
in aliis plurimum a fe invicem differre. In contr a&n
namque emptionis et venditionis pretium eft necef]arium; in
permutatione res tantum pro alia re dari debet. Secundo
in permutatione non poteft discerni quis fit venditor et quis
emptor L. 4. cod. de rer. permutation. Amplius venditor
non tenetur, rem emptoris facere, fed fufficit, ut fe eviclionis
nomine obliget, et nudam poffeffionem transfer at: cum
ex diverpo in permutatione utrimque res accipientis fieri debeat
, unde fi res aliena fuerit translata nihil aclum intelligitur.
Denique emptio fimul atque de pretio convenerit
adeoque nudo ac fiolo confenfu eft perfetla; fed permutatio
demum a rei traditione fubftantiam capit. Late dot~tiff. PI-
NELLUS ad L. 2. cod. de refcind. vendit. part. 2. cap. ï.num.
11. princ. Inft. de contrahend. empt. et vendition. In eo tarnen
hic JCtus a ficopo videtur ab er rare, cum dicat, fi partim
res fit vendita, partim vero permutata, tum retra&ui
locum haud fo^e in ea parte, qua permutata eft. Sed potius
dicendum eft, in arbitaio emptoris ejfe, utrum velit
rem permutatam fibi retinere, utrum vero eam cum re vendita
retrahenti tradere. Ita TIRAQUELLUS de retraliu gentilit
§ 23. gl. 1. num. 1, 2, 3, 4, 5. Neque verifimile eft,
quod idem ait TIRAQUELLUS de retra&u lig. § 30. gl. 1.
num. 9, 10, 11, 12. et plurimi ab eo laudati; quos fequuntur
JCti in conftl. Batavicor. vol. 1. conftl. 153. vol. 5. nimirum
fi pecunia pro re data fiuperet rem permutatam, tum
N 2 emp-

ÏOO A A N T E K E N I N G E N , enz,
emptionem et venditionem effe, eoque cafu retratPui lo
fore: fin vero minus, tum effe permutationem, neque r&
tractum obtinere poffe.
II. Deel confultat. 6*8. bladz. 118.
Cum legitima nullo modo potuerit grarnri; aut aliaua
condtttone reftringi, ut de jure notum eft. Et gravamen
adjettum ipfo jure tollitur et rejicitur, perinde ac ft appof
tum non ejfet L. 36. ff 1. L. 32. eod. de inoffici. teftamen
plura apud BARBOS. loc. commun. in voce Legitima.
II. Deel confultat. 69. bladz. u8.
Anders dan uyt der kinderen eygene middelen. Nam
jufta caufa ejl denegandi filio alimenta, quando films fe ipfum
exhibere poteft L. 5. % 7. ff. de liber agnosc. ubi GLO
et BARTOL. Idque verum eft, non tantum, quando filim
poffidet bona, ex quibus alimenta fumere poft, jed etiam^
quando poteft vtvere ex fiuis operis- L. un. cod. de men
valtd. ubi BARTOL. n. 7. dicit, quod filio fano et robujlo va
lenti operari non teneatur pater mintftrare alimenta JOHANN
PETR. SURD. de aliment. tit. 7. quaft. 6. in princ. CARPZ!
part. 2. conft. 10. def. 18. num. 4, 5, 0. et jub hoe alim
torum nomine etiam veftes veniunt L. verbo vicPus ff.
verbor. fignificat. MENOCH. 4. praf. 157. n. 15. 19.
II. Deel confultat. 70. bladz. 119.
Et enim, quando. ut er que conjux de omnibus bonis, ta
fuis, quam alterius, mutuo confenfu communi dispofition
fuppojito, tefiatur inter liberos, hoe cafu piam hanc conju
galem et mutuam dispofttionem, fatalis alterius dies, juper
ftitis voluntatem dejiderio morientis et communi dispofitio
mancipando, immutabilem facit. Hujus contrarium antea
fatis abundeque probavimus r ut opinamur, fcribit hic ABRAH..
DEL

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. IOÏ
DE PAPE, ad confil JCtor. Batavic. vol. i. confil. 121,
II. Deel confultat. 71. bladz. 125.
Te meer, om dat het voorfeyde Tefiament, mits de voorfcr.
reciprocatie, inhout inftitutionem captatoriam, ende voor
fulks is het uyt defen hoofde mede nuf machteloos ende van
onwaarden. Neque hac quidem procedunt; fcribit hic ABR.
DE PAPE, cum moribus noftris inftitutio in teftamento inter
conjuges reciproca favore matrimonii fit valida ac firma,
quemadmodum late dicPum ad conftl. JCtor. Batavicor. vol.
1, conftl. 83. Ultro equidem largimur, de jure Romano injhtuiionem
captatoriam fuift} nullam ac invalidam L. 70.
ff. de heredib. inftituend: Et alibi JCtus, fcripturas cap-
'tatorias neque in hereditatibus, neque in legatis valere, dixit
in L. captatoria ff. de legat. 1. Vocatur inftitutio captatoria,
per quam hereditatem alienam captamus, hoe eft, venamur
et facimus, ut ad nos perveniat. Vel ita: inftitutio
captatoria eft, cum aliquem ea fub conditio ne inflituimus,
fi etiam nos inftituat heredes. Varia itaque requiruntur,
ut captatoria fit inftitutio. Primum eft conditio
; item conditio de aliena re obtinenda; et denique
at conditio in futurum nonprateritum ft concept a. Confequitur,
fi pure quis heres ab aliquo fuerit inftitutus, licet ea
mente, ut per liberalitatem ficdam heredem fuum inftitutum
provocet ad fe vicisfm heredem inftituendum, co cafu
non erit inftitutio captatoria, cum in fe exprejfe captatiotteth
non contineat, hoe eft, non habet ad alienam hereditatem
deferendam expreffam conditiohem. Idque confirmatur
per cit. L. captator, ubi dicitur Non eas inflitutlones captatorias
JCtum improbare, qua judicia per mutuas affecPiones
provocaverunt; modo prater Wam liberalitatem et mu*
iuum officium in inftitutione nihil intervenerit: fed quarum
N 3 eon*

io2 A A N T E K E N I N G E N , enz.
conditio confertur ad fecretum aliena voluntatis. Caterum
fctendum efi, non omnem indiftincle condüionem face'reZ
ftmitionem captatoriam: fed eum folum cum ita ftconcepta
verb. grat. fi vicijfim nos heredes ipfe inflituat: LTveTef
dia conditio, quando conjuges fe invicem heredes inflitmin
ut htc JCtus male exiftimaf. cum ibi non adfit conTth
qua ad captandam hereditatem vel heredis mftiLnjZ'
rins facit, cum duorum fuerit (imiïis afecJus. DximuS
jam antea, ut captatoria fit inftitutio, cïnditionemdeZt
na hereditate obttnenda adjectam, eam ejfe debere in fut
rum mn prateritum conceptam. Nam fi in prateritume*
fitformata, vahbit inftitutio ; ut ecce, fitöjte^£
teftamento cajus heres efto, fi etiam m i ^ U ^ ^ l
quo cafu iftiusmodi inftitutio vakbit, cuninonfitcaptat*
na; quoniam captare eftfacere, ut capiamus; c%ta fufL
hm futura, non praterita, qua jam capta ftnTltem
f «Jont* fua et libere quis fecit, diciLdp efi apm
fuisje. Ratio vero cur inftitutio captatoria non valeat 7(1
illa; qma heredum infiitutiones nondebentexafeZ j .
trio pendere cum teftamentorum jura per fe firn a fit t
beant; L. ula inftitutio jf. de heredib. inftituend. L T/de
hts qua pro non jcript. babeut. ' -»' ae
Ibid. bladz. 126.
Iloedanige prateritio liberorum fine ex heredatione, byfonder
foo rigoureuje gelyk als nu verhaelt, notoir yk ook
caufieert eene merkelyke nulliteit van den voorfcr. teftam e„t
Ifyus contrarium probatum efi, ait hic ABRAH. DE PAS
objervatton. ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 72
II. Deel confultat. 71. bladz. 157.
De voorfcr uytkoop niet en mach voldaan ob non confer
Zie ,lierv
?JZT%f
Berch
+ Ibid.

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 103
Ibid. bladz. 158.
Soodanige continuatie van foei et eit niet en admitteerden.
Zie hier ABRAH. VAN WESEL de connubial. bonor. focietat.
TracP. 2. cap. 4. num. 68.
II. Deel confultat. 72. bladz. 159.
Van den Iloogen Rade van Holland f impetreren mandement
in cas van maintPenue. Want iemant binnen 's jaars
geturbeert zynde in zyne deugdelyke poffeffie vel quafi van
eenige goederen of gerechtigheid, die hy jaar en dag geruftelyk
heeft befeten, verfoekt by Requeft mandament van
complainéte van den Hove of Hogen Raade; van defe materie
heeft feer wytlopig en wel gehandelt Mr. PIETER BORT
in fyn Traclaet van Complainéte en VAN ALPHEN 2. deel van
Complainéle.
II. Deel confultat. 73. bladz. 161.
Grieven a minima fouden mogen proponeren. Quid fit,
grieven a minima proponeren, de eo vide JOH. VOET in
comment, ad tit. jf. deappellation. num. 4. -
II. Deel confultat. 74. bladz. 163.
Appellatione liberorum Nepotes, pronepotes, caterique,
qui ex his defcendunt, contineantur. Vide de appellatione
hac liberorum, et qui fub hac veniunt, infra confi. 169.
confi. 308. 1. derde deel confult. 146. COREN conf. 14.
VAN DEN BERG Nederl. advysb. 3. deel conf. 136". His adde'
CARPZ. ad conftit. Ele&or. Saxon. part. 2. conft. 45. def. 12.
num. 8. part. 3. conft. 20. def. 17. num. 5, 6.jurisprud.
confi flor. Ub. 1. tit. 12. def. 210. num. 3. ANT. FABER in
cod. lib. vi. tit. 19. def. 9. Leonin. conftl. 77.
II. Deel confultat. 75. bladz. 166.
Quare indicia ad torquendum, nunquam inducuntur ex
ABRAH*

io4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
argumentis et conjeBuris. Et fane cum verfamur, inquit hic
ABRAH. DE PAPE , in fattis clandeftinis, ut hoe noftro cafu,
uti ex pracedentibus apparet, etiam per conjetluras et fig*
na fufficiet de crimine conftare, ut quaftioni locus fit MAT-
THEUS de criminib. ad lib. 48. jf. tit. 16. cap. 4. num. 1.
Idem que late prob ant JCtus in confil. Batavic. vol. 2. confil.
35. et ZANGERUS in tracP. de quaftionib. cap. 2. num. 208,
209. Qidn imo rei furtiva inyentio apud aliquem facit indiclum
ad torturam, nifi poffeffor ejus probet, a quo eam
rem habet. Ita JCti in confil. Batavic. vol. 4. confil. 323
359. Ifiti tarnen non funt ferendi, qui ajunt ejfiuxionem
jdnguinis ex cadavere hominis occifi ad torturam effe validam;
quia fanguis etiam pojfet ejfiuere, cum innocens adveniret.
Neque obftat, quod nonmitti hoe pro miraculo ha~
beant: neque Mud, quod a quibusdam vulgo dicitur: Ejfe
aliquod in corpore, quod homicidam per fequitur. Verum
enim vero dicimus ad veritatem indagandam regulariter a
quaftionibus non effe inchoandum-, nifi reus propter indicia
probabilia fit fufpecPus; quale indiclum hoe dici non potest^
maxime cum id ex caufis longe a ver ita te remotis ori atur,
utpote cum nulla vis cadaveri poftit tribui. Late ac dotPe
hac de re agit docrijfim. CARPZOVIUS in Traclar. crim in. part.
'x. quaft. 122. num. 28, 29, 30, 31. et feqq. quem omnino
vide, et ubi plurimi citantur.
Ibid.
Per ftgna fufficentia. Indicia indubitata funt non tantum
figna neceffaria, ut volunt DUARENUS lib. 1. disp. cap.
27. HUG. DONELLUS ad L. uit. cod. de probation. ut quando
mul er lac habet in mamillis, certifjimum fignum eft,
quod non fit vir go, fed etiam pra fumptiones probabiles aque
complures concurrentes SANDE decif. Frisic lib. 5. tit. 9.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 105
Ibid. bladz. 167.
Nee conftet de corpore occlfo. Nam ubi de corpore d&~
litli non conft at, ex fola confesfione nemo ad mortem condemnari
debet. Nonnunquam enim hominesmetu, aut qua
alia de caufa perire volentes et ad mortem properantes, falfa
confitentur crimina; proinde ipfis non femper fides habenda
L. 1. § 27. if. de quaftion. cum nemo delitdum confefftone
fua facer e poftit, ubi non eft delitlum, neque fefe fua fiponte
ultimo fupplicio fiubjicere. Homo f quidem vita fua non eft dominus
, fed tantum cuftos L. 6. pft. de appellat. Licet igitur
quis in judicio conftanter fateatur, fe homicidium, vel furtum
commiftsfe, ft tarnen de homine occifio vel re furtiva et
psrfonis, quibus f aclum fit, non conftet, hac confefiio tantum
operatur, ut reus mortis poena affici poftit. Quoadpoenam
vero extraordinariam fiufftcit extrajudicialis confefiio,
licet aliunde de delitlo non conftet. FACHIN. lib. u contr over s
cap. 28. et 30. CARPZ. pratl. crimin. part. 1. quaft. 16.
n. 41.
Ibid. bladz. 168.
Nam ubi reus in termontis quem prodit, ad capturam
quidem aliquando pojfet facere accufatio. Neque enim idoneum
eft, fieri bit hic ABRAH. DE PAPE, teftimonium rei alicujus
criminis contra tertium: imo ne quidem ad capturam
fufticlt, licet Mud hic JCtus exiftimet: nifi forte talis fit perfona
, qua accufatur, in quam etiam criminis j'ufpicio cadit
BRUNNEMANNUS in procejfu crim. cap. 4. num. 28.
Ibid.
Ad torturam autem minime. Hoe nullum dubium habet,
notat hic ABRAH. DE PAPE; et quod magis eft, ne quidem
teftis unicus, licet etiam omni exceptione fit major, tortura
locum facit arg. L. 9. § 1. C. de tejlib. et confirmatur per
L. 20. f. de Qiieftionib. ubi exprejfe negatur, Teftimonium
O unius

. io6 A A N T E K E N I N G E N , enz.
unius hominis ad torturam fufficere: multo minus rei alicujus
criminis. Amplius hoeprobatur ex L. \. § 4. jf. eod.
in qua dicitur; Non unum indicium j'ufficere in quaflionibus
adhibendis, verum contraria fententia placuit Jul. Claro
Lib. 5. J f
entent. ff fin. pratl. cnminal. quaft. 21. fub num.
2. qui ait eam ejfe communem omnium DD. fententiam,
quod teftis integer ac omni exceptione major fufficiat ad torturam
: quem etiam fequunturalii: quia ut ajunt, quamvis
teftis unicus regulariter nullam probationem faciat, nihilominus
femiplene probat: quapropter recle per hanc depofitionem
informatio non quidem eft fufficiens ad condemnandum,
fed'tarnen ut reus fufpetlus tortura poft jubjid, eamque
fententiam amplexi funt HANIUS ad WESENB. ad tit. ff.
de quaftionib. fub num. 7. ut probatur ab ZANGERO de quaftion.
cap. 2. n. 17, 18. et plurimi ibidem laudati. Hoe
tarnen cum nobilijjim. ZANGERO demum dicimus procedere,
ft ille teftis unicus ipfe delitlo interfuerit, ac propriis oculis
id viderit, cum alias fola ac nuda teftatio absque fenfu eorporeo
nullum effe&um hdbeat. Idem num. 21, 22, 23.
Ibid. bladz. 168.
Uit alle het welke dan volgt de refolutie op de voorfcr.
tweede vrage, want nae dien de tortuyre van den voorfcr. A.
B. C. D. ende E. onbehoorlyk is aengeleyt, als fonder voorgaende
wettelyke in dit i en gedaen, en dat zulks haer pratenfe
confesfien van geender waerde en fyn. Multi inquit
hic ABRAH. DE PAPE , etiam volunt quamvis ad torturam indicia
fufficientia ad fuerint, tarnen confeffionem in ea fatlam
effe invalidam: quia in totum negant, eam adhiberi poffe ;
cujus contrarium reBe Cicero in Topic. Sic enim ait; verheribus
forti-, et in igne fatigati qua dicunt, ea videtur veritas
ipfa dicere. Qiti contrarium fententiam amplecluntur,
dicunt plurimos olim fuifje, qui dolorem fentientes vera fuerunt

oi> DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 107
runt difelfi; et contra, quidam qui eum non tolerantes,
falja fuerunt confeffi. Prioüs exemplum adferunt cappadocum,
qui pueros ob id folebant torquere, ut eos ad falfa
teftimonia dicenda poffent corrumpere: quemadmodum refert
vetus commentator PERSII ad fat. 6. Porro hac adfiru*
ere conantur faclo Philippi, fervi Fulvii Flacci, qui ocPies
pro domino tortus, nihil tarnen confejfus eft. VALERIUS MAXI-
MUS lib. 8. cap. 4. pofterior is exemplum extat apud Tullium
pro Sylla. SIGONIUS lib. 3. de judic. cap. 18. Ilis quamquam
obftantibus, tarnen hodie judiciorum ufu et necefjitate adigente
tortura tanquam via media eft recepta; quoniam non
femper per teftes vel inftrumenta de veritate criminis conftare
poteft: Neque indicia fape ita conveniunt, ut plenifjimam
probationem inducant. Unde quemadmodum reus non eft
condemnandus, qui plene non eft convitPus, ftc quoque non
eft plane abfolvendus, in quem fape multa fufpiciones et
indicia de crimine commiftb concurrunt: ac proinde ad id
inveftigandum non male alii fentiunt eo cafu torturam adhiberi
debere.
Ibid bladz. 171.
Judex qui habet poteftatem disponendi fecundum arbitri*
urn, discretionem, ac confcientiam, nequaquam debet fequi
proprium arbitrium vel proprium discretionem, atque confcientiam
&c. Qjdd fi judex luce meridiana clarius ficiat,
bonam caufam ex falfis inftrumentis ladi ? eo ca ju debet fequi
proprium conjcientiam in ju die an do, non vero acla ac
probata. Itaque primo judex jubetur judicare fecundum ea,
qua ipfi funt nota: quod facere haud poteft, ji contra confcientiam
judicaret, fed pro ut religio ipfi fuggerit, fententiam
proferre debet L. 79. ff 1. jf. de judic. ft quidem una ei
jimplex eft tantum veritas, quare confeientia et fcientia judicis
fcindi in publicam et privatam nequit, ut hic JCtus
O 1 in

io8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
in fequentibus autumat: proindeque fi ea, qua adducuntur
ad caufam infiruendam non fint fufficientia, jicque cum confcientia
judicis pugnent, utpote falfa, fidem ea facer e non
pojfunt L. unie. cod. ut qua def. advocat part. argumento fit
L. i. § 3. cod. de plus petitionib. qua ait, judicem poffe in
reliquium adverfarium condemnare, licet id non fuerit petitum:
quod dici. haud pof et, f femper et ubique judex fecundum
acla et probata teneretur judicare. Neque hujus
contrarium ex L. 6. § \. ff. de offic. prajid. colligitur, ubi
Ulpianus refpondit , pra fidem provincia id fequi debere,
quod convenit eum ex fide eorum, qua probabuntur fequi.
Enim vero dicimus, ex eo non recle inferri, eum femper
acla et probata fequi debere: cum potius in quajiionibus
facli judex poft fecundum confeientiam et fcientiam
pronuntiare, etiam non attentis teftimonis et infirumentis,
Jiea falfa effe probe noverit. Quod tarnen potijfimum locum
habebit in judice fupremo, a quo nulla appellatio reipitur:
Cateroquin fi minor fit judex, a quo provocatio efi permij]a,
tum longe tutius erit non judicare, fied y erit atem caufa majori
judici aperire , ficque teftis per fonam adfumere; idque
ne pajfim detur judicibus facuhas fape odio aut inimicitia
duclis reum fub pratextu fcientia addicendi cui etiam yelint
Ibid.
Nequaquam debet fequi proprium arbitrium. Unde arbitria,
qua dantur judicibus, intelliguntur concedi fecundum
mentem legis et arbitrium intelletlus rationis vide L.
1. ff. de ufur. OLDEK. obf. crimen tit. 4. obf. i.num. 10.
of Regters of Schepenen moeten vonnifTen fiecundum acla
et probata volgens ftucken en bewyfen, of na hun beter weten
of confeientie? daar van zie wytlopig Mr. R VAN OER
SCHELLING over de Befchryv. der Stad Briel en Lande van
Voorn door Alkemade bladz. 238. 258.
Ibid

of DE HOLLANDSCHE AD VYSEN, enz. roo
Ibid.
Nam fi absque caufa cognitione procesferit vel nullis
fraambulis indiciis Reum quaftioni jubjecerit, vel modum
in ea excesferit, cum hic agatur de irreparabili pra judicio,
et multi, qui hasce angujlias fuftinere coguntur &c. —. nemo
dubitat, quin judex fit in dolo confiitutus, etconfequenter
faciat litem fuam. Ad hac verba notat ABRAH. de PAPE ;
fhiod JCtus hic vide atur opinari, judicem, qui dolo in judicando
quid commifit, litem fuum facer e: cum hoe folum
procedat, fi per imperitiam male judicaverit princ. Inft. de
ebligation. qua ex quaft delict. Neque etiam in jure noftro
judex propter fententiam male latam per imperitiam conveniri
poteft, fed per appellationem illi malo eft occurendum:
Sicque Curiam Mechlinienfem judicajfe refert CHRITIN;EUS
deafon. 95. vol, 4. num. 4. idemque in gallia fervari, teftis
locuples eft PAPON de arreft lib. 19. tit. 1. arreft. 24. qua
etiam caufa eft, quod hac aclio prafata fit fiupervacua ac
inutilis. At dolus judicis ut verum et maximum delitPum
gravius vindicatur, ut patet ex tot. tit. cod. de poen. judic.
qui male judicav. et L. 7. § 3. jf. de L. Jul. repetund.
pcenam arbitrariam in eos conftituit; qua plerumque ob circa
mftanti as nonnunquam ad pcenam capitalem extendi poteft
GROENEWEGEN de LL. abrogat. ad d. princ. de obligationib.
ex quaft delicP. num. 1, 2. Ratio efi, quia Me, qui dolo
malo judicat, ex vero delitlo tenetur; at contra, qui per
imprudentiam tantum ex quafi maleficio: cum imprudentia
tantum fit quadam culpa fpecies et culpa tantum efi pars
qua dam deli&i. Confiequitur imprudentiam et ignorantiam
quidem puniri, at levius, quam verus dolus: quod potijfimum
decendum de iis judicibus, qui ad judicandum fuerunt
elecli, quod munus olim inviti fiubire tenebantur, nee id dechnare
poterant, nifi jufta ex caufa fe excufarent L. pen.
O 3 §2.

no A A N T E K E N I N G E N , enz,
§ 2. ff. de vacat. et excufat. muner. Et non omnes, qui
ad judicandum adfumebantur, erant peritia juris inftru&i;
unde eorum error eo magis excufandus erat. Neque contrarium
colligitur ex L. 2. ff. quod quisque jur. in al. unde
nonnulli colligunt; ju die es eleclos leges et ufum fori nojfe
debuiffe. Resp. hoe quidem fcepe fieri confueviffe, fied tarnen
non fiemper, cum poftea hoe luw JUSTINIANUSÖ^ NOV. 82.
cap. 1. mutaverit et conftituerit, ut non nifi ju di ces exercitati
longo rerum ufiu et peritia juris injlrupti eligerentur: quoniam,
uti dicit, ridiculum effe videtur, judicem neque legum,
neque ufus forenfis peritiam habere. Caterum aliter
obtinuit in magijlratibus, qui non nifi de dolo tenebantur,
non vero propter juris imperitiam, qua folis eorum ajjefforibus
nocebat L. 2. ff. quod quisque jur. in alter. Qiiippe magifiratus
fape erant viri militares et principis miniftri, pluribus
negotiis impediti ignorantiam J'uam profitebantur, fed
in judicando affejjbribus utebantur, ut jus ipfis fuggererent y
quemadmodum late diximus ad tit. Cod. de afesjorib. domeftic.
II. Deel confultat. 76. bladz. 174.
Ook de Gr ave van Ooftvrieslant verfcheyden goederen van
den Hertoge van Gelderlandt te leen is houdende, leggende
in Ooftvriefiand. Ziet hier van met meerderen TracJaet genoemt
public gebedt 3. deel. pag;. 56.
Ibid.
Daer toe mede komt te concurreren cToudheyt van de
voorfcr. teyt, ende de meenigvuldigheyt ende frequentie van
fo veele aéJeu in conformiiè van dien gepleegt. Over de
kragt van de gewoonte en wat daar toe wort vereift, zie een
menigte auéteuren ten overvloede geallegeert by J. SCHOMA­
KER Ï. deel adv. 54.
••'
II. Deel

op DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. uï
II. Deel confultat. 77. bladz. 182.
Dunckt (ouder correctie) nademael by het placaet van de
politie van Zeeland gemaekt in den jaere 1583 is geftatueert,
dat geen huwelyk voortgank en mag hebben tufchen
ten jongman beneden de 25 jaeren ende een dogter beneden
de 20 jaren out fynde fonder confent van haer ouders, of
van de langslevende derfelver, met de voogden, indien jy
geen ouders hebben, van haere voogden ende de naejlen van
den bloede, haer beftaende &c. In Hollandia contrarium
obtinet, uti hic notat ABRAH. DE PAPE, neque tutorum confenjus
in. nupt iis pupillorum ejl necejfarius: imo ne quidem
avi in nuptiis nepotum fuorum aut aliorum adfcendentium
quamvis etiam parentes fint pramortui, ut conftat ex Edi-
£to Dd. ordin. Holland, an. 1671 die 13 Jul. et latius demonftratum
ad confil. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf 45.
II. Deel confultat. 78. bladz. 182.
Dit advys word ook gevonden by VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 4 deel conf. 240.
Ibid. bladz. 183.
Alle welke goederen in den boedel wefende van de voorfcr.
A. de voorfcr. B. voor haer dote of huwelycks goed verbonden
zyn hypotheca legali. Zie hier met meerderen confil.
hic 4 deel conf. 266. bladz. 4.6. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 3. Deel conf. 152. bladz. 416. Et fequentia hic
notat ABRAH. DE PAPE , fecundum L. fin. C. qui potior
in pign. muiier es in dote praferuntur creditoribus etiam anteriorem
hypothecam habentibus. Hoe primo IMP. JUSTINIA-
MUS conftituit, quo plenius et certius de dote ipfis cautum esfet,
ut aBio dotis non folum adjuncPam in fe hypothecam
omnium bonorum contineret, verum etiam ut in ea mukeres
omnibus creditoribus quamvis etiam tempore prioribus pra-

iia A A N T E K E N I N G E N , enz.
ferantur. Dotium namque caufa femper et ubique pract'
pua efi, acpubüce interefi dotes muiier i bus confervari L.
ff.foluto matrim. Etquodmagis efi muiier etiam Fisco jam
anteriori prafertur, neque amplius pari paffu cum eo am
bulat L. i. L. 2. cod. de privileg. Fisc. Plus adhuc non
nulli colligunt ex Novell. 97. cap. 3, 4. Scilket mulierem
praferri creditoribus non folum tacitam, fed etiam expresfum
hypothecam habentibus: quod tarnen fi penitius int
fpiciatur, ejl maxime inconveniens, utpote cum per id ju
alteri jam omnino quajitum auferatur; unde merito ANDR
GAIL lib. 2. obferv. 25. fub numer. 10. et fenatus Braban
tia fupremus apud CHRISTINJEUM vol. 4. decijion 159. num
6, 7, 8. atque alii hoe ita explicarunt; Mulierem quidem
in dote aliis creditoribus praferri tantum legalem five ta
tam hypothecam habentibus; non vero iis, qui fibi fpec
five expreffa hypotheca profpexerunt. Et utique fatis abun
deque mulieribus fic confulitur, quibus ne olim quidem d
Jiypotheca projpeclum erat, maxime cum Us eum alteriu
damno et jaStura non ft fuccurrendum. jduapropter recf
communis interpre tum fchola cum per d. I. 12. (f 1, 2, 3.
C. qui potior. in pignor cogeretur admittere jus pralation
ante alios creditores, eam in fpeciali hypotheca rejlrinxeru
nejus alteri jam quafitum auferatur: quamquam fententia
Imperatoris videatur fuifje , ut muiier in dote generaliter
omnibus creditoribus 'five tacitam five expre fam hypotheca
habentibus prafier atur, quamvis hoe iniquitatem in fe co
tineat; quod tarnen obtemperans imperio uxorio non vid
refpexiffe: quemadmodum apparet ex cit. Nov. 97. etlaud
ta L. 12. C. in quibus generaliter absque ulla difiïntPione
hypotheca loquitur et quidem potiffimum videre ejl ex ve
contra omnes, qua diilio nihil omnino excludit. VIRGILIus.
Et tonitru ccelum omnecieto. Cui confequens efi, n
pos-

OP DE H OLLANDSCHË ADVYSEN, enz. 113
pofte diftingui inter creditores tacitam et expreffum hypothecam
habentes, cum Imperator quam tt.tijfimemulieribus juccurrere
voluerit; quod non fecijjet, fi non praferrerentur
creditoribus etiam exprejfam hypothecam habentibus: quoniam
alias id privilegium plane inutile pojfet reddi, cum
creditores ferme femper de expreffa ac fpeciali hypotheca fibi
poffent profpicere. Unde toto coelo errant, qui vocabulum
privilegii tantum capiunt de tacita hypotheca; quia id folum
jus pralationis ante alios ftgnificat. At jure noftro
tum demum in dote muiier es jure pralationis gaudent quoties
patPis dotalibus bonorum communio nominatim fuerit
exclufa: vel faltem uxori fit data optio, ut poftit poft mariti
mortem bonis conquifitis renuntiare. GROENEWEGEN de
LL. abrogat. ad L. 30. C. de jur. dot. confil. JCtor. Batavicor.
vol. 1. confil. 266. Fundamentum efi, quia alias
poft contratPüm matrimonium bonorum communio ex viconfuetudinis
inter conjuges introducitur. Vide conf Hum fequens.
Multi exifiimant de jure Romano etiam inter virn.n et uxorem
pofi nuptias contr atlas bonorum communionem fuiffe;
quia in L. 1. jf.de ritu nuptiar. nuptia definiuntur } confortium
omnis vitia, divini et humani juris communicatio: propterea
quia nulla res efi, uti dicunt, qua inter conjuges non communicatur;
Indeque Imperator in L. 4. C. de crimin. expilat. he-
redita 1
-. uxor dicitur fuscipi focia divina et humanadomus.
Verum potius dicendum efi, per ea verba, divina et humane domus
fignificari facra, qua apud Romanos quisque paterfamiliasin
fuis adibushabebat, quorum uxor etiam fociafiebat.
A. GELLIUS lib. 3. Nott. attic. cap. 2. et lib. 18. cap. 6.
II. Deel confultat. 79. bladz. 184.
Waer van de eene helfte volgen moet de voorfcr. B. uyt
krachte van de notoire en de generale coftume van Flollandt,
P in-

U4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
introduceerende gemeenfchap van goederen tufchen man en
wyf Fide notata ad confilia vol. i. confil. 47.
Ibid.
Is notoir na rechten, dat hy fyn tweede huysvrouwe, nog
by teftamente, nog by legaet, fidei commis, giften onder de
levenden, nochte anderfnts en heeft mogen meer geven, laten
, ofte maeken, dan de alderminfie van zyn voookinderen
&c. Eadem extant in obfervat. ad cit at. confil. vol. 1.
II. Deel confultat. 80. bladz. 185.
Maar moeten alle defelve goederen gaen uyt krachte van
des voorfcr. R. uiterfte wille op de voorfcr. B. deducla quarta
Trebellianica, in quam fruclus per C. G. perceptos
imputari, indubitati juris efi. Notat hic ABRAH. DE PA­
PE, quod hac regula patiatur exceptionem in liberis primi
gradus arg. L. 6. in princ. C. ad SC: Trebellian. in qua
ab Imper. refcriptum ejl: FrucPus ejus fideicommiffi, quod
liberi tenêntur reftituere, in quartam Trebellianicam non
imputari. Ratio hujus conftitutionis fuit necejfitudo et jus
fanguinis, ob quod hoe liberis fpecialiter eft indultum, quod
proinde ad ulteriores confanguineos non extenditur: ficque
moribus nofiris ufu fiervari docent nos H. GROTIUS Introd.
lib. 2. part. 20. num. 15. et GROENEWEG. de LL. abrogat.
ad L. 22. ff 4. ff ad SC. Trebellian. quos fequumur JCti
in confil. Batavic. vol. 2. confil. 162. in med. item Tom. 2.
vol. 3. confil. 162, num. 1. Hac quoque eadem caufa e fecit,
quod cautio legatorum vel fideicommifforum fiervandorum
caufa non preftetur ab filio vel filia heredibus infiitutie
ejus fideicommiffi, quod iis fub conditione efi reli&um; fi fine
liberis decejferint d. L. 6. in princ. et ff 1. C. ad SC.
Trebell. Nifi forte teftator exprejfe ac nominatim jujfent 9
eam cautionem ab iis praftari: quia expreffa teftatoris volun-

ÖP DE HOLLANDSCHE ADV YSEN, enz. 115
luntas eft fervanda d. L. 6. § 1. Idemque fiervatur-, fi fit
fideicommifjum, quod pater vel mater reftituere funt jufii,
cum ad fecundas nuptias tranfeant, cum parentibus ad fiecunda
vota transvolantibus tantus bonos et reverentia non
fit praflanda, quanta quidem, fi ea penitus neglexet int, qui
cafus £tiam proponitur in cit. L § 1.
Ibid.
Sal daeromme de voorfcr. B. V voorfcr. fideicommis ofte
goederen mogen eyjfchen ende vervolgen , ter plaetfien, daer
V fterfhuys gevallen is, ofte daer de goederen gelegen fyn.
Hoe jure noftro,. fcribit ABRAH. DE PAPE, demum obtinet,
fi res hereditaria ad huc ibi fint et heres eo loco.
II. Deel confiidtat. 81. bladz. 186.
Gemerkt, dat foo danige verklaringe de uyterfte wille van
een teftatrice niet en mach aftringeeren ofte beletten. Want
fulcke woorden kunnen geen teftament maken, en indien
het al een teftament was, konde het immers door een
later verbroken worden; L. 1. cod. de SS. Ecclefi. welke
vryheid aan een teftateur verblyft, al was het fchoon, dat
hy by eede belooft hadde het felve nooit te fullen veranderen.
Zie hier over met meerderen BARBOS^: loc. commun.
in voce Teftamentum § 45.
II. Deel confultat. 82. bladz. 186.
Niet en fouden parten ofte deelen in de klederen, huysraet
of meubelen. Hier wort gehandelt over de vraag, of geld
onder het woord meubilen begrepen is, en negative geadvifeert
; dit felve advys komt ook voor by VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 4 deel adv. 230. wylen den Notaris LY-
BRECHTS abufeert fich dan , wanneer hy in fyn Redenerend
vertoog over V Notaris ampt 1 deel bladz. 355. fig op het
P 2 ad-

II

OP DE H Ó L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 117
'fummam magnam in proprios ufus foleat impendere: qua
fententia quoque rationem habet, eamque amplefluntur TI-
RA QUELLUS de retratPugentilit. § i.gl. 7. num. 106. HOT-
TOMANNUS lib. 3. obferv. cap. 3. Huc usque ABRAH. DE
PAPE. Plura hac de queftione lege, fi vis, apud'BARBOS. in
loc. commun. in voce pecunia § 1.
Ibid.
Dat de meeninge ende intentie van de tefiateurs. Op
welke in alle dispofitien moet gelet worden, nam intentio
agentium regulat omnes aclus ad finem intentionis, feu
aclus agentium non operantur ultra eorum intentionem, en
daerom moet men ook altoos innen, quo refpeBu, fine et
intentione aliquid fiat vid. DALNERUS de Renunciat. cap. 19.
num. 13. et alii apud Mum.
II. Deel confultat. 83. bladz. 188.
Op de voorfcr. perfoonen , dan op eenige roerende oft
f onroerende goederen. Nam plus cautionis in re efi, quam
in perfona L. 25. jf. de Regul. jur. et expedit creditori,
pignori potius incvmbere, quam in perfonam agere § 14.
Inft. de obligat. qua ex deliB.
' II. Deel confultat. 84. bladz. 189.
Dunkt my onder gefchreven (onder correBie) dat de hypothecatie
in 't eer fie quaritur gementioneert, overmits 't
voorgaande arreft , ende litispendentie , dies aangaande
voor den Hove van tlolland hangende, kragtelos is, ende
van onwaerden &c. Moribus noftris, fcribit hic ABRAH.
DE PAPE , rei htigiofa alienatio et obligatio eft firma ac valida;
ita tarnen ut jus tertii falvum atque integrum maneat:
quomodo etiam eft exponendus 11. GROTIUS introducl. lib. 3.
part. 14. num. 11. ubi vide GROENEWEGEN in fuis addition.
num. 2.1. CHRISTIN;EUS vol. 4. decif 175. num. 10. Ne-
V 3 qu€

ii8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
que ab noftro jure jus. Rom. discedit, quo obligatio vel alienatio
rei litigiofa etiam non eft ipfo jure nulla, fed valida,
et per exceptionem litigiofi emptor a crcditore eft repellendus,
ft rem ab eo acceperit, qui litem cum alio habet: Idque fatis
abundeque probatur per L. 4. § 1. C. de litigios. in qua
ita Imperator refcripfit; fi quis ignorans rem litigiofam
emerit, vel per aliam fpeciem contratJus eam acceperit :
tune irrita rei alienatione facla, pretium cum alia tertia
parte recipiat. Ex quibus apparet rei litigiofa alienationem
ipfo jure valuiffe, cum irritum fieri non po fit, quod ipfo jure
nullum efi § 5. J. quib. mod. teftam. infifmant. Atque
hac fine dubio caufa eft, quod Tit. in pand. et cod. de litigios.
fintpoftti poft Tit. de Exeptionib. Ejfeclus praditla oppofitarei
litigiofa exceptionis eft, quod lis jam ccepta eodem
tarnen modo inter eosdem per agatur ac ft nulla venditio, donatio,
aut obligatio int ervenift et L.i. C. de litigios. Verum
luec regula paiitur exceptionem, cum res litigiofa alienatur
ex caufa dotis, donationis ante vel propter nuptias L. fin.
§ 1. C. eod. Ni mi rum hoe ita jpeciali ter contra communes
juris re gul as favore dotium eft receptum; neque iis cafibus
poteft dici alienatio facla ad adverfarium vexandum, fed
tantum ob necejfitatem, propter ea quod alia res non erat,
qua in dotem dari pot er at d. L. 4. § 1. C. eod.
II. Deel confultat. 85. bladz. 190.
Oock in perfbneele atlien. Doch is dit allecnig een voeginge,
en geen eigentlyke Interventie, dewelcke gefchiet
om een van parthyen collitiganten uit het proces te removeren,
en welck alleen plaats heeft in reële aétien, en niet in
•pevfoneele BERLICU pracl. conclus. part. 1. concl. 24. num.
120, 122. MARANT part. 6. membr. 6. num. 7.
II. Deel.

^OPDE HOLLANDSCHE ADVYSËN, enz. 119
II. Deel confultat. 86. bladz. 192.
' Nee fumus in dubio. Nam conjecluris non eft opus in
claris et prafumptio cedit veritati L. 2$. § 1. ff. de legat.
3. L. 69. ff. Eod:
II. Deel confultat. 87. bladz. 192.
Hy 't felve geftant foude moeten doen. En al was dit niet
bedongen, zoude het evenswei moeten plaats hebben, zie
BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. copinge en vercopinge
ff 23. die het felve aldaar met een menigte aucleuren
beveiligt.
Jb:d.
Sulcks dat men daeromme recht foude moeten fpreken, is
de verkoopers geraden, hem daar voor in rechten te betrekken,
voor den Hove van Holland, alwaer de Jurisdictie is
gefondeert, foo wel uyt krachte van de prorogatie van jurisdictie
in de voorfcr. koopvoorwaarden geinfereert &c. Hodie
, hoe tantum procedere, "notat hic ABRAH. DE PAPE , quoties
exprejfe ac nominatim jurisdiclio Curia Hollandia fuerit
prorogata, non vero, ji generaliter, veluti, ft contrahit
es dixerint, onder het verband van alle rechten en rechteren,
quemadmodum patet ex artic. 6, 7. Tnftrutt. curia
Holland, ann. 1634. cui adde confil. JCtor. Batavic. vol. 4.
conftl. 269. item lib. vulgo de papegay vol. 1. pag. 21, 26, 37.
GROENEWEG. de LL. abrogat. ad L. 1. ff. de judic. Poteft
namque privatus jurisdittioni alteri judici prorogare, qui
yi illius juris diclionis inter eos jus diceret, qui alias jurisdittioni
ipftus non erant fuppoftti: idque eft quod refponfum
eft ab JCto in L. 1. ff. de jud. et AFFRICANO in L. 18. ff.
jurisdiction: Quibus confequens eft, eam jurisdittionem a
'privatis quodammodo dari, cum fingulorum judicum jurisdiclio
certis terminis fit limitata, quos minime ftoffunt excedere;

120 A A N T E K E N I N G E N , enz.
dere; nam aliter extra territorium jus dicenti impune non
par er et ur L. 20. ff. Eod. Vulgo Dd. quatuor proroganda
juris diclionis mo'dos effe contendunt: quorum primis eft de
perfona ad perfonam, alter de re ad rem, hoe ejl de quantitate
ad quantitatem; tertius ejl de loco ad locum; ultimus five
quartus dicitur de tempore ad tempus Verum hac de loco
ad locum jurisditlionis prorogatio jive extra territorium,
non videtur nee juri Romano nee nofiro conformis; quia
omnis judex extra fines five ter minos fui territorii ejl privaats,
ut jam dttlum eft: item privatus nulli poteft jurisdièlionem
dare, qui eam jure puhlico concefam non habet;
neque id, quod is conftituit, judtcati autloritatem ebtinet
L. 3. C. de jurisditl. Neque hanc fententiam evertit, quod
omnis aclus jurisditlionis voluntaria etiam extra jurisdictionis
terminos expediri pofftnt: unde concludunt, ergo propagatio
jurisditlionis de loco ad locum juri non eft diffentanea,
fed^ ei conveniens L. 17. ff. de manumiff. vendicl. Et fane
quis eft, qui non videat hujus argumenti confequentiam non
procedere, fedpo f
ius erroneam effe; cum natura jurisditlionis
voluntaria hoe efficiat, quod extra territorium quoque
expediri poftit, ex quo tarnen non retle inferas, ergo a privatis
extra territorium jurisdiclio prorogari poteft. Simtliter
judicandum eft de modo proroganda jurisditlionis de
tempore ad tempus ; quam etiam fpeciem apud Romanos incognitam
fuiffe, extra omne dubtum eft, non obftante, quod
in L. 39. ff de folution. atque aliis quam plurimis tempus
et locus af muient ur; ex quibus tarnen male conclud tur,
eandemque comparationem in omnibus locum habere, maxime
cum differant: idque inde apparet, quoniam prorogatio
jurisditlionis de tempore ad tempus commodum litigantium
privatum conceruat: de loco vero ad locum, pulUcr.m. Qui
coutrartam fententiam amplecluntur, firmamentum am-
ple-

er DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 121,
plecJuntur, firmamentum fua fententia quarunt ex L. 2.
ff 2. f. de judic. ubi ULPIANUS ita refpondit: fi et judex
ad tempus fit datus et omnes Utigatores confentiant, poffe
tempora, intra qua jusfus efi lites dirimere, prorogari: At
refpondeo, ibi non agi de eo judice, qui jurisdiclionem habet,
de quo nos loquimur, fed tantum de judice pedaneo,
cui nuda tantum notio competit: qui fi jujfus fuerit lites intra
certum aliquod tempus dirimere, nee fecerit, non mirum
eft, hoe conf enfin litigantium prolongari non pofte: quod
profeflo a noftro themate longe lateque dijfert. Tertia proroganda
jurisdicPionis fpecies, fcilicet de re ad rem five de
caufa^ad caufam, jure veteri fuit recepta et novo eft probata,
quemadmodum colligitur ex L. 74. § 1. ff. de judic. qua
expres fie ac nominatim ait; Judicem, qui usque ad certam
atque determinatam fiummam judicare jusfus eft, etiam de
re majori judicare potejl, fi inter litigantes conveniat: ita
tarnen, modo caufa non fuerint diverfa, cujus modi funt
civiles et criminales: quia qui habet jus cognoscendi de civi-
Ubus, protinus non fequitur, eum quoque habere cognitionem
de criminalibus, utpote longe a fe invicem remotis ac
diverps. NICOL. EVERHAR-D loc. a feparat. ne fcilicet fit in
arbitrio litigantium pofttum, novam jurisdidlionem judici tribuere,
qui eam jure fuo habere non poteft. Ex diverfb obtinet
in diverfis fummis, hoe eft, quoties judicis jurisdiflio
fuerit ad certam quandam fumman reftri&a: hoe fquidem
cafu ft illa fibi invicem cohareapt et fint connexa, tum earutn
coharentia oper atur, ut qui habet jus cognoscendi de fumma
minori, pojfit quoque Me ex vi jurisdicPionis fibi prorogata
etiam de majori cognitionem habere L. 28. ff. ad municipal.
Qiiartus five ultimus jurisditfionisproroganda modus eft de
perjbna ad perfonam, quam etiam antiquitus fuifje receptam,
extra omnem contr overfiam eft: quod probatur per
- Q L-Z'

&» A A N T E K E N I N G E N , enz.
L. 3. cod. de juris diclion. junlla L. 1. L. 1. jf. de judic,
II. Deel confultat. 88. bladz. 193.
By dit advys wort gehandelt over het geval, daar geen interene
bedongen was, want een crediteur dewelcke de hooft
fomme na den termyn, tot de betalinge gepra:figeert, fimpelyk
ontfangt, praejudicieert zich zeiven aengaende den interelfe,
foo dat hy defelve niet mag eysfchen, want hy in foo
een geval den interelfe fchynt te remitteren; het zoude ieds
anders zyn, indien de interelfe exprelfelyk ware belooft
ofte bedongen, alfoo defelve als dan niet gehouden wert geremitteert
te zyn; maar zoude in dit geval na het ontfangen
van de hooftfom een crediteur bevoegt zyn tot voldoening
van de interene te ageren; Zie BER. VAN ZUTPHEN Nederl.
pratl. tit. Intereft § 1. en doet 'er by van defe adv. 6. deel
conf. 157.
II. Deel confultat. 89. bladz. 195.
Kenniffe heeft te nemen van de redenen van excufatie.
Dit is zoo en daar van nader te fien by GROT. Inleid. 1»
boek 7. deel.
II. Deel confultat. 90. bladz. 196".
Te min, gemerckt fy Mayken Domys een man ende voogt
was hebbende, dewelcke in V ftellen yan1 fervituyt in quaftie
behoorden geconfenteert te hebben qualitate qua. Want dit
is feker, dat een vrouw door het aangaan van het huwelyck,
voor onmondig gehouden wort en als een weeskind, en daer
om geen bewind ter wereld van haar goederen ftaende huwelyck
vermag te hebben, maar alleenlyk aen den man behoort
GROTIUS Inleid. 1. boek 4. deel num. 4. GORIS in fupple*
ment. ad Sande de Efeftacat. cap. 5. num. 15. en was alhier
het exprelfe confent van de man nodig geweeft, BER.
VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. Vrouwe § }. U D l

or DE HOLLANDSCIIE ADVYSEN, enz. 123
II. Deel confultat. 91. bladz. 197.
Want het is waer ende klaerlyck na rechten gedecideert,
dat, als man ende wyf, ff amen een teftament maaken, datter
twee teftamenten fyn, hoewel dat fy daer inne gelykelyk /preken
ende disponeren. Zie hier voren confult. 52. bladz. 87.
en het geene daar by is genoteert.
Ibid. bladz. 198.
Ende by haren man niet en heeft mogen gerevoceert worden.
2ie 1. deel confult. 83. et ibi notata; het contrarie
hier van wordt geadviieert in de advyfen alhier 6. deel confult.
97. Zie voor het overige myne confilia mi li t ar ia 2.
deel advys 10, 11.
II. Deel confiidtat. 92. bladz. 202.
Het is notoir na rechten, dat een fimpel, fiecht, eenvoudig
menfche, die de wyfte niet en is van fyn magen, niet
verboden wert, teftament te maken. Het is zo, dat die
geene, dewelcke niet geheel hare finnen verloren hebben,
fchoon een weinig bot of plomp van verftand wefende, teftament
mogen maken, jae al was het al dat zy eenigfints fimpel
mogten zyn, en niet zeer wakker van finnen, ziet hier.
hier van COREN decif. 10. SANDE decif. Friftc. lib. 2. tit. 1.
defin. 11. welke laatfte Schryver deswegen zegt, dat in dubio
ymand eerder geprsefumeert wort fyne finnen te hebben
en wys te zyn , als onwys en te rafen, en dat het natuurlyk
is, dat ymand fyne finnen magtig is en dat het een toeval is,
wanneer ymand dol of rafende is.
Ibid. bladz. 204.
Ten 3. dat de eyjfchers fieggen, V teftament nul te wefen,
uyt fiaeke, dat daer in niet gepleit en is de naem van Maj.
't jaer van fyn Keyfierryck, nochte de indicPie en mag mede
in puntfo juris, de eyjehers niet patrocineren, om daer me-
Q2 de

124 A A N T E K E N I N G E N , enz,
de V voorfcr. teftament te. invalideren. Hac quidem folutio
. eft vera, ait hic ABRAH. DE PAPE , at non probabilis efi ratio,
qua in fequentibus fubjicitur: nimirum, quod omiffa
eorum, qua ex confuetudine tabellionum aut regionum i 'nfe-
,ri folent teftamentis, aliisque inftrumentis, non vitiant teftamenta
vel inftrumenta, cum ipfa confuetudo fuppleat et
vigore confuetudinis in effe cenfeantur; atque ad hoe probandum
allegatur L. 31. § 20. ff. de adilit. edict, fed dicimus
illam legem de cafu alio hngeque ab illa queftione remoto,
loqui; nempe etiam ex empt0 agipoffe, licet dupkm
zyenditor mancipii non caveat: quoniam ea, que funt mor is
ac confuetudinis in bona fidei judiciis debent venire: quod
nihil omnino commune habet cum omifftone folemnïtatum 9
qua in inftrumentis fiunt neceffaria. Et potius a contraria
hic ita argumentari poffemus: Qua cum que ex conjuetudine
inftrumentis debent addi, iis omiffts illa funt invalida, quia
confuetudo legis habet vigorem $ 9.- J. de jur. natur. gent.
et civil. At confuetudo in inftrumentis exigit nomen Imperatori
s , diem imperii, Ergo &c. Imo ft rite perpendamus,
indiclio, nomen imperatoris, &c. non folebant apponi inftrumentis
ex fola confuetudine, fed etiam ex legibus: qutppe
in Novell. 147. in pra fat. et cap. 1. Imp. jubet, ut tam
' in contra&ibus quam teftamentis nomen Imp. et anni expmmantur:
item ut addat nomen confulis, quo anno eo munere
erat funcPus, alioqui non valitura. Nov. 44. cap. 1. Ajo
nomen confulis, nam licet duo Roma confules fuerint, tarnen
fufftctebat unius nomen proponere, quia tempore Impp.
unus duntaxat creabatur, cum ipfe imperator alterius vi-
• cem fuftineret: quo fine dubio Mud refpicit JUVENALIS —.
• Qui jam poft terga reliquit fexaginta annos, Fontejo conftcle
natus. Prater jam enumerata, adhuc annus indicfionis
inftntmentis debebat addi, item men fis et denique dies menfis
:

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 125
Bs- propterea quod ea ratione non folum memoriaJmperii
et'ordo confulum obfervaretur, verum etiam ne ipfa wftrutnenta
ulla falfi fufpicione laborem: qua ratio etiam extat
in cit Nov 44. cap. 2. in med. At moribus noftns neque
indiclio, neque nomen Imp. aut confulis in inftrumentis eft
neceffaria: quomodo nos docet GROENEWEG. de LL. abrog.
ad Nov A" M* m lane d l x e r l m i h
P invocatione nominis divini
quamquam contrarium teneat DURAND. in fpeculo juris
lib 2 partic. 2. tit. de inftrum: edition. § 1, 2, 3,4, 5.
auem 'fequitur Menochius de adipisc.poffeftion. remed. 4. num.
7.u arcrumento forte dubio a nomine Imperatoris: unde tomen
non recle fequitur; Nomen Imp. inftrumentis effe injerendum,
ergo etiam Dei; ut dotle demonftrat ALCIATUS hb.
0 Darerg. cap. 6. in princ. Neque etiam hoe probatur ex
inferiptione prooem. Inft. quia nulla Lex aut conflitutio
jubet diyini nominis prafationem proponere; qua propter
plures folemnitates quam leges exigunt, requirere non deiemus
Amplius noftram fententiam non evertit L. 22. $
2 C 'de jure deliber. ubi, Imper. jubet, ut venerabüe ftgnum
crucis inventario inferatur; ex quo inferunt, multo
mam nominis divini invocationem in inftrumentis efte necesrariam
At quam jejuna objeclio! quis enim ejl, qui non
videat id in inftrumentis locum habere haud poffe, m quibus
folum id, quod aclum eft, attendimus tot. tit. C. plus
valere quod agit. item , quia forma a legibus prafcripta
•potifiimum adhibetur, ut verum aut falfum eliciatur; circa
quod omijfto nominis divini nihil omnino obef
Ibid. bladz. 205.
Text. in d. L. qui teftamento 20. ,(T per contrarium. 2.
Hoe nequaquam probatur, fcribit hic ABRAH. DE PAPE ,
ex hac le°e citata, qua folum loquitur de teftamento mihtari;
unde non retle infertur ad paganicum, utpote afe in­
l b u i
vicem maxime diverfa,

126 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. bladz. 206.
Et potuiffetfecus decernere hanc potejlatem, et ibi comtaumter
Dd dicunt, inftrumenta confetla per eum, auiin
quaft poffesjione tabellionatus erat, fubfiftere, licet revera
non efi et tabellio; Longe tutius, fcribit hic ABRAH. DE PAPE
dicimus , inftrumenta a Notario putativo confecla omnino
^rZfZir' f*** L
de 0
J' f'
$ cio
P^r quam hl
JUus ad fuam fententiam ftabiliendam adducit, fed minus
recle; quoniam ea demum locum habet in per fonts qua ad
aliquod munus quidem funt inhabiles, qua tarnen errore ali
quo per publicam auctoritatem funt eletta et quibus munus
pubhcum vere eft demandatum, quod in Notario five tabellionefecus
obtinet, cum privatus fibi ipfi aliam perfonam
mn pojfit affumere. Falluntur itaque qui rationem cit. L %
jf.ponunttn errore communi, quem dicunt pro veritate 'haben;
qui error, qui confenfuief contrarius, eumqueplane
tolkt jus haud pojfit ponere arg. L. 15. f. de jurisdi&ion.
Et vero hinc patet, regulam Mam generaïem; Erroremjus
pofte wtroducere et pro veritate haberi, non femter et ubique
procedere. Negotium non faceffit $ 7. Inft. de teftament.
ordinand. ubi Imp. ait: fi aliquis ex teftibus tempore teftamenti
conditt ab omnibus pro libero homine habebatur t et
poftea fervus appareat, Mud teftamentum nthilominus efle
firmum ac validum. At dicimus hoe de ftriólo jure civili
non procedere, ut patet ex verbis his fequentibus cit.

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. ii> 7
titulum communi errore pro vero habitum, quamvis etiam
talis non effet, tarnen ab eo collatus, qui eum conferendi poteftatem
habet, operari ut atta alias nulla ac inval/da propter
utilitatem publicam fuftineantur: idque non tantum de
jure civili, verum etiam de jure canonico, fecundum quod
titulus putativus a fupremo collatus oper atur ut gejla, qua
alias fuam firmitatem non haberent, nihilominus funt valida
; quemadmodum probatur per C. ad proband. x. de fentent.
Confequitur, fi notarius five tabellio ant ea fuerit apublico
magijlratu eletPus, et poftea non idoneus repertus neque
tarnen ab officio fuo fuerit depoftus, tarnen ab ipfio gefta
ejfe rata ac firma. Ita recle SICHARDUS ad L. i. C. de testament,
num. uit. in fin.
Ibid.
Ende dat al cejferende, foo obfteert noch de eysfhers &c,
ubi pater, filius, frater, in teftamento filii, patris, et fratris
teftis ejfe potest, fi nihil commodi ex teftamento adquirunt,
&c. De jure Romano hoe quidem verum efit, fi filius
antea fuerit a patre emancipatus: cateroquin ji adhuc
in pairia poteftate effet conftitutus, pater non recle in ipftus
teftamento teftis adhiberi potest; quia pater et filius fictione
juris cenfientur effe una eadem que perfona § 11. Inft.
de obligat qua ex quaft delict, nafcunt. Itaque fit filius extra
potefitatem patriam fit conftitutus, refie pater in ipfius
teftamento teftis adhiberi potest, quia in teftamento decommodo
aut lucro non agitur, ficuti accidit in caufis forenfibus :
quapropter metus haud effe potest, quod propter affeblionem
verum detegeretur. Unde patet eos errore, qui teftimonia
judiciaria a teftament ariis non fepar ant: f quidem in judicio
ideo parentibus atque aliis perfonis conjunclis teftimonia
denegamus, quoniam in iis commodum pecuniarium verfiatur
ejus, pro quo teftimonium perhibent, qua caufa facit,
quod

i28 A A N T E K E N I N G E N, enz.
quod pro iis non admittantur: quomodo exponenda L. 6. L.
9. ff. de teftib. At ex diverfo in teftamento non agitur de
commodo aut lucro ipftus teftatoris, fed duntaxat heredum
inftitutorum; cui confequens eft, conjuntPis ideo perfonisteftimonia
non debere denegari.
II. Deel confultat. 93. bladz. 207.
Dit advys komt tweemaal voor, als in het 1. Deel adv. 66.
en 4. Deel conf. 90.
Qua tempore peftis cenfetur bellum inter Deum et homines.
Vide notata fupra ad vol. 1. conftl. 67. Et hoe eft certum,
quod peftis tempus aquiparetur temport belli, cum invalescente
peftilentia Deus bellum genere, et iram fuam in homines
diftringere videatur; Hinc eadem fere privilegia tempore
peplis et belli habentur, ut vidimus in teftamento mikt ar i
et peftis tempore condito. GAIL lib. 2. obf 118. et ibi TIIYL-
LIUS in annotat. CARPZ. part. 3. conft. 4. § 14.
• Ibid. '
Quia non effet conteftis ideoque nihil probaret, nee favore
pia. Sequentia notat ABRAH. DE PAPE ad vol. 1. conf
67. pag. 64. qua ibi adferibere omifi; —• Hanc eandem
fententiam etiam male fequitur JCtus in confil. Batavic. vol.
4. conftl. 90. in fine. Potius ejus contrarium longe veriftmilius
eft: cum fola ac nuda teftatoris fubferiptio in reUtlis ad
pias caufas etiam absque ullis teftibus facla vim folemnis
teftamenti habeat. Ita cum aliis recle tenent Tiraquellus de
privil. pia caufi. privileg. 4. Sichardus ad authent. Noviffima
tod. de inofficiofo teftament num. 18. Late ac fufe Jul. Clarus
Ub. 3. fententHar. § Teftamentum quaft. 6. per tot. qui
'omnino hic eft legen dus, ubi plurimos cafus recenfet, quibus
teftamenta ad pias caufas etiam absque ullis folemnitatibus
condita adhuc fuftinentur.
II. Deel

OP D E HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 129
II. Deel confultat. 94. bladz. 209.
Doch aengemerkt, dat de goederen hier vooren geroert,
in handen van de vyanden niet gepernocleert, maar binnen
den tyd van 7. of 8. uyren hen ontruckt zynde aen die van
vnzè zyde niet behoort en hebben. Indien 'er foo een gewoonte
onder de Europifche Volken, fchryft de Heer NOEST
in fyn algemeen Staatsrecht, plaats hadde, zoude men dezelve
moeten volgen, doch de nauwkeurige Heer van BYNC-
KERSHOEK fpreekt dit tegen, en meent, dat de bemagtiging
eerlt doorgaat, als een veilige valthouding op dezelve volgt.
Et hoe interim etiam de jure certum; •— Quod in bello
jufto capta ftatim capientium fiant L. 5. § uit. jf. de acquir.
rer. domin. L. 28. ff. de captiv. et poftlim. revers, quod inteh
lige de rebus mobilibus, non vero de immobilibus; nam ha
a miHtibus occupata, eorum non efftciuntur, fed reipublica
five Principi et Duci, qui bellum indixit, acquiruntur L.
Si.f.de jur. FiscJL. 20. § i.ffi.de captiv. et poftlim. revers,
fjh/'oad privatos tarnen milites fubdijtinguendum: —• An
lp fis a Duce bellico facultas fpoliandi concefa, annon; Ulo
cafu fibi reiinent, non hoe, BACHOV. ad § 17. Inft. de rer.
di vif —, Tota res ex hberalitate principis bellum gerentis
dependet. Hic enim cum flipendia militibus folvat, quicquid
per milites acquirit, omne fuum facit.
II. Deel confultat. 95. bladz. 210.
Unde exiftimant, jus hypotheca tacita in bonis mariti ih
dotis &c. Scribit hic ABRAH, DE PAPE ; Quod hodie muiier,
eo jure non gaudeat, nifi bonorum communio cum marito
nominatum ac exprefe per patPa dotalia fuerit exclufa, ut
diximus ad confil. 79. vol. 2. Nimirum hoe Imp. Jujlinianus
jpeciali ter in favorem mulierum fic confiituit, ut acPio
dotis adjuntJam quoque hypothecam haberet, quemadmo-
R dum

*Ï 3O A A N T E K E N I N G E N , enz,
dum latius videre eft ex L. unie. § i. cod. de rei uxor.
aclion. fubl.
Ibid.
Jus autem pralationis ante hypothecarios tempore priores
&c. Tum demum mulierem in dote aliis creditoribus
prioribus praferri, hic vult ABRAH. DE PAPE, ƒ folum tacitam
hypothecam habeant; non vero iis, qui fibi de antiquiore
expreffa profpexerunt: Idque ita in praxi obfervari
tefiatur ANDR. GAIL lib. 20. obferv. 25. num. 10., et fic judicatum
referunt P. CHRISTINJEUS vol. 4. decifton. 159. num.
7, 8. A. FABER Cod. Ub. 8. tit. 8. qui potior. in pign. definit
16. C.iterum de pure Romano muiier in repetitione
dotis non folum praferebatur fui mariti creditoribus tacitam
verum etiam expreffum hypothecam habentibus; quod fatis
abundeque poteft colligi ex Novell. 97. cap. 3.0/4.
II. Deel confultat. 96". bladz. 211.
Maer politycquelyk te mogen disponeren. En diergelycke
faken van dyeken en dammen te repareren en in ftaat te brengen
, zyn van een fpoedige en fummiere erkentenis, die geen
uitftel kunnen lyden, en kan daar in, ubi in mora periculum
eft, etiam adverfus inauditos et non citatos procedi
arg. L. 28. § 3. et feqq. ff. de judic. L. 6. § 9. f. de injuft.
rupt. irritfacl. teftam. Et ubi in mora pericutum eft, receditur
a communibus regulis juris L. 5. § 12. de oper. nov.
nunciat. Mev. part. 3. decij'. 164. en dit om de publycque
utiliteit en het gemeene welfyn, wanneer tegens de regels
van rechten wel iets mag gefchieden, dat anders juist wel
niet geoorlooft zoude zyn, als uit de natuur der faken volgt,
en daar van te zien by ANDR. GAIL, lib. 2. obferv. $6. num.
74. SURDUS conf. 210. num. 29. PETR. DE PETR. de
princip. potest. cap. 11. num. j.
II. Deel

o? DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 131
II. Deel confultat. 97. bladz. aiai
Ende ook wefen foude tegens de ftyle van 't procederen.
Welcke ftyl van procederen altyd moet geobferveert worden,
die voor een wet word gehouden, en daarom genoemt wort
een practica confirmata BOER. conf. 8. num. 7. LANCELLOT
de attentatis pof inhibithnem part. 2. cap. 20. in prafat.
quaft. 4. num. 409. Offchoon ook de dispofitie van regten
'er tegen mogte zyn L. 11. in fine C. de injur. § fin. Inst.de
fatisdat. jae, gelyk fommigen meenen , daar de ftatuten van
een ftad anders mogten disponeren, zoo als te zien by BAR-
BOSA loei commun. in voce ftylus; maar wat de ftyl van
procedeeren is niet zeker, maar varieert ? dan willen eenige
, dat men het jus commune lal volgen, en daer nae procedeeren
, en indien daar in het geval niet te vinden is, dat
men dan zal letten op de Curia ultimus ftilus; ondertuflen
evenswei is dit zeker, dat de ftylus Curia ftriStijfime moet
geinterpetreert worden; zie dit een en ander by BARBOSA
diB. loc.
II. Deel confiidtat. 98. bladz. 213.
Dat daeromme defelve crediteuren alleen niet en zyn gefondeert
om van de voorfcr. II. J. voor de rejlerende en onbehaalde
cuftingen te eyjfchen nader verfiehringe. Want dat
is zeker, dat een borgtogtftriBe moet worden uitgclegt, en
dat defelve niet verder gaet, quam quatenus verborurn for*
mula et conceptio patitur L. 98. jf. de verb. obligat. en is
men met defe borttogt te vreden 'geweeft, kan men naderhand,
die niet verfwaren, alzo min als men yemand kan dwingen
een andere borge te ftellen, in het geval dae:- een borge
was infolvent geworden. BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl.
Tit. Borghe § 13. Nam quod quis femel approbavit, poftea
reprobare nequit; per notor.
* R 2 II. Deel

132 A A N T E K E N I N G E N , enz.
I I. Deel confultat. 99. bladz. 214.
. Ten tweeden fiaet te conf dereren. Het felve heeft geobfer
veert NEOSTAD. in obfervat. rer. ju die at ar. de pacl. dotalib.
obf. 14.
II. Deel confultat. 100. bladz. 215.
\ Prafertim propria verborum fignificatio. Et inde vulgo
dicitur, verba debere intelligi, quatenuspropria eorum fignificatio
patïtur L. 26.fi. de teftam. L. 1. § 3.jf.de aleator.
MANTIC. de conjeclur. ultimar. voluntat.
II. Deel confultat. 101. bladz. 216.
Dan nopende haer felfs goederen acPien ende in fchuldenj
yermach de voorfcr. A. na haer believen ende goedduncken
onder haer kinderen, kindskinderen, ende andere te disponeeren.
Hic legendi ac conferendi CASTELL SOTOMAJOR
quotid. quaft. lib. 2. cap. 18. num. 32. et fequi JAC. COREN
obferv. 11. et 12. confil. hic part. 4. conf. 179. PECK de
teftam. conjug. lib. 1. cap. 43. num. 1, 2. ABRAH. VAN
WESEL ad novell conftit. Ultrajecl. art. 7. num. 16, 17,
18. Et licet aliud hac in parte traditum vide atur ab Hu-
GONE GROTIO in manuducl. ad jurisprud. Holland, lib. 2,
cap. 15. in fin. et AUCTORE conjïlii in• conftliis hic conf. 156.
tarnen aut accipiendi de eo cafu, quo fecundum antedicla
conjuges pariter teftantes id egerint, ut alter de alterius bonis
teftaretur et uterque alteri id agendi concejft facultatem,
aut alïoquin non fit firma ratione hac ab iis fcripta fuiffe
merito contenditur.
Ibid.
Niettegenftaende de voorfcr. reciproque makinge ende teftament
air e dispofitie, ende alle de claufulen daerinne begrepe*
quia de jure cenfentur duo effe teftamenta, viri vel uxoris,
dewelcke notoirlyck ad extremum vita cujusque fpiritum ambu-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 133
hulatoria, ende by de langslevende in fyn reguard revocabi-
Us. Fide not at a ad vol. 1. conf. 83.
II. Deel confultat. 102. bladz. 218.
Ende dat naer rechten notoir is, dat generael verbant
van meubelen, of roerende goederen, foo veel opereert, als
fpeciaal verband, fulx dat de oudfte verbintenisfe, moet
werden geprefereert, alfo de placaeten van den Keyfer, en
de politycke ordonnantie van de H. Staten, in denjare 1580
maer alleen plaets grypen, in immeubele ende onroerende
goederen; ende alfo wefende derogatoir van de befchreve wetten
&c. Adde his, fcribit ABRAH. DE PAPE , confd. JCtor.
Batavic. vol. 1. conf. 24.7. et confil. 119. vol. 4. item confi.
7. vol. 5. confil. 8. vol. 6. confi. 180. vol. 2. Et vult, hoe
yerum ejfe, quoties ftatutis quorundam locorum aliter non
fit conftitutum: quomodo per fiatuta Amftelodamenfia eft
cautum, ut hypotheca generalis anterior, licet etiam rei immobilis,
praferatur pofteriori fpeciali H. GROTIUS Introducl.
lib. 2. part. 48. num. 47. JcPus in confil. Batavic. vol. 4.
conf. 319. in fin. Et hoe juri civili conveniens eft, ut patet
ex L. 6. L. 7. C. qui potior. in pign. Neque hoe absque
ratione ftc videtur effe conftitutum: quoniam oratio generalis
omnes et ftngulas fpecies fiub fe comprehendit; quare non
minus res fingulas debet apficere, quam fi fpecialis mentio de
iis faBa effet. Neque contrarium probatur ex L. 2. L. 3.
C. de ferv. pignor. dat. in quibus ab Imp. eft reficriptum.
Qjiodfi fiervi tantum generaliter obligati fint, ad dito patto,
ne alienentur, nihilominus poffe manumitti: quod tarnen
impedit obligatio fpecialis: ergo hypotheca generalis tantum
non operantur, quantum fpecialis. Resp. hoe ita fpeciali ter
favore libertatis, qua eft ex jure naturali contra communes
juris regulas ftc eft receptum; proindeque hoe ad alios diver-
R 3 jfo

734 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fos cafus non eft trahendum: et exceptio confirmat reiulam
m cafibus non exceptis. Amplius in contrarium non facit
L. 7. C. de diftracl. pign. ubi hypotheca generalis cum pacl0
de non alienando non oper atur, ut alienatio poft facla fit
nulla, quoa tarnen facit hypotheca fpecialis: unde colli gunt
plus operari hypothecam fpecialem quam generalem, neque
in tantum officere res ac fi illa fpecialiter obligata effent.
Quandoqutdem ultra largmwr, quod obligatio fpecialis proprium
ejjeclum habeat pra generali; ex quo tarnen non recle
intuleris, ergo fub obligatione generali non continentur fpecialia,
et quod hypotheca generalis anterior pofteriori fpeciali
praf erat ur, fecundum regulam communem, qui prior eli
tempore, potior fit jure: quo facit L. 2. f qui potior es in
pign. Operatur emm hoe vis et potefas tum hypotheca generalis,
tum temporis prioritas: quare rationi efet contrarium,
ut jus creditori jam quafitum per conjtituHonem hvpothe/x
•JfoM*$Qgerwi!. auferretsr. Stat ergo immota
conclupo, Hypotecam fpecialem pofteriorem non praferri generali
anteriori, fed tantum efficere quantum fpecialis a%.
L. 15. ƒ 1. ff. de pignor. et hypothee, et confirmatur perL.
17. C. de diftracl. pignor. • '
Ibid.
In immeubelen, ende onroerende goederen. &c. Inter
bona immobilia, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, non folum
computantur ades et agri; verum etiam naves major es qua
continent ultra quatuor vulgo laften , fecundum Ediclum
Dd. ordm. Holland, ann. 1622. die 30. Mart. H GPO-
TIUS Introducl. Ub. 2. part. 48. et ibi GROENEWEGEN )n
not. ad num. 39. unde conftitutum eft, quoties iftiusmodi
naves obhgentur vel alienentur, ut fimiliter quadrageftmus
venditionis nummus quemadmodum aliarum rerum immobihum
venditarum ëxfolvatur H. GROT. citat. loc. num 37.
II. Deel

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 135
II. Deel confultat. 103. bladz. 219.
Dunkt (onder correctie) nademael den voorfcr. Balju in
fynen eyfck niet en pofeert, dat de voorfcr. Marytgen haer
Jouden verhangen hebben, door vreefe van ftraffe, over een
delict, daer van fy in haer confcientie overtuygt föude fyn
geweeft, by haer geperpetreert te zyn , nochte, dat hy fiulks
verifieert; 't welcke hy zoude moeten doen, voor en aleer fyn
condufie eenigftnts foude zyn gefondeert; fulcks dat een
van beyden moet werden geprefumeert, te weten: dat de
voorfcr. Marytgen haer verhangen heeft, of door verdriet
ende afkeer van langer te leven, of door fureur ende ligthoofdigheid,
P lefte fieydt men waer te fyn. Moribus noftris,
firibit ad hac verba ABRAH. DE PAPE, qui tadio vita vel
impatvntia doloris vita?n fibi confcivit, ejus bona in fiscum
rediguntur: cum olim, qui ex impatientia doloris vel tadio
vita mortem fibi conficiviffet, ejus, bona non confiscarentur,
fed ad fucceffores ligitimos, tam ex teftamento quam
ab inteftato, pertinerent L. 1. C. de bonis eor. qui mort fibi
confciver. Hanc doclrinam hauferunt a Stoicis, quos Impp.
in LL. ff. et C. fiunt fiecuti VALER MAXIMUS lib. 9. cap. 12.
vide ea qua latius notavimus ad confil. JCtor. Batavicon
vol. 1. confil. 332.
II. Deel confult. 104. bladz. 220.
Over het recht van Reprafentatie foo wel in linea defcendente
als collaterali zyn verfcheidene ftatuten en wetten voor
handen, waar van in het lange kan worden nagefien JOH.
VOET tit. ff. ad Sent au s conf. Tertullian. num. 35.
II. Deel confult. 105. bladz. 222.
• Ende dat de voorfcr. huwelyxe voorwaarden fpreeken van
klederen, die ten tyde van de folutie ofte fthey'dinge des huwe*

i 3

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 137
GRIN. de jur. Fisc. lib. 2. tit. 9. num. 7. GRATIAN. in
disceptat. Forens, cap. 31. num. 14. JASON in L. miles jf.
de re judicat.
Ibid.
Ende dat notoir is; quod fut miles armata militia concubina
fua non poteft legare; &c. Notat hic ABRAH. DE
PAPE, quod hoe demumprocedat, ft illi fuerint prateriti,
quibus alias competitquerela inofftciofi teftamenti, turpiperfona
inftituta; quales funtfratres etforores. Confi. JCtor.
Batavicor. vol. 3. torn 1. conftl. 56. Ratio eft, quia hodie
concubina habetur pro turpi perfona, cum omnis concubitus
extra matrimonium legitimum ftt elicitus GROENEW. de 11.
abrogat. ad tit. C. et jf. de concubin. At enim apud Rom.
concubina recle poter-at heres inftitui, nee fratri aut for ori
querela inojficiofi teftamenti competebat, quia concubinatus
erat licitus ac permijfus: non tarnen muiier ftupro cognita,
et in quam cadit turpis fufpicio L. lA-jf de lus qua ut indign.
aufèr. Neque L. 41. § 1. ff.de teftament. mitit. quam
hic JCtus ad fuam fententiam ftabiliendam allegat, ejus
contrarium adftruit; quoniam ea non loquitur de concubinis
fed focariis: hoe eft, iis mulieribus, quas milites in caftris
fub fpecie coquarum fecum habebant: quod antea ipfis conceffum
erat; fed varias ob rationes iterum prohibitum.
Quo pertinet Mud GUNTHERI ligur. lib. 7.
Non erit in nofiris nobiscum fozmina caftris. FLORUS
lib. 2. cap. 8. Qiiinimo militibus interdidtum fuit, neuxores
fuas in bellum fecum ducerent, nifi ex earum deliclisfe
obftrinxijfent TACITUS lib. 3. annal.
Ibid.
Vel donare. Neque hoe probatur, fcribit hic laudatus
ABRAH. DE PAPE, ex hac cit. L. 2. C. de donationib. inter
vir et uxor, quia ftmiliter ea non agit de concubina, fed de
S fo-

i 38 A A N T E K E N I N G E N , enz.
focaria; et ratio redditur, ne fcilicet milites ab focariis hac
ratione fiBis adulationibus bonis fuis fpoliarentur, contrarium
obtinet in concubina, de qua hic agimus, idque fatis abundeque
probatur per L. 31. in princ. ff. de donation. ubi
dicitur: Donationes in concubinas collatas revocari non
pojfe, quamvis etiam matrimonium inter eosdem fuerit contr
act um , quia quod ante valuit, poftea non debet in irritum
redder e. Nee fine ratione, cum rationes, ob quas donationes
inter virum et uxorem fint prohibitie, hic ceffant
L. 29. in pr.ff. de legat 3. Nee quicquam mutat, unam
eandemque rationem amoris effe in conbinatu, qua eft inter
conjuges: quod plane negandum eft et dicimus tantam affefiurn
er ga concubinam non ejfe, qua eft er ga uxorem ; qua,
etiam caufa fuit, quod ijle amor magis reprimendus erat.
Differt namque concubina ab uxore in plurïmis aliis.
Primo in dignitate L. 49. § 4. ff. de legat. 3.
Secundo in dote, quod adolescens apud PLAUTUM in Trinum.
acl. s.fcen. 2. videtur indicare: nam ea non adfertur
a concubina, fed folum ab uxore tit. C. de dot. promefion.
voor het overige ziet hier met meerderen JOH. VOET ad tit.
ff. de Hered. inftituend. num. 6. alwaar hy wytlopig handelt
hoe verre ymand iets aan zyn concubyn mag maken; In het
Quartier van Veluwe in Gelderland is dit een uitgemaakte
faek, dat namentlyk aldaar aan de concubynen by teftament
niets mag vermaakt worden. Ordonnant. over de teftamentmak.
in Vel. art. 18.
II. Deel confultat. 110. bladz. 228.- '
Qtiod bona non fint bona, nifi de dedutlo are alieno.
L. 72. ff. de jur. dot. L. 11. ff. de jur. Fisc. L.39. § 1.
ff. de verbor. ftgnif. Et ratio eft, quia bona proprie dici
non pojfunt, qua plus incommodi, quam commodi habent
L.^i.ff.deverb.fgnific. Ibid.

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 139
Ibid.
Doch in diervoegen, dat di andere ftaek fuper moet behouden
quartam falcidiam , in quam quartam geimputeert
foude moeten werden de 600ponden, die de gehoneerdepiaek
gelaft is aen de andere ftaek te moeten uitkeeren. Fide qua
notavi fupra ad confil. 81.
Ibid. bladz. 229.
Dat de vrugten, die ten tyde van V overlyden van de
teftatrice van de gront niet gefepareert fyn geweeft, moeten
volgen de geene, die refpeelive eenige derfelvergronden, gelegateert
ende befproken zyn &c. Notat hic ABRAH. DE
PAPE; quod etiam debeantur fruclus pendentes fideicommisfario
licet major pars anni efftuxerit et jam tempus esfe
t eos colligendi L. 42. jf. de ufur. Falluntur itaque illi,
'qui contendunt fruclus pendentes inter heredem et fideicommiffarium
pro rata temporis ejfe dividendos: cum fatis fuerit
impenfas in. fundo fadlas heredi reftitui TIRAQUELLUS de
retracl. convention. jf 5- glojf 4. num. 2. adde BRUNNEM.
ad ditl. L. 42. f. de ufur.
Ibid.
Cum fruclus pendentes pars fundi videantur, text in L.
fruclus 44. jf. de reivind. Fide BRUNNEM. ad ditl. Leg.
II. Deel confultat. bladz. 229.
Over dit advys kan worden nagefien het geen dcar van
aantekent JOH. VOET ad tit. jf. de reivindicat. num. 16.
II. Deel confultat. 112. bladz. 230.
Nademael nogtans in regten notoir is, dat ymandt eenen
andere goed wel mach verkopen tot fynen nadeel et ut de
evitlione teneatur. Hoe axioma, notat hic ABRAH. DE PAPE,
non videtur procedere: quoniam prohibitio a t eft at ore facla;
ut in noftro hoe cafu, five ea fit expreffa five tacita, eum
S 2 ha-

140 A A N T E K E N I N G E N , enz.
habet effettum, ut nee heres, nee legatarhs rem alienare
pojfit, nee alienatio fubfecuta teneat L. 114. ff 14. ff, rf e i e.
gat. i. et recle fic refpondit Jéltus in confi. Batavic. 'vol. 2.
confi. 114. ut clare patet ex verbis hisce: de verkoping van
't halve huys nul ende van onwaerde &c. Neque nobis obftat
L. 5. L.6.C. de reb. alien. non alienand. ubi dicitur,
quod dominus rem fuam ab alio venditam poftit a quocumque
poffeffor e vindicare: quodfacere haud pof]et, fi alienatio
ea ipfio jure nulla ac invalt da fuijfet. Ultro equidem largimur
rei aliena venditionem fubftftere, atque emptorem de
evicPione aclionem adverfus dominum habere, ut hic recle
ab JCto efi refponfum: cum tarnen fecus id obtineat, quoties
prohibitto fuerit facla in teftamento; cujus tarnen hic
contrarium ftatuit Advocatus, ut patet ex his verbis fequentibus:
't welk ookplaets grypt in goederen, die verbonden
zyn by • teftamenten. Idem juris eft in re alienata contra
prohibittonem legis. Nulla enim eft alienatio, nullus contratlus
adverfus legem: nam mala fidei eft poffeffor qui
contra legum interdicla mercatur L. 5. C. de legib. f milt ter
judtcandum eft de prohtbitione facla a judice, qua eandem
habet vim, ut fcilicet impedtat dominii translationem. Ouapropter,
ft quis fciens rem a prodigo emerit, cui-jam Tonis
inter diclum eft; vel etiam ab eo, cui tempus ad deliber andum
de^ hereditate adeunda vel non adeunda, ita eft datum
ut nihil interim de rebus hereditariis alienare pojfit rei
etiam dominium non transfertur, fed alienatio fubfecuta
erit nullius momenti L. 26. ff. de contr ah. emption.
II. Deel confultat. 113. bladz. 231.
Ziet hier JOH. VOET ad tit. ff. de reivindicat. num. 16.
II. Deel confultat. 114. bladz. 232.
Dat de legitime portie van de vader van de voorfcr. Goos-
fen

O V D E H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 141
fen Hendricks in cas fubjelt niet meer is, dan een derde
part van de helft van de nagelaten erffeniffe. Het is dan
zoo, dat een teftateur een of meer broeders of fufters nalatende
, kan fyn vader of moeder, het bedde gefcheurt zynde,
en daer de ouders fuccedeeren, voor de legitime niet
niet meer genieten, dan een derde van den halven boedel of
een fesde part van den gehelen boedel BARTOL ad L. paterfafniliam
14. jf. de inojficios. teftament. cujus fententiam veriorem
dicit GRASS. § legitima quaft. 8. in fine et poft muitos
fequitur VINCENT DE FRANCIS decif. neapolit. 63. confult.
hic Am fier dam 3 deel conf. 169. bl. 344. 6. deel. confi. 113.
bl. 202. LOENIUS decifi. pag. 539. cafi. 85.
Ibid.
Ende dat ook na rechten de legitima van vader ofte moeder
niet meerder is, dan een derde part van het geene defelve
foude gehad hebben ab intftejlato. De legitime of rechtelyk deel
is dan voor ouders, broeders, en fufters altoos een derde deel van
het geen een ieder van hun zoude gehad hebben, by aldien
'er geen teftament ware geweeft HUBER Hedend. Rechtsgel.
11. boek 22. cap. num. 19. VAN DEN BERG Nederl. advysb.
3. deel conftl. 83. bladz. 138. verf. zoo nogtans Novell. 18.
cap. 1.
II. Deel confiidtat. 115. bladz. 233.
Ad hoe confil'v.m vide infra conf. 142. et ea qua extant
apud vA'S DEN BERG Nederl. advysb. 2. deelconf. 123. bladz.
364. JOH. VOET ad tit. ff. de Reivind. num. 14.
II. Deel confultat. 116. bladz. 236.
Behoudens nogtans, foo de voorfcr. dogters van'/ voorfcr.
beneficie wyeken fouden willen, ende hen felven dragen voor
fimpele erfgenamen, dat fy lieden in fuïcken gevalle, noch
voor den voorfcr. derden, fouden wefen geprefereert. Schoon
S 3 dit

142 A A N T E K E N I N G E N , enz.
dit een qiaeffie is, of een Erfgenaem, die het beneficie van
Inventans verkregen heeft, naderhand mag veranderen en
hem ftmpelyk erfgenaem dragen? waar van te fien TOH VOET
ad tit. f. de jur. deliber. num. 14. SANDE decif. Friftc lib
4- tit. 12. def. 3. SIM. VAN LEEUWEN R.Ff.R i 'hJk
X. deel num. 8.
ó
Ibid.
'
Ü O c n
Maer dat diegene, die V jus deliberandi wil gebruiken
naderhant geen beneficie.yan Inventaris en margenieten
Retltus wqutt ABRAH. DE PAPE bic, eum non excludi benéficto
inventarit, qui jus deliberandi jam petut, modo iufla
caufa adfuertt : quomodo jufia caufa fipius poteft piti us
deliberandi etiam de jure novo L. 3. L. f. C de ur d lil
rand. At videtur quidem Imperator JUSTINIANUS' ter T
fin. % 13 in fine C. Eod. conftituijfe, ne fiepius jus deliberandi,
fed femel tantum concedatur; t Jen mn credendu m
eft obcircumftantias eum juftas caufas exclufife, ut reBe
ait DUARENUS ad cit. tit. jf. de jur. deliber. tap. 1. in i»
Si qms, inqutt, ita conjlituat, ut ex nulla caufa quantum
visgravt et magna non poffit concedi longius temlus )Z
ejfetftultum, et nulla ex eft, qü

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 143
centum dier urn, conftituebatur L. 2. f. eod. fin vero creditores
non in/iarent, nullum certum tempus definitum erat ad
hereditatem adquirendam, et hereditas tamdiu adiri poter at,
quamdiu non effet repudiata; quippe nullum tempus ad eam
adeundam conftitutum erat; et ft aliquod effet, di endum ejl,
id effe triginta annorum, ut eft fententia communis L. 9. C.
cit. tit. verum poftea nee-ffarium fint peter e tempus deliberandi,
ft a principe, erat annus; a magiftratu vero novem
menftum L. uit. ff 13. C. eod. quamvis hoe aliquando ob juftas
caufas prolongaretur. Eo jure deliberandi conceffo, heredi
dabatur copia inftrumenta hereditaria injpiciendi, utrum
fcilicet hereditatem adire, an vero eam repudiare utilius
effet L. 5. in princ. ff. Eod. Quibus omiffis heres cerius
effe non poteft de viribus hereditariis, neque iis non infpecfis
creditoribus refpondere. Qj'ia tarnen jus deliberandi
heredem non fatis fecurum faciebat, utpote, qui as alienum
poft eam emergens tenebatur exfolvere etiam ultra bonorum
quantitatem, non obflante quod poffet probare, fe id
fcire haud potui'Je; ideo Imper. JUS TINIANUS heredi pleniffime
volens fuccurrere, introduxit poftea beneficium Inventarii
L. 22. § 2. C. Eod. Hujus for mam ejus que efeclus vide
in noftra paraphrnfi ad W. GROTII Ifiagog. lib. L cap. 3.
§ 21. Litt. B. Obiter tarnen nuandum eft, Juftinianum
poft introduBum pra fatum beneficium inventarii jus deliberandi
non penitus abolere voluiffe, quamvis id ahquibus
do'loribus ita videatur: Verum probabilius eft eum
vetus remedium integrur-i ac ftlibatum iis reliquiffe, qui
adhuc hoe peter e defiierabant d. L. fin. ff 13. C. Eod. Nee
fine caufa hoe jus deliberandi nonnunquam petitur: nam
cum beneficium inventarii fuerit petiium, tum omnes facultates
defun&i omnibus innotescunt, quod pk - urn que heredi
non expedtt; cum comra hoe mn fiat in jure deliberandi.
Sed

i44 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Sed ita demum hoe jus vetus heredi ejl conceffum; nimirtim
ut quamvis rite inventarium omnium bonorum feccrit tarnen
in omne as alienum defuntli teneatur: et novijjime per
Nov. i. cap. 2. § 2. heres etiam ad fohda legata tenetur,
et ji fubftantiam defuntli fuper ent. Praterea heres, qui
beneficium inventarii neglexit et jus deliberandi pet Ut, non
poteft uti detr aclione quarta falcidia d. L.22. § pen. C.Eod.
II. Deel confultat. 117. bladz. 237.
Dat na rechten giften ofte donatien, tuffchen man ende
wyf verboden ende geprohibeert fyn. Vide not at a ad vol. 1.
conf. 131.
Ibid. bladz. 238.
Den aureum genomen na de computatie van Caffandro
tegen eenen gouden angelot. Vide notata ad vol. 1. conf 126.
II. Deel confultat. 118. bladz. 239.
In V r egard van de eer ft e vrage, gedraegt het advys, dat
het transport, by A. gedaen aan B. korts voor fyn falifement
is nul en van onwaerden. Demus, ait hic ARRAH.
DE PAPE, etiam hanc alienationem bonorum in fraudem creditorum
effe fatlam a debitore, inde tarnen non recle infertur
abJCto, eam effe ipfo jure nullam imo potius ejus contrarium,
nimirurn ipfam valuiffe, et fiubftitiffe, cum demum
alienata a poffeffore revocentur per aclionem Paulianam,
quemadmodum patet ex § 7. Lift. de atlionib. in verbis:
refciffa traditione, qua fiatis fuper que indicant, alienationem
fatlam in fraudem creditorum ipfo jure valuiffe, cum
ea duntaxat reficindantur, qua ab initio fubftiterunt § 3,
4. Inft. quib. mod. teftam. infirmant. Atque ita nobiscum
tenet BACCHOV. ad cit. § 7. Inft. fub. num, 1. Refcindnntur
nimirum alienationes iftiusmodi per in\faclum acliones,
et inpriftinum ftatum omnia in fraudem creditorum aliet ita
fic

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 14$
fic reponuntur, ac fi alienathnes. »Ö» ü>go
non fblum ipfe res earumque dominia, verum infiuper ipfe
acliones, fruclus, acceffones, quaque in fumma ad creditores
alias perveniffent, fi nulla eorum alienatio facla fuisfet
L. 10. ff 19, 20, 21, 22. jf. quee in fraud. credit.
Ibid.
Indiervoegen, dat 1 felve transport wort verflaen by A.
gefchiet te zyn in fraude van de crediteuren, ende met intentie
ende meyninge om defelve te frufireren ende te verkorten
&c. Et hoe fcribit hic ABRAH. DE PAPE , non videtur
veritati congruum. Nam non folum requiritur, ut a&ioni
pauliana locus fit, debitor em alienantem fciviffe, Je non ejfe
folvendo, verum infuper neceffarium efi, ut accipiens quoque
fraudis illius fuerit particeps, hoe eft, fe noviffe debitorem
folvendo non effe arg. L. 10. § 2. jf. ditl. tit. Ita tarnen
hoe debet intëlligi, fi posfe for rem ex titulo onerofo acceperit,
cateroquin fi ex caufa lucrativa, non inter efi ficiverit;
an vero ignoraverit: quippe Me quoque, qui fraudis
confeius non fuerit, eatenus tarnen convenitur, quatenus
ïocupletior fuerit fallus L. 6. ff 11. ff. Eod. idemque confiulendo
fecutus eft JCtus in confil. Batavic. vol. 3. torn. 2. conf
6. num. 1. fed qui nummos fibi debitos, priusquam bona debitoris
arrefto includerentur, accepit, licet etiam eum non
ejf e folvendo probe noverit, eos tarnen non tenebitur reftituere
, cum fibi vigilaverit; quia doli expers cenfetur, qui
recepit, quod fibi debetur arg. L. 6. ff 6. ff. ditl. tit. confil.
JCtor. Batavic. vol. 4. confil. 15, 79, 340. ^ vol. 6. in append.
confil. 126. Duo itaque requiruntur, ut atlionipauliana
locus fit. ' Primum edicli efi, ut debitor habet ommum
fraudandi fuos creditores: nam fi is non adfuerit,
puta fi plus de fis facultatibus, quam in his erat, Jperaverit,
id cesfabit ff 3. Infi. quib. ex cauf. manumitt. mn lic.
T Qttid

i 4

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 147
II. Deel confultat. 120. bladz. 246.
Soo dat dan in cafu propofito noch redelyk, noch gebruykclyck
wefen en foude, de voorfcr. goederen te confisqueren
&c. Exiflimat hic {\fcribit ABRAH. DE PAPE) JCtus,
impune effe conceffum arma ad hofles transferre, neque ob
id bona ejus, qui hoe fecerit, debere confiscari; cum tarnen
ejus contrarium longe fit verefimilius; et Ediclum citatum,
fcilicet anni 1598. art. 1. exprejfe jubet, ut bona eorum,
'qui arma aut alias merces illicitas ad hojles transferunt,
in fiscum rediguntur. Verba prafati edicPi hac funt: Ende
voor die Ingefetenen van andere Ryken, Landen, ofte Steden,
op de verbeurten van heure Schepen, ende goederen,
mede fonder eenige genaden. Atque ita recle quoque refpondit
Advocatus in confil. Batavic. vol. 3. torn. 2. confil. 76*.
liane opinionem non evertit, mare ejusque littera omnibus
ejfe communia, in quo cu'ms piscatio et navigatio eft permi
fa arg. pr. et % 1, 2. Inft. de rerum divifon. Quo etiam
allufit OVIDIUS lib. 6. metamorph. ,
Quid prohibetis aquas? ufius communis aquarum eft.
Nee folum proprium natura nee aëra fecit,
Nee tenues undas, in publica munera veni.
EtprofecPo hac non obftant; nam quamvis jure naturali
mare aclittora maris fint omnibus communia, non minus tarnen
jure gentium eft conftitutum, eum, qui hoftes noftros armis
aliisque machinis bellicis, quibus maxime ladimar, ad'
juvit, in numero hofiium haberi: quomodo id late ac dofte demonftrat
H. GROTIUS de jur.bell. adpac. lik 3. cap. 1. § 5num.
1,2. Et maxime per mi firn erat iftiusmodi res iis,
qui 'hofti auxilium ferunt, au ferre, quoties id ipfi fpeciali ter
fuerit interdiePum. Idem cit. I. § 5. num. 3,4. et late JCtus
in confil. Batavic. vol. 5. confil. 161. Prolixius hac extant
in Edicï. Dd. ordin. Holland, ann. 1630. die 26. Jul. item
X 2 apud

i 48 A A N T E K E N I N G E N , enz.
apud Advocatum in confil. Batavic. vol. 6. pag -oy o 0o
339- Quapropter recle olim atque hodie eft conMtutum
ne certum ac determinatum genus mercium in vel e xtra ter
ntortvm exportetur, quia maximum damnum adremmbli-
f AV
;} ^ l0CUS
f^T erenm
CiESARJS 2 ^ £ 6>// 0
Nullum aditum, inquit, w # mehatoribu
?iJ f Vm
' reh
^^uriam^nl
num infern: quod his rebus relanguescere animo s, eorum.
queremitti virtutem, exiftimarent.
II 'J X
d e m t m
?dff'
' em
Pt- ut agat venditor
cum effePtu, necejfe ejl, ut emptoriprius tradifnmvend
tam, et ut emptor agat cum efeclu, neceffe eft ut vendï
ton prius pretium exfolvat; fed et vendj qZmXtr^ht
fyn htntne contracdus tarnen inftet evilfio, \mptornoncondemnatur,
nifi prius de eviclione etiam venditot caveat vi
f/f ores apud ANTON. MATTH. de probTcTl „urn
SERT obferv. 137.
Idem bladz. 248.
O L 1 1 K A ! L
Want de verkopinge rei aliena is na rechten bondig &c
Fide fupra confil. 113. et ibi notata. oonaigüc.
II. Deel confultat. 122. bladz. 248.
Vide hic Prof. IOH. VOET ad tit tr ^;
num. 10.
jI
' de
P l
êuor. et hypothee.
II Deel confultat. 123. bladz. «50
ati*

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 149
alienari non pot ejl L. 3. ff. ad SCt. TrebeM. ANDR. GAIL.
Ub. 2. obf. 137. num. 1. vide plura apud BARBOS. loc. com~
mun. in voce Fideicommiffum § 24.
II. Deel confultat. 124. bladz. 253.
Vidi hic Jon. VOET ad tit. jf. de reb. credit, num. 24.
GROENEW. de LL. ad L. 99. jf. de folut. et liberat.
Ibid. bladz. 255.
Aengefen willige condemnaiien en confirmatien niet meer
rechts en geven als het geene daer op gedaen ende gedecerneert
wort. Word ook wel venveygert, gelyk geencondemnatien
worden gedecerneert op conventienaengegaanc

150 A A N T E K E N I N G E N , enz.
eo landarts: a quibus etiam non videtur discedere H. GRO­
TIUS Introd. Ub. 3. part. 44. num. 45. De jure etiam veteri
in novatione prioris obligationis animus novandi erat
necejfarius, jive nulla novatio facla dicebatur, nifi id quoque
partes egiffent, ut prior obligatio nov ar et ur: Sed tarnen
nonnunquam dubitabatur, hoe ita fatlum fuifje; qua caufa
fuit, quod non raro hoe ex prafumptionibus et conjetluris
duntaxat poter at conjici, unde multa controverfia ac lites
oriebantur L. 58. in fin. ff de verb. obligation. juntla L. 3.
C. eod. Hoe ne fier et Imperat. Juftinianus id mutavit de noviter
conftituit, ut non alia ratione novatio inducatur quam
ft difertis verbis expreffum ft novandi animo in jeeundam
obligationem itum fuisje d. I. uit. Et fi hoe non effet fpecialiter
ac nominatim ditlum, pro duabus fepar-arts ac diverfis
obligationibus habebantur: cx quibus recle agi pot er at, et
quod uni deer at, ex alia addebatur. Amplius fidejujfores
novi ter dati priores non liber abant, fed aque qui priori obligatiorii
accefferant, conveniri pot er ant L. 1. jf. de novationib.
conftl. JCtor. Batavicor. vol. 1. confil. 213. An vero
eodem modo animus novandi fpecialiter ac nominatim in dilegatione
aque ac in novatione fit exfrimendus a multis in
dubium vocatur. Hoe licet affirmet SICHARDUS cit. tit. C. de
novationib. ad L. 6. num. 6. qui L.L. uit. C. eod. correlforiam,
licet folum loquatur de novatione infpecie fc ditPa, eam quoque
extendat ad delegationem: cum tarnen retlius BARTOLUS ad
L. ii.ffi.de novationib. id neget, cui fententia quoque fiubfcribit
cum ALEXAND. DEC 10 AND. GAIL Ub. 1. obfervat.
30. num. 9.: atque ita Curiam Holland, judicaffe, refert
NEOSTADIUS decif ion. cur. Holland. 38. Neque ratio obfcura:
quia fcilicet d. L. fin. C. de novation. eft corretloria,
adeoque ft ritte et in fuis terminis intelligenda: cum a novatione
in fpecie et proprie fic dicla, ad inpropriam five ad
de-

OP DE H O L L A N D SCHE ADVYSEN, enz.- 151
delcgationem non fit argumentandum. Caterum vide hic
etiam VOET ad tit. ff. de fidi inftrument. num. 16.
Ibid.
Suftinetur enim transaclio propter dubium litis eventum,
etiam fi nulla alia fubfit caufa, adeo ut folus metus litis fufficiat.
Vide hic VAN DEN BERG Nederl advysb. 1. deel adv.
i8

i$a A A N T E K E N I N G E N , ëïz.
by den pafloor, noch proclamatien, daer nae gevolgt, fonder
openbaere trouwe in de kercke, of voor de magi/lraet geen
wettig huwelyck en maakt om te induceren eenige gemeenfchap
van goederen &c. Zie hier voren I. Deel conf 148.
en doet 'er by het geen daar op heeft aangetekent ABRAH.
DE PAPE; alwaar hy aldus fchryft: Et fane non fatis ejl, ut
bonorum inter conjuges communio introducatur, matrimonium
in facie Ecclefia effe confummatum, et poftea alterum
conjugum effe pramortuum, ut hic JCtus refpondit; verum
infuper etiam requiritur ingreffus in thorum conjugalem :
quod et hodie fequimur, et juri Ca non i co convenit per C. uit.
x. de condition. appof.ficque in Frifta fenatum judicajfe testatur
JOH. A SANDE lib. 1. tit. 5. defin. 1. Male itaque videtur
cenfuiffe Cur. Hollandiee provincialis apud NEOSTAD.
depaB. antenuptial. obfervat. 15. ad bonorum communionem
inter conjuges introducendam nihil prater animorum conjunBionem
et benediclionem Eccleftafticam effe neceffarium,
quamvis etiam nullus congreffus carnalis fuerit fecutus:
quoniam hodie fiolus confenfus nuptias non facit, fed potius
confuetudo in communicatione quafitorum indujlriam et laborem
utriusque conjugis refpicit. Ita tenet SANDE cit. I.
quem fequuntur ARGENTRJEUS , COVARUVIAS atque alii ob eo
laudati. Verum in iis locis, in quibus nudo ac fiolo conf enfin
matrimonium contrahitur, etiam per verba de prafienti, licet
etiam fponfa non fuerit carnaliter cognita, vel ad locum
non duBa, nihilominus ftatuta de lucro dotis locum fibivindicabunt
GAIL lib. 2. obferv. 80. num 3. ubi late Dd. item
SICHARDUS ad L. 1. C. an feryus ex fuo faBo poft manumisfion
num. 3. Ex quo fimul elucet, fi quis hodie cum quadam
virgine fponjdlia de prafenti contraxerit, cumqiie ea
confuetudinem habuerit atque ante matrimonium plemjjime
confummatum fponfus fit pramortuus, partum legitimum
non

OPDRHOLLANDSCHE ADVYSËN, enz. Ï 5 3
non for e nifi etiam benediéJio Ecclefaftica plenifftme fuerit
celebrata MYNSINGERUS cent. 6. obfervat. 78. vide tarnen
CARPSOV. part. 3. conft. 14. defin. 12. adde dicta fupra ad
vol. 1. conftl. 55.
II. Deel confultat. 128. bladz. 260.
Dunkt, nademael een vader ongehouden is fyn kinderen
tot fyn laft optevoeden en onderhouden, ten zy dezelve
kinderen geen goet noch andere middelen hebben, om te mogen
leven. Zie dit met meerderen aangetoont door het geene
op de 145. confult. I. Deel is aangetekent.
II. Deel confultat. 129. bladz. 261.
Op de twede vrage, dunckt als voor en, dat fpeciale hypotheecque
in Holland behoorlyk geconftitueert zynde voor de
wethouders volgens P voorfcr. placaat, geprefereert werden
aller ouder generalen hypotheecquen. Doet hier by confultat.
123. en ziet het geene genoteert hebbe ad confultat.
103.
II. Deel confultat. 130. bladz. 261.
By de Hollanders, Gelder fien en Friefen gaat de poffeffie
Van felve niet op de Erfgenamen, maar moet die gerigtelyk
worden geapprehendeert. Zie VOET ad tit. ff. de a:quir.
vel omittend. heredit. In Duitsland is dit anders, alfoo aldaar
obtineert het fpreekwoord de dode erft den levendigen
HFRTIUS lib. 1. paroem. 79. Doet hier by COVARRUV. lib. 3.
variar. refolut. cap. 5. num. 6. geallegeert by THOMING. decif.
xi. num. 19.
II. Deel confultat. 131. bladz. 26*3.
Als ook, om dat elcx van hen luyden in haar depofitie is
fingulier, als fprekende van de fegswoorden, die op verfcheyden
tyden gevallen fouden zyn; tuffchen de voorfcr. S. ende
V elx

Ï54 A A N T E K E N I N G E N , enz.
elx van hen luyden appart, fonder dat fy luyden gelyckelyk
de voorfcr. woorden gehoort hebben gehadt. Ad teftamentum
annulandum fcribit hic ABRAH. DE PAPE , non videtur
probatio fujftciens^ teftium finguiarium, quorum profefiïo ex
facli diverfitate feparationem recipit. MERULA prax. civ.
lib. iv. tit. 78. cap. 5. num. 5. Ratio eft, quia alter 'alterius
fidem debilitat. confil. JCtor. Batavicor. vol. 4. conftl.
71. Et quod magis eft, ne juramentum quidem in fupplementum
probationis ei deferri poteft, qui teftes fingular es
profe habet, puta ft ratione atluum finguiarium a fe invicem
difjerant: cum tarnen aliter res jefe habeat, f ratione
caufa principalis et ad eundem finem tendant, quo ca ju
plenam fidem facinnt. confi. JCtor. Batavicor. vol. 3. torn. 1.
confil. 15 6. Late GAIE lib. obferv. 66. num. 10, u , 12'.
BACCHOV. in Treutl. vol. 11. disput. 5. th. 7. in fin.' Ex
quibus liquet recle eos fentire, qui fingular itatem faciunt
duplicem, nimirum aliam objlativamjive contrarium; aliam
vero adminiculativam; objlativam feu contrarium vocant, cum
teftes fibi invicem fint contrarii; adminiculativam J qua
nullam in fe contr ar iet atem continet, fed eundem finem refpicit,
quamvis in quibusdam circumftantiis quadam ad fit
varietas.
II. Deel confult. 132. bladz. 263.
Ziet hier 6 deel confult. 72. WASSENAER pratl. Notar.
cap. XVIII. § 21.
II. Deel confultat. 133. bladz. 266.
Want dit is zeker, dat de legaten niet kunnen voldaen
worden voor en alleer, dat de fchulden van den boedel betaalt
zyn. Zie CARPZOV. part. 3. conft. 13. defin. 18. GRA-
TIAN. torn. 5. disc. forens, cap. 998. STRYCK cautet. Teftament,
cap. 17, m. 2. §. 7. et 15. BESOLD conf. 296. num.
' 6 .

or DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 155
6. et fi legata excedant vires hereditatis evanescunt FRID.
PRÜCKM. vol. I. conf. 12. quaft. 5.
II. Deel confultat. 134. bladz. 26*8.
Ziet hier MIDDEL, in de aantekening over VROMANS de
For. competent, bladz. 47.
II. Deel confultat. 135. bladz. 270.
Cujus fraudis nulla poteft ejfe prafumptio, neque locuS
eft edicPo, nifi quando bona funt a creditoribus pojfejfa
Longe verius eft, notat hic ABRAH. DE PAPE , aclionem paulianam
etiam dari, prius quam creditores in bonorum poffeftionem
mifti fint; quamquam hic contrarium teneant JCtus,
cujus fententiam quoque ampleclitur ADVOCATUS in confil.
Batavic. vol. 5. confil. 198. in fin. Hor urn tarnen opinio
aperte re fut atur per L. 15. L. 17. § 1. ff. qua in fraud.
creditor. quod etiam reële fuboluit JCto in confil. Batav.
vol. 1. confil. 126. in fin. 'Qiiin imo tribus temporibus poteft
evenire, ut atlioni paidiana locus fit. Primum eft,
cum jam omnino debitor bona fua creditoribus fuis ceftit,
vel decretum ad bona diftrahenda fuerit interpofttum. Nam
quamvis cejfio quidem bonorum jus tribuut in bona debitoris
tarnen atlualem poffeffionem non transfert, qua etim caufa
facit, quod ea iis nescientibus pojfit vendere. Alterum five
fecundum tempus, ut acPio pauliana detur, eft, cum jam
creditores fint mifi ex primo deer et 0 in bona debitoris abfentisaut
latitantis; qua quia poffeffionem etiam rerum non
transfert, facile pojfunt quadam a debitor e in fraudem creditorum
allenari. Tertium five ultimum tempus eft, cum^
nulla mijfio in bonorum pojjeftionem debitoris fit facla: qui
eo cafu non raro, cum probe noverit fie creditoribus fuis fiatis
facere haud poffe, bona fua in fraudem eorum tranfert.
d. L. 17. pr. ff. eod. Nofiram affertionem non enervat § 6.
V 2 Inft.

•156 • A A N T E K E N ' I ' N G E N, enz.-
Infü atlion: qui hic ah ADVÓCATO ad fuam fententiam
Jtabiliendam laudatur; ubi Imp. demum dat aclionem pau-
Itanam creditoribus cum bona debitoris jam ex fententia prafidisftntpoffeffa:
qua verba videnturin die are, eamatlionen
tantum dan, cum creditores jam a pretore in poljèslionem
bonorum debitoris fint mijfi. Enimvero refpondemus hxindè
alios modo haud excludi: et verba ea cit. '§ 6. Bonis ejus
poffeffts: non funt referenda ad tempus alknationil fatl'a
jed cum hac aclio pojfit inftitui ac moveri arg. L pen C
qua tnfraud. creditor. Qiiandoquidem hac aclio tum demum
competit, cum conftet creditor em fuum confeaui non
pofte: quapropter falluntur, qui verba ditl. § 6. Inft int el
liguntpro nsdem demum bonis in fraudem creditorum alienatis
revocandis hanc aclionem dari, qua a debitor e tum
funt ahenata poftquam creditores jam omnino in bonorum
pojjejjtonem ejjent mifti.
II. Deel confultat. 136. bladz. 271.
Dunkt (onder corre&iej nademaal de fake hier voren geroert,
tegenwoordig is in jlate van wyfen, et in illis terminis
dat er met anders en refteert, dan definityf vonms te vervolgen
; &c. maer dat ook de geëyfehtegeenfnts by de eyfehers
verhindert of belet kan werden, om ten principale vonnife in
de voorfcr. fake te mogen vervolgen, ook zonder alvoren te
voldoen namptifjement. Nopens de provifie van Namptifle
ment is veel te lefen in Bello juridico caf vu. en ook in de
Utrechtfe Advyfen, zie ook verfcheiden Autleuren eenoteert
ad conftl. 136. vol. 1:
II. Deel confultat. 137. bladz. 272.
Doodfchulden. Zie BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl.
Ut. Doodtfhult § 1.
r
. Begraefenifte. Zie BER, VAN ZUTPHEN Nederl. pratl.
m. Doodfchult § 4. lil Deel.

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 157
II. Deel confultat. 138. bladz. 273.
Ziet hier het geene hebbe aangetekent in myn Onderzoek
over het houden van krygsraad (edit. de anno 1776) bladz.
21. en 22. SCHOMAKER part. 11. confil. LXIV.
II. Deel confultat. 139. bladz. 276.
Doch alfoo de kinderen haer legitime portie competeert
ende dat defelve geenfints mach werden befwaert. Ziet hier
Utrechtfe confultat. i. deel. confult. 126. num. 13. VAN
DEN BERG Nederl. Advysb. 2. deel adv. 147. pag. 389.
BER. VAN ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. Legitime § v.
II. Deel confultat. 140. bladz. 277.
• Ziet hier voren confultat. 116. bladz. 233. en het geene
aldaar is aangetekent.
II. Deel confultat. 141. bladz. 280.
Dunckt &c. dat Advocaten ende Doel oren of Licentiaten
in de rechten, na rechte gepriviligeert fyn omme ter fake
yan civile fchulden, niet in apprehenfie geflelt te mogen werden,
nochte ook gearrefleert. Hoe nonnuli etiam Dd. inguit
hic ABRAH. DE PAPE , fequuntur, quos inter PEKKIUS
de jur. fiflend. cap. 5. num. 13. ex L. 6. C. de profefforib.
fed perperam. Idemque in mulieribus ob fexus pudorem
fervari, docet nos Nov. 134. cap. 9. qua prohibet mulierem
de nulla re carceri includi aut cuflodiri H. GROTIUS de jure
belli ac pac. lib. 3. cap. 2. § 7. num. 3. At noftris moribus
fecus res fefe habet, et permittitur advocatos ob debita
etiam qualiacumque areftare, BORT de part. 4. num. 30.
quamquam contrarium teneat P. MERULA prax. civil. lib. 4.
tit. 17. cap. 12. num. 4. in med. Idem que dn mulieribus
ft ryatur, qua recle ob debita etiam po funtapprehendi; cum
V 3 ta- ,

15» A A N T E K E N I N G E N , enz.
tarnen Jus Romanum in Germania hodie adhuc obtinere extfimet
GAIL hh 2. obferv. 90. num. 3. ubi duxtaxat cafum
exctptt tn multere tutrice ob debitum pupillare Porro
PEKKIUS cit loc. num. 13. in med. exiflimat, honoraria fae
jalaria Advocatorum arrefto includi non poffe ad exemplum
ftipendiorummiktarium, fecundum Ediétum ordin. Hol'and
ann. 1653; quia et illa ftipendiis militum comparantur.
II ud tarnen extra controverfiam eft, cadavera arreftarihaud
pofte , qua absque ullo obftaculo in memoriam humana conditioms
wjepulta non funt relinquenda VAL. MAXIMUS Ub
5. cap. 1. ht ftatutis quarundam civitatum eft cautum*
nebona quidem defunÉorum impediripoffe, aut quem ex heredibus
intra nonum diem ulla moleftia afftci. vide Libr f0r mular vulgo de Papegay. vol. 1. pag. a5f o/Jcm&o
fine dubio traxit originem ab veteribus ethnufis, qif extra
eos dies defunclas lugebant, juftaque iis perfolvlbant Papt
gay. at. loc. PEKK. de arreft. cap. 10. num. 10. Morisn/mqueapud
eos fuit cadavera feptem diesfervare, inter auos
eos lavabant, ungebant oBavo vero ea comburebant: loZ
fepeliebant ut late nos docet CONR. RITTERSHUSIUS adLL
XII. tabb. claff. 1. cap. 5. 6. qui erat dies ultimus et finis luciui,_
Erratitaque cum plurimis aliis dottiff. R.BACHOVIUS
inTreml vol. 2. disput. 12. th. 7. Litt. C. exiftimans Z
pet. Jufltmanum, cum hoe ita conftituijfet, refpexifTe ad
yetus illud decendium quod olim judicaïis tribZair«l p0a Jententtam tn eosprolatam Nov. 115. Cap <

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz, 159
ab aliquo pojftdentur, poffe fforibus acquiritur alt qua nobilitas
confer. hic GERH. FELTMAN in tra&at. de impari matrimon.
part. 1. cap. m. num. 93. et feqq. ubi multa egregia de
nobilitate in Gelria notat.
II. Deel confultat. 143. bladz. 289.
De koopers met geene redenen gehouden zyn geweeft> foodanigen
fervituyt ten behoeve van de verkopers op haare gekochte
huyftnge te lyden. Ziet hier VOET ad tit. ff' de
aclion. empt. et vendit. num. 6. in fine.
Ibid. bladz. 290.
Ende wat belangt vorders de voorfcr. civile rechten, indien
de felve al in dien deele fouden moeten plaets hebben,
achtervolgens dezelve en de voorfcr. prafcriptie van tien of
twintig jaren, nopende de fervitut en, die in al fui eken tyd
foude werden geprejeribeert &c. Hodie, inquit hic ABRAH.
DE PAPE , fervitutes inftar aliarum rerum fpatio triginta
trium annorum prafcribunttir, non vero decem vel viginti
annis, ut hic refpondit JCtus: Quemadmodum late diclum
eft ad conftl. JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 199.
II. Deel confultat. 144. bladz. 292.
Dat de voogt de voorfcr. renten ofte intereften van een an*
der, die de voorfcr. fomme van penningen van V weeskind
of Intreften gehad, hadde ontfangen, ende de felve voogd,
die onder fch hadde gehouden fonder defelve, na den tyd
van fes maanden, dat die by hem ontfangen zoude zyn, teti
behoeve van het weeskind te beleggen ofte anderfints, tot
voordeel van het zelve te employeeren, ofte die tot zyn eygen
profyt hadde gebruykt, dezelve voogd intereften van fodanige
penningen, ofte intereften fchuldig foude fyn. Vide hic VOET
ad tit. jf. de ufur. num. 20. adde ABRAH. DE PAPE , qui hic
notat, quod moribus noftris quoties tutor es pecuniam pupilla-

xóo AANTEKENINGEN, enz.
larem intra duos menfes otiofam reliquerint, ad ufuras tensantur:
quia varii ac plurimi fiunt modi pecunia pupillaris
hodie tuto collocanda, cum apud Romanos tam multiplices
non darentur, quapropter majus temporis fpatium ad id requirebatur,
ut di&um ad confil. JCtor. Batavicor. vol. j.
confi. 117.
II. Deel confultat. 145. bladz. 295.
Ziet hier GROENEW. ad Tit. cod. de his qui f bi adfcrib. in
teftament. SCHOMAKER part. 11. conftl. 49. num. 71. SCHRAS­
SERT 1. deel conftl. 21. man. 28. SIM. VAN LEUWEN R.
II. R. in bock 11. deel num. 7. op het einde.
Ibid. bladz. 296.
Welke fpeciale ondertekeningen van de teftateur moet medebrengen
exprefe, ende fpeciale mentie, ende confirmatie
yan al fiulcke infiitutie, legaet, fideicommis ofte ander voordeel,
als ymant met fyn liant in fyn dejjelfs teftament,
tot fyn profyte heeft gefchreven. Et fane omnino validum
ac firmum eft teftamentum, inquh hic ABRAH. DE PAPE ,
claufum inter conjuges rèciprocum, licet mariti manu fuerit
cenjcriptum, nee ob id de falfo pot efi argui: quia iftiusmodi
inftitutio reciproca eft potius onerofa quam fucrativapropter
vicifitudinem. Ita TIRAQUELLUS ad tit. C. de revocand.
donationib. ad L. donatione largitus num. 126. vide dicla
ad conftl. JCtor Batavicor. vol. 1. conftl. 121. pag. 150.
Cui confequens ejl, quoties maritus in tali reciproco tefiamento
quid Jcripfierit, non cenfeatur hoe fibi adferipfiffe;
cui accedit, qaod proprium quodammodo tefiamentum jcripfierit,
nee cit ra voluntatem jua uxoris; unde non videtur
obftare L. 4. C. de his qui fibi in teftament. adfcrib. qua
ait, quod maritus demum in L. corneliam de falfis incide--
* rit, cum absque'confenfu uxoris legatum fibi adferipferit,
veluti diferte ibi exprimitur. - '- r
Ibid.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 161
Ibid.
Sonder dat daar toe genoeg kan zyn, de fimpele onderteykemnge
van de naam des tefiateurs by hem daer onder gefield, ofte
generale onderteykeningevan den felven. Quinimo, fcribit hic
ABRAH. DE PAPE , et generalis fubfcnptio ab uxore teftamento
fatla fatis eft, ut hoe noftro cafu, quamvis etiam absque voluntate
ejus maritus legatum fibi adjeripfijfet: cum idinconjuntlisperfonis
fufficiat, veluti, fi dicat; Diltavi et recognovi;
verum in extraneo fpecialis fubferiptio in teftamento eft necesfaria:
ver bi gratia, quod illi dicJavi et recognovi L. 2. C.
Eod. Ratio fuit reverentia et obediendi necefitas, qua,
omnino ceffat in extraneo. PEREZIUS ad cit. C. num. 4. in fin.
Ibid,
Mitsdien ook, hoewelfoodanig mutuel teftament, daer by
man ende vrouw malkanderen hebben geinftitueert, gefchreven
fyn de by de hand van de man, wel kan beft aen, ende
effecl foude konnen forteren, tot voordeel van de vrouw, indien
fy de man komt te overleven; nochtans V felve niet en
kan beftaen tot voordeel van de man &c. ABRAH. DE PAPE
non vult hac ejfe verifmilia: quoniam cum maritus, qui
propria manu teftamentum rèciprocum fcripferit, hoe non
fubfiftat, atque in poenam legis Cornelia de falfts incidat,
quemadmodum hic in pracedentibus JCtus refpondit, confequitur
id fimiliter non ejfe validum in favorem mulieris quoties
maritus pramoriatur: idque propter regulam catomanam
, qua vult, ut quod ab initio non valet, id tratlu temporis
non pojfit convalescere: pr. Inftit. de exheredat. liberor.
L. 11 o. ff. de regul. jur. Nam qua eo tempore inutilis
eft inftitutio, ex poftfa&o nee morte teftatoris, nee etiam
aditione hereditatis poteft vires adquirere: quemadmodum
nee ea valet inftitutio, qua ab initio utilis exiftens tempore
mortis teftatoris, aut intra diem cretionis efcitur inutilis.
X II. Deel

16*2 A A N T E K E N I N G E N , enz-,
II. Deel confultat. 147. bladz. 298.
Conf er hic het geadvifeerde in de Utrechtfe confultat. 2»
deel conf. 64.
II. Deel confultat. 148 bladz. 301.
Z)^* behalven ook, /oo j>

OPDE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 163
tem inveniendam ejl conftitutum, ut res ipfe earumque qualitates
ac magnitudines fint nota: ac proinde, qui rem vult
yendere vel locare, tenetur ejus vitia etprivationes indicare ;
alioquin jujlum ac determinatum pretium non pojfet conjlitui
H. GROTIUS de jure belli ac pac. lib. 2. cap. 12. ƒ 8, 9-, 10.
JCtor. Batavicor. vol. 6. in append. confil. 161. in fin. < Nam
quemadmodum dominium, quod per emptionem adquiritur,
debet correfponderepretio feu merces debet convenire rei locata
confil. JCtor. Batavicor. vol. 6. in append. confil. 39. Qiiopertinetetillud?LAüTi.
Tuamerx, tuaindicatio eft. Unde nonmlli
colligunt, in locatione etiam ex caufa fterilitatis mercedem
effe remittendam: quod tarnen aliis displicet, atque ajunt
fterilitatem ejfe debere damno conduBoris: quoniam locator
dedit facultatem utendi fruendi recondutPa, cujus jpes proventuum
eo tempore tanti aftimabatur; quapropter cum a
fua parte contraStum implevit, inde quoque effe, eum ad
mercedem promiffam exfolvendam obftringi. Nos cum aliis
ftc dicimus, ut ji res fint locata, quarum certus ac determinatus
eft ufius; exempli caufia fi domus fit conduBa ad
habitandum, illaque tempestate aut vetustate maxime deterioretur,
eo cafu recPe poterit conduBor in tantum mercedem
detrahere, in quantum ades fuerint corrupta, utpote
cum ufius absque culpa intercedent, unde aquum est aliquid
de earum mercede remitti, nifi forte post ruinam iterum
fuerint restituta L. 30. inpr.jf. locati conduB. Sin vero
iftiusmodi res fint loc ata, quarum ufius non est certus
ac definitus; cujusmodi funt vinea, agri &c. ex quibus
fi plurimi fruclus proveniant, quamvis longe mercedem promiffam
fuper ent, erit lucro conduBoris; ex diverfo fi rari,
erit quoque ipftus damno, nee ob id quicquam de mercede
tum remitti aquum est confil. JCtor. Batavicor. vol. 5. confil
31. Excipiendum tarnen erit in L. i5- § ff. eod. nifi
J
X 2 fruc*

164 A A N T E K E N I N G E N , enz,
fruclus fint corrupti per vim, cui refisti non potest: ut pit*
tafluminum, graculorum, Jtumorum, et f quid fi'mik accident
; aut fi incurfus hoftium fiat: nimirum fi HU fint
fruclus adhuc pendentes: nam poftquam in horreum fuerint
indutli, tumque ab hofte, pradone vel incendio fint confumpti,
nulla mercedis remiffo eft facienda. Ratio eft; quia
fruclus a folo jam fieparati, atque in horreum convecli, efficiuntur
condutloris: unde aquum ad eum damnum fpeclare
debere, cum res pereat fuo domino § 2. Inft. quib.mod. re
contr ah. obligat. Fruclus vero pendentes adhuc funt locatoris;
quapropter ft in iis jlerclitas aut fatale damnum accident
, remiffio- mercedis erit facienda. Ita doble SICHARDUS
ad L.%. num. 8. Cod. locat et conduel. fin vero nihil extra
confuetudinem acciderit, damnum etiam coloni erit: quod
idem obtinet, fi qua vitia ex ipfa re oriuntur; veluti ji vifium
coacuerit, fi raucis aut herbis fegetes corrupta fint 1
dici. Lex 15. ff 2. in med.
Ibid bladz. 304.
Voornamentlyk by foo verre het een merkelyke quantiteit
is verfchelende. Cum in Rhenolandia, uti notat hic ABRAH.
DE PAPE , agri, ut hoe noftro cafu per averfionem fint venditi
vel locati, non plus aut minus poftunt di ferre, nifi quinquaginta
vulgo roeden; alioquin poterit agi quanti minoris, fie-cundum
art ie. 195. ft at ut Rhenoland. verba hac fiunt: De
claufule, by den hoop fonder maat, in verkofte landen gebruykelyk,
en mag niet meer als een half hond of 50. roeden
van de uytgedruckte maat begrypen.
II. Deel confultat. 150. bladz. 306.
Daeromme, gelyk als de voorfcr. Capiteyn geen eygenaer
daer van heeft konnen zyn, hoe lange hy oock het felve in
fyn macht ofte handen foude hebben gehadt: alfoo mede yemant

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 165
mant anders, die V felve van hem heeft hekomen, geen eygenaer
daer van en heeft konnen werden. Al was het felvs
dat die aan een derde verkogt waeren, want defelve dan
evenswei fouden moeten gereftitueert worden aan der felver
waeren eigenaer en fulx felfs fine refufione pretii. Zie de
L. 2. cod. de furt L. 23. ibi folvendi pretii nulla nee eftas
irrogetur cod. de reivindicat. L. 16. verf. nam pi fuper pretio
cod. de Eviclion adde FINCKELTHAUS obfervat. praftic.
obf. 56. num. 9.
II. Deel confultat. 151. bladz. 309.
Maer defelve arreflen gedaen fouden moeten zyn uyt last,
ende met aucloriteyt van de competenten rechter. Alzoo dit
een uitgemaakte zaek is, dat nymand op fyn eigen auétoriteit,
zonder tuffchen komffc van fpeciale of generale lafl van
den Richter en de hulp van een Bode, fyn parthie in perfoon
of deffelfs goederen kan arrefteren, alzoo nymand fyn
eigen Richter kan zyn, en den eenen privaten perfoon over
den anderen geen magt heeft, en aen ieder affonderlyck niet
moet worden toegelaten, het geen door een Magiftraet publycq
moet verrigt worden L. 176. de Regul. jur. L. 10. jf.
de juris diB. PEKK. de jur. fstend. cap. 19. num. 3. Interim
notat hic ABRAH.'DE PAPE, quod non credat, arrefta juftfu.
judicis fieri debere, nift civis civem velit apprehendi ob fufpicionem
fuga; hoe f quidem cafu pracedens judicis aucPoritas
eft neceffaria. Statutu Leidenf cap. 181,182.^^.268,
269. Neque PEKKIUS hic ab JCto laudatus hoe adftruit;
qui duntaxat loquitur de cafu, quo perfona eft apprehendenda,
non vero cum tantum bonis et rebus eft mauus injicienda,
ut hoe noftro cafu: quod tarnen etiamconcedit, quoties
fuerit periculum in mora; et fub num. 5. ait. in eoloci cw
jusque confuetudinem fpecPandam ejfe.
X 3 II. Deel

16*5 A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 152 bladz. 312.
Dewyle de voorfcr. fchade ende verlies van V fchip ende
toebehoren van dien, toegekomen ende veroorfaekt fyn de,
door V falveren van de voorfcr. goederen, daer inne foo wel,
als in V voorfcr. andere cas, plaets heeft de fundamentele
redenen vm billykheyt, daer op alle avarye groffe is gefondeert,
te weten: quod aquifftmum fit, commune detrimentum
fieri eorum, qui propter amiffas res aliorum confecuti
funt, ut res fuasfalvas haberent. Hac fententia eft vera,
fcribit hic ABRAH. DE PAPE , modo poft probari, navem non
aliter fuiffe perituram, nifi ille jactus mercium faBus fuisfet
ad commune periculum amovendum arg. L. 3. f. de L.
Rhod, Alias fiquidem ut conftat ex L. 4. in princ. et § i
2. item L. 7. ff. eod. collationi locus non erit, nifi dejeclio
fuerit faBa navis fervanda caufa, et illa vere falva evaferit:
quippe faclo naufragio contributioni locus èffe haud potest,
cum nihil ad commune periculum fuerit facPum; vel
fiquidem fit fatfum, et nulli tarnen pro fit: fedqvod quisque
ex naufragio recepit, fibi fervatur, tanquam ex incendio,
ut eft m dici. L. 7. ff. Et poft hoe noftro cafu videri, nullam
contributionem fieri debere, propterea, quod nulla mercium
jatPura fit facla, fed omnes confervata fint; quamquatn
propter communem utilitatem Lex Rhodia fit porrecta
ad damnum ex longe alia caufa illatum. fhiapropter fi navis
tempeflate aliqua perierit, vel deterioraia, mercesque
omnes mercatorum falva evaferint, eo cafu ait PAULUS in
L. 1. % i.ff. eod. contributionem locum non habere: qria,
ut ibidem dicit: ft faber opus aliquod faciendum locaverit,
isque malleum fregerit vel corruperit, hoe damnum ab eo,
qui opus conduxit, non erit farciendum.
Ibid. bladz. 313.
Ende wat belangt de tweede vrage, aengeften, dat het
voorfcr.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 167
voorfcr. ongeluck, van dat het voorfcr. Schip aen de gront
geraekt is, niet bewefen en kan worden toegekomen te zyn
door yerfuym, negligentie, ofte faulte van de Schipper; maer
alleenlyck door ongeluck jive cafu fortuito ende julcks in des
Schippers vermogen niet en is geweest, de ingeladen goederen
met het voorfcr. Schip te brengen binnen de Stad van
Rotterdam gelyck als hy hadde aengenomen te doen, des niet
te min den voorfcr. Schipper, voor foo veel de voorfcr. gebergde
en de gefalveerde goederen aengaet, by de eygenaers
van dien goet gedaen behoort te worden. Hac de re ita fcribit
JOH. VOET in comment. ad tit. ff. locat conducP. num. 27.
Si tarnen ex naufragio merces quadam falvatae fint, moribus
ho dier nis naulum earum pro rata itineris emenfi nauta fiolyendum
for et; ipfis que etiam Jociis nauticis, quorum vigilantia
res falvata, pramium falvationis, adeo ut et mercium
retentio pro utroque confequendo tributa fit ,&c.
II. Deel confultat. 152 bladz. 316.
Waer op gevolgt is, dat tegen de voorfcr. de Groot, ende
de voorfcr. fyne verantwoordinge op den 24. Novemb. 1623.
op de naem van de IPeeren Staten Generael is gepubliceert
feker placaet &c. Over dit placaat nopens de verantwoordinge
van Hugo de Groot is veel te lefen in de aantekening
op de Decifien en Refolutien van Holland in 1751. in den
Haag gedruckt bladz. 125.
Jbid. bladz. 317.
Gehouden moeten werden te zyn de eygehe feyten van de
yoorficr. Burgemeefteren., Raden ende Vroedfchappen &c.
Vide hic ROMAN, confil. 91. num. 1. NATTA confi. 636*
num. 68. ALEX. conf 25.
Ibid.
fyide moet fulcks, hy de Groot daer van geindemneert &.
Cum

i68 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Cum hoe extra omnem duhitationem fit pofitnm, quod m
datarius neque lucrum neque damnum ex mandato, q
pro alio fiuscepit, fentire debeat L. 10.ff2.jf. mandat. ANT
*ABER tn cod. lib. iv. tit. 2. def. u. num. 2. Hinc man
dans tenetur ad reftitutionem ejus, quod ipfi ex caufa m
dati abefl L. 12.. § 7. et 9. L. 54. § uit. L.io.§ 9.f m a n
dat. modo nulla. mandatarii culpa pracefferit L. 16. § 5
L. 87. f. de fuit. L. 26. § 7. ff. mandat. CARPZ. part.
conf. 20. def. 13.
II. Deel confultat. 153. bladz. 319.
Sic meretrix turpiter quidem facit, quod fe proflituat,
fed non turpiter accipit, cum ft meretrix. Hoe exemplum
ait hu'ABRAH. DE PAPE, ex quo nofter JCtus argumentum
fuum dedueet, priort plane non convenit, neauemdeid re
concludt poteft. Maxime namque diferunt aliquid dare ad
redtmendum fuum fanguinem, quod non efi turpe, nee i
hcitum; aliud vero eft, quod meretrix pecuniam accepi a
pro ufufui corporis. Et ratio, quam hic advocatusadfert,
qua eftpetita^ ex cit. L. idem ff 1
fed quod f. de condiB. o
fturp. caufi videtur nee rationi nee legibus convenire. N
ne ridiculum ac ineptum eft, caufiam effe turpem; nee
adverfo acceptionem nonejfe; nam qualis eft caufa, ut v
dtctjolet taks eft effeBus. Hinc quoque folum eorum erro
detegttur, qui exiftimant meretricem habere jus petendi
quod ob corporis ufum eft promifum; quoniam nemo ex
probttatefiua lucrum aliquod vel aBionem debet confequi
123. ff. de verbor. obligationib. caterum Gloffographi ad
L. Idem ff i.jf. eod. opinuntur, hoe, quodmeretricidatum
eft repeti haud poffe; verum quod promiffum eft, nullate
exigi poffe: quod alii folum locum habere dicunt in fcort
et meretticibus vulgaribus, non vero in iis, qua dam for-
ni-

OPDKHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 109
nitantur: quoniam qua illis donabantur, funt exigni momenti.
Ouo videtur alludere NASO
Stat meretrix parvo cuivis mercabilis are.
cui non obloquitur ULPJANUS/» L. ff. 5. dedonationib.qui refpondit:
donationes inhoneftas circa meretrices non ejfe prohibitas:
Ex quo tarnen non fequitur, quod nos volumus,
fcilicet, quod meretrici ejl promiffum, hoe peti poffe, quia
quadam honefte retinentur, qua honefte non petuntur L. 3.
jf. de condiclion. ob turp. cauf. fh/in etiam ratio, qua moyetur
JCtus in d. L. 4. ff 3., non videtur inepta, fi confiuetudinem
ejus temporis perpendamus, quo impune lupanaria
tolerabantur, veneri item templa extruebantur: non tarnen
hodie, et fecundum facrum codicem, qui maxime omnes fcortationes
et concubitum illegitimum e x eer atur; imo ne quidem
propter bonum publicum mala funt permiffa, quanquam
boni publici caufa in plurimis locis maritimis lupanaria
per conniventiam fint permiffa ac licita.
II. Deel confultat. 154. bladz. 321.
Zoo moet nochtans verflaen werden, dat fy ten felven tyde
geen helft gehadt en heeft. Zie hier JOH. VOET ad tit.
jf. de pacl. dotal. num. 64. Cos. verhandel, over het beding
yan toecomende fucceffie &c. bl. 16*4.
Ibid.
Ende na rechten longe alia fit ratio teftamentorum, quam
contracluum &c. verum quidem eft, fcribit hic ABRAH. DE
PAPE, contraBus maxime a teftamentis diverfos effe; unde
tarnen non recle quis colligat, quod ea, qua in contratlibus
in vim ultima voluntatis funt dispofita, mutari ac everti
non poffe: quia illi ratione earum rerum, de quibus fic eft
dispoftum, pro teftamentis conftderantur. Ita nobiscum
recle tenet nobil. JCtus in conftl. Batav. vol. 1. confil. 10.
Y Ita-

ITO A A N T E K E N I N G E N , , enz.
Itaque cum pro ea parte contr aPlus antenuptiaks fmt inflar
teftamentorum; atque ambulatoria eft hominum yoluntas
usque ad fupremum vita halitum ff 2 Inft. quib. mod. teftam.
infirmant. Ergo contraclus antenuptiaks ratione idtima
dispofitionis, altero etiam conjugum invito ac nesciente, mutari
ac everti pojfunt: quomodo dofte olim confiuluerunt JCti
én confil. Batavic. d. vol. i. confil. 50. et 271. item vol, 3.
torn. 1. conftl. 112. in fin. confil. 113, 114. adde qua diximus
ad confil. JCtor. Batav. vol. 1. confil. 73. Item confil. 83.
Ibid. bladz. 322.
Ita quoque cenfietur reliclus ufusfruclus, nulla facla mentione
de propriet ate. Retlius dicendum efi, notat hic ABRAH. DE
PAPE, quoties nulla mentio in teftamento fuerit facla deproprietate,
fedfblum de ufufrutlu, modo nullus coheres fit datus, ea
prafumpta teftatoris voluntate eo cafu proprietatem releclam
prafumi L. 34. ff 7-jf. delegat. 2. Atque hanc fententiam
tanquam juri confonam fuis calculis comprobarunt JCti in confil.
Batavic. vol. 1. confil. 78. 113. quos fequitur magnusH.
GROTIUS in confil. JCtor. Batavic. vol. 3. torn. 2. conftl. 154.
II. Deel confultat. 155. bladz. 322.
Militia armata muneribus occupatus, neque fi legitimus
fit, neque fi ex teftamento datus fuerit, nee alio modo, etfi
yoluerit, tutor aut curator fieri poteft &c. Videtur, fcribit
hic ABRAH. DE PAPE , hic JCtus negare, milites noftros
tutor es dari poffe, cum tarnen ejus contrarium longe fit veriftmilius;
quoniam hodie milites ad tam longinquas ac dijfitas
regiones non mittuntur, fed ferme quotannis adproprias
ades revertuntur. Ita GROENEWEGEN.^ LL. abrog. ad ff
14. Inft. de excufat. tutor. idemque in gallia ufu obfervari
probat ex AUTUMNO. Caterum apud Romanos milites inflar
minorum ne volentes quidem ad tutelam admittebantur

OP DE HOLL AND SC HE ADVYSEN, enz. 171
tur adeo ut nee excufatione opus fuerit L. 4. cod. qui dar e
tutoris vel curator, poff. Nimirum hoe ideo fic fuit conftitu^
tum, ne propter negotia privata a fignis et occupationibus
militaribus abftrahantur, ficque Respublica inde damnum
ac detrimentum aliquod capiat.
II. Deel confultat. 150*. bladz. 322.
Hic agitur de jure eligendi, quod cum perfona extingui,
nee in haredem transire certum ejl L. 44. in fin. jf. de condit.
et demonftrat et ratio efi, quia in faflo perfona fundatur.
Vide WESENBEC. in paratit. I. jf. de option. vel elecl.
legat. maxime fi ex contrahit fit debita L. 6j. ubi Don ell.
num. 6. § 1. L. uit. pr. de verb. obkgat; quod tarnen fecus
efi in legato optionis, ubi jure fingulari et benigno contrarium
fervatur § 23. Inft. de legat. vide TREUTLER. 2. difp.
13. thef. 5. litt. A.
Ibid. bladz. 323. in margine.
Obftat. L. fi jlipulatus fuerim 76. ff. de v. 0. Hanc legem
citatam minime praditlis obftare aut contrariari; vult
hic ABRAH. DE PAPE quoniam in ea non agitur de elecPione,
qua certis aliquibus perfonis injungitur; quomodo etiam refponderi
debet ad L. 4. L. 5. § 2. jf. quando dies legati vel
fidei comm. eed. Et ad L. 42. in pr. ff. de obligationib. et
aclionib. dicimus, eam loqui de ftipulatione fub conditione
contraffa, qua mortuo ante ejus exiftentiam ftipulatore, non
extinguitur, fed ejus fipes in heredes transmittitur; qua tomen
diferentia non Jpeciat ad conditiones, qua certis quibus
dam perfionis injunguntur, cum omnis conditio in certam
perjonam collata eam non egrediatur, fed deficit, fi
in perfonam ejus non fuerit impleta, ut recle h c refpondit
JCtus, et probatur per L. 44. in princ. item L. 49. ff. de
conditionib. et demonftrationib. Atque hoe tam procedit in
Y 2 con-

.17* A-A N T E K E N 1 N G E N, enz.
contr'aBibus, quam teftamentis et conditionibus, qua certis
perfonisinjunguntur; non ob ft ante, quod nonnulü dis crimen
ftatuant in jure eleBionis, quod ex contr aclu eft quaft um,
et illud quod ex teftamento; ex quo dicunt, ejus conditionem
ad heredem transmitti, fed negant ex contr aBu.
II. Deel confultat. 157 bladz. 324.
Is naer difpojitie van befchreve rechten notoir, dat een
kooper ofte cefionaris van obligatie, geen vordere aBie uyt
krachte van dien en heeft, dan ter fomma toe by hem daer
vorens betaelt. Ita tarnen hoe intelligendumputat hic ABRAH.
DE PAPE , ut prater pratium folutum etiam ftnt computanda
ufura, item fumtus et labores, qui in exaclione debuerunt
expendi, veluti recle tenuerunt BARTOLUS et ACCUR-
SIUS ad L. 22. C. mandat. num. 6, 7. Extra quem cafum
nullum habet dubium, pro aBione ceffa non plus poffe exigi,
quam ipfe cejjionarius dederit, ex fententia JCtor urn in hoe
conftl. item in confil. 2. vol. 6. in appendic. Hoe namque
novi ter ita ab Imp. ANASTASIO in cit. L.22. C. eod. ejl conftitutum:
cum antea ce fionarius cejfum ftbi nomen in folidum
a debitore exigere potuerit; fed hoe primo ipforum debit
orum gr at ia eft mutatum, quia iftiusmodi aBionum cesfiones
ut plurimum fiebant ad inopes litibus ac contr overfiis
vexandos, deinde propter ipfos creditores, ne fcilicet propter
metum adverfarii ac incertitudinem litium non raro nimis
vili vel nullo ferme pretio aBiones venderentur iis, qui
iftiusmodi venditionibus inhiabant, unde tales vulgo dicli Li-
TUM REDEMPTORES , INTERCEPTORES. Ab hac tarnen regula
excipe hos cafus. Primus eft, ft heredes ftbi invicem aBiones
cedant, ne in bonorum communione maner ent, qua eft
mater discordiarum. Alter cafus eft, cum ipfi creditori nomen
pro debito in folutum detur L. 17. jf. de fidejufjbnb.
QltQ

ÖPDE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 173
Qtw cafu cejjionarius nequaquam dici poteft aclionem redimijfe,
fed folum, quod fibi debebatur, recept fe. Tertius
eft, ft cejfio fit facla inter legatarios et ftdeicommiffarios,
quibus acliones a defunclo funt relicla: ut ecce, ft nomen
mille florenorum quatuor heredibus fuerit relitlum, atque
tres ex iis id uni cedant: quoniam hac non eft ceffio necesfaria,
fed volunt aria, puta ne quisquam particulatim fuum
teneatur exigere; cum, ut ait GAJUS in L. 3. ff. famil. ercifc.
folutio et exatlio partium non minima incommoda haheat.
Et denique nifi atlionis ceffio fit facta ex caufa jufla
ac probabili ac periculum fubfit: quo cafu ob periculum atque
incertitudinem non recte toleratur minoris pretii folutio,
cum tum haud po ft dici eam, effe factam ad debitor em vexandum
aut litem redimendam; quemadmodum bene refpondit
JCtus in confil: Batavic. vol. 5. confi. 89. in fin. quam quam
hoe ab JCto in hoe re'ponfo negari videatur, ut patet ex
hisce verbis fequentibus: Alwaer 't ook, dat in defelve obligatie
eenig hafard gelegen ware. Verum hodie in iis locis,
in quibus rerum immobilium alienatio non eft valida, nift
praceferit ceffio folemnis coram judice loei, ubi res funt fita:
ita quoque idem conjlitutum in actionibus five obligationibus
ad res immobiles competentibus. Porro inter mercatores
noftros facile et levi via ceduntur nomina hanc duntaxat formulam
addentes: te betalen aan den Thoonder defes ,• qua
non folum eum had>et ejfelium, ut eum non tantum tuto posfit
exfolvi, verum etiam, ut is pojfit id exigere, quamvis
etiam nullum fua pojfejfionis titulum demonftret, dummodo
probet, hoe nomen fibi ejfe traditum COLER de proceffib.
executiv. part. 1. cap. 1. num. 80. Cum fecundum juris
civilis conftituionem pr -fata claufula nullam aliam vim habeat
, quam ut iis, qui eam oft en dit, folutionis tantum gratia
fit adjetlus, hoe ejl, ut ei jolum debeat exfolvi; non vero,
ut jus petendi vel exigendi habeat, Ibid,

174 A A N T E K E N I N G E N , enz
Ibid.
Ziet hier GROENEWEG. de LL. abrogat. adL. 22. eod. mandat.
vel contra in fine.
II. Deel confiidtat. 158. bladz. 325.
Ende dienvolgende by eene getuige femiptene dzar op
cundum jurts dtspofitionem in omnibus tam bona fidei ifa
firicli juris:judiais juramentum fiuppletorium defertur L in
L. admonendiff.dejurejur. Hac fententia, notat bic ABRAH.
Zl^-' VZ ul
ter
.

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 175
124. cap. 2. Extra qiios cafus quoties aclor unum teftem
omni tarnen exceptione major em pr of erat, recPe ei juramentum
fuppletorium a judice deferri potest L. 31. ff. de jurejur.
Nee quicquam facit, quod alii objiciunt: Si aftorprobat,
caufam vin cit etiam absque delatione juramenti, ji
non probat, reus, et ft nihil praftiterit, venit abfolvendus
L. 9. C. de obligationib. et aclionib. Hoe inquam argumentum
pulver em nobis ob oculos non fpargit; quippe datur medium
quodam inter nihil probare et femiplene probare, dicatur
tarnen aliquid probajfe, licet non id, quo judex ad
fententiam proferendam moveri poftit. Rurfius objiciunt,
eundem effeclum habere, nihil probare et non plene probare,
quoniam hoe concedimus, fi prater iftam femiplenam probationem
alia infuper adminicula haud concurrant, unde judex
ad juramentum deferendum moveri non poftit: cum alias
duo imperfecla et femiplena inter fe tarnen copulata plenam
fidem faciunt. QUINTILIANUS lib. 3. Inftitut. orator, cap.
12. Qtio per tin et illud PUBLII SYRI. Auxilia humilia firma
conjenfius facit.
Ibid.
Dat daeromme de voorfcr. Commiffariffen behoor en den
Eyffcher den geprefentee den eedt in plaets, ende ten fiupplemente
van volkomen preuve, te def er er en &c. Reftius, fcribit
hic ABRAH. DE PAÏ'E , quis dixerit ex mero judicis arbitrio
pendere, neque aliquid certi in hoe determinari poffe, cui
juramentum deferri velit. Hoe tarnen venit ei obfervandum,
at circumjpecle videat, cui juramentum fuppletorium fit deferendum,
aclori, an vero reo; unde falluntuf, qui id,
indiftincle aclori deferendum effe volunt, fed demum, pro
tit judici videbitur, id def er et, poftquam reicircumftantias,
perfonwum qualitates exploraverit. Neque etiam oportet
commiffarios juramentum deferre, ut hic ait JCtus; verum
te-

176 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tenentur ad hoe etiam inviti, non oh ft ante L.^i.ff. de jurejur.
in qua dicitur; Solent fape judices in dub'iis caufis,
ex alt o jurejurando, fecundum eum judicare, qui juraverit ;
quod verbum, folent, volunt fignificare poteft atem non n'eceffttatem:
fcilicet judicem pofte hoe jusjur andum deferre, ft
ipfi ita videatnr, non vero quod ad id etiam inviti teneatur.
Sed melius fentiunt, qui judicem hoe facer e exijiimant,
eum alia ratione controverfia nonpojjunt expediri, nifi hoe
juramentum deferatur: quapropter non immerito dicimus,
td libero arbitrio judicis non effe relitlum: maxime cum judex
non fit dominus litis, fied ipfi litigantes, quibus folis
data efi poteftas id juramentum remittendi. Atque hinc jine
dubio fatlum eft, quod juramentum fuppletorium etiam
appelletur necefarium, nempe quia judex ex neeffttate hoe
deferre cogitur; item quia is, cui id defertur, nee e fie habet
hoe pra ft are: amplius quia lites absque eo non pojfunt definiri
propter probationum defeclum, qua etiam caufa eft
quod hoe dicatur juramentum fuppletorium.
II. Deel confultat. 159. bladz. 325.
Nademael de voorfcr. N. niet gehadt heeft d'adminiftratie
van de Stads penningen. Ende foo hy die al gehadt hadde
zoude hy evenswei niet anders dan met een extraordinaire
ftraffe te ftraffen zyn: nam quoties adminiftratorespecunias
aliasve res fidei et adminiftrationi eorum commiffas, dolofe
fubtrahunt, atque in proprios ufius convertunt, toties jure
communi puniuntur extra ordinem arg. L. 55. § 1. jf. d e
adminiflr. et peric. tutor.
II. Deel confultat. 160. bladz. 326.
Dat d executeurs by de voorfcr. teftam en te en codicille geflelt.
En dewelke zulx hebben aangenomen; het geen in
haar keur ftaat, of fy die poft willen aennemen, maer ieds

©P DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 177
gemaekt zynde zyn zy daar toe verpügt of by weigeringe moeten
zy miflen en laten varen het geen haar gemaekt is confil.
hic 6. deel conf. 23. pag. 43. 3. Deel conf. 30. pag. 60.
Ziet verder van haar pligt LYBREGTS Redener. vertoog in 4.
1. deel 30. hooftd. bladz. 468.
Ibid.
Pertinente ftaat ende Inventaris. Zie hier voren 1. deel
confi 68. pag. 101. in medio en het geen daar is genoteert.
II. Deel confiidtat. 161. bladz. 328.
Ziet hier 2. derde deel conf 15. num. 4. en conf. 133.
num. 1. en een menigte Doctoren by Prof. VOET ad pand*
titul. de Stat. num. 13.
Ibid bladz. 329.
Omme redenen, dat na rechten, als een teftament gemaekt
wort, na die coftuyme, daer ymant fyn teftament maekt,
dat het felve fyn kracht over alle goederen heeft, ook waar die
gelegen mogen fyn, oock buyten het reffort, daer het teftament
is gemaekt. Rejpondit hic JCtus, ait ABRAH. DE PAPE,
ut ex pr ace dentibus apparet, teftamentum in Hollandia confeclum
coram Notario et duobus teftibus fie etiam extendere
ad bona etiam in alio territorio fta, in quo major ordinationis
fokmnitas in teftamento condendo exigitur; veluti hoe
cafu, utrum fcilicet teftamentum valet et fe extendat ad bona
in dioecefi ultrajelfenfi ftta, ubi prater prafatajolemnia
infuper neceffaria eft fpecialis fuperiorispoteftatisloncefiio ;
vel ut hic dicit advocatus: Dat men om teftamenten te maken,
oótroy van noden heeft. Ad quod ut jam diximus, JCtus
indiftincle refpondit afftrmando; quod etiam confulenda fecuti
funt Advocati in confil. JCtor. Batavicor. vol. 2. confil.
37. et conftl. 189. ita ut hares pojfit fuccedere in omnibus
botüs ubicumque fitis, ac in univerfium jus ufiaioris. Hoe
Z tum

178 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tum demum et nos concedimus, nifi nominatim in loco
in quo major folemnitas ad tefiamentum efi neceffiaria\
hoe fuerit expreffum , ut disponens teneatuf fequi
confuetudinem fui loei, atque ita in Frifia judicatum
effe refert SANDE lib. 4. decifion. tit. 1. defin. 14.
quod et confulendo fiecuti funt JCti in confil. Batavic.
yol. 6. in append. conf. io

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. 179
contraftus, qui ubique, valent: quod etiam rationem videtur
habere, cum alias plura teftamenta condenda, velfolemnites
diver forum locorum in uno eodemque teftamento fequenda
effent, conftl. JCtor Batavic. vol. 3. torn. 2. conftl. 15. n.
4. Pofterior i cafu, hoe eft, ft ft al ut a tantum dispon ant
circa ipfam rem, ubi nullum conditum eft teftamentum, veluti
in fuccesfione ab inteftato, cum maxime int er ft inter
for mam disponendi et rem ipfam, de qua disponitur: Et tum
ubicunque res eft, ejus loei confuetudo eft fequenda, atque
iisdem legibus teftator adftringi tur, confi. JCtor. Batavicor.
vol. 4. confil. 43. num. 1. MYNSINGFRUS cent. 5. obfervat.
19. num. 2. Exempli gr at ia in Holl an dia in fucceffionibus
ab inteftatato in rebus mobilibus fequimur jus, quod obtinet
eo in loco, ubi defunctus proxime domicilium habuit: Caterum
in rebus immobilibus fiatuta eorum locorum, in quibus
res illa funt jita. JCti in confil Batavic. vol. 3. torn.
2. confil. 138. num. 16, 17, 18. et confil. 317. num. 1.
Elujus conftitutionis ea ratio redditur ab COLERO de proceffib.
execut. part. ï.eap. 3. num. 229, 230. quoniam Me,
qui in diver fis territoriis bona pofjidet, eum non pro una
perfona, fed pluribus conftderari, ftc que pro diver fit at e ftatutorum
bona fcindi; ac proinde is, qui moritur, poteft ob
diverfttatem flatutorum diverfos quoque heredes fortiri. At
verlor ratio eft, quoniam is, qui inteftatus moritur, prafumitür
ex tacita ac prafumta voluntate veile bona ad heredes
devolvi fecundum leges et confuetudines illius loei, qua
ibi tum vigent. MYNSINGER cit. loc. Neque nobis obloquitur,
quod ab JCto in fine hic dicitur, fcilicet fiatuta non extendere
vir es fuas extra fuum territorium: Cum aliter obtineat
in folemnibus alicujus alfus, qua retle fe extra territorium
extendunt, quia alibi non poffunt ea dici jus Jlatuiffe, cum
de bonis principaliter non disponunt.
Z 2 II. Deel

x8o A A N T E K E N I N G E N, enz,
II. Deel confultat. 16*2. bladz. 330.
Vide ad hoe conftlium prof. VOET ad tit. ff. fiacer veFtigal
num. 11. /* fin. et num. 46. SCHRASSERT "confultat.
2. tf^y. 58. J
.
II. Zte*/ confultat. 163. tófe. 334. op hei einde.
Et arbitramenta redaBa funt ad inftar contractumn.
Sunt potius, fcribit hic ABRAH. DE ^^arUtrmma injtarjudiciorum,
quemadmodum dicitur in L. 1 ff.derecebt
qui arbitr. recepcr. Hinc arbiter fape fumitur pro judice
propter ajfinitatem, quam cum veris judicibus habet eo
quod partibus judicis in controverfiis ac litibus decidlndis
fungatur Undereae fentiunt, qui arbitrium, quemadmodum
judicium etiam intra triennium finiendum eiïeaiïerunt
arg L 13. in pr C. de judic. ubi Imperatorisjufiiniani
propofitum est, ut lites atque controverfia quam celerrime
adexitumperducantur; qui etiam est finis compromijjorum
qua magnum fimilitudinem cum ipfis habént judiciis d. L
J-^f^ c
^ m
f^d tempus a compromittentibus-
w compromiffo fit prafixum, quod ex illorum voluntate dependet.
II. Deel confultat. 164. bladz. 335.
Dunkt Qonder correBie) dat de voorfcr. kinderen, als
de twee tejlateurs al even na zynde in de voorfcr. goederen
behoren te fuccederen in capita et non in ftirpes. Vide hic
LAUTERBACH in colleg. Theor. praB. ff. part. 2. pas 1 iAo R R B
num. 35. '
4
->*
II. Deel confultat. 165. bladz. 337.
ReBe aBione exempto ob commiffum in tacendo dolum
convennur. Vide notata ad confi. JCtor. Batavicor. vol. 1
confi. 207.
II. Deel.

m DE HÖLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 181
II. Deel confultat. 166. bladz. 339.
Confer. hic Mr. JAC. JASP. BRASSER verhandelingen of Brie-
Ven over het Recht der Bloedverwanten in het fluk van ver*
Jlerf&c. bladz. 98, 99.
II. Deel confultat. 167. bladz. 342.
Confequentelyk defelve fchade ftaende huwelyk gevallen is t
ende dat de projfyten van defelve Schepen, ftaende 't voorfcr.
huwelyk, in 't gemeen zyn. His adde obfervata ad confil.
JCtor. Batavicor. vol. 1. conf. 39. et ibi ABRAH. DE PAPE.
II. Deel confultat. 168. bladz. 343.
Dat daerom de voorfcr. fchult gehouden ende gerekent
moet werden voor een fchult ftaende huwelyk gemaekt. Vide
notata ad confil. JCtor. Batavic. vol. 1. conf. 39. et ibi
ABRAH. DE PAPE.
II. Deel confultat. 169. bladz. 344.
Dat de voorfcr. A. noch niet en was gecomen tot den ouderdom
van fes en twintig jaren. Twee faken moeten in
hac materia door een minderjarige bewefen worden, namentlyk
de minderjarigheid en de Isefie; Ziet hier van omftandig
Profeff. VOET ad tit. jf. de minorib. num. 12, 13.
II. Deel confultat. 170. bladz. 346".
Weiniger, dat gefeyt foude konnen werden dat fy aldaen
domicilium foude hebbe gehad. Hujus contrarium demonftratum
ad conftl. JCtor. Batavic. vol. 1. confil. 152.
. Ibid. bladz. 346. in fine.
Gemerckt de voorfcr. locus jpreekt de muneribus ende niet
de teftamentis, welke notoirlyk e fecJ hebben te foi teren, niet
na de plaetfe daer fy gemaekt zyn, maer daer het fterfhvys
is komen te vallen ende te letten ftaet op den tyt, en deplaet-
Z 3 fi

i82 A A N T E K E N I N G E N , enz.
fe, waer de Teftateur is geftorven. Neque hac funt verifttmha,
inquit ABRAH. DE PAPE, ut late obfervatum ad confi.
163. fupra.
Ibid. bladz. 347.
Wegens de tweede man zyn de klare woorden d. L. hac
ediclali; dewelcke disponerende, quod non liceat vitrico vel
noyerca teftamento plus relinquere. Huc faciunt ea inquit
ABRAH. DE PAPE, qua not at a ad conftl. JCtor. Batavicor.
yol. 1. conftl. 47. pag. 34, 35.
II. Deel confultat. 171. bladz. 349.
Soo wert onder andere geobferveert, dat Hollantfche achter
leenen mogen epficaciter gealieneert ende geimpignoreert
werden, alleen by confent yan den middel Leenheer Dit
zelve obtineert ook in Gelderlant ziet ZANDE ad confuetudm.
Feu dal, Gelr. TracP. 11. tit. 1. cap. 1. num. 9.
Ibid. bladz. 350.
Qöia quando directus dominus poft moram a vafallo commiftam,
eundem recipit ad obedientiam et fervitium, tune
eum rehabüitat et omnem culpam et fecutam forftan ex culpa
caduatatis poenam remittit. Vide fupra notata ~ad confil'
5-
II. Deel confiidtat. 172. bladz. 352.
Et Neoftad. decif. 22. Male debet efe decif. 26. ; addendus
hic idem AUCTOR obferv. 22. de pacl. dotalib!vers.
Ac in primis.
II. Deel confultat. 173. bladz. 353.
Nademael de voorficr. Cornelis Harmants by 't voorfcr.
teftamente gegeven is magt omme de voorfcr. goederen te verhopen,
te verfietten ende te verteeren, met laft, dat na fyn
overlyden, cP eene helft van V gunt van de gemeene goeden
des gemeene boedels, als dan onverteert ende in wefen fal
fyn,

OP DÉ HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 183
fyn, gereftitueert fal werden, aen den voorfcr Meynsgen Joppen,
als dan in leven fynde. Enimvero, notat hic ABRAH. DE
PAPE, non fatis eft hoe noftro cafu ex hereditate fideicommisfaria
ah herede reftitui post ejus mortem quicquid fuperfit
ex ea, ut hic JCtus refpondit; fed ad minimum quarta
pars totius hereditatis fideicommiffario eft reddenda, ut re-
Be fuboluit JCto in confil. Batav. vol. i, confil. 142. et fequitur
JCtus in confil. 178. vol. 2. Adeo tarnen hac dodrantis
alienatio heredi eft concejfa; ut quamvis etiam ea dolofe
inter vivos fuerit facla, attamen rata habeatur, quicquid
alii contradicant: fiquidem in Novell. 108. cap. 1. et 2. heres
fiduciarius ratione dodrantis appellatur perfectus dominus
: eamque fententiam ample&untur JCti in confil. JCtor.
Batavicor. vol. 3. torn. 2. confil. 115. num. 4. et feqq. ubi
argumenta contraria late refutantur; quamvis aliter confuluit
JCtus in confil. Batavic. vol. 6. in append. conf 122.
Dixi inter vivos, nam in teftamento heredi neutiquam eft
conceffum dodrantem alienare, quia tempore mortis gravati
dicuntur bona non alienata extare in vita. Ita recle tenet
JCtus in confil. JCtor. Batavicor. vol. 5. confil. 253.
II. Deel confultat. 174. bladz. 353.
Nademael na rechten man en wyf mogen renuntieren de
gemeenfchap van de conqueften &c. Videnda obfervata fupra
ad conftl. 131. vol. 1.
II. Deel confultat. 175. bladz. 355.
Te leveren Inventaris van de goeden van den boedel, maer
ook ten behoeve van defelve erfgenamen cautie moeten ftellen.
Ziet hier over met meerderen VAN DEN BERG, Nederl. advysb.
2. deel. conf 73. bl. 181.
U.Deel

i84 A A N T E K E N I N G E N , ënz,
II. Deel confultat. ij6. bladz. 355.
Tametfi masculorum applaufone venlant masculi exfoeminis.
Pro applaufone lege appellatione; caterum. conf er. hic
BARBOSA loc. commun. lib. xi. cap. 14.
II. Deel confultat. 177. bladz. 357.
Dat fpeciale hypotheecken in Holland behoorlyk geconfiitueert
zynde &c. Dit is dan feker, dat jonger fpeciael
hypotheeck voorgaet voor generaal, fchoon ouder. Poltticq
ordonnant. art. 35. maer onder meer fpeciaele of generaele
verbanden, die gelyk regt hebben, en op een en het felve
goed gevefligd zyn, gaat het oudfte altyd voor, volgens den
regul; die eerfl komt, die eerft maalt L. 2. L. 4. L. 7. L.
8. L. 11. f. qui potior. in pignor,
Md.
Gelyck ook generale hypotheecquen in Holland geconfliltieert
&c. conf er hic dicla ad confil. 103. fupra.
II. Deel confultat. 178. bladz. 361.
Alias fecundum eum, ficut pater naturalis tenetur alere
füium inopem. Auth. licet C. de natural. liber. ita etiam tenetur
eam dotare usque ad congruum quantitatem, ex qua
poterit alimentari. Hac eonfequentia, fcribit hic ABRAH.
DE PAPE non videtur procedere: quoniam, qui tenetur filiam
naturalem alere; exinde non recPe deducitur ergo tenetur
eam quoque dotare. Nam ex L. 41. f 11. jf. de legat. 3.
apparet, putrem filia naturali non nifi jure obligationis debitum
prafiare teneri: Et cum pater teneatur filiam fuam
dotare , regulariter intelligitur de ea, quam nuptia demonflrant,
qualis non efi filia natur alt s Nov. 89. cap. 12. Ne-
qi !
e nobis obloquitur, patrem hberis natur alis alimenta pra­
fiare debere; et qui ea liberis denegat, eos necare videatur
arg.

OPDÏHOLLANDSCHË ADVYSEN, enz. ÏS 5
arg. L 4. ff. de agnoscend. vel alend. liber fed refpondeo >
hoe dici nequaquam poffe de eo, qui filiabus fuis dotem denegat;
Ita nobis cum fentiunt BALDUS ad L. uit. C. de dot. promiffion.
col. 2. BARTOLUS ad L. ff. folut. matrimon. num.
11. SALICETUS ad L. uit. C. de dot.promiffion. num. 4. unde
patet, caufam dotis non effe tam favorabilem femper quam
alimentorum. Caterum ubi filia natur alis fit inops, tum
quia dos fuccedit loco alimentorum., videtur rationi conveniens,
etiam eam a patre dotandam effe: quia furrogatum
fapit naturam ejus in cujus locum fiurrogatur; quomodo recle
tenet SURDUS de aliment is. tit. 8. quaft. 23. num. 20 1
21. et latius tit. 1. quajt. 9. num. 7, 8. modo fcilicet iftiusmodi
filia non accipiat plus in fraudem L. 8. C. de natur al.
liber. et Nov. 89. cap. 12.
II. Deel confultat. 179. bladz. 363.
By advys van geleerde ter examen of torture geleyt fynde r
den nederflach van Claas Hendricks Slotemaker niet beleden
en heeft. Nota ea qua obfervata ad conftl. 322. vol. 1.
II. Deel confultat. 180. bladz. 364.
Vide hic VOET ad tit. ff. mandat. num. 3.
Ibid bladz. 365.
Unicum teftem confanguineum, veluti non omni exceptio^
ne major em, femiplenam probationem non facer e, ut delatione
jurisjurandi ad fupplementum probationis fufficere
ytdeatur. Conveniunt obfervata ad confil. 249. vol. 1.
II. Deel confultat. 181. bladz. 369.
Die goede trouwe behoort fonderling plaets te grypen ende
alle bedroch uytgeweert. Vide hic SCHRASSERT obfervat. 241.
Ibid bladz. 370.
Welke geminatie en inculcatie multum momenti habet.
A a Nam

i85 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Nam verba geminata magis operantur BARBOSA loei commun.
lib. xix. cap. x. § xxxvin.
II. Deel confultat. 182. bladz. 371.
Ende indien den verhuurder 't felve niet en prefteert &c.
Confonant hic ea qua ditla ad confil. 159. fupra pag. 162.
II. Deel confultat. 183. bladz. 371.
Qiioad materiam reprafentationis, de qua hoe in conf Ho
agitur breviter fciendum: quod ea in ordine defcendentium
obtineat ultra pronepotes in infinitum. In ordine adfeendentium
non habeat locum. In ordine vero collaterali ultra
fratrum filios non extendatur SUTHOLT difiert. 11. aphor,
61. et 75.
II. Deel confiidtat. 184. bladz. 373.
Doordien dat alle fyne genoemde ende geinfiitueerde erfgenamen
voor den felven teftateur defer werelt overleden zyn.
Ziet hier ANDR. GAIL lib. 1. obferv. 114. num. 11. ALTIIUS.
dicaal. lib. 1. cap. $6. num. 2. et 4.
II. Deel confultat. 185. bladz. 374.
Ziet hier SIM. VAN LEUWEN cenfur. forenf. part. 1. lib. 3.
cap. 4. num. 17. Utrechtfe confi. 2. deel'conf. 49.pag. 216.
num. 21. SCHRASSERT obferv. 499. num. 1. en defielfs ddvyf.
2. deel adv. 63. num. 8. ANN. ROBERT rer. judicat.
lib. 1. cap. 1. SCHOMAKER part. 5. conf. 4. num. 7, 9, 10.
II. Deel confultat. 186". bladz. 376".
Sonder aanfehouw ofte onderfcheyt, waer de goederen gelegen
zyn. Nam teftamentum juxta formam loei a forenf
ibi fatlum, ubique valet et quoad bona alibi fita; et ft ibi
alia et major fblennitas defideretur MATTH. de Teftament.
1. thef. uit. BARBOSA loei commun. lib. xvni. cap. 15. § 21.
SIM,

OP DE H Ö L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 187
SIM. VAN LEUWEN cenfur. forenf. part. 1. Ub. 3. cap. 2. num.
18. et ibi GERH. DE HAAS in not. VOET ad tit. ff. qui te
flam. facer e poff. num. 44.
II. Deel confultat. 187. bladz. 377.
Dunkt (onder correctie j dat de voorfcr. conventie, als
«emaakt zynde de bonis viventis contra bonos mores, is nul,
negeen, ende van onwaarden. Ejus contrarium, inquit hic
ABRAH. DE PAPE, fatis abundeque probavimus ad conftl.
JCtor. Batavicor. vol. 1. conftl. 83. Caterum vide hic SIM.
VAN LEUWEN cenfur. forenf. lib. iv. cap. m. num. 15. VOET
ad tit. de patl. num. 11. et feqq. HUBER liedend. Rechtsgel.
3. boek 11. hooftd. num. 47, 48.
II. Deel confultat. 188. bladz. 378.
Ende dewyl die voorfcr. uyterfte wille is gemaekt voor den
Secretaris van de Brouck, geen Notaris zynde, en de twee
getuygen: dat daeromme defelve uyterfte wille van de voorfcr.
J. als gebrek hebbende in hare noodelyke folemniteyten, niet
en mach fubftfteren. Hoe non adftruitur, fcribit hic ABRAH.
DE PAPE , per hanc laudatam L. fi unus C. de tefiam. quia
folum ait; Qitoties unus ex feptem teftibus teftamento defuerit,
tum iUud deficere, quod nullo modo hic quatitur, fed
hoe tantum, utrum fcilicet teftamentum fubfiftut. coram fecretario
et duobus teftibus confeclum? quod omnino affirmamus,
quia Secretarius Notarii vicem fuftinet; eique fententia
fubferibunt JCtus in conftl. Batavicor. vol. 2. confil. 133.
in med. item H. GROTIUS Introdutl. lib. 2. part. 17. num.
IA, 15. idque latius probatum ad conftl. 116. vol. 1.
II. Deel confultat. 189. bladz. 379.
Toebehoren. Wat onder dit woord gehoort ziet LAUTER-
EACH coll. Theor. pratl. pand. lib. 20. tit. 1, num. 30. et lib.
A a 2 ip.

i83 A A N T É K E N IN GEN, enz.
19. tit. 1. num. 25. et feqq. en vooral H. VULTEJUS de Feud,
lib. 1. cap. 5. num. 4. alwaar hy omflandig opgeeft, wat onder
het woord pertinentia (toebehoren) in mat er ia feudali
daar hier van gehandelt word, gehoort.
II. Deel confultat. 190. bladz. 380.
De crimine raptus, de quo hic agitur vide LOENN. decif,
taf. x.
Ibid, bladz. 381.
Ende dat over fulcks een dochter, by fonder boven haer jaren
fynde, in 'J contraheren van een huwelyk niet gehouden en is
haer te reguleren na den wille ende confent van haer moeder.
Contrarium veriusefe, dicit hic ABRAH. DE PAPE , late de*
monflratum eft ad conftl. JCtor. Batavicor. vol. 1. conj. 45.
Ibid. bladz. 182.
Hier by gevoegt, dat ingevalle raptus niet en wertgecom*
mitteert fine violentia; ita tenet Hyppol.de Marfil&c. Hac
Sententia Hyppoliti, inquit ABRAH. DE PAPE, eft omnino
vera, quamvis contrarium teneat JUL. CLARUS lib. 5. Sentent.
ff raptus num. 3. is que fuam opinionem firmare videtur ex
ff 1. I. unie. C. de raptu vir gin. ubi dicitur: Non referre
dn virgines volentes, an nolent es fint rapta, ut poena locus
ft: nee excufabit reum, quod virginem propria voluntate
et non vi raptam ejfe probet, quoniam vis ifta non folum ad
laftonemparentum, fed ipfam rempublicam refpieit, cujus
'maxime inter eft delibla puniri. Nee hanc opinionem, tit
ait JUL. CLARUS d. I. evertit, quod vulgo dici folet, volenti
et fcienti nullam injuriam inferri: cum videndum ftt,
utrum vir go dolo et blandis verbis fuerit indutJa, qua vim
in fe continere dicuntur; et verba dolofa plus funt, quam
ipfe raptus violentus, quare mirum non eft, eo cafu violenit
et confentiendi injuriam inferri; fcqtte poena raptus tum
fibi locum vindicab.it, Hac eft argumentatio JULH CLARÏ
alio*

OP-DE H O L L A N D S C H E ADVYSÉN, êrtó. 189
aliorumque Dd. fed tarnen dicendum ejl, quoties fponte et
tdtro vir go fefe obiulerit et rap tui confenferit; quia tum pra*
dicPa rationes omnino cejfant, ob quas pcena raptus imponi*
tur; eo cafu etiam nullam poenam raptorem incurrere tenet
GROENEWEG. de 11. abrogat. ad cit.L. unie. $ 2.- quamquam
hoe non admittat ANT. MATTH. de criminib. ad Lib. 28. jf.
tit. 4. Cap. 2. fub num. 19. eumque ob id non excufandum
afferit; fic enim argumentatur; fi adultero non fit parcendum
raptori dicenti: ultro rapta ad me venit, abduci fiagitans.
Re/pondemus, raptorem non quidem a toto excufari,
fed a tanto, hoe efi, quod reus quidem ft puniendus, qui
virginemvolentemdbduxerit, non tarnen poena ordinaria fed
extraordinaria et mitiori: quod jam olim recPe objervatum
a dobliffim. ANT. PEREZIO ad cit. I. C. num. 3. in fin.
Ibid. bladz. 383.
Dat de voorn. Maria van der Goes niet is in alicujus po*
teftate &c. Vide hic VOET ad tit. jf. ad Leg. Jul. de vi
public, num. 6. verf. Qjiin imo etc.
II. Deel confultat. 191. bladz. 384.
Et in hujusmodi caufis ne conatus quidem, non fecuto ef*
feStu, puniatur. Vide hic ANTH. MATTH. in tracP. de pro*
bat ion. cap. 1. num. 63.
II. Deel confultat. 192. bladz. 385. ad Rubric.
Evanesceren met het felve hypotheecq. Hypotheca perit
cum re hypothecata BARTOL. in L. 29. f. de pign. aclion.
II. Deel confultat. 193. bladz. 387. ad Rubric.
Of koper van eenige huyfien, Landen ofte fchepen. Qttod
tarnen alii admittere nolunt, vide BARBOSA LOC. commun,
lib, 8. cap, 23. § 9. et feqq.
A, a 3 IL De4

oo A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 194. bladz. 388.
Qiiod inter contrahentes aclum fit. Nam fidem fallere et
promijfa non adimplere gr ave eft L . 1. in princ. ff.de confiit.
pecun. L. 1. ff. de pacl:.
II. Deel confultat. 195. bladz. 389.
Erffeniffe voor geen winft te rekenen. Dit is een abundans
cautela ziet 1. deel confultat. 1. en het geen aldaar genoteert
hebbe.
II. Deel confultat. 196. bladz. 390.
Doordien hy de geadopteerde is praterierende. Want in
Holland is de adoptie of aanneminge tot kinderen in onbruik,
en dus mogen de kinderen, die thuis gehaait ende opgebragt
worden, gelyck als alle andere perfonen ook tot onfe erfgenamen
geflelt werden, doch zonder nootfakelykheid en zouden
dezelve noch als kinderen noch als bloetverwanten ab inteftato
kunnen erven VINN. ad princ. Inft. de adoption.
GROT. Inleid, lib. 1. cap. 6. GUDELIN de jur. noviffim. lib.
1. cap. 13. in fin. CHRISTIN, vol. 4. dec. iS^. num. 4,
5. GROENEW. de LL. abrogat. ad Tit. Inft. de adoption.
MERLIN. de legitim. Lib. 1. tit. 2. quaft. 2. In Braband
egter is de adoptie practicabel. STOKMAN decif. 69. en ook
in Vriefland en Utrecht.
Ibid.
Qjda teftamenta vim ex inftitutione heredis accipiunt, atque
ob id caput et fundamentum totius teftamenti, intelligitur
heredis inftitutio.Hodie hoe non procedit, notat hic ABRAH.
DE PAPE , cum heredis inftitutio in teftamento non ft necesfaria;
vide ditlaad conf. 71. vol. 1. et ad conf. 89. vol. 1.
Ibid.
Ende om meerdere fekerheids wille fyne geadopteerde
Soon exherederen. Hac ratio non videtur juri nojlro confor*

• ÏDE HOLLANDSCHE ADVYS EN, enz. ipi
for mis: inquit hic ABRAH. DE PAPE, quoniam adoptati
apud nos non pro liberis, fed tantum pro aliimnis habeantur;
quapropter educatoribtts eorum non eft neceffe invitis
eos heredes inftituere vel exheredare. Ita H. GROTIUS introduit,
lib. i.part. 6. ff de Groot in fine quem etiam fequitur
GROEN t WEG. de LL. abrogat. at Tit. Inft. de adop*
tionib. Neque etiam indiftincle hujus JCti fententia procedit
: quoniam fi quis ab extranea perfona, hoe eft, ab eo,
qui non eft adfeendentihus non tranjiret in patriam poteftatem:
ut proinde non teneretur iftiusmodi pater adoptivus filium
fuum adoptivum inftituere vel exheredare arg. § fed
adeo J. de adoptonib. Qualis adoptio ab extraneo facla erat
magis nominalis, quam realis; praterquam quod talis filius
adoptatus patri fuo adoptivo ab inteftato poft fuccedere:
qui tarnen non poteft vocari verus patria poteftatis effeclus,
quia etiam plurimis aliis ab inteftato poteft heres effe, quamquarn
talis filius primo gradu ad juccejfonem cum aliis liberis
una vocetur. Labuntnr itaque exiftimantes poft L. peu.
C. eod. eum, qui ab extraneo eft adoptatus, indiftincle in ejus
patriam poteftatem familiamque transire: nam in cit. L.peu.
C. in pr. item in § 14. J. de hereditatib. qua ab inteftat.
deferunt. exprefe ac nominatim dicitur filio ab extranea
perfona adoptato omnia jura integra fervari, eodem modo ac
fi in patris fui natur alis potefiate permanfifet, quod dici
haud pojfet, ji femper filius ab extraneo adoptatus in familiam
et patriam poteftatem tranjiret.- Adeo ut cum iftiusmodi
filixs adoptatus ab extraneo impnne prateriri pofftl, neque
contra tale teftamentum ullus illi regreffus aut querela
concedatur; cum omnia jura in ac illibata in bonis et contra
teftamentumpatris fui natur alis referventur: quapropter
neceffe eft, talem filium. in patris extraneï adoptivi pateftatem
non tranftviffe, fed in patris fui natur alis familia plenifftme.
remanfiffe. II, Derf?

foa A A N T E K E N I N G E N , enz,
II. Deel confultat. 197. bladz. 390.
hic VAN DER MEULEN OJW ófc y?^«/.
Ameyd. Rubric. 1. 12.
Ibid. bladz. 391.
D//#& de onderfchreven (onder correctiej al ijl foo, quod
nemo prohibeatur rem quam conduxit, fruendam alii locare
Ë? c. dat nochtans V felve verf aen moet werden, in dat cas
alleenlykplaets te hebben, ubi nihil aliud convenit. Quinimo,fcribit
hic ABRAH. DE PAPE, licet fpecialiter ac nominatim
inter locatorem et conduclorem non convenerit, hodie
tarnen non efi confeffum ades absque confenfu loc at 0ris
aliis iterum locare: quomodo hoe docent H. GROTIUS Introdutt.
lib. 3. part. 19. num. 26. idque quarundam Civi'totum
ftatutis hoe ejfe expreffum, ibidem notat GROENEW. in
fuis additionibus.
II. Deel confultat. 198. bladz. 391.
Fide hic VOET ad tit. ff. de transaeiion. num. 2.
Ibid. bladz. 392.
Dat daeromme de voorfcr. Tryn Jans dochter en hare kin*
deren voorfcr. pretenften, noch ook omme de voorfcr. transactie
te impugneren, noch daer tegen relevabel fyn. Qiu>
Hes tarnen magna lafio, notat hic ABRAH. DE PAPE, tTmimribus
poftit probari, nihilominus adverfus transaclionem,
quam vis tutor e auBore faciam, minores omninopoffunt in integrum
reftitui, et perinde habetur ac fi nulla transa&io vel
divifto facla fuiffet L. 1. L. 2. C. adverf. transaeiion. vel divifion.
minor, in integr. reftit. vel Etenim interventus tutoris
vel cur at oris reftitutioni non obefl arg. L. 2. C. ft tut.
vel cur at intervener. Non eft, quod quis dicat, minoribus
mn effe in neceffariam in integrum reft futionem, cum a tutoribus
vel curatoribus fuum poffint confequi per aclionem tutela
L. L.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYS EN, enz. 193
L. 1. in pr.ff. tut el. vel rationib. diflrahend. Neque hoe vulgare
axioma obftat; ubi competit remedium ordinarium, ibi debet
ces/are extraordinarium. Quandoquidem dicimus, hoeJpeciali
ter favore pupillorum ejfe receptum, ut fcilicet pofftnt eligere
utrum remedium ipfis fuerit utilius, ordinarium an vero extraordinarium.
Amplius nofiram fententiam non enervat L. 16.
C. de transatlionibus cum transatlio finem litibus imponat,
ideoque eam non ejfe refuscitandam. Resp. hoe quidem nos
concedere, nifi jufta caufa fubfit, ob quam trans aclio debeat
refcindi: Sicuti quoque ea retratlatur, qua ex falfis infirumentis
erat interpofita, hoe eft, cui falfa inftrumenta caufam
dederunt L. 42. C. eod. quia ftmiliter res judicata ex
eadem caufa refcinditur, cui transatlio vulgo comparari
folet. Idem judicium efto, quoties transatlio dolo malo fuerit
inita; non obftante ejusmodi transaclionem ipfo jure non
fubffiere, adeoque eam ejfe ipfo jure nullam, cum dolus ei
caujam dederit: quoniam hoe demum procedit in bona fidei
judiciis per L. 7. in pr. ff. de dolo, cujus contrarium obtinet
in ftritli juris judiciis, inter qua transatlio numer atur.
Neque aliud colligi tur ex L.65. ffi.ff.de condicl. indebit in qua
JCtus refpondit; quando evidens calumnia detegitur, tum
transaclionem imperfetlam effe repetitionemque dari. Dicimus
quia repititio datur, confequitur transaclionem ipfio jure
fubftitiffe; qua dari haud pojfet, fi ea non valuiffet, neque
dominium tranflatum fuiffet,
II. Deel confultat. 199. bladz. 393.
Dat daeromme, mits de voorfcr. revocatie der huwelyckfe
voorwaarden de fake gereduceert fiynde tot de generale coftume
van Holland introducerende gemeenfichap van alle goeden,
geen uytgejondert &c. Adde ditla ad confil. 105. vol. 1.
B b Bid,

ï$4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid. bladz. 394.
Alfo die gene, die disponeert de re, in qua tantum habet
partem, cenfetur dispofuifie de parte, quam habet, nonautem
de tota re. Fide hic SIM. VAN LEEUWEN cenfur. forenf.
part. 2. lib. 3. cap. 8. num. 25. et ibi DE HAAS"in annotat.
BRONCKHORST cent. 3. affert. 55. ZOEZIUS adpandecl. tit.
de legat. num. 31. confil. hic part. 3. yol. 1. conf. 170. in
fine.
II. Deel confultat. 200. bladz. 394. in fine.
Et idem dicit effe in depofto, quod fietur juramento deponentis
de rebus, qua erant in yalifa &c. ten ware, dat
de voorfcr. Lenert ende fyn huysvrouw bewefen, den rechten
genoeg fynde, dat fy luyden het voorfcr. kifigen, als haer
eygen geit bewaert hebbende, hm luyden genomen ofte ontftolen
was. Fix crediderim, fcribit hic ABRAH. DE PAPE ,
hanc JCti opinionem procedere: Siquidem depofitarii non tenentur
praftare culpam levem, hoe eft eam diligentiam in
rebus cufiodiendis adhibere, qualem in fuis propriis adhibent,
quia ad ipfos nulla utilitas redundat, et fibi fua que
facilitati qns imputet, qui negligenti animo rem cuftodiendam
dederit § 3. Inft. quib. mod. re contr ah. obligat. culpa
namque eft triplex, lata, levis et leviffima. Lata culpa efi,
cum quis non curat, aut profpicit, quod omnes homines
communiter folent profpicere L. 223. ff. de V. S. exempli
gratia, fi quis ades de notie apertas dereliquerit, furesque
ex iis, res abfiulerint L. 8. § 10. ff. mandat. Levis culpa
efi ea diligentia, quam homines diligent es fuis rebus adhibere
folent L. 72. ff. pro foc. veluti, fi incendium culpa et
negUgentia domefticorum fuorum fuerit exortum, quod alias
diligentia boni patrisfamilias confulta provideri potuiffet L.
Si. ƒ. depericul. et commod. rei vmdit. Hacpraftatur in
iis

OP DE HOLL AND SCHE ADVYSEN, enz. 195
Us contratlibus, in quibus utriusque contr ahentium utilitas
yerfatur; ut in emptione, yenditione, locatione, pignore § 5.
J. de location. et condutlion. Quapropter fi furtum pojfit
probari conjuntlum ejfe cum culpa patrisfam. non recle'fuam
rem cuftodientis, hoe periculum a fiocio, yenditore et creditor
e praftatur L. 52. ff 3- f- P foc L. 14. $ u
f-J?
pericul. et commod. rei yendit. Levifima culpa ejl ea diligentia,
quam homines diligentiffimi non folent omittere L. 3.
f. eod. Hac praftatur, ubi fiolius accipientis interest, ve-
'luti in commodato, propterea, quod id fiolius accipientis non
dantis utilitatem refpicit § 2. J. quib. mod. re contr ah. obkgat.
ex quibus jam manifeftum fit, cum in depofito nullum
fit commodum depofitarii, inde quoque eum folum teneri, ji
quid dolo perierit; fecundum regulam jam traditam L. 20.
f. depofit. L. 1. § 5. f de obligationib. et aBiomb. Neque
hinc latam culpam excludimus, quia pro dolo habetur eique
proxima eft, jurisque interpretatione dolum reprafentat:
rejetla eorum fententia, quod in ff 3. J. quib. mod. re contr
ah. obligat. tantum dolifiat mentio, indeque culpam exdu
dunt : quod folum intelligunt de culpa levi, non lata: ftc
enim Imp in L. 1. C. depofit et JCtus in L. 32.fi. eod. Itaque
quotiescunque contratlus dolum in fe recipit, per dolum
femper comprehenditur culpa lata, quamvis de ea in lege
nominatim ac fpecialiter non agatur, imo licet addantur
Darticuke exclufiva, duntaxat, tantum, &c. quemadmodum
in L. 5. § 1. ff. commod. L. 1. ff 47. ff. depofit. Quomodo
in L. 23. f. de regul. jur. dicitur w depofito ac precario
duntaxat dolum praftari: ex quo tarnen hac connexio
non eft bona: Ergo lata culpa non venit. Praditliscontrariari
videtur, quod aprocuratore praftetur etiam culpa levis,
ad quem quoque nullum commodum redundat, unde videtur
concludendum, abeo igitur nihil aliud venit pr aft andum,
B b z quia

i96 A A N T E K E N I N G E N , enz.
$ww mandatarius efi fimilis depofitario; nempé, quod etiam
poft mandanti imputari, quod mandatario mgligenti rem
fuam gerendam mandaverit. At dicimus hic efft exceptionem
a regula, propter ea, quod in negotio gerende neceffaria
fit diligentia; item quia mandans videtur exigere diligent!
om, qua ad rem gerendam requiritur, et alter, qui
mandatum w fe recipit, eam promittere ; qua omnia in depofito
ita non ohtment, cum in eo nulla diligentia requiratur:
unde fequitur mandat arium a depofit ar io maxime differre.
_ Ohftare videtur L. i. § 35. f. depofit, qua ait depoft
arium omnem etiam culpam praftare ; cu m id fit de eo
depofit ar 10 intelligendum, qui fe ipfum depofito ohtulit; quapropter
videtur diligentiam fuam atque induftriam fuam pronattere:
vel etiam, fi id nominatim convenerit, ut dicitur
in dicla Lege ff. oppofita.
II. Deel confultat. 201. bladz. 395.
Fide. hic VOET in comment. ad tit. ff. de ufufrufp. num.
18. GROENEWEGEN de LL. abrogat. 'ad Ub. 11. tit. 26. Si
de feud. defunft. content, fit inter domin. et agnat. vafall.
II. Deel confultat. 202. bladz. 400.
Dat de voorfcr. huwelycxfie voorwaarden &c. Fide notata
fupra ad confil. 161. pag. 177.
II. Deel confultat. 203. bladz. 403.
Want moribus noflris en mach niet werden ontkent dat
de regifters van de koopluyden &c. Vide hic ANT. MATTH
deprobation. cap. 4. num. 69. et A. C. RÖSENER. inTra&at
juridic. de libris mercator.
II. Deel confultat. 204. bladz. 404.
Blyven by de vrouwe of haer Erfgenamen. Ziet hier VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 206. pag. 467.
3. deel conf 157. pag. 405. vers. op de derde vrage.

OPDE H O L L A N D SC HE ADVYSEN, enz. 197
11. Deel confultat. 205. bladz: 407.
Multo magis ab iis excludcndus ejl, qui ab initio absque
ulla proteftatwne judicem agnoverit, ut interrogatoriis refpondit,
et alios aclus cognitionem principalis cavfie refpicientes
procefftt. Hoe verum ejl, inquit hic ABRAH. DE PAPE , nifi
exceptio declinatoria poftea demum fiat nota, qua etiam pojl
litem contéfiatam poteft opponi; quamvis ea ante competierit,
fied reus id nefciverit, quoniam ignorans non confientit,
et jurisdiclio absque conjenfiu, aut per errorem non valide
prorogatur. Ita docJiffim. PET. PECKIUS, de jur. jijt.
cap. 14. in fin. Idemque juris eft, ft demum poft litem conteftatam
exceptio declinatoria competere inceperit: exempli
gratia, ft miles ad clericatum fuerit eletPus, vel etiam ei
tum nova aliqua caufa fufpicionis emerferit, qua in principio
litis adhuc erat nulla. Late hac de re CUJACIUS Ub. 9.
obfervat. cap. 23. nee ratio obfeura. Nam ft tum primum
ea fiupervenerit, unde ipfi non poft imputari, quod eam in
principio non oppofuerit: quia quod in rerum natura non eft
neque opponi neque in judicium deduci pot ejl ZANGER de exceptionib.
part. 2. cap. 4. num. 25.
Ibid.
Ante omnia reus infpicere debet, an ad aliam vocatus ft
jurisditlionem, aut judicis recufandi caufiam habeat, eamque
ante omnem dilationis feu termini poftulationem et omnem
aclum principale negotium refplcientem, debet proponere.
Hac quidem eft communis dotPorum fententia inquit hit ABRAH.
DE PAPE , nempe quod exceptio judicis recufiatoria ante omnes
alias dilatorias ft proponenda; nimirum quia ea exceptio
quoque vocatur declinatoria; cum recufare idem fit, quod
declinare arg. L. 18. C. de judic. qua etiam eft fententia
DURANDI in fpeculo jur. lib. 2.partie. i.tit, dedilationib. § 2.
Bb 3 num.

ïp8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
num. 8. Cum tarnen retfius die atur fufficere, ut ea exceptio
inprincipio opponatur, hoe eft antequam lis cont
tur, adeo ut non opus fit eam ante omnem exceptionem
toriam feu termini poftulationem, ut hic loquitur advocatu
opponere: quoniam non prafumitur judicem approbafte
caufa principali quamquam etiam coram eo tanquam arb
exceptionem dilatoriam propofuerit L. 16. C. de jrdic. Qua
propter dicendum eft, eum demum, qui litem conteftari
titur apud judicem fufpedtum, tacite caufas recufationum
deri renuntiafte eumque judicem idoneum approbaffe, m
me cum malo et judice fufpe&o nihil pojfit fingipejus, adver
quem nee leges nee imperia quid valent .ZELIANUS lib. 9. var
hiftor. cap. 18. LIPSIUS in Juis ad Plin. panegyr. additionib
Ibid.
Aut judicis recufandi caufam habeat. Et non fatis eft,
notat ABRAH. DE PAPE , videre num litigantes juftam judicis
recufandi caufam habeant, fed prat er ea'neceffe eft, ut e
quoque probetur nampradi&a quidem exceptio adimtti fol
jed demum poft probationem caufa inchoata definitio alte
judici committi folet GROENEW. de 11. abrogat. ad L. 16. C
de judic. num. 2. caufa judicis recufandi eft unica feil. fufp
cio, hac enim ex variis ac diverfs caufis trahit originem.
Generaliter namque dicendum eft, eas caufas, qua aliq
a teftimonia dicendo repellunt, easdem quoque ad judice
enfandum fufficere; quoniam multo difficilius eft, alium
ftem quam judicem invenire GAIL lib. i. obfervat. 33. num
Caufa igitur, ob quam judex jufie recufatur, efi odium atq
inimicitia, qua ut plurimum verum judicium folent fubvertere
QUINTILIANUS lik 5. Inftit. orator, cap. 3. IK eft, li judex
infamia fuerit notatus. DAMHOUDER prax. cikl. cap
123. num. 3. et cap. 125. IIP. eft, fi judex donis aut muneribus
fuerit corruptus art. 10. inftrucP. Cur. fuprem. Hol
land.

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 199
land. IV 1
. ejl, fi alteri ex Utigantibus intra fextitm gradum
confanguinitatis vel affinitatis fit conjuntlus Papegay
yol. 1. pag. 678. EditP. ordin. Holland, an. 1669. plures
alias caufas, ob quas judex fufte ut fiufpeclus a partibus Utigantibus
recujare poteft, enumerat MARANTA in jpecul.part.
6. art. 2. num. 24. et feqq. cum aliis, quos omnes opera
pretium eft videre. Olim judex etiam absque ullis caufis legitimis
poter at a reo vel atlore recufiari: ji quidem fiufficiebat
dicere. Hunc nolo, timidus eft. PLINIUS in panegyr.
CUJACIUS lib. 9. obfervat. cap. 23.
Ibid. bladz. 408.
Ende daerom foo is de voorfcr. Schepenen en Wethouderen
ter tydt geoorlooft, defelve per jilentium tepaffeeren,
ofte exprejfelyk afteftaen, of te rejicieren. Hoe noftro themate
inquit hic ABRAH. DE PAPE, cum omnes judices ut fufpetli
recufentur, confequitur eosdem de caufis, ob quas recufentur,
cognoscere haud po fe, ut hic videtur refpondiffe
JCtus; verum tum ad judicem fiuperiorem earum cognitio
devolvitur, aut alii delegantur, quibus caufa cognitio committi
folet. Ita cum aliis GROENEW. de 11. abrogat. ad. L.
16. C. de judic. num. 3, 4. et Jequitur GAIL lib. 1. obferv.
34. num. 6. Ratio eft, quia exceptio fusfipicionis inhabiles
facit perfonas judicum; unde mirum non ejl, eis cognitionem
non debere competere. Nifi forte luce meridiana clarius
appareat, quod caufa recufationum judicum omnino
fint frivola ac nulla: quo cafu iidem quoque recle de caufis
recifationum cognoscent. Caterum quoties non omnes judices
, fed tantum aliqui ex iis recufentur, reliqui ex eodem
fenatu caufas fufpicionis examinant GROENEWEG. cit. loc*
num. 2, 3.
Ibid.
Siquidem in ufuras et improbum fosneratorum omnes huma-

200. A A N T E K E N I N G E N , enz.
man* divinaque leges infurgunt et ufura contra legem divinam,
naturalem canonem et civilem exercentur. Et fane, notat
hic ABRAH. DE PAPE , ufura legitima non folum apudpaganos,
verum etiam apud omnes chriflianos 'hodie ejl admiffd.
Hac fi non admitteretur, fides crediti et animus nummos
credendi, quibus paupertas debitor urn non raro fiufientatur
omnino e medio effetfublata, quodnequaquam admittendum
efi. SIDONIUS APPOLLINARIS. lib. 4. epijh Quinimo aquum
et rationi conveniens eft, utproufu alterius^pecuniavicijfm
quid pr aft etur: cum mutuum fine ufuris dare non privatorum,
fed regum fit. Late hac de re H. GROTIUS de 'jure
belli acpace lib. 2. cap. 12. ff 20. num. 1, 2, 3. cui con-
Jequens eft, ufuras juri naturali nequaquam contrariari,
Jed'potius ei convenire, cujus hic contrarium refpondit JCtus
et fequitur SICHARDUS ad rubric. C. de ufur. num. 2. eique
fententia male fubfcribunt COVARRUV. torn. 2. lib. 3. variar.
refolution. cap. 1. num. 5. JOAN CORASIUS miscell. jur. lib.
7. cap. 10. num. 1, 6. JUL. CLARUS lib. 5. fentent. ff ufura
num. 1, 2, 3. Jure Civili ac hodierno ufuras li cit as
acpermijfas ejfe apparet ex L. 21. L. 2-2. C. de ufur. item
L. 1. in princ. L. 11. L. 13.fi eod. confonat edicl. Dd. ordin.
Holland, die 4. otfob. an. 1540. art. 5, 8, 9. Simtliter
ju die andum efi de jure divino, quemadmodum colligit ur
ex cap. 22. vers. 25. Exod. non obftante Pfalm 14. vers 4.
Qiiomam ibi fier mo eft de iis ufuris, qua modum legitimum
excedunt, ac mordent: quod etiam congruit juri cannonico,
quod non omnes ufuras penitus damnat, imo potius tolerat
acpermittit, qua propter ufum debitorum, aut damnum
emergens ac lucrum ceffans exfolvantur, neque modum juftum
excedunt. Adde ea; qua dicla ad conftl. JCtor. Batavicor.
vol. 1. confil. 273.
Ibid.

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. sof
Ibid. bladz. 414. in fine.
Ende daeromme behoort ten min/ie in arbitrale pene gecondemneert
te worden. Vide hic VOET ad Tit. jf. de ufur,
num. 5. in fine.
II. Deel confultat. 206. bladz. 416".
't Welk ftrydt tegens de manifefte prohibitie in 't dertiende
articule van de Inftruftie van den Hoogen Raade. Et
certum ejl, quod in caufia clientis fui judex ejfe advocatus
nequit, idque propter prafumtam affecPionem BALD. in L.
4. C. de recept, arbitr. non enim pot ejl non ejfe fufpeclus,
qui caufia patrocinium olim praftitit et nunc in eadem eaufa
judicis partes juftinet RÖSENER ad oldendorp fyllog. forens,
in addit. in verb. fuit advocatus-.
II. Deel confultat. 207. bladz. 421.
Waeromme nademael vrouwe amelia; huysvrouwe van den
voorfcr. Heere van Br ederode fchynt met goede fiaecke geïgnoreert
te hebben, de confiume van Hollandt ende Vianen
&c. Ziet hier JOAN COS Rechtsgel. Verhandel, over de Boedelmenging
door V Huwelyk § xx.
Ibid. bladz. 422.
So fchynt buyten alle twyffel te wefen, dat de voornoemde
amelia uyt de jaarlycxfe innekomen derzelven goeden ook
moeten betalen de renten ende andere laften, daer mede
de voorfcr. goeden bejwaert zyn. Ziet hier SIM. VAN
LEEUWEN in fyn aanmerkingen over Peckius verhand, van
befetten bladz. 133.
Ibid. bladz. 425.
Debentur marito ufura poft moram in folutione dotis commijfam.
Et quod in Gelria etiam dotis pr omiffa et non praftita
ufura debeantur, pronuntiatum eft in reviforio judicio
C c d. d,

202 A A N T E K E N I N G E N , enz.
d.d.i$. Junii 165 8. inter Johannem de Raesvelt Heer van 0ftendorp
en den Prins van Salms. Zie SCHRASSERT obf. 20J.
Ibid. bladz. 427.
V Is nu fo, dat de legaten aldaar gemenlioneert de voornoemde
Paltz Gravinne gemaekt zyn onder conditie, ende
foo verre als fy niet en kwam te herhuwelyeken ende anders
niet. Waeromme alfo defelve Paltz Gravinne nu is herhuwelykt,
fo en kanfy ook niet verft aen werden tot defelve legaten
gerechtigt te wefen. Equidem fcribit hic ABRAH. DE
PAPE, _ concedimus legata fub certa demonftratione relicla
non aliter deberi; quam ft conditio extiterit vel impleta fit
arg. L 1. in princ. ff. de conditionib. et demonfirationib.
Verum_ hac regula non efi perpetua, fed qua; dam patitur
exceptiones, et quadam conditiones legato adjecla pro non
fcriptis habentur, puta ji ille fuerint impoffibiles lege, vel
natura. Inter eas conditiones, qua lege pro impojjibilibus
habentur, eft quoque hac habenda, qua alicui viduitatem
indicit: quapropter legatum ea fub conditione relict urn ea
non obf ante debebitur, atque erit pro non fcripta, idque
ex L. Julia papia; quemadmodum apparet ex L. 64. in
princ. et § 1. L. 72. § A. ff. eod. Idem que moribus noftris
convenire tefiatur GROENEW. de LL. abrogat. ad L. uit. C.
de in ditl. viduit. num 5. item ab eo laudati ZYPEUS , BUG-
NION, CHRisTiNiEus, alii. Sed poftea hoe non nihil eft mutatum
per L. Jul. Miscella, et conftitutum, ut quidem
pofftnt vidua relicla ipfts capere, indicia viduitate rejecla,
ita tarnen, ut juramentum prius pra ft ent intra annum,
quod non aliam ob caufam ad fecunda vota fint tranftura,
quam ad liberos procreandos: alioquin fi intra pradiclum
tempus hoe non prafiitijfent, non aliter relicla percipiebant
nifi pofi cautionem Mutianam prafiitam de fecundis nuptiis
iterum non contrahen dis DION. CASSFUS, NOV. 22. cap. 43.
Rur-

OP DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. so S
Rurfus hoe Imperator Juftinianus mutavit et voluit, ut vidua
etiam fine ditla cautione Mutiana et jur amen ti pr aft atio ne
relicla perciperent, non attenta indicia viduitatis conditione
L. 2. C. de indicl. viduit et L. Jul. Miscell. toll. Iterum idem
Imperator in Nov. 22. cap. 44. legem Juliam Miscellam quodammodo
in ufum revocavit atque voluit, ut vidua haberet
arbitrium eligendi, an ad fecundas nuptias transire, ficque
relicla amitt ere, ac vero in viduitate permaner e velit, et relicla
capere, modo cautionem praftet de re cum fruclibus et
omni acceftione refiituenda, fi ad fecunda vota transierit
Auclent. cui relitlum C. eod. Rationes ob quas JUSTINIANUS
hoe fic introduxerit valde funt infirma ac invalidee: nimirum,
quia, ut ait, pier aque muiier es fecundo nonnubunt
ad liberos procreandos, fed potius exfolo duntaxat inftmtlu
natura. Cum ad hoe pojfit dici, eas, quas natura ad iterum
nubendum trahit, ob id reliclis non effeprivandas, utpote
cum alias ob indittam viduitatem plerumque vitam turpem
atque obfeoenam ampletlerentur. Altera vero ratio, qua
Imperator em ad hoe mut andum permovit, efi; quia anima
jam defuntlorum maritorum per fecundus nuptias contrifiantur,
qua fane efi non minus abfurda, quam ridicula; cum
mortui et ab hac luce abfiracli terrena nequaquam cogitent.
At vero hac conditio recle recipitur: Hoe lego uxori mea
quoad vidua five in viduitate permanferit GROENEWEGEN de
LL. abrogat. ad ditl. L. C. num. 8. Eo namque cafu cum
uxore ea fiub conditione quid fuerit relitlum, hoctamdiu capiet,
quamdiu in viduitate permanferit, pofiea vero id ipfi
adimitur et heredibus mariti tum reftituitur GROENEWEGE
dici. L. Secundo hac concluf 0 limitatur, nifi nuptia a certis
aliquibus perfonis fuerint inter ditla: veluti: Illi vidua
hoe lege fi Lucio vel Cajo non nubat: quoniam eo cafu proprie
viduit as non eft injuntla, cum plurimi alii fuperfint,
C c 2 qw-

ao4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
quibus illa pojfit nubere L. 6*3. in princ. ff. de conditionik
et demonftratationib.
II. Deel confultat. 208. bladz. 428.
Hoe confilio agitur de claufula revocatoria de quo vide
SIM. VAN LEEUWEN cenfur. forenf. part. 1. lib. 3. cap. 11.
num. 6. et ibi GERHARD DE HAAS in not: Prof. BYNCKERS-
HOEK quaft. jur. privat. lib. 3. cap. 4. notata ad vol. 1. confil.
16.
II. Deel confultat. 209. bladz. 431..
Dunckt (onder correBie) naer dien de voorfcr. Jan Maertensz.
fyne voorfcr. ouders vergeten en gepraterieert fonder
def elven ieds te laten titulo inftitutionis, inftituerende fyne
voorfcr. huysvrouw tot fyn univerfele erfgenaam. Neque hodie
, inquit ABRAH. DE PAPE , neceffe eft legitimam relinquere
titulo inftitutionis, fed fatis eft hoe feciffe titulo legati vel
fideicommiffi; quemadmodum latediclum ad conftl. JCtor. Batavicor.
vol. 1. confil. 72..
II. Deel confultat. 210. bladz. 432..
Alfo naer Rechten mede is gedecideert, quod legitima parentibus
poteft tolk per flatutum et confequenter per confiuetudinem
vim legis et flatuti habentem. Certum namque atque
indubitatum eft, pront hic notat ABRAH. DE PAPE, legitimam
defcendentium, hoe eft liberorum, nee non adfeendentium
jive parentum fiatuto vel confuetudine nequaquam
tollipoffe: quomodoreBe cum SICHARDO, GAILIO atque aliis
ibidem laudatis tenet. RITTERSHUSIUS ad Novell, part. 6.
cap. 4. num. 25. Ratio eft, quia eft debitum naturale',
quod per leges Civiles vel confuetudines tolli haud poteft L.
28. C. de inoffic. teftament. Nee quicquam facit, quod legitima
non ajure naturali fed jure civili conftituta arg. L.
14-

OP D E H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 205
14. C. de legitim. heredib. inconfequens eft, eam per ftatutum
aut confuetudinem tolli pofte § pen. Inft. de jur. natu*
ral. Quandoquidem dicimus, lm argumentum neutiquam
obftare: nam ultro equidem largimur, legitimam a jure
civili ejfe definitam; ex quo tarnen non recle concludas, ergo
eam ex jure naturali originem non traher e. Itaque formam
ac modum jue civili ligitima pqfuit ejusque quantitatem defenivit,
item jus Civili adjuvet naturam, idque ut eo me*
lius ad effeclum perducatur Novell. 18. cap. 1. ex qua au*
Qent. Noviffima C. de inofftcios. teftament. eft defumta. Amplius
in contrarium non facit, hoe tantum procedere in legitima
liberorum, non vero parentum; quoniam non eft eadem
ratio, quod bona hberorum parentibus debeantur arg.
L. 7. § 1. 1f. fi tabul. teftam. null. extab. in qua dicitur:
Bona parentibus jure natura non deberi: quoniam ubi turbatur
ordo natura, ibi J'ucceJJiones jure naturali non deferri.
Enimvero ad id breviter dicimus, parentes pari ratione pro*
xima conjuntlionis ex jure gentium in bona hberorum fucce*
dere, partim ratione fummorum beneficiorum, qua liberi
a parentibus acceperunt. Quo fpeclat Mud ARISTOTELES
Ub. 8. Et hic cap. 6. Nemo,'. inquit, poteft dignam referre
gratiam diis ac parentibus: fed qui pro viribus eos colit,
probi viri officio defunclus putatur; non quod fecerit, fed
quantum potuerit. Redder e enim opportet, quod debet. Ac
quicquid fecerit filius, nihil dignum collatis beneficiis fecit:
quare femper debet. Et quod magnis eft beneficia fummorum
principum a paternis fuper antur; eo quod pater fit caufa
2a HY»I KXI ^v^f x*f !r*«T«j, ut idem loquitur ARISTOTELES,
II. Deel confultat. 211. bladz. 434.
Nam quilibet eft arbiter et moderator rerum fuarum L,
21. C. mandat.
Bb 3 Ibid,

206- A A N T E K E N I N G E N , enz.
Ibid.
Niet alken door het overlyden van eenige van de arbiters.
Vide hic VOET in comment. ad tit. ff. de recept, qui arbitr.
receper. num. 16.
II. Deel confultat. 212. bladz. 437. in fine.
L. Creditorem 7. ff. ad L. Juliam. de vi privatis adde L.
13. ff. quod met. caufi.
II. Deel confultat. 213. bladz. 437.
Ende fiulcx de voorfcr. Zypefieyn boven eyfich van refiitutie,
ook Joude kunnen concluderen, tot voldoeninge van de
hondert guldens over de weddinge bedongen. Hac conclufio
procederet, dicit hic ABRAH. DE PAPE , fi in eo loco, in quo
ob fiponfionem atPio infiituitur, ea effet licita et permiffa;
alioquin hujus fiumma petitio denegaretur H. GROTIUS introducP.
lib. 3.part. 3. num. 113, 114. Et fponfiionesadmitti
debere exiflimant CORASIUS lib. 7. miscellan. jur. cap.j.
num. 1. GOMEZIUS torn. 2. variar. Rejblut. cap. 11. num.
4. atque alii; quoniam ea longijfime differunt ab alea,, qua
propter defidiam, rixas, et discordias, qua inde ut plurimum
oriri folent, damnatur: id quod optime hisce carminibus
exprejjit OVIDIUS
Tum fiumus incauti, fiudioque aperimur ab ipfo,
Nudaque per lufius, peclora noftra patent.
Ira fubit, deforme malum, lucrique cupido,
Jurgiaque et rixa, follicitusque dolor.
Crimina dicantur, refonat clamoribus ather:
Invocat iratos et fibi quisque Deos.
Sed refpondeo, fponpones potius non effe admittendas inftar
alea, tum quia etiam pendent ex fortuna, tum quia fape
prodigi ea ratione opes fuas diffiparent GROENEWEGE de 11.
abrogat. ad L. 108. ff. de verlor, obligation. Et denique
quia

OP. DE H O L L A N D SCHE ADVYSEN, enz. 207
quia etiam rixa ac jurgia, quemadmodum ex alea, oriri folent
; quod itidem apparet ex verbis hisce JCti in confil, 215.
frcecedtnti rakende daer naer in krakeel. Nifi tarnen fiponfiones
fiant de re minima, ex qua quis non fiat pauperior, aut
vir tut is cauja; quomodo judic at um ejfe refert P. CHRISTI-
NiEus vol. 2. decif. 200. num. 12, 13, 15. Excipitur etiam
ob ufium commerciorum contraclus periculi avertendi five asfecurationis,
vulgo asjurantie, cum fcilicet quis certa mercede
accepta in je periculum fiusripit mercium, quee in longinquas
et hinc longe dijfitas regiones mittuntur; quee fi perierint,
earum aefiimatio domino five mercatori efi fblvenda
GROENEW. de LL. abrogat. ad tit. ff de aleator. GROTIUS cit.
loc. num. 115. Quantum vero pro periculo mercium fit ex
folvendum, vel id communiter aftimatur, vel ex adjecla conditione
infpicitur. Plus fiquidem prafiatur, quo graviori
et majori periculo res funt expofita, at contra minus, ubi
minori periculo fuerint fiubjetPa.
II. Deel confultat. 211. bladz. 440.
By hem na hem genomen. Quo commifit fpolium, adeoque'
obtinere debet brocardicum: Spoliatus ante omnia efi rejlituendus,
quod non folum de re immobili fed etiam mobili
locum habet; vide GAIL. 2. obf. 75. LINCK. comment. addecret.
lib. 2. tit. 13. § 3. feqq. ZIEGLER in tr. ad canon,
redintegranda et MART. NAVARRUS de reflitutione Jpoliatorum.
II. Deel confultat. 212. bladz. 440.
Sonder te hebben prompte betalinge. Nam folutione ejus,
quod debetur, tollitur et extinguitur obligatio L. 5. C. de fiolut.
Inft. quib. mod. tollit. obligat.
II. Deel confultat. 213. bladz. 441.
Dat de voorfcr. Weduwe niet en kan gedwongen worden
tot

2o8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tot het voltrecken van het huwelyck; contrarium conjuluit JCtus
part. i. conftl. 318. et ibi notata; vide etiam COCCEJ. jus controv.
Ub. 23. tit. 1. quaft. 5. J. FR. WILL. PAGENSTECHER
felecl.jur, quaftion. quaft. 1.
II. Deel confultat. 213. bladz. 442.
Ook geenige aanbrenginge doende. En was dit niet genoeg,
maar moest ook van de fideicommifTaire goederen leveren
ftaat en inventaris, gelyk ook nog borg Hellen voor de wederkenngeen
volle opleveringe, alwaar het felfs, dat hem
fulx by den teftateur geremitteert was. Zie SIM. VAN LEU­
WEN, Roomfch Holl. Recht 3. Boek 8. deel num. 18.. LY-
BRECHTS redenerend vertoog over 't Notaris ampt 1. deel
bladz. 400.
r
II. Deel confultat. 214. bladz. 442.
Vide hic VOET in comment ar. ad tit. ff. de curator, bonis
dand, num. 1.
II. Deel confultat. 215. bladz. 444.
Over te leveren aan den Rade van Brabant. Dus dat den
Raad van Braband hier den Judex competens was; en hoe
hier verder is geprocedeert blycktuit het naaftvolgende advys.
II. Deel confultat. 116. bladz. 444.
Ziet hier het voorgaande advys.
II. Deel confultat. 217. bladz. 4.4.6.
Alfoo hetfelvige abuys de waarheyt der faake niet en A. •
prajudiceren L. illicitas ff veritas ff. de offic.proconful. Male
debet effe L. ilicitas 6. ff veritas 1. de offic. praftd. exemplum
vide in L. i.cod. de contrahend. ftipulat. CARPZ.part.
1. conft. 2. defin. 14. num. 4. unde et teftamenta falva manere
dicunt ur, etiam ftfcribentis errore quidomiffum fit L. 24
C. de teftam. * 11. Deel

OPDE HOLLANDSCHE ADVYS EN, enz. sop
II. Deel confultat. 217. bladz. 447.
Ende dat het afget rocken overfchot voorn: alleen fal komen
op het getnftitueerde nakint voorfcr. Ziet hier JOH. COS.
Rechtsgel. verhandelingen over de L. hac editlali bladz. 160.
II. Deel confultat. 218. bladz. 447.
Welverftaende by aldien hy niettemin fyn officie getrouwe*
lyck bedient. Vide hic BARBOSAM in loc. communib. in voce
pauper § iv.
II. Deel confultat. 218. bladz. 448.
Dat daeromme d' erfgenamen van de voorfcr. Neeltgen
Ewouts dogter gerechtigt zyn tot de voorfcr. agt hondert guldens.
Nam quacunque ultima voluntate funt relicla, illa
vivo eo, cui reh&a funt acquifita, ad heredes transmittun*
tur L. 109. ff. de condit. et demonflrationib.
II. Deel confultat. 219. bladz. 449.
Alvoren betaelt moeten werden de legaten. Egter zoo dat
de fchulden voorgaan en eerft moeten voldaen zyn. BER. VAN
ZUTPHEN Nederl. pratl. tit. Legaet §15.
II. Deel confultat. 219. bladz. 450.
Gemerkt niet bevonden en wert in rechten geftatueert te
zyn, dat van ymant in caufis maxime criminalibus, fve
-arduis een eed gevergt zoude mogen werden. Adeoque his
in caufis juramentum deferri non poteft, vide L. uit. C. de
probat. PAUL. lib. 2. tit. 1. et ibi CUJAC adde ditla ad confil.
249. vol. li bladz. 173. et feqq.
II. Deel confultat. 220. bladz. 451.
Ende fpecialyk van Renten mentioneert. Nam f hodie
promiffa fint ufura retle illa exiguntur, per notoria; adde
VosiT ad tit. ff. de ufur. num. 7.
Dd Ibid.

aio A A N T E K E N I N G E N , enz.
Md.
Middeler tydt de penningen, diefe onderfints tot vergoe-
,-dinge van den voorfer. Cavel E. fouden hebben moeten geven,
in haer beurfie gehouden ende fulcks haer profyt daer
mede gedaen hebben. Adeoque hoe ex aquitate, nam alias
hic dividentes duplici commode fruerentur conf er. L. 13.
$ 20. ff. de aclion. empt. et vendit. et adde MEV. 6. decif. 33.
BARBOSA loc. commun. tit. ufura § xni.
I I. Deel confultat. 221. bladz. 454.
Die zyn van de opregte armen. Hoe eft qui nihilpoffident
ac inpaupertate non fraudulenter procuratavel meniita
vivuni, BRUNNEM. ad L. 2. cod. de cenftb. num. 1. adde
GAIL Ub. 1. obf. 143. num. 8.
lid. bladz. 45 6. in fine.
. GAIL lib. 1. obfervat. 143. Male debet effe obfervat 149
II. Deel confultat. 222. bladz. 457.
Staende hem alleenlyck open een attie ad fupplementum legitima.
Vide SCHRASSERT obfervat. praclic. obferv. 499.
II. Deel confultat. 223. bladz. 459.
Dat de fblemniteyten van woorden in het inftitueren van
erfgenamen feenenmael zyn weggenomen L. 15. C. de teftament.
En ook om dat het faveur van de teftamenten foo
groot is, dat een advocaat in dubio daar voor. moet refponderen
en dat men altoos moet tragten een teftament te doen
beftaan, fonder op de al te groote fubtüiteiten te letten L. 10.
ff. de in officiof. teftament. L. 58. f. de Regul.jur. L. 43.
ff.de religiof. L. 28. C.de Episcop. et Cleric.
II. Deel confultat. 224. bladz. 460.
Ziet hier VAN ZURCK in cod. Batav. tit. fententien % xxv.
en aldaar VAN DER SCHELU
Ibid.

©P DE HOLLAND SC HE ADVYSEN, enz. an
Ibid. bladz. 461.
Ende de reden daer yan is: Qui una jurisdiclio alteram
adjuvare obligata ejl, ut notat GAIL lib. 1. obferv. 115.
num. 2. Exifiimat JCtus, fcribit ABRAH. DE PAPE, quod
judex alterius territorii objlringatur fententiam alterius judicis
exequi: quod demum dicimus ejfe verum, quoties fiupremus
judex hoe inferiori mandaverit: quippe judex inferior
vel par id jubere haud poteft, quoniam Juperior in inferiorem,
non vero par in parem habet imperium L. 15. in
princ. f. de re judic. Neque aliter intelligendus ejl GAILIUS
loco citato. Et quoties judex fuperior jusferit, fententiam
a fe prolatam executioni mandari, idque inferior ad id requifitus
recufet, aclione in fatlum conveniri ob hoe poteft,
vel a fuprema poteftate ad id etiam invitus cogetur d.L. 15.
§ 1. ff", de re judic.
Ibid. bladz. 462. in fine.
Sulcks dat de felve niet en kunnen noch mogen werden geretratleert
ende dien volgende fine cognitione caufa vel alia
indagine moeten werden geftelt ter executie. Hoe demum
procedit, ait ABRAH. DE PAPE, in judice inferior e requifto
qui fententiam judicis Juperioris tenetur exequi cum recle
ante execuptonem fuperior requifitus de nullitate ac validitate
fententia aliisque exceptionibus, qua fententia pojfunt opponi,
cognoscet. Quod jus nonnulli etiam judici inferiori
tribuunt, modo eas exceptiones, quas executioni viderit obflare,
ad judicem requirentem remittat GUIDO PAPA decifion.
574.^\um. 1. Enimvero judex requifitus non ftatim debet
levato velo fententiam executioni mandare, fed demum, fi
ea fit jufta et aqua, utpote cum contra conficientiam non fit
exequenda. Hinc quidam colligunt, non aliter requifitum
judicem teneri obtemperare, nifi antea judex requirens atla
ei exhiberi curaverit. At obloqui videtur C. inquifitioni §
Dd 2 pro-

2i2 A A N T E K E N I N G E N , enz.
prohibemus de Haretic. in 6. Qiiandoquidem hoe fpeciale
eft in crimine illi graviftimo harefeós, ut judex fecularis absque
ulla caufa cognitione fententiam judicis Eccleftaftici teneat
ur exequi. Reclius tarnen hoe cum quo dam temperamento
ejl exaudiendum:^ nu mirum ut f fententia' manifejlo et notori
fit nulla, tum judicem requifitum, etiam quemcunque, eam
non teneri executioni man dar e, in tantum, ut quamvispontifex
a judice feculari hoe requifverit, tarnen id facere non
teneatur, ut recle advertit GAIL lib. i. obferv. 115. num. 5..
Sin vero de ejus nullitate ex aèlis non appareat, Jed ea tantum
fit contra jus litigatoris, aliud'dicendum eft; eoquecafu
judex requifitus tenetur fententiam exequi, modo ea jam
in rem judicatam transierit, cum ad ipfum tum non pertineat,
utrum jufta fit, nee ne. Ita GAIL d. I. num. 4, 5.
II. Deel confultat. 225. bladz. 463.
Dat de voorfcr. Jan van de Wiele van de compagnie of
gemeyne Compagnons laft gehadt heeft of gepreponeert is geweeft,
om de voorf cr. couchenilie, ten bejle van de compagnie
te koopen: waar door de Compagnons elcks in folidum daar
voor gehouden fyn. Hujus contrarium fcribit hic ABRMJ.
DE PAPE, oftendimus ad confil. 283. vol. 1. nam moribus
noftris unusquisque ex fociisnon in folidum fed pro fua duntaxat
parte conveniri poteft; fed vide GREONEW. de LL.
abrogat. ad ff 38. Inft. de aclion. et ad § 2. Inft. quod cum
eo, qui in alien. poteftat eft negot. geft. ejfe dicit. SIM. VAN
LEUWEN Roomfch holl. Recht iv. boek 2. Deel num. 9.
II. Deel confultat. 116. bladz. 465.
Dat defelve legitime ende trebellianique portien importeren
de gerechte helft van alle de goederen. Ziet hier Mr.
WILL. HESSEN verhandeling over de legitime en trebellianique
portien ff xm. en de volgende coiiftiltatie, daar het geval
klaarder word opgegeven. JT, D eei

of DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 213
II. Deel confultat. 117. bladz. 465.
Ziet hier het geen by de voorgaande confultatie is aangetekent.
II. Deel confultat. 228. bladz. 4.69.
Et fi hoe tempus excejferint fubjlitutio evanescit. Of ook
met andere korter tyd by den onderfteller bepaelt L. 11. ff.
de vulgar. et pupillar. fubftitut. voor een langer tyd buiten'de
kindsheid gedaan is na het eindigen der zeiver kindsheid van
geener waerde L. 7. L. 14. ff. dici. Titul. en daar van is de
reden, om dat dan felve teftament kan maken; defelve
evanesceert of vervalt mede, de minderjarige voor de vader
of den fubftitutus voor den minderjarigen ftervende, ofde
minderjarige by het leven des vaders uit de magt ontflagen
zynde L. 1. jf. ditl. Titul. als mede de vaderlycke uiterfte
wille geheel kragteloos geworden zynde.
Ibid.
Soo is noodeloos alhier te disputeren, utrum fubjlitutio
pupillaris &c. Ad hac verba notat ABRAH. DE PAPE ; Qttod
hac confequentia five connexio non proceder et, quamvis etiam
fubjlitutio pupillaris hodie in ufu effet L. 14. jf. de vulgar.
et pupillar. fubftitut. Siquidem ea poft pubertatem ut fideicommiftum
fe olim non extendebat, ut ftc habeatur ac f filius
poft annum quartum decimum intra annos viginti et
quatuor rogatus effet hereditatem per fideicommiffum reftituere:
quoniam ridkulum ac inconvenïens effet, unamfubftitutionem
diverfo jure haberi; hoe eft, ut valeat intra annum
decimum quartum diretlo, et bona tam patris, quam filii
contineat; poft pubertatem vero indiretlo et jure fideicommiffi,
atque tantum bona paterna comprehendebat. Et hoe
non obfeure evincitur ex L. 108. ƒ 9. ff de legat. 1. in qua
dicitur: in libertate ne quidem hoe receptum effe, unde
reQe colligitur, f id in libertate (cujus favore multa con-
Dd 3 tra

ai4 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tra communes regulas funt receptd) non procedat conjèquitur,
id multo minus tn aliis caufis minus favorabihus obtinere.
^ Plus dicimus ne quidem colligi poteft, hac teftator em
voluiffe: neque etiam aliud colligitur ex L. jö. ff. ad SCt.
Trebell. quoniam ibi fubjlitutio in codicillis, in quibus ind'treblis
et verbisprecariis heredttates relinquuntur: item ibi
de voluntate teftatoris fatis abundeque conftabat. Atqui hcec
quaftio etiam hodie videtur inutilis, fcilicet an fubjlitutio
pupillaris obloquitur ac tranfeat in vim fideicommiffi, quia
fubjlitutio pupillaris amplius non eft in ufu, fublata jam
maxima illa patria potejtate, quam Romani habebant in liberos
fuos, ex qua illa fubjlitutio originem fuam trahebat.
GUDELINUS de jure noviffim. lib. i. cap. 13. num. 44, 45
46. confil. JCtor. Batav. vol. 4. confil. 7. Verum hodie teftamenta
a codicillis vix differant GROENEW. de LL. abrocr.
ad fi fin. J. de codicill. Atqui in codicillis fubjlitutio pupil
laris facla ultra annos pubertatis trahitur ad fideicommiffum:
cui confequens eft, quod fubjlitutio dtretPa verbis facla puber
t at e non evanuerit, fed poft eam adhuc valeat jure fideicommiffi,
modo de voluntate teftator es conftet. Ita cum aliis
tenent JCti in confi. Batav. vol. 2. confil. 236", 237, 277.
item vol. 3. confil. 9, 10, 11, 12. et vol. 6. confil. 57!
Ilisaddatur GUDELINUS de jur. novifftm. Ub. 2. cap. 5. in fine.
II. Deel confultat. 229. bladz. 470. in fine.
In quo contraclu, ut bona fidei, veniunt ufura. Vide Z»
32. § 2. et L. 34. ff. de ufur.
II. Deel confultat. 230. bladz. 471.
Conf er. hic het geadvifeerde van Mr. JOH. SCHRASSERT
2. adv. 87.
II. Deel confultat. 231. bladz. 471.
De gemeenfchap van goederen, die daar geweest is tuffchen
A.

OP DE H O L L A N D SC H E ADVYSEN, enz. 215
A. en B. vermogens de conftumen van Hollant, door 't overladen
van den voorfcr. B. geëxpireert ende geëxtingueert is.
Vide hic not at a ad confil. 105. vol. 1. pag. 76.
II. Deel confultat. 232. bladz. 473.
Dat tacitus We intelleclus repugnet univerfali patria confuet
udini. Vide VAN DEN BERG Nederl. advysb. 2. deel confi.
20. bladz. 51.
II. Deel confultat. 233. bladz. 475.
Habetur pro jam nato. Hinc pofihumo defertur fucceffto
tam legitima, L. 16. ff. de Stat. homin. % 2. et § 8. Juft.
dehereditat, qua ab int ejl at, quam ex teftamento CARPZ.
part. 2. conft. 28. defin. 27. non folum allodialis, fed et feudalis
RICHTER de fiuccejf. ab int eft at. fecl. 1. membr. 1.
num. 9.
II. Deel confultat. 234. bladz. 476.
' Dewyl eygen confejfe fterker is, dan alle opgefogte hulpe,
ende kragtiger, dan alle preuve cravett. conf. 171. n. 4.
't Welk ook in alle extrajudiciele confeffie plaats grypt, met
de oorfaeke waeromme die gedaan, (gelyk in defen P voorfcr.
examenj geveftieerd. Recle fcribit hic ABRAH. DE PAPE ,
quis dixerifententiam non ejfe juri conformem ; quia quod vulgo
dici folet: confejfum pro judic at 0 haberiL. 1. C. de confejf.
folum efi intelligendum de confejf one judiciali non ver'o extrajudiciali:
cujus vix aliquis firmus eft effetlus Papegay
vol. x.pag. 58, 308. Et quod plus eft, confefiio apud Notarium
facla nullam vim et effetlum plena probationis, multa
adeoque plurima funt neceffaria. Primo namque requiritur,
ut ea fit facla in judicio: quo pertinetillud iEscm-
NIS COtltra TIMARCHUM; ^fp' inquit, pt' y*f etyvov/Amt, rct^ïli
ïrais vrf

%ió A A N T E K E N I N G E N , enz.
KU tU Nam fortajfe convent accufatori, utresignotas
per/picue probet, at tn iis, qua in 'confeffo funt, haut
magni operis puto accufare. Nam Jolum opus ejl refricare memoriam
auditoris. Atque ea, qua diximus, folumprocedunt
in caufis civilibus; nam in criminalibus, ut confeffus in
jure pro judicato habeatur, infuper requiretur, ut etiam
certo certius de crimine commifo conftet, itemque de corpore
delicJi L. 6. § i. ff. de confejf. QUINTILIANUS lib. 7.
Inft tut ion. oratoriar. cap. 2. Cui non obftat, quod rei criminum
non prafumantur, nift verum confiteri veile, cum
de ipforum prajudicio agatur. Qttia tarnen nonnunquam
potest eveniri, ut quidam tadio vita ma lint mort, quam longius
vivere; aut fuerit conftitutum, prater ipfam confefftonem
adhuc debere confiture de ipfo corpore delitli et crimine
a reo vere perpetrato. Denique ut confejfio fit plena, requiritur,
ut ea fit faBa adverfa parte pr afente, fiquidem
r.emine eam acceptante, confitenti nee prodest nee nocet L.
uit. ff. de interrogationib. in jure faciend.
Ibid. bladz. 477.
Te weten, met fodanige prafumtien, dat men een man
ende vrouwsperjbon van een competenten ouderdom by den
anderen naekt op een bedde betrapt, ofte in een befloten kamer
beloopt. Enimvero iftiusmodi figna quidem funt tngentia
ad adulterium probandum at non neceffaria; nimirum
cum pradi&a etiam pofftnt fieri absque copula carnali et congreffu
venereo: quapropter recle CICERO ait in Topic, iftiusmodi
figna tantum fufpicionem facli movere. Verba ejus
hac fmt: Ante rem enim quarit'ur, qua talia funt, apparatus,
colloquia locus, conftitutum, convivium. Cum 're
autempedum crepitus, fitrephvs hominum, corporum umbra,
et fi quis ejusmodi. At post rem, rubor, pallor, titubatio,
et confeientia: prat er ea reftinclus ignus, gladius,
cruen-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 217
cruentus, cateraque qua fufpicionem facli pojfunt movere*
Fallitur itaque Dotiijfim. SICHARDUS ad L. 14. C. de teflib'
num. 15. cum aliis, qui exiftimant quoties muiier cum viro
in abdito ac fecreto loco fuerit inventa, hoe per fe fatis fuper
que adulterium probare; quod tarnen fimpliciter non est
ddmittendum. Neque enim ex eo, quod folus cum fola
repertus fuerit; exinde relle concluditur ab iis adulterium
aut ftuprum ejfe perpetratum; quamvis haud negari pojfit,
hoe magnam fufpicionem inducere; plus dicimus, licet etiam
duo pluresve tefientur, fe vidisfe virum fuper mulierem jacent
em, non tarnen ex eo probatur, eos coivisfe, quamvis fimul
dicant, hoe fatlum effe femoribus tremulantibus in venere:
cum tarnen id fieri potuerit, quamvis copula non fuerit fecuta
carnalis PANORMITANUS ad cap. prat er ea x. de teflib.
num. t.
Ibid.
Ofte oock hoort kuffen &c. Idem, prout notat ABRAH. DE
PAPE , fequitur JUL. CLARUS lib. 5. fentent. § adulterium num.
16. BALDUS ; verum male, quos docle ac late refutat ALCI-
ATUS lib. 4. par erg. cap. 10. Neque contrarium colligitur
ex PLAUTO , quia osculum fap>e aclum venereum jolet pr aceder
e. Sic enim ait in Curculio act. 1. fcen. 1. vers. 50.
jamne ea fert jugum ?
P. Tam a me impudiea ejl, quaft foror mea fit, nifi
ji ejl osculando quippiam impudicior.
PA. Semper fcito, flamma fumo eft proxima.
Fumo comburi nihil poteft, flamma poteft.
Qui e nuce nucleum ejfe vult, frangat nucem.
Qui vult cubare, pangit faltem fuavium.
'At dicimus adulterium veracius probari debere, hoe eft per
probationes plenas et fufficientes, quas inter tarnen osculum
non numer atur Novell. 117. cap. 8. § 2. Argnmento quo-
E e que

2i8 A A N T E K E N I N G E N , enz.
que fit Mud, quod fape osculum non ex affetlu inhonefto;
fed magis honefto procedat; qutppe olim et hodie mos eft falutandi
maxime frequens et uftatus GENES. cap. 27. vers 16.
Exoo. cap. 4. vers 27. Luc. cap. 15. vers 20. 1. PETR.
cap. 5. vers uit. Amplius non officit, adulterium effeprohationïs
diffcillima arg. L. 8. § 6. C.derepud. indequepr*fumptiones
et conjecluras admittendas effe. Nam hoe qui dein
ultro largimur, modo tales fint, qua a legibus et in jure
funt approbata; quales nequaquam prafumtiones dici posfunt.
Ibid.
Plet byflaepen dan mitsdien, de rechten genoeg zynde,
geprobeert wefende, foo kan de voorfcr. verfogte provifie over
fulcks niet anders wefien dan wel gefondeert. Ouoties de
caufa principali, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , fatis liqueat,
fatis definitiva ferri folet, neque proviftoni locus ejfe poteft;
cujus contrarium hic flatuere videtur JCtus, et lateprobatum
eft ad conftl. JCtor. Batav. vol. 1. confil. 236.
Ibid.
ÏVaer over de Rechten in dit ftuk met inditien, conjecturen,
ende waerfchynelycke prefumptien haer laten contenteren.
_ Et fane, ait hic ABRAH. DE PAPE , hoe nequaquam ad*
mitti debet. Nam quemadmodum in criminalibus ftc quoque
in matrimonialibus probationes luce meridiana clariores funt
neceffaria, nee prafumptiones aut conjetlura ob masnum
prajudicium fufficiunt. Ita JCtus in conftl. Batavic. vol. 1,
confil. 309. et convenit MATTH^EUS de criminib. adlib. 48. f.
tit. 15. cap. 1. num. 3. Quapropter indicia aut conjetlura
non funt admittenda, fed folum teftes idonei, qui teftantur
fe propriis oculis vidiffe mulierem et virum in complexu venero
et tv* ?yu, ut eft in princ. L. 23. L. 29. ff. ad L. Jul.
de adulter. quamvis plurimi fint opinati ad probandum adulte-

ÖPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 219.
terium, fodomiam, inceftum ac ftmilia delicla, qua dam
et ohfcure fiunt, fufficere probationes conjeölurales et prafumtivas,
licet diretlo de ipfo delitlo haud conftet. Nifi fortaffe
illa conjetlura et prafumptiones adeo fint neceffaria
ac concludentes, ut res fefe aliter habere haud poftit et judicem
fatis ad reum condemnamdum movere pojjint: quamquam
alii ex L. 5. in princ. ff. de poen. colligant; neminem
ex fufpicionibus condemnandum ejfe. At dicimus, aliud effe
prafumptiones ac conjecluras fimplices; aliud vero figna et
argumenta neceffaria, ex quibus quidcertipoteft colligi. Po*
namus maritum per annum aut amplius fuifje peregrinatum,
atque domum reverfus inveniat uxorem Juam gravidam ac
pragnantem: 'quod profetlo indicium adeo neceffarium eft,
ut probationem plenijfmam inducat, eumque effetlum fortitur,
ut iftiusmodi muiier ordinaria poena adulterii punire
pojfit.
Ibid. bladz. 482.
Invoegen dat de provifie in defien tot fparinge van de eere
yan A. niet anders dan impertinentelyk foude kunnen worden
gepraterieert. En dus dunkt ook Mr. GERH. DE HAAS in
not. ad Sim. van Leuwen, cenf. forenf. lib. r. cap. x. num. 2.
II. Deel confultat. 235. bladz. 483.
Non intelligitur renuntiaffe legitima vel juri petendi fupplementum
legitima. Vide hic VAN DEN BERG Nederl. advysb»
1. deel conf 13. pag. 24. ver fi. quinto non obftat. uti et confil.
hic torn. 3. part. 2. confil. 121. num. 5. pag. 385.
II. Deel confultat. 236. bladz. 486.
Naedemael het fielvde is een teftament het welk een vader
gemaekt heeft onder fyne kinderen, 't welck altydnaer Rechten
verflaen wert te houden claufulam codicillarem &c. Vide
notatajupra ad confil. 2. bladz. 8.
Ee 2 II. Deel

220 A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 237. bladz. 486. ad Rubric.
Reprefentatie neemt plae'ts tot broeders en fufters kindskinderen.
Te weten in Holland; zie hier ook VAN DEN
BERG Nederl. advysb. 1. deel conf. 233. pag. 515. vers. doordien
de Reprefentatie conf. 266. pag. 610. verf. dat nu va ft
geftelt zynde.
II. Deel confultat. 238. bladz. 488.
Stad grypen ende haer effect forteren moet over de vafte
goederen hier in Hollandt gelegen &c. Vide SCHRAS­
SERT obferv. 341.
II. Deel confultat. 239. bladz. 489.
Gehouden is te leveren ftaet ende inventaris &c. Nam
inventarii conficiendi neceffitas incumbit unicuique ad rei alicujus
reftitutionem obligato CARPZ. part. 2. conft. 42. def. 8.
num. 4.
II. Deel confultat. 240. bladz. 490.
Hier wordt geadvifeert, dat de donatio mortis caufa kan
gefchieden in de tegenwoordigheid van vier getuigen, dat
abuis is, want de tegenwoordigheid van vyf getuigen vereift
wort L. uit. C. mort cauf. donat. of voor een Notaris en twee
getuigen, maar enkel voor twee of drie getuigen is de gifte
infuffifant. Zie de volgende confultatie.
II. Deel confultat. 241. bladz. 491.
Zie de aantekeninge op de vorenftaande confultatie.
II. Deel confultat. 242. bladz. 492.
Dat in fulcken gevalle de voorfcr. Capiteyn in V minfle
yetwes de voorfcr. maria by teftamente niet en heeft mogen
maken &c. Vide ea, inquit ABAH. DE PAPE, qua obfervavimus
ad conf. 110. vol, 2.
Tn

OP DE HOLLAND SC HE AD VYSEN, enz. 221-
In fins hujus confilii pro Lege muiier 14- D. de his quib.
ut indign. legendum L. muiier AI. et poft verba Bart. ibid.
ddde L. 5. D. de donat. L. 2. C. de donat. inter vir:et uxor.
Ibid.
In dier voegen, dat de naefte vrienden ende bloet verwanten
van den voorfcr. Capiteyn ab inteftato foude mogen
eyfchen alle de goederen by den voorfcr Capiteyn agtergelaten.
Hodie, notat hic ABRAH. DE PAPE , quia concubinatus
et omnis coitus extra matrimonium eft prohibitus GROENEW.
de LL. abrogat. ad tit. C. de céncubin.propterea miles non poteft
valide quid concubina vel foc aria fua in teftamento relinquere,
ft fcilicet hujusmodi perfona ab ipfo fuerint praterita,
quibus competit querela inojficioft teftamenti; ut liberis,
parentibus, denique fratribus et fororibus, ft turpisperfona
fit inftituta L. 21. C. de inofficiofo teftament. conftl.
JCtor. Batavicor. vol. 3. torn. 2. conf. 73. nnm. 1, 2. et torn.
1. vol. 3. confil. $6. Cui confequens eft, fratribus et fororibus
querelam hanc non dari ob id, quod fint prateriti, fied quia
turpibus perfonis funt pralati, ficque odio fcripti heredis
confil. JCtor. Batavicor. vol. 2. confil. 110. Atqua hac
querela etiam datur illis, fi in teftamento fratrum fuorum
vel fororurn fint prateritiet meretrix licet poft nupta fuerit
in eo inftituta: quamquam id neget cum aliis COVARRU-
VIAS de fponfalib. part. 1.ff1. torn. i.cap. 4.. ff i.num.i i.
Ideo fcilicet quia uti, dicunt, pracedens macula poft nuptias
contr atlas eft deleta: cum tarnen ea infamiaper nuptias penitus
non tollatur, qua omittitur, fed reliquia turpis vita
adhuc remanent. Ultra fratres et forores quarela inojficioft
teftamenti non extenditur ff 1. Inft. de inofficios. teftament.
II. Deel confultat. 243. bladz. 493-
Mater fuccedit filia naturali. Want een moeder maakt
geen baftart, de qua paroemia vide late et ex firofeffo ANT.
MATTH. paroem. 1. et qua ibi notavi. II. Deel

222 A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 244. bladz. 493.
Hac legitimam. Die voor de ouders is een derde m
Ziet hier confilten 2. derde deel conf. 193.pag.521. numL 5.
II. Deel confultat. 245. Ztó. 4 9 4 >
tntiïVï W
f f er c
°f ontra6tantenuptiaelin den echten
btaet tredende, de goederen, die fy lm den tot IMm
tatievan het houwelyk tefamen bnngen 1
ge'mZ
dat is die gemeenfchap die boedelmenging genaamt wordt
en door het Landregt of een algemeene 0
Landelyke coXne
is mgevoert, waarvan ziet H. GROT. 2. boek L deel nt
en hier vooren conf 29. Nederl. advysb. 1. deel conf 9.
2 deel conf. 257 en 258. 3. deel conf. z84. en waar door
alle vrye goederen gemeen worden, zonder dat de rykdom
van de een of de armoede van de anderen in defen eenke
verandennge kan maken. WESEL de connubial. bonor. fociet
tratj. i.num. 27. dog waar uit deeze gewoonte gefprooten is
is vry onzeker, vide annotata mea ad ANT MATTH tl
roem. 2. num. 3.
N
' t u
"
II. Deel confultat. 246. bladz. 495.
Souden verft aen, dat Abraham van Halmael de verlacht,
proclamatien met Elifabeth van Sandberch fyn overleden hZ
vrouw en broeders weduwe behooren vergunt te werden, &c
Scnbithtc ABRAH. DE PAPE, quod hac fententia non videatur
admmenda, cnm indubitatum ft, nuptias non folum
ratione confangmnitatis, verum etiam ratione afnitaZ
efteprohibitasiet quidem maxime iftiusmodi ajfine.nu7ta,
contrahereprohibentur, qui ftbi parentum lib er or urn au e loco
funt LEVITIC cap. 18. vers 8, 15, I ? L I 7 r 1
nupt Neque eft quod quis dicat, hanc prohibitionem 'efe
tantum ceremomalem non moralem, veluti apparet ex dici.
cap.

OP DE H O L L A N D S C H E ADVYSEN, enz. 223
cap. LEVITIC. At refpondeo ejus contrarium docere PAULUM
i.ad CORINTH. cap. 5. vers. i.et feqq. midti ajferunt, hanc
prohibitionem affinitatis ejfe nullam in linea collater'ali; quos
inter hic nofter JCtus, eumque plurimi confulendo funt Jecuti
Confi. JCtor. Batavicor. vol. 3. torn. 1. confi. 107, 108,
110. conf. 13. vol. 4. item. vol. 5. conf. 106. Qtiia, uti
ajunt, quemadmodum per nuptias contrahitur affinitas, fic
quoque poft eas dijfolutas ea dijfolvitur: idque ad exemplum
adoptionis, qua poftquam fuerit dijfoluta: folum modo nuptia
erant interdiffa inter eas perfonas propter reverentiam
qua parentum Uberorumque locum obtinebant. Sed quis eft,
qui non animadvertat magnum discrimen inter adoptionem
et affinitatem: nam adoptio tantum fluit ex jure mero civili;
affinitas vero ex caufa naturali, hoe ejl, corporis commixtione,
ex qua vir et uxor pro uno habentur. Hüc pertinet
illud ERASMI Inftitution. chriftian. matrimon. Inter omnia,
inquit, vel natura, vel judicii, vel utriusque fxdera nullum
vel artlius vel fantlius conjugio, quod abfolutifftmam
fortunarum omnium communionem eamque perpetuum ftc inducit,
et corpori corpus, animum animo fit connetPit, jungit
ac coagmentat, ut e duobus hominibus videatur unum reddere.
Hoe equidem fatemur apud veteres Romanos ita obtinuijfe,
utplurima exempla apud Iliftoricos extant: Verum
poftea honeftatis etiam caufa nuptia funt inter diSta inter uxorem
defuntli fratris et contra; quemadmodum apparet ex
L. 51. L. pen. L. fin. C. de inceft. et inutilib. nupt: quod et
THEODOR. BEZA cum aliis fuit fecutus; quamvis etiam ex
priori matrimonio nulli liberi fuperfnt. Uxor igitur quam
artPifftme fuo viro et hic viciffim. illi jungit ur, in. quo ejl
verum affinitatis fundamentum MATTH. in Eu angel. cap. 19.
vers 5. Unde uxor fc unita viro incipit ejfe eodem modo juncla
iis, qui viro funt conjun&i: atque eandem ob rationem nuptia

224 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ptia non[ohm funt propibita ratione affinitatis inter ad fic enden. •
tes et deficendentes; verum etiam in linea collaterali: ut recle
JCtus refpondit in confil. Batavic. vol. 6. in append. confil. 200.
-Neque difficilis eft refponfio ad DEUTER. cap. 25. vers 5. ubi
Deus permittit fratrium in uxorem ducere: quoniam is eft
cafus- fpecialis, puta cum frater nullos liberos rehquijfet ad
nomen primogeniti in familia confiervandum: acpromde ad
confequentias non efi trahendum. Atque hanc noftram fententiam
refpondendo olim fecuta eft tota Facultas Theologica,
ut patet ex confil. JCtor. Batavicor. vol. 3. torn. 1. confil.
109. idque fee uti funt Dni Ordines Hollandia; nimirum
eosdem gradus effe interdiclos ratione affinitatis, qui funt
inter dicli ratione confanguinitatis. Politïke Ordonnantie art.
8
? 37J 3 8
? 39- Sed quid, fi copula nulla intercefferit
et fponfa fratris ante ingreffionem thori obierit. Ad id refpondeo
affirmando cum Advocato in confil. Batavic. vol. 6.
in appendic. confil. 155. Sci licet eo cafu cum for ore fponfa
pramortua nuptias poffe contraki; quod etiam rationem videtur
habere. Nam affinitas non contr ahitur nifi po fi copulam
carualem, quam adeo effe ait JCtus jam laudatus de fubftantia
affinitatis, ut ea nee per fponfalia de prafenti nee per beneditlionem
Ecclefiafticam cenfeatur introduci, nificorporum
commixtio accefferit. Itaque per nuda fponfalia proprie affinitas
non contr ahiturfed'tantum per nuptias; unde fponfa'filii
mei nurus mea non eft, nee patris fponfa mea noverca. Neque
officit. L. 6. ff. degradib. in quibus dicitur; Generi et nurus appellatione
fponfus quoque et fponfa continentur: item foceri et
focrus appellatione fponforum parentes contineri videntur. Enimvero
hoe procedit cum fponfalia adhuc durant, et jamjam matrimonium
ipfum infequeretur: cum exadverfo iis diffolutis,
cumque certum fit nullas nuptias fecuturas, etiam nulli affines
intelligantur: quamquam longe tutius fit; ut ab hujus-
modi

©PDE HÖLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 225
modi nuptiis abftineatur, idque ob confufionemfanguinis, quo*
mam plerumque fponfus cum fponfa ante diem nuptiarum
congrediuntur, utpote cum inter eos major ac vehementior
fit amor quam inter ipfos maritatos, maxime fi fint juvenes,
qui excujfo rationis freno fefe cupiditatibus fuis mancipant.
TERENTIUS in Adelph atl. $.fcen. 9.
Qua vos propter adolescentiam
Minus videtis, magis impenfe cupitis
Confulitis parum.
II. Deel confultat. 247. bladz. 497.
Verftaen, dat de voorfcr. Titius in confcientie gehouden
ende verpligt is, de voornoemde Meviam ter eere te brengen
ende te trouwen; Ende in geval van vorder e verweygeringe ,
de Heer en magiflraten, daer defe cafus is voorgevallen, genoegfaem
reden hebben, (de faeken foo jyndej de voorfcr.
Titium &c. Dit zoude kunnen aangaan, indien 'er ten claarften
van de ingegaane trouwbeloften komt te blycken, dat
foo verre gaat, dat defelve met geen eed kunnen geprobeert
worden, ten ware 'er voor dezelve zich meer dan een halve
preuve kwam voortedoen. Ziet BERLICH. pratP. concluf part.
1. concl. 54. num. 14,16. QAV&z.jurisprud. conf flor. lib. 3. tit.
4. def. 44.
II. Deel confultat. 248. bladz. 499.
Cum res qualibet praefumatur allodialis. Vide SANDE
ad confuetud. Feudal. gelr. in traclat. praliminar. CARPZOV.
part. 1. conft. 27. defin. 7. ob rationem, quia feudum quadam
fpecies fiervitutis eft GLOSS. et Dd. in L. fi cujus ff. de
ufufrucl. res autem qualibet libera ejfe pra fumitur L. 8. L.
9. cod. de fervitut. et aq.
Ibid.
Immers ten regarde van de Leenen, depryfen of waerde
F f van

22*5 A A N T E K E N I N G E N , enz.
van dien. Dit is zoo als er van Leengoederen by de Hu-,
welyk voorwaarden gefproken is. Ziet Landr. der iv bovenampt.
in het Quartier van Nymegen Tit. xv. art. 6, 7, 8.
GORIS advers. tracl. 1. cap. 1. num. 33. item trati. i.cap. 3.
num. 8. SCHRASSERT obferv. 60.
II. Deel confultat. 249. bladz. 499.
Te leveren pertinente ftaet en Inventaris Nam inventarium
eft caput et fundamentum rationum MEV. part. 8. decif.
180. n. 1. ei unicuique ejus conficiendi necejfitas incumbit
ad rei alicujus reftitutionem obligato CARPZ. part. 2.
conft. 42. def. 8. n. 4. neque remitti poteft a teftator e ROL.
A VALLE conf. 92. WESENB. yo/. 2. m?/ 86". Nieuw Nederl.
advysb. bladz. 122.
II. Deel confultat. 250. bladz. 500.
A/V ZANGER de Exception. part. 2. 16.
II. confultat. 251. Z^ds. 501.
2?o»tf »o» £o;%z, deduclis oneribus; vide
plura huc pertinentia apud BARBOSAM in loc. communib. lib.
11. cap. xxiv. tit. de bonis ff xxn.
II. Deel confultat. 252, bladz. 502.
Ende over fulx ook ante condemnatoriam fententiam, quo
cafu injurians nulla infamia nota afficitur, cum tantum condemnatus
per fententiam aclione injuriarum, infamis efficitur
&c. Potius fententia negativa, ait hic ABRAH!.DE
PAPE, eft ampleclenda, cum pretium ob injuriam alicui illatam^
fuerit datum arg. L. jf. de his qui notant. infam. ubi
dicitur; eum non folum notari infamia, qui ob injuriam
eft damnatus, fed etiam, qui paclus eft. Nam refpondendum
eft Ulpiano in L. 6. ff 3. ff. eod. qui ait, quod tantum
ille infamis fiat, qui pretio dato de manififta turpitudine
eft

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 227
eft paclus; non vero, qui pr eet bus obtinuit, ne fecum ageretur,
quoniam inhumanum vifium eft, tum nullum locum
yenia concedi.
Ibid. bladz. 502.
Quod non condemnatus etiam ex patio redemta. litis, nullam
infamiam incurrat, et ipfam litem patio et pretio redimere
poftit. Jam ante ditlum eft, notat hic ABRAH. DE
PAPE , in principio hujus refponji, pacis een tem reum de inr
juria nullam infamiam incurrere, ji nullum pretium fuerit
exfolutum; ftn vero id datum fuerit, eum ea nequaquam li-
Ier ari. arg.d. L. 6. § 3. jf. de his qui not ant infam. Nee
ratio obfeura. Nam qui data pecunia de injuria cum alio
pasciscitur, crimen plane fatetur; quemadmodum loquitur
JCtus in L. 5. jf. eod. At qui confejfus habetur pro condemnato
arg. L. 1. C. de confejf. Quapropter qui pretio dato
de injuria transigit, poftea conveniri quidem haud poteft actione
injurarum, attamen ob tacitam deliBi confeftionem infamia
notam non evadit: nif fortajfe jusfu et autloritate
judicis transatlio fuerit interpoftta.
Ibid. bladz. 503.
Nu ter tyd als over de dertien jaren fynde gepaffeert ende
geleden; Q110 tempore omnis injuria, ji qua tune temporis
fuijfet contr over fa &c. Hodie tantum annorum fpatium,
fcribit ABRAH. DE PAPE , ad tollendam injuriam non eft neceffarium,
fed uno anno Mi prafcribitur arg. L. 5. cod. de
injur. et ibi GROENEW. de LL. abrogat. quod tarnen intelligendum
ejfe putarem de injuria verbali: fecus vero id obtinet
in reali, cui non nifi fpatio longijfimi temporis prafcribitur
GROENEW. cit. loc. Hujusque rei fundamentum eft;
quia acliones civiles, nift fipecialiter ac nominatim per leges
fit cautum, ut fpatio unius anni finiantur, illa folent perpetuo
durare pr. Inft. de perpet. et tempor, atlionib. Idque
Ff 2 ex

228 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ex eo probatur, quod nullibi pra fata aclio injuria realis
uno anno terminetur; cui confequens eft, eam perpetuo
pet ere, quoniam ft anno ea quoque finiretur, nullum plan
discrimen fuiffet inter injuriam eam, qua ex L. Cornelia
defendit et hanc verbalem L. 37. ff fin. ff. de injur. At,
inqinunt adverjdrii aliud colligitur ex ~L. 17. ff 6. ead.
H c fiquidem lex oppofita tantum agit de injuria, ob 'quam
aBiopratoria competit: cum aliudobtineat in illa, qua- de*
fcendit ac onginem trahit ex L. Cornelia. Late ANDR.
GAIL lib. 2. obferv. 104, 105.
II. Deel confultat. 253. bladz. 503.
V Welk ook conform is 1 geen by anderen getradeert wo
Quod usque ad litis conteftationem injuria pojfit revocari
et quod fic tollatur et extinguatur injur 1 ar urn aclio. Et licet,
inquit ABRAH. DE PAPE, tum ipfa injuria fuerit extincla,
nihilominus lafus poftea de damno ipfi illato retle
aget. Nee eft, quod quemquam moveat L. 8. C. de injur.
ex qua nonnulli colligunt, poftquam remifa fuerit injuria,
tum non po ffe amplius rationem haberi damni a fervo illati
At dicimus hoe ibi non etare, fed folum hoe, fcilicet, quod
cum actione injuriarum fimul concurrat aBio Legis Aquiha:
quia quoties ob unum idemque crimen plures fiimul aBione
oriantur, qua diver jum finem habent, tum unam aliam haud
confumere L. 2. in princ. ff. de privat. deliB.
II. Deel confultat. 254. bladz. 504.
Ende de gefprooken woorden geen fiandt willen doen. E
daarom word by fommige een afvraaginge, an injurians in
fua injuria perfifiat? vereift, gelyk op eenige plaatfen in
Gelderland, doch niet omtrent een injuria voor het Hof aangedaan
SCHRASSERT obferv, 432. confer. notata ad confil. 324.
yoj. 1. bladz. 221. II, u ee/ t

op DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 22$
II. Deel confultat. 255. bladz. 505. ad Rubric.
Baf ar den in overfpel gewonnen, hebben geen recht van
fuccejfte. Doch moeten volgens het jus cannonicum van de
Vader gealimenteerd worden. GROENEW. de Legib. abrog.
et BauNNEM. ad aut ent. ex complexu C. de inceft. et inutilib.
nupt. VOET ad tit. ff. de liber et popihum. inftit. num. 14.
Ibid. bladz. 506.
Synde na Rechten kennelyk, quod natus ex uxorato et foluta
cenfeatur natus ex damnato coitu et quod talis nee patri
nee matrifuccedere poft. Vide ea, qua notavimus ad
conpl. JCtor. Batavicor. vol. 1. conftl. 2. et H. GROT. de jur.
belli acpac. lib. 2. cap. 7. § 4. num. 3.
II. Deel confultat. 256. bladz. 507.
Ex capite ignorantia. In de praefcriptie van dertig jaren,
en diergelyke van langen tyd kan men Tig met geen ignorantie
behelpen. Ziet Utrechtfe confultat. 1 deel confultat. 85.
II. Deel confultat. 257. bladz. 508.
Volgens de refolutien en de refpeftive uitfi hryvingen daer
van by de Ed. Mog. Heeren Staaten 's Lands van Utrecht
beftoten en gedaen. Qua Leges ac refolntiones ordwum
maxime pro nor ma contr aBuum funt obfervanda L. 32. § 1.
ff. de legib. Carpz. part. 2. conft. 28. defin. 1. num. 6.
II. Deel confultat. 258. bladz. 509.
Styl en manier van procederen. Qui ftylus ac ordo procedendi
pra cife a puntlualiter eft obfervandu SCHRASSERT
comment. ad Reform at. Velav. pag. 103.
II. Deel confultat. 259. bladz. 510.
Et receptior eft jententta, Eccleftam prop: er inftrumenta
de novo reperta, ex caufa reftitui in integrum adverjusfen-
F f 3 ten-

230 A A N T E K E N I N G E N , enz.
tentiam. Regula eft omiffa, produclio inftrumenti nocet,
licet fit inflrumentum noviter repertum L. 35. f. et L. 4.
cod. de re judic. Qttod tarnen exceptionem patiiur in caufis
publicis, civitatum Ecclefla, privilegiatarum perfonaram,
in quibus fententia ob noviter reperta inftrumenta retraclatur.
Vide hic omnino ANT. PEREZII in lib. x. cod. tit. ix.
mm. 4.
II. Deel confultat. 260. bladz. 512.
Behoudende niet te min de weduwe voor uyt haar ftatutoir
voordeel; pro ftatutoir, lege, ftatutair.
II. Deel confultat. 261. bladz. 513.
De brieven te vernieuwen. Sed quid an teftibus non posfent
probari? resp. quod ftc. vide GAIL lib. 2. obf. 37. et elegans
in deciftonibus curies Trajetlina occurrit cafus, quo
fcriptura fuper patio matrimoniali confecla, confummato
matrimonio ftatim erat amiffa, maritus vero coram notario
et teftibus declaraverat, inter fe et uxorem ante perfeclas
nuptias communionem bonorum fuiffe exclufam, et cautum,
ut ft uxor marito fuper ft es effet, omnia bona, qua in matrimonium
contulerat, falva haberet: orta poft mariti obitum
ea de re contentione, Curia unanimi confenfu judicavit,
confe foni defuntli mariti ftante matrimonio fatïa fidem effe
habendum eamque firmam ac ratam effe, cum in ea usque
ad extremum vita halitum maritus perftitiffet. Vide RADE-
LANT decif. 120. adde alium cafum huk fimilem, quam exponit
NEOSTAD. de patl. antenuptial. obf. 19.
II. Deel confultat. 262. bladz. 514.
Dat fodanige gemeenfchap van winft en verlies, als tusfchen
de voorfcr. M. Dvyfi, ende haren man geweeft ts, gefolveert
ende geëxtingueert is geworden by het overlyden van
defelve haren man. Vide notata ad confil. noftrorum JCtor.
vol.

©PDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 231
vol. 1. conf. 105. bladz. 76. adde Cos in fyn verhandeling
over de oorfaken door welke boedelmenging eindigt num. xix.
II. Deel confultat. 263. bladz. 515.
Volgens dezelve keure. Nam ubi lex clara adejl, omnis
ceffare debet disputatio.
II. Deel confultat. 264.. bladz. $16.
Niet en heeft geprefenteert pertinenten Jlaet en Inventaris.
Want door het overgeven van een Inventaris wort de ge-
.meenfchap verbroken Landr. van Thielen Bommelw: cap. 28.
art. 24. der w. boven Ampt. tit. 16. art. 9. Stadr.van Bommel
cap. 2(5. art. 24. Landr. van Overysf part. 2. tit. 2.
num. 15. GORIS adv erf ar. traB 1. cap. 9. num. 3. et feqq.
Vide Eundem traB. 1. cap. 9. num. 14, 15. ubi cafum refert:
quo fiuperfies, qui inventarium conficere neglexit, ad
fecunda vota tranfterit.
II. Deel confultat. 265. bladz. 518.
Te meer. Vide hic ABRAH. VAN WESEL in comment. ad
Novell, confitut. ultrajecl. art. 7. num. 16. ubiplures allegat.
AuBores hcec confirmantes.
Ibid.
Sed cum communi confenfu altera etiam de alterius bonis
dispofuerit, in unius morte omnium dispofitio confirmatur et
quafi omnium mors fita fuerit. Vide hic SIM. VAN LEUWEN
in cenfur. forenf. lib. 3. cap. 11. num. 7. CARPZ. part. 3.
conflit. 2. defin. 13. en in opmerckelycke woorden is geremarqueert
by WAMES. cent. 6. conf. 62. num. 3. 11. VAN
DEN BERG Nederl. advysb. 3. deel conf. 207. bl. $69.
II. Deel confultat. 266. bladz. 525.
Dat V voorfcr. teftament. niet en mach beft aen; maar is
nuf geen ende van onwaarden, deur dien die voorfcr. dochter

»32 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ter daer in is gepreterieert, fonder vereert te zyn'met ti
le van infiitutie, en om daft felve tefament geen claufula
codicillarem is houdende. Hucconfer, qua notavi ex an
notationibus ABRAH. DE PAPE ad vol. i. conf. 72. bl A8
Ibid. * *:
Overmits die voorfcr. A. geen otfroy en heeft gehad
de Heeren Staaten van Holland om van fyn Leengoeder
te mogen disponeren by uyterfte wille. Want fonder oclro
mag nymand van zyn Leengoederen disponeeren; Zie het
geadvifeerde van SIM. VAN LEUWEN agter fyn pract. notat.
adv. iv. alwaar pro et contra over dit fubject word geadvifeert.'
Ibid. in fine.
Ende foude die voorfcr. Weduwe in fulcken gevalle mo
cautie ftellen. Over het Hellen van dele cautie ziet VAN DEN
BERG Nederl. advysb. 3. deel conf. 189. bladz. 509. et Dd
ad tit. ff. ufufracluar. quemadm. cav.
Ibid.
Onaengefien, dat de voorfcr. teftateur dies aengaende
ders gedisponeert heeft. Zie de volgende confultatie bl.
54i.
II. Deel confultat. 267. bladz. 527. in fine.
Quod quando quis inftituit filios, nepotes vel alios defic
dentes, alm poft mortem eorum fubftitutis, 't felve med
brengt tacitam conditionem, f 'inftituti moriantur nullis rekel
ts liberis vel defcendentibus. Vide L. 102. ff. de cond
tion. et demonftrat. et ibi GOTOFRED. in not.
II. Deel confultat. 268. bladz. 530.
Alle cT andere crediteuren, hoewel die weygerich fyn in
felve te confenteren, nochtans daer inne den anderen m
ten volgen et illorum exemplo mede alfulke portie van h
crediten moeten remitteren. Hac fententia, inquit ABRAH.
DE

OÏDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 233
DE PAPE, tanquam juri civili et moribus nojlriscontraria,
non videtur vera, quemadmodum late ofiendimus ad conjil.
JCtor. Batavicor. vol. 2. conjil. 45. ei recle rejpondit JCtus
conjil. 218. vol. 1.
II. Deel confultat. 269. bladz. 532. in fine.
Ende "t felve oock plaets heeft niet alleen in regarde van
de kinderen, five in liberis primi gradus, maer ook van
kints-kinderen ende verdere defcendenten; fucks dat die haar
grootvader ende grootmoeder, ofte vordere afcendenten, gehouden
zyn te alimenteren in foodanlgen gevallen, dat defelve
geen middelen hebben om haer te onderhouden, gelyk
als de ouders &c. Videtur hic Advocatus, uti notat ABRAH.
DE PAPE , refpondisfie, eodem jure teneri liberos parentibus
fuis alimenta prafiare, quemadmodum parentes juis liberis.
At dicimus hoe non effe aque ordinarium atque a fie invicem
maxime ea differre. Primo namque cum liberi in heem prodeunt,
nihit 'omnino adferunt, unde vitam fuam po fiunt fiuftentare;
Bern quia longius pojfunt vivere, quam ipfi parentes
, qui tot annis liberos jam pracedunt. Quibus conjequens
eft, quod non eadem ratione alimenta parentibus debeantur
fic uti ipfis liberis H. GROTIUS de jure belli acpac. lib. 2.
cap. 7. § 5- num. 1. Quamquam negari haud poftit etiam
parentes a liberis ali debere, ft non habeant, unde vivant
tit. tit. f. de agnosc. vel aleud. liber. vel parentib. Atque
hoe ita ipfiam naturam docere, ne bruta quidem animantia
ignorant et hoe dictus AUCTOR probat ex ARISTOPHANE in
Avibus, et refert fieje ad PLINIUM lib. 2. natur al. hijlor. cap.
36. item ad VALEA. MAXIMUM lib. 5. cap. 4. ut et notata
ad confil. JCtor Batav. vol. 1. confil. 278.
II. Deel confultat. 270. bladz. 535.
Soo lange fy felve eenige middelen om af te keven zyn heb-
G g ben-

234 A A N T E K E N I N G E N , enz.
'hebbende. Zie confultatien i. deel confultat. 146. et i
notata.
II. Deel confultat. 271. bladz. $36. in fine.
Stylus Curia pro lege moet worden gehouden. Vide GA
lib. 2. obferv. 65. WESENBEC. ad tit. ff. de legib. L. 1.
§ fin. ff. de ventr. infpic. L. 50. ff. de legat. 1. L. 34. ff.
de judic. L. 3. cod. de adific. privat.
II. Deel confiidtat. 272. bladz. 537.
Soude nochtans om occajie van dispuyte voor te kome
raden, dat de revocatie des teftaments by de man gedaan
worde onver mindert de reciproque lyjiochte daer inne beg
pen. Huc conf er. dicla fupra ad confil. 53.
II. Deel confultat. 273. bladz. 538.
Goed te doen de regte helfte van 't geene, daer mede
voorfcr. Erfpagt-goedt &c. Alfoo het een feekere faek is,
dat melioratien ftaende houwelyk gedaen aan de vafte goederen
van een der Conthoralen by het overlyden van die geenen,
aan wiens goederen de melioratien gefchiedt zyn, aan
de langslevende gerefundeert ende vergoed moeten werden,
VAN DEN BERG, Nederl. advysb. 1. deel conjil. 45. pag. 94.
vers. wat wyders de fiesde en moeten die melioratien nae regten
niet anders vergoedt worden, als ingevolge de waardye,
foo ten tyde van de fcheidinge bevonden werdt. VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 1. deel. conf. 318- pag. 731. vers. nopen
de derde vrage.
II. Deel confultat. 274. bladz. 538.
Quodque de jure res, qua cafu fortuito periit, pereat
fuo domino. Vide VAN DEN BERG Nederl. advysb. 1. deel
adv. 102. bladz, 267.
II. Deel.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 235
II. Deel confultat. 275. bladz. 539.
Terwylen geen, kind ten afjlerven van defelve in 't leven is
geweefl. Neque interefl utrum liberi in' conditione po fui
gravato heredes extiterint nee ne, modo ei fupervixerint L.
114. ff 13. f. de Legat. 3. cum fufficiat adimplendam illam
conditionem tempore mortis gravati fuperfuiffe GAIL lib. 2.
obf. 13 6". num. 1. Verum non fufficit, liberos gravato effe
natos; fi poftea eo adhuc vivente in fata concedant, cum
illa conditio refpiciat tempus mortis gravati, fuperftitibus
liberis, licet alias fola Hberorum nativitas implet conditionem,
si LIBEROS SUSCEPERIT L. 17. ff 7. L. 77. pr. ff. ad
SCtum Trebell. L. 4. C. quand. dies legator. eed, L. pen.
f. de ufur. cum eo cafu teftator ad confervationem familia
'non adeo refpexit. Vide BRUNNEM. ad dicP. L. 77. num.
1, 2, 3. De qua conditione, si LIBEROS SUSCEPERIT. Vide
ABRAH. VAN WESEL de connubial. bonor. fociet. tratP. 2.
cap. 5. num. 15, 16, 17.
II. Deel confultat. 276. bladz. 540.
By Teftamente niet mogen maken, dat de langslevende uit
kragte van 't voorfcr. Teftament niet fal mogen genieten.
Dele voculam niet et lege affirmative; caterum an tale flatutum
ac confuetudo, fit probandum, dubito, cum teftandi
facultas nemini fit auferenda L. 15. ff uit. C. de pacf. L.
1. cod. de S. S. Ecclef. Zie beneden bladz. 547.
Bid.
L. nemo poteft 58. Male debet effe L. 55.
II. Deel confultat. 277. bladz. 541.
Staet ende inventaris te leveren van des eerft overledens
goederen niet tegenftaende de confectie van den inventaris
by den voorfcr. teftamente werdt gere/nitteert. Zie hier VAN
Gg 2 AL-

236 A A N T E K E N I N G E N , enz.
ALLER generale definitien van Befchreve Rechten (in 4/0.)
hl. 110. en de volgende, adde diffa ad conftl, JCtor. Batavicor.
vol. 1. conf. 142. item confil 69. vol. 1. Et hoe, inquit
ABRAH. DE PAPE, demum procedit, quoties illi fuerint
fubfit uti, quos teftator fubfituere non tencbatur. Doet
hier ook vooral by LYBRECHTS over het Notarisampt 1. deel
bl. 400. SCHRASSERT I. deel adv. 2.
Ibid.
Sicut enim ufufructuario non poteft per teflatorem remitti
confetfio inventarii. Hcec comparatio, inquit hic ABRAH.
DE PAPE, cum precedentibus non videtur bona: nam quod
obtinet in ufufructuario propter diverfam rationem non ftatim
locum habet in herede aut fubftituto; unde quoque 'nulla
fit illatio. Fuftus hac profecuti fumus ad confi. JCtor.
Batavicor. vol. 1. confil. 142. item confi. 325. vol. 2.
II. Deel confultat. 278. bladz. 542.
Zie de voorgaande confultatie.
II. Deel confultat. 279. bladz. 543.
Zie de voorgaande confultatie.
II. Deel confultat. 280. bladz. 543. ad Rubric.
Renten met wat geldt te losfen. Zie H. DE GROOT , Inleid,
lib. 3. part. 14. num. 36. VAN LEUWEN Roomfch Holl.
Recht lib. 2. part. 13. num. 2. 3.
II. Deel confultat. 281. bladz. 544.
Zie hier voorgaande confultatie.
II» Deel confultat. 282. bladz. 544.
Zie hier voorgaande confultatie.
II. Deel confultat. 283. bladz. 546".
Dat de voorfcr. conthoralen yryftaat te disponeren van hare

ÖPDEHÖLLANDSCHE.ADVYSEN, enz. 237
re goederen mutuo confenfu contrarie en in prejuditie van
de voorfcr. houwelyckfie voorwaerden. Zie hier LYBRECHTS
vertoog over het Notaris ampt 1. deel vui. hooft f. SCHRAS­
SERT 2. deel adv. 57.
II. Deel confultat. 284. bladz. 548.
Of men den veèrtigften penning fchuldig is. Hier moet
de wet worden ingefien, die over het betalen van den 40.
penn. geëmaneert is.
II. Deel confultat. 285. bladz. 549.
Met een nodeloofe ende captieufe eedt te mogen befwaren.
Want den eedt is een fubiidiair middel, onnodig als buiten
dien ymand het fyne kan bekomen.
II. Deel confultat 285. bladz. 551.
Citrd jus et nomen heredis. Cum hoe fit certum, quod
qnicunque atPus, qui non alio, quam heredis animo expedire
poteft, Me inferat gefiionem pro herede L. 20. ff 4. in fin. ff.
de acquir. vel amitt. hereditat. quia non minus aclibus quam
verbis voluntas Alicujus declaratur et fic ex rerum heredita*
riarum yenditione locatione, nominum exacPione prafumitur
pro herede geftio MEV. part. 4. decif. 173.
II. Deel confultat. 287. bladz. 552. in fine.
Mits van de infiitutie van 't proces van te voren of hangende
den proceffe, geinfnueert zynde. Zie L. 53. § 1. jf.
L.S. L. 20. cod. de evicPionib. al was het fchoon, dat hy het
geweten hadde BRUNNEM, ad L. 7. C. de eviffion. num. 2.
En moet deze denunciatie gerigtelyk gefchieden CARPZOV.
decif. 112.
II. Deel confultat. 288. bladz. 553.
Nademael bona gravata fideicommijfo mogen gegeven wer-
Gg 3 den

2-38 A A N T E K E N I N G E N , enz.
den in dotem, ende daar door van de fubjeBie van reftitutie
gekbereert worden. Secunduni jus Romanum indubitatum
ejl, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, bona fideicommiffo
fubjeBa libere in dotem dari poffe, neque dos et donatio propter
nuptias fideicommiffo nunquam comp r
ehenduntur, pr opter
ea, quod liberi ratione dotis et donationis propter nuptias
funt creditores fiuorum parentum et contra parentes eorum
debitor es; deinde quia dos et donatio propter nuptias inter
as alienum numerantur Nov. 39. cap. 1. in princ. Atqui
legata et fideicommiffa non debentur, nifi antea omne as
alienum fuerit deduBum: Ergo &c. Hodie alio modo obfervatur,
ut quidem firn 1 li ter bona fideitommiffo fubjeBa posfint
quidem in dotem dari, fed prius neceffarium eft, ut decretum
Curia Plollandia five provincialis pracedat Papegay
vol. 1. pag. 640, 6ia. GROENEW. de LL. abrogat. ad auctent.
Res qua C. Commun. de legat. et fideicommisf.
II. Deel confultat. 289. bladz. 555.
Als fyn voorfcr. recht verfuymt hebbende ende daar van
mits fyn voorfcr. verfuym verftcken geworden zynde. Vide
L? 35- ff- de condièP. indebit. L. 46. ff. de Regul.jur. et ibi
SANDE.
II. Deel confultat. 290. bladz. 557.
Dat de erfgenamen moeten geplant doen, het feyt ofte
werck van den genen, daer van fy ook mediate erfgenamen
zyn. L..14. ff. de diver f. et tempor, prafcript. plttra apud
BARBOS. in loc. communib. in voce Hares. § 1.
Ibid. bladz. 557. in fine.
Ofte aan de Heeren Staten ofte aen der felver gecommitteerde
Raden ofte aen den Hove van Holland; mits de penningen
daar van te procederen beleggende op vafte hypotheecqtten.
Ziet bier Ilandleid. tot de hedendaegfe Regtsgel, r.
boek pag. 110. II. Deel

©p DE H O L L A N D SC H E ADVYS EN, enz. 239
II. Deel confultat. 291. bladz. 559.
Hoewel dat ook gedisputeert foude konnen worden, oft oock
niet van de goederen by een weduwenaer ten tweeden huwelyk
gebragt conjugi fuperftiti niet en foude competeren de geregte
helft, fonder met een kindsgedeelte in conformité van
de voorfcr. dispofitie L. hac Editlali by aldien foodanige
conthoralen komen ten huwelyk te vergaderen fonder eenige
huwelyckfe voorwaarden te maken &c. Confer. hic notata
ad vol. 1. confil. 31. et confil. 47.
II. Deel confultat. 292. bladz. 563.
Konnende in allen gevalle de meer der waerdigheyt en de opryfinge
van den prys ofte eftimatie van een actie in de voorfcr.
Compagnie &c. Zie het geadvifeerde by VAN DEN BERG
Nederl. advysb. 4. deel confil. 32. pag. 85. in princ.
II. Deel confultat. 293. bladz. 567.
Si relatum reperiatur. Vide BARBOSJE loc. commun. in
yoce relatio ff 21 .•
II. Deel confultat. 294. bladz. 572.
Nullum effe tefiamentum, quodproponitur, ex eo conflabit,
fi appareat, neminem eo teftamento heredem inftitutum
effe, neque aperte neque ullis verbis inftitutionem ftgnificantibus.
Hujus contrarium, ait hic ABRAH. DE PAPE , apparet
et qua diximus ad conftl. 2. vol. 2.
Ibid.
Ac primum demus adverfario, teftator em his verbis dicere,pfe
bona omnia fua, qua reliqua funt, relinquere et dare
Theodorico nihil minus quam his verbis poteft videri Theodoricus
heres inftitutus aut ad hereditatem vocatus. Hac
non videntur, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, procedere; quoniam
per ditla verba cenfetur heres inftitutus; nam ut in
L. 15.

s 4o A A N T E K E N I N G E N , enz,
L. 15. C. de teftament dicitur, qualiacunque verba ad dedar
an dam teftatoris voluntatem fufficiunt. Vide ditla ad
conjil. 2. vol. 2.
'Ibid. bladz. 575.
Vult enim ffuftinianus, fi quid relitlum fit filio, alioquin
her ede non inflituto, quicquid id fit, quantum que filium preteritum
nee inftitutum videri, atque adeo tanquam eo pr
terito, patris teftamentum initum effe. Nequa hcec viden
tur veriftmilia, ait hic ABRAH. DE PAPE, ut oftenfum ad
conftl. 212, 213. vol. 2. item ad confi. 72. vol. 1. et ad confil.
276. vol. 2. quibus adde conftl. 21. vol. 4. nee non conftl
126. vol. 3.
II. Deel confultat. 295. bladz. 590.
Nam remedium hoe, cum adipiscenda fit pofièftionis cum
petitorio eodem tempore ac judicio cumulari ac fubftfterep
cautum eft. Vide Doctores, qui fcripferunt ad § 4. Inft.
de Interdict, et omnino HOPPIUM in comment. ad ditl. para*
graphum, ubi fiufie de quaftione, quatenus petitorium cum
pojfefforio cumulari pojfit, agit. uti et Dom. SCHRASSERT
1. deel adv. 36. bladz. 2(5(5.
II. Deel confultat. 296. bladz. 597.
Conf er. hic VOET ad tit. jf, de conjlit. pecun. num. 4.
II. Deel confultat. 297. bladz. 609.
'Quo utroque probato in poffeffionem preftinam attor r
tuitur. At enim, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , prater ipfam
poffeffionem in fuper fruttus • funt addendi, omnis que
utilitas intercepta, quee ah as ad dejetlum pervenire potu
fet arg. L. 4. C. unde vi juntla L. 1. ff 10. jf. de vi et vi
ar mat. Hic tarnen obfervandum ejl, hoe inter dittum un
vi ad eos duntaxat pertinere, qui de fundis vel cedibus funt
de-

ÖÏDÏ HOLLANDSCHE AÖVYSEN, enz. 241
iejeBi, hoe eft, de rebus immobilibus: caterum de rebus
mobilibus locum non habere: quoniam ob res mobiles direpias
accommodatur a&io vi bonorum raptorum pr. Inft. de vi
honor. raptor. Verum poftea jus canonicum longe tutius ac
firmius remedium ad recuperandam posfeftionem excogitavit
fcilicet Can. Redintegranda 3. q. 1. quod datur tam de rebus
mobilibus quam immobilibus; idque hodie in praxi ferme
ubi que obfervari tra dit GAIL lib. 2. obferv. 75. num. 10.
Hoe namque coucurrit cum omnibus aliis remedils fpoliatoriis,
et competit generaliter ei, qui injufle de posfeff one dejeftus
eft. Praterea hoe datur contra omnem posfejforem
bona vel mala fidei, cum et fine titulo poffidentem FABER
cod. Ub. 8. tit. 3. defin. 1. Qua vero forma procedendi in
hoe inter diclo in noftris tribunalibus obferv atur, late exponitur
in libro formulario vulgo de Papegay vol. 1. pag. 112,
113. item in artic. 39. Inftrucl. Cur. Holland.
II. Deel confultat. 298. bladz. 610.
Over het woord kinderen en hoe verre het felve gaat, handelt
wytlopig RUDINGER centur. 3. obfervat. 19. en confultaiien
alhier pag. 339. et ibi not at a 6. deel pag. 150. 1. derde
deel pag. 384. 4. deel pag. 553. SANDE decif. Fr iftc. lib. 4.
5. def. 1. VAN DEN BERG Nederl. advysb. 3. deel conf
221. 126. 136. 157. 4. deel conf. 157.
II. Deel confultat. 299. bladz. 611. ,
Wel vermag te allegeren nieuwe feiten. Qiiodcunque enim
permiffum eft partibus in prima inftantia poft litem conteftatam,
id Mis quoque permiffum eft in inftantia appellationis.
Quia appellatio reducit caufam ad tempus litis contefiata,
nee judex de alio cognoscere poteft, quam quod per appellationem
ad eum fuit devolutum. Exceptiones igitur dilatoria
in inftantia- appellationis opponi nequeunt L. 13. C. de pro-
H h ctt-

2.\z A A N T E K E N I N G E N , enz.
curator, nift de novo emergant, vel in notitiam demum veniant
aut totum proceffum reddant nullum L. 24. C. eod. tune
enim poll litem conteftatam etiam opponi pojfunt, modo quis
juraverit, eas tune demum in notitiam pervenijfe C. 4. x.de
Except. Landr. der Graeffch. Zutph. tit. 5. art. 12.
II. Deel confultat. 300. bladz. 616.
Sulx dat alhier oock uyt kracht van de voorfcr. claufule
't recht van naeftinge de erfgenaemen toekomt. Adde his
ditla fupra ad confil. 68.
Ibid.
Dat de naefte in "t geftachte alle ende yder een, die het
bekoftegoet foude willen benaderen, zyn te prefereren. Vide
VOET ad tit. ff. de Lege commijfor. num. 30.
II. Deel confultat. 301. bladz. 620.
Alfoo oock regulariter niet werden geextendeert de cafu
ad cafum. Vide hic OLDRAD. conf. 21. FUSAR.^ fideicomm.
fubftit. quaft. 460. num. 1. Recle hic additur, regulariter,
nam hoe vulgar e ditlum, fideicommiffa funt ftritla interpretationis,
tune ceffat, quando ex verbis teftatoris aha mens 1
poteft colligi, qua ma gis pravalet in ultimls volunt atibus et
ad quam judex maxime debet attendere. vide L. 5. f. de reb.
eor. qui fub tutel. E 3. C. de liber. prat erit. L. 47. f. de
legat. 1. L. 57. § 1. jf. ad SCt. Trebellian. L. 19. L. 30".
§ 1. ff. de condit. et demonftreat. MENOCH. de prafumpt.
lib. 1. prafumpt. 26. AfflitP. dec. 44. prat. de interpret, ultim
volunt. num. 219. fol. 153. MANTIC. de conjetlur. ultimar.
volunt. lib. 3. cap. 3.». 1. Et ratio eft, quia lex
non verbis fied rebus magis imponitur. L. 2. C. commun.de
legat. et certe eft indignum ob inanem verborum objervationem
irritas fieri tabulas et judicia mortuorum L. 15. C. de
teftament. Inde multoties a cortice verborum receditur,
quan-

OP DE HOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 543
quando de menie teftatoris conf are pot efi L. 18. § 3. ff. de
inftrutt. vel inflrument. legat. PEREGRIN. de fideicomm. art.
11. MANTIC. diB. Ub. 3. cap. 5. n. 1.
II. Deel confiidtat. 302. bladz. 621.
Van gelycken fioo vermach een Verhuyrder fyn huyrman
mede by verfcheydene gelegentheden verfloten binnenstyds.
Hic notandum, quod quoties ob neceffttatem fupervenientem
ante tempus locationiprafinitum expellatur conductor, toties
pro parte remittenda fit penfio et finita necejfitate res con*
duBori refiituenda. Ratio prioris eft, quia pro parte ufius
rei fuit ademt us, hinc etiam penfio pro ufiu folvenda ex parte
eft remittenda. Ratio pofterioris eft; quia cesfante caufia
expulfionis, qua erat tempor aria, priftinum jus revivixit.
Ibid.
Indien my daar toe geen oorfiaek geeft. Tres igitur funt
in primis caufa, ob quas conduBor expelli potefi; ji fcilicet
locator ipfe opus habeat re locata, vel res refectione indigeat,
vel etiam conduBor. eadem abutatur L. 3. C. locat. Qjiid
fi vero huic Legi tertia. locator renunciaverit? Resp. hac
renunciatio non habet hunc effetlum, ut etiam ad cafum, fi
conductor re abutatur, extendi poftit, quia alias tali paBo
ad delinquendum invitaretur, quod jura vetant. Quoad
alios vero cafus renunciatio diB. L. 3. C. locat.fubftftit CARPZ.
part. 2. decif. 137. et part. 2. conft. 37. defin. 7.
II. Deel confultat. 303. bladz. 625.
Quia qua in continenti fiunt, cenfentur inesfe. Junge ea,
qua notata funt fupra ad confil. 5.
Ibid.
Res in averfone emta, f non dolb venditoris fatlum fit,
ad periculum emtor is per tinebit, etiam ft res adfignata non
fit. Eodem faciunt diBa ad vol. 1. confil. 207,
Hh 2 11. Deel

244 A A N T E K E N I N G E N , enz,
II. Deel confultat. 304. bladz. 630.
Nadien hereditatem dividentes, ft non proteftantur, fide
commiffo videntur renunciare Fob. eadem defin, 12. ». 1
pro L. quoties aclus. Lege. Qpotiens ob omnibus, et vide
major e intellellu hujus dispojitionis PEREZ. in cod. tit. de
• dei co mm. num. 24, 25.
II. Deel confultat. 305. bladz. 633.
So is V, dat ik verftae, dat in defen concurfie Bronck
horft boven alle andere moet werden geprafier eert. De q
flione quatenus venditor in re vendita aliis creditoribusprce
ferri debeat vide late de nagelaten Wercken van Mr. PIET.
JBORT lib. 11. tit. vu. obferv. iv.
Ibid.
Soo dat hy daar van is pleno jure dominus. Dit onderfielt
en zeker zynde, konde dit goed niet inden defolaten
boedel getrokken worden, want in een veriaeten of infolventen
boedel niet getrocken konnen worden goederen, die daar
in wel gevonden worden, maar aan een ander in eygendom
toekomen. Zie Recht van Roerm.part. 4. tit. 12.§ 1. num. 1.
Landr. der iv. Bovenampt. in het Quaft. van Nymeg. 'tit
xxvii. art. 1.
II. Deel confultat. 306. bladz. 634..
Dat na de rechten van Ooft-Vriefiant de goederen van A
moeten aen tween werden geklooft. Verflae dit van de goederen
in het Ooflfriefche gelegen.
II. Deel confultat. 307. bladz. 636".
Maar heeft de moeder alleen. Et muiier promittens ac
principaliter contrahens non cenfietur peculiari aliquo privi
legio alicujus Senatus Confulli gaudere; vide plura apud
BARBOS. in loc. commun. in voc. muiier. § x,
II. Deel

•P DE HÖLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 345
II. Deel confultat. 308. bladz. 639.
Ende al is V wederom, dat foodanige revocatie noch wert
geadmitteert cum lapfu decennii, videllcei, ut duo ifta
copulative concurrant, nempe revocatio et lapfus decennii.
Huc pertinent, qua late notavi ad vol. 1. confultat. 89.
II. Deel confultat. 309. bladz. 641.
Synde de plaetfe daer het delitP is gecommitteert na rechten
van fui eken kracht, dat na de gemeene befchreve rechten
andere Rechters, die of ten aenften van des delinquants of
geboorte, of woonplaat fe, jurisdictie tegen den delinquant
fouden willen of konnen fonderen, den felven na de plaetfe
van 't delitP daer toe verfogt fynde, moeten remitteren. Nota
hic ex ABRAH.DE PAPE,' Quod jure noftro remifftonesr eorum
•non fïant nift exurbanitate, non ex neceftate. GROENEW. de
Legib. abrogat. ad authentic. Qtta in provincia C. ubi de
criminib. agi oport. n. 2, 3. Iiujusque conftitutionis earedditur
ratio, quia non omnes fumus fub uno Principe, quemadmodum
Romani, fcque par in parem non habet imperium.
Ergo multo minus judex alterius territorii, qui ejl
fub alio Principe, ad hoe cogi poteft. Quin etiam olim ne apud
Romanos quidem remifones reorum fuerunt ex neceftitate,
quamvis fieri folerent arg. L. 7. jf. de cuftod. et
exhib. reor. At poftea per conftitutio/tes novijfmas JUSTI­
NIANUS eas ad necejftatem juris traxit Nov. 134. cap. 5. et
IMP. hoe omnibus magiftratibus indixit; idque ut poenaexigatur
in eo loco, in quo crimen admiffum efi: deinde ut illi,
qui per delirium funt la ft eorumque heredes, quaft damni
illati aliquod fiolaüum confequantur.
Ibid. bladz. 642.
Van prorogatie van jurisdictie niet mogen behelpen. Zie
hier MIDDEL ANT aanmerek. op Vroman de foro competent,
bladz. 34. VOET ad tit.fi. de judic. num. 70. 11. Deel

s 46" A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 310. bladz. 643. ad Rubric.
Alfchoon geapprobeert zynde, mach egter tot fupplement
worden geageert. Vide VOET ad tit. ff. de inofficiof. teftament.
num. 69.
Ibid bladz. 644.
Geen otProy des Heer en Staat en hebbende. Zie hier HUG.
DE GROOT Inleid, lib. 1. cap. 15. BORT de feudis en andere.
II. Deel confultat. 311. bladz. 645.
Na de gemeene befchrevene rechten de kinds kinderen en
de verdere defcendenten onder de naem van kinderen werden
verft aen. Ziet hier voren bladz. 486. en het geene aldaar
genoteert is.
II. Deel confultat 312. bladz. 647.
Quod ex conftderatione debitarum circumftantiarum civiliter
non debeat intelligi. Et jujlum eft contrahentium voluntatem
magis quam verborum conceptionem infpicere L.fin.
C. qua res pign. obligat. L. fed celjus 6. § ft fundus 1. ff.
de contr ah. empt. L. Semper in ftipulationibus 34. de R. J.
Cum in contra&ibus veritas rei magis quam fcriptura perfpici
debeat L. 1. cod. plus valere quod agit. Vide Doctores
ad alleg. L. 34- de R. J.
II. Deel confultat. 313. bladz. 649.
Ende infonderheyt niet fonder te ftellen of fuffifante borge
offufffante hypotheecq. Vide. COMMENTATOR, ad tit. ff. de
adminiftrat. et pericul. tutor. et curator, et SIM. VAN LEUWEN
Roomfch Holl. Recht pag. 97. num. 8.
II. Deel confultat. 314. bladz. 651.
Ende zullen by de voorfcr. weduwe of kinderen van den
voorfcr. B. moeten geallegeert werden fuffifante redenen, V
zy' duytlandigheyt , minderjaarigheid of andere. Nam
quotiescunque quis ex necejfitate abeft, toties contra dam-

©PDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 247
mm, quod per abfentiam contigit, reftituitur. Et ratio
hac ejl, quia prator iniquum exijlimayit, Mos, quibus nulla
poteft imputari culpa vel negUgentia, rebus fuis ob abfentiam
debere privari; taks funt vero illi abfientes, qui vel ex
publica neceffitate velprivata abejfe compelluntur. Non enim
negligentibus fubvenitur, fed neceffitate rerum impeditis L.
6. ff. ex quib. cauf. major. Et abejfe quis dicitur ex necesfitate,
non voluntate L. 26". in fin. Jf. eod. Reflituendus
ergo abfens reipublica caufa L. 4. princ. ff. eod.
quorfum et abfentia ftudiorum caufa referturL. 28.pr. ff. eod.
Horum enim abfentia neque ipfis neque aliis damnofia esfe debet
L. 140. ff. de R.Z. —- Pariter rejlituuntur abfientes ex caufa
legat ion is quamvis fialtem in municipio miffi L. 8. ff. ex
quib. cauf. major. Idem in militibus L. pen. ff. eod. Ad
privatam nee effit atem referendum, fi quis in fervitut e fuerit
detentus L. 11. ff. eod. Si fuerit in hojtium potefiate L. 14.
ff. eod. Si quis jufio metu deterritus ab fuerit L.^.ff. eod.
Quod axioma procedit in quovis damno per abfentiam contingente;
verbi gratia, fi acPioni ejus prafcriptum L. 1. § r.
ff. eod. Si contra abfentem ju dicat um L.30. § fin. ff.eod. Si quis
in bona ipftus fit immisfius L, 15. §. 2. ff. eod. Si ob abfentiam
heredi tas non adita L. 3 o.pr.jf. de acquh\ vel amitt. heredi't.
Quo.d axioma etiam procedit, licet alter, contra quem
reflitutio petitur, pariter reipublica caufa ab fuerit, modo
reflitutionem petens fuerit in damno L. fin. ff. ex quib. cauf
major.
Limita hac, fcilicet fi quis fine dolo ab fuerit, dolus enim
excludit necejfitatem; hinc, qui dolo malo diutius abeft, licet
ab initio abjit reipublica caufa, non reftituitur L. 4. ff. eod.
Pariter ft adfeélaverit hoe, ut abeffet reipublica caufa 'vel et f
maturius profeBus, ceffat reftitutio L. 5. ff. eod. Js enim
dicitur abejfe reipublica caufa, qui non fui commodi caufa,
fed

2 48 A A N T E R E N I N G É èfe.
fed coatlus abeft L. 36". ff. eod. Idem in transfugis L. 14.
ff. eod. Limita etiam, modo damnum, etiam fi quis reipublica
caufa non abfuiffet, nihilominus eontigifjet, fic enim
cefifat reftitutio, cum non per abfentiam fit lafius L. 44. jf. eod.
II. Deel confultat. 315. bladz. 652.
Maar ook te ftellen fuffifante cautie. Ziet hier van met
meerderen PECKIUS de teftament. conjug. lib. v. tit. 24. num.
4. RADELANT decif. 74. num. 8. CARPZ. defin. forens part.
3. conft. 13. defin. 12, 13. GUID.PAPE decif. 248. CHASSAN
ad confuet. Burgund. rubr. iv. 8. 6. VAN DEN BERG Nederl.
advysb. 3. co»/ 189. pag. 509. *»
Gemerckt ook, d; voorfcr. cautie achtervolgens de befchreven
Rechten en de notoire obfervantie van dien, by den
teftateur aen den ufufruHuarius niet en kan werden geremitteert.
Dit obtineert in Holland en in Gelderland VOET
ad tit. f. ufufrucP. quemadmod. cav. num. 9. Lantr. van Veluw.
cap. 27. art. 4.
II. Deel confultat. 316. bladz. 6*53.
't felve gehouden moet worden pro cafu omijfo, dewelcke
mitsdien gerelinqueert is dispofitioni juris communis fiatutarii.
Relfe fiatutarii. Hoe efi provincialis vel municipalis
non Romani, uti probant COREN obf. 30. num.
64. et feqq. MANTIC. de tacit. et tit. 9. num. 12.
GAMM. dec. 193. num. 6. et decif. 314. num. 6. Siquidem
tmusquisque in cafu omijfo prafumitur fe continuiffe intra
cancellos fiatuti vel confuetudinis; dum hac jura infiuuntin
omnes dispoftiones fub ditorum : nifi nuncupatim aliud dixerint
CHASSAN. ad confiuetud. Burgund, rubr. 4.. § 2. in verb.
Selon la generale confiime num. 1. Maxime vero in caufis
dot a li bus, qua exprejfam et fpecificam fui mentionem exigunt

© F DE HOLLANDSCHË ADVYSEN, enz. 249
gunt TECK. de Teftament. Conjug. lib. i. cap. 6. num. 3. Plu*
ra vide apud SCHRASSERT c£/èn». 251.
Ibid.
Ende daeromme ook in dubio pro communione moet worden
gejudiceert. Neoftad. de pacl. antenupt. obf. 23. Qiwd
ipfum refpondet regula, qua ditPat, quoties certo non conflat,
quid atlum fit, fervandum effe, quod in regione frequent
atur L. 34. jf. de R. J. L. 31. ff 20. ff. de adilit.
Edict. L. 6. ff. de Eveclion.
II. Deel confultat. 317. bladz. 6'58. ad Rubric.
Defenfte van fyn perfoon, is een yeder geöorloft. Non
tantum licita, fed et pracepta, adeo, ut f quis, cum j'efe
defendere pojfet, maluerit occidi, in Deum pee eet, qui cuivis
homini vita fua curam demandavit, quam abjicere et
eam arbitrio protervi hominis profundendam exponere nequit
GROTIUS, OSIANDER aliter ZIEGLER.
Ibid.
Overfulcx hy Suppliant, alwaer 't, dat hy de fteke hem
al gegeven hadde, aen den nederflach niet fchuldig foude zyn.
Cum hoe ft res extra omnem dubitationis aleam poftta; Aggrefforem
vitam noftram injufte appetentem impune occidi
pofte, modo aliter periculum effugere non poffumus L. 4.
L. 45. ff 4. ff. ad L. Aquil. L.3.f. dejuftit.etjur. L. 1.
ff 27.jf.de vi et vi armat.Ordin. criminal. art. 140. Interim
tarnen ju dici probe obfervandum eft, aggrejfonum magnum
ejfe diverfttatem et difftmilitudinem, qua ex circumftantiis
perfonarum earumque jlatu et conditione nee non armorum
genere: Item ex infultuum, loei, temporislac facli qualitate
colligitur, ita ut modo vehemens, modo levior et remis
fior ftt aggresfo, ob quam facilior etiam falutis expedienda
ratio effe poteft; proindeque non quivis infultus juftam
metus, doloris, aut via caufam prabet, nee ab ordinaria
caufa excufat. I i JLDeel

250 A A N T E K E N I N G E N , enz.
II. Deel confultat. 318. bladz. 659.
Ende dat een geaggrejfeerde niet gehouden en is te vlugten
, als hy met een -mes cominus bevochten wort. Potius
ac reêtius, fcribit hic ABRAH. DE PAPE , quis dixerit, agresfum
teneri fe in fugam conjicere: fhiamquam hic JCtus contrarium
Videtur jtatuere ; et ANT. PEREZIUS ad tit. cod.
Qiiando lic. fe fine judic. vindicar. num. 3. dicat, fugam
ejfe valde ignominiofam in homine nobili; in quam fententiam
quoque defcendit JCtus in confil. Batavic. vol. 3. torn.
2. num._ 4. in confil. 11. Ad quod dicimus, hanc non effe
redam ignominia opinionem eamque ab omnibus, qui virtutem
et fapientiam fedantur, ejfe.afpernandam, ficuti rede
ac dode demonjlrat magnus H. GROTIUS de jur. bell. ac pac.
lib.2. cap. 1. § 10. fiub num. 3. Nifi forte agreffus fuga
fibi non posfit confulere, eaque cum maximo vita periculo
fuerit conjunda, qualis eft illa apud VIRGIL. lib.

OP DE HOLLANDSCHE ADVYS EN, enz. 25*
Ibid. bladz. 660.
IVaer benevens voor hem fuppliant noch militeert, quod
homicidium calore iracundia vel dolore perpetratum, non
puniatur poena ordinaria, ant morte. Et hoe demum,
ait hic ABRAH. DE PAPE, tum admitti debere exvftimamus,
fi dolor juftus et caufia impetum concitaverit; ui Ji
verbi caufia vir uxorem in adulterio deprehenderit: quo cafu
rion punietur poena ordinaria legis Cornelia de ficariis, fied
relegatione: quia dijficile efi juftijfimum dolorem temper are
L. 5 8. § 8. pp. ad L. Jul. de adulter. Namfi absque caufia,
qua iracundiam movit, quis aliquem occiderit, tum nullö
modo poena ipfi erit remittenda, cum atlio irati plane fit
volunt aria. Non obloquitur; Quod per iram et inconfiulto dolore
fit, calumnia carere: et proprie dicitur non fieri dolofie
et ex animo, quodper iracundiam committitur. ARISTOTELES
lib. 5. Et hic cap, 8. Quandoquidem dicimus hoe verum ejfe
in jufto dolore, qua iracundiam concitavit; quomodo etiam
intelligendus PLATO lib. 3. de legib. et conventt juri divino,
ut patet ex DEUTORON. cap. 19. vers 4. 5, 6. ubi Deus afylum
aperit homicidls, qui per iram et per imprudentiam aliquem
occiderunt, ut tuto ibi fint, neque ab ullo exinde posfunt
avelli. Quam ob rationem non fine caufa veteres JCti
refponderunt, contr aclus calore et iracundia celebratos ejfe
irntos ac nullos in L. 9. princ. f. de public, et vetligaL
Ibid.
Gelyk ook voor hem 'militeert, dat hy is beneden fyn 25. ja
beneden de 22. jaren fiyns ouder doms, en dat narechten minor
25. annis in delitlo homicidii mitius quam ordinaria
poena puniendus fit. Sane fcribit hic ABRAH. DE PAPE , poena
propter homicidium, ei qui ferme viginti duos annos jam
attigit, non efi minuenda, ut recle refponfum eft ab JCtis
in confi. Batavic. vol. 5. confil. 62, 63,

s 52 A A N T E K E N I N G E N , enz,
bis puber em ob oculos fpargii L. i. C. pi adverf. delitP. ubi
dicitur, minoribus in deliciis Juccurri, ut poena lib er ent ur
Resp. eam L. non poffe intelligi de hornicidio, furto ahisque
deliciis atrocioribus, qua contra jus natur ale, leges civiles
ac dolo a malo propofito committuntur L. 27. § 1. f. de mi*
norib. Qpippe in lus aliis que [imilibus nulla atatis excufia*
tio admitttlur, neque adverfus ea minor es reftituuntur; neque
andiuntur HU, quid urn leges invocant, adverfus earum
pracepta delinquunt arg. diB. Leg. 1. Atque hoe noftro cafu
agitur de hornicidio a minor e 25 annis commiffo; Ergo
&C. Aliter tarnen obfervat ur in pueris, qui licet delict um
immane ac grave commiferint, tarnen pcena capitali non (int
pletlendi, fed longe mitiori; imo ne quidem membri mutilatione.
Quomodo tenet JUL. CLARUS pratl. criminal lib. 5.
fèntenL ff fin. quaft. 6b. uum. 2. quem etiam fequitur Busius
ad L. 37. num. 1. ff. de minor. Hoe tarnen ex judicis
arbitrio pendere exiftimat MENOCHIUS de arbitrar. judic.
quaftion. lib. 2. cent. 3. caf. 329. num. 2 , 3 , 10, 14. quam*
quam longe verius ft, id juris necefftati fubjeilum effe;
quam fententiam etiam ampletPuntur GOMEZIUS variar. refolut.
103. cap. 1. num. 61. unde non immer ito JCtus in L.
16. § 1, 2, 4. ff. de peen. refpondit in conftliis, conftderandum
effe caufam, perfonam, locum, tempus, qualitatem,
quantitatem, evenium, qua omnia maxime in deliciis quoque
locum habere debent, pcenasqtie vel augent vel minuunt.
Quo pertinet Mud QUINTILIANI L. 6. Injlitution. Orator,
cap. ii Atrocitas, inquit, c res cit ex his, quid fatlum fit,
a quo, in quem, quo animo, quo tempore, quo loco, quo
modo: qua omnia inünitos anfraclus habent.
Ibid.
Ende leftelyk mede concurreert, dat hy bewefen is foo hoog
befchoncken te fyn, dat hy niet regt gaen konde, ende by

OPDEHOLLANDSCHE ADVYSEN, enz. 253
gepermitteert accident daer toe geraekt is, en niet gewoon
en is dronken te drinken. Ideo, ut jam in pracedentibus
ditlum efi, fcribit hic ABRAH. DE PAPE, quoties iratus
injuriis et caufia non fuerit provocatus, neque nihil
ab intrinfeco ipfi eveniat, totum, quod peccavit, fibi debet
imputare: cum fecus id obtineat in ebrio, quoniam vinum
mentent expellit, atque extrinfecus aliquid accidit. Quapropter
hic JCtus cum aliis in confil. Batavic. vol. 3. torn. 1.
confil. 127. et in confil. 292. vol. 4. concludit, fed male,
eum, qui ebrius homicidium commifierit, non ejfe puniendum:
Et fi puniendus fit, hoe fieri debere poena axtraordinaria.
Enimvero breviter dicimus, nihil aliud ebrietatem
effe quam infaniam yoluntariam: nee minor efi in furore,
fed brevior SENECA epift. 83. Hinc recle hodie eft conftitutum
, ut ft quis hominem occiderit, quia culpa hoe crimen
pracedit, homicidam ne quidem a tanto, multo minus a toto
excufari: idque ut vitium in his regionibus minus frequens,
malorum inde provenientium occafio evitaretur. Ita tenent
DAMHOUDER prax: crimin. cap. 48. num. 20. GUDELINUS
de jure novijf. lib. 5. cap. 17. num. 7,8. BRONCKHORST
cent. 4. ajfert. 83. Adde his Edict. Caroli V. ann. 1531.
Unde apud nos non habet locum illud, quod extat apud
PLATO//£. 1. de legib. et QUINTILIAN. Lib. 7. Inftitut. Orator,
cap. 5. ebrietatem non minus quam ignorantiam excufationem
mereri. —• Huc usque ABRAH. DE PAPE , vide hic
etiam GROENEWEG. de legib. abrog. ad L. 6. § 7. jf. de re
militar. Et hac de quaftione], quatenus inebrietatus fit puniendus,
dicendum videtur, ut iis, qui quotidie quaft fe vim
ingurgitaverit, atque ita fiepius aliquid, quod publica vinditla
coerceatur, dignijfmum facere fuerit folitus, certeejl
puniendus; Hunc enim, f quando madidus vino alterum
neci dederit, ordinaria pcena nemo facile eximet. Dolo
li 3 enim

254 A A N T E K E N I N G E N , enz.
enim occidiffie erit cenfendus. Ex gr. Titius, homo ébriolu
Je nimia vini copia oneratum ad qua fcelera efficienda novit
paratijjimum. Propter injurias verbales realesque jam fiapius
dignas folvit pcenas, maxime tandem inebriatus in
fumma mentis alienatione mevium occidit. Nam quafo extraordinarie
erit puniendus'? minime vero, fcelus commifit
gladio ultore dignum homo pefftmus. Vide CARPZ. pratl.
crimin. part. 5. num. 46. GAIL lib. 2. obf. 110. num. 29.
DAMHOUD. pratl. crimin. cap. 84. MATTH. de criminib.
proleg. cap. 2. et ad lib. D. 48. tit. 18. cap. 4. — Ordinariam
poenam et in Ulo exercendam arbitr ar er, qui ut impune
magis alterum enecare pojfet, fefe vino fepeliverit.
Prameditatis enim malitioforum hominum deliciis et fraudibus
afiylus nullus reliclus. Confer. MENOCH. de arbitr. judic.
quaftion. lib. 2.caf.

OP DE H O L L A N D S C H E A D V Y S E N , enz. 255
dit HUEER in prakt!, ad tit. jf. de Sicar. Nonne itaque
eo magis erit ftatuendum, capitalis pcena renrifjionem in noflro
cafu effe concedendam? Nonne homicidium hoe videri
poteft cafuiquodammodo imputandum,prafertim, ubi fempromum
generoftoris vini vir es ignoraffe etfortiffimis ad cpmpot andum
invitationihus, uti plurimum evenire quotidiana nimi- '
um docet experientia, quaft coatPam mentis alienationem
fuiffepaffum ftatuamus? ft quis autem prafracle adverfetur,
injpiciat velim L. 6. § i.ff. de re mi Ut ar. L. 11. § 2.. jf.
de poen. TIRAQUEL de pozn. temper, cauf. 6. num. 1. MAS-
CARD. de probat. lib. 2. concl. 579. FARINAC. prax. crimin.
torn. 3. quaft. 93. a quibus divortium facit SIM. VAN LEU­
WEN, in cenfur. forenf part. 1. lib. 5. cap. 1. num. 33.
confer prater ea, qua de ebriorum injuriis docuit VOET ad
tit. f. de injur. adde CARPZ. part. 1. quaft. 45. num. 58.
quaft. 18. num. 58. quaft. 18. num. 42. SIM. VAN LEU­
WEN in cenfur. Forenf. lib. 5. cap. 25. num. 5. atque in
ejus proceff. crimin. p. 8. in. fine pag. 238. ubi fententiam
improbat, qua magiftratus Delfenfis A. 1651. homicidium
db extreme ebrio commiffum, morte punivit. — Adcurata
autem a judice eft habenda circumftantiarum ratio, ne fcilicet
fub ebrietatis velo fiagitia committantur ab iis, qui
cives cenfentur honeftiores —• per ebrietatem fe excufat improbus
adolescens LYCONIDES apud PLAUTUM in Aulul. acl.
^.fcen. 10. vers 14.
Eu. Qiiid tibi ergo meam me invito taclio eft?
Ly- Quia vini vitio atque amoris feci Ev. homo audaciffime f
Cum inftacne te oratione huc ad me adire aufium impudens.
Nam ft iftuc jus eft, ut fi tu iftuc excufare poffies,
Luce clara diripiamus aurum matrimonis palam;
Poftia, ft prehenfi fimus, excufemus ebrios
Nos feciffe amoris caufa •
Bi-

I S6 A A N T E K Ë N Ï N Ö Ë N , enz.
Rigidior hac in caufa videri pojfet CAROLUS V. qui gra*
eorum legislatores fecutus A\ 1531. in Ediclo et hac propofuit.
— Doodflagers uit dronkenfehap moeiten, en om
dronkenfehap en om doodilag beyde geftraft worden, atque
A. 1545- om te remediëren ende te verhoeden hebben
wy geordonneert, ende exprefïelyk bevolen, den Hooftlieden
van onzen fecreten Rade, dat wy rieden van nu voortaan
goede ende fcherpe toezicht nemen op de doodllagen,
ende andere delicten, die door dronkenfehap gefchieden zullen
: zoo wanneer de delinquanten daar van remiffie begeren
zullen: ende doen aantallen, ende apprehenderen de geene
die in dronkenfehap gedeHnqueert hebben, doende defelve panieren
ten exempel vaii een ygelyken. Vide CORN. CAU
Groot Placaatb. vol i.pag. 383. atque ampliatio Ordinum
yol. 3. pag. 599. fed et hoe de ebriofis, quibus fummo jure
duplicem hanc poenam prafcripft Imperator, videtur exponendum.
Etenim tune erant tempora, quibus ad fcelera
ex ebrietate promanantia fepifjime compescenda, remedus
erat opus feverioribus. — Vere enim dixit SYMMACHUS lib.
1. Epijl. 13. Tantum denuo legibus feveritatis addendum
ejl, quantum flagitia creverunt conf. L.16. § 10. jf. de poen.
Ibid. bladz. 662.
En dat die geene; die in fubmijjie komt gratie behoort
ie gewerden. Zie hier Utrechtfe confultat. 3. deel conf. 4.2.
EINDE van het TWEEDE DEEL.