Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
^ : — — ^<br />
! · ,<br />
<strong>ífla^llioYísefima»</strong> <strong>fo^CXX^</strong><br />
fub dÈo.proptetea dodor fubtílístam in Quarto Île ducatur. C Tertio fequiî.fi homo defended©<br />
g in TûtiOjdicitq? plus debet viator cauere pecs feipfUmcià moderamine mculpatgtutelg fe mutis<br />
catum ín fe ^ m humanitaté Chrífií. & fecûdum Jet vel occídat: vitat pœni irregularitatis:nô autê<br />
ordinemdiaritatfsdebetplushomofediligereq fialterumdefenderef.etiâpatrêvelmatrê.vtdiçiÉ<br />
quâcû$ mortalem nûc creatura: vt notum eit.er glof.fup cap.Si furfofus.de homi.î de.Sed íílís<br />
gopoñus debet fibi ipfi velie bonû tam in bonis pQehiscanonids nóeflinfifiédUm.6¿caufaeíl:qa<br />
fortt«i|qcorporis:qcuícun9 alteri:» potiffiinû ego poffum ocddere inuadêté mecúmoderam¿<br />
animf ad merendú;bí vt maioré habeat beatitudi ne inculpatae tutelae in quocÇtj loco vèl quocûç^<br />
nem.led mereri nô potefl nifi in corpore mortali: téporê:qa fi' nô impedirei a me:mc Ocddéret iuctf<br />
^uia corpore fublato anima feparata non efl vías cío prudentû:» me occifo d debetut Vltiinû fuj¿<br />
trtx nec in flatu merendi: ergo debet homo eniti pliciiim fecuiidùm íeges à legifiatOre pub&'cô la«<br />
feruare fuiim corpus ne ocadatur ab inuadente tas.fuppoiio nô pôffiin vitam mea tuçri eum<br />
Iniufte: »potifTiinû fi corpore in hac mortali vita tpñeñdo^velarmaabeocapiédo.'iiuialíhocpofí;<br />
bene vti proponit.(£In oppofitû arguiîiinuafus fím: mâle ago ocddendo eum: cû alitet yitarn £ir<br />
potilfimû pbabiliter exiftimâs fe die in gratia cô quidé hondte tueri poffîm. » cû nô adfit kgifía^<br />
miferetur iniufte inuadentis qué mortaliter delin» tOr nec aliquis aKus ad miniflrandfm^ iuftiti|(:<br />
quere nouit in ilio adu inuadendi » volendi peri ratio ihaturalis cômittit mihi Vices íüdidá yf iii^<br />
mere inuafum:cû fecundû Pfalmographû Mors ttiear.reo eiñ nunq denegaî deferifio etiâ èkcôfdi<br />
peccatorû peffima
1 B ï W i i c t i o m e B c e ù n ^ q u m t ç<br />
CGontratettíácócbfionécú^r. i S Ä f f i S J ^ Ä S S S<br />
tëquartçarguf.turfic.ex^ tísfubditorúhoc dífpliceat:futfídt œdif^^^^^^<br />
bus fequíí g; aliqd bdluni eft in parte lulto rôdebeat.regîs nâœdftmtuerl falutem totíus rd<br />
inpa«eíiiiuítom:cu ex parte ^^^ publícgetíáSim ír^iria vnius partís; vbiemaU.<br />
Réxparteínferíotuíu^um.cofeq^^^^^^^ ter procedere r.ópoteft^vtílítergerít negocia fuo<br />
nlensrgagbusbdlueftiuftuinydt^^^^^^^^ ru¿. Videant vlterius reges quTpro fuo arbitrio<br />
nótoiéturreftitu^eablatu a^autetó^^^^^^^ »vtanimcfíprgdicení vel autoes imperi,rmo<br />
, .uentcôtraexterosbellum vHvía pacispcíTent<br />
ta.CReípondeí eccedendo illatum » poteft e^e ^^^ ^^^^ ^ recupere: a£ grauíter de.<br />
ex parte duom exeramu linquant: & hoc inuenientmbemmeTft prgterea<br />
ignora^anterduniq^o^ Reftituere teneantur damna qug incurruntïub»<br />
resdnterdumquoad ^ ^ ^ Sn.náqui occafionédamnídEtfdánumdediffe<br />
debdloimetC^ vídetur.deíniur.»damnoda.capí.vItím6.Corá<br />
deoauté&prudentíbusinagísmágnificabuntur<br />
/ Î S - Â f ^ S â t o ^ ^ pacemaMocüproximis^udeSíubditoru<br />
Ed reftítu^re.alij ^ moucndo bellum: cuius eucns<br />
áüt^m reftituere dewnciui^iur. ^ tuseftfortuítus&incertus. Variuscmdleuéms<br />
¿Ecce quid eft bellutïiîôc qued m*' belli:»nunc hunc:nuncíllumconfumitgladíuSf<br />
ftum:& qd íniufium: » g? laicis pugnare ín bello i/.Regi5.x|.quia pro vtílítate reipublicg qug tépos<br />
íufto eft honeftum:n5 auté clericis propter prohí re pacis potlirimû coalefdtjínftítuuntur reges, ßi<br />
bitionem pofitiua humana & rationabilem: quia tefte MafiniíTa apud SallufiiújConcordia parure<br />
cm funt mandpati cultuí diuino ípecialiterdei res crefcunt:dífcordía magng dilabuntur. Nung<br />
fílius ín noua lege íncarnatus tang ouis ad occis ' ergo pugnâdum eft quâdo iniuría regí vel fubdis<br />
fionem fine refiftentía dudus eft: riátícnabíle eft tis illatâ poteft alia vía honefta g belio recuperas<br />
Vt ab hoe genere belli fe côtineant» Et cû inbello ri.vbi tamen hoftis eft infolens 6i fuperbus:reftis<br />
ex parte alterius íníufto rapiens nô acquírat reí ca tutionis negligens: pugnandum eft; vt doceamr<br />
ptgdôminfû:teneturad reftitutiônêrerûquasras poifehabereparem.fj^Et ex iftis datur aditus ad<br />
puit. Séd fí aliquis laicus clerico dono dederit ré reprefl aliarum materiâ: qug funt licitae aliquibus<br />
acquifita in bdlo iufio ex parte laící:hanc rem lis conditionibus requifin's & nôaliter. Primo vt fit<br />
cite poffidetclericus.Ét ex ilio patet g? facerdos notabílís iniuría »Igfíoíuftítiaeíadeovt fuperior<br />
tes Britâni pbtifiûmû noftrates K in aliquib^diœs Igdentis requiratur j) íuftítía adminiftranda fi adi<br />
cefibus Anglig péccañtpugíones ferentes:etiam ri poteft:puta quia iniuria affedus nô plus expen<br />
vbicû^ maneanj^ix tñ vnus ínter viginti non dit eum adeundo^g recuperare poffit fada iuftis<br />
fett. dadacílve^St'ínter equitâdùmenfemcu» tia.Deíndeadeatfuperíorem proprium íníuríam<br />
clypeo ferant. nam opus eft armís defenforijsç paffus:» ab eo procurer facultatem rapíendí tans<br />
: tépore » loco.Memorig mâdabis g? in ablatione tûdem bonorum quâtum amífít,a quocúq^ laico<br />
bonorû nô debet tolli vitra ablata » expenfas eo fubiedo tali fuperiori negligéti:» nullo pado au<br />
rum quibus illa bona recuperantur: quia fi quifs ferat vltra damnû quod paflus eft » fuû intereffe<br />
pi am debeat mihi centum, » ego exponâ decern ( vt dícút)alíoqüín tenebitur ad rdlímtioncm. Et<br />
pro atquífitíone eorûitenetur in foro confcieiitíg idem eft qd in belìo lufto quo ad recupmtionem<br />
mihi reftituere decern vltra centum. Amplius dis bonorum ablatorû.Declaro exemplo.Hifpanus<br />
ximus parcendum effe ecclefìailids: pauperibus in mari oceano tollit nauim duis Depenfis mers<br />
púerís » mulietib' :nec vlla vis ds inferenda eft. dbus onuftam:querimonia fada eft Regi Hifpa<br />
Hinc dicitur de treug.» pa.capi.fecûdo.Innouas no:» mala íuftítía miniftrata vd nulla. Depenfis<br />
*nus vt pref byteri, monachi,conuerfijperegrinf, mercator habita facúltate, » ventate cognita,<br />
mCTcatotes,ruftid:euntes vel redeûtes,vd in agri vnas literas a fuo rege obtinet: quitus côcedimr<br />
culmra exiftentesî» animalia quibus arant:fccuti facultas a quocun^ Hifpano tollendi gquiualeri<br />
tate lastentur. Prgterea cû multa incôuenienna in tia bona.fi fub hoc prçtextu a nô fubiedis Hifpa<br />
^llo contingere foleant:vt raping oebem'me ins no regí quicg tollat: vd ab Hifpano vitra fuum<br />
iuftç:exceffus in rapleiidodntéperâtia: luxusinul intereffe » bonaablata:inforo animae tenetur rçs<br />
la vd pauca religioiquia audor parís non coKmr fíítuere. lila enim materia, quia odíofa dl, non<br />
nifi tépore pads:regû intcreft pad ftudere» cófu ^ebet extendi ad Hifpanos exfta Hifpaniamcô/<br />
lerefalutifubditorütäintenraginiTiari.Poffunt morantes,<br />
tamen reges »debentremitrere multa mala pers ,
¿1α0ό Viscûmpzùm^foX:KKL<br />
grDiílínáíOnís Dedmeqmnte fcwptum qUGdtcfcriprerunt(Romatii)intabii<br />
^ ^ ^ ^ lis greisî&miferUntfnHietufalemivt elfet apud<br />
i OwçftioViôèjSmaptiiîja, eosibimemóríalepads&focíetatis.BnfitRos y<br />
^ ^ I maws&gebtiîud^otûiiitiiafi&iti tetra in çtec ^<br />
iom ιΐιίιιΐΐΊΐιΒίΜ N fuperiorib? dua^ nQígládíü% & hoftis procul fit ab eis^ &,quœ fe<br />
bus qftionib' delíomícidío q^untur.£titeium cum Simone renouatàs funt<br />
fISÏI ^ ^ bello loquuti fiimusÄdi ai?îidti^. ptimiMadiä.xi#£t lofueíift foè<br />
ra^o^® Iximusaliqdhomiddiiîeife fus eu Gabâonitis.vt patet Iofue.ix»&»Jc.Q.p^^<br />
êWP Wo'tû & meritorium. Sih ali ^^^^^ dicere ppíTeíí ad pfimum addudu de Mai<br />
E m K^qdbellu iuftû eifeialiqd îius chabfisq> ipfii^eïunt pacêmcUminfi^^^^<br />
Ε^®· A^^^ ftû î & bdlû nûq fufcipiêdû Vt infideiibus tefiftetent a quibus ôppriraebani<br />
l^^^lseroa eife dixim": vbi pace viola proba^ut etiam contra fi'ddes. nam primt Regû<br />
tafuftitia potïftauràfi.feu reordîatK& hocpptet xxviii-Dauid iniitpaCemcUra Philiftéis:&cum<br />
abuûisqoaifim'inbelloconrîgunfi vtvirginû eoíuregefcilicetAcliisWbí to Da<br />
& cœterarhmulietû violatio feuddlc)ratiot info uijad Afl«« -nvcidesquäsfa^^^^^<br />
tes plcrû(® lefiÎinnoccntû bona ctebro ablâta:e3é tu?. vj)t gloffajnterb.Pm^<br />
diùitibuSâdiîopesvitâerÛnofam coadfduce Sed dtçis.illic D|Uid.int^dehat cum fexcentis-<br />
¿e:homicldía8£c«eraid¿n9cxercétés.Paxaút vms fuis opemfene.i«fideli yiro c^^^^<br />
qéfinisbdKuifti,oÎrÔnecftmendaÎ8iiiiqfitap Iumdcii»itatioeftàdprôppfitum.S^ hocno<br />
fequenda fecundum Illud PfämographiTtnqre exclud« âf^mentum:qa Dauid habebaMusiri<br />
pacê8iperfequereeâm.Pfalmo.xxxiii.« Veris fegnoIfradcaeituscolMtuma deo:&poterat il<br />
tasdècîBlopfpejtitîiuftitiaÔipaxofcultatœfût. lud acqtiitçfe ν ^<br />
Pfalmo.lxx%;ÉtHcfter.xiii.Vtabf(|vllotef<br />
rorevita filétio ranfigétes,optâta cunâis mot- Mmorum.Nam etat ci prpbabile fi Philiftei ha«<br />
ahbuspacrfnierent.Sinep^^^^^ berentvidoriam,q, AdiisfibiamW^^<br />
Propterea Saluator nofter loannis. xiii,-.nobis UatgadpolfidedumregnumJquia^^^^^^^^<br />
hancinteftamentoreliqt,tnqens.Pacérelinquo tia Philiftei illud regnum^<br />
vobis..pacemmeâdovobisMitaçfimusdus tertam fuâmteuerfifunt.Iftudpâtdex^<br />
Ii3eredcs,paccminquaaud0fpadsc0litufinea. fio:»tedtatur.x).q.HKap.Iulianus.vbito<br />
mustnoííliotrida bella,nifivtpaxhabeatur,fuf. lulranus Imperator quis effet apoftâta:habUit.<br />
dpiamus.Sedcumnobisirtuitisoccurritmatcs tarnen fub fediriftianosmiljtesrquib'cum dice<br />
nàbdIândiipugnarenÔeftillidtum.Adhucpto batiproduciteaaemcumdefeniîoneretpublicas<br />
huius matette dedudione Tertio quíeríLan lici pbediebantei.Item arguitut tarionjè.fi fortesjia<br />
tû fitChriftianoviro vocareifuûauxiliûinfîde b^t verum liis ad a.regnumqd ddineturaTy<br />
lesconttaChriftianos. tanno/habetiuftam caufam bellandi contra tyrS<br />
^ ^ ^ nû pro fui tegrti recuperationeî ergo quotûcû^<br />
^PfO folutíone qítiónís pono hâc ope vtipoteft pro recuperatione illius regni.Prg<br />
condufionéaffïrmatiuam.Chriftianislicctinca tereafivigintifideles vitiitiuadantfortemfide»<br />
fu accerferc infidèles in fuam opem.Pfobai.Ius km eum ocdfuti:fottespoteftimplófare Opem<br />
dœi fidèles inierunt pacem cum infidelibustetgo infideliüm ptopinquorumívtfibi ferantfuppeí<br />
diriftiano fideli licet inite pacem cum infideli ψ tias pro defenfione fui corporis. Sulticif em φ<br />
tenus infïdelis fit fibi auxiIio.confequétia eft no tcneantdfídelitatemínillo .Eodemmodo pot<br />
tarquiaéademeft tatiode Chriftiario nunc qui accerferc infideles:vt fint fibi auxilió preb? fuis<br />
folus fidelis eÎltSC de Îudds in lege Mofaica. An toiufte ablatisincptíiientírquia hoc éft vimyi te«<br />
tecedéspatetfi¿Madiabdviri boniÄtimentes gdlerecu modetamie iculpatœtutete,exqaiôè<br />
deUm audientes magnas Romanorum laudes p,cédéte.efgo e^ôn modo pôt vocafè infiddes<br />
6i virtutesmiferût ad cos:& cum eis percufferût pro recuperandofuo fegño.In hoc em tíidíalex<br />
fGedusÍvteffcntauxiliopopüldddcótrareges pofiriua humana poteft dpt^iüdlcare.<br />
fcSteífekdt^^^^ io¿ c^ed concra hanc conpíufione ar-»<br />
nis filij Tacobí8¿ lafonem filium Eleazari:» mi^ guitut Gc.fideles addudí a juíiario íperatofé no<br />
fit eos Romam conftittjere cum illis amicitiam lebant pugnare contra ditiftianos fub infiddi i?<br />
&focietatem:8í vt aufertéc ab ds iugum Grçco peratoréJergo tion ket fideli caperé auxiiiû^bî<br />
mm:quia víderurtt φ in feftiítutem premetenc fiddibus. Antecedenspafettqaíndído cap. Tü*<br />
fegnum Ifrad. Etfequitut in litera # Etlioctcí lian^íftatim feátur.cnántd^etdsí pducítear«
Bíílmcttont^ ^ednifqumtç<br />
main Ghríílianositunc cognofcebant impérato re.Tettíp dubitai de his qrecuperantur ab hoßfc<br />
té cîcli.hocé^direnolebantadbellû cétra chriili bus per milites an fint reftituèda primis dñis:6i<br />
anos.|CR.fideîf.illudbellâ erat iiuftûexpteîpas qué bonam bello fint partienda.lC Ad prímum<br />
torísíg volebat tollere chriftianos de rerû natura diciî g? írifidias fiint licitg in bello iufto.nl lofiic<br />
Chriftû colerét. fed tñ illi chriftíaní pugna« tetendit ínfidias contea vrbé Hai,edodus ab ora<br />
re poteráñt contra alios éhriftianos,fipeccaífent cub. lofue. vü}. Hô etiâ pot occultare verû qd<br />
inîpatoré.fîcûi nf I ehriftiàni pugnant iufte cétra non teneî dicere, quam materia ga alibi lati^ de<br />
alioschriftianosi vtpàîet ex qftionepcedente. duxí,n5infífto.fed tñ homo tenet feruare ijmif<br />
|£Sccûdo arguiî.Clemens gnrus in cécilio Vie fum verbale hofti.propterea Scdechías.i|.Pará<br />
nêfî, |)Ut habeî in Clementina vniC3Î.f Porro. lipo.xxxvMrgUiì»eog7fregit iuramcntûqdfe<br />
de iurèiuran.4ansformam regi Romanorum iu cerar regí NabUchodonofor.Sic eiñ illicfcnbiî.<br />
tandiidicitficiurandû eíferg? nûg cum Sarrace A regequo^Nabuchodonofor receifit g adiit<br />
no/Pagano,fchifmaticp feu alio quélib/cÔionê rauerat eum per deum. CAd fecundam dubita<br />
cathôlicaefideinonhabêtëvautcûaliquôalio 5* - tionemrefpôdemr.fuppofito® fortes ame ahf<br />
fatae ecclefiae inimico vel rebelli feu eidé áianife tulit duos boues vel vefté ; fi finç interpolatione<br />
fte fufpcdo vnioné quâllbet feu parêtelâaut côs temporis,hoceft incontirtentivtin quœftione 5«<br />
focderationeminiret.CER'fideodupIiciter.Prîo, cedente loquutifumus,argumentoquartoîabirlicet<br />
Romanus pontifex fit fupçr imperatorem tulero viplentia equû forns:non tcneorfeftítuc«<br />
in tem'secclefi» quas tenet pro defenfione eccle reeifuumequû nifi ipfe mifiimeos duos boue«<br />
fiaêînontneftidemdeàlij's fegibusmecdeduca reftinjerit;nifiequ9plusvaleat:quiafî eöuus ei^<br />
tu Auftrif qué nonténet ab ecclefia. Secundodi valeat duo fcuta vitra qiiinœboues.'tencor dare<br />
co grilla eft lex pofitiua péííficís:» poteft ím^a· cíquíntt.fcuta.nótñ eft idem incontinentia ciî<br />
torem i cafu ab ilio íurámcntoabfoluere.CTer» interpo&tíone.patet perfire exDeuteronomíow<br />
tioarguitur.fecundœad Córín.v|.fcribítüt.N0s íncui9.xix.capí.fcribíítofiaKqufsnondeinda<br />
Kte iugum ducere cum infi'delibus.Q;uœ em pat ftria interfecerit aliqiietm ijpinqu^ occifi mune<br />
tidpatro iuftitiœ cu iníquitate/aut quas fodetas poterit íriconrinétí ocddere occíforém dûmo do<br />
luci ad tenebrasi'qu® autem conuétio Chrifti ad lore ftimuleî : etíam dato g? prior ocdfor non<br />
Bdiali'àutquaepars fidelís cum ínfiddí í'ergofi fuerit reusmortís: multa em perpetrata inftante<br />
non licet fíddi cohabitare cUm ínfiddí,non licet dolore remanent impuníta:quíe fi cdfantc dolo»<br />
cuígcosfecumaíTumereínbello.CRcfporide* refíerent,eflrentpunienda. Sed fítemporeíntetí<br />
tur.non eft ex fe malum vcrfarí cum infideli.fj polato coneî ré fuâ recuperare o víolSitiáúpro·<br />
gloíTa ínterlínearis fuper ilio verbo (noliteiugu be agít.Non eiñ oportet pttirbare Dohriá&rép.<br />
dùcere) exponitnolite effe foci'i malorum.lioc ë ßi fibíípfi miniftrare iuftítiam.Tame nô tcnetuí<br />
nolíte commumcarecUín ds i maliriatcû fídeles rem fuamreftittiere illi qui nihil iuris habuit in<br />
lucemChriftum colant & falutiferam doârinâ re fuaiga îcafu talis nôaufert rem alíenam fed<br />
Itìbeat: alif autem tenebras^CEpilogando dico fuâ vd fibi debitâ:&p côfequés talis ablatio nec<br />
fídelispoteftquaerereopem ab ínfiddi contra cft furtû/nec rapina;cumnô auferatillud aîo lu«<br />
infíddéiqueadmodú Machabasi, & noftri Chri« crâdimec noceat proximo.» rôé.ga nullus tene<br />
ftíaní ímploramnt opé Taberlanís Perfaram re tur ad reftitutioncm reí fibi debita illi cui non de<br />
gis puOTaciífimi contra Pazaíten Turcarû prin beîîqaia fruftra reftimeret qd iterato fibi reftítul<br />
ape.poírunt etiá fideles in aliquo euétu implora debet.Et loquor de foro côfdétiç. Aliter eiñ fíere<br />
opem infideliumcontra fídcles,cauendo ne id ret! foro exteriore, tñ fi fuerit côdénat'î foro eos<br />
ccdat in lafturareipu.chriftianae.hoc eft vocâdo tradiaorio,pdetp modu pœne: q tûcfoluédaê •<br />
TOsinpauconumero:fic vtpoífemuseosoppri. cúédánat'.CAdprimáptétertíedubítatíóís re ;<br />
ípódeíg>debétreftituieisquoapríoerant.ff.dc<br />
uwcndo ne eorum aduentíjs fieret pernicíbfus captíuís.l.í.&.í|.hoc é verû m reb" q hñt poftKminium:qdeftíusqddebcí<br />
captíuispoftgac»<br />
SS^rôSï ptiuítateliberarifuritivtfuntequi:naucs5nera<br />
te»curms,&boues:»hocnífilexmunfdpaIísS<br />
tantes cogimus. íttdícet.Ad fecundam parté dubf^ didriTr ta<br />
B ? » a VSítaf circa ifta· an íírt^ar "l^^^s has captain bello fìt foli» capicnns.alía<br />
n^vriínfidifs ínK^Í e 4 í if « aûtbona vtboues/oues/ftcquídíuidunía ßfe·<br />
i m^^l^Ttene^r^^^ ÄomiMrii.Et^alegesconfSmdinariçîiftisVuf<br />
M v d ' r ^ T Œ  ^ ^ M^^^drc^talesl^eshumaLsnocil<br />
• f f ^ ^
QueftíoVigeumafecunda* . , PÄt^ii^JScadfuo^reaefi«^<br />
i- 11 míííxecípTürit>Iftud pafct.ff.de cap.l.^^^^ ^<br />
Vçnt quarto adhuc -^pl^ftlHniniihocrecipiùt.Infti.quibus mö.ius<br />
I f M i Ä ^ ßW'fQJu'M'Siabhoftibus.Ettiegog^tolllC / ' ,<br />
If illud'qd eil legisnmmo nec legi facit iníuríam.fí<br />
f ^ ï f ^ S ^ Ï 'morté poffit aufugète licite» cut dominus conclàuis qd inhabito hoc eft pro«<br />
r\ ^^^^ J© prjetarius,poteftípfum vendete vel alitet aliena I<br />
t skl^^K^ä a' äliqs interdis é iniufte da ternon autem ego hàbens folum vfum êius.fîc i<br />
î ^^^^^^^ mnat%êi hoc pôt eé multifa anima iftiu's folum habet dominium fup corpus<br />
«a. vno modo qaiudex îiufte pcedit.alio modo poft dêum:ergoatîima tenetur» nutrire & con«<br />
nuia épbat^ nocés teftib? omni cxccptione mas fauarecorp^ m effe quâtû pôtffaltêpôrhoc face<br />
torib^î» iudex ícit oppofitû vtperfonapriuata te.Iudex aut quo ad aliquas opatioes hét dñium<br />
lam fecûdû opinione probabílioré ifte é iufte cô ,incorpus.l.detinédo in carcere» codenado.» ^<br />
dénatusaiudicetfediniuftinavenítateftib^tm. ptercanôliceteifrangére Carceremectefifterêfii<br />
•TPro oib%'s modis poniî lijec côclufio: sp fic Uadaî:qa béllum effet iniuftû ex pte eius.Idem<br />
damnatus admortem debetaufugere.iuxta illd «enfeo ficuftos deberet faCéreiadúram ex Êi^fu<br />
Marôis fedo Aeneidos. Eripui (fateor)leto me ga.Sic autem aUfugiendo:nec cuftódì.nec iudié<br />
»vincula rupi.Probaf côclufio. Q,uilibet teneî ti/nec reipub.facitirauria: fed intédit emendarö<br />
feruare fuâ vitâ:nifi côftet œ occum't caufa ab^ deliélum perpetratû,pfiteiîdO icligioné vCl fan^<br />
foluendifeaconferuationévit»:fediptopofito devmedo.Iftud^débet hie.ahoqnfiintédat<br />
hocnocôtingit:qafcmpfcnténaéîiqua,velex feuadetevtfitgraffator,&ppa^<br />
partciudicisrvelÎxpteteftiû:necéicafufidcivt lendoabire ppter illu fine. Sçdto^s.fi ilio màio<br />
martvrcs:òuiinterdudepccptoeràtabfoluti:in fine euaferit:art redire teneatur. Kñdcí g, nô,fed<br />
terdu de cofiUo:vtppfthicdiftinâionc.xlix.hu< pœniteât de mala vcjluntate mutand^^^^<br />
lusdicemus.Sedvbi quisiufte eft côdénat?:eft bonu.poteftdari analoga defcraquahabes:qß<br />
maior difficultas:» opinor illâ parté pbabilé g? animumtedeudi defetat:non amplius tuaê.ita<br />
pôtaufugeredûmô(Éonulliiferatiniuriâ.Guiafti vtôbiedionescunentesœqualiter pungatcôtrt<br />
pulari vidëtur.Canon Innocens.xxiî,q.iiii.vbi iurain hocexempîo.CAd feœdq argumetu*<br />
dicitur g; licet reo cqrrumpere aliquem pro vita nego poteft infríngete carctte:vel occidere eu<br />
conferi^da.îdem patct.ff.de bo.corumqmof. ftbdé.licet cm cûdàq homo habet :dabit^ aia<br />
fibi cónfci.l.i. vbi dicit lex. Ignofcédû cenfuerût fua.Iòb.ii'.iuxta illud poet^.Vt vitam redimas<br />
eiqfanguinemfuûqualitcrcûmtcdemptû vo« •fçrtûpatiéfis»rgnes:nomdebetaltcrtnpce^^^<br />
luit.» hocvbi putatureffemors aut mutilano. . bellû eét iniuftû ex pte ei':vtd_idume.Eodemo<br />
gfSedcontra hocarguitur.Tftenôhabétdomis #ingerccarceteeét violarerep.licetfitârgume<br />
nium fuicotporis,fedlex»rcfpubIica.etgoau« 'tú¿»nó:qa in extrema rnceffitatehomo cam<br />
fu2ÍédoilIudtollitqdeftlegis.CInfüperfeqtur •'rapitdbû:vefté:»illa qfunt necearía p fufteta<br />
fi hoc fit verum poffit infríngetecarcetem vt tiôe fug vit«.etgO fiifte carcere detct? fragat car ,<br />
euadat:cumineÂaneceflitateomiiiafintd ceré poteft illud lidtc facere p faluadafu^^^^^^<br />
communía,vtdidumcftadfuccurrendumfuíB pottffimu fi imedat eu reparare. Ad qdrn^^^^^<br />
vite:n non poteft aliter euadere, nififrâgat oftiû nôé fife:qa ifte noeft oinoliber. Aliqd cm dniâ<br />
cr2ohoceftdlidtum.q3ficonccd3s:poteftins in corpus ifti? habet refpu. immo fi e carçere fus<br />
furgere&bdlärecontracuftodem
í» ^ ' , • ^ •<br />
©íllúic¿íoíií8 Sccún^q^^^<br />
îum effet fniußum.Scd an dammtus ad morte & expegs pôt occidere inuaforê îius<br />
deo.nô video alidniiîvtmébTufrâgat:ficutchi «^•^«^^^"«^"«wfua ^^^^^<br />
turgus abfddit mébrij putndu rdiq iftciés vt to - " innocetem vtfaluet vitâ|)priâ.vt patet dô<br />
tu côpofitû viuat.de duob^eiîi maïs pcense ml« a.eiiçietee.vbi caderonec.pôtocciderea.feiua<br />
nusefteIigendu.CScdo dubïtaî.Sacerdos vi« Jnte.Sedcotrâiftudarguiî.ex iftofegturg. ii<br />
detvnHpuulô bapri2andu:& tyrânuseft eu ôcci mihi occide^<br />
furusÎïexpedet:fiaufugiatpuulusmoricî:ga 'yo"e:höcpoffem|)faluandameavita:dum5<br />
pomîîpiculo.vitœ,vd^tyrârî9bccidetpûU^^ affcntmm^g^ tyratpf Iw^<br />
gd débet facerdos î ifto cafu faceré/ Rndeîîba« S ^"ÎPr ^^° côfequétiâ ex codé fôte ex quo<br />
ptizabit puûlû.»rôé:ga fif3c^^ ifatet fplqtio prindpalis^Eoâquarationeppta.<br />
difpoíitíoe?fólijmoríeícorpe;nveronóntíbo« f'!*^^·^®*^·?·^'^"íocddere:gagd refert ^jiKereeS<br />
nadiTpoíitíonerpótíbrcní fpefedifponere.par » ferro perimere^<br />
uulus aût ppCmo,dânabiî:qa magis cauendû e. Rndef.color^etl m conceffione oîm fllato9î.fed<br />
i CTetn'odubitaî.(ît vnus alter înauefraâa: g<br />
: a?greduos/f3vnûÎ\iftinerepôt:ânpoiRmfôciu "?5'"J'i°^^'^""'"areeuadutnatâdo,vbicftinl<br />
meûpelïérene àfferemlucreî.Rfideî. a^pteio p Item eg^<br />
poffum elaborare afferem prio obtinerejfed iÖo J?P®fô"?Î'^nauis:fecuseft de vita alterius.St<br />
abalioobtditojiiondebeò eum eijcere. tofolutio tibi nimis pía videaî:dicqd voles.<br />
r —<br />
f«aconfeirioneîferaîmors.CAdgntamdubi<br />
SSSí^aSmnn«^^^^^ Mtibeneficium^npriuatbenefidatûfuobm<br />
ficioipfofaao.'fedopusdlfentétía.adhocéte.<br />
SvdS&P*^^ .ddiûfeuilla írrcgularitaspofitiua hûana&^r«<br />
K a ^ r Ä collatíonémótenetcollatío,ga fadaidign^i"<br />
habiliadexécutíonéoffiríí.?tícap.fínalde té.<br />
po.ordinâ/c:Adfextâdubitationédî^duo<br />
mnespoïuSelfeTn^ requiruoturad,torturamvdadpionesfd idê<br />
KdtumaitduobusdfcS?^7^^^ eft.primog,veritasaliter ha6ertnôpoffït:quH<br />
qupeftíofít1a«faindagand®verítatis:&infub. ,<br />
dfe diumumauxiliuni fidíum.v.q.v.ín cap.IUi. Secundo tçqmtUm^
5attçft.Visef|natcitia.fo.CXXlIL<br />
pcedât aliq indicia fiue plïïptioocâvd femiple lisîergoItalifutpeioresHûgaris.^Scàopîgi»<br />
íKeprobationes-fíne indici|SBm nôefl:îfcrêda^ folo^prudêrâ regû eft fdre nutrire pace írcgnii<br />
ilio: vt.tî.dc qfti.îil.Ex libero.» de regnlis iufis vicinis.Cô em magng fínt inclinatiocs ad bdln,<br />
ca.Cû î cQtépîatiôe.vbi didt pôtifex.In ij^o can dififîdleé illis obuiare.Hoc aut îptudêtib^»tcm^<br />
faBmitionôéaqihonib'indioandí5.vn'ai5ttes tarijsnonédatujctfinullíí interftitiu mediet^vt ' f^l^^^·'^<br />
ftis eft fuffidens aéfàciédâ fcmfplenâpbationë mare
.& , ; • • • ^ • • ; . · , ·<br />
Wiitoctiöiii^! li corporisroFurmbimniete<br />
lueljy voçgî. Ìw duello aui pQfiiTiiîiÔ fût ire? de dâtîqd çôftit per l?t«ae«i« Mithykneö<br />
flPhttooneni<br />
^ ciypeçfurtimtetiebâtigidÉmôoectditFroIiibi»<br />
^Pom ^mcm ConduUoiiem^ ^ulgari.c3.CutaCufcepii.^irir0neHo«^^^^<br />
oib^^priçepsfacHltatfçertâdnn dueîl® jtïui^fcrihêsadTéplàriosito^<br />
) gì pugpantç? i dyelli> peccât. Si çççlyfio depéat iindiciû ferrr çandêtis.eap. Dtói. de purga. vuL<br />
pati aliquâ e3iceptioîié,arpmetorû fçquentiuni; eadê rooe ©hibeodurn eft ludieiü-fupcr alham<br />
folui!|ei?expKc9bût.Frp^^î coclufio; ga iftrte« ^jiipa^gm de Veddel .^âpani fapâi kefibgi.<br />
tât deû yt Oftendsî yerit3§;vt feçitpopulus Ifra gladiatoJ.vnicadicit impeiator.Cruêta<br />
çlitieusîdeferto. ^odi.xvg.vpîens vip rpcaa€UlaloeiQciuiIi3i dQmeftKàQetenôpla«<br />
deusflTd in ds^cqtra illud cétiqpropteroînogl^diâtoieseiTcMnbeinus. '<br />
lo pugnte:nçcairiftentesdMbit|t9nd€? fitiiter proDationem xonduiio^<br />
Illos;®expejâtvt ventate pftendatp m<br />
gnâ.Hocnonvalet.nâilletcntatdeuqyulcriîe tuafanatioe.im.Règu.xx.^^<br />
Iliqd occultû teferatfi:» PÔ adlubet pél di«gétja rote in velile Ocdeönis. Ju«. vi,&i<br />
qui pôt.xxikaj.Q:ueriî.O d m fé e faci^tfgi re p'f ^^o«^«« feriptur^.Ä fai^^^^^<br />
liquuadqd venire nô pôt reiîquati m^n'dçi.itâ<br />
fâ:!t4bÂîVtlAipi?meniinim^hpçf?dtfafe ^«JCQvb^lfter W e r i ^<br />
,uatornqftgrM4ttl)ei.iiii.cûdiabolus fMâfîtdvt «^^f"'?· Cf'^leicaß"»»^^^^^<br />
oiitteretfedeorfûapinnaculotêplt,noiuitç®î6 ¡ntetdumeftviaor/deusnpnb^régl^^^^^^<br />
p gradus more cô/defcêdifdâs nobis exéplû iîc hominum.ftt-ut rex tenrenus non lydlcaretur bó<br />
faciendi.Propterea Antonini i tertia pte Nftoric W® w x fi^partetn innocentem condem^gret·<br />
intercxceras virtute?beati Ludouici recitar eu Peuse$n ef^mniiifapientiiTimus; Sfuafapi^<br />
nûqadmifiiredudlû.EtlicetHifpanileuioccafi «ap^pnepofiibilc vto>s.,CÄ^riinMt4»dico<br />
oncadhocintroducantut:vtPanor.didt:tiiBer ¡ni çattcsnon fecerût illud diffideotcsdedeo<br />
dinâdushicnouiffïmeviâ vniuerfçcarnis îgrdT ^^^deeQ,dubitantes:fed quadâ famiUaritate id<br />
fus magnisregibus côpandus, hoc riôfiuit.Vbi fccerunt ex inftindu dei.nône vides familiärem<br />
cm é poliçia redat vt in I^tâcia, nullo mp pmitti Patere aliqua a rege qua? fi tu peteres dfe»<br />
iur.intcr4û etiicófifc^nlfeona vtâi. non fic tfi ^rquendusCvbiaût haa veritateshabeci<br />
fedtA?ne^s^e6?riietcafi4Miro.v.Äene.fcd «on popnt çum non fint neceifanç ad falutem<br />
jpnf^atg}î%PfgaM'folaHa viaodedit.RutP quiCfcendumeft.CAd aMnegoconféquen«<br />
plerû® côptQ ê^ hfisiuftâcauÇâ pugnâdi fue« tiammun^d ali®; tribus habd?ànt iufticaulàra<br />
rt vi#:é? injqul I^^viâtpr euaferit.Ties côtra bell|nd; œntra ÎJ^mih proturpiXCelere cpms<br />
1res pugna# fucceffue ©ead^materia:» tn ex in^MafTudlcunj.xx.S: tamêbjs occu«<br />
ytra^BçeaïiqciltviÄ^poJp exéplisoilédc bucrci^^elîpprpptepalixiija fceJeraX dsimpuni<br />
teppugnantesti«i(d^otépore meo î Scotia: Si ta.Ad ho^n fecunda q,u^ftionj^etòIÌ3gieefpò«<br />
anteiwct%Qrap,anngle®fWprQtrit^fy«;hiiN? wcttter:adqué foditereça'^<br />
fiœ.quatevincii^nargtiit VÂUî^hteÎ^^ ^TOientijtgen^aftca^^^<br />
ram.AliterhQCÌpfiiis^d€claroXi^;Ì>44^ gJm»tcauf^.fécun
^up.Vígefimatenííi;fo^CXXIIIL<br />
ricRegö.Tu venís ad mei gladio&Iiafla&dy did eos dañare vt fe ocddáí.lERíídeo.eíl aliqd<br />
peo:ego autem venío ad tei noie dñí excrdtuu. coloris í iílocafujfed nec ipm admíttim^.nóeiíí<br />
íícut Abrahâpcipiétedeo,filiû occidêdo veIva funt dánandinocétes hac via:qah5 circa morie<br />
lendo perimerenópeccauit.fecus eft audoritate debet fe rccolligeredeteftâdo vitâ male adáíco»<br />
hois mortalis. Secundo dico: quando funt duo gitâdo de deo.fifr legis minifter zelo iuftiriçiîne<br />
exerdtus oppofiti:licitum eft duobus bdlum Î5 paifionedebetdânatû occidere. In ifto aût cafu<br />
gredivt tota 1rs belli dirimatur.Hoc eñí fecit Aie hoceftalienuinâcôcitatairagipaiïïonenecê fle«<br />
xâder Philippi cum Poro rege Indôçj: Si maior tus pdôçi^nec patiéria plerûq3. Seteria quoq^· illa<br />
A iax eu Hedore.Turn9 & Aeneas î fine Aenei videî iniqua & horrêda Chriftiano viro vt duo<br />
dos.Hftach'religiof^pricepscûfilioCofdroere Îîntcamificesmutuo.Sed côtra iftud arguíLfes<br />
gis Perfarû apd fftrö. I fta ei pugna dûmô bellu qtur ex folutioné argumêri g? nô liceret bdlarc î<br />
fitiuftû ex pte duello pugnâtisvfvtrîqjanceps bdlo iufto ad morte vfq^.neci martyrio liceret p<br />
& lis nô pot aliter termiari:nô é reprobâda.Imite peri morté p Chrifto Si Chrifti lege fcruáda.ift¿|.<br />
mur ita«^ viros illuftres î laudabilibus vbi fifes eft falfû Si liaErcricu^ergo maie didû é.Ncc valet<br />
cafus contingunt. dicere hoc côtîgit Í bello iufto:no aût. hic.hoc:<br />
—'fn , ^ o inquâ nôiuuat:qa hoc ducllûêiuftûiifte eiñ élu<br />
CI ertlO arguinetor. borées puo^ fteoccidéd9&audoritateiudicis.&ponâîiuridi<br />
cans piatone ad duellû fcit piatone dfe morte di ce dânari;TitiusIidtepôt occidere Seiû.nâ minf<br />
gnû ob aliqd dime occultû î républicâ: Si nefcit fter legis licite occiditreu. Si ecôuerfo Sduspôt :<br />
probare alia viahoccrimé:putâseuaderc vidor occidae Titiû.ergo ifti pñt fehîutuo iufte occis<br />
ergo oíferens bdlû î ilio cafu nô peccat.Nô val^ dere.& ÎÎcut dicit gloífa interli. Geñ.íiií.Éuidétia -dicere<br />
^ intédit deû tétare.^ Hoc em nô îtédit fed perpetrati fcelcris nô índiget clamore acculato»<br />
fdt aliu reû morris:» fpé ponit î armis^ aliû vi ris:ereo princeps cos dânat eis infci'is. Ad illüd<br />
cet:ergo 1 ilio cafu licebit mouere duellu.UfRñí qdaiîerî de martyrio dico non éifecôtrapugnatf<br />
dei cócedédoáñs.fed riego côfequêriâ:qa illa p oncm.&fic argumentum nôé adpropoiîtû.ériâ<br />
bario eft inutilis;tû ^ dabiî palliano temerarijs mar tyres çqnimîtatéferuabantîaducrrisardiiis<br />
hac vía (fi id admittaî) vt pturbét ex inuidétiát &patiériâ habuerût î gradu heroico.Iudex autc<br />
nocëtes.dicëteffî eueftigio fe hre caufas qre qs iniqueiudicaret reû mortis vtfe iugulet vd pro«<br />
fît morte dign?:&hoc pbabût î duello.Tû fedo priû cor cxtrahat:necaltertali fcntétiç parere hét<br />
g^inuafotficutargumentû imaginaîéînocés.q Si tm côftet ^ fint rei morris:occidâî more côi»<br />
te ergo ponit fuâ vitâîdifcrimine.''nô fuffidt di Oía ifta eriâ feruanîî bello iufto:&cûhocresn5<br />
cerè,hét fpé in armis:qa exploratû é iâ miîlies g? pôt aliter tenninan ftanrib? circûiîanrijsiqa vr».<br />
alea bdli é aUccps. Hedor nâ^ putabat Achillé ' pars habet iuftam caufam defendendi pamam<br />
mittete ad iferos:qué tñ occídit A€hilles:vt apd Si gloriâ reipublicas Chriftianas. Vbi vero res pof<br />
Darheté Si vulgus oé notû é. Plerûtçem qputa fet aliter terminari:male agereî fîexponetent fe<br />
baî î exordio bdli cUaderc gloriofus vidor.tur« hoîes bdlo.modo his duobus poteft adliibéri te<br />
pitcr fuccubuit.vn^ cette lapillus vel concauitas medium,cum fînt fub eodé pridpe:aîia và eos<br />
feu foífa in foto fuffidt virû armatû îtétu circa puniédo&profCTÌbendo.& nonmodo ad hocte<br />
mortéalteri'pfternere.qd vifû é crebro î diebus neî rex: fed prîoresregni peffimcfacmtiftosfu<br />
meis in Scotia fub lacobo tertio & quarto.Rdî res Si Ocarios iemédabiles abftrahédo a iuftitía,t<br />
^tur ergo ifte modus pbâdi illegitimus.Nâ & p · luem nô modica torius reipublicœ: alias coram<br />
fequens & iudex dans facultaré îillo cafu peccât diÎWdo iudice fcilicet deo rarionem redditurir<br />
8¿;alithocíudicivelpartíconfulétes. ^^ , , , , ^<br />
^ ^ r j CQ^intoarguitur-rexpmittîcifta<br />
CQuartoarguinetor.fintduomor dueMfieri:&d difplicet: nec coifulitdsdudla<br />
te digni:& hoc côftet iudici p famâpublicâ:qué cpmmittcte:crgoinhocnôpeccat. aIioquinpcc<br />
admodû côtigitdc duobus noftraribus fi'nitimis caret ecclefîafticus iudex fînens impúdicas mu«<br />
q alia via h^iberi nô poterât fub lacobo quarto. lieres in vrbc.modo rex offert mouenribus bdlû<br />
Titíus8¿Sd9fefepfequunícoráregcídudío:p & rccipienribus,iuftiriam.&fïcfdmusfuiflef3»<br />
deffet reipu.g> taies tollerétur de medio.Ptîceps dum diebus hiè apud noftratcs.CPrœterea tex<br />
itaqj vtrii^ datfacultaté vt fit minifter legis ad interdum vd iudex fubftitutus pijdt virgâ pa*<br />
ocGidédumalterû.videî^ fudcxliicnon peccet dsvt neuter vincatur.fn ilio cafu fcmaturvtriuf<br />
nec ipfï côgrediétes:cû vtn^ deî facultas a iudi fama & ndim' fitiniuria.ff Rñdeí p diftîdio«<br />
ce:& yterœfdat aliû reû & morte digni5.quéads nédepmittcreimateriadelibello'repudiííantíq<br />
modûfidrentduocôdénatiad raorté;lidtûciu i l^e:íedytfuí8dt ppofito; negoloquendode:<br />
qifl/<br />
1
«iniffionc de qua argumétum ptédít.ná tûc alis puta tióeam quam putabat.Poffuminnumeroî<br />
qd pmittiî qñ nô pot adhiberi remedium:& hô alios ciere noilrates q alios |)uocarût:& vicli tut<br />
non poteft ad oppoÎïtum.jExemplum de impu piter fuccubuerunt. 6c horum aliqui mifere vitâ<br />
dids mulierib^iq fi tollerentur ab vrbe:caft£c ma inmortemcommutaruntm campo. O ftultum<br />
tronse&earumfiliœeiTentin maiori difcriminé» genus hominumrpoftfœcundoscaîiccs-.paiTios<br />
Aliqua cm min^ mala toleranî ne peioraeueniât nem repentinam ir^/inuidi^/vd ámoris mulie« ^<br />
Toile dicit btûs Aug.meretrices ab yrbe: 6i, oîa bris:mouens pari vd maiori bdlû in grande dif<br />
' ptutbabis libidinib'.|3pteríclinatíoné.f.6íí)cliui aimenignominiofeamittcdœ famae.Pofteanî<br />
tatéadhmôivitia.Suificitem^talesrelinquan ^turpisreputabiîpœnitentia bdli oblatiapud<br />
tur punitipni dei:& abied^ reputentur fuâ fa c vulgus.Nefcis cum pare pugqgre dubiuftï effer'<br />
miliâinfamét.etiâfuntreiiciéd^a locispublicis fi vificas minus aeftimatûmon ceder tibi ad glos<br />
nefuismalisexcmplisnoceât-caftis.Sec'eftde riam,fimagis/reueranonerattemaior:fed talis<br />
iftisdudlis.nârefpublic3 fine eis pôt bñregi:vt reputatus & dclirus.atfi vincas: dicetur.lapfusé<br />
patetípolitifsbñmoderatís..poti9añtfuntdud pescxinaduertenn'avdp fortilegiû.qdeueniiTe<br />
laimâterÉi fGhifmgtis SiiurgûgcôcordiaE.Viâo inter Tor »ei^fociü apd oés notum eft; &cû ius<br />
! res éiïïihicbonoranî. Honos aûtimpellit hoîes uenisdomi eram:ita rat^ fîî,Si vîcas ergo: parû<br />
ad multâincÔuenientia,ad duellû animanî:8i de vel nihil glorííe coparas: non ein tibi afcribeî; 8£<br />
modo dimicandí eiscôfuliî. CAd fecûdû dico femp tugaîas infidiabitur in pofterû vidus. Sí<br />
^ virga pacis eft pœnitentia Troiano^« vel fina vero vincaris,ígnomíníofúeft: fabula eris oib'<br />
pi poft prandiû.nâ abbine paucós dies gmifers mortalibus/ubfannaberis a vícinís: timidus S¿<br />
rime vnus ocddebatut apud noftrates,vt noue fpretus reputaberísabvxore& líberis:cum3cus<br />
runt aftâtes.Infuper fortaífe tertio idu vd quar lam ín eorum gloriara videarts ímponere.fac in<br />
• to alter ôccidiîmutilaî vdcaditî& manet tota daginemímaginaríam:» femper muènies tot re<br />
vita apd populû îglori^: g fortaífe vídori í aíofí putatos fortes vidoriam amiiiife quot obtinuif<br />
tàteà virib^ pftat. Si nihil futurum fit:qre fiunt fe:vtvifumé nouiitime îterOliferos SiTuru«<br />
tot impenfœ in loco certandi&proarmis:» totû. bulis: vbi a feptem côtra feptéfuccefiîue pugna<br />
regnû iUufû gratis accedit ad certaméi'CSexto tû é îdudIo.Méor fis illi' deuerbijioptimû eé alie<br />
argumentor:|)bando g? ínterdum recipíens bel. na fruí infanía.qd vulgo dicérc foIemus.Felix<br />
; îû non peccat.videatç^ iniqcôdcmnabiîfibellû qué faciût aliena píenla cautu.CSeptimoargu<br />
1 ^ recufauerit:cûliceatvim virepelïerc cûmodera< mentor.licet haftis ludere vt paífim fit apud prí<br />
míneinculpat£BtuteÍ£e:íam j>feruanda_vítalíces dpe¿í mátrimoni|s, vel primis ingreifib^ yrbiu<br />
> bit iílípugnare.Fortedicis 8í fic dicédû puto.jís fthocécertare îduello.igiî.airumptûpatet.aîio<br />
t cebít huic dudlû aggredì in cafu vbi tenebiî |> gn dânabim^ mi'ta fada a iuftisgf deuotts prin<br />
conuido fi bellu recufet, vd eft ei certû certitudîe Cipib'^C Ad feptimû côcediî afi'ûptnicû capitis<br />
1 raotalig; côdenabiîiniq,finô|)deatîbellû.Jdé bus obmfis vd alia rône caueî ne hoîes occidâî<br />
' etiâ videî pro amiifione rerû fuarû. Aligs ein iu Pauci em hic occidunî:nec ê piclitatio famg.^<br />
fte aliû occidít pro conferuatione bono]?îfortu< emfoci^me^frâgatlanceâ8f nôcgo:velg^eqti^<br />
nîB iufte afe poiTeiTorû. Sed contra iftud atOT me^cadatimihinôîputabiî.Si dicas.toraeamés<br />
mentor,fequiî ^ aligs poÎfit pugnatein duello ta |)hibehî a pôtifice î vtroc^ capite dufdé rubri<br />
ne famâ amittat.fic cm fadût oés fufcipiêtes du Cae.Adhocrñdeí multipfr.Primo.íbí ^hibétur<br />
dlû:etubefcunttecufarepugnâ cumínuádétc ne ad oftentationé viriû:& poriifimû in modocurs<br />
reputentur rimidi in iadurâ rerû & famae . CAd rendi vbí pleruç^ fequitur morí. vt dicit cap.Fe<br />
fextû cpncediï g> in ilio cafu fu fcipiens bdlû^ licis.Talis em ludus tâg noxius prohibeî.if.ad<br />
peccatvt irird-arguéndum refpondimus.AdrC laqui.l. Nam lud^.fed currédo ficutapdmftcs<br />
pltcationem de amííTíonc famae.'nego ^ illa rô curriî pcaueî a morte: & fi fequaî mors (qd é cô<br />
. nependitatur fama viri:ga fuiFicit fi dicat: VPIO tingés rariifimû.vix em vn^ pimiî in vita hoîs)<br />
iuÎnficaripenuait»âregis&Tegni:®ftimomein occidens nô tenebitur.I.Atqui.if.ad.liaqui.qua<br />
nô^tcm incafii quê falfomihi impingis.etfi adione.§.Síquis;Pugnatío vero debet ordinari<br />
quid mihi habes dicere:alias nullo praefente vel ín exerdtatíonem virium vt tempore belli iufti<br />
aequali numero clientû intdliges gd refpôfurus deferidatur refpublíca:lícet ínterdum incidat cu*<br />
firn:vd COTfule fapiétes an lldtein hoc cafu pus piditas inanis glorias.Nône populo Ifraelitico p<br />
gnzte poirini:ga fi fic, nò recufabo campû:fcio cípíebatur hoc vt difceret certare cum hoftibusí*<br />
perampullofa verba&alioçîjjuocationéîcâpû ludíc.iíf.ItemSdpíoNafica& aliquot prüden<br />
non acgn fama glorias. Parû em laudís nad^ eft tes Romani nolebant propterea Carthagínem<br />
Adotto jHiocationeAíacis fi HomerocredíÍ: Ròm«»muIàeuertivtRòaniì armisexerdtas
. - • • '· . . . ^ ' . '<br />
rçntur«quéadmodû mâferunt aliqui Philiflinoçâ quarc medici dicût,quâdo Ariiloteks Bi Gakn'<br />
in terra Chanaa n ad exercitationé populi dei. Se m materia medicinali c5tradicût:difficile effe re«<br />
cûdo.nô femp verba legis feruada funt^&potif perire veritaté. Sufficit aût vtrâiÇ parté tûc tueri<br />
fimû legis pure humanç:fed îtétio verifimilis le« probabilé.Iftud ex fecûda qfiionè pròlogi pet« . ,<br />
giflatoris.ficut em turpe eft nô tueri regnûiuile fpicuueuadit. Ex quo fequiî applicando ad p« , J<br />
poffeffumific eadé turpitudine indecorû eft non pofitû,anteq quis capiat folidû argumétû ex les ' '<br />
prouidere de medii'scógruétibustvthaftis ludes gibus,oporterccôfiderareiusdiuinû8icanôncs»<br />
re vt homines animofiores Si exercitatiores tem Non femp tñ addimus tâtû in antecedéte furi«<br />
pore belli reddantur.fecus eft de fingulari certa-. dado arguméta in Ariftotelé^ legibus:quantû<br />
mineconcurrentibUÄ. adiecimus.CPetisquomôprudentiffimireges<br />
o f ' ' ' iftud admittât.dicomûcpauci reges hac tépefta<br />
Íi;P¿tatlO arguit .lex rèacnci per^ te finûtduella.nô venit mihi in menté vnius;cö<br />
mittit duellû Iwtû quando quis dicit fe homirié explorauerim mete, extra Scotjä; vbi frequêtet<br />
occidiffe 111 defenfione fui,&nó funt ad hoc tes exercetut duellû cruétû.licet quôdâ in Hifpahia<br />
ftes. vt habeî.C.de pace tenenda eius violato« (» quidé maie) duella effent in vfu.Secundo.di<br />
ribus.l.Federicus.libro.xi.fSiquishominé(|n co ¿reges cordati decorûcenfent in audaciahi j;<br />
quit imperatpr) infra pacéconftitutâ occident: labi vtelôgétur a fœdiore vitio fcilic^ vecordia. " '<br />
capitalé fubeatfententiâ nifi per duellum hoc ^ Tertio.nô oés reges funt eruditi vtdexfrû a fini<br />
bare poffit q?.vitâ fuâ defendendo illû occidit. ftro,&reâ:ûacuruofeiungât,vtûtut infûpcôni<br />
fed nôpeccamus legis audoritate. CRefpôdeî filio iuuenûnobiliû qui hoc fuggcrunt&nô fa«<br />
heclex nôeftÎex.dicpnegatiiiamiquianulla eft piétû.et fi polleantiriclatisnaturalibus »crudi«<br />
lex humana nifi cóformisdíuing. quâdo aût lili noneîexcufatos fe p leges ciuiles »cÖfuetudi«<br />
dignoiciîrepugnare,explodendaeft:necmereî nes maiorûexiftimât.nô pcccatur legis quo Iigc duella fufcepta funt,tegem adire, euin<br />
auàoritate:fedcû aliquid elîcanonibusinimiçû moncndp ex parte dei ne 1T»Ç duella permittat»<br />
vel iuri diuino,nôeft lex.nçc oé fcriptum in iure Poftea pugnaturos adcant,incôuenientia » in«<br />
Cefareo eft lex.Sidicas.ergonô erit folidû argu fortunia qacciderejpoflnntoftédédo:& quomo<br />
mentû ex legibus fi aliquid errpneûinueniaturî do mortaliter deû o&ndât certamen aggrèdien<br />
illis.Refpôdetur. côfequétia eft nulla.licet eñim do,» in periculofo ftatu décédant. Illi quo^ àd<br />
Ariftotefes factilege interdû loquutus fit·, vt de quos hoc officiû fpedawlij's denûciâdiifi omit«<br />
pcrpetuitatc mûdi:nô folemus eû in rebus ams tant,grauiter, péccant.<br />
vdptohibet:admittitlicitû;&nôeftcôtrafegem QuçftÎO Vígefímaquarta.<br />
diuinâkgû deawnec còtta cánones veíconlue ^ ^^ . Vt>eriöribus öfticV<br />
tudiné approbatâ. ergo fic eft iudicandu. patet vperior DUS quioiftud<br />
demultitudineteftiûinteftamétis:decôcu j f ^ ^ ^ S rabus loquuti fumus de pti<br />
binatu,vdde noftro duello, ficut non fequitur: fatiifadioms cômunb<br />
Ariftotelesitaopinatuseft,etgoitaeft.fedficat tetenumeratis:.fcilicctiau«<br />
8uédûeft.hçcfentétiaAtiftotelisfidei»dodri W ^ ^ ^ f nio»eleemofynâ.»eure«<br />
ne fandotû in ratiôe vd audoritate fundatis nô ^ ^ ^ ^ ^ ^ obliqui:prii<br />
cftcôtraria:»nulluséft philofophus tâtfaudo l^to-^^^modeanin^nopotöam»<br />
ritatisinoDDofitû.ergoitaeft.vdfaltéeftfufpi« comodetradarede fpeciebus rdbtutionis:niiî<br />
do vehemaisa; oppofitum fit falfum.Dixi(in de domini/s reru pnmguis npnihil tangcrenras,<br />
iatiôeyd3udSitatlfundatis)quianôcuilibet »eoçiann^is.PofteaderdlituttWmubo'.<br />
fandoK eïl maior fides adhibenda in imptinen noru de quibus loquiî Ariftoteles primo Ethi«<br />
tibus fîdei q Ariftoteli.plus ciñ credédû eft phi:; co9í,fcilícet bonis auimf,corporis,» formn^eo<br />
lofophodicérialimentûcôucrtiinalitû,qMagi ordme quo fe habet in dignitate loquuri fum».<br />
ilrofententiarij oppofitû afferenri. »itainalifs Bona em fortung licet vulgusca eu pthnis çfti«<br />
matcriisdevirisiîîultomaiotib» magiftto,hoc met:funtmimmabona:»patuiapudfapient^<br />
liquet:quiafanditarinonrepugnatdelegcerror mometi: iuxta^dí(^BiantLsfapientiscitatuín<br />
inintdledutphilofophia:ficutnecfempbonû Paradox« a Mar.Tul.Oia mea mecum ^<br />
iudidû in mtdledu côcomitatur deuorio » fan« infinuariS alia paru adfeatrin^e. Sed qalj^<br />
ditás.Dixi(»nuUuseftphüoíbphH5tá^ ftc.) iiu genusauideinliûtperfas»^fâAh^ waw<br />
q y
• • . '<br />
/ ©(ftmctionfe i^ecimçquintç<br />
accumularetaliquid dicemus circa ea : inchoates iîlud habet.nec videtur effe in hoc peccatu.fecu»<br />
a vulpuio fure,ma literaru viro: Q.uaíuot circa eft fi poffim j>bare rem effe meâ: & eam iutidice<br />
hâc materiâ qfituti . Prímo,an furto aliena fubs habere. tunc em male ago ré meâ clanculû furris<br />
trahés peccet.Secunda qftio erit de cauillatione piédo. Si aût fciá re effe meâ : » pbare nefdâ re<br />
quadâ nodofa furti.Tertia de rcftitunone furti. mcá:n5 debeo rapere: quia hoc cederei in detrfs<br />
Etquiaaliqnôbenecapiûtquomo^furtofim mentû reipublicae. Si clanculû habere poffum:<br />
plici,hoc eft vtdiftîguii côtra rapina, infligatur nô videi dfe peccatum, tune cm nôlçditur ille a<br />
mors:Quartoqrá5an hoc liceat.Et hgc erunt de quo capio,ncc refpublica. CQ^uintofequif^<br />
furto ppricdido.Primo ergo qnî,an furto alie exiftésinextremaneceffitatecapiensneceffaria<br />
na afportâspeccet.
il Vigefîmaqûërmj^<br />
fltóm diuíté.CEt ex íiiiá^ mòltali multo grauius ^ iPatet. quia gtauius eíl<br />
pér calculationé g? mâius èft^peccatu furto fubî peccatum furti furari a gaupere | a dWtté: nam<br />
traîjere duo fcuta a paupÈte g viginti a reg^fed maius nocumenti! ei infettur éirea benà f funt<br />
- 'admïrtorcré(btutionêeilobnôxius.i£l5eciino ei magis neceiranaî&màioristnftftieèmateriael<br />
quarto feqUii fi dando fciéter mala pecUtiiâ ios datur^díuítí;igitur*Sceúdo^3turídém«ál43<br />
co bbhf cômittittir furtu jfiue in lumine candelài furtum cft facrilegiu; vt àuferédo facrüm de fa®<br />
lÎUëfn lumine d»gi^ltern5cognoÎèat.& cro:veln6f
Biftmctio^ Becftnçqui^<br />
^Î"ôÎÏtprens,capit .Dominô.n,v!«^ auFérédoiaîîud dando alicnû paûpcr/,fuitodiÎQÎ<br />
infifibiis eft ifte capíes fub!ea»;fin5 habeat vi« fed aufenredecêvtfuccurtâpaupçri eft adus nil<br />
tesano eft hac lege oneratus.Et hoîm côfuetudo nUs malus g yolitio qua quis vult auferre decS<br />
vbi eft copia vitiûhfc pua admittit.îfîgnûcui^ nôhabêdo fînë bonû. Ex toto ergo ifto nô has<br />
inplcrifc]^ locis no ponûî vitiû cuftodes. homo bes aliquod fürtum non impíutabilc.<br />
^ pot hic venialiter peccarecapfêdo pi» q Opor<br />
teat,& nô notabile bonâ,& etiâ moraliter. 4[Cóera ^íntá cóclufíoné af guiif^<br />
CGo^afecúdlKtertíácjclufioné<br />
atguif.Magnitudoobieâinoponit mortaIefup Martinus Magiftet ppter hâc rationé î fuo libro<br />
veniale.· vt videre licet in homfcídír /adulterío/8i de téperitia in matena luxus tenet fumi eé a ce«<br />
fornic3tioneíímpIicnergonecínfi^to.c:Rñdc nere maius peccato g fornications Sed illdafbl<br />
«ir.antecedes eft falfumìpoteft em homo perai prolijcius reprobami. PronûC dico antccèdés ce<br />
fiertdovirû peccareveniàîitcrv &coàifcquêtfâeil KÎfum.Nâ prime ad Corinthíos. vif. prohibeî<br />
nullaîquiaaausddiberâtusdormiê^icCn íomicationmplcx,vtpatctinudcaput côfidera<br />
fempeftmortàlfsffcdnocftidédeablationcbo ti. Scdodicocôfequétfâeflrenuiiâ. nonne vides<br />
nom fo^nç^uçfuntminofa bona. CSecûdo ^ rapina hô eft cxpreflcDhfbita.^&tn rapina eíl<br />
arguiîcotraeadeconcjïflonéponédo^ Sortes grauiuspeccatuqfuttûproprîedidum.<br />
fureturvtdet paupenbus: iam ipfe min5 peccat. ' ^ «<br />
2megFuraturvtíibfretínéaf.vtdfcítMagifter CCotra lexta conclufaoncarguíí*^<br />
diftinaione.xl.fcaf.&Augu.fnÈnchiridio.g[? Homoplusetubefcitdefurtoq derapina:ergQ<br />
peiuseftmétirilibídfneméfíendí grecreationis furtû eft maius peccatû. ^Scdo arguiî. Perçu«<br />
raufa:apeiusrecreafionis câUfa gad faluanda tiêshomrné cîanculû&eûoccidés aterao,pîns<br />
^ bonatëporalia pximf.vtftabeî.xxi|.q.ff.ca. PrI peccat g hominéoccidés a fronte & manifeileî<br />
mu.Et tue fic.Vna bona circûftâtia vel finis boi ergo p fimile fur plus peccat g raptor.CConce<br />
nus partialis dimimit vnû gradû malitiœ, ergo do antecêdés:» nego côfequétiâ.Ratio cft,qufi<br />
additio alterius bonç circûftâtig vel pluriû dimfe enibefdt interdû denô peccato velmmori peéca<br />
nuft tota malitiâ adus.» p confequés taie furtn to.Vidcturautê aliquid animofîtatis includiinta<br />
no eritpeccatu.No valet dicere.cû maliti'a cxr^tc pina:» nihil eft animofitatis fed multa timidità» '<br />
obieíírmaneat:IícetmaIitfacírcúftanHarSdimí« tisîfurtoîSf proptereavulpí aíffmilatür. Híne<br />
iwaftadhuc adus erít malüs.qufaaa>p^^^ non mirabere fí de furto erabefcit vit plus g dç<br />
cuft^a fiu£cadcnre iti ratione obíeéH:ÍÍuc drc5 rapina. Aliquf auté homidde fn bello infufto pO<br />
nate p vnâ bonâ circûftantiâ,crft minus màlus* tant fe effe in fama,» gloriâ apud ignobile vttfc<br />
S
(¿uçltio Vlgeumaqmna· Iificàiio»nâ lapis nô videtur mollior folitQ;&câ<br />
^ · , - J J<br />
Vçntllr fecundo de<br />
nulla forma fubftâtialis ^ducatur; nô eft aliquâ<br />
prguiádifpofitio. Refpôdetur concedëdoq?qs<br />
^^^^^^^ furto (& eft huius quintfde libet illarum völitionü eft eiui dem fpedei eftens<br />
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ drog diftindlonis ^ftio vis tialis entitatiue,fednô funt eiufdé fpedei in ge-s ,<br />
' Ê^ras^ ^ gefimaqntajan furtö lit ve nere malitiae.COportet auté videre fccudû iudi<br />
. n i a l e an mortale incafu fes du prudétum quando fit notabile damnû illatû<br />
" vulgati: fed que prôximo^vdpotiusnotabilebonûablatû a£><br />
giSyrSasHimm^^ piene refolutûifc îdmo.vtauferrea regeFrâcorumtres velduoâ<br />
a »fortaífe nec nos penitus oém ditÎieultatéinar duodenos nô eft einocerenotabílitér:fedauferí<br />
guméto emergété referabimus. Ft quia ipm eft tur ab eo notabile bonûiquia per illâ pecunia po<br />
nodofum,tâgam^ modulo q occurrût npbisî teratniiereri,eâ dando pauperi iGonfïderâdû eft:<br />
t)nmoyenàargùmétiaperiédo.Sitvnuscumu itaq^ fi eíTerpriídés^Vel aliquis iuftus^pinquus,<br />
lus granorti î horreo Melros. auferat Sortes oía<br />
feniîm: nûq duo fimul, fed femp vnicû*<br />
diceret:nô eft notabile bonû ablatû adhuc; licet'<br />
maieâdû.»îtetdu diceret:nûc é notabile bonS^<br />
g rana<br />
abeat rot volitionesdiftîiâas quot funt grana: ablatum:quia médiat inftans ínter notabile bo»<br />
fic.f, volo capere a.granû. volo capere b* granû- nû & nô notabile : in quo quidé inftanti verû eftr<br />
ft quâdocûqpaufert vnû granû habeat volitios dicëtè{nunccft primô nôtabilcbonHablatû;veI<br />
né pticularé cadenté folum fup illud granûtnû^ nuné nô eft notàbile bonû ablatû: fed immediai<br />
habédo volitioné cadére in plura grana totalia» te poft hoc ent notabile bonû ablatum.Et do fe<br />
Tûc fîcJncafu verû eft dicere,Sorteseuacuauit cundûialio^uin dabis minimû mortale circa tas<br />
horreû fenfim àuferédo grana tñ nô peccauit lem materiâ cû tali intenfione graduali & drcûsi<br />
mortaliter:» fi in hoc cafu nô peccauit mortali« flâtijs.Prudés ergo diceretSorn.nûc defifteifialí ,<br />
ternoinucniesfurtûmortale.SidicasnôpecCa» Ud vitraauferas,mortaliterpeccabis.EtIsnosr<br />
uit mortaliter: î fine fic callide fubtrahédòdabià lateàt an in fine ablatiôis ifti'grani fit maxima<br />
occafioné auferendi oía bona fine mortali.Item non damníficians,ycVíllius:tñfcímüs effe ftatu<br />
îiabés diftindas vplitiones occidédi tres vírps ôi fine àlicuius.frequêtet ein fcimus indefinitât<br />
plus peccat g habés volitioné ocddédi tres cos » de qualibet fihgulari dubitami» Vt Iiœc ê fcitai<br />
pulatim.alioqn volés occidere infinitos infinite à me,ln die aîiqua ftdla eft fupra nos:» qUflibefi<br />
peccaret.ergo habés plures volitionès diftinâas fïngularis mihi dubia. Si côfcientia Viri didet ei<br />
cadentes fup plura grana plus peccat q habens ^ fi aUferât plusJnotabilitet aUfet » môrtalitet<br />
vnâcadétéfupmagnâcoDgëriemgranorû»iéd pcccat:tuncmortalltetpeccstcotraueniendocôs<br />
auferés congeriem fie p vnû adû/ duos/vel tres fcieiitiç ertone«. Sí non notabile bonu in reí ve<br />
mortaliter peccat:ergo»c. Clam |)bem9^nô fítátéfitablatum:idemeft,licet peccatum fît mí<br />
peccauit mortaliter.vel in ablatione primi grani niis fi vehementer dubltet* fin habeat ferupulS<br />
& hoc nQ,vtcôftat:nec in ablarione fecûdi grani leuernjUPn oportet. Sí Vero aufert notabile bos<br />
quia eadé eft ratio: » fíe de qualibet àliâ vPlitiôe nûidato confdentia ei dîiâet t^ non eft notas<br />
eiufdé fpeciei fpeciaIiifimç:q volirionêscadunt bile bonûimottaliter peccât côtraueniendo jpcès<br />
in obieâa fimilia:» depédêt a fimilibus nottttis pto dei dé furto.CE* ifto fequiî.-g? quâdo más<br />
abftradíuis vel íntuitíuis. Forte díds.ablatío de ximû nâ dattihificans eft ablatû, fi aliquid vitrà<br />
cimi grani dl peccatum mortale: hoc eft vôHtio aiafétatur quâtûcûtj pufilluteft mortale pecCatû/<br />
auferédi decimi in virtute pcedéttu:ÍÍtíut vltima S fie ablatio vnius ¿ráni imo cuiufcûi pams<br />
gutta cauat lapidé in virtute pcedétiumi Sed cô proportíónalis vniusgraní facit mortale peccats<br />
tra.dedma eil eiufdé fpeciei vt djdû ëft cû alifs riî nôabfPlute fed in virtute pcedenn'um. C¿üú<br />
volitionibus:&fifuiffetpríma nôfuiffetmotta fïtvtnôfitidéinablâtioneprimf gratii&vnde«<br />
Ks:ergo nec in vltimo loco: aliogn auferés poft cimi, vpcemüs decé grana gratta excmpli maxf<br />
noué alios,mortaliter peccaret.Item analogia de inam multitudiné non damnificâtéivt éft de C*<br />
câuatt'one lapidû nô côducit. Et qùiâ ç illâ fótte uattone lapidû. Item fi poft ablationé decé g«s<br />
eíñigíum qris:& cft in bmniû ore: eâ impugnas norû poéniteát íntédens teftítueteifed teüOcetuí<br />
bímus.» hoc fic. Vel prima gutta aliquid a lapiá mox nolédo reftituerè:fed àuferédo vltrâ aliud<br />
de aufert:vdnihil.fifecundu:parí forma nec fcá mortálíter peccatiquía capit nbtebtîe bonu.Sed<br />
cûda gutta aufert,nec tem'a:cû fit pat râtioîetgo quO ad analogiam Îpûgtîatâ dicitur:^ quseiibec<br />
nulla gutta cau^. Dícís.pnnu&rec^(^PQ^ ali^d de ispide tollítt fed prrâuabbw^<br />
1
IPiflinctronfe l^ea'mfquin^^^^^<br />
infenribi]e:fc3li etiâ ínfenfibikí& ftat totû abla inftâti vndecim vblitiones diftídas auferêdi vti<br />
tum adiiucçireinfeniîbile.deinde in fine quatti dedmgranainôpoÎTumtûc rccutreteadynuni<br />
vel quinti caíusetit vnû fenfibikrgí tunc ent ca< adum in vwtute prascedêtiûîcû nullus adus ps<br />
uatio patua. In fecûdo auté cafu femp plus ca« cedatiergo î illò cafu glibet adus èrit venialis,»<br />
uatut q in primo pptcr maioré intercapedine in neceifariû eft dicere ^ auferens totû cumulimi<br />
ter guttâ& terminû ad quem:» meliorévnipnê folû peccat venialiter,vel2> mortale ex folis ve<br />
in recípiendo.Si dicas.tunc tandé lapis perfora nialibUs cóflatur. CR^fpNeí admitto cafum.<br />
retur.coceditur quâtûcû
videîçpno pcaábít falté mortaliter; GÛ a nuHa bopuauferîîerjgôdupdeGÎrnavoIitiocritmorta<br />
capiat notabile bonù.Ç Ad primu dieo. vel Pia. lis çroportionabiliter m aior vndecima volitiôa<br />
to fcit Sorté nÎG abiluliiTedeGé;» fie concedo quia videî eadé ratíOtlCRiídeí negado cêfeqn«<br />
peccet mortaliter.» ita apparetqj? qlibet auferés j tiâ.Îîcut aliqua côcauitas naiï nô futîicildenomi ^<br />
vnû granû fi fcât de feinuicé,peccat mortaliter. nàré yirû fimû;&ponaîg? decé puçdépiriones<br />
fi nefciat,non oportetrga nefcit de ablatione no ' riô fùfficiât:» vridecima p deci '<br />
tabili.» Sortes folû peccauit veniaîiter; Interdu ma depffio eil v^'^a riÔ fuifidens^no q^^<br />
em minus auferés plus peccat: vt fi Sortes m câ qués vndecimâ depteírroné,fimitaris fie variât<br />
pis habsat tres panesjquoç« qlibet fuiïidatfucs dcnôîationé.Clnterdûjjfolutionearguiiiéti ali i<br />
currere fuçextremç necefiîtatiiPlato primo aufe terimaglnatus fum/vcj,^ îîc furâs^ana peocii<br />
rat ci duos:poftea Cicero vnû:hic plus peccat g bat peccato bmWiôis mortaliter; Scmòuèbar ex<br />
ille,Seddicis.Ponamusgpnoltntreftituere:Sor ino/^avidebaìttìili^ualisra^ ^<br />
tes dicat;ego peccàui folû venialiter auferendo: ti& cadére fup viifi grânû fiueprimò lòéòMtia^ î :<br />
nec teneor rdlitucre fub pœna peccati mortalis. tno/vel medio.» qanô videtíáí rógy t^tié r<br />
Plato dicat: minusabftuîiq Sortesrfedipfenô card mortaliter qiioteéntaâû^vd^'nullô<br />
teneîrdlituerefubpœnapeccatimottalisî ergo peàaret mortaliter: inddi in hoc^'pcccattja5' ij¡<br />
nec ego.Dico ^ Sortes î ilio cafu teneî reftitues omiflîonis: cû nulla cÔiniflio fufïicerc vidcreî^ ^<br />
re fiib pœna peccatimortalis/licetfolû peccaue« Omiflio fuit hoc mô.tcnebaîinpfcntia obiedd'<br />
rit venialitcrauferédo.nâ fi mille abfiulerût mili- rû habere Vnû rtoHéeffircaxaufereñdi alienû-<br />
Je grana ab vno cumulo : quilibet eoçipeccauit q^anô habet peccat mortaliter omitted,o.fîcutoç.<br />
venialiter auferendo,vdfortenonpcccauit.et fi cidésrebrietateveUdemétiaexterifpeçcatfeca^^<br />
poftea fduerint de feinuicég^ paterfamilias no« dû vnu modû dicédi:» ad' exterior ê maiusî Sti<br />
tabiliter lefus fit:tenenî oés reftituere fub pœna tíí nullus ad' îterior malus refpôdet.! vfei vldeE<br />
peccati mortaIis.alioqnftaudareîinnocens fuis eécôfugiédii^dynâpurâomiflionêrli'Sedcô<br />
bonis. Sed fi oés reftituerét vno dempto,» ipfe tra iftud arguir^c/eqîg, g primûju venires î<br />
dâculû abiretcû fuo grano, nô oportet ipmpec bibliotheca mea^tcnaeris haberevnû nollcaufc^<br />
caremortaliterhocrennédo. CAd aliud vbi po rédilibrosmeosj&iforojdîtépîo refpeducii<br />
nis vnû callideifuraria variis/puta Gacûîtalénô fuilibetobiedicocupitteifesdeuind^haberetot;<br />
excufo. Alioqn auferens a cômunitate Veneto«, nolitiones.qd videî abfurdû » falfum. Parifot<br />
rû » Romanoçi in diebus qb' Roma floruit:» ma qñ haberes adû malum volûtatis, peccare«,<br />
nûc a cœnobins nris,nô peccarericû anullo capí peccato omiffionis.patetîqa dfes.obligatus no<br />
at notabile bonû,f? acómunitataSi dicas.habét habere tftû adû:»cu habes:igiî.Licet hçc argus<br />
fubordinaríonéad quâdâ vnitate: vt cœnobitaj méta vidcrenîrefpôfioniimponere:filétifî,nifus<br />
adabbaté:Veneti»Romaniadfcnatû»adpa« fum tñ refpôdere. Ad primû negocôfeqnnâqii<br />
tricios.Idédicovbínullaeíretfubordinatio:qa obiedû pfentaî in pilennalocali.fecus êquâdô<br />
fuffidt g? fit notabile bonû ablatum de fe.furart pr^entaî obiediue:quâdo hdmq exit i adu ex«<br />
tñapauperioreeft maius peccatú cçteris pariV. tcriorê:quiquidéadusnôhabettâmalumad3<br />
CPto tota hac materia capiaîhçcfcalaafcédédi interioré geft exterior reputatusapradentibus·<br />
ad îtdligédâ folutionê. Percutiat Alexâder Ma« modo exterior acceptio alienieft mortes:» hô<br />
cedo Clitû vndeciesnta vtprim» idusnôfitad videîquisadusiriterior fit mortalis in çafu. Sa<br />
niorté vfcfi^fed parû lçdat;fic vt ftet dTe veniale cundû argumétum ferme se qualiter ^dit con<br />
rdm,& fie de alifs idibus.interim vidés charif« tra omnéopinioné-concedo g» teneî nô habere<br />
Îîmû Clitû debili'tatû in decimo idu, iudicat vd illû adû:» qui eu habet peccat peccato cômiflîô<br />
fapiés iudicaret,fi ampli9pcutiat,ocddet vd no nis.ninc auté folû homo peccat peccato omifs<br />
taMIiter Içdetamicû Clitû. Vd fi côftat g>nô ois fionisquâdojomittithabere adûquéteneî ha·<br />
pforatio carnis inducit morté,ponaîg» penetra« bererqd nô côtingit in jjpofito.nôem teneî ha«<br />
do decé pt iû nô îducat morté/fcd bene vndedm bere nolle,quâdo eft adus interior tante malitiaB<br />
fenfim:Brunis mittat pugioné in còrlulif Cçfa quâtç exterior reputai a fapiêribus. Siquis yo*<br />
ris/» côftet Brato p reudationé ab Aefculapio luerit côformiter huic modo dicere: dicat. placet<br />
vd Hippocrateitûc pofterius femp ampli« pce« mihi magis prius dida.PoiTumus enim feruare<br />
cat. Etidéé îppofitoargumêriprindpaIis:hoc tanta maliriam in adu interiore vtfüperfUs nifi<br />
dépto g> vnû peccatû cft drca maius obiedû » fumus oftendereíquáta a pmdenribus poniî iú<br />
pdus g aliud.CScd côtra totû illud arguiî.Vo« exteriore. Malitía nâçpadus exterioris ab inte*<br />
lirio vndedma eft ipropomonabilitcr maior des tiorependct^Proptereafariuseftio wtoto?«·<br />
dmatficut mortale ttâfcê(^V0aia]e:^a notabile doconfngcreadintctiorem»<br />
-I
i^iftmctioitts P^cimçqui^<br />
QuçftlO Vigeuniaiexta. ergo nôê de neceflítate falutis Idhtucreablaia.<br />
J»•»liiiFri-ír» fíri-a mareríá Foiteáicís.totaniuItftudomQttaIitetpeccauit,!<br />
feSI'^^fr f.n ,,, Rn.^^^ KteneMtdencccffitatefaJutisadiemtütíoné«<br />
f w ^ a ^ S l fi »ota muldtudoarportatnotabilébonum afâ·<br />
' ü a ^ ^ t e t o S a m f ^ ! both:6¡mnulla/ablluIitnotabiIebon6.Cótta.<br />
m^eru atoo inuitó. ^ - ^ ^ nefciuít de alio: licet iota maltitado bgec grana<br />
^Contra hanc coduüonc aítirma/ cepcritfcfenter : quia Sortes aceepitvnú granS<br />
tiuam fíe àrguo. Prçceptu de furto eli negatiuú fciétcr:Plato vnn granü ícíéter:» quiíibet abftu<br />
fed pcepta nëgàtiua poílunt iniplerí nuliú add lit vní5 ^anû fcienter:» p côfequcs tota multi·<br />
habMo.patet:quíaní3q homo teneî elicete adii tudo rationc diuerfarû partiû abfiulittòtum cu«<br />
furti:puta fi nûq fiiretur:» ita alia pcepta negas mulûfciêter»fedcumnemofduetitdealio:nuÎi<br />
tiua homo adimplét fuiîïcïéter .ÇR,éfpôdeî cô* lus peccauit mortaliter auferédo vcl detincndos<br />
^ cedendo, tóem pcepta negatiuâ fcmp & pro plusg íífuíífetvnusfolus;quía eodémodo fc<br />
femp obligéntuñ hOmonô femp tenetur elicere raberquilibet in tota focietate ac Ìì ioluseflct..<br />
adus pceptorñnegatíuo9::fed Micit g, taliter Velquilíbetíriíh'gat aliû ad auferédum oés race«<br />
fe habeat qualitet p negatiua pcepta importa?: mos:» fic licet glibet acceperit vnu folû granût<br />
£alic3 vt nug furetur:nûg ocçidat.fed fi furctiir qlibét. peccauit mòrtaliterrcu quilibet liabuerit<br />
neccCrariûeftelicereadû pofîriiiû reftimcndi:tii« virtualiteranimuittablationetorius.ftficquilifi<br />
habeat ratiònabilé caufam nô reílituédi.» pec bet tenéî reílítuere hoc q3 accepit » » totd fi alif<br />
catcôtra pceptû legis naturç.Matthfi.vi|. faciès nô rellituft.hoc eft:qailibet teneî in folidu:ouia<br />
do altèri qdnôliet fibi fieri: detinédo fcj alienû. volitioauferédietfedualitercectditftotâvfnéâi<br />
CScd cotra hoc argumétor.velin quâlibet pte Terrio modopofluntfehabereiîcvtfdâtdefe<br />
téporis quo tenet alicnû:peccat ìiòua impütabis ôiuicé:fed nulfus aîftim exhortcíad capíendum<br />
îitate:vel folû vno peccato tenendo p totâ Vita. aliquid:qniIibet tn capiatvnûgranO:&hocfciat<br />
nô fecundû: quia fic nôgrauius pcccaret tenens Sortes dealijs côplidbusfuis:» ídéícíatPIátor<br />
equS furto ablâtû.xx.annis g eû derineris duos & fic de quolibet alio. Hoc membmm ë magis<br />
bus diebusiq^ nô eft dicendu.Nec ptimû: quia anceps.quilibet eni iftoçf icit ^ Naboth notabi<br />
fic îfinitepeccabit fûr:qd nô c dicédû .CRefpô Ktcr daninificabitur.dubifim e» ei^o an quilibet<br />
détur negando hâc difiundiiil pro vtraç fiii p folum venfeliter pcccet.» apparet^ fic.ü vnus<br />
tc.quianec dcri'nensfurtû peccat nouopeccato abftuliiretpcifévnû granû folusrvenialiterpec<br />
tnqublibetinilâttveltéporçquoalienûderinet: caffet;vdnôpec^et.pnuncnôfadovimrqa<br />
na peccar folû vno peccato toto tempore quo idé eft quo ad no peccare mortaTíter. » tmÙ^aïïis<br />
ajíenu tract in magno tempore:fedpeccat qua» inftigatadcapiédàgrana.crgonulP^cafmor<br />
do conlii^t vd confiderare tenetur de rcftitus taliter.oppofifaauté datoîmâliim dfet furto aO<br />
caufam portare in fodetatê.In oppofitum arguitntrqui·<br />
non reftituendi. Kbctfdt^ Nabothnotabiliterdamnificabìèlit<br />
piatvna«cemQqStoaS^lSa vnusnotCT^eMtnere/uSgranOinnllasfaa
granum peccauit mortaliter: 8¿ qui videbat erat di ilUus totius:ergo yno n5 foluentc alius obliga<br />
partialis caufa ablationis totius: fed quilibet des tur foluere totum: »cotra vno foluente alij funt<br />
búitfígnifícarefociófuoiníquumcffealiquidau abfolutijßudpatetlnftitu.de obligaiqugexde?<br />
ferretqa hac via Naboth grauem laduram habe lido naf«$.Interdum quoç^.Et ratio naturalis eft<br />
ret.fed cum nemoinfiigauit alium ad capicdum adhpc.NafualutuofQrtesabftulitatnecentuni,,<br />
fufficit vni fuum granii qd furto abftulit refütue & tu es caufa dämm mei: ergo teneris ad procus<br />
r re. Sed hic eft alia obiedio.ÌÌ fortes videat ¿ oés randam milii reftitutioné.Et patet de iniu. & da« i<br />
ali) reftitueriit iam fua grana: ipfe no tenetur fuu mnoda.c.finali.Et vbi alter foluere noluerit:iu te<br />
granum reftituerede neceffitate falutis:ergo nec nebetis foluere: fiue centû mea habeas fiue no. 64<br />
antéa.fednegoconfequentiam. fi ipelhabeat,» tu alia.l.nó fufficit tibi^dare mihi·<br />
, , r l.fed teneris ad alia.l. quorum eras partialis C9ûf^<br />
C1 ertio arguituí .prçcjpies ramu> auferendi: fi alter dare noluerit. Sed fi d^s mihf<br />
lo furto fubtrahere equum:n5 tenetur illû equû mea centû:alter habés.l,teneî tibi reftituere.l.q ha<br />
reftltuere:etgo coclufio eft faifa. Antecedés patet bet.Exêplumdeiliaobligatiôeinfolidumj^ vbi<br />
fìat (J famulus equum habeat »nolitdño equû vno nôfoluétehabeboadionê côtra alium.docê<br />
date.tûc fi'c.famuP teneî equû reftituere: » fidñs tum fçuta munio Titio & Meuipjqui fe ad folu?<br />
teneî equû reftituere, tâ famul^ q diis teneî equû tionem ©bligant in folidum:licet vter^ eorû ha?<br />
reftituere: » ita dñs cuius equus eft ablät^ ^ vno beat folum medietaté iftius pecunif :vttûîibetifto<br />
habebit duos. & fi centum recepifiet,pari ratio« tum qué volojcouenio corâ iudice p integris cep<br />
ne liaberet centum equòs. qd non eft dicendum. tum:quia ad hoc fe obligarunt:» quilibet eft fide<br />
|£Pro folutione iftius argumentijponétur modi iuífor virtualiter jj focio. In tribus veto vltimis<br />
cutrendicûfure, fecundumilludPfalmograpIii modis quis muludicât , illos nô teneri ad reftitus<br />
pialnio.xlix. S i videbas furem currebas cû eo, tioné:]icet maie agant;mihi tñ nô placet,guis ein<br />
Poftea reipondebitur ad vim arguméti.Q^uo ad nô fint pfonçpublicç,vbi poterât tenebâtur mas<br />
primû diatur multi funt modi cutrédi cû fure: nifeftare furé:faltern furtû fi nô furé.» fi nô fece«<br />
vt patet per carmina vulgaria. lufiJio/ confiHum/ runt.,tenétur ad reftitutioné.quilibet eiñ fecûdum.<br />
confenfus/palpo/recurfus/Partidpans/mutus/nô legem charitatis eft obligatus prçfemare fratra^<br />
obftans/nô manifeftans.Iuffio.quando fuperior in corpore & in bonis ne iadurâ incurrat notabis<br />
ptfcipit inferiori. Côfiiium.côfulens facere furtû lem: cui fadle obuiare poteft. Si vero habebant<br />
fine cuius confilio nô fuiíTet illud furtû perpetras rationabilem caufam np reuelandi vd refíftendií<br />
tum.Confenfus.finè cuius côfenfu fur nô fubtra ytppte fuiflet in fuam grandem laduram yd rd<br />
heret alienum. Si auté côfenfus nô fit caufa furti publicas: iam non tenentur. Ex his patet folutio<br />
confentiens licet mortaliter peccet confentiendo ad argumentum.<br />
peccatojnôtamenteneturadreftitutioné.Palpo. » rt ' j 'j t-i'<br />
qui adulatur furi quafi ftrenue egiifet: cuius côs (^^^Vbltatur îad quid ObilgetUj:<br />
mendatio eft caufa auferendi vd amplius aufeié ^^^^emensremfiïrtiuâvdraptam.Refpôs<br />
di. Recurfus. hoc eft ille qui furem tuctur apud Ä^^i demrdiftinguendo.ydenimquisemit<br />
iudicem.x/.q.ii).Q.uiconfentítpeccantibus.Par fess^ fdenter rem furtt'uamîvd ignoranter<br />
tícipans.faaensforamínainoñio:fcalas/vdvn< ígnorantia inuindbili.fi primû: etiam fi rem in<br />
cos ad extrahendas veftes.Mutus.nô monens fu foro publico cmetit:fur tenetur rem furtiuam re<br />
rem ad reftitutioné.qui fua monitione poteratres ftituere fi eam habeat. 6i fi rem ipfam alienauerit<br />
ftitutione procurare, côtra quos loquitur domin' vd res ipfa perijt:predum reftituere tenetur fecûs<br />
Efaig.lvi. Canes muti non valentes latrare. Non dum optimû ftatumrd.hoc eft fecûdum^ plus<br />
obiians.hoc eft nô refiftens vbi refiftere poteft fis valuit pofteaq fuit ab ipfo empta.Q_uo
B í ñ í n á i o t t í e ^ ^ m ú n ^ q t i ú i ^<br />
tate poteft petere & capere expenfas quas fecit in vero agatut crïminaliter,pœna eft yt fut fuftíg&'<br />
conferuationerei.'vtequuínpafcedonifíeunilos tur vel exulet vel alio modo puniatur arbìtrio ius<br />
cauerit, rantiSdem capiés quâtum dedit pro equo dicis.Patet.C.de fenfugi. auté. Sed nouo iure^Et<br />
pafcendo. Vel ficurauit equum^ui erat morbos gufa a iure cefareo non admittitur pc¿na mortis<br />
fus, mquatum vtilitergeflit negocium domini; pro furto; » aliquibus theologis vifum eft fures<br />
rationeilhuspoteft petaeexpenias. Poteftitâç no debere occidi ob folum futtum;de hoc quarta<br />
pofcere expenfas nKelTarias vel vtiles. fine pris erit tìiì^ftio huius materiçîearatt paudffiinis abs<br />
mis enim resnofuiilet.'cufeeudis res meliordìis foluémus.<br />
dtur .nihil tamen dabitur p expenfis voluntari/s,<br />
qugfolumrem ornant» eam no meliOréreddiìt. árDíílín¿líonísDecíllli|qtlíntc<br />
Sí vero quis emit rem furtiuâ no animo detincns n.^<br />
diifedemitmodico|revtremipfamdominores ^uçitio Vigeûmaleptllïia,<br />
ftituat:iguiaaÜoquiníeSípía periret; dñs in foro l^ateg^^^ Cfue^<br />
ronfdentigfihoccOnlJiterit,debetdfoluere:&ils ^^^^^^«to.-an iufte pro fur roL<br />
h qug prud^terexpofuit arca rem ipfam copen fl,gatut mors. Refpons<br />
fare.R:atiaeftí'quia ñdeliter geffit negocia domií f / íj^^^^^X \ defiír ner tres cóclufíoní:»firespofteaperiretfinefuaculpa«iótenebis<br />
f I R Í « ®<br />
tur in foro animg ad reftimtionê.nô em deber pu I nulla le^e vmuírfilrírrf<br />
nirífíneculpa.modon5peccauitadhuc:fedprus<br />
denterproverodomínolabor.auít.Díxi< ^ ^ ^ ^ P C r î Â u r n ^<br />
anime^quialnforocontétiofo talibus emptotib^ ^ ^ ^ ^ ^ dfSemmTaf^^^^^<br />
ciopuniaturnoneftdelegenatïg:lcdfolumd^<br />
^Îff^Jln^J^Tu^"^'^^^^^^ íüreWttuo.nóañeftperiuspoL'SmdM<br />
LlfnLrin Ä denouoteñamento:vtdarúefí:quianullumios ,<br />
cuàdhocintroducerepotes;neceratdeIegeMos<br />
Ä n / i ^ ^ f S S faicaquâdoconftabat^iiôvenitadoccifedum<br />
vtpatetExodi>xxii.necdfeiUreqfareo:imohöc<br />
fc^v^Ä dovbikihbiUtatkganbumJ^^<br />
S^n^urZt? r^bu^ws dando domi & oppofitû ponit. fed fíe de furto toplrdcôfuès<br />
tud^obtin^tg, fures ocddanî.vtviLÂ<br />
inultis regionifus.» iftud eft rationablle;diöpör<br />
adiSonêdÂÎrf.^r'"'^^^^^ teattollercdemedioincorrígibilesperturbatores<br />
idpublicç:»impedientespacificâ vitâ » vnioné<br />
tes:pquibuslites»iurgiaorfûtur.Nôfempautg<br />
cûindaSarvifriï'i'/'"^^^^ «naiora peccata grauius^niùt«^ ab faom4ne¿<br />
eiñfuperbuspfuperbíamccinuidusproínuídiá<br />
dominnsinSÄ/aSi occfditurîquïftalisnôpturbatpadficâvitamds<br />
«ilem.fecultíldefurtoVdlíultomilspeCs<br />
cammagenere.Etfecûdumg,resfubiacetn5aiô<br />
dccéfJut?etiâanteo^^°P°^^ " periculo fUrti.-tanto magis ft^naaugemr.Pro.<br />
condemnatib in foto m^oTnon ^ ^ pteteaExodi.xxïf. pro ombus erat prçceptû refti<br />
decemfcutadare.ratio?ftta^^^^ tuerequadrupIurn»nô.pal,,srebusdoSeft/ds,<br />
doriplus qiUudadqdte^^^^^^T^i ouesmaiondifoimini exponebanf. &qu¿<br />
«eiegenaturfeSi boues non fta grcgatiinviuuntvtöües:mäor
; CMlínaíóís^<br />
fceÍMSiápcrudehuspuniES^^^ C¿Uagltia Vlgefamaoctauá« - r ^ i<br />
curxíbusvíuant&domprúfititexpertes.Et Bíoiuta materia fu^ SÊÎISB<br />
oftendit etiâ pliús.xxíx, partícula »bleinatfiivbí f. AÍAÍ ^A „a»·<br />
paleftrarau^ex fororaut^.aliquo elufmodilocQ vffiuerfali.Ét<br />
mprteiuuIdep|auteexdomopriuata^ ^^ pauds v e r b i s ^<br />
máuphexolmJn^tnrn mMmj^^p^^^<br />
tmcumirernel^^^^^^ Sé^/truíícü^Mtaamní. vidrio prgíía?^ ^^^<br />
neUirilluddamSüreíardre: íicquíabí^áerium^<br />
£unt>^mtoferu«ii^tinbalneiscçnfe^W^ detínensteneaíillud dño feddereíub pœna péti/ IH^<br />
cislpasfed;^^faanorisperpetmttoeft.Nil CReípondeíadqugftionépervuicAódufitó<br />
oc^ps.&quçfequunî.Pf^^^^^ iuríjs&dam.dato.^vltímo.vbif&íbil. Síw^^^^<br />
c|^l^neíícoisíncomgilMliterp^ tuate eft damnû vdíníuria irrogata íeualíjs ir E·<br />
ca^ftcjnediotpllendus. furmcorrigíbilisefthus rogantíb^ opem fortettjliftííautIi|?ímperitía tua I:<br />
iuíinodMglí.coíeqi^tiaeftnota^m^orp^^ íiS negligi euenerínttíureibpbs fetiífácere , ïi '<br />
ga^obaliamcaufamraptoreftocdden^^ te opoftetinec ígnorantia té excuÍatfífdredebuí<br />
muU alii^áliisfcelerib^nv^^^^ ftiexfaaotuolniuríápoíre eótígerévdiadurá/<br />
£untlitesj,bonisfwtunçgi)hoim^^ Etexodi.xx/. Sí Qsaperuerítdfternágcfoderiti -<br />
aiabus.er^lidtueft&^pediensreipubl^ anôoperueriteâ:œcideriftebosautafînusineà:<br />
nerepœnaçoh^tiua illws çeccati qd/^publi? ^^¿et^ cifternç predo iSnêtorû. hociliíc 6í iti I<br />
cam perturbatifdlicet vltimu fuppliau.Prçterea* c.xxít.ad longüvídeas. Alia pàrspatet. quia no<br />
panano imponiturin pdinan^ vt coer^mr reddens ifadtfurtû* Vnde beams Auguilinus ili<br />
temeraria improbitasmalefaaoru,fed per folam quéftionibusExodi,&redtatur.xiü|.q,v.ca,Pd |<br />
reftitutióné np íuííídentcr reprimimr furtu quod nomine bene intdligimr oís Alida<br />
t^ublica multû permrbat:8(i^to mdms a^ víurDatíord aliene, nó dñ rapina pmiiìt g furtû I<br />
turpet vlrimû fupplídu.i^mr.Infuper.no obfta Wiibiit.Et.q.vueiufde caufefc.ij.ex eodem diub D<br />
teext^ofuppliaoinulnrepenunturf^^^^ Auguftino inepiftolaad Macedoniûfîcfcribif p,:<br />
gominordïetpœn^mdnp^^urfiwnume. gì ¿ aliena pr(í ter qua peccatû dl reddipoflit<br />
ro.C:Tertiaœndufio.Potdleflelexicnptain gí„5reddímr;p&nitenrian5agíturíedfii^laí. I<br />
vno regno vd quolibet; g, pro teo O uilibet autê tks contra íuftítía »fratemâdiarl ^<br />
quantaristtifligaturmors.probaî.cofuetudofa; ^gm peccat.<br />
mevbícfieftíamadhoc;fcd omniscófuetudolíí r '-^ir ii ' ' f • Ì<br />
dtapotSlíterísmandari.ígittin 4[bx hac coduüone coroJiana inte-^<br />
^ 1 rOíPiimú.quí nófoluit debitû J) tpe 6¿ locojínuí<br />
®;Coiítraduas vltîmascpclullOtlç§ todño;»eftíbluendo;peccat.Pa^;Qafedtfurs H<br />
arguitur.Lex díuínanó ímppfuít hanc pœnam.· tum; Sí iniuríáetíá fadt çximo; cu alienñinuítc» î ;<br />
nec cffarea:ergo illa np eft ímponenda-é; Rcfpo dño detlneat.Probaí ena p Apfm ad Rom.xíí|i ; j<br />
detur g>cóíequentía eft nuUa.notû eft em multas Neiníniquícq debeatis:cuive(aígalvc
l^iílmcttanía Becrnif qutnrç<br />
orígín&muíua aût îitiû honeftû & amicû.^JlQ^ui dominus multû abeffe: Si tota pecutiia vel ferme<br />
to fequiï.ç^ diues potés fine fadura flatim folucs tota exponeretur anteq poifet eam habere p ta»<br />
, te totû:fcd nô voîenstfed folû parté in prf fenti:R bellariû : nô efl reflituenda quoufcg habita fuerit<br />
fucceffiue teliquâ parté p varios términos inûïto opportunitasme expêdatur pecunia p opera nus<br />
dno:nô eft in ftatu falutis-Hoc-corollariù pbat df eii.&finung otferalurnûcius:nûqreliituetur illi:<br />
dû Auguftini modo allegatû in iffi de qbus eft métiosnolentes efficaci« tei fed potius vellet dari in pios vfus.Si auté do<br />
ter foluerejp t^e 8C loco:no funi abfoluédi.|)bai. mmus rei fit mortu^ifíat reftitutio pximo hgredí*<br />
nullus manes in mottali peccato eft abfoluêdus: Si veto fit verofimile ^ inuentu liabeatiir p des<br />
quiÜbetiftorij éft huiûfmodi.igiï.|CSeptimo fes rclido:tunc primo occupanticonceditut:vt quâs<br />
qmtm: g? fî foluere poflît 8¿ dñs det dilatïonem do liber proiidtur in mate apertus. In hoc autem<br />
i foluédiinô peccat nô foluendo: ga runc nô tenet corollario loquuíus fum de re inuenta que de pro<br />
áííen'u iriUito dño.COdauo fequif.fi
5auf ft.Ví0cííma
w'<br />
,, awm flIimB I •Illi IWimi.li HII^IIMMMI··· II· —^ ^ —— —<br />
' I<br />
IK) ©iHin^ioiitò l^ecúnM^yÉi 5<br />
ie-g íímítibus fuis contétus p^fm in pace tâ erga q3 tibí debeo.hfc em eft pecunia vero dño & cos<br />
fe I extéros iuftitia Se religióe defenditînô cupid^ gnito debitaiergo non aliud dominiu habet Ros<br />
in aéra fine titulo pferre iraperiii. Optime récitât manus pontifex in hanc pecuniâ g in pecuniam<br />
Arifto;v> Politicoríá de ethnico ilio Theopôpo. arcç tug.Sed fi nefciatur de dño pecunia incerto<br />
â cu ab vxore arguerei g? in liberos peccaretìga dño dandf,eft alia ditficultas.poteft ordinareRo<br />
yeâigalia xaiminui pmifi'ífet.'Sí aliqua ad regnum maiius pôtifex g, hec petunia detur in pios vfus<br />
vtcui$ fpedâtia colíabí:8¿ nó tantû regnû & tam 6¿ tut? ent dans:ímo hoc pôt curât? vel&ius prus<br />
VtilëfiIiisrelinqueretquâtûapatreaccepat:Simi dens. Sed an Romanus pontifex pofl-itremittei<br />
nus m quatitate(inqt)relinquo:diuturní9 tñ relin= tt parté illius pecuniç reftifuende:fic fcilicet vt in«<br />
quo. Si Salomon nofter fidelis ira pbe egiflet: re uentor fittutus corâ deo:tenéndo vnâ partem; Si<br />
gnu diuturni? & majus Roboamo filio religflet. aliam dâdoin pios vfus,ficut dixerût fuiffein itis<br />
Propter «utos em ftiiurias de gête ingéré trâf dulgêtifs Sandonéfib^his annis elapfi's côcefi-û:<br />
fe^f^MO'COdauofequiî:^ reges yel fiibiedf g, fdlicet habés incerta reftituere/ poterat côuenis<br />
S Wmaetetteamutalienumex^^ '•ecûcuratorib?çdisiacreieumagiftrisecclefiç:8i<br />
pjnqufmorti,qnfoluprgcipiuthgrea^^ tutus eifet in coífcientiaÍHoc fateor nobñcabS<br />
alfenuqedetíiiet:putate^^^^^^ fuppofito ^incerta habés eét diues & nófuL<br />
tuturosgipfíinvítareftítuerint. ptiuusilliuspecunigpmodûeleemofynç.ScX<br />
vteîinpniciéreipublicç.modobonûcômunebo "^'"^^'^"'^»P^cis.<br />
nopticularliftius éprçferédû.G: Refpôdeî. Fur CC>íftíncn:íonís Decímequítlte<br />
GGéul6?potefta:famaferuare»reftituereaIfenû. O.^^A' C ^^Muiiitf<br />
op5 ei vt confiteaîfuo curato, vel alteri: 8¿ dét illi V igeüttianona,<br />
pecuniâreftituédâ,capiédofcriptûveridnidicen Vnc cÎicendû efl: áe<br />
qnpdâremtuedl&dicatnuDomodopoKfeS i fl !»£, Í i'<br />
vtpatetpcônotationesimpt/nentesquashabet<br />
tëfumm^K^;^^^^ vfurafup termÈû vo&tio.nung em<br />
'^e^Seia^^^Sitl^'^^^ t^minus magis cônSatiuus eft fpedes prelica.<br />
fdatcuîùsfitp^nS? n^entalisiermtaiminuscônotan'tiïcônofâlones<br />
prodamatíoniiS^^ auté termini ex d?qdnoís notg^^^^^
^po YígcfímaiíonafoXXXXIL<br />
eft inaemétu q3 a® habet ex voluntaría cornuta tuí»Exéplu de mutuo íterptatíuo.emis a me mes<br />
tìóe vitra illa q pnus fua erât vel libi debtta.fíeín furàa.trmci núc valêtis in pcio debito feu rígoro<br />
debeas milií.xx.fcuta;8í poftea queras a me dece io decé:6(: ga n5 foluis i ptóptu fed ¿pmittis ad ca<br />
fcutamutuo:iïego dem tibi dece ea legevt oblìi Iédasdecébris:capio.xi/.iâhicévêctitio:fedeftre<br />
ges te mihi f0luere.xxx.putaixx.pri'debita qug folubilis vn' cótrad' mutui: puide ac ft tu dates<br />
^bare nequibà:nô capto lucrií ga nò iiabeo inae mihi dece q tibí mutuo:» gra illius mutui capiâ<br />
mento vltra mihi debita.Eodê modo fi violenn'a duo fcutai|CScd córra hoc arguif de ifto mutuo<br />
detinesmea/furto/rapinavelaìiomodoiiufte/vd interpretatiuo.Exiftofequiîg^oîsemptioextra<br />
me iniuftevexas:poirum dare tibi mutuo cu eòi totale latitudine iufti pdj è vfuraj&gl/bet ali'cós<br />
ditione lita vtdefiftas.inhiseni non capio luau trad'in quo cótrahésacgritlucru vltra totale lati<br />
ga femp qro mihi iuftedebitu.Per hoc aliqua at . tudinéiufti cótrad'cótracóitcrloqntes.CRñdeí<br />
guméta foluere potes vel cafus in gbus aliqui di oís capiés fdenter extra totale latitudine iufti pdf<br />
cut vfura niultifariâ licita eé.fed poftea de illis ar teneî reftituere acgfitü quocûç noie voceî, fíué<br />
gumétis erit fermolatior5qftione.1ij.hu1' mateng. vfura fiue nó vfura dicaî. Sedo didì;g>vfura no<br />
Ex ifto patet g? vfura non eft lucru.nâ oís vfura côftituiînifi m reb'vfu c5fumptibilib':quéadinO<br />
eft peccatû vt pofthac patebit. nulli! luctíí eft pec dû funt illa qcôfiftût in numero jpôdere,»mêfU<br />
catu:ergo nullû lucrû eft vfura.cófeqntía tenet in ra.quo ad pecuniâ eiñ í podere cofiftit:quéadmd<br />
fecûdo modo fecûdg.luaû auté eft ptiale obiedu dû eft in aligb' fpedeb' aromaticis vd metallis.»<br />
vfure:totale auté obiedû » adgquatû vfurg eft lu in ligdis y t vino 6i oleo* Sed díds.írt vefte cóftís<br />
crû vitra forté VI mutui.Diaî(téporalis)quia pro tuiî vfura.C.dcvfurís.l.Proauro.vbíficdf.Pró<br />
quolibet bono adu ex diaritate elidto de iege des auro » argéto & vefte fado diirographi licita fo!<br />
beî vita gterna,qug multo plus valet g ad'. Hmc ui vd pmitti vfuras iuflim'.Riideî, nô acdpiî ^<br />
didt Saluator.Luc.xix. Et quare nôdediftipecu ca vfura nifi inquâtûdlgftimata in quâtitate pes<br />
niâ meâ ad méfam:» ego veniés cû vfuris exegif cunig:vt te petéte mutuo a me quîq^ auteos:dico<br />
fem illud.» Matth-xx v .Oportuit ergo te cômits me pecuniâ nô hre:fed vefté gnj^g áureos valente<br />
tere pecuniâ meâ nûmularijs.vbi Aug. Mifer hô tibí concedâac fî gn^aureos tibi mutua£fem:vt<br />
cur fœneraris hoîrfcenetare deo:cétuplú acdpies inde ficut de gnq^ aurds des milii vfurâ,Eodem<br />
&Vitâ|ternâpoiridebis.Èt^uerb.xix.didÎ.Fœ môfidduffor gioco debítorísfoluítddjítü aedi<br />
neraÍdñogmifereÍ paupis.Sermoelíergodelu tori,dídí mutuare debitori; »tñnóiráffertdñifi<br />
crotpali:fiuefitlucrum amanu/língua/vd obfes illi'rd ínmutuatoré fed îcreditoré.Satifdâs etiá<br />
quio/de gbus ín.xxv.díft*húí'futurus eft fermo. íplidte mutuar debiton fed nô ibi fiftédoUed vk<br />
Sed enudeatióe vocabuli fors in defiiniriôe pò tra de dus dñio trâffert ré in dñiú creditorís:» Îïc<br />
firí aîaduertédû eft g? fors multifariâ accipiî. vno îmediate in debitorem & mediate & fînaliter in aé<br />
mô$ Îîgnodifcretiuo.vt Aduû.j.Ceciditfors ditoré.Hac difficultaté Îîc relida ad |)fequuttong<br />
fup Matthiâ.»Iofue&Eleazarforte diuiferunt defînitiôisredeo.H|gcdefiniriocôuertiîcûdeiïnis<br />
t2rrâChanaanfilijsIfrael.Interdû capiî euentu to: »d'naturâ pauds&chreexplicat:ergoébo<br />
formito.vt in ilio Lucani.O miferg fortis g> non na ga hoc ad bonitatéddînitiôis regriî» fuffidt.<br />
tn punica nati.Interdu etiâ capiîporrionehfte . f., ,, ,, ^ ^<br />
ditWvttrib'Leuinô habuit forté ínter fratres fiExqua dchnitlOncaliquas¿)pOll<br />
fuos:fed ex eorû decimisfuftétabaî.hinc fors dis riohescorolIariasiféro.Primaê:alig$eftvlurat^<br />
dîpatrimoniû.viîconfortesqaliqdpariimoniû g nô teneî luaû vitra forté reftituere. »^a apud<br />
fimul hàbét.fté ibrs fûma eft:iîue caput & ptima vulgo loquétes lucrû vocaî vfura: iterdû ilio mô<br />
pecunia q côferî in fodetaté vt luaû fiat.Teréti' loquédi ytar.loquédû ciñ eft vt plures. j)bario cp<br />
in Adelphis.Ûd mihi etiâ de forte mine venio in rollarif.g vult yi mutui lire vitra forté é vfurari'.<br />
dubiû.hoc eft de pdo quo empta erat fidicina. » fed côtîgit ^ null'capiat ad vfurâ ab eo:talis aût<br />
in hac acceprione îprçfenriarû vocabulo vtimur. cû nihil recipiat nec alicui dânû afferat^nô teneî re<br />
(Vi mutui )hoc eft ratione mutuattÔis.fi em fuerit ftituere:» rii eft vfurarius. vt patet g defiriirioné<br />
aliqua alia câ; vtpote vi intereffe; iâ nô eft yfurà. viur|.C Sedo fequiî.fi gs voluéritdare mutuò<br />
mutui inquâ veri vel íterptariui.ga fi nô fuerit ali gratis:fed poftea mutet jjpofitu volendo vi mus<br />
qd iftorû:bfi por effe côtrad'illicit',fed nô vfurá. tui capere ucrû fiue ante dationé fiue tpe dariôis<br />
mtituûeiîieftfedes vfurç» dusfpelûcatquânô fiue poft:isdl vfurarius ab àdib'primâ volirios<br />
egrediî.ficut çdifidû dom' nô egrediî fuû funda né bonâfequétíb'.fed lUl adusfequéteS adû bos<br />
métu.Exéplu de mutuo vero.do tibi la in Augii nû:primû nÔ infidunt nec in ranone obiedi nec<br />
fto.xx.fcuta mutuo ea lege vt in decébn des mis ^ extrinfece.C'Î'erriofequiîg? aliquíáeftvfurarij<br />
bí.xxij.iam capio duo fcuta yltra capitale vi mu habitualitcr :qui tfi nÔ eft in peccato yfurg:puta «<br />
t^i»<br />
•I
•r ^^ " - -, . , . ^ ; , - _ • ^ , ^ -,<br />
:i • , ' - " , ·<br />
l<br />
"difplíccatdaélusvfura3prgtcrít9:n5emoporteí ^iipliusn5aGceperitEtpfal.xlili|.V^^^<br />
habitú corrúpúgahabít^in volúntate nú g iatetn » côtradidionê in duitate: iRnÔ defedi ite<br />
piî nifi pc5traríü.& dato eét cótrariü qd poffi^^^^<br />
delere vfuta quo ad culpamjno oportet ^ poflTit habitabit in tabetnaculp^uoi' qui pecunia fua no<br />
ìpilerehabitij.CC Q-ùatró feqìg? aliqsé yfutari^ dedit ad vfuram. Forte àas:^iibitio veteris te;<br />
¿ tio dicit fe cape lucrii vltra forté vi mutui: iinò îhrnentin5côuincitnucefl£peçcatÎ3:quéadmoi<br />
dicit fe ITO capere vi mutuiVfed aliqua alia vii fed in multis ali/s legis Mofaicae, Probo ^<br />
(loc np impedit quin fit vfurari'« Die eni capit yi fic. yel eft prgccptu morale^iudiciale, vel cerimos<br />
mutui qiîullâ alia ratiònabilé caufam capiédi ha niaìeÌegis.nò duofecuda.quiatuncmale ©aJefi'a<br />
f buit.|EQ.uintb í^í jQ? ftat aliqué eé viurariû bi$ probationé caperet.de viiiris.c.Ciuia in omnib^<br />
l· yd ter circa eandé pecunià.quòtiés ciñ itérât adu vbí diciî g^ vfuraríj damtiâtur vtriufç teftamétí<br />
capieiidí lucri yltra capitale vi mutui:<br />
¿arpeccato yfurae. Sed petis:án fortes deciesdis Jegis nunc nô obligare:ergo eft moràle:quia yete<br />
i ^iensadiï vfür§ puta habédi ceníu ç bis mille:dr ris legis moralia prçcepta funt condufîoE^ legis<br />
Ì ca eadé ce^û tatù peçcetquâtu Plato el^^^^<br />
yoIiri'ones drcaaJiadedes çentû.DicoqyificK^ftes Sed hic dids.fufficit máximo pontifici dicere g»<br />
tis parib^ quo ad intéfíoné adus 8¿ côtinuationé pro tépore legis Mofaicf teprobabantur^ etiam<br />
êc paupertaté yei diuitias mutuatarij'.fîcut ille qui . in lege gratiç. Sed cotra hoc arguitur: probando<br />
yult decies occidere eundé hominé: tantu peccat ^ fit contra legem naturalem. Primo, ipfacfta<br />
qua^ habens decé volitipnes çquales circa alios .yirísínfololumíne n|turaliambulanrib^pbata<br />
d^ece.lBt ratio eft.'qa fecûda volitio eft ita maiavt tanq ínfqua:crgoeuafíonulla.aírumptn patet ex<br />
• " príma:6¿ fie de quâlibet fequéti.6(: prima eft çqua= philofophorû principe quarti Ethico.primo dici<br />
lis cuicuçvolitionioccidédi illos decé.igiî.'CÈx .te.Q.uidamautéínGapíendoexuperatvnditt&<br />
ifto fequiêj&é fextû corollariú:q?nó fuffícit
• - • ' , ^ • ';EU<br />
oXXXXIIL<br />
interdö p acddês habere aKô finé: vt aurö ad Olì dSe extra mutuúverñvdintet^tatíuü.hócépóf !<br />
rada lepra vd doloré ftomadií:ad ppubftétatío conñítui in rebus nô côfiimptibilibus víu^Jatet*<br />
né,& ad ornatû ad bue finé p acddés pot loca quia Wc antecedés eft verum cu oppofito Confe«<br />
ri retito dñío apud Iocâté,&vfii apud côducenté quéos fcdm dida. licet cape<br />
ficut y afa argétea vel equus:nec eft vfura; vt ife Éncremétû vitra forté fit pter naturam mutui;tfi<br />
rius amplius aperiEÎ.Tûcfic.pecuniaex fuo fine nô eft confta eius fubftâtiâ.prior pars liquet fuffi<br />
narijrali& p fe:eft vfu cöfumpribilis:ergo eius jj denter ex di(äis:cö mutuö debeat dari^tis. Se<br />
prietas diftinguiî ab d'vfu in operatione ad quâ eûda pars patet:qa nunq fit vfura fine mutuo.fí<br />
nô ordinai de paccidës.fi ergo quis ceperit aliqd eut aquâ eife calida eft pter nattjrâaquae:quia tûe<br />
J) vfu yltra j)prietaté:capit aliqd |)illoqdnô eft nôeft in fua bona» naturali dífpofítíone:íñ non<br />
m rerû natura:puta j) yfu pecunig.» raperet qui eftcôtradus fubftâriâ;alloquin qprimum càlefi'e<br />
tû eft de fe vfu m a çprietate a qua rapi no poteft tet,definetet effe aqua:qd liquet effe falfum.Item<br />
fcdm vocabuli yim. vfura em àidî quafi raptus hcet mutuatarius in cafu habeat lucrum dâdo yls<br />
vfus a re.'hoc eft a |3prietate.Prçterea.idé bis yê« tra forté:hoc tñ eft rarü:& totû luaû pecuniaram<br />
dit yfuratius:qacûdtiiûm mutui fit penes mus a mutuatorecolligiî:qui folet effe ma^s iduftn?<br />
tuatariû;vt patet ex vi vocabuli mutuû,ex meo g mutuatari';» p erû^ capitfcdmextremû lucri<br />
fittüú;munjatorvültfimilé pecuniâ î valore pes poffibilisa'ta yt parû yel nihil maneat ipfi mutua<br />
cunìg quâ mutuo dedit:» iterû yédit vfum ano tarío^,cuttíütuatorcolligíféxculpájpecuníávls<br />
diftinguiî a apriétate quo ad illû finé p fe fmcet ria fortemiraro pecunia |)fitítín ipfo yd Iiaerede<br />
qñ diftrahiî.Infup nô habet frudum ex fe peaï hô multum diftante, |)Ut vulgo drcûferf .De ma<br />
nia ficut alia gennmâtia:fed folû ex y téris-indus lé quœfitisyix gaudettertiùshaeres. quare yfutä<br />
' ftríapuenit,qnon eft ipfius mutuatorís:ergo qui cft tori reipublice lnutilis.
Pt^ :<br />
feereadSvittutisÄlfcet mutuatàri^ beneuoìétia funt aliquçôbieéliones ad quas in fífírcfpoñííeá<br />
mutuatpri tantû valeat nônunq quâtû tota fors: biî diíl.xxx;ií|,huius: qa eadé eft difficultas ytro<br />
hòc eft de p accidés:» cette valde raro.aebro nâ bi . mili cafu índigétif:quia ad íllud ínlumíne natura ¡^'^"s^ em eft contra ius naturç. Et licet fi<br />
Ii tetidf.nâ cÄio eorû q fâcite ínfunt,nihil opa babile fit Iibellus repudif í lege Mofaica erat M<br />
tunad hoc eft argumltu in capitulo Sigiiifícátú. «tus:» fimiliter vxorumpluralitas : vfura tíí eft<br />
de pbendis; vbi facerdos |)mifi't fefematHr&iÎl4^ "¡ag»« contra legem naturç.in fignum cuius gen<br />
ad qdalfasobligabaLHiceîîiIrtô capitur tpale Ili ^«s m lumine naturali íncedentes»rcpudiabant<br />
crirmvimutui,fedpaâiodeiÎloadqddéiutcnà vxores »tenueruntplures:»e3c legibus Gçfards<br />
turf mutuatari^ eft obîrgat'.ciaficpcedâsiargui ^ icfiptishoceft notû.fed tñextédendoius<br />
tut fic.ergo Ifcct vi mutui vdle accipere vltrà foir naturç:oia tria funt contra fus naturae. fed vfura<br />
iem aKqWdàeftimabiièpreciO.crebroenimhô cu alloua omni mô eft contra ius natur^.nec iudid<br />
. pit date pecuMÉ bono ára'mo vt íueníat mutuûi poterantvMo modo dare ad vfuram fratrib^vd<br />
Ité dando mutuanti iterutn riiüíüo,nón pot dare ^llis alifs nifi hls qui fuas terras ííufte detínuerñt·<br />
mutuo álifs quibus forte eft magfs obrioxius q J^^ Idumaeis patet:quia Deutero.xxíi/.fcríbitnr.<br />
mutuâti:»illud nô tadte íneft ih côtradu mutui. Non abomínabetís idumgum quia frater tuus é.<br />
Préterca obligatio natiiralis î foro cotradiáorio Tfraelís fratte defcenderût.fed iftud<br />
nô parft aftioné: quâ tñ obligatio cíullís parit. fj nonc:oncludit de ali/s.Tamcn ficarguitur. Vfura<br />
hic fadle dlcetur exdpiédo muniatarius didit viros in lumine naturali pollétes eft iudicas<br />
aaionémutuatorís,dicédo contradum effe vfu î?«q"a:ergonô fuit admittédaíudgis fíne difpés<br />
tariû » iutflé.
mendaeío;q3non poteft bñ ñ'erí:&dídt effe ma« fedaufert incrementû qd deiure mutuatarius.ré<br />
íuspéhíi.Sedíftffbationesnófuntfortes.mul tinere poteft.Etiâ ille côtradus eft irritât'a fupío<br />
ta em prohibenî & pcipiunî in vtro^ teftaméto re ta a deo gab hoibus.& cû fit contra gquitatem . ^ ^^^^<br />
in quibus deus pót difpenfare: qa funt pure pofi naturale 8¿ in reipublicg pernicié non redpit exce ·<br />
tiua diuinaJnfuper hgc cófequentia eft nulla,hoc ptioné pfonarû ficut ieiuniû 6¿ huiufmodi pofirf mr^<br />
eft maius peccatum illo:fed in hoc deus non pót ua.Et diftmguo q? Plato vult dare forti lucrû.vi:<br />
difpenfarerergo nc^ in illo.quia homiddiû é ma volinone pure fpôtanea:q nihil habet inuoluntas '<br />
lus pdm q mendadû:» tñ m primo deus poteft rij admixtu:» fic nego.yd vno adu voluntatis<br />
difpenfare vt innocens fdtus effe tàhs iufte ocds magis fpedâte ad volitioné q ad nolinoné|& fic<br />
daì:& nò in fecûdo. CSed veniédoadréipfam c5cedo.vtpatet.ii|.ethi.|.Vdleemcategoticûmo<br />
incidété an deus de vfura difpenfare poffit:opot uit mutuatario domfì mutuatoris adire: & impat<br />
tet capehoctotu:putalucrû vltra capitale vi mus mébris facere illa q funt fuffidétia ad. pecuniçfo<br />
tui:et videre vtrum de' poffit facere ^ ille adus lutioné. Sed iftud ad libera ttâftationem no fuffis<br />
volédi in aeamra fit bonus.Et in primis dico:g? dt.Exemplûinfimili.|»mittédo raptoribfinnfe<br />
deus pót dare mihi cuiufcunçcreattirgdominiû more centû vt a morte euadá:licet dem dscentuî<br />
& rerû dñia pro libito fuo:aIi)s omnibus ppinqs illorum non habét dominiû.namconfeitfus me?<br />
dfiisinuitis.ficutbonaœgyptiorutranftulitinhe coadusnôfuffidt.ficinjjpofito.velleemg^mu ,<br />
breos.nô refpidêdû eft ad feruin'um hebrçorum: tuans daret mihi mutuO pecunia gratis:fed.qua t<br />
qa fine fetuitio illud facere poterat. fed tñ de'nô nô poffum hac via liabere:doeij)nuc,torte redis<br />
âfpéfauitinfurto:necdifpenfare pôtvt hôhas bitadcort&reftituetinpafdia:vdtpc.moïtis:vt<br />
beat dñium in alieno.Sed forte dids.deus nô po iuridicecogâ eû reftittiere.» quia duldter & caus<br />
teft difpéfare de vfura quia habet inuolutâ mall= te tollit vfurari' lucrû,& nô pturbat républicain,<br />
tiá:vtQÍ ego capiâtpalelucrûviniutuiînô poteft permittituraiudidbus.fecuseftdefuribus&Ias<br />
bene fieri:ied VI dddâtis poffum habere tépora= nonibus rempublicam pernirbantibus.<br />
lelucrû.quéadmodû mercator capit téporalelu= arani/ Prer^tytnr rt^of^<br />
aûvidamnifednonvimutui.SedcôtrahoGar<br />
8umentor.deiis poteft facere œ ego dando decé dat fcholaftico pecuniaiiwtuq vt fua ledion^<br />
totamutuo:qfiiieccdratlucrà,qanÔerâexpos vifitet:8¿ hoc fit fine pdoî&.tn capit luai^ vitra<br />
fitorus illa fcuta:necincurfut' fum incômodû ali forté:qd patetiquia muniat decem fcma qm fine<br />
qdtcapiaquinqs vltrafortévddecë:nullaalia câ terminiredpit:8icûhocali'ineiusclaffefeu.f^<br />
âiï VI mutui.Forte dids.vi dd dâtis mihi audo la vt vulgo appdlât moraî:aquo recipit noueyr<br />
ntaté.hocnó euitat î3pofitû:quia de'reuocat fuâ decé fcuta in fine curfus.vd forte pillu S fimj^<br />
leeé Luce.vi.promulgatâ:& in antiquo teftamé-- fcholafticos augeî fama regetís:& crefdt ftipedis<br />
to de vfura:6C oftédit mihi g. illa lex nÔ amplius um dus in lods in quib' morisse foluere ex repu<br />
obligat : fed me obligar ad oppofiti3:ergo nullo blíca:vt in Italia & loas fimilib'. Sic pittori inrf<br />
alio tímlocreatonifi vi mutui capio.v.vel«.fcu tormuttiodatquaten'adfuûmoledinu molitu<br />
ta vltraforté.quiapÔtmihiprçcipereita facere 6¿ tus veniat.fíc dñs dat mutuo colonaquaten'^<br />
. phiberenedemmutuovnqnifi cófequar luau agrosçolat&ecouerfo.C^^^^^^^<br />
vItrafortévimutüi.SíceJoteneog,de'potdl cultas de his hoimgenerib'6¿frfibus,fuma^^^^<br />
difpéfare cû vfura: & poí&ile fit vSrâ bene íie dere de vno.& dico^ regens ta artlbus pot Wfa<br />
Hdcpotétiaddabfoluta.nullustñpurus homo riáfehabere.Prímoftprinapalitervtfcho^e»<br />
diípái.repoteftq,vi.rabenefiat. ; S ^ ^ ^ l ^ S T t ^ f f i S ^<br />
ÍFO uarto areuíí.Sortes habet tníl pter deu adualiter vdvírnialiterjfperattñbenes<br />
kf^aodofaqu&sPlatoegetvtmerceíinter uolentiâ:fedhocnÔobft|evuItd^dMem^^^<br />
Turcas.mercâdoPlatovltraeVftslucraîCens ue fit beneuoto ^.Ter^^<br />
tum:qdvtricteorúeftvtíle:&fdétí8¿volétinon j^pter inopia fubleuada&minus prindgilitavt<br />
fi'tiniurià.v.&.ergôfaltêiniftocafunôetitcÔs !nterfitledionibus:nontnmutoattjrusfi no ve^s<br />
trale2énaturpexhypothefidata:eftoplCTÛ($ in niretadfualedíonem.Primumébrumeñilhdttí<br />
tdpu6icœlué'cÔinittàî.CRniïeî.ftatvtrû(jhas R vfuraríú.fecudumüdtuRfecurUjtertiueftam \<br />
bíe lucrû inarca &mutuatoré&mufuatariù:fed biguum.R m duobus pnoribusmebris non reí<br />
mutuas male capit lucrû:cû em dñiú reí mutuatg puto difficultatem.Sed drca tertium menibrum<br />
trâfèatinmutûaWiutnihilpÔtcapeabco.nÔrô^ funt opihiones.Nam loannes Andreasinregti«<br />
ne mutui:vt patet in ijbatione cóclufionisrnec vi la Peccanim.ta mercuríalib'.reputat cafum vfíg<br />
lum àliû habet titulû:gra cuius poffet cape lucrû raríú:&dídtg^ regens debet reftituere tantum T© ÍÍ ;<br />
^ 'i «i
ggfirlTi'iahl rij^^l^^^^^WMippW^^^^ig^^^^^^^^^gi^^^^T^'y^ - .--.r^T· .;. .v. . · ,·;;·""•<br />
l^aWnctí0n# Bccimf quintç<br />
kim quâtû verofimile eft g? fama vcl luau fcho ei mutuare pecuniâ gdiu ledioné meamvifitaue<br />
laftici fibi attulit ex eius pientia.non enquia tâtû rít:& pfínire terminu quo recipiâ pecuniâ fi forte<br />
alteri regenti dcdiffetífedreftimtío eft facienda fií abíerit.Non oportet rñdere ad argumétû ftta«<br />
cut de vfura incerta.hoc fequiî Pan.in capífina. di)(cum nô egeat alia rñfione)vltra decem fcuta<br />
huíus rubrícf .Licet iftud fit apparenter didû: nô q regés capir j) toto curfu Panfi}s.& licet aliquis<br />
tn placet.Et ratio eft:ga regés nihil redpit qd ius aliusregensjjmittatdfeminus accepturum:n5<br />
fte nôrcdpereî ab alio regente non dâte mutuo. grauo eum ga non capio plufg debeâ.vdfoluat<br />
Nécvaletdíccre^redpitpecuniam:gaillaeft ci alter regens pro eo:&abducat eum. CSedcôtra<br />
minus prindpalis muttii,hoc fic fuadeî.facerdos fummâ folunonis arguiî.fi non veniret ad ledio<br />
nôcelebraturus nifi habeat fex paraos albos mis nem:non darem dmutuo:ergoaduent'adIeÄo<br />
nuspríncip¿ter¿debrans jjpterdeu prihdpaliö nem eft caufa princípalis:quíaeafcclufa remoue<br />
ter^nô cômittitfiinoniâîncc peccat p illû adum. tur effëdus.CRefpondeî.remota câ minus prin<br />
Simihtet benefidf collator côfert líate forti bene cípalí fçpe remoueî eíFedus:qñ funt dug caufg fi<br />
ctû prindpaliter quia eft idonei^s:& minus prind inul requifitg ad pofitionê dFed':fcílícet pcipua<br />
pakter quia eft fuus confan^ineus vel famulus: & minusprincipalis:neutra cm iftarû caufarû fo«<br />
ita vt famulatus vd fanguis fit câ fine qua non: la fuffidt ponere effedû.modo deus eft câ princí<br />
8¿ quafeclufa non conferret d potius benefi'cium palis.Hoc fíe declaro.qñ funt duo fines quorum<br />
^ßiteti gque idoneo.» illud fiate fadt:vt pofthac vnus eft in aliû refolubílís:ílle in qué alter refoluí<br />
díft.xxv.huius ampli' patebit.ergo codé modo i tur eft ^puus.de' aöt eft finís generalis 6i remo<br />
propofito. Sed côtra hoc dícís.capío lucrû prgter tus oîm aduum quos prudens fadt:» cgteri ad?<br />
fortem vímutuí:ga illud nôeft mihi debitû .Rn« in amorem illius finis »tandé in illum finem re«<br />
detur negando g? vi mutui capiâ:fedratione im« ducuntur.fecûdum illud Apoftoli primas; ad Co<br />
probilaborís » dodring qua eum erudio,inflam rinth.x.Ôîa in gloriâ dd facite.Hoc mô ifti fcho<br />
mando aifedû dus,» illuminâdo intelledum. » laftico decé fcuta mutuo vt vifitet ledioné meâ:<br />
hoc fi ita vtilíter eû erudiâ vt alter:» ita parû ca« volens vt adfit ledioni» profi'ciat in dodrinis 8C<br />
l^àm vt vidni md:puta fohim capiâ debitû:hoc moribus:vt eo modo feruiam deo » merear.non<br />
m nihil fdebitecaçio. Sed fateor g? mutuû eft câ tamen quafi homo iftos adus référât adualiter i<br />
finequari^quareiftemoraturincurfuineo : fed deum:quía nonrequiritur femper relatio adualis<br />
ratione illius nihil acdpío:fed ratione laborís.mu in vltimû finem ad hoc vt adus nofter fit bon'<br />
tuum enim eft caufa p acddens quare propter eû mora]iter:vel bonus meritorie:fed fuffidt virtua<br />
laborem.» non fequimr :mutun eft câ per accñs lis.Non capio relationem vírtualem moredodo<br />
laboris:» labor caufa j)pinqua decem fcutorû :er ris Seraphid » Côterrand:fed vir malem rdatio«<br />
go mutuû eft caufa decem i^torum. Nâ re^la nem voco quâdo honio,licet iiî teneris annis, ha<br />
illa^quicquid eft caufa caufae eft caufa caufati:nö bet hoc propofítom fe vdlc totam vitam fua Ä<br />
tenet in caufis per acddés:» víx ín caufís per fe. oiñes adus laudabiles facere propter deû:» poil<br />
Priamus ením nô erat caufa ocdfionis Patrodí : ea non habet oppofitum formale.lícet ením mul<br />
Ücet Hedor dus filius illi' mortis caufa fuerit. Si tis modís peccet mortalíter:nó tñ habet oppofi«<br />
dicas.non minus laborarem ifto abfente.Díco fi tû formale:» refert adualiter quando tcnetur.Et<br />
huic medio innitaris,côcludes g? a nullo debeam netìbi videamr íííud nimis largum,pronunc vni<br />
âcdpere turonum:» flc |)prifs militare ftipendifs ca ratíone fuldtur.Dodor Seraphicus in fuo fe«<br />
cogar:quia quocunc^ obhto, ob ci' abfentiâ nô cundo didt çb adus alicuius rdígíofi funt oiñes<br />
minus legerem.Díco fecundo:g» tantum lego d fuffidenter r^ti in deû poftg dedit fe » fua deo:<br />
quâtû oîbus ali|s:quia pôt audire oía q dico in & intendebat oiñía facere propter deum.» fl hoc<br />
dione.Nec iterj valet dicere ^ capiâ aligd adli« fufficíat in iuuene relígiofo:quare non fuífic^í<br />
mabilc pecunla:quía tollo ab eo libértate aliû ad« iuuene laico.^'fpedalís nâç^ datío fada deo more<br />
cunditmodo auro nô eft gftimâda libertas, prout rdigioforû nô requiritur ad relatione adualé.qd<br />
vulgoi^î.îsjon pf Q fyjyj, libertas védímr ,çbaî:ga aliogn nullo modo laie* polfet refenc:<br />
^o.E^co menon tollere ab eo libertaté:ga non quod eft falfum.Si dicas.Dodor ifte didt oppo<br />
tít mecu maior femitus g cû alio.vd fi fit:foluat fittim de laico.fdmus eum dícere:óppofimm tn<br />
» cat ^o veht. Q^uis etiam alius regens légat in ratto perfuadet contra cum & pro hoc qd dídm'.<br />
genioiius g »o:immo & vrilius,qd maius é:nô ft poft iftud propofimm generale nullus eft ad'<br />
^o:ga luffiar ^ d fariffadam R mulritudini inditferens in homine fi intdledus iudidû afñie«<br />
lcholalt!cora:alioquínregentes idond » fuífídé rit:aIíonim more loquendo ddiberattis.Hœc obi<br />
tes,jçtcr a^cjtom e^llenrioris peccarent lege tet dixerim : alias onuclearius matcriam,quia dl<br />
do:qd non eft dicedu.Et vlterius dico me poffe vtílís , Bi explicarione eget, examinatorus.
0uçfl.VtS€ftmnpm^fo*CXXXV.<br />
Eodê modo dico g» Sortes mi'tor lidte dat pifio dt intentio.Cuius fimile efi^habeo triticû qd mti<br />
tí mutuo,fperans p hoc eu venturû ad fiiû molê tuo fotti:qui ilatim eft illud c5fiimpmrus:fi mo?<br />
dinû,» ie luaû côi'ecuturû.iiô em fit infuria pet uear principaliter vt tedpiâ tpe futuro aliud qd é,<br />
hoc piftoti:cû ifte multor eft ita ppinquuspiftori ímmodoaEqualispdjtpereíldiíionísqddldiutl<br />
vt altert&çque bene molit:nec plus capitplabo us manfurû:in hoc calu eft mutuatiovfuraria fi<br />
te q alter.fecus eft vbi notabiliter plus dii taret » non fuiifem illud diutius côferuatutus.fi veto id<br />
piftote vd vbi plus caperet. Sic de dño date mus fadâvtprîdpalitereuitemdânûdatoQ^alidfru |<br />
tuo colono vdeconuerfodicaf: dûmodo fizrueS mentû fit aptû diutius côferuari:&p confequés<br />
btitudo iufti predi hincinde» maioré vtilitatéatfenremiliimon reputo vfutâ:fï<br />
áT arainV Merraror Putííien nôairem etiâfi diutius n5 c5fetuei:qa tpcreddis<br />
r r § f^^ tionisintcndo ftatímcófumere.NáíTaitWum<br />
lisveàtiortiquin^vlnaspannpmtócafades yelleeuttareîterdfedâniemergétiscxmiïtuoîita<br />
g^meuitareíterdledamiuLergét.^<br />
9 t®,&n:c.yédMoPUton
fF-r·'-<br />
l^iílínctípnísSecÉtifqiiíntf<br />
Oüíauétoritate. Alia aüt é poena q dídí Icgalts quentía eft nota. Rantecedenspatet: quía mcrca.<br />
vd canoníca.de q.xií.qugft.íi. In legibus.vbi fíe tot libenter datet duo fcuta finmo íntadú decern,.<br />
faíbiiln legibus ikcuM cautú habeíur:qui té fur vd viginti yt védat merces fuas» nó alia .ratione»<br />
ripit aliená:ílli cui res direpta eft ín decuplum quç dat víüori pdo yédédo ín groífoívt dicuot) nííi,<br />
fublata funt reftítuat.Etiá ínterdú eíl poena muí yt fuas merces vedatfedg^nó, peccet píléditurí<br />
nídpalis.verbígrana,ínalíquíbusciuítatibusfta quia dat jnerces y aientes pecuniam qua alter da<br />
tutù dl g> tutor de pecunijs pupilli g perueniunt türus eft j) mercíbusiergo in hoc nó peccar:» ca«<br />
ad manus fuas teneaî emere poffeíTíones yd tñ^ píendo folutionem $ mutuo nò 'peccat:ergo hic<br />
dcre dad ratione quinij pro ceritum.túc fi tutor nullo modo peccat.Ì[;AdnDnumrfT,dei cafu ad<br />
pecuniampupllli exponat pro fe:vel faciat nego miiro:yel fortes dat merces non yalentes pdum<br />
ciationes profeìtenebiturprocétUindare pupil « dätö a Platone:» iam eft mahifefta vfura;» tenê<br />
lo quiiî9:etiam fi nílTÍl cum illis centum lucrati tur reftituere Platóniilldqd capit yltra valorem<br />
fit:g7 nomine fuo» non pupíllicum illa, pecunia merdum.yddatPlatonimercesyalentesj^uiii<br />
negodatus eft;quia de hoc cóqueri non poteft tu qd dat Plato^fic fdlicet yt Plato nihil pdat fi pra<br />
tor.Nâ potuit emere poiTeffiones de pecunijs pu denter yédat:&tñ adhuc Sortescapit aliquid gfti<br />
pilliiyel cxpönerein iuftis »lídtís mercaturis nos mabile pecunía:híc nó ita dare cóftatan fit yfura<br />
mine pupilli;» tunc fideUteragédo,lucr6» dânû & probabilis eft pars afiñrmatíua g; eft yfuraícü<br />
fuíífet pupílloríí .Et hçc quínqp j) centu capir pu« aliquid aeftímabilepecunia capiat:» potiiTimum<br />
pillus ranone veri interdTe-Hgc cm lex eft ratioa quando non conftat ^ Plato non habebit lucru<br />
bílís:neínnocétes pupilli quibus cômiferédum éi vendendo prp fuis laboribus.<br />
a maleuolistutorib'» dolofis drcûueniâî. CEt gr ncrimo aronit^ hn h^n milìo fr-jt,<br />
p hec foluitur qftio fexta quarti ethi.Ioannis Bu t A^ecimo argUlt .iiaDeO mille tran<br />
ridani:círcaquáIoannes^lixe»difl'utelaborat: cos quqs ad aliqua negodationeán applicareins<br />
qrens quid dicendu fit dequibufdâciuitatibusq tendo.accedîsadmepetensquingentcsmutuo,<br />
cöfueuerutacdperefibi peainiam orphanotum jniittps tantum quanta lucrabor ex alijs gngé<br />
ad cerros annos vf
0u|li.Viscfïmanôiîd.fo^CXXXVIi<br />
confequétíatcnetíñBatoco.c:R-efpondeí.argu vi«ecetintianqu0Iítate:qmaipfeinpptíatoJ^<br />
mentumpeccatínmatería:quíatamniaiorqíiii gesnoncompofuitJncçgasinpticuJm<br />
nor eft faffa.nam yolo male agete, eft peccatû,» recognoüít:fcd audoritate folu addidit:vt ipfes<br />
• , • ^ ^<br />
côtranullura prœcepmm decalogi.fímílitet tranf met didt,Oía merita noftrafaamusî quia ex no<br />
ereffioneshulnanarûlegû.quartumenimprgce'^ bis oísípartíet dsaudontas. Ode veterau.^^^^<br />
ptumdeparentumhonorenonponiípfupiorí. Imperator dia! Iiaberdegesi^^^^^<br />
bus.Sc30minoreftfalfa:quiaáfurt^qrcapií dentibus fibialfiftentibusiqui funt eius peä^^:vt<br />
Kain-vtfuperius patuit. Ptechus de corpore myftico» eius partib'ex<br />
bitariam.vtiupenuspauuu ponit^nec illas leges componentes etfi chriftiani<br />
^Duodecimo arguit,fex Cfiarea erantpeccarantlicethgtefimtenuetit:qapojribiö<br />
vfuram admittit non folli admiífióefímplidsto le eft interdum vtrara^ partem contradi^oísha<br />
íerantierfed quarto modo redtatodift.xxxij.q.ií. ¿ere a lege naturg fuldmentum ob varias tírcun<br />
huius,patet.in.G.de vfurís.l,|.ií.iij¿cétcfima:dimí ftantias » caufas:» tunc tenendo liancpartê yel,<br />
dia cétefimg:tertia pars cétefímg cû mftis alijs ad illam non eft peccatum: vbi n^côftat de verità«<br />
mittebâî. Centefima aût fuit illa q p annum fuo te p aliam legem quam homûÎ|énetur fçire,eui» -<br />
toti^quiualebatîvtfidaremtibi.xxvmutuo nûc fimile frequéter contingit iter theologos: y ty trg .<br />
in Augufto:vtin Augufto fequenti mihi dares. deus fine caufa pdeftinet,nec ne.vbi fapientesj5 ,<br />
xl.Dimidia cétefimaE,qñin fine termini dates me traria probabiliter tenent.» hi & ilK fuas qpimôes<br />
dietatemfottis:ytfimutuétibi.xx.dabisinfine a iuris diuinifontibus deducere moliuntur:» g><br />
anni.xxx.» lex duilis fundaî m lumine naturaliî fuae aflettiones eu dfdé quadrant. Secundo.ftat c !<br />
ergo accipere ad vfuram non eft cótta legemna« aliquid yocari yfuram:» tamen non nifi verbali<br />
tute:8¿pconfeqUensprobatio conélufionis nuls tet:ytqftíone.iíj¿huius materig diceî.legesnan^<br />
ia.fCRefpondetargumetum bene pbat g? vfus illas componentes Iiabuerunt oeulum ad interel«<br />
ra vniuerfaliter non eft contra legem naturalép» fe:» illud non nominabant;fed omnia fub yfurg<br />
priedidaminec ê yaldé euidens g ois vfura lit nomine admiferunt.» fic in authen. de nauti.fœ<br />
contra legé nattiralem:licet apud darum ingenió nore^excufatur imperator.Per imperatorem au» <<br />
quîelibet fit contra legem naturalem aliquo mos tem intelligo leges componentes, yiderunt enim<br />
do.I.ex aût diuina a poftaiore oftendit nobis ali illi pmdétes viri fe poífe fallí yf aliqd ftatuae cô .<br />
quaeffe contra legé naturaiem in hac acceptíone: tra ddlegem:8¿ propterea dicebantinyarijslom<br />
fícutíexeuágeUcamultorumlocoram legis Mos fe vdle ükm legem »fandorum determ^Jticxs<br />
faíc» verá íntelligétiam aperít:licct non fecuridû ampledítqui magis yerfabaní in lege dei q ipfiî<br />
iudœotum exiftimationem.» ex tali fenfu cótta » fie indirede Omnia contra legein deiftatuta tes<br />
COS non addudïapparens argumétû. Sed didsi uocarunt.quemadmodûfiFrancorurcxaliqu^:<br />
luftinianus pro tempore côpofitiôis codids erat legescum fuis aulicis prudentibus ftatoeretÄfe<br />
d-iriftianus:ergo côcedés yfuras côtra legé euâge tuendo aliquid contra ius diuinum yd potifidUj<br />
lícam inherefim labitur » eft Iiîeteticus.Refpons diceret in yiia fuarum conftitutionum. quicquid<br />
deo.ImpCTator de fumma tri.»fi.catho.LGûdos ftatuero:quia ego »md errare pôÎfumus::volus<br />
populos.pdpítviuere»verfariinrelígionetradf mus vtfiqd contra legem dei yd pontificum ex<br />
ta a beato Petro.qd íntdligít non mô de fumma ignorantia ftatuámuSitobur non habeat.
• ' /<br />
A v; rplfliictîôi^^<br />
cís.nüíli cáthoíicotoig^^^ díuinam¿f Simile erat de fcholaftíco cui do mutuo,dado rf<br />
certe tniror taliter arguétes. ois vfus propter breuitatem eas in fingulis locis non re;<br />
ra fit repröbanda.cuiparri Ariftoteles »Marcus fumpfero.<br />
CWftinaionisDectaçq^^^^^^<br />
tra Sortécapíam,nóeftvfura:quía non capii lu VUçltlO 1 rjaelínia.<br />
CTum.» ppterea confequens eft:fi dedi Sortì mu , _ _ J\ , .<br />
mo.xx.&non habeâfecuritatévdteftimonium: ccudo circa hác ma<br />
1 ® d.xx.mutuo vt det mihi.xl.» fcs ff teriam qùxnî : an ifte cafus<br />
fítvfuraríus.dotibínuncín<br />
nanvdfecuntatealiafoluêdialia.xx.Se^dcde Auguftocentum fcutamu<br />
W ^ ^ ^ IJ ^"o^dnatalem domini vf^<br />
loSi-v.^ Ç&'intereatéporisvenitcredi<br />
fcuta quîEcogor illi date, »proptereavendo res<br />
quantumpotdlabalijslucranfimilitercolöido. measmínorii g valeât.xy.fcutis.vdnôpoffum
5auçflia Crígeíiim .f O.CXXX VIL<br />
habere pecuniam nifi ccpcfo ad vfurá:íi¿vtco# ficut diximus cu interefle toto teneatur remittee<br />
gar dare.xv.vltra forte. Et arguitur fie» caufa remonungno teneî remitiere fortë:fed interefle ^<br />
tui hanc iadurâ fado'.quia tu das mihi hâcjocca nônuq parte intereíTe folû.aliquâdo nihil de in«<br />
fioné, & es caufa quare hoc reru mearu incomo« terefiè: vt quâdo mutuator nó eft multû opulert ^<br />
dû incurrâ: ergo teneris me feruare indemné de tus fcdm ftatû fijû,& alter nô multum indigus.<br />
iurenaturçtergopoifumabstecapc-e.xv.vlna· Interdû nÔ tenetur remittete tépore mutuatiôisî ^S^ -ÎÎ'^T<br />
forté,& hoc folû vi mutuirqa nullo alio iufto ti« fed pofteriusrquâdo fcilicet ex culpa vel fine cul ^r"<br />
tulo illoçà.x v.fcutoçà dominiû acqro.ÇRefp5 pa in inopiâ grande incidir mutuatarius: vbi an« .. : ^<br />
deï.de intereife in qftione pcedente ex induftria tea mediocribus bonis fortunge ftipatus erat: Si •<br />
ne qftio in immeniiim turgeret, ficco pede prse< tûc idê eft de ilio ac fi fuilfet inoçs í cafu in quo<br />
teriui.Dico igiî q; cafus eft licitus:8i negó ¿ cô eft a principio omni ^miffione iter me 6i ipfum<br />
mittâ vfuram:quia nô capio illa.xy.fcuta vltra fada.femp intelligitur mutuatario ftante in eo«<br />
forté vi mutui ied vi intereire.hoc eft ratione ia« dem ftatu in quo prius erat quâdo cepit mutuo. ;<br />
durf quâ fado:cuius ladurg tu es caufa:» p co« |£Tertío requiriî vt mutuator mailt habere fua<br />
fequens teneris mihi fatiffacere. Interdfe aût in pecuniâ vd falté ita libenter vellet. fed fecutius<br />
hac materia eft terminus vulgatiifimus:» tantu eft ^ mallet q dare mutuátaríoifed folu intuitu<br />
valet ac fi dicereî.capio ratione illius qd mea in« pietatis rdido lucro têpotali aliquo modo hoc<br />
tereft.Eft em orario truncata vt crebro fit |)pter facit.Ex quo patet côfcientia mutuatoris po '<br />
breuitaté.vt dici de orni Se dici de nullo. Ad me tiifimû vbi cft prudens mercando,eft in hàcpte !<br />
aût ptinet ne mearû rerû iadurâ faciâ : vdg^ lu« í>onderáda.|ECÍuartacódítio.'g^inintcteírelua<br />
crû meû ratiôabile cefiet: » ppterea quicgd ego cri ceffantis capiat tâtû pcife quâtû iudldo ptu«<br />
poffum cape rône kômodl qd incurro ex mearû dentû póteft luaari vitra expenfas,induihiâ,8i<br />
rerû mutuo,vd ratione lucri ratìonabilis md cef labores^Hoc fie declaro.habco mille fcuta q pro<br />
fantis:dicorcapereratíonemeiintereíre. ponebâmecû deferte Lugdunû lam tépore nû<br />
_ ^ , I' dinarum.iudicioprudentümercato9íilluceun«<br />
^Et pro CQpIementO iltlUS aliqua tiûlucratusfuiffemcentûfcuta:fedinitincreeS<br />
funt declarâda.Ptimo aliquç drcûftâtig funt cô« do » redeûdo expofuiiTem cum equo mco.xx,<br />
fiderâdçanteq licite poffim capererarioneinter« fcuta:&folûmodoquinq^domivltraimpenfas<br />
effe.Secûdo an poffim capere ratione lùcn cef« quas facit familia:foite mea pfentia tâtû jjdçft<br />
fantis ficut damni qaicurro,vidêdû eft.CCQ.ua , quâtû exponodomi/ortaffenô. etiâ noluiffem<br />
tû ad primû:l2e circûftâtig funt pmittendg: fît hfe tot labores p dece (cutis nifi firn talis q ma«<br />
verum intereffe: hoc eft,non capiat quis plus g lo equitare in campis q domi manere. Praeterea<br />
damnû qd incurritìvd lucrû ceffans fcdm iudu dediffem ratione peticulitollédi decé fcutai quia<br />
dû prudentû ratione illius mutuationis i quia fi res extì:a penculu eft maioris pdf q in peticulo<br />
fua negligétia aliqd amittativd fi cepit fub vfu ex natura rd.vt fi dug ñaues effent onuftg cum<br />
ra quâdo poterat recepiffe mutuo fine vfura :vf ^quaIibusmcrcibus,quarûynavenitplocap«<br />
ex malitia fua hoc fecit vt cogeret mutuatariu tculofiffima ta maris q hoftiu: altera pioca non<br />
foluere illâ vfurâ'.iam non eft verû intereffe. Ex difcrímínofa:fiprudensmercator deberetéme«<br />
quo pateta? lì pdiditrationemutuationis pdfe rcmerces vtriui^nauiscû periculo: plusdaret<br />
v.fcuta:» nò ceffaUit aliquod lucrû capiédo fe* pro naui q minori vd nulli fubiedaeft periculo*<br />
fcuta vltra forté,facit vfurâin vno fcuto.probà ergo mercator de quoloquimut î ifta quarta cit*<br />
tut:qüía vi mutui accipit fextû fcutû. nullô em cûftâtia debet demere de lucro centû fcutotum<br />
alio titillo accipitipm:quín(»afitícutarecípit ra xxxy.fcuta.xy. rationeexpenfarum.x.ratione<br />
tione veri intereffe ex hypothefi. Noli affette ta laborû.». x. ratione piculi.ergo ipfe pôt capere<br />
ics vêpresîacerâtes tuû fanguiné:in qtì^ fcutis Ixv.fcuta & nò amplius a mutuatario rarione lu<br />
nôeft vfura:» eadé eft ratio in quibufcûqjilloçi criCeffantjs.fî;Q,u|ntorequiriîvtcôfulatfugfa<br />
fex:ergo in nullo illoçj eft vfura. I^Secûdo reg mg.ftat eiñ g; nò comitrit vfurâîti^ in tei verità«<br />
ritur œ non fit mutuû dandû de pcepto: quia in te jjpter periculû pditì'onis fug famg tenetur fub<br />
extrema neceffitate homo tenetur dare fuaì licet pcena peccati^mortalis nihil capete ratione inter<br />
patiaî damnû téporale: ergo a fortiori teneî effe cffe.hoc eftno mutuare,vel nihil capiendo. Pro<br />
côtêt' de forte faluâda vd pte ei'.Q,uid ât extre batur:qa |)ptcr fcandalû adiuû pufilIo9î,optis<br />
mâ neceffitate vocauerîmtin materia eleemofy« gd nô eft pcepti',eft cmittêdû. Infup fi fit mala<br />
nç prius m hac diftindione vidifti.» tâta poteft tama de forte qui moniales aliquas nôinclufas<br />
effe abûdâtia bonoçj fortunf in mutuatore,» ta vifitatiefto fit caftus:tenettir abftinere. » qtiâto<br />
ta indigériâ in mutuatario yt interdû gté ípttís maioris fm§ cft,tato mágís abftinete teneí'Vú<br />
&<br />
•a
J l^iítíiíctíoníó i^ecimçq^îîtç<br />
fi babeat iuuenemmuîieré fecû in dotno confati ^ tenebo ipfius mterelTefaluûî fîue pofi mutui<br />
guinea vel nò confanguineâctenetur eâeijcere j» tionê:in idem redit.quïa iâ adualiter iadurâ rerú<br />
Rtuarida fua fama.vt pcipitur. de confec.dift.j. fuarû incurrir.» fi poterat mecum pacifci anteg<br />
lubemus.» illud ex materia de fcandalo.diftin» patêrCtur mcômodû in rebus fuis vt tenere eum<br />
xxxvni^huius notius euadet. ÇVltima drcûill indemne Si ei refunderé tepore quo iadurâ face<br />
; tia cfiî^nôcapiaturintereireinipfamutuatiôei ret,a fortiore poteft a me petere recôpéfationem<br />
I çum mutuator adhuc nópatiaturintereiFeiguis difpendii iampfenti'ï quiagratiameç mutuati©<br />
^ poftea paffurus fitiquia mutuatarius nô tenetuc nis mcurrit,in foro confciêtig: licet nô poÎTit me<br />
i foluere mutuatoriintcrefijs ante^ fit pofitû in re cogéré in foro contradidorio.<br />
Y • rûnaturaveliheffedu.Dixiinqftionepcedétc E J ' J ' RR J<br />
^ g, has circûftâtias in qualibet qftione» cafu prç Ocaquiadeinterelle damniomnes<br />
fupponâ fcdm exigétiâ materias.» ex induftria côueniûttprobaturett'ag^interdreconfiftitinlu<br />
r vt hocnô negligasrepeto, g» femper mutuator ero cdrante.hoc eft: licite poteft capere ratiôe lu<br />
fugfamgiïtmemor.'necproximûfcandalizetsSC cricdrantis.Probaîfic.fiegotpllamafabroin»<br />
- dedinetadmifericordiâ mutuirdido intereíTe, ftramétafugartis,íncudcm,malleum, »caeter»<br />
quâdo vícín' clíínpbabilí neceifitate extrema» id genus aliquot diebus:ego teneor in fòro con<br />
f |£Stâtibushiscircûftâtifs&argumêio incapi« fdenn'œnô folû reftituere inftrumenta fug arfís:<br />
" te qftionis fado,perfpicuû eft g^ mutuatarius te fed aliquid ci refundere ratione lucri ceífantís.-lís<br />
' netur dare mutuatori ratione íntereíre.probo.ga cet nô tâtû quâtû lucratus fuíífet, quia nô opor*<br />
quicû^ dat occafioné damnlj)xfmo qdí»xím' tet ípfum tâtû habere fine laborequâtûcûlabo*<br />
pro co fubire nÔ teneî: » qd proximus non vult re.» fi interea quia nô habuit inftruméta fug ar*<br />
^ d dimittere,teneî jjximû releuare ab ilio dâno. tis adiuitcauponâifuâ pecuniâ exponédomô te<br />
C fed fi quis petitamutuatore vt fibi mutuetinca neor refundereillâ:qufa hoc dl ex fua culpa vd<br />
fu in quo mutuare nô eft pcepti: » mutuans co« negligentia.Nec iuuat dicere ç^ violétia eius in*<br />
gatur mutuatíonis occafione perdere bonû ali« ftrumenta auferomon aût eft fic inter mutuato»<br />
quod.'tûcpetés&recipiésmutuû dat mutuanti rcm»mutuatariú.quiáredítínidé.Síná9cuni<br />
OTícacé occafioné damni. i^î mutuatarius tene fabro côuenirég» daret míW omnia iniîruméta<br />
tur releuare mumantem ab ilio damno:» dared fua gbus operaî pro tépore quo nôteneî:iamii<br />
tâtûdé quâtû alius coadus fuit pdere,fldamnij ipfe vdletpoifet capere alíquíd ratione fui lucri<br />
r fibi nò vult remittere. Prgterea I5 mutuati exige ceflantis:» etiâ ego poifem cu ipfo padfci. fed<br />
te a mutuatario id qd obligaì fibi^dare: » cû ípo omnino fic cft in |)pofito:qUia pecunia cft ifttìi»<br />
pacifci refundet fibi mutuant i p fuo dapno mentû nêgodatoris,» induftria dus artífi'cíum·<br />
qd íncurrít ratione mutuationfs:hoc eft vtcû in ergo fi mumatarius debitor venit ad mutuâtem<br />
hoc releuetqd intelligitur fiue mutuâs patiaî in aedítoré petédo inftruméta artis fQ pecuniam,·<br />
terelTe ante morâ mutuataríí,hoc eft patíator illâ poteft cû eo pacifci, vt aligd habeat ratiôe lucri<br />
iadurâm ante terminû Bfixû foluendi a debito» ceíranris,ficut de fabro díxím'.Ncc valet dicere<br />
re:dato ^ ipfe debitor foluat mutuanti iri termi g^ adhuc habet aliquâ pecuniâ,» p côfequés ad<br />
np qué âirignauit,hoc eft,antcg mutuatarius fit hue aliqua inftruméta ad operandû.quia flat<br />
negligens foluendo,quia fuus terminus nondû nô habeat maiorê pecuriiâ negodationi applica<br />
f vcnit:fîue poft moram debitoris, hoc eft ex dila dâ. vd fi habeat,nô pôt tâtiâ luCrari. ergo rône ils<br />
rione folutionis mutuiin termino de quo conue Vus parui lucri cdfanris teneor refundere.Et eft<br />
nerût.Hoc fic dedaro in terminis. mutuar' fum fimile oino:fi faber habeat duos fámulos » tres<br />
sfotte nunc in augufto centû:qpromifi foluere malleos|j fe »eis:» aligs auferat duos malleos<br />
in calendis lanuanf prPximi: fupuenit vnus ca« ab co rdinqiiédo ci terriû quo pôt opari:tcncî ali<br />
fus vel creditor Sortis/ vd vedigal a rege opi« quid lucri ceíTantis refundere: licet nò tâtû quâ«<br />
natum yd non opinati5,nô refert,ante calendas tû fi oés tres malleos abftulíífet. Secûdoarguiî<br />
ÎJ^/"' Pfatas:fîc vt ipfe qui nô habet fua cétû ad idé fempfuppofi'ris circfiftâtifs de gb'loquii<br />
lw?r1 Í Í ?? ^utoatus fum,incurrat iadurâ ti fumusínifi côdufio quâ intédimus effet vera<br />
Sfnf»« spíííe'n ab CP centû fcuta ftabit aebro çh mutuator mediocris formne ab<br />
¿ iadurâ:decé fcuta funt in« aliquo notabiR lucro verofi'mili priuabiî, » eriâ<br />
mutuatariusmedlocriterdiues.patet.Mumata.<br />
otaria mututo^ rius fdt aliqd lucrû in duplo maiusfipoffetpes<br />
«m aSTâTdiSn^^^ vdpoilmo cuniâ mutuatoris habere:» illudnôfu^'t mÎrii<br />
atprê:»fperatinudpoffépucnirecxmW. SI<br />
. inacuípa.fíuefitcpuentio reporemutuarionis eut igiî pWîdlnatmutoatorem admuttiâdS
,fO.CXXX VIIL<br />
pfoxiino:vt proximus aflcquacut illud magnû fecurior pars eft toiêda-iam diximus Innocêriû<br />
lucrûific ecotrarioœquitis fuadet vt indénis fer« 8i Io. Andrea, qué loan.Caldermus infequiî,te<br />
uetur mutuator,q renûciabit fuo lucro verofimi nere parré oppofítá, » multi putât fàndù Ttos<br />
li,yt pximus etiâ lucretur fecû. Hoc fic declaro í mâ in.ij.ij.q,lxí|.arricu. iiij'.gf conterraneû in hác<br />
Csrminis. Sortes tenens tabernâ vinariâ Pariiifs dflîind;iorie illâ parté ampledi ; ergo cû valétes<br />
iturus in.B'.irgûdiâ iudicio prudétû cû fuis mille Theologi 8i Canoniftç pte oppofîtâ teneât; .eft <br />
fcutisemendo vina lucrabiî vltra laboré/pcricu exponere fe periculo côfundétl& bbtuéri tenere ' ®<br />
E5/» impêfas/ducentosfrancos.acceditadeum cóclufioné quâ infequimur.C Ad fecûdû refpÔ<br />
Plato vicinus eius oftédés et fe poífe lucrati du detur.qñ opiniones funt in îequali dubio:femp<br />
centosfrancosexponendomilleaureos ;&hoc fecuriorparseft tenéda;aliasn5oportet, vtraigg<br />
fciat Sortes:nûquid melius eft ^ Plato lucretur àût ps éft fatis fecura:» côclufio quâ îfequimut<br />
ducêtos/Si Sortes ducétos/q folus Sortes lucre Vtputo eft verior,& eâ fequés fcdm eius intellis<br />
tut ducêtos/quia fi des oppofitû côclufionis g? gériâ cû circûftâtijs pofitis eft í côfciéria fecut^ i<br />
nô liceat mutuatoti illam padioné facete:tûc ex & licet multo plures feqrétur parte oppofitam: ¡ ;<br />
quo fine peccato poteft dimittere mutuarioné:» iioc nô fufficerettcû ad côclufionê quâ infcquic i<br />
fuû lucrû ducentorû francorum confequetur:8i mûr fint rationes multo apparentiores q ad op®<br />
Plato toto lucro fperato priuabitur.fed iftud nô pofiriî.modo paucç apparéuifimç ratíones mul ,.<br />
eft tâ pietati côfonû vt vnus folus lucreî q ams torû teftimonio funt pfetendç. Secûdo dico:y^<br />
borigiî hçc pars eft vera:cb interelfe côfiftit non multo plures 6i canoniftg & theologi hanc parte<br />
modo in damnoqdqsincumt, fed in lucro qa amplcdûtùr.Hoftienfisinca.Salubriter.devfu<br />
iudidoprudcntûconlequi poifet vltralabores/ tis.&Petr'Anconeñ.fupcie. Ex gtaui.de vfu<br />
pcricula/giimpéfas.Proptereahâccôcluflonem rw.hoc idé tenet.» Panor.in.c.Conqueftus.&fe<br />
lag cômunioré » rationabiliorem teneo. te oës theologi neotericihâc parté tâq magisra<br />
CSed côtra h^c^d^né«.<br />
guitutfic.periftumodudicedidabitutpâllatio tenuilfe conclufioné quâ infequimur. hoc fic de<br />
vfurariisîquta femp dicet fe capete orione lucri ^laro. Dicit beams Tho.in loco pallegato,g> du<br />
ceirantis:»ficnopoterut coulnci effe víuratM. phcitcr aliquis damnificatur. Vno modo qTau^<br />
hocfuitmotiuûInnocett|quarti.c.finalidcvlu fCTtureiidqdaduhabebat:»taledamnûfemp<br />
ris,vtreneret oppofitû iftms coclufiotiis. »loa. jeftituéndu eft fcdm recôpenfarioné œqualems<br />
Andreçinnoccnriufequetisinpte:fc2licetdein domû alicuius tenetur ad tâtûquâtâ<br />
tercife ucriceifanusantemora^icitmg^p^^^ valet domus. Alio modo qs damníficat alique<br />
íprni aliqd ^tra forte pintereifeluai ceifantis „^ adipifcatur qdproximeeratha«<br />
poft mora. CRefpodeîrefellendo argumentu; j^ttutus.» taledamnû nô oportet recompenfare<br />
quia Çcdm oes licet capere rationc damni qd qs ^^ çquo:duia minus eft habere aliquid iri virtù»<br />
incurrit.8ifc3mIoan.Andteamtati^ intereife tcg liabéreadü.quiautemeftin via adipifcédl<br />
poft morâS fic deiadura qua incurrut vel de m aifjuiarhabet illud folû fcàm virtuté » potériâ. .<br />
tcrefiepoftmorampoífuntpalliaretergiuerfaní & ^go fi reddereî d vt haberet hoc in adu,teftís<br />
do.Devfuraautiudexhabetinquirere,»extirí tUeretur ci qd eft ablatû nô fimplû fedmultiplii<br />
pare fœneratorcs a república:» inquirere q imt ¿,5 g^ ¿g neceilitate reftitutionis. teneî<br />
illi:cûpbationibusadconuinccndualiquevfu- ta^é aliquâ recôpenfarioné facete fcdm condì«<br />
rarium. Si veto aliquisjle p accjdes capiat occa tfonêperfonarû»ncgociorû . Exquib'vult»<br />
fionemmaîi ex vero:np eft tniradu.nec propter eiretfcandalûu^^^^ illud qd erat in potenria:quia multa poffunt pto<br />
fequitur ^ fit falfum,vel 3, fit vfura. Si m pu. impedimenta ne adadû cÔpletû illa poté<br />
t a t u r i ^ e x tíuspdicatioe multt occasione mali «à reducatur.declaroítermínis. sWdeftruat<br />
fufcípíét,nocftcorataljbus5dicandu.nanooe ¿„agio fertili tuû triticumfeminatû in quo intec<br />
veru eft vbícu(5dfcedu.Seddicimus.y^^^^ dumcollegiftlmautumnocx vnograriofepté:<br />
yencritadtc,mcofcfl'ionerccitado tibua totûfemendeftruensnô teneî adrálitunonem<br />
film co drcuftatits prnilfis; fi eius fupior tuens. ^ j- granorû,quia in anno granis propirio tâta<br />
debesipfas obferuare. ^ ^ copiam alias collegifti: fed oportet habere refpe<br />
C^CGÛdoafgUÎt.In matenamoru dumadafpedûcslifelicévdinfelicëidiiformfe<br />
si;
.1. •'"li«^''»"-'."'·<br />
I^iflmctioiw0 lledmçcittûttç<br />
lâtêsd aliquod t^crameReâreduecdoîperfcûIa/ minus valet g cûpanio.Tercio fequitur,fi Sor*<br />
ïabores/& impéfas:» fcdm hoc rcftítutioné face tes det Platoni mille fcuta vno menfe vel. xiiif.<br />
fc.& hocidé in hac qflione voîumus. Deâoào folu dieb':capit iufie in fineilloçj.lxx. veiîxxx.<br />
re fubtîli pala cft ^ hanc pte expiTe teneatî dicit vîna capitale.patét:qa Sortes Lugdunf dat Pia<br />
erfi.Sí habel ttitím in fefto nanuitatis vcnaleîSi itoni mille g vadit Landctû ad emendas merce»<br />
ipm eracôiëruaturus ad feftû mtiuitatís ïoânis in gbus lucratur fupra centû etiâ dedudis expê<br />
Baptiftgîtqiïoftàméiu folet eífe cariusìpoÌTuni fîstquâ pecuniâ Sortes luaatus fuiflTet & lucran<br />
»<br />
refert finauís pereat ívndisíautcapiaíapiratís: i^ecimçqumtç<br />
quia fuffidt g» prudés mercator tatù dedílTct ei Q uçftio TriVeÎîmaprima.<br />
Rothomagi refpiciédo ad periculûjcn'âfadêdo ^ ^ ® *<br />
expêfas illarû rerû cétû francisemptaru. Nunq Ócruutí futnii« tl^<br />
oculùcòuertasadrealelucrùfedaàverofifeful I S ^ B l ^ M d ^ S ^<br />
turûiuaid0prudêtû.& fi plus iïïo capias: vfurâ 11 ^ ^ S « ^ rrrSo^m r ^<br />
cÔmittts:vtfivêdas mihi^oliu vinivnofcuto ÎI^I^SBO^ ^<br />
expedâdofoIutionê:qdiuâctoprKtô ^^^ Il ^ f f i & W v ? ^^^^<br />
emitacarû:fedfolûvalebit adfum^^ H<br />
duodenos:licetobdeftmaionêvSnS IT. H ¿ ^ g f c ^ '«ejntelligentia adhuc no<br />
noiginirhancquçftionem/annîutuatorpo^flît<br />
taleinregioneinquaplushiSfsSîS ^"»«^-CRcfpondemrperduascodufiones.Pri<br />
minus Saatur.SedidoSo'â^Î^^^^^^^ ma eft:nullus mutuator poteft mumare ad vfu«
cafibusjicet recipere vitra forteryt Í cafib^ liloç, adiKvS tollit fufpéfiotiédomínTv^<br />
^^^^ itcratoteneturadferuitiö:&adeafden<br />
ßus_.«inahabusah,s%Fgida/fideiu^ quas prius tenebaî.Eccepbatâfccûdâcôdufi^^^^<br />
ttiped a dcri:Veditio fruteîcui vdles lurerio. nem.eandem etiâ cafus Luentes proKS.<br />
gre:Vendes fub dubio:pc,u poft tepora folue-s. CSecudus caftiseft in fídeWe mutuleS<br />
Pœnanein fraude: lex com.íToria gratis Dans .bitori p quo fídeíuífit. vt fi ego fíLTeáp^<br />
foc,,s:popa.ylu_sfortemodrsdatur,ftis.C:Ptí^ forti in.x\.fcutis:& tu nóforuasTtS^cS<br />
jnuscafuseftqnecclafiamutuataliquidfuoya ue-tíonisipfíSortí:Sortesco¿tmeSremoñ<br />
figidqdinfeudu ab^cclefia habet.cafu^ eft ex. habere ab aliquo: ve'do tes measminorisTva«<br />
kant:vdcapioadvfurâr5nefîdeiuff'ionistuç8i<br />
tfofiuemutuator fit cletic^ fiuejaicus: licetrlhe inertig.iam Í lumine naturali peto abs te.xx.fcu<br />
.folufiatfermodeclerictK&gbifadicathpce^^ taqgratiatui amifi:8i dedi ego virtualiter tS<br />
tauore ecclefig. Probaî codufio.fi illud no liceat mutuo.xx.fcuta q exigo abs te tâq fortem mu<br />
fgularidno refpedu fui vafalli, hoc maxime tuatâ:» qufnœq gratia tuiamifi. Et iftud oatet<br />
eiRt qa dfet vfiira:fed hoc n5;ergo licet fgcula« expífein ca»Peruenit.6¿in ca.Conftitutus.de fi-<br />
^Cófequetia tenet a tota côditionaji cöddlms dciuflQribus.c:Tertiuscafuseftíngenero,&ha<br />
dionecpfequensaddeftru(Jone_3ncedetis:qa betur devfutis.ca.Salubritcr.vbídicií.Sanege<br />
fieiretvfurareÇ>cdulaici:eire_tetia vfurarelpe. ncrúadfruduspofleffionuqfibi afocerofi^t<br />
du clericuqa vfura e cotta lege naturç 8¿ diuina^ pro numerata dote pignori ol,ligate,coputâdos<br />
vtinqftipnepnmahui^matengdi« inïorté nô credimus ?5pellédû;cûf eqS^^^^^^^^<br />
ftques no pP licebitecclefiç q fçculari dno. Sed tis frudusnôfuiïïdât ad onera matrirSoniffup<br />
forte luedices.Maximus potifex cocedit domi- portada.Sed pro intdligêtiaiftius notabis· ^ a<br />
nmfruduûpignorisvafalliquoadecclefia,» generduxitfiliâfocericlhocpado c&vclitTo'<br />
no ipfi laico.hoc no valet.Ecdefia em nô pôt ad ccrû côftituere debitore ad foluêdâ dotem 'DUta<br />
nutu dus traifetre dominia rerû. Secundo pbaî mille frâcos ad duos annos futuros.· & focïdet<br />
hçc çondufio. dñs feudi habet dominiû diredû aïïqUos agros î pignore genero^ab inirio illic n5<br />
tefpedu agro^ vafallo coceifotû .·& vafallus ha eft mutuario.ratio eft,qa ager nô eft vfu côfuni<br />
bet folu dommiiT vtile qd in multis cafib^ exrin ptibil/s nec ad talé vfum coceifus: ergo nô éres<br />
guiî:& pingue doniiniu »integtû ad dominû mutuatiria.côfequêtia tenet ex didis qftione pri<br />
redit.tue quado yafallus impignorat agros dño mahuius materie. Sedo eft vera impignoratiot<br />
feudi,concedït eidominiu vrile & rationabilitec crgonôeft mutuario.côfequêtia tenettqa ifti cô*<br />
yt erga gratiiTimu v«u fit gratus.immo i prima tradus funt diftindi. Tertio, piculû pofl*dfiôis<br />
coceffione m feudu dns feudi voluít illâ condís fpèdatadfocerumicrgonômutuault pofieíno<br />
tione ineflc:& fie no eft vafallus q aliqd dat dos nê gcnero.Si vcrofocermoxconftituiî debitot<br />
m!no:que3dmodu voluit vafallu cadere a dorili ^c côtradus matrimoni(:&nô dat genero milla<br />
nio vtili m plenf^ cafibus.vt fi vafallus aliena* lîâcos nec eoçjptéin prôptuîfed recipit illâ polT<br />
neritfeudutotûvdmaiorépartê,pditfeudûi8i feifioné^fc? qdâ atpenta vini/prati/veitritid:tûc<br />
dñs a quolibet pofiTeífore poteft illud reuoeare proprie nô eft impignoratio illius pofleifionis:<br />
vtinlibro Feu.qui.rao.feu.amit.f íí.a'.iii. »g? fed gener recipit defuoquotànnis.l. francos:»<br />
dno fideliter pbeat cofiliu/auxiliû/» fauore: nec virtualiter mutuauit focero mille ftâcos.Hoc fic<br />
faciat aliquidrotra honeftaté domini maculado dedaro.hodieïn principio Augufti Sortes con<br />
vxoré vel fi'liâ eius,vd famâ dido/fado/vd cÔ traxit matrimoniûcû filia Platonis nobilis non<br />
fenfu:et fi vafallusdominû inplio dimittatnô iTabêtismillefrâcosin prÔpturfedcmifitSorti<br />
mortuuvdad mortévulncrâtû :feudûamittit: tpecôtradusmatrimonifmillefranxos:»date!<br />
ergo dñs poterat addere hanc côditionê rationa fub noie pignoris, licet pprie nô fît impignora<br />
biliter:g^ fi feudum fibi impignoretura vafallo, tio,iftaspoirdriôes:acfi Sortesmutuaretamil<br />
frudus nô fupputabit in forté: fed p ilio tépore k frâcos:quos fi î ptôpttthaberet,polÎet emere<br />
no tenetur d inferuite. de feu.ca.f. Necfequiîg» pofrdfionéânuâ.I.ftâcoa.fic virtualiter iftepoi<br />
. dns no teneatur reftituere feudû vafallo foluéte fdfiôés fimt emptç. a Sorte valétes ânuatîiitâ^<br />
mutup:cû plenû dpmiiiiûfit.apuddomi^^^^^ cos:datafacultateplatôifoceroa>poiritredime<br />
diîquiatépore ilio vafallushabrt dpmfniû vrife re hâc poíTeífioné qñdabitmillefracos îtegreÂ:<br />
ligatuvdfufpêfuiîîj^inhabitu:^^^ idéfuiifetîpccûiaflfQttcscôtraxilfetmfimotiiô<br />
ßüi<br />
— •<br />
'1<br />
i
0iiliiTetiöm6 i^eq'mçqumtç<br />
adpetitionéfocerieostdfnqrec ram^neccapcrelumi<br />
ftaSratiöne iftoçi milk ftancorû & ratiöe ve ftd aliâ vi^quia hoílis i.ufte deiinet fuu,vel fibi<br />
ti inteteire,capitali dote femp remaneteintegta. debitö-ptopterea dpt mutuo yt recuperet fuum.<br />
Etidélicetliibusgeneriiâmortui,putared. CSeptimusxafus.fiqsnuchabetmercesquas<br />
Dere.lac fi maritus mulieris fui'flet iâ fijperftes. modo no vult vendere fed feruare m aliud tem«<br />
iatioeft,qa tenenî mulierêalere quouf^dosd pus îquoverifimiliter plus valebüt:& capit nuc<br />
rcftituaf;&cudosfueritdreftituta:p6tviduate aliqd vltra pclu comuneîiio eft vfura. & de hoc<br />
Dore vidultatis vd fecûdi matrimoni) fimile pen cafu adhuc in fpeciali qftio_feques formabituiv<br />
îïonêcapereannualé.î.francotûfiue3parêtibus ^Odauuscafustâgiwr cu dicitur Cpreciu poft<br />
propriis flue a mariti fui heredibus rône veri in« tépora folHês)hoc eft ranone iniCTeO^E mutustof<br />
tere&e:qa fi haberet pecuniâ in promptu:poflet ilkus incurritdânûîvdaKicro ceifanteimpediî.<br />
emere míTeíFioné valente quotanriis.l. francos. ^Nonus cafus.quâdo cogittir quis foluere ali«<br />
MiräducftdeloanneAndrea/Sdeloanne Li« quid vitra forte npíe pœnç,& mauult mutuans<br />
smanotenétibusoppofitû.Sedilludloâhi An« habere folytioréq mutuatarius poena incurrat.<br />
dree accedit Q> nô licet capere rône lucri cefiantis Cï^oï^^s cafus tangitur cû didtur(lex cômif<br />
ante morâ.qd falfum èi minus ^babile reputo. fona)vt fi ve ndâ tibi fundû iufto pdo ea condi<br />
Nec opus eft refpôdere eoçâ argumétrs: tum qa tione vt quadocû^ foluero tibi preciû qd mihi<br />
nullius apparêtiç funt tenêdo illa q tenemiis î q< dcdiftiîfundus ad me reuértaturîcûfundû rede«<br />
ftione Scedéte. Tû qa fimiles rônes foluûmr in mero:tu rehabebis preciû, & vltra predum retiV<br />
cmption*cvitalitiorû8ireddituû,deQbusppfica nebisfruans fundiintereapceptos.&licetîipc<br />
futurus ê fermo. Si vero gener côceîlit illoiï mil cafu nô fit exéplû vbi capiaî lucrû vltra fortéin<br />
le francos a prindpio focero irreiipcabiliter af« mumotqa eft vera emptio:tñ mutuatíonis yfu<br />
fumptís agris, nô eft mutuátío.quía adieda cft rariç eft aliqua vmbra:& hoc î hiscafib' fufficit.<br />
drcûftâtia irreuocabilitatis fubftatiç mutuatiôis |£Vndccimus cafus focietatis.de quo in feqiiê«<br />
repugnas & faciès eâ in aliâ fpecie cônadus fcj tibus latius dicetur.CDuotîccimus cafus tangí<br />
cmptíonís îcidere.Nc
iUttçftio CrfecfimapzimafOtGXL·^<br />
nía vero dortimotnifi pro quanto dominus ratu oblatas verum dominiû: »nullo modo tenettir<br />
habetliabereœquiualété: modo inter fimihafru ipfum leiìituete. In fecûdo cafu no acquirit ve«<br />
flaaari vel argéti parû intereft:vt inter fcutû» rum dominiû:fed durante pbabili errore ré obla<br />
fcutû.Ex ilio patet ^ licet p primario vfu pecu tam ri5 tenetur reftituere. Tertio modojquando<br />
niaequiefteiusdiftraâionihtlliceataccipere:tn mutuâtanusvtpciûmutuationisdatmutuanti<br />
proeiusfecûdariovfuquieftadpompâvelcu vel vtpciûredimendçvexationisbifcrt:» illud/<br />
tare a morbo:aIiquid licet accipere fine nota vfu c5ftatmutuatori pbabiliter: tûc mutuas capiés ,<br />
tf. Sed dicis.ex ilio datur palliatio vfurç.nâ mu« 6i detinés/peccat.i^uarto modo,quâdo mutua«<br />
tuans vel vfurarius dicet:concedâ tibi vfum pe tarius aliqd ex meta liberalitate dat:fed mutua«<br />
cuniçmcçadoftentationéjveladcurâdûalepra tor pbabili credulitate exiftimat mutuatariû nô<br />
»pro illius vfu aliquid reddes:nolo tibi mutua« ïibetaliter dare: t ifto cafu mutuator peccat, ficut<br />
• re,Refpondeturicrebro eft diffîciledifcernere an in membro immediate pcedéte:quia ß mutuata<br />
! iïtvfura:fed côtra fic loqucnté erit vfurç pfum« riusnôlibcraliterdet,&mutuatoriIludcredatnô<br />
ptio.» videndû eft an locans habeat necefljtaté dari fibi liberaliter: nô licet ci illud recipere: vt nu<br />
pecuniam locandi: quia fi nô,ftatim cognofcef , perrime didû efi.igttur » in hoc cafu.tenet côfe | '<br />
eífe vfurapalliata.»certe vfurarius nô importa quétia: quia caufa cur cafus pcedés erat illicitus T<br />
bithac via multûluai ab eis qui oilentationem fundabatur in côfcientia pbabili tecipientis:igi{<br />
quçrût:qui forte decaîêtcûtoto.fed fi detur eau . eadé côfcientia probabili durante manebit eadé !<br />
tiocûpecunia:parûvitiabiturreudeteriorabitut tatio illiciti.Et eft fimilc.non licet mihi abs te do<br />
in ilio vfu:& parum eiî capiendum ratione illius no recipere rem quam credâ efle f urtiuâ licet nô<br />
vfus,Îïcutparû capiturproequoquâdo adpars fit futtiua.crgo enâ lucrum oblatû nÔ licet milii<br />
uâdiftâtiâ vadit: quìa parû inlioc equus vitial. recipcte fi ipfum non liberaliter oblatû exiftimé:<br />
CDecimuftertiuscafusfinevfura:quâdo quis licet reuera fit liberalitcroblatum.tenet côfequés<br />
fine vllaintentione lucri mutuat:» mutuatarins tia:quiaœque prohibeturvnumvt reliquû:fiiiT<br />
vltra forté dat aliquid mutuatoti ex meta libera vtrocj veritas credulitatis fubfit. igitur etiam fi<br />
litate:» mutuator etiâ tali intétioné rccipit, » nô in vno non fubeft veritas,» tamé nô licct ob ere<br />
aliter.Pro cuius îtelligétia notato:g? fi mutuata dulitatem pbabilem oblatû recipere:etiam a teli<br />
rius mutuâti dat aliquid liberali dono:» hoc cos quo propter fimilem aedulitaté nô exlftëte etiâ<br />
gnofcit mutuâs » tali animo recipit, nô peccat» yeritate recipere non licebit. Poteft etiam contin<br />
quia pet mutuû nô eft detcrioris côditionis q fi gère ^ mutuatarius px mera liberalitate offerat:<br />
nômutuaret: fed fi non mUtuaret, nemo diceret »mutuatothocidépbabiliter credat, illud fibi<br />
quin dono poffèt illud recipere.igiî.ita in propb taliter offertirfed ex imprudentia mutuans non<br />
fito. Sed fi mutuatarius nô vt verum donû det vult ilio título oblatum recipere : fed hoc titulo<br />
mutu3nti,nec ex meta liberalit3te:fed timens in inutili fcilicet vt ; preciû mutuationis: nolens yt<br />
cuttere maliuolcntiâ mutuantis: ne alias det fibi donû purum tecipere:tunc mutuator peccat reci<br />
mutuo:» fic mixta volitione cum nolito dat ali piçndo.nec hac via acquifiti acquirit dominiû:<br />
quid mutuâti: » mutuâs exiftimat g? libèaliter quia ad donatipném non fufficit côfenfus libet<br />
dàtî» tâq taie oblatû tccipir,in illOcafu mutuâs in donâte:fed cum hoc requiritur donatarius<br />
nô habet dominiû illius rei obIatç:qUia côfenfus illud vt taie donu recipere velit.Exemplum in H<br />
purus recipientis nô fufficit ad habédum domi« mili.fi Sortes Plafoni mittat equû dono: » Pias<br />
niû illius rei nifi ponaî alter cbnfenfus etiâ liber. to in ittnerc equû a nûcio rapiat volés ipfum ca<br />
alioquinraptoracquiret dominiûrei quârapit^ pere vtfpotium mini fciens de dono,PIato non<br />
inferensmortéilliaquorapit nificonfentiativt efficiturdominusilliusequiqdiu nonmutat in<br />
in prima quœftionc huius matcriçdixtmus.qd . tentìonem.fecuscftfi poftea intétionem mutet ^<br />
diccretnemo.nôtamétenetur adrcftituripriènì accipiédoequúaSortemilfumtágvcrúdonfí» '<br />
durante ilio probabili errore. Excmplû in fimili. InWsaûtrecepri'onibuspfupponimuscircûftâ<br />
fi quis daret mihi librû furto ablatum qué aedo tias in fecûda qu^i0ncrecitatas,»potiilîmû^<br />
tradentis:nôacquiroyerum illíus rei dominiû: homo fuae fam» fit memor:» non fcandalizet<br />
fed folum putatû:qd me a peccato excufat.fed alios;fecûdûdoi3iinâApoftoliprimçad Thefi<br />
vbí er conftatq? alter nô mere graris in illâ tranf« faloniccnfes. v. Ab omni fpecie mala abftinete<br />
¿rione confenfit:tenctur rem oblata rcftituete:fi vos. Nâ poteft côtingere q? mutuas fibi affeá:^<br />
nô habeat rem ípfam aliquo alio iufto tituio,pri nimisfacileaffentiatmutuatarium darefibiali«<br />
ta nouacpllarionc libera,vfucapioncivel allùde. gdpurodono:qñttíínuitus.datei.» pptcreaíii<br />
CÉcccduoscafusinquibuscapituríoblatufi« confefffone debet circûftantias confcíforipru«<br />
ne peccato. fri priore cafu mutuans acquirit rei denri propalate: ytpote fiyctbo vel geftu dedit<br />
siiif<br />
>1
• . • . - . . ^ .<br />
intelligere mutuatario Te velie aligd habere yi píunt pecuniam adiuitibus mercatoribus p ma<br />
mutui. Forte etiam eíl fama de eo non libéter rerquatenus eis fuccurrant in difcrimine, &%rö<br />
dat mutuo nifi ahqmd incrementi fupra fortem restcneátfaluas.fícutCTeí>rovfuuenítapud An<br />
recipiat.Confideretur etia inopia 8¿tenacítas mu glos tâmtermercatoresg mterpifcatores dum<br />
tuatanvAlterutru em iftoç» ellpfumptio non K tiauiiâ cläitem annua ad fflandiam, vltra Orca«<br />
beralis doni.ergo tenacitas 6iinopia magnaprg des mittunt. Sed idé eíi m cafu noiîro m primo<br />
noliberahsdo membro, din fecûdo auté cafu eil maior diffis<br />
m. eofeíroráütoibushmcindecolle¿Usquí eft cultas,» vtrinœargumétabor.Periculûfubiens<br />
Virneuterintermutuante»mutuatarium:lTaI?et reipublicg null^ vnlitatéaifertîres« patria pro<br />
caftiga^iudiciuimprudensfn^utuandsfinimis curâdo.nec videtur g, vHam vtilitatépriuatam<br />
fecileaflenfit^muniatarjusdeditfibi incremê mercatoriafferat:quülicetpJculum infefub«<br />
ft«íh«vtilitatísveifecuritatisipfimerciaff¿t^<br />
redu fiierrt,tEDecimufquarms cafus eft m qiio Infuper hic modus viuendi,Íudo fortuito &Va'<br />
quisoccafioní^mutuicogfturfubírelaborem:» ^illiskimilatur.-quiomníkS^^^<br />
a vltrafortemutuatarecip^ SenientibusfeclufisqugmeoaSe f S<br />
rio:noj,remutuat3;fedí,labore^iehabuitín detur prohibiïus,eoœIudensvukface°^<br />
pecun.anumeradaquamutuarevolebat.vtqu5 viuëdnn dio: excu^ào^^^^^<br />
domagnamolepecuiiigmmutgmutuarehabet fteritatiei^impofitûrg^infudore v¿msÍd-c^<br />
mulûimpen3it,aliquldliciteclpitt4iuo^£ SSmûÎ^^^^^<br />
jatio^periculifi^eundi.lM ^ S Ä Ä Ä i S ^<br />
reaornauis ñpí mare merx ducamr: aut Tm? mr rontÍrr«,^.^^^^<br />
gafiincurmp^rterrammerxvehaturíAutná apponitoperá vllam,putanihil faciédoadho? ro^maiaœ^^^^^^^^<br />
fübSS^^^^^^<br />
Vtmcrxfitfalua,^tverbícaúfa,eftnaufsLom excC^fSuen^<br />
dinoituraVlixbonâLufitanigîSortesfufciprt S S S AíTu^^^^^^^<br />
LondinípericulúmercÍútotiusnauís:prom«íe wl^^Jtutonn^^^<br />
Sterlineorñ libri» «atía px?níí · ní!iil nV.«^«^« ^ f »aturo non redit tot difcriminibus maris<br />
adhocftTxSSîua.^^^^^^ expofita,follidtudíne » mœro«<br />
. fcquoertduplexcontra^^ temercatorlabora^ergo vtfubleuetur conducir<br />
. quo pericâSS fuá o S ei habere capitale faluum cum mediocri lucro,<br />
dinênemerx pericliteturTeSto Pförns 9 maneat m totoilfo<br />
nominams,vtYaciondes.hSéfl^^^^^^ "i® venir in termmo prgff<br />
lelibras fterìingomm, fSonSì^^^^ · *""^®"?^'ì"rabileprecio.conducitergodonii«<br />
««etds.Q^pSc^traS^^^^^^ "°^is&famifefugporiusdareducétosdu<br />
fadübiQ^ívtilitatltrrn^^^ 3 "^anete vno menfe vel duobus m tedio<br />
fert:& nulla apparä n S ' ou^^^^ fa anxjetate » cura nauis periturg ab India veì<br />
magisfoUicituS, ^fS^r^vW^^^^^^ Alexadria Aegypti.Item iìcapitale fit ab hoftì<br />
ohligatusfuiiretSîûld «;in?T« ' ablatu,liabcbit forte falua cu partiali lucro.<br />
emnuncfeobìiga^Sad ot^ni^'^^^^^^^^^ "«vldef conditio ei'usmelior g eû fecurû f S<br />
humanatduftm^caSpSTl^^idÄ f^dm iudiciû p?udentû.& S<br />
iMoiCstraT^inÄÄari^^^^^^^^ mercis&reipublicçeSKri,,?^ ?us CRefoondernr.^mûmêbrum ifte nulla lege pofio'uaéphibitus: idmmZab imo vix<br />
o"»»biispaíríraadraíttítur.EtexílIopotdldu
^ crargUmétu pro fecundo membro: quia fiiVfer duocotrádusdíftíndi.Primomutuumqágra«<br />
flat gu fine culpa nautíe vbi etiam via hûana tis do eí:fc3o rogar me fubire piculû :qd ad dus<br />
uidere poterat^bona fínt ablata:6¿ tunc magtfter petitioncm&meumcommodñfubeo.Exquo<br />
nauis aliquo modo innititur fortune. Infuperp patet g? fi ceperim lucrû vi mutui» etiâ vipicu<br />
babile eft g> magifter nauis poteft fubire perícu Ii:& lucrati fim cétû,non teneor reftituere illa cen<br />
lum mercis a quocunc^ fonte periculu fcatcat:» tum,fed folû illud fucnim qd vi mutui cófequu<br />
fta innititur fortun£e:ergo fecundû membrum é tus fum. Iufte eiñ lucrat'fum alio d tone piculí '<br />
lídtum. Secundo dico:fiue fit licitú,fíuc no,hac fufcepti.|£Ecce varios cafus in qbus vltra fot«<br />
via lucrans non teneî reftituere luaû:quiavtcrqî tem capii incrementû:interdûimutuo:nônung<br />
confentitinpericulû» m lucrum:neccóntraa^ in fimulatomutuo.Et licet in.xif.cafu liceat vi«<br />
aliqua lege naturali vel pofitiua é irrit'.|ETertio ro dono capere vltra forté:non tñ licet hoc paci«<br />
dico pbabile dfe modus fic lucrandi non eft fci:qaiamexmutuovelletmutuatariumeffe fi«<br />
' inhoneftus in multis cafib'.qd patet p folutióes bi non tm naturaliter/ fed etiam duiliter obliga«<br />
rônuminoppofitum.noncôfulo tñ vtihocmô tum ad aliqd donandum.modo illa ciuilis obli«<br />
' fcdadaliquamartëhoneftamde cui^honeftate gatio eft qdseftimabite pcio:&dindebitum.in<br />
apud oés conftat,vis ingenij applicanda eft.Bar altis aût cafibus pot pacifci:fcruâdo tñ femp dr<br />
cinonc tñ in Hifpania vt intdlexi:8c in Italia hic cunftâtias facicntcs ad ptopofitû:quas in qftiSs<br />
modusfadsndieftinvfu.&quédamalienigcnâ fecunda huius matenacredtauimus. '<br />
. intcllexiinNormania explorare nauiû aduent^ n' * r\ * *<br />
» laborare pro intelligenda caufa de mora nauiû t[Ulitinçtl0niS L/ecimasqumt£B<br />
qui'vbi cogtiouit periculû non imminere/facit n' T· r f r J<br />
fpargi rumores audore incerto de nauiûpèricu« S^UçltlO 1 ngeumaleciinda.<br />
.lo:»poftea dolofecû mcrcatorib^conuenit de ^xj- r^r<br />
merdsfecuritate pcioaccepto.Sedhiccafuseft /arto qu^nt Circa<br />
pticularis,» doloP.ftat tñ ^ iiihil fdri poflTit de materiam an ifta<br />
nauiûpiculo:vd ftatim inituthic contrad'poft W fô^M OT'^^^i^^'vfiirari? ego habeo<br />
nauiûdeceÎfum:vbineutrapsdolofcpcedit:fed<br />
prudentibus vtrinqj colledis nefciî vter habeat jJS /^j"' V3lété.xx.quem<br />
ptêapparêtioré.(|i:Sedcôtra iftudarguitur.i ca. ' volo feruare ad auguftum î<br />
Nauiganti.devfuris.reprobaîcontraclusmutui<br />
cû piculo : ergo nullo mô licet fubire piculum» ; líK^^í®^®^ Britannos.vd ecôtrario du«<br />
= Rñdeí.in cap.illo.Nauiganti. nô phibet Roma caí cafus apud bis colligentes frudus annue:vt<br />
nus pontifex piculi fufceptionê:fed rcprobat ili fit apud habitantes inter tropicos » propecos.»<br />
Ium d noluit date mutuo nifi fufdperét in fepi-- ducatur pportionabiliter cafus. hcet cm bis colli<br />
culum.Gloftá ordinaria in illa pte diífutc proce gant fegetes:tñ ppter fitum terrœ nonûq habét<br />
dit:qindiftinfte vult qb muttianti etiâ recipiditi annos ftenles:vt patet ex Gene.xli.ca.de Aegy<br />
in fe piculû non licet aWqd vltra fortem redpere pto.etiam vno tempore ppinquo vd vicino col<br />
enâ fnnrccôpéfationéiilius piculi fufdplat.caúí ledionifegetum habet annona cariorêvd min»<br />
fa é,dicit:qacxceditnaturâ mutui.licdd hoc fit caràm.acceditadme Petr'yolesemerea.coruoi<br />
vcrû:non tñ cxcedit naturâ lucri rône piculi.Ec petens dilationem folutionis: ego capio.xxx,p<br />
ce verba textus.Nauigantivd cuntí adnûdinas augufto:ergoliraum vltra forte:» tñ non pecco<br />
certa mutuaris pecunie quantitaté eo g; fufdpit qd pbo,qappflum cofulere commoditati meas<br />
in fc pcriculû,rcceptUrus aliqd vltra forté vfura« fine dctrimeto alicuius cui non obligor fub pœ<br />
rias eft céfendüs.Ex rotundis verbis textus pa na peccatiTed egointendebam feruare a.corum<br />
tet® ifte noluit dare munio nifi in fe fufciperèt ad auguftu vf
J<br />
ratius rcputari.Ratipne huius dubìf etíam excti reílítuí aequale in fruméto tempore fólutioís.R<br />
faîqpânos,frumêtù,vinû,oleu,vi'alias merces eodem modo mutuans fruinêtû vetus reteptu«<br />
vendit,vt amplila rune valeant^in certo termîo tus nouum,lídtep5texígere g? nouu fibi dandû<br />
recipiat pro eifdétíi tñ ea tpe côtrad®· non fuerat detur in maiorc quanntate g ipfe de veten dedc<br />
venditurus.Dico igiî g? ego poiTum multifariâ rit: mohoc faciatnon fpe lucri/fed rône dâni vi«<br />
me lire erga Petrû.Velnfic iponédo eicertû pciû tâdi,qd.fibiaccideret fi nouû in asqualimenfura<br />
puta de dâdis.xxx.& fî ilio tpe anni cor^ îterdû acciperet. Si em mutuans intendebat fuû vetus<br />
valeat.iiij*vel.v. vItra:nonnûgmin9;rÔnedubii frumentudetiriereeoq^ erat bonû, gdiu adhuc<br />
poífñvendere.xxx.tenendo mediû rône dubita côferuari poterat :áí reciperenoüú in«quálimé<<br />
tiôisnôfolûmathematicû,f3 moralen'tavt apd fura:ipfepatereîpiudiciû:g^confetuandonouû<br />
prudentes dubiû fit; vter noftrû habeat cafûfe« loco veterfs in fine conferuationis min^ ihuenia<br />
curiorê;veI certum fit g» non deddimfa medio ret frumêtinoui;gaarefcit côtinuo ad maxima<br />
morali.» eodé modo me habebo dado. c. áureos denfitaté poffibilé fi agentia condéfadua fufficiê<br />
mutuo quojçi afcenfus yel defcenfus manet du« ter applicenî,vel faltem ab agetibus a gb^ indus<br />
bius.Inhisoibusratiô ê:gaegonpnteneomeî raî/côdéfaî;& minoré locû occupât, C^Quarto<br />
tuto&aliûindifcrimine;fed^ vtro^noftrûeft fegtur ^magnâgfam facit colono diues:î efta<br />
geqle difcrimé. Vel nô limito certû pciû,fed ordîo te dâs ci vnû eorû mutuo x? fimili coro in quanti<br />
folutionê jî vnp tpe.» hpcdupi'r:vd vno deter tatefoluendo îhyeme.qd patet:gacôcediteide<br />
minato die;qué ego voloeligere ad nutûmeû in fùo lucro qdiuftecôfequipoterat.
5lluçll»Cnscfimafecuiida^fo»CXLIL·<br />
c i s . i n c o d e die pcium mutaî. Méfura emfrumê tilitatcmpgnoflicât AcgyptijaGremêtoNili ad<br />
ti q iiora nona valet.xiiihora.xif.xiii. hora quats certos limites.ergo a fortiori ex caelo.CRñdeí.<br />
ta^v.ergo inconueniens eft capere integru dié. licet cuiuflibet grani fit non notabile damnfubñ<br />
Rñdeo.raro folet effe notabile difcnme i eodem tñ toti^ mfdtudinis énotabile damnü.ficut i pat<br />
die:et fi difetimen fit; via humana non pót poni uo tepore non cognofcií motus î liotologio^vf<br />
exadu remediu. in iftis aút comutationib^ tuffi vmbras fadae a perpédiculo;ln magno tñ tpc il«<br />
dt vti rudi Minerua,& his q plutimú eueniút:n5 lud dignofcitur.Nec oportet in icqualibus tpib^<br />
defcendédo ad ptes didrqa fic ducetes anfrad^ femp granû pportionabilitet arefieri & côdëfari<br />
ad otes minutas hotœ.Sed veniédo ad pundû quia fic in fedecim annis tot' modi' côdéfabiî '<br />
reducaî ad mediû extremorû illi'diei qd eft.xiif. adindiuifibilcjqd eft falfû.qa dai maxima den«<br />
" in quo eft tantû apparentise lucri quâtû damni:8í fitas ttitidpofïïbilisnatutalitet.CEx quo patet<br />
eatur ad pciû mediû.» ita facile eft reducere totû ^ fi frumentum non pofi:it feruatf : non potes<br />
ad iuftâ «qualitatem fi ante meridié fuit véditio vendete fecûdum exigétiâ magni tpis futuri/vt<br />
XÙ.& poft meridié cótinuo ppter inopinatâ for« folet elfe de fruméto allato ex Sicilia p mare ad<br />
té.xiii|.eundoconfequéter ad.xiij. Sed tâgiî g? Maioticas.fed potes capere pdumfcdm quatita<br />
vendens intendat quadriptiri venditioné:ad qd té tpis p qd pot durate:» qdiu ìtédebas illud ftr<br />
dico
^<br />
^<br />
féncâas. Sí âicas hoîem fe poíTe facile taeri ab _ " ^ ' , , • : » ^ / ^, . ^^<br />
his fc3m cóíllíú poergdicêtfs. Area tó primu m V çfit esulto ; an líiC"<br />
genti é«quâdacyIindto:Etyertêdamanu:eCere kafus fíe vfurárí^'.^^^^<br />
ta folidanda tenac j:Ne fubcat haerbiemeu pulue W W Platoni bis mille libras fiers<br />
re vida fachifcat.hoc nó obílat:qa î toto hoc ar^í lingoçîTOUtiio, capiés a. pa<br />
tiffcioop^imateria&labore.Etlicetdetfigna p : ^^ ^^Sl^^ j^jg« annue valáecetu<br />
gnoílíca gb^ cognofcam^ fertilitaté frumétí per ^'t)ras î pignore, fortes<br />
amygdaluJgens.Gontéplatoríté;cü fenuxpi'í* ' ^^^^^^^^^^"^'^•P'^SW&frud^eiScol<br />
nía fyluís Induet ín ñoré:8¿ ramos curuabit olen annos. & demuni<br />
tes;Si fupantfcet^;paríterfrumentafeqüé£:Ma fnas bis mille libras recipit .lílo cafu fuppofito<br />
gnaq? cu magno véníet trituracaIore.nug tñ va^ vtrin^ árgumentor. Ad partem negatíuáp defí .<br />
cábispiculo&íprobolabore.Qí liceatíílaeme« tiitionévfuríe:gacapítlucrú yltraforté vi mu«<br />
rc,patet. qa véditor ë í ea neceffitate q védete cô tui.•quotannis em pcípít cétu :& hqc.xx.annís:er<br />
pellií.'tu ppter íopiánú ppter deceffS ad loca re « go collígit bis mille libras flerlingoru ín ilio tpe<br />
mota.'tü ¿ nec ipe nec ei^ famuli audét laborare q ododecíesmille francos valét & ampli^r&in ff<br />
pptercrudelitatétyráni vicini. Vídeaíaíjt quâtû necapitfortem.& hoc facit rôtie mutui:qa aboi<br />
frumétí folet colligi ex hác terrai mediocri anno bwsmutuumappellator.Adptéàffirmaifuâar«<br />
hoceft nec vberrimO nec fteriliffimo:& tollaî ait gumétor.hic cafus paflim ínter yiros Îioneftoff<br />
qd rône labotis 8i ipéfarû faciendaru p fruméto admittiîmèca fapietitib^ reprobàîîergo é licit^V<br />
colligédo:prudentûcolonorumiudicio56ifîcn5 ^n r i ' /r '<br />
eriterror.Ex iftopt?^ arpétûfrumeti min^ va« Iplutione qUiCltloniS pOtiâ l><br />
letîagris Suyntoí»eñ.8í Noré, qîCoIdingam pofitiones.quarû Primaeft.mutuans pôtcapS<br />
& Bâbruch.f. pptec occurfû hoftiû tpe bellf.idé pignus ad fecuritaté: vt fît fecurus de rehabeda<br />
' patet d^ti>alachi®gi Ragufig agris.Sedo ptjçp. forteivel tenere œqualés vel chirographû:&eti#<br />
frumétû pro^ime colIigédû pP valet q qñ^prlo a fideiuffore mutuatarif pôtaccipi pignî'.probaf<br />
ferebat frudû in culmo: 6i tûc magis q qñ ferai« condiifio.fi nôliceret reciperc pignus vel hypo«<br />
mbaî.Tertio patetlicet emptoréiÎH^frumett lîiecamîhoceffetideo;quiacapiendo cômitteret<br />
npderate luaart &iuftetqa fi nô effet fpes lucri vfurâsfed hoc eft faifû: quia nÔ capitdñíum re«<br />
no affumeret hûcIaboré.Pro lucro tu pone die cepti vi mutuationis:cum dominium penes mu<br />
quo^^Iaboras.Ncc|jptaeafeqîg,vendésp tuatariû,vdfidduiroré maneat: Bino recipit vf<br />
dat.-fj ftat ytrû
— • ^ — ^ — ; ' . ·<br />
tt- •<br />
Id-<br />
/ ' r<br />
pignorationis)quiafi pignusad mutuantcmde ifte vocâturleôlergoeiîîeov veî ego vocotma«<br />
iure fpcdet:velqa hét pprietatem m pignore: » iorvelmagnusJCTgofum taliS.CInfUptatlonÄ<br />
mutuatarius dñiuravnle:iamnoneílverar3tio argumétor.hiccôtradus habet alígáf^ugnas<br />
fcnpignorationis:&hoccuintcre[re»pœnafufs côtradui mutui vel contra eius fubftatiamíergo<br />
ficicnter m qilionc pcedéte exclufum cil:qa po- nullo modo eli mutuij. Tenet confeiquentia}qa<br />
nimus g? frudus in forté nó fupputet:nâ fi illos licet vnus contrad'poflit habere aiVqd pter fuâ<br />
fupputet pôt frud" colligere: vt dicitur LeuiticI naturâ:non tamen pôt habere aliqd ¿bntra fua ,<br />
XXV.»de vfu.cap.i.qa fie p fruduû colledioné fubftantiam:» fibi rcpugnans. Aifutti'ptum pa<br />
annuâforsattenuabiî:fic.f.vtifi'nevigefimian tet:qa in mutuo mutuata«'eil obligat'reftituy<br />
ni teneaî reftituere pignus.» hoc fi vitra labores te fortem:in ifto autem contràdu dans a^gros »<br />
» impenfas » fortem colligat: qa hoc eft côe tcciplcns pecuniam nullo modo eft oblig&'t^ re«<br />
expenf» qfi'unt gratia fiuduumcolligédoçî « ftitucre forté a coi hominû confuctudine,feû pof<br />
conferuandoru a mak fidd poircflbre:d cducâî tedimere qñ reftituit fortëéoc eftîdatur éi faa<br />
vtpt3dereftf.fpolîa.c.Grauis»Probaî.côclufio tasvtitcratoematqn vult^mutuatari^fitobi*<br />
iâ capit lucrû extra forté vi mutui:qa nulla alia g3tusrcftinjctcfortem.qdpt?í^aéplusciuiíiteít<br />
ratione accipit vt fuppono.CT^ïtia eôcIufio.p roumanti obligatus g donatarius donatoti q m<br />
fatus cafus in titulo qftionisppofituscûcircun turaliteradvicifl^itudine obIigatur* Si crgomu*<br />
ßantiis qinpredidocafuaddifoîentînôeftvfu tuatariusplusciuilitermutuâtiôbligatur.mutua i<br />
ratius:fedeftveraemptioaiBiuireddit'.pbatur. tor habet côtra cum 3dfoné:qâ Obligatio ciuilis<br />
nullo modo eft mutuum:crgo eft alius contrad* eft mater adionis^modo non videî alia adio ni<br />
» nô nifi cmptionis:ergo eft vera emptio. g^nô fi ius repctédi fortem;» ad hoc m foro contradi<br />
fit munium, pbatur: vd hoc eÎfet qa apud vul dorio cogetur.Et quia de dofiationc incidit fer«<br />
CO loquétes vocatur mutuû: vd obaîiqdaKud. mo:patet ratio per fimile.fi daré mUtUOtibi^xx»<br />
fed nec hoc nec illud,igiî.Non fecundum vt in aureosnumos ca lege vt cos abs te nünq répéta<br />
~profequutionepbabii.necprlmû.nam.iiiÎ.Rei nec cris mihi obligatus cos reftituete nec ^Uâ«<br />
cum.vi.qdâ esodato acceperat fécurim a ps lefis:nec aliqd loco COÇÎ.
. . . • -<br />
í^íllmctíoíííe Becôîifquiiîtç<br />
ildé.tenetcôfequétia:qa fola vocis mum lütatis.CRndei.Iicetcöfenfus&eerminfimpot<br />
lîili re tnureí no pót facete rerû tnutatíoné. Qp tantes adum aíce interioré intelíedus vel voluns<br />
iíie cotraá^ ÍÍt licit^ patet:qa noe melior côditio tatis appellent fuá ppriá rônem logice loquedo:<br />
vnií-líalten^iudiciopnidétúmeccótrad'eftalí. talib" nexib^ nóeft innitendû.Diftinguoœ non<br />
^uo iure naturali vel pofitiuo irritat^igií eliciti cogitant vel confentiuntinemptione.vel forma<br />
' De iure naturali hoc feqtur ex pbatione pnoris .liter,» flc côcedoîvel »qualentetî» fic neeo: qa<br />
.partis:gafific,ho£maximeefl^Etquiaeft vfura. volunt ambo contraherecontradu(rccitatis<br />
fedhc^npìganeceftmutuumecvera ipignora« cüftantifs)geftlicit98£veraemptio:Iicet voceî<br />
tio:fedeepuo:vrhetc!rcuftanasaliqsab hoim mutuû.ppterea asqualenter côfennûtîemptiôe<br />
cofuetudine:qd cu emptione maxime couenit. & hoc futFidt:fiue hoc fdant/fiue eos lateatfExe<br />
r Qíiautvtríüi^coc^tiofitgglispatct^ulgofic plû.firis illuda remotis eêaîalrfed de qua fpecie<br />
vücatus mutuatordat.xx.|) vnoîcetuçquinçg tefuginfitgîaexépli afin» .benefeqî.hoc aîal<br />
mi]iepqnquagwta.mo hcnes emere pnt terras vides;ergo hûc afinû vides.» fift hoc aîal emeficirredimibiles.na<br />
Idem eft in valore hre mille i re visrergo hûc afinû emere vis.efto te fugiat g,<br />
promprnftdmlioimprudetia ^cuniaadhoiK fit afinus.ficut logice loquendorafinû viseme%<br />
I ilanegoda^tiûappl.«re:»hreius^^^^ &tion vis emereffinû.&lSÎS^S<br />
annu^I.%j^rppoiito.Propterea iftucotradu malifW hoc aialnefcis die afinû. B t e S<br />
yocolicitûriquovn»^^^^^ hentes credâc.hoc ett aiTentiant^^^^^<br />
Jirer pecunia ad aliqdoff^iuapplicad^^^^^ ntmutuûmôtn oportet g, peccar n â S ^ ^<br />
nonhabebit aliud:quíaresperitmmanudomí ^^^bequememfubnedam.<br />
ni:tiîipednsilli»agnpôtabillodomini^^ inuits» CDíftíndíonís Decím^auínts<br />
deponi qnfoluiîei fors pricipalis.Dotibianalo ^»^â·*·.^<br />
giam.oblígo me tibi vt dé tibi hos meos agros Qúeftío Trígefímaqiiarta··<br />
in fine anmvalétesannue.xv.qñ dabis mihi mil ^ ^ ® ^<br />
Ie.tunô habes pecunia ipromptu:fed in fine am Extoquacritun Vtru<br />
ni colliges mille:fed interea tpis hoftis iuadit re« , V/^^^^^iciuitas îdigês pecumïs pof«<br />
gnû »meos agros:» fic peût m manu mea qui fit lidte côpellere cmesïiib*<br />
eramver9dñs:»tñhabebasiusillosameemen »edosad mutuâdûfibicer«<br />
di.Ex iftopatet g, fi mutuemnbicentû fcuta eu quântatem pecuniîeioife<br />
hac codinone vtea ad libitutuuteneas:&tñ fin rendo fe ad dâdûcuilibetci<br />
gulísannisgh^ea tcnebís,dabismihígnqp fais pecuniâ mutuantiu an*<br />
ûocapitali:illecôtrad'eftlidt»» nullomô vfu« ®=^^^^^'nuâpenfioné donecd fora<br />
ranus.nam cum ponatur irreuocabilitas in con« foIuaî:dando tñ pcife. xx vu/, ducatos loco for«<br />
tradu:renuncio repen'tioni: nec teneris date capi tis centû ducatorû cômunitati mutuantiû cû cira<br />
taie nifi voluens.nô eiñ poifû te ad hoc cogéré. cunftantiis fieri folitis in aljgbus ItalisE ciuitati«<br />
CConcratóc folutionê arguì,? fie. Ä S Ä Ä Ä S ? "<br />
neuter cotrahetiu nec.f.eptor nec veàitor vd nec teft aliquis rex facere refpedu fubditorû. fed qa<br />
rSï'/rf "" taHias (vt vulgo appdlant)reges cûindiguermt<br />
ibecSSKy'^^r^ iniponen€refoIét,nôvtûîliacpraxi.heaûtciui«<br />
tatesiáamñisretroadisannisAriftocrancevi«<br />
^íalusa^^'- re.Pri_oPen[lermenias.» xcrût,fupiorévix verbo cognofcétesî tpaliÎ',<br />
Srhomom^^^^^^ dS^prim^.Proprere! fuppon,í|hLn¿<br />
tamqui^^^^ îpofînoné4.rationab.Ii^aufaiuftViponlepof«<br />
dittoSgononc^ r^ deempnone»ven« fint.»licetfupioréhaberétintéporalibus, qSod<br />
fmutinîcognitû.modrcSÂ^X°'^^ tas » vniucrfitaspnecdritate fibi i3cuiS>entc<br />
çof^s^^us yo« fpedalécoIlg
^ — ^ ^<br />
5au|ítCrtgeítmaquarta.f o^GXLn<br />
;lO mnes.Ììcut Parififs pro ponte fiip Sequanâ ta.FIorcntfaE; crcditoresmotis appeílanB.Genii¿<br />
extruédo a bbínc paucos annos patuit,Latenti' habentes toca.Q^d de vna duitate & de vno mo<br />
tñ in cômeatu feu efibilib' . C[Accedédo ad p? appellâdi dicim';de alifs intdligi pot.fed qa mô<br />
pofitû,aliquee ponunî çitcunftantiîe.Prlma c ^ ticuli nri grati' Florérinorû yocabulo vtenî de<br />
duitas indigés pecuniis îponit ciu ibus fibi fub s creditorib' môtis:illû modû loqndi p alifs pfeqr<br />
lcaispdid:aoneraadqqlibetfoluendacompels ^t/t' r r ' or L'/i ' ^ ><br />
liî etiam inuif.Statuir îterim g. tpe quo duitas luppolitis SC hlltoriCC (^qa ç d<br />
non reilituit fortem ciuiîvt habeat vnû dc.xx* qftio fadi)recitatis,pono hâc côdufioné.F ore«<br />
hoc eft qn^ pro centum: ficut qftione prîeccdé tia licite pôt denarios môtis tot îponere quotfuf<br />
tercdtauimus:& per confequens ciuis dans ccn ficiûtjpamotiôeilli'maliqd rdpublicœ ciuitatis<br />
tû habet ius fup bonis ciuitatis ad exigendû 8C imminet:dûmodo illud malû fit pei' vd pnicio<br />
acdpiendiim annuarim a ciuitate quinij pro ce fius rdpubli. q fit hoc qd eft ducs cogiad taleç<br />
tum mutuaris:» non poteft reuoeare vllo paâo denarios foluendos.Probaî.qa ad hoc dues tcf<br />
fuum capitale.fed duitas ipfa poteft ius qd ha« ncnî.Et dedaro îterminis.ponam'^ Venerivi<br />
bet duis extîguere ad libirii eriam dado pté for« rex Parthenopa:us îuadat Florêtiam.'ita vt ciui<br />
tis mutuate ab ipfo ciue.& côiter.xxviif.folû te« tas Florentina habeat iuftâ caufam beMed non<br />
ftítuítdqcentumduitarimutuauit.&fic cxtin» habet pecuniâ in prÔptu:» pecunia eft neru' bel<br />
guitiuspdiâû:»f0rsrcputabiît0taliterreftitui Ii:iâ qlibet duis teneî refiftere coipe fi opus fue<br />
ta.» p reddirionë partís fortis hase qftio a pcedé rit:ergo » pecunia.côfequenria eft nota: qa fit©<br />
teditfert.AIiacircûftanria.annuas péfionespdi neî in maiore/» i minore tenebiî. ficut eiri man', ,<br />
das quas ciuib'ciuitasafiiignat,vult dare prefu exponit fe piculo pro falute capitis»fntegritate !<br />
fione intercfle qd duc^ patiunî ex fuarû pecuni totius corpis veri:fic debet éife in corpe myftico<br />
ariî ficmutuatarû catêria:fiue illud iterdfe fitdâ ipfi'ciuitaris.ergo duitas pôt fuis fubditis hoc<br />
ni emergentisfiueluCTicefl:3nns:aut fi nullû iter tributû feu/vtdicût,çolleélâ iponere. Diciî î con<br />
elfe parianî vult illas péfiones dare liberali» fpô clufioneÇdûmô illud malû fit pei'»G;)4a fi fec^<br />
taneodono:tanq adtalebfificiûdonatipnLsds î fit:nôpôt duitas eos côpdlerc ad hoc:nec adhoc<br />
pcndêdû:fed tamen ciuitas puocata eft ex eoi^ tenenî:» ratio eftîqa nemo teneî p îpediêdo mi<br />
beneficio:ita vt vdit eos dfe tutos in vtt-o^ fo* note malo ab aliquo corpe illud,agcre qd eft pe#<br />
To.f.dd » fori.Vult pterea ciuitas g? qlibet ciuio ius malû ddé corpivjmô cû refpublica no fit niiï<br />
poffitiusfuûqdhabetalicnarcfupbonisciuita« duiûcôgerfesitât'pût eífe denari'môtisvtcHeC<br />
tis dando illud alteri dono vd vendittone:ita tn pniaofior rdpub.q dfetrépublicâparialiud ma<br />
vtciuitariliccatilludredimcrectiâabilloalio:» lû îminés^ cm'amotione talis dcnariusmôtia<br />
codépcio.fcîdando.xxviif. pcétû.» illeali'tcs imponiî.Ex ifto cuilibetîtdligériliqt ^ duitaff<br />
nebiîrcucndcrcciuitari:ficut tenebàîprim': reté poteft tanta calamitate cêprdfaîVt fuffidat reftI<br />
tis eriâ lilis péfionib' quas pcepit a duitate abfqj tuere decé ducatosp cétu:immp vtnihiltcncaîvlla<br />
reftitutionis obligariôe» Interdum tñ qñ co« reftituere. Secundo feqî ^ peccât opttoates ci*<br />
dirio ciuitatis eft deterior fa
J^ccmiçqumtf<br />
CHíspr^habítísíqucftíonepaucíf bafidcm.fipecc3retpetendomutuo:iioceei^^<br />
fímís(licetv3iijcircaeammftapdígcdíxcrint) daret mutiiatorjoccalîoné peccati: fed hoc non.,<br />
abfoluam.Ciuitas pro rationabili capot tales de naiWa occafio eß indirede dataabeo:» difplicet<br />
narfosmórisiínponereciuib'ad fuccurrédñnes a«er dat ad vfurâ:mallet em gratis daret<br />
cefl:itatioccurrenti;&nonampli'.hasc aütnecef« « aíípncetei etiam fe eCTeí ilio flatu vt|) fui fuf<br />
fitas CÛ efl circa magnâpecuniánócófiflítinídi« gntatioe cogaf petere mutuo, ergo non peccar·<br />
uifibili.fed non pôt impora' pro vana popa ciui ^^ P eft ro ad conclufionem.mulicf<br />
tatisvel oprimatumfaflu vel pro bello iniuflo» cognofcési^ aliqs ex afpedufuimoueíadlibíí<br />
^ " ciues aút non mutuât pecuniâ ciuitatí: fed annu iordinate:pôt ecclefiam adire vel forû ;p<br />
os reddit'emût.qd ex qflioneptíecedente pba« tempore& Íoco:eftoiudicetaIiospeccaturos:qa<br />
tú reIinquo:& hoc fiue ciues fi'nt cópulfiadmus ipía facit qd fuo oificioincumbit.ÇSecûdacô<br />
tuandum:mutuandûinquâ verlsotenusîfiuefc clufio.pctcnsmutuûabilloquéiudicatveliudi«<br />
patatos offerant:quéadmodûhô feparatû ofléa cate debet non daturû mutuo nifi ad vfuram:nô<br />
dit ad emêdos aMos annuos redditus. Et qa cir» flantibus his drcûftanti/s peccat. Dixi (que iu«<br />
ca vitalitia Si varios alios contradus arguméta vel iudicare debet) nam iïat g» fit ignoran<br />
aduetiari09îibluûî:fijpuacuû é verba mftiplica i^indMis ne cognolcat mores illi'quéadiffi<br />
tc:& parUo pedi magnû calceûaptare.ffEx his P'obatio côclufionis. qcu^ dat alteri occafioné<br />
dií^is SC qflionc pcedenri patet ciues poífe eme« peccadi proponédo ei materiâ vnde alter fumit<br />
fe annuos redditus a ciuitate vd a priculari viro occafionem peccandi vbi nô habet iuflâ Si tona<br />
et fi taliterfaciant in hisciuitatibus ducsrnô pec caufam materiam pponédipeccat.fed qlibj<br />
cantvllomodoqnfuntcôpulfi':qd lucidiifimû P^^"« non flanribus his drcûflantiis eft hmôi.<br />
eft.Idé dico qñ fua fpôte petunt:quia emere red gíttir.8¿ patet p fife de muliere de qua mentione<br />
ditus licet.Vlteri' qñ optimates ciuitatis îponût «cimus in priore conclufione. Sí eiñ ipfa exhia<br />
ciuibus pecuniâ mutuandâfiue pftandam ciuíta ^^eat fc qñ non hétrônabilé caufam afpcduí illi»<br />
tí prônabili caufa nôpeccant.nec eft fadle credi q«é credit cafurûîlibidiné ínordinatá:ípfa pec«<br />
tu 3» vrbís primores a ciuium patres ^terrarios cat:infidelitcr cû pximo agens. Ecciefiaft.x vir. ·<br />
nem colIedâiponant:fed vbí fecus faciût:in ci* Vnicuiq^mandauítdeusdepximofuo.<br />
uesddínquunt. ^ ,<br />
CDíftíndlíoní.Decí«,a.quínr5<br />
Quçftio Trígefíniaquíntaé cat:ergoipepeccat.Añspatet:qafortemutuás<br />
fatinteploorásvdí IcdocubansdenüIIoma-<br />
I ^ ^ ^ ^ B í / r ? Iocogitans.c:Secundo arguituradídé.dás ad<br />
vfurampeccat:ergo acdpíSisad vfurâpeccat.<br />
SÍ «folutioeqftionis iwtato:^ Tenetcófequétía:qa darí ad vfurâ &acrípead<br />
vfurärelariuc» correlatìuc fe habent. Nemo eí<br />
m B « · r pótdareadvfuramnifialiquisaccipiatadvfü«<br />
rê/&ecôuerfo.crgofidareadvfurâépdm:acci<br />
|^^^^^|fuffidennapfuoftatu .qd pere ad vfurâ eft pdm.CAd primû diftínguo<br />
í?fiícaufapeccarialterius.vdSccafionalisIín<br />
mtÄrn^^^^^^^ direda;&ficconcedo:vddireda,&ficnego.m5<br />
SSariaXofi^^^^^^ P«niumnôeftpâm:fcdvrimaloalteriusadbo ;<br />
SuoiftoöoÄ^^^ numfíncm.ficutpatríarchaIacobvfuseft iura '<br />
mutuo.eitoopinetmuniatorem no datura mu« mento Laban per ídoIa.Gene.xxxí.Dro oaceiti<br />
tatmu^^^^ grauiterihocpeccaret.CAdfecûdûnegaîcon<br />
Td VSSm fequentía. quemadmoSm non fequituT. pater<br />
fâexv^ eftpeccato?:ergofiliusefttalis.ConVétiVaS<br />
batur^ondufionÄ valetinppofitTonedccftfcdoadíacétetvtfipS<br />
tereft,filíuseft.vdfialiqdépr,a3iqdéfili'.hoc<br />
cimdoSeTaun^^^^ eft,Îïvnûrelariuûverifedetrâicédéte:rdiS<br />
pecunia affitmab?deeodé.ficî^ dâsadÂ<br />
peremutuocum aSSUTfû^fu^^ eft,acapíesadvfuráé.Nónevídes^raptor3ra
^Vbi£atur.anvfurarnfînta<br />
pji,republícatoIcrandí:»a poteilateeccicà tínus in manípultó mcíTisínuenies.Nec oportet<br />
fes=^ fíaflíca& fgculart.|£kñdeígb non:fed theologum infíftere cafibus poffíbilib^ logice lo<br />
Extirpandi funtuu qa eorû peccata publica funt -quendotfed his qui contîngunt.propterea non ^<br />
in reipublicç pniciê.iû quia del offenfiua. multa refpondeo aliter ad formam niiî concludendo^
•••- ".'.r-· - . -- . ^<br />
Dicte forte.eÎedta fq onushumcris Adg & pofte ei.Îïc mutuantes quçrunt a quçtunÏJf fïcifcuntia<br />
litatitoti íníundújn fudore vulms vefci pahe^ in regiones remotas vel adeas mittunt. Conua.<br />
tiecbenedderuit in corpore myiïico. Nâ rex vis dum hoc facit femp eíl paratus mercati fi virUiii<br />
gilat fivtilitate comuni tpaliî|)fètuâda pace iter cgentem non reperiat cm vult humañe fuam pes<br />
fubdítos;8
. - . • • ' •·. · , •"•·· : • •<br />
• •·' ^ • ' - V, • , , , , . , , pi'<br />
iau^ft^Criscíimaíeptúf^ |<br />
cutreretvidnoímalletvtíppríapecunfamercaní fumptusrfedcapitordímtedebomvrbeìn vr^ ^^ ;<br />
do g munianâo.qdhicnoncôringit.nâifte hîitî bcm:fofpes a latronib'euadítífecudiü illud lunes ' .<br />
n't viros exploratores de îoco in locum vtcogno nalis.Câtabit vacuus corâ lajrone viatonicliedu<br />
icat vbi cabiuburfg fit altius.Infupervt demus la aút quâ fecuma{fert:latron^us foret iutilis:8C ' ,<br />
hunc cafuilKioneáevfüraríumradhue^efl; illicit? caufa eorí5nTortís:quia per eâ dejphéderenijergò ^<br />
ob lacerationé famç quâ non deberet pa'tip mas illud eft fórtívtile:» Plato campfornôteneîgra , '<br />
gnapecunia.Et licet fuccurrere vicino femel vel tíseiinferuirc/curandodarieiR;om£ecentú:quia ' V'<br />
raro dando mutuo,» capiendo aliquid ratione in oportet eum habere illic famulum vel cófóciíj fis ^ ^<br />
terelTe/non fitp(3;m:tñfí pluries fíat:eftpaífn:qa delê/» magnam fupputatíonépecuniarü facetes<br />
illud qd a principio non habuit fpeciem mali:fuc »tàndêadfociû mitterefamulu velanacum;vír 0<br />
ceifu tpis habet fpccié.mali. Declaro in terminis. tualiter Plato deferti itinere pécuhiaiîîtuâ:etiam -r<br />
licite potes alloquiformofam vxorem vicini mi cum fecuritatc:q3 multû tibi valet.non tñ fequiÊ „ . ^<br />
femel vel bis:» tamen ob circunftantias pôt eifè poflit tantû capere abs te ac fí tecum iret:» m<br />
aftiuû fcâdalû:eftonon pecces.ficut antiqui píes am fójam pecuniâ portaretïaluâ : quia non folû «<br />
» bñ loquuti funt de ebrietate duda in confuetu pecuniâ tuâ virtualiter defert: fed étiâ multorûm<br />
diné:quç eft grauior^abiitio:quia minor éigno aliorû:» comodi'q iter faciendo/pecuniâ portât.<br />
fantia,CCEcce quid fuper hoc contradû fentiâ.» Alia ppofitio,videlicet ^ iiullo iure eft reprobas ,<br />
nolim religiofos Parifíjsftudétes:mercatprÍEs ad tus,patet:quíanec naturalinccdiuino nechuma<br />
euntes in quadragefima in Anglia,veLEÌandria no.veldoceasdeiureillo.citcûftantiasautemlos<br />
in hoc côtradu vel alio effe mercatoribus nimis i djtpiSjfitjis,» quis »c.fadle applicare potes»<br />
dulgêtes :fedqufrât in primis honore dd » faluí ^D r j ^ i i -<br />
temafflmarum:atemporaliadsnon deerunt. C^^'pondet concedendo ^ COtra<br />
' árDíftínaíonísDecímequíntae dusdidusdilicims:»negog,fitvfurarius:qa<br />
•X rL' ' r r ' non capit luctu vltra fortem vi mutui:fedvipef<br />
A¿U^ltlO 1 rigeumaleptinia. mutationis.môpmutationoneftmutumfedcôs<br />
TvT n.' r ' ' tradus omninodiftindus.Seddicis.faltem Sot<br />
^ S ® rideburfa cambi} non nihil iuftitie cômutatiuç:qufa dat folum fcutUm » cas<br />
^ ^ ^ loquutus fum. fed qa folet pit pamù albû vltta.fed aggregatum.xxxv.fos<br />
efledifputatío comunisan lidorum cu albo in pua pecunia plus valet tibí in<br />
P ® H H S trapezitœfeu câpforespers caupona vd alibi q fcutû:ergo fequiî q? Sortes<br />
^^Sf ^ ^^^ mutando »capiédo plus q íltícite¿ontíahít.(D^Rñdeínegádo qi? Sortesnô<br />
^^^^^^^àf
i^lftinctw^<br />
rate capíat cápfor ab ífto vel i]lo:íía Vt eius labor (¿uasltío 1 ngeílínaodtaua»<br />
¿i induftria buie applicata ci3 pecunia quâ datino<br />
tantû yaleant qüátij capit ab ifto.Etiâcû câbio j^^^^^^^^^.EcímoóC vÍtímocír<br />
pótWfccríalí^contradus.f.mutuicapiendoalís Ssî^^^&^&'ca hâc materiafœnebré<br />
quid rônedilatfonis folutionis:» tunc erit vfura, vfurari^ teneaî rèftii<br />
poteft tñ capere r5neintereíre.Q.uompdo aÍ4t lis lucrû ^^<br />
ceat ratiôe mutui cape/» quomodo nô:ex'fûpio PJ^^^WI fîtû.Refpôdeî.iftud depés<br />
«bus noÎli.CEx didis fequunîjjpofitiôes.Pris a dñio lucri vitra fort<br />
nia.câpfor pôt capete vitra intereirc:hoc eft vltra pofitiôes<br />
damnû qd incurrit vel lucrû qd non incurrit rô« ^^^^^Í?^I'oppofíte;de dñio inquâ lu<br />
»epmutatíonís.nampoteft cape rône laboris »t cri p vfurâ acquifítí.ex gbus vario modo confe<br />
duíírí«quátotíreípublicg_applfcat.Scda^pofís quenterrefpondédûeft.Vnapofitiotenetg, vfu<br />
tîo,capfor dans Sorttfcum albapecunia:licite laríus acquirit dominiû luaí vltra forté acmjífíti.<br />
capit.iiardûyltrafcutivaîorë:&m SecûdapcáítiotenetÎIli9côtradidoriam:quâ ra«<br />
^b^pecuniaPlatpnívelparteei^puta^m^^^^ tíonabíliorécenfeo.proptereailláimítaboí.Etin<br />
i doqfítvn^fcutuj&aPlatonecapitynufcm^^^^ telligocócluíionéíbandamde p fe & côiter.hoc<br />
,Tertiaj)poQtio.qnSortesmutuatP atoniParí ^ppteraliquas parías tricasdíxerím: vtpote fida<br />
gs.x.papales ducatos ea lege:vt recipiat tonde reîluau vltrafbrtê in pom,cibo,» rebus vfu cô<br />
fumptibílib9:quarum vfus nódíftínguií a dñio:<br />
q.^üs i^cv/IetqPanfi,sforteinfcio:no eft vfu quia ídem contíngeretín fure & raptore qui fecú<br />
^^^abáarúnona^uíruntyelúdL·<br />
dTvnn^^^^^ valor ad foli« Probaî ergo h^c coclufio negatiua g, vfurarius<br />
duynum:lciterectoiomeos.xx.^«^^ nóacquimdomíníñluaivltrafOrté^^ulIotítu«<br />
ioíuftoilIi^Iuaíacquírítdñiú:nóemmumo:q3<br />
illecôtraduseft$bl,itusLvcgfexto.ergoîiôlft<br />
fnTSfïSt'?^^^^ íusfediníuria.HtceftratíoRíLdíMíddíltoni«<br />
índecembríioluerevbieade mefura valet^xxv. hacdifiídíóe.SédhecpbatíoBftnulla:qaficfim<br />
mô am,^uédo plex fornfcatío eft pLSita:meretrix I t o S<br />
regione vicina/poteft catopfor minus cape.fi ve «cm gloriâ partíalíter.vel in die fefto acSiSritdo<br />
Susdfbrt^S^^^^^ quoiIIápWáacquírít.Proptereafcc?do»aíí«<br />
WQSOUÍ f^^^^ ter arguímradcóclíifioné.nulIusacquirít domfe<br />
niumilhusreiquânonpôteftdetineïeiuftepalfe<br />
SmirèotuÎ,.^^^^^^^^ quodtanpus.?edfíceftdevfuraríaígi'tur.maíct<br />
SSXuoLirff^^^^^^^^^ patetindudiueinomnibusali/scôtradibusvel<br />
''S? l^'^S^ dominiorû acquífíííonibí. Minor patetica<br />
tóoSSf^^^^ nonpotesdaretempusinquOvfurariusíufteM<br />
gnaSSrSrT?^^^ iíetpecuníá:putafríínteromíttitproten.pore»<br />
lianîiSueS^Sfe loco reftítuerlfcío ^ in eíFcdu non fcmpW tene«<br />
^^^^^eapermmSJ^ nemixtatradend^reinonfuiïïcitadacquifitfo«<br />
ffieras^càbSficcSS^^^^ domini, eiufdem.fed tali volitione Vurari^<br />
contédédu-Siad h^cS^ taie Iucruir, acquírít:velletaiim mutuatarius ab«<br />
détiVde vfura oS^^tte ^ mutuatornon caperet lucrum vitra for«<br />
bushiscâbi/siudicatefwS ;em:fedqmanondabítmutuofineI«cro:datílI¿<br />
quicodumnihilaffèrreâlent ^ ^ lucrumpotiusq careatmutuo.fedtalis volutas<br />
non iiifficitad nâflationem domíní/rquía fî fia
^i$^Mríscfímáocm*Sí>.CXLVlL<br />
liiptòr reí quamrapít:hoc eft quam fibi fpoliatus & vcrus.a ratio naturalfeeftîquiahgres no liabet f<br />
dat cui mortem minatur nifi pecuniam det:acqui plus dñíj in ilio lucro qliabuerit ille cui fijccedit. •<br />
reret dominium rei raptœrqd eft falfiim,idem eft fed alter non habuit dominium in re ilia.Vd tene<br />
de reb'tempore tcmpeftatis ex nauidedisjquai do oppofitam pofitionem de dominio illi'lucri<br />
tú nullo pado acquirit auferés dominiû;» eft fis eft idem in fententía.quo ad hoc enim teneî refti<br />
milis voluntas vtrobí$:ergo illa volûtas nô fuf tuere oé iliud quod tenebatur reftituere ille cui fue<br />
fícit tranfferre dñia renun.qd fuit probadú. Sed cedebat. fed ille tenebatur totum reftitoerc;ergo<br />
fi fit aliquis capiés ad vfuram qui catcgoricc dat ifte qui eft foluédo tenetur reftituere totum.Et ad<br />
alteri dominium lucri vitra forté:de illo hfc ratio hoc eft textus ita exprdfusin hac ratione funda«<br />
non concluderet.quéadmodum fi tempore tépes tus vt mirer quomodo ifti alij ob rationé nullius<br />
ilatis djdés merces fine médado diceret:do lixc momenti hoc reliquerint.Ecce refpôfionemRos<br />
bona primo capienti,» a me harû rerum dniû ab mam pontificis.Tuçigiturquçftioni literis pfen<br />
dico;tunc poteft quis capere hanc rem in nullius tibus refpondemus:grfílií ad reftitucndas vfuras<br />
poteftate exiftenré.fed hfc ratio non probat qn ea funt diftriéiiôe cogetidi qua parentes fuifi vi<br />
intalicafuacquirensefletrealiterdñsacquifitilu uerentcogerenmr.Idipfuai etiam contra hgredes<br />
cri vltra fortem.ôuis Alexander Haléfísin tertia extrancosacdimus exercendum.Vbi gloffa erus<br />
parte.q.lxvi.dicat^ nôpôt fic trâfferre ré fua:cu dite didt ad hanc materiam. Satis poteft did<br />
deo dlfpliceat.fedh^c ratio non valet vt patetp in folidû conueniripoifuntrquia oía bona defun fl.<br />
fuperius reprobata. Altifiodorus in tertia pte id ¿h erant illi obligata.Sed contra fioc arguit Pas ; ^<br />
idé tenes didt.Deus no confentit in ilia tráñatíos not.indiâocapituloCumni.Exillo'fequituridl i.<br />
né.fedhoc nôpbat.Secûda» tertia ratiôes fUnt dt)q» fi alteriiçredum effet foluendopoffet col»<br />
magis apparétes:» cû plurimi tlicologi fapientes ueniri in folidum in quantum fuffidunt bona ad<br />
hâc partem teneant:quis beatus Thomas oppo eûdeuoluta fiageretur hypothecaria.Refponde<br />
fitum tencat;hanc condufionem reputo rátíonas tur.non fequitur.quia tenentur reftituere pro lœ«<br />
bíliorem. tcditarijsportíonibusfi vter^eftfoluendo:vtÍÍ<br />
vnus habeat duas partes hfreditatis:teneí ad du»<br />
áj^Gotra hác c5clufîoné argument' as partes vfurarum;& alius ad tertiampartem;qa<br />
tor.Siemitvfurari'terrasalíquasftudiferasíbs adioncscompetentescontradefunauradiuiias<br />
lum ex lucro foenebri:nô tenetur terras vd frad' funt per legem inter haeredes ex hgreditaríjs por«<br />
dare his a quibus cepit lucrum vltra fortê.CRti tionibus.l.j.».i).C.de h^re.adio.» quis vn'poC<br />
ddur.hoc nihil probat. quia plerun
• - r '<br />
ïius no acquirit illi'pécuniç dñíu teño nôpoffem ^ inihf obKgatusdarepdû:& cgoadtradcndi3fiibi<br />
illam rcpctere,eodé modo hec vfurarí^Xí vero fît equum.velfinötraGäradintereiTe.ficin ÎQcaûôe<br />
fermo de beneficio dequoagiturin ilio capitulo, dfocietateexéplificarepotes.hocaûtmodo do·<br />
Dñs Antonius didt q^ non tenet.& licet Panor. natio & mutuario no funt c5tra
.. . • ^^^^ ^ • > : • . - . A ^<br />
ad ierram ftetile meliorem fadédâ: qd modicum tur:cum nomen habeat determinatum^CRnde* Ij J ¡<br />
pdum daî ítecognítionédomínijdiredi.de quo tur.tio didtur contradus innominatuseo^ nos - - S<br />
vide.x.q.ii.ca^Eaenim.§.Perpetuaquo$emphí mai fpedale non habeat;fed quia contradus ille .-^ggñm<br />
tcofís in his rdjuspmittitur.Aliusdt contradus vocatur nominatus qui ñatimvtfítpducitobKí -.WB<br />
feudalis;de quo nöniliildixim'fupra in de vfus gationemcificacemvdadionem:etiara fineuter -ÍHIS<br />
ra»ClContradus fuperfidan' exêplo notus eua impleuit.patet.l. j.ff.de re.permuta.Et contra co»<br />
det.conc€do tibi fuperfídcm talis fundi:vtextru tradus ille didtur innominatus^in quo fi neuter í<br />
as domum vd molendinum, mihi feruata pprie pleuit,non oritur adio.modo permutati5e hä^<br />
tate:» in illius recognitione dabis quotannis feu fi neuter implcuit non oritur adio. immo fi tm<br />
tum.» fi domus fit totaliter igne vd aqua deftru alter corum impleflet non oreretur adio:quin als ^<br />
da:finiì ille contradus fupficiarius:ltavtnbi no terquinondumimpldret/pofl:etrefilire:quisis^ ^^<br />
Jicueritampliusfincnouafacultatemeadomum impldfetpoffetcontranonimplentemageread '<br />
cxtruere.Secuseftin contraduemphiteoticoin repetitionemrddatf^vdadidqdinterdlillualia '|nir<br />
quo potes domu extruere» fundo vti quouf^ non implere.illi etiam qui impleuit kitumeftres^ v^ i¡<br />
tempus tui contradus expiretCCótradib'enâ fi'lire quo ad hoc vt poifit repetere rem fialter nâ Ä ' S<br />
Innominatisinmaterijsfequétib'vtimur.vtdo vult ímplere.Alitcr etiá foluit gloffa rubricas de ® si.<br />
fiäes.faciamfifadas.dabofifadas.fadäfide«. rerum permutatíonein.C.dicens.Petmutatío dl<br />
Eft etiam permutatio:qui eft contradus quo daî nomen generale ad emptionem/venditionem,» f^r<br />
aliqd paliquo:fiuevtri5œextremià fit numifma: ad omnem contradum: vbi aliquid hindndeacs ><br />
fiue vttí5® non numifmafuerít.Exemplum pris dpitur:»aliicontradusfumpferuntfuanomina. j<br />
mi:fi detur vinum pro frumento.Secundi:vt au fpcdalia.fcdcudaturfpeciescertaprofpedealia<br />
tumproargéto.fiverodemrnumifmaprorevt certa:carCt nomine fpedalî.|£Precariù eft contra i<br />
tes contra pecuniam diftinguitur:non eft pcrmu dus quo alicui res aliqua gratuite côceditur quotatio:fed<br />
emptio vd véditio.fi detur numifma p ad vfum propter preces eius : & hoc tandiu folii ;<br />
numifmate vtin fedo excmplo^didîcambiû fpe qdiu concedenspatitur.» in hoc differt a dono.·<br />
cíali vocabulo.CN5 opineris difcrímé reale fem nam donans non habet animum repetëdi:fed rë<br />
per dfe inter hos contradus:fed fecundû varias concedcns pcario poteft rem ipfam repetere quâ . =<br />
confiderationes&intcntionesalitercftdecontra docun^placuerit.Precariumautéeftcontradus<br />
du fudicandum.poteft cnim idem contradus ef cum emphiteotico coinddens;nifi gb de quinqué<br />
fe venim cambium » mutuû.hoc fic fuadeo.do nio in quinquenniumrcnouatur.CAlius cft cos ' ^<br />
tibí iam in prindpio Augufti fcutum folare:in fï ttadus qui didmr impignoratio capiendo impis<br />
neSeptébrisreftituesmiliiidemfcutum numes gnorationemvthypothecationemindudat.Ims<br />
to:hic eft mutuû: qahabuifti duobus menfibus pignoratioptopriceftrdmobilisqujdatùradpl<br />
íftius fcuti dominiû,» periculo illi'fubied'eras. gnus» manum. Hypothecatio veto cft ire îmo<br />
nihilaût defidt ab hoc contradû quin fit verum bilí.aeditorí^utem conuenítadío quae didî hy«<br />
mutoû.non eiñ eft de ratione mutui foluatur pothecaria contra debitotem qua poteftagere c5<br />
mutuû in alia pecunia numero q fit mutuû ipm. tra eum fi debitor illam rem aiteti vendetet.Inc5<br />
Sic ifte contradus poteft did cambiû.qd fic fua tradu impignorationis » hypothecatiois ex ytra<br />
detur.argcntum pro auro » aurû pro auro dufdé q^ parte nafdtur obligatío:qíiía debtor p6t rem<br />
valoris camblm':nec requiritur fimultas tempos - impignoratam vd hypotliecaiam repetere quan<br />
tis.quare em no poffd effe in lapfu temporis da« do fatíffadt.fímílitcr poteft agete vt aeditor c5s<br />
do idem fcutum numcro,nifii terminis ludcrisi' putetftuduspcrceptbsvd quos potijitperdpe<br />
de quibus non contédo.Nihil probas fi dícas.ra re in folutionem fortis. (f Alius eft contrad'fo<br />
tione cambif licet aliquid accipere;ergo no eft idé lutióis indebiti.vt fi aedam metibi debere decer<br />
contradus,Refpondetur.non licet acdpere alí^ cum nftiíí tibi tenear:íta vt ex errore tibí foluam<br />
quid in hoc conttadu ea rone qua eft mutuû.fed decem:conuenit mihi adío contra te vt illa dece<br />
bene aliqua alia vi:vt in de vfura crebro dixim'. reftituas. Aliae funt etiam fpedes multaeîde qui<br />
Nec multum refert in irentétia:fiue dicaî pecunia bus quia canonifta vd legifta confiderare habet:<br />
Emi fiue nô.fedioquamurvt plures.fi alia res vt » non per fetlieologus:ttafeo.fuffidt na$ theo<br />
in priore exempb,retüiet nomen commune : ille logo communtorum contraduum habere nomi<br />
qué alter adit gratia pecuniaehabendasîapud vul na.»íntelledisfundamcntisihillis:ínali)s dum<br />
go loquentesvocaturcampfor:»cambire diciî: m6dodexplicentur:confonniterloquetur:quod<br />
licet vterq^ pecuniam det.difficultas enim eft vet fuffidt.<br />
balfsmeceftmagnavis.CSeddubitas.quomo5 t iiij<br />
^ pmutatio inter contradus innominatos ticie r ?<br />
1
-lUj———WPjBWl . IKI Bllll ^.IHIIWfBHP—— - -<br />
^^utctidnfe i^cdmfquiittç<br />
CDÍffinftíotós Dectoçquint« ^ T S l i ^ ^ ^ a S K<br />
(¿UfftloQuadragelima. ri/scapitíbus.vbí Alexander tertíusícócilío La<br />
teranenfi.ca.Ita quorôdam.fic aít.Ita quorûdam<br />
"H·' U ánimos occupauitfaeuacupíditas;vt qui glorili<br />
Kçcedete qitione de tur nomine chriftíano,Sarracenís arma,fen:um^<br />
' i\ fpeciebus côtraduum mens 6c lignamina déférant galearum:& pares aut etiâ<br />
M ^yi jL ^ tionem fecimusmtic parum fuperíores m malítía fiant illistdum ad impugnâ<br />
ffg^^Ai per loqui ppono de aliquis
probantur.Ptímo modo exercens monopolíuni gloríofus deus: vt qui bis bonis Cdlicet tritico 6i J p<br />
debet pprí)s bonis expolian »exilio ppetuo das vinocarefent:píícibuseminentfíríme abudarêtr î^l!<br />
mnari.excrcêsalijsmodis.xl.librisaurimuîâ:ari. »fi prope folemnati: vitii copiamfortiffimi»'<br />
fed hf leges poíítiug nô obligat no fubieâos vel plus prudenti^ » fubtilitatis in re militari habeât il<br />
no fufcipientes.C£Secûda côcluiïo.negociatio la ali/s tamen plus animi » fortiora corpora. dedit y<br />
te accepta eíl reipublicg vtilis »neceifaria »licita. dcus:itavtnullusfibífolifuffidat.Q,uodfcitein §¡'1<br />
probaí:qa nôpôt vnus folus oíbus artibusinten geniofiiTimuspoetainlumine naturaliincedens<br />
dere: multi nâgp tn fingulis floruerût: paud vero primo Georgicoru notauit,inquiens. Hinc fege« ^<br />
in oíbus:necoíapoffumusoés.píñorísemope5 tes:illinc veniuntfelicius vug.Arboreifœtusali M:|<br />
ta indigetfaber:» ecôuerfo. »ita inter alios artifi bíat^íníuíTa virefcûtGramina,nône vides ao« H.<br />
ces.hœc auté negociatio optime fit vendendo» ceosvtTmolus odores. India míttitebur/mok<br />
emendo neceifaria»nôpmutando:vtrefpublica les fua thura fabfirEt chalybes nudi ferru:virófa<br />
durettita vt piliores p tota duitate pané pinfant: ç^ Pontus Caftorea : heliadum palma¿ Epiros prjj<br />
caldfícespíftorib'»reliquísde calcdspuideant. equarûi'Secundopbamridem.finegodationon ®""<br />
» fic de a ifs artibus.ficut in corpore vero oculus dtet lidta:hoc eflet ideo qa in ea wultf fraudes/<br />
pro fc»abfs membris videt:ftomachus pro fe» periuria/» fimilia peccata côtingerent. fed lifcnô ^<br />
alifsmébriscibumalfumptumdecoquit.CTer= probant negociationéillidtâtqa in multis alifs at s,.,<br />
tia côclufio.negodatio pprie dida eft reipublicg tibus illa côtingunt:qug tamé funt lidtg » rdpus '<br />
vtilis » admodû neceffaria.qd patet.Nam vnius blicg neceiratia5:nec funt vitia artis fed hominû«<br />
. regionishoîes rebusalteri'egent»ecôuerfo.Bri Hçc eft ratio Auguftini fuper ilio verfu pfal.lxx.<br />
tânie em:Noríi)egíg!» fcptétrionialiû reges & pris Q.uoniâ nô cognouinegodationé. ex tranflatios ^^^^<br />
cipes in fuis terris vinû nô habét:nec vites vlîasî nc.lxx.interpretû:inquiens. Ego mentior nô nes ^<br />
quareopuseftaliquib'prudentib'qiftapvtilis gcciû.ficut fi in via plana homo cadit: viç nôeft<br />
tate reipublice in has regiones afferanr.Dicis.pof imputandûfcdhominisimprudentfg.Vdetiâ ne ^<br />
funt bibere potû regionis fuç qué natura ds mini godatio cft licita qanegocians intédit lucrum:»<br />
ftrauit:» ita diu viuent vt vina habétes: » tâ fors hoc modo luaû rationabile p fui » fuorû fuften<br />
ti corpore »pulchro erût q nati in oriscalídis:ün tatione defidcrarcpoteft:ficut alif artifices. Sed di ^<br />
quibus cft vini copia.ficemMahumetani nô bis cis.xiiif.q.iiif.c.Q.uicû(3^.didturcotrariû.Illudca. '<br />
buntvina:necpuidentftbidepotu/feptétriona5 loquitur quâdo lucru ex cupiditatefît.c:Q.uarta ®<br />
lium more. Illi^nôfutficit:vt demus verû effe: códufío.adusne^ocíandicadensfup obíedum<br />
qd in argumétoaffumiîrqanôpôt'corpus Chrí debitû: drdíftantifs requifitis drcuamidusdîlis<br />
fti in alio liquore q invino côfeaari.Expeditetiâ dtus.probai-quia talis adus habet oia requifita<br />
príncipibus»opulennsvirishaberevína»allas ad adum moraliter bonu: ergo eft bonus:dumo /<br />
multas merces quas in fua patria nortliabét. Sic do maneat latitudo iuftiprecif:de quo in folutío^<br />
eiñ mûdum deus diuifitvt nullus fit in fe diues: ne.Viif.argumétidiœe.»no fit deccprioifubfta^ '<br />
nifi folus deus:in cuius manu oía funt: nec fi eét tia,quâtitate,vdfitate.Exepla.vededooridmls |<br />
vnqCTcatura:eificereîdetcrior,fecusaûteftinhô cû proáuro:píntaParifíefemppintafaiidiDio<br />
mimb9.nâ fi a fubditis nô colligeret pecuniâ Erâ nyfif : vd vlnam Britannica pro vina gallica: vel ^<br />
cus:exfenihtlhaberet.ficeftderegibusomnib' menfurandopannumper orâmvbi^mosper ^ f<br />
aliis.» ficut clientes domiriorû pecunia egent: fic mediû metienduvd quado eft humedatus extra ^<br />
famulorûferuitiodomini.Vixauté regionêvllâ hendoipfum.quadoemeftdefic^tus,nodltM<br />
dedensficafoleremotâvdpropinquâ:quinalis taelongitudinls.inhisautmprçdicamentoquati :<br />
quoabûdetvdaliquâprçrogatiuamhabeatiqua tatispeccatur.Inqualitajeyeroimrnifcedovino ..<br />
âia vacat.nulluslflandia repertus cft locus vîtes aquâ. Sic ergo pec(aîi pdicameto fubftatiç/qua<br />
rior feu feptétrionalior.nec in terrçnafcêtibus fte« titatis » qlitatis/ » in prçdiamcnto qn, vento<br />
rilior;» tamé regio nulla tanta pifciumvbertate doindiefdlo.Inpr^cameto vbi/inlocopbbi . 'tV,<br />
huic putatur equalis.hfnc qUotânis Anglorû nu to.In prçdicamentofitus/grana bona in orifido<br />
merofa nauium claiTis in çftateillam p habendis facd ponOTdo:vel mdiore lanam in primo afpes ^^<br />
pifcibus reuífit:tritícum » cetera infule neceflaria du vt de forefta:dderiorê infenus.In predicarne<br />
afferens.Dicis.lubpolispluseftifrigoÎis^»pcôs to hábitos/malam yeftem pro bona dando. In<br />
fequens plus profunditatls in mari: & in aquarû prçdicamentordatiônis:vt in prçdicamento qua ^ '<br />
copia nô eft talis deficcatio qualis propc folém. titatisexéplificaymus,vlnampaiuampro mas<br />
vbi auté aqua eft profundior: maior eft pifcium gna vendendo.In prçdicameto adionis ytfi ,<br />
vbertas:8¿ naturaliter euenit g^ieptétrionales pis probbitus negodari:quéadmodu dl CICTICUS: S<br />
fdbusabundant.Q.uisprecorhçcordinauitnifi relígiofus. de quibus quœftionefequœti m vna - ^<br />
^ -f
pííhncrtoníe<br />
dubítatíoné dicetur. In predicamento paíTionís . gorofe.fed nego g» poíTunt inter fe pacifci. quéi<br />
cû iudex iiiíquos contradus patítur; 8¿ a negoda admodum mutuator poteíl dono alíquíd a mu«<br />
toribus inique cor rumpítur. tuatârio capere: fed non pacifci de ilio capiendo.<br />
1 , ítem díílíndíone.xxxvíí|.diceí ^ guis lícítñ fit<br />
C^Oiïtra nane coclulioncm arguii nô profiteri religíoné:homo tamen iwpoteft fixe<br />
tur.fortes mercator de eodem panno vendit vni fup hoc pacifci JMâ ex ifta conuétiôe fequiÎ^ in<br />
I vlnâ duobus franciscû turono: alteri duobus eu Ibera duitate vel regno homines ad guâdam fer<br />
vno duodeno: tertio duobus cû duobus duode^ uituté prccif redígení:8¿ g? non Ucebit facere hos<br />
nís.«:qbguílibetíftorñ aétuum fit licitus^probas mini quod libebít.Iícet.n.[iomonon cogatur libe<br />
tur fic.quílíbet eorû cadit fuper obiedum debitû: taliter alíquíd dare:turpe tamen eil fuper hocpas<br />
R nulla drcûilantia requifita deeil proutfupponi âioné facerenealiquid liberaliter detur.fecundÛ<br />
iur:R'a prudcntibus mercatoribus quodlibet ilio illud qd Prouerbiorû tertio fcribitur.NoIi prohis<br />
mm predorû reputator iufiû pro hac merce, fed bete benefacereeumguipoteftifed fi vales ©fe<br />
^íhíiillevendatpaíet.pánusaEquíualetfolívnf benefac.6¿ Arißaii'.PoKticorum polítíá Socra«<br />
illorûpteciorû:ponamus/predomedio:eigoven tiscommuneminhocr^robatvnarattoneÄiter<br />
daidòte alio precio eft deceptío/vd exparte emé cgteras quia tollitur Ifberalitas.In propofito<br />
tis vel exparte vendentis.CRefpôdetur.beatus mepcatoresIucrandopoíTunt minoris vedere ma<br />
Thoprima fecûdç qugftío.lxi,'.&.Ixüt,-.ar,í/.tenet jiendo in latitudine iufti precíi:quía ftat q? occurs<br />
^ medíu in íuftítía eft medíu rd. quod nô placet tat alíquís cuigratíafadendaeft.ExiftoTeQuitur<br />
plus gintéperantíayd ín alijs vírtutifeus. Pros ^fi bibliopola facíens imprimi libros,eos yens<br />
pterea aliter refpondendumcenfeoí negando g^ dendo omnes maneat ín eodem predo mathema<br />
vnumíllorupredoru merd adequate gquiualeat» ticoetíáíuftemonpoteftcú fociis de hoc-Dacifó.<br />
tiamlatitudoprecifvtínfolutionecuíufdáargu ^ ^ f<br />
mentiprim^guçftionis de vfuradídu cft: nullo Coecudo arguítur.negocíator ne^<br />
tnodo^^artibílís. fed varí^prudentes merca gocíando intendit Iucrum:fedhocdl.initítum,er<br />
toresc^^í;oíbushindnde confideratísdicunt goJFortaíTis díces.nó eft inconueniésíquía ilkid<br />
vjnam íftí^panniyt minímú valere duos frâcos lucruminalíque fínévlteríoré dl referíl3lc:& hoc<br />
CHturono.etfîc vendedopô «ft lidtum. Contra, vd eft ftamsíiilucro:íd eft po<br />
féftveHenegociandohabetecenttimRnô vltra:<br />
£dít. hoc dl fie vededo no pot viuere. fi yendat vdmÎIleÂiion vltra.vd myriada feu >mílíonem<br />
gJagintaduodmsRvnoetiâbenevm^^^^^^ vtdicunt^&nôvltm.-fiponaWwruergo^<br />
iudeftpredûmediocre.fauorabileautepreci^ ^o ampïusiucrari merlando peccat:cû per tenô<br />
cufradionem^nora inter duos francos » vjiû vltraiiegodandolucrariWra.h£cfW aS<br />
Pusfui^qdbruÄ<br />
U S Ä ^ gratfâ exepli biblia de nos wt -g «egodationem. Eta^biedfonem in qua<br />
dlSÄ^Ä"^ rtiínorísduobusfrans cft nodus argumenti, dícog, nôeft ftanisinVcs<br />
uepre^TotSî'^ïI^^^^^ í^ntextremuínclufis quifftione bonorû fortting:^datoquocun^m<br />
mero quem fortes lidte pSäl habere negocldo<br />
tío/quarto/& ottiin^^^^^^^ P"'^ mille gratia exlpli: lucrando vltra ílIud nuls<br />
inhtituaÂp^^rÎ ïo pado video^peccet:quemadmodum dono<br />
n e c c ô t r a r e m S f p o t e f t vitra iflum numerumfîgnificammcape.<br />
turg^aliquisfufte aÄr^^^^^^^ tx:velpotdld accederealiguid perhçreditatin:<br />
funtÎnterYepadfdinôÂ P^cognatomvdaonatorumortem7gdenàpòf
V - T • - " ^ : • ^<br />
ilio 5^uadràgcïïma.fOtCL^ f<br />
CTettÎQ arguii, fortes habés vnu gnofdtureotû œtasço fine vt apparat ^^^^^^ ¡J:<br />
^ . ^ Sicut m fimili mulier adhibetpaniculumclcattis<br />
equum monocuîum etiâ vitio occulto laborante ci frontis vt eâ occultet Îîne peccarojpeccat tamê «V<br />
quem eft venditurus,nó tenetur illud vitmm em« fimulando & mentiêdo figno fi faciat hoc vt pul ^ 'S<br />
ptoridetegere:alioquinn5benevenderet:quêad chriorvideaîrhocemeftmentinpfignij.Exifto<br />
modum Marcus Tullius.iii.OfficiorumaJIegat patet g? iniquum eft dicere.ifte equus tali vitio la ' if® ^<br />
exDiogenisBabyloni}perfona,inquiens.Q^uid boratpat^hti fi indagauetis:6¿ oculus mus eft tis<br />
vero ftultius q venditoran dus rei quam ven? bi mercator; & ego vendo tibí illum equum ac il ^<br />
dit vitia narrare.'' Q_uid autem tam abfurdum g ïHqd vitiû no haberet. qd fupponimus multum . L<br />
fi domini íuflTu ita prçco prçdicet: domum pefti. nocerc bonitati equi. Et huius fentêtig fuit Antis p<br />
lentem vendo.'' Licitum ait ergo venditori fe tes pater difdpuTOogtnis Babylonij.In qua re He n<br />
nere indemnê.forte etiam emit equum ita care/S¿ catone Pançtij difcipulû carpir M.Tulli^.Ex his ; "<br />
in eo emendo fallebatur.Q^fi concedas:occurrit patet no fuifidt veditori diceredo tibi ré ficus<br />
Ambrofíus in libro de cífid/sdicés.Incótraaií ti eft;explora diligenter qualis fit. Secûdo fequiî,<br />
bus vitia eorû qui veneunt prodi iubentur.at nifi g, debeo ei nude veritaté detegere qíí dolus dat !<br />
intimauerit venditor quis in ius emptoris tranfie caufam cótradui;» n5 ampliibologice. imo hoc :<br />
rit doË adione euacuanî. Ité fie circûueniî proxi eft caute occultare. Patet exéplariter de equo oés j<br />
mus.côtra apoftolum âicmté primie ad Theffa. indifferenter mordente: qué dico nimis comede»<br />
iai'. Neq^ quis fupergrediatur nc^ drcûueniat in re.tu dicisíüud eé bonû:» g? fit vorax comeftot ^<br />
ñegodo fratrem iuum:quôniâ vindcx eft dñs de fœni » aueng.vel addo quatuor vd.v.vitia quos ;<br />
his oibus.|£Refpondet.fi dolus eft patens 8i ve rû aliqua emptor viderit faifa.» dico ei vitiû etiâ<br />
rofimile eft venditori hoc nô fugit emptorem : occultû :fed per multa faifa eû circïïuenio. Aliud<br />
nô tenetur illud vitiû emptori detegere.cû em pu exéplum.Iiabeo equû optime plafinatû:paruo ca<br />
tet aliû hoc fdre:inaniter illud d aperiret. Si vero pite/logo collo/colore vuç rubrg:lT3bcnté ftellam<br />
eum exiftimat nefdre: eft cadcm difficultas ac fi albâ in frôte/vel habété pedé remotioré extremu<br />
defedus dTet occultus; qa emptori eft occulms: albû:claudicat tñ cû friget/vdî terra dura vtî pia<br />
vel talis putatus.Et tune diftinguo. vd putat em tca:fed riô eu eft calefad^.Recito mercatori g? hj<br />
ptorem mercé nô cmpturû fi cognofceret vitiû: caput maie plafmatû:é male colorât'» fic de alijs<br />
» fie tenetur illud vitium alten detegere:alioquin indiciis patcntiV malorû equorû :addens,& daus<br />
fratré drcûuaiiret:» fratti faceret qd fibi nô vds dicat.cû dico d multa faifa patêtia:exiftimat me<br />
let fieri-Nihil eft qd aifumitur in arguméto: tenet irriforie loqui:» fie eû drcûuenio,<br />
feindemné»fallebatur ab alio, quia fi aliquis in ^ ^ ^ ^ r,.iufte<br />
te lefit vddedit tibí maîû fc2tum:peccas ins CQuarto arguitur. vlna panni leu<br />
iufte me fedendo » dando mihi illud loco boni tum valenté Parifijs çftimant tibí duobus fcutis:<br />
fcuti. Verbi gra.Video forté de Tia'cuídalia equû & nô eft dicendû g. oés fie p^cOTt rem m tolo<br />
impigrum cmere volentcm vt hoftem ocyifime precio gftímantcs. Si dicas.eft cofuetudo fic gftis<br />
inuadat vd impigre aufugiat quando oportet. fi mandi.fi eiñ verû predû primo verbo propones<br />
cquusmcusnonfít talis:teneord vitiumillud retur nôrcperirétemptore.diœtaûte dabis fi pia«<br />
aperire.nam alioquin nô erat cmptur'.fíc eñí dos ceat duo fcuta cûdimidiovd fimile:» no dicunt<br />
îusdedit caufam contradui:Vd video ifte eft g^ valet duo fcuta.CRefpondeo. maie agût fie<br />
mercé meâ empturus & vitiû aliquod feu aliqué ftdétestnec fic fe elogant a vero predo nifi quate<br />
defcdum occultum mea mcrx habettfi aederem , nus incautû mercatoré drcûudiiant. etiâ ad locû<br />
q> iile nimis diminueret de predo vitium occuls tenebrofum anteq pannû tibí vendant te addus<br />
mm cognofcens:non teneot d illud vitiû aperire cent:certe nô modo vt occultent verû qd tenétut<br />
dum tamé diminuo fecûdum exigétiâ defedus. diceretfed vt fallant. In aliquib^ tamé lods Eran<br />
fortaffis cm paulominus valet equus ille. dolus df prima fronte predo appropinquabût: immo<br />
hic inddit in côtradu:vd magis pprie occultatio intrabunt latitudinem iufti predj » flati, quales<br />
rd quâ nô teneor d dicere:qa aliud eft tacere verû duos bibliopolas in vendendis libris parifijs nos<br />
aliud oftendere falfum verbo vd fado. Declaro uimus. Non fuffidt dicere. fi taies prima fronte<br />
cxemplo. fi tollam pilos albos ab equo meo nis vltra pontes rem çftimarent in latitudine iuftì pte<br />
grò vt occultem annos quos habet:» videam g> cii:nô venderent. Immo fi dicerent primo verbo<br />
equus nò cft d minus vtilis: vd seque antiquus fuam confuetudiné effe talem:» dicerent emptos<br />
ac apparet cû illis pilis:rô pecco fed mcç îdemniî ri:accede alios: » fi nô melius fecen's redeas,ante<br />
tati côfulo.iecus cft fi faceréeû deglutire anguil; duosmenfe^effent cogniti ab oîbus:» plus ab<br />
lam.'vdtolleré illud ab equorû dentibus quo cos ersemeretur qabalijs.<br />
V<br />
1<br />
,1
-^r·-^ r- ; 1, , T •<br />
lliiftiiKtioiiiôl^cainçq^^^<br />
riinmeotlr reiiícuforanadu^a«^ dáiehabeantaüquídfibiinmtem vdle depanio<br />
exccffaremiWeídomrevteeotam fllLlari<br />
^ Ä Ä ^ Ä U Ä Ä ««Jtaemflgnatan,. ,<br />
Tandö:8dn5törpeat odo vdmëàcet& fi ^r SeptílUO argUÍÍ. licet mercatori<br />
S^ere ÍlíquidratíOTeínterdTe. vtfecunda.q.de<br />
cof^tiatindonation^ vfuradix2i«as.mcrcator ergo vendatvní pan«<br />
^^'oneacciphU^^^^^^ r^umpvotunicainpTompta^cumademníái.<br />
fentiatidonati^ tísprLo extremo feu rígidiílírnoalterí det dimí<br />
reiveditg:cuïllkfiteî^us:ipm^eihtuer^eî.^ a,'annidilatíonem vendendo d de eodem pan.<br />
4[, Sexto arguít · paruus exceíius a no tunlcam tantg quátítatísxt ponatur parí ínter<br />
latítudíHemedíf^ eíl pcccatú.tú ob ígnotantíát effe ratíone lucri cdfantís/vnius fcutí íaduram·<br />
íum q? Árífto.íi.Ethí.vt Martínus.q.vf.de tepes tune ííc. fortes mercator Fiatoni vendens tunica<br />
tantía eu mtroducít, dicat c^ no qlibet exceffus a vndedm fcutis/tranfcendit totam latitudmem iu<br />
medio yítiu fadt.Sed dico œ Arífto.hoc n5 has ilipredj: 8¿ tamennópeccat fíe vcndendo.|E;Re<br />
betfecúdiEthí.vltimo.fed&didt.Nóscosqui fpondeturcocedendog^nullopadopeccatfups<br />
defídunt interdiíJaudamus&mítesdídmuseüe pofi'tís illíc diäisTquia non capit illud vndedma<br />
• ^ — ^ —t^^<br />
in promptu haberet ratione intereffe qd patitun extrema comutatióis requirít gqua]ia:puta g» yes<br />
Eodem modo de frumento emeñdo.Et fit analo rij precíu nó excedat merx nec cotra;» femp intei I<br />
gia.fi emeré decem arpenta terrç a forte qug cons I/go de tota latitudine, fed fi mercé excedat pre«<br />
cttîam eí pro fua vita,vel pro duobus annis: mis dû aut c5tra:n5 feruatur hgc gqualitas. &: ííiud p.<br />
nus dabo q fi haberem illa arpenta m promptu; fpicuû di feciádum dodrinâ Atißo.y. Ethi. ¿>i<br />
quotü frudus flatimcollígeré,|£Prgterea patet: vnus habet de lucro in fine contradus;» alter de<br />
fi paulus teneatur dare petro m fine vnius ans damno:oportetrefecarelucríj vnius »addere da<br />
ni centum florenos:petrusindigensprorapta pes mnoaltenusquoufq^redeant ad gqualítaté..ficut<br />
cunia lapfo vno menfe petat a pauloixcv. » res perbelle exéplificat de duabus linds ingqijalibus<br />
mittat d.v.fi paulus velit fibi quin^remltti ratio maiore» mmore: oportet em tollere exceffum a<br />
ne veri intereffe:» in rei veritate finó effet partim maíore »minori addere; »fic facere eas äquales,<br />
ad fuccurrendura:n5vdlet nunc dare pecuniam Verbígia.Síegoemédoabstellbrfi drciáueníor<br />
in prôptu:nullo modo eftpeccatum nec vfura.» in dece vltra lantudinéíufiíprecij:ín lumine natu<br />
omnes qui tenent fundamenta qug puto yeraiin rali diceret Arifto. cu tu ftô ditior in fine cótrad' L<br />
hoc coueniunt : licet quidam verba folum vltra per decé:» ego paupetíor per decé; abs te tollere ^<br />
aliosmultiplicansfup hoctresmodos recitet;et opottebitílladecétan|cxceffum;&raíIiíaddere<br />
fandumThomáímpugnet cétra eius mentem. » fic remanebimus äquales, alioquin m detines .<br />
omnes emhocvolunt. Eodé modo Petrus lidte allenii, vñ Augu.xiij.de trí.c.íij. Scio hoíemcñ f<br />
poteft vendere ius emendi íllos centum florenos oblatus fuiffet dcodex:predj($ eius ignarû:» cu<br />
Ioanní:vd dare Ioanni ius habendi »capiendi lis venditorécerneretexiguu petere; iuftûpredûqd<br />
îos cétum áureos;» loannes licite cu ipfo côueni multo amplius erat inopinati véditoridedit.Ima<br />
re:etiâ fuppofito g? fe habeat ficut paulus. Et lis ginor ^ de feipfo loquebatur.ergoîyult dicere<br />
cet ille quatuor opmiones fuper hoc prolixe reds vendmo»emptío debét cofiftere in quadâ çqua<br />
tet:nul]a eft alia difficultas. omnes em opiniones lítate itavt merces tantû valeâtquâtûpredu. Vi«<br />
volunt idem dicere fi rede íntellígantur. evites terius.emptip »véditíofuntínftítuta jj coi vtllís<br />
tíus ex íftís fundamentis fequitur g? fi venditor tate tam emëtjs g yendétis. modo qñ predû exá<br />
inducatemptorê ad merces fuas emendas quino cedens valoré pvéditoréexigiî;nô feruatur vtrt<br />
vult cas emere: fed venditor offert d merces in tâ uf(j partis vtilitas.CEx ifto patet g, alium deds»<br />
competenti » vili predo vt emptor aduertat: & piens fcienter vltra laritudiné iufti predj/nô acqiil<br />
diminutioprEdjtantûalliciâtademédum quâtû rit lucri dominiû: fed ipfum teneîreftitucrêvérd<br />
fuadet nolitio ad refílíendum a contradu;fic vt dño.quí nec formalità nec virtualiter in taie lus<br />
mallet nô emere g emere vd ita libenter no iemeí crû côfenfit.|[;Secûdo fequiî.g^ fi ignorâtia affé<br />
re inconfcientia fua; poteft dare illud precium di data lucrû acquirítiteneí ílludreftítuere.patet.ga<br />
minutum:putaqd multi diminutûreputarent;» Ignorâtia vindbílís ttemfné excufat;»^ercôfes<br />
hoc fi vetwitorem prudenté mercatoré Îudicct; quens nec affedata.CTertio fequiî.fi véditor 6i<br />
quia fi fit prudés »nópréffusneceffitate(qd fup emptor ex ignorâtia inuíndbílí totâ latitudine iii<br />
pono)poteftànptor licite iudicarevcnditoré has ftiprec^tranfcédât:cû côftabit véditori,pofteri?<br />
bere motiuum rationabile quarè velit ita vendes tendîiî totû luctû reftituere.lucrû yoco exceffUm<br />
re:vt pote vuît dus amicitiâ inire» dared aliqd totaléiuftipredi.N5valetqdaIiqdicût:^h5tes<br />
dono:modo licitû cft capere donû. fortaffe inius neî reftituere nifi ali^ petíetít:y t de reftitutiôe qua<br />
fte habet ab'quíd ab emptore;v8l ab his qbus em drupli in furto manlfefto.qa no eft fimile:ïlîud eí<br />
ptor fuccedit in hgreditate« cft vnû pure pofitiuû humanû cui hô teneî pare»<br />
_ , > ^ re folû fi alter j)reftítutíoneínftítetit.Ét fimile ha<br />
COdlauo arguitufJicct decipere betoríndíftin.pxvííf.huíusdB religiofo àlicui<br />
in emendo » vendendo ad dimfdíum iufti precií íhtüto regule cótraucniente;quí tenemr fufdpere<br />
yf$.probatur:quia iura non dant remedíum nifi pcenâfiafupèriorib'!nferatur/&nôaliter.modo<br />
fit deceptío vltra dímídiúíuftí preci/, vt patet.C. tenere lucrû vltra totâ latitudine íuftí predj/eft cô<br />
de rcfcin.venJ.í|.& de empt. R vendí. Cum díle= tra gquítaté naturalé.|£ lítís didis refpondeo ad<br />
dí.éReíÍDondettir.inforocófdentiii peccatyés formâ argumenti negado liceat in foro côfciê<br />
dens yltra latìttidiné íuftí predf cognita talem:pa tiç dedpere ad dímídíum íuítí precif.fed bene ves<br />
ríter & íí'c emens. fecludo exceptiones de quibus rum eft g> in foro exteriore nô dabitur adio fi ds<br />
in argumentis » in prfcedentib^ loquuti fumus. tra dimidiû iufti pred| fuerit deceptío. aliâ autem<br />
etiâ oîa illa reputata lidta ad latitudine iufti precif deceptioné minoré permittit lex fimplids toleras<br />
reducuntiir: fiue fit deceptío vl^ra medietaté iufti tig pmiffíone:» quidé ratíonabiliter.qa fi in quali<br />
predj fiue nô. qd probaî :qa íuftítía cômutatiua bet deceptíonc daretur adío decepto;effentm^í<br />
ì
l^íftmctíonfe^^<br />
ti ixreffus iniitilès reípublicf:8¿ oporteret merca* yt vídeas cui dabitur eleaío refdndendí contrai<br />
tores multoscfereadcogtiofcédam tota latítudíí étum quando eft deceptío vltra dímídíum íufti<br />
nem luftí predfrcum forte deceptio effet paruí fa ptecipvíde fí vendens dedpiatur vltra dimídíum<br />
deda.8£ creberríme íftud eontingeret;ac iudex 8¿ íufti precí/í & tune agere poteft vt res fibi reftitua<br />
contrahétes 6¿ multi alif effent ,his nugís plerí5c^ tur vd fuppleatur preciüm : in hoc eft dedio<br />
tnutihb^ inuolutijqd reipublicœ nô expedittopor emptotis.hoc patet de emp.& vendi.c.Cu caufa.<br />
tet enim talia parua errata punition! dd atq? con. venditib tamen tenet.c.Cu diledi.in eadem rubri<br />
fcientiishoimrelmquere.Sedinforoconfcientif ca.Oppofito modo quando res emiturminus di<br />
tales deceptores non debet abfoluere cofeffor:fed midio lufti predf per locum a contrario fenfu.<br />
debet eis veritatem detegereiquis exterior iudex Tamen fi Plato dixiffet ab initio, fdo hanc rem<br />
cos toleret.nec hoc eft miradum/icut pleri($ pru non valere vltra decern:» do tibi libere fex vitra<br />
dentcsconfeffores&deumnmetespletof^bes iuftumprecium:taliscontradusnôeffetrefcindé<br />
neficioru plurales nolut ab^luereummo neci co dus:cumfithíc donum iundum emptioni 8¿ vé<br />
feffione audiretnifialiquailloru relmquat quçco dUioni. Oportet etiá confiderare tépus quando<br />
tra^quitate tenet:» tn in foro exjeriore nemo ac. res vendebatur.nam arpentum terrç nunc valens<br />
cufat eos.Pari forma offidahs copellit fortem m xx.in diebus Noe, & Abrahe vix valSvS<br />
cafumamrnoniaha^^^^^^ .BiftudeftrationabileTcumS<br />
Í contetiofo:» ea excomunicat nifi id fecerit:» tñ fam contraduj-fprt Trf^rrr, u r·<br />
creto. Sed dicis:multi ergo mercatores funt í per a? Drindoalis rntrs^ifn« m^^Z^^ ? -<br />
„ iculodânationis.Refpôdeo:nullidubiumeft.fe ftumSLmvS^^^<br />
quia negociztio plurimû mété fçcularib? reb^ ap^ ratnr<br />
adTimöth.ii.^ S S Ä e Ä "W^^^Pt^ laLdi.<br />
nachi negoci s fe immifceMtoX h liLr citra: oftenfum dì:» g, qu^.<br />
fgculariaWnôobftantehomopruS m ^ F r ^ prccT,fden.<br />
abhispeccatiscaucreque negodâdocôtLS<br />
nôdifÎedereaIatimdâei'ufti|ai:ab^ S . v i f f i d o n o vd alia<br />
dacifs/ac periurlfs/» huiufmo^i. Sed S catione. Vlterius patuit g, mercatio eft reipubl/cœ<br />
valetres^uâtivendipreft^S^ f^^odum vtilisifedquoadfalutmianim^<br />
arbit^ » moderator reifuecSiTln^^^^^^ «^"periculofa. »quanto quis mag^^<br />
data.Rdpôdeî.hocpoffuL^q3e «atom<br />
mus.ficapiasilluddfeû vt lacet-nom^ «tfahitur.Caueatur ne fit deceptio in pôderc/méi<br />
• vltradim^iumM^<br />
habet fecum gloffamannl^m Debet ffe^ S " " " ^^<br />
tator.hoceftt1nerelatitudinlft i^an» quomodo mercator fe debeat habere fn co<br />
gnofcenda hac latitudine lufti preci/vd valoris<br />
in foro èîLiore^caSafto^^^^^^ & forenfis:» quas circunftantías vd mo!<br />
ponaî a fed^SïÎnÂ^ habeatÎad valorem reí naturafen<br />
viï,\vdnouêiuSS^^ n5efthabendusoculus:quiaiIlecôfi'ftitinTeSe"<br />
deapiî Vitra dione rei:fic vt quodI.beÎ vmens quolibet^nô vi<br />
tradidorio nô côpetit dXril^- ^^ melius: vd qd non eft vita^^ » per confer<br />
deniscumvnotESnn^ quens mus toto triticoNormanniçpÂts^^<br />
re deceptus fuer^S" '' ^^ vfuali loqui ppono. qalïScaS<br />
cemZltradimida^ ram qugftione feqientfpenesVla^<br />
mediummathematicumfedmediûLJ^^^^ valons menfuremr.
5attçft.^oadri50enmdprima.fo^CLIL<br />
íTDíftíndlíoís Dedmcquintß plus granorumc5fumitut: &lîc opus eft maíote<br />
rt' r^ J C ' bordeo: & ad confumptíonéhordeí diminuii tris<br />
l¿uícítl0t¿uadrageümapnma. ticú» fit annona carior.nôemhabêturhgcgrana<br />
. p, n, 1,. vtinLogobardiaîvbivites&fruél'infukisnS<br />
Dcuao quentur ma impediûttntidi.nec fasdret vïïi védere pintara<br />
W ^ ^ ^ m W®"'® ^ venditios ¿„ob? denari,s vbi paffim védiî vno: ga fie oés<br />
a Xâîfiî^^ô nisœtinuado,quçcircuftan propter intéperânâ(ad quâ hoîes fiint ppenfi')ad<br />
1 cofiderand» fint ad hoc carioré potü afpírabí5t:& potíffimú mechanici:«<br />
il I « ? côtradus fit liatus. pecuniâ côfiimétes nec domi laborâtes^nam pas<br />
Reipondeî.aliquçipvena trefemiliascxiftéteintabemafamuliminuslabo<br />
is^ÄSÄääJ les iia^t predum determis tant:» vno inconuenienti dato in paftcfamilias:<br />
nani pkges municipales: vtputa g, pinta ceruis multa fequuntur in vxore,Iiberis,8i. familia. Et<br />
fe vdidanir vno d^io vd tribus obolis. » fic jftud débet femari potiffimu apud fgptétrionales<br />
de libra paras. In talibus fadle dl cognofcere ius «UÍ mcridionalibus funt ^penfi'ores ad intéperâs<br />
ftum predû. nam legû latores habent oculum ad tíam; cu robuftiores fint ob frigus circûftans.gî.<br />
vtilitaté publica 8i luaû téporale huius venditos fie per antipariftafin eorum calor vra'tur.Nec va<br />
tis.In aliquibus preciû eft incertû:vt in véditione fetdicere. diuites poffunt habere potû carioré q<br />
panni propter magnâ varietatem in panno: & in pauperesÄ nobiles g ignobiles:cû nô fit eadé 5<br />
aliquibus merdbus raris éx remótís partibus ads tittidô fobrietatis his & illis in quâtitate vd quali<br />
du¿lis.In talibus no habendus eft oculus ad bos tate:ergo pillis debet effe potus mdior.qa ilio da<br />
iiitâtéentitatiuam;alioquincatusprçftarcttotitri to:vtßpra oftéfumeft,6ésad illumcurrerentfi<br />
ticoSjdliçvdtotithuriSabçoru;cHviucnsprçs dfet vçnalis.Iiabeâtitatt diuites pfepotum non<br />
ftet no víuenn.nec oporterrefpicere folum ad lu vçnalem non ex domo cauponis fed domime fit<br />
cnim quod confequitur emens: quia fic porio ftaus in lege munídpalí.¿ Secunda côdufio. in<br />
cuacuatiua valeret céties mille libras g> liberet pa alifs rebus vfnalib' cômunibus fuffidttenere vía<br />
tíentem.|ESed ponam aliquas condufiones.Pri comune tam emédo q vendendo.yt ego vídens<br />
ma eft. prodeft per leges munídpales imponete quomodo prudentes m foto vendunt talé tritíd<br />
predum ínpanc/ceruífia/&cgtetís rebus comeftís méfurâ:talcsvlnaspâni:eodémododebeô yôJe<br />
bilibus & potabilibus nô nímis altû; & tranfgrefs re.» ita de ali,s rebi'quç plurimû in vfum vcniût.<br />
fores punire quando n^fcendunt predum vens / ^^dé modo in emédot vt ego ftans ppe pruden<br />
dendo:vd quando nôiudicatur fufficiens a iuras tes emétespannû: video quâti emunt:8igà fdo<br />
tis examinatotibus. Hçc côdufio patet. Nam les gos effe prudentes in atte:» g? nô drcûuenientur,:<br />
piflatoris intereft iponere cern'ores leges vbi puis gmo de codé fimili predo.fed ilKc cauendu éft ne<br />
lulat maior error: fed fic cft in rebuspotabilibus fint confod, venditoris;» fiiigant fe date ampli»<br />
& comeftibílibus.lgíí, veftituseiiî fuitîdt p anno pro re g valeat,vt affíftétes emant.Sed pétfc. gd<br />
vd duobus comuni plebí;fed quolibet die comes dicendum fit de pnmo védente in foro: vt in pri<br />
ditur/interdum bis vel ter:» fenfualitas ad hoc té mo die primas colledas fegetes vaidenie. Res<br />
dit cffrenis fi nô cohibcaî ratíone. » cû maior fit fpondctur.Ioquutus fum de his quç plurimû eue<br />
indinatio emédi cibum & potû quâticûç venda níunt. fed fortes agrícola Iiabebit oculum ad am<br />
tur g aliam mercé: par eft imponerc leges certios nos prfteritosrpaudtatem vd abundantiâ fmmê<br />
res. Nôeft idem de ceruifía.artífídali» vino pro ti:»fccûdum hoc poteft moderati predû ratíona<br />
pter varietaré vini in bonítate.nec poteft imponí bile.Gémas aut raras foli opulenti » liô preffí pe<br />
vna lex vniuerfalís:fed quilibet rdinquiuir arbis nuría emunt.» licet poffit ín liís fieri deceptío: ea<br />
ter fui. in ceruifiia nan^ modicû eft difcrimen ín ^ rara efttnec occunít aliqua regula.côfultét feu pra<br />
vígoreíex çquaK grano çqualescapiendo menfu âicentcû díuítíb' mercatores vtpoterût.Delana<br />
tas potus. Díxí(in vigore) quia íterdum propter caprina rdpublícg paru vtilí nó eft difceplâd^.<br />
aquam affumptâ cemifíacoloratur: nuncad rus CCofiderandá funt hçc quf fequuní. quâtû des<br />
bedíné,vtin fando Andrea »in vari,'s lods An dit mercator p merce prudenter emédo:tantû vt<br />
gjfe;nunc ad alium coloré;íta yt aliqua loca prin mínímú potdl prometee acdpere. fi em ex ftultí<br />
dpatum liabeant ín talib^; yt ceruifia Hadíngtos tía fua;vd prodígalitate phis dederít g valeat:nô<br />
fiç/PebIis/Cantebrigif: fiueabvÎlrinoigne,fiue opOrtetexpenf® autem quas fedt pro empnone<br />
grano proueniat,nô refert;modicu eft difcrimen talis merds compenfari debent, etiam in confers<br />
in vigore.Dicebâ ex squali grano »c. vt.f.lagena uarione labor eft.Hinc didt Saluator.Lucg.x.Di<br />
(eorû more l(^uendo)vçnûdetur. viii.denarijs cu gnus eft operan' mercede fua.Et Apfs primç ad<br />
minus horddcôfumitur.vbiemponjs eft fortis: Corínth.ix.(iuísmílítatfuisílípédi/svng-''P^®<br />
.... · · . -y..<br />
i
I<br />
I^iilmcttoiîfe i^ecímfq^<br />
mí eft ratio quare caldfex vel pfdor poffit cape fequitur g? merx extrinfece meiior éfficiî ex hoc<br />
re precium p arte» labore fuo/Sí mercator nô:ob ^ fimiles merces pereunt.qd pàtet: ouia ttînc eil<br />
ingente foUicitudiné& pcticula quae palTus eft p penuria eius. . .<br />
terfas/pmare.Ecclefiaftí,xlií}.Q^uinauíg3tmare c J<br />
tìiarrat pericuheius.oîa auté ifta çftimabilia funt C·^^" cotta ifta nouiíTílíié dlifla ÔC<br />
pecunia.iepe^imercatormagnâpecuniçmolé conclufionêpriticipalemdeempticne inquçftio<br />
darctpeuítandisperículisrtamíncorporenefulj neprçcedentenônullisinftabimusrationibus.fes<br />
mergatur/ q in mercibus:cu tribus digitis vix ab quitur ex didis qp cui naùis fineculpa fuaeft fra<br />
^ua dílíat:nDcin altfí:nuncinprgdf)ítiú fludií da & pene oía bona côfumpta.-qdecies'mille aus<br />
tous oceani vd maris mediterrand agítat^'.hoftes reos amifít: poffit capere decé fcuta p vno píleo/<br />
infuper »piratas timet.Q^uapropter vbi plus eft vd ,phoris nofírx dñe.hoc eft incôueniens.ïgiî.<br />
periculi fîmercator euadat/plus capere por cçteris pater fequela:qa fi eífet condudus a regeîtçnerà<br />
paribusî» fí fine fua culpa magnâ parté bonorú rex dare d deaes mílle faita: 8¿ tantü poteft cape<br />
aí^tvdeftabduduscaptiuus:pluscaperepo= petdídaa república: &niliil habet vendibilenS<br />
íeft pro rebus fuis.ratío ín oíbus eft.qa mercaros has paucas merces: ex quíbus no liabebítfuuin»<br />
^ ex quçftioneprçccdéte funtreipublicfvtilès. Idem eft iudidû de ilio qui tnticumvd alias mer<br />
Porrorexprudesydrdpubkadeberetdam ces habet p república cuftodíendas:cuíusdonii3s<br />
^tonexpefasculucropfolicitudine/iduftrfe^^^ eft fine fua culpa exufta.Fortedids.fítcautior io<br />
borc/çriçulis:vtfe&fuosalerepo Pofterû lucrando:» fîc perditû recuperabitCo^<br />
his^ddat:potefttantûl«dtecap^earepubIica& tra.ftat^ ex hoc naufragio<br />
totamulnmdíne
^ ^ ^ , - •<br />
-pârëtcs p deferiiìòÈ rèipu.î belîo oeeifî font, a re botîâ amifitinon pótcíl ita vendere vt dicimus:<br />
publica funt alcndi. mô ifti nô min^ reipublicie quemadmodu rex nihil ei daret, fed eû puníret.<br />
funt vtiles ^pugnares in bello p patriar Rndeî Veî fí fit diues non poteft fic vendere.rôeft:qaiî<br />
dupfr.Primo.illa é lex pofitiua hûana & nô diui ^tout nunc multa in naufragio amifit:ita alias pfi<br />
na vel naturalis:» nò eft fandio fup ifto lata. Se -íña mercando lucratus eft.Rècôpêfet íta^ luètû<br />
cundo pianareí formidâdo bello pfeipu.vtilia cumdamno^<br />
tate,êdifncilius¿Proptereatertioethicoçidicit j i- t ^ v t rt '<br />
Arffto.FortitudonôeUcirca oîapicula:qanon C¿>.ecudQfuppohtO tail Calu.eit ca<br />
drca picula maris.Idcirco vt hoîes ad illû adum ritas tritici Londini ita vt a. méfura tritici valeat<br />
fortitudinisdiificilcm pdefenfiôeptiçallicercnÎ decé.fortei hodieaDepa fe appellitadLôdinio<br />
prudétcréh®clcx lata.fifis aûtlex hic-eét îutilis ium pôté:fcdplurimasnaues fdta fiinibus Not<br />
qadareîoccafio mercatorib^^dige viuédi8ífts maniascraftinaluceLôdinû véturasiobquasiu<br />
ne follidtudie:poftca effìduris côtra répu.t:ásin dicat a.méfurâ eras non valituram vitra odo,<br />
«itiles.f^ vbi qs î bdlo fortitcr pugnans ocddiî Arguitur fic.Sortes hodie vendit a.menfurá tn<br />
tiôémala pfumptio. Vidni aût » potîflJimû côi tiddccéLondini:8i non peccat per conclufioné<br />
faneuindmcrcatoris de qb^ loquuti fom^îprî^ qftionis pccdcntis:cû védat m latitudine iufti<br />
cipâdeberétdfuffragaricûreleuâdôi&ipfefiê predf1iacdicvntanfeucurretis.Q_afi cocedas<br />
torudés lucrabiî poftmodû eis redditût?;Si veto cum fando Tho. arguif fic.iudicat eras pcifi<br />
aliq bonaî mediocri quâtitate mercatori rdida «ritj viijipropteraduétu fimilis meras Î & decipit<br />
ïudint:pôt ex illis oîb^ cape fuie iadurae relcua-- emptores: ^a fi hoc fciret nollet ficemerc.Forte<br />
TOé-vt c pilco q ab aliis védiî decé,duodedm:» 5dicís.nó refert de pcio fubfequentis did. » ratio<br />
fie de mftis alijs reb' minutis; quouf^ totû fuû eftîga hodie vendit méfuram a. vt decé fecûdû<br />
damnûatotarepu.Gui fidefrifcruit,vtcûqp reçu pciucun:ens:»ftatobcafnm inopinatûg, aliq<br />
•peraueritHocemg-libetalio^debetvcilctfiiie multabonaliabetes-occulteeavédírionícxponl<br />
4rius adtps védáfiuénó/nihi1refcrt:g^^ tesfacientpcium titìnui eras adodo.tunc eras<br />
Dit tone dilatiôis têporanese, fed rône îterefie.Et jîôn%ebit vendere vltra odo: ncc venditio hu«<br />
iterûp?:qatpecantatismercator prudétcremês iusdiciyt.x.propternouannitat^^^^^<br />
Vtfítreíp.viSísrifupüeniafcexaliólocoíopinái: tisdití inopinata vc.yni.rcddiîillicita.Sed côtra<br />
^vbettLquâprûd&nôcogitaflét.-pôtalifsca. -noneftid^tqajljc incafu tuohoc fugit cm.<br />
tiusvédereiqùoddâ téperamétû fecûdû pdÛ» ptoré»veditore:fecuse^mcafuargumen^^^<br />
fuâ iadurâ tetiédo.Et exilio fcqtur.qn irrepara» eft fimile.fi qs vpnctpio Mai) emat.xx.dolia v<<br />
bïlcdamnûqspatiînifiei;fuifragcî,bonivicini ni:qdlibet.v.fradsî»inagnaparsvinearumgei<br />
beneficiati»1àicidcbêtddonare» dare mutuo íu(vtfieriirterdiriìlotó^<br />
ad tépus vt ab inopia releuéî.» pôt eéfic pífus contradus in die fequenti eftJicitusrqa cinifte<br />
»talescircûftantieoccurtcrepoifunt:vtfubpci /cafus nec a venditore nec abjnp^^^^<br />
«a mortalis pdî multû grauiïteneanî. huic tó «us hoîes admittuntipm licitu.fe^s eftfiaftro<br />
bonaecclefiSdebétappTicariteftoccclcfiâfi'tîrèi fïogusvtThalesMiIefïusIiuius gfciusficcm^<br />
paratione:»ferius pficiatur.Vnû cmefttéplum teqadelwcvctn^^^^^ argumeti.vd fi eue.<br />
&teriale:aliudtÎplûddviuû.CSedcÔtra ^nfrctqd fub Helifeo ppheta m obfidioe. Sama. :<br />
iftudareuiî.per folutioné datam habésaliqua -rííeeuenit,tpe quo quarta pscabiftercoris colus<br />
Íona&muítáamíttéspótcariüsvédetefuabo. .batû(hoceftjranog comeftoçiabeis»^^^^ .<br />
Saqaltet:ergolícettranfcenderetotámlatitudí. win earupeto^^^<br />
BéâftibcTclîtrà didáin qftione pcedéte. veébi ^ dèbaî.vtèribiî.iii,.^^^^ yj;»fK)fttrd^^^^<br />
Sa,pileusiftcfcdindumiudidûptudêtûmerca modi^fimitevnoftatercvedebaî.Çndeî.i^^^^<br />
lo» W valet vltrade :nonvìnceretrefponfionedata:qa: diceî® note<br />
Stotâlaritudinêiûftipciitrâfcédit.Ttemhac -fëttfiueveditorfit^pr^fçiusa^^^^^^^<br />
VkdaîpalliatiodôlofisWis^diceiitfô'capere rdûmodofecunduIatitudilK pCiffonrtali lucro<br />
vltracôe pciumrationererû pditarû.CAd pri icÔfueWfeucurrerigvedat^S^?^^^^^^^<br />
mumrndeîg^diminpccdêteqftioheintcn^^ -fê^reî^fiPartfiisvm^<br />
cxtrahûccàftim &fifes.ctfidiuitcsemptores to Srinum ee abudas iBurgudia/vdinlocoppin.<br />
tùnc2ÒciùcÒ2nofcerét:vellétitaabcoèmcrc qipvrbiMfienfí^oífrt^ v^^^ |<br />
iéti fintoli páru pdere vt iterû ille rdcueî,faire fîc ci^ curres Panfîis.Dico fi fdat^ notabilit^di<br />
velie debétfqd ci fufifícit. Ad fecûdum ne^aî ^ minueîpdu die içqUéte ppter aduétu nauiu vi<br />
deîds vfapalíiándí:áa fupponim'îta èiTcinrd ^oj-cpletara^Scquanâdefi^^<br />
vcritatc.Si as em exîua negligefitia omnia fua cedo.piaemiftaXuntpbabiIia. Secus diii qs<br />
V ^<br />
i
f^iftmçttaniô ^ecimçqmritf<br />
vitra pdum currens Paridis {ïmplici ipm igno« ^ cras pànis vcl frumentû cari' yendef vel m^<br />
rantivenderetJsemtranlcêderet totâlantuciinê noris^an res meas vedere poiTim. iEt rifsê deca«<br />
pdf currêtîs î hoc loco. Seda drci por ad cafu ar» fu Thalen's Mtlefii oliuas ementis vbertatis tgc<br />
gumétii^ mercator pfcíus^pdctnifía.méfur5 gpofteactfeduseíldíuescvtArift.mpblematí<br />
vendat.x.eog» ípfe.ix. emit:& habuit picula cu busrecitat,oÌìendens philofophu ditati poffefl<br />
ì laboribus:» fecit impenias;potius íeíeruabitifi vdlet.&rn »Thaïes» Arift.hoclicitùreputarûf<br />
demnem g alios. Vnde fi fit certamen inter em* cílo Tiiales pfciuerit.Etidê é pfclre dimidio an«<br />
ptorem èi venditorem de folo vitando damnô: -no » anno. Aliud fortaffe iudicarê î cafu quêta<br />
venditor poteft potius velie emptotë incurrere in pueritia mea apd niâtes fub lacobo terno eue<br />
illud damnum q iîeipium. Ratiocft: quia fine« nirenouiiq moneta quâdâ nopuâ more denario«<br />
ceffe eftpximû velme damnuîcurrere·.licitû c lu Parffienfiumcudit:hoceft fimilismonet«.6ï<br />
fnihi me dedâno eripe. & dato ^ dânû alter îcur q a in plebe côftâs erat opinio q? pecunia illa peC<br />
tatimihil^pmouere meipm ad lucrû pxirao ne ^mîrct vt.tandé fai3:ûeft:an debitores poterit<br />
i gledo. S? fi véditor de lucro certet^ eraptor de in iana côtciétia creditoribus fatiffacere : cû illâ<br />
vitâdo dâno:deliqt vêditor.ratioé:qà eu alteri pecuniâ.quâ çreditorib' dederât fciret in pximo<br />
ia toanemo debet locupletan: fed dânû Éii^f^ nitûrâ înutiié.Vtrin^fût rônes:»ocuIat'virde<br />
ris eft eius iadura:» venditore cofequiludru eft bet circunftantias variasi materia côfidCrarc. 8e<br />
cûIocupletarl:igîî nôl3 véditoriconfcqlùcrû câ vt mihi nûc rapti fcribéti occurrit: rex debebat<br />
cmptoris dâno.Hûc aût dicédi modû priore pau totâpecumâ populi colligere, aliâ monetâ dâdo<br />
lo çqorêreputo.pprie capio côpatiuû.Nô ein fû totictiamplebippornonabirîponédofûmâdi<br />
itaftriâçcôldenticvt vêdétéicdm pnorefolu dânelfdereîipferex.SedhiccafuffoÎutiôiargu<br />
Cloné totaftdâné. Hûc fcdm modû ficut » pris tnétieftimpertinés·<br />
mûGôradusîpugnat;&inutflitervtrû^,vtdrca _ , >.,<br />
primû modû fâdi Thomg iter arguédû dixim? Ci tlO argUlC ur. CoUeglorÛ ptÎ0<br />
Secûdû fie îpugnat.non cft licitû fdcere côtra w marif mOderatores védût vinû aqua dilunffimS<br />
ftitiâcômutatiuam vd védere ré maiori pdo J fcholafticisqupsportioniftas vocât;cum exccw<br />
yalearietiâ fi vendens id faciat p fuo dâno vKa« fuetudine magnis debeât in prâdio mcfurâ y 3<br />
do vdlucrocôfequendo fihoccedatî dânûem f^atâ quâ dicût copinâ dare;fed vna tertia aut me<br />
ptoris.relinquoverbo]^ plixitatem tâgés neruS dietaseftaqua.»n5eft dicendû ^ viri illi deû tl<br />
argumcnti.Dico ^ille védés no fedt côtra iufti mites pcccêt:cu drca iuuenes fiùrit ita folliciti vt<br />
tiam eôrautatiuâ:vt patct.ex arguméti pcedêtis fepties vd odies inanno eis côfefforespcurent:<br />
jfolutiôe:» dânû c rônabileî cmptore. RônabiV » opnmos regétes,vt î îtelledu» affedu illumir·<br />
cm emptor pôt illd velleg^ cuité pi'i me dânû.q nenî.Forte dicis.vnû tâgit eoa tpale cômodûs<br />
ineo:fifenâ9mihifacerer.Exépiû.eftvn'affec aliudaûtnô.Nihileiîîdafcôfefforib»5tervnic3<br />
ad vnlfolifuccunendu i Sequana nauiçulafra ptandiû.nâfîiuuenesminutiffimadentînihil ad<br />
ôa:poffum eniti «lu primo adire vt mihi fuccur primatiorû marfupia. Forte dids » ita diccndg<br />
tâ» vt peilculû mortis euité: nulli inhoc inturiS cenfeo:^ pnmarij refpedu portioniftarû funt t$<br />
fadês.fecus lî ab eo auferâ: fi eiñ habeat eft rapi q prudentcspatres fcientes vinû puru iuucnib?<br />
m. Similîter cum damnû incurrâ nifi yendam multû nocereîtû quo ad ftudiûîtû cb fit igné igni<br />
dccë,nôeftncccffevdlcemptoré lucrucôfeqcu fupadderB.Ptoptere3Sócratesinftiislegib'yi·<br />
incaladura.»hoc fi nonhabuianexceffiuulw· no iuucnib'ítcrdíxit.Nec primariivendSt cis cp<br />
au m quo mihi fatiffacio p ilio damno.»etfam pinâ viniîfedportionê collegii talé quale pprii'a<br />
dato q» ante marcando lucrai'fuiffem:nô fuffii« liberis fihaberétdarêt.Côtra.nôpoteseosexcu«<br />
dt dicere in poftcrû/capiâ lucrû. Effem em tûc î« fare î miniftrâdo tali vino fenionb' regétib'» vl<br />
prudés telinquedo lucrû mihi licitû pfens ad ma ris pucdis qcrebo coguntur potiffimû in œfta«<br />
nus çincerto futuro:nâoportet me mihi & fa» temittere in vrbép vino habendo. Et eodé mo<br />
mi^m^cuidere. Sed vt oîa fedudanîpone argumêtaripoifumdedbariisiuuenib'mmiftrt<br />
gmcpnoillemercanîdpiar:» has opes Iiabeat disivbi îterdû oua »cibi putridi apponunî iôis<br />
^ maiorib'relido·.» fit me » ex malotritico panis.» qa ex dfdéfum'» nu<br />
trimur^xbonodbobon'chimus&chilusgenc<br />
Mnî:&cxcôfequénmaiorapnmdoadlias.Dù<br />
îrac rieiSsÎn^^^^^^ %îibetpotcas due- as.inpcuratoribus confidût.Contrarad nutum<br />
o S f i hr^mtS^^^^^^^^^ poiratoresdsparét. CRefpondealicet in hac<br />
^ Ï Ï ^ S L û ^ drcûfpediores fint primanït<br />
caadtalescafus.faofeaeto predores rdpub» aûqdtnpauc^diçâ.AUquareqruîadbniftituI
f ·<br />
o^CLIIIL<br />
· • 18<br />
X : ' f<br />
dârôîlàgiûi&add^manutcnêtiâ. Secfidöenim ^parua vtHitatcquârdpu.afferut gtauifltimam<br />
non eft mfcofatíilius primo.tuxta illud vulgatû - iadurâ eide ifcrut.Îîcutdiirurg' q digitu curat/<br />
Non minor é virt' q qrere parta tuen. Primum & graué morbiî pricipalib^ mébris corpis vin U<br />
vt lîabeantur eruditi pneceptores: in mortbus ducit.NÓtñ velim dicere $ nô debeat eë vigila«<br />
graues; & in puniendo tenêtes medium iuftitiœ tía p paupib' ficutp diuitib'pporíionabilíter:f$<br />
punitíua3;ne^nimis nc^ min';q primarí|sfint abceconomicecmétibus paupcs opehnt;&no<br />
obedientcs.qd facile fíet mô priman' fit pradês* ab iftis vafris negociatoribus;q plerííqí faciút p<br />
Seciâdû; vt tâ magiftris q fcholafticis bona mini ciu lignoi^ ita ícreícerc vt pauperes ligna cmere<br />
ftreîportioîvtpotecib'pur'nôcomipt'fcdtn ncq3nt:fcdignisdefe(auín rigidahyemcaliqp<br />
côfuetudiné bonoçt collegio?«, vinum puej:oru car:» plutiû vita notabfr abbreiiieî.Ifti tdpu. fu<br />
aquadiluai;nô aût magiftroçi: aquâ cm ipfi ipo res grauiirimepeccât5& tenenî ad reftitutionem<br />
nétput rô poftulat.certe fi primarij hoc fadât;fuc rdpu. fequia nefdî î pticulari qb^ reftituere iînt<br />
cdfu tpis nihil amittêt. fed aliq eo^ funt ci' mo obnoxiiîtenentur hofpitalib'publids & î primis<br />
tis & conditiôis.vt plus pôdcrêt turonû pfentê domui dd8¿ alifs lods pifs rcftituetc.CXd dico dd<br />
fuafupcuratoruqfcutûfuturu:qcl dfentcofe« lignis:idêîaIifsîteIligo.Exiftopatet:^lSânul«<br />
quutttridûmôpuiderêagcrêti lo mô eft in caufa qre ligna funt cariora^ fed ea<br />
^ ^ "» I' ^^^fi emitin asftatequatenus eainhyeme minutâe pie<br />
CQiiartoarguit.ali^ cmut ytpoiï bi védat,» reipu.iferuiat:pbe agit.» fi luaû îtë.<br />
cavendant:6iintédunt proprio lucro,bono coi dat;hocêrônabile.ca em cura habéatrcipi» fols<br />
muni negledo,emut cm magnâ cogerié vini, tri lidtudiné:»nôteneaîppriisftipêdiis milifate:rÔ ^<br />
títicí/vdligno9ívtParififsvidem';&faciút eos nabiliter ficut alif mercatores pôt lucru cape fiue V<br />
q œconomiceemere debent, hoc eft çfiia fola a diuitibus fiue ab îopib';qb' nô teneî date fub<br />
ßmilia, oía hfc cariota : qa ipfi forum poccupât pceptoi» qa minutatim vedédo habetraftos la<br />
CRñ