12.06.2013 Views

ífla^llioYísefima» fo^CXX^ - Digitum

ífla^llioYísefima» fo^CXX^ - Digitum

ífla^llioYísefima» fo^CXX^ - Digitum

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

^ : — — ^<br />

! · ,<br />

<strong>ífla^llioYísefima»</strong> <strong>fo^CXX^</strong><br />

fub dÈo.proptetea dodor fubtílístam in Quarto Île ducatur. C Tertio fequiî.fi homo defended©<br />

g in TûtiOjdicitq? plus debet viator cauere pecs feipfUmcià moderamine mculpatgtutelg fe mutis<br />

catum ín fe ^ m humanitaté Chrífií. & fecûdum Jet vel occídat: vitat pœni irregularitatis:nô autê<br />

ordinemdiaritatfsdebetplushomofediligereq fialterumdefenderef.etiâpatrêvelmatrê.vtdiçiÉ<br />

quâcû$ mortalem nûc creatura: vt notum eit.er glof.fup cap.Si furfofus.de homi.î de.Sed íílís<br />

gopoñus debet fibi ipfi velie bonû tam in bonis pQehiscanonids nóeflinfifiédUm.6¿caufaeíl:qa<br />

fortt«i|qcorporis:qcuícun9 alteri:» potiffiinû ego poffum ocddere inuadêté mecúmoderam¿<br />

animf ad merendú;bí vt maioré habeat beatitudi ne inculpatae tutelae in quocÇtj loco vèl quocûç^<br />

nem.led mereri nô potefl nifi in corpore mortali: téporê:qa fi' nô impedirei a me:mc Ocddéret iuctf<br />

^uia corpore fublato anima feparata non efl vías cío prudentû:» me occifo d debetut Vltiinû fuj¿<br />

trtx nec in flatu merendi: ergo debet homo eniti pliciiim fecuiidùm íeges à legifiatOre pub&'cô la«<br />

feruare fuiim corpus ne ocadatur ab inuadente tas.fuppoiio nô pôffiin vitam mea tuçri eum<br />

Iniufte: »potifTiinû fi corpore in hac mortali vita tpñeñdo^velarmaabeocapiédo.'iiuialíhocpofí;<br />

bene vti proponit.(£In oppofitû arguiîiinuafus fím: mâle ago ocddendo eum: cû alitet yitarn £ir<br />

potilfimû pbabiliter exiftimâs fe die in gratia cô quidé hondte tueri poffîm. » cû nô adfit kgifía^<br />

miferetur iniufte inuadentis qué mortaliter delin» tOr nec aliquis aKus ad miniflrandfm^ iuftiti|(:<br />

quere nouit in ilio adu inuadendi » volendi peri ratio ihaturalis cômittit mihi Vices íüdidá yf iii^<br />

mere inuafum:cû fecundû Pfalmographû Mors ttiear.reo eiñ nunq denegaî deferifio etiâ èkcôfdi<br />

peccatorû peffima


1 B ï W i i c t i o m e B c e ù n ^ q u m t ç<br />

CGontratettíácócbfionécú^r. i S Ä f f i S J ^ Ä S S S<br />

tëquartçarguf.turfic.ex^ tísfubditorúhoc dífpliceat:futfídt œdif^^^^^^<br />

bus fequíí g; aliqd bdluni eft in parte lulto rôdebeat.regîs nâœdftmtuerl falutem totíus rd<br />

inpa«eíiiiuítom:cu ex parte ^^^ publícgetíáSim ír^iria vnius partís; vbiemaU.<br />

Réxparteínferíotuíu^um.cofeq^^^^^^^ ter procedere r.ópoteft^vtílítergerít negocia fuo<br />

nlensrgagbusbdlueftiuftuinydt^^^^^^^^ ru¿. Videant vlterius reges quTpro fuo arbitrio<br />

nótoiéturreftitu^eablatu a^autetó^^^^^^^ »vtanimcfíprgdicení vel autoes imperi,rmo<br />

, .uentcôtraexterosbellum vHvía pacispcíTent<br />

ta.CReípondeí eccedendo illatum » poteft e^e ^^^ ^^^^ ^ recupere: a£ grauíter de.<br />

ex parte duom exeramu linquant: & hoc inuenientmbemmeTft prgterea<br />

ignora^anterduniq^o^ Reftituere teneantur damna qug incurruntïub»<br />

resdnterdumquoad ^ ^ ^ Sn.náqui occafionédamnídEtfdánumdediffe<br />

debdloimetC^ vídetur.deíniur.»damnoda.capí.vItím6.Corá<br />

deoauté&prudentíbusinagísmágnificabuntur<br />

/ Î S - Â f ^ S â t o ^ ^ pacemaMocüproximis^udeSíubditoru<br />

Ed reftítu^re.alij ^ moucndo bellum: cuius eucns<br />

áüt^m reftituere dewnciui^iur. ^ tuseftfortuítus&incertus. Variuscmdleuéms<br />

¿Ecce quid eft bellutïiîôc qued m*' belli:»nunc hunc:nuncíllumconfumitgladíuSf<br />

ftum:& qd íniufium: » g? laicis pugnare ín bello i/.Regi5.x|.quia pro vtílítate reipublicg qug tépos<br />

íufto eft honeftum:n5 auté clericis propter prohí re pacis potlirimû coalefdtjínftítuuntur reges, ßi<br />

bitionem pofitiua humana & rationabilem: quia tefte MafiniíTa apud SallufiiújConcordia parure<br />

cm funt mandpati cultuí diuino ípecialiterdei res crefcunt:dífcordía magng dilabuntur. Nung<br />

fílius ín noua lege íncarnatus tang ouis ad occis ' ergo pugnâdum eft quâdo iniuría regí vel fubdis<br />

fionem fine refiftentía dudus eft: riátícnabíle eft tis illatâ poteft alia vía honefta g belio recuperas<br />

Vt ab hoe genere belli fe côtineant» Et cû inbello ri.vbi tamen hoftis eft infolens 6i fuperbus:reftis<br />

ex parte alterius íníufto rapiens nô acquírat reí ca tutionis negligens: pugnandum eft; vt doceamr<br />

ptgdôminfû:teneturad reftitutiônêrerûquasras poifehabereparem.fj^Et ex iftis datur aditus ad<br />

puit. Séd fí aliquis laicus clerico dono dederit ré reprefl aliarum materiâ: qug funt licitae aliquibus<br />

acquifita in bdlo iufio ex parte laící:hanc rem lis conditionibus requifin's & nôaliter. Primo vt fit<br />

cite poffidetclericus.Ét ex ilio patet g? facerdos notabílís iniuría »Igfíoíuftítiaeíadeovt fuperior<br />

tes Britâni pbtifiûmû noftrates K in aliquib^diœs Igdentis requiratur j) íuftítía adminiftranda fi adi<br />

cefibus Anglig péccañtpugíones ferentes:etiam ri poteft:puta quia iniuria affedus nô plus expen<br />

vbicû^ maneanj^ix tñ vnus ínter viginti non dit eum adeundo^g recuperare poffit fada iuftis<br />

fett. dadacílve^St'ínter equitâdùmenfemcu» tia.Deíndeadeatfuperíorem proprium íníuríam<br />

clypeo ferant. nam opus eft armís defenforijsç paffus:» ab eo procurer facultatem rapíendí tans<br />

: tépore » loco.Memorig mâdabis g? in ablatione tûdem bonorum quâtum amífít,a quocúq^ laico<br />

bonorû nô debet tolli vitra ablata » expenfas eo fubiedo tali fuperiori negligéti:» nullo pado au<br />

rum quibus illa bona recuperantur: quia fi quifs ferat vltra damnû quod paflus eft » fuû intereffe<br />

pi am debeat mihi centum, » ego exponâ decern ( vt dícút)alíoqüín tenebitur ad rdlímtioncm. Et<br />

pro atquífitíone eorûitenetur in foro confcieiitíg idem eft qd in belìo lufto quo ad recupmtionem<br />

mihi reftituere decern vltra centum. Amplius dis bonorum ablatorû.Declaro exemplo.Hifpanus<br />

ximus parcendum effe ecclefìailids: pauperibus in mari oceano tollit nauim duis Depenfis mers<br />

púerís » mulietib' :nec vlla vis ds inferenda eft. dbus onuftam:querimonia fada eft Regi Hifpa<br />

Hinc dicitur de treug.» pa.capi.fecûdo.Innouas no:» mala íuftítía miniftrata vd nulla. Depenfis<br />

*nus vt pref byteri, monachi,conuerfijperegrinf, mercator habita facúltate, » ventate cognita,<br />

mCTcatotes,ruftid:euntes vel redeûtes,vd in agri vnas literas a fuo rege obtinet: quitus côcedimr<br />

culmra exiftentesî» animalia quibus arant:fccuti facultas a quocun^ Hifpano tollendi gquiualeri<br />

tate lastentur. Prgterea cû multa incôuenienna in tia bona.fi fub hoc prçtextu a nô fubiedis Hifpa<br />

^llo contingere foleant:vt raping oebem'me ins no regí quicg tollat: vd ab Hifpano vitra fuum<br />

iuftç:exceffus in rapleiidodntéperâtia: luxusinul intereffe » bonaablata:inforo animae tenetur rçs<br />

la vd pauca religioiquia audor parís non coKmr fíítuere. lila enim materia, quia odíofa dl, non<br />

nifi tépore pads:regû intcreft pad ftudere» cófu ^ebet extendi ad Hifpanos exfta Hifpaniamcô/<br />

lerefalutifubditorütäintenraginiTiari.Poffunt morantes,<br />

tamen reges »debentremitrere multa mala pers ,


¿1α0ό Viscûmpzùm^foX:KKL<br />

grDiílínáíOnís Dedmeqmnte fcwptum qUGdtcfcriprerunt(Romatii)intabii<br />

^ ^ ^ ^ lis greisî&miferUntfnHietufalemivt elfet apud<br />

i OwçftioViôèjSmaptiiîja, eosibimemóríalepads&focíetatis.BnfitRos y<br />

^ ^ I maws&gebtiîud^otûiiitiiafi&iti tetra in çtec ^<br />

iom ιΐιίιιΐΐΊΐιΒίΜ N fuperiorib? dua^ nQígládíü% & hoftis procul fit ab eis^ &,quœ fe<br />

bus qftionib' delíomícidío q^untur.£titeium cum Simone renouatàs funt<br />

fISÏI ^ ^ bello loquuti fiimusÄdi ai?îidti^. ptimiMadiä.xi#£t lofueíift foè<br />

ra^o^® Iximusaliqdhomiddiiîeife fus eu Gabâonitis.vt patet Iofue.ix»&»Jc.Q.p^^<br />

êWP Wo'tû & meritorium. Sih ali ^^^^^ dicere ppíTeíí ad pfimum addudu de Mai<br />

E m K^qdbellu iuftû eifeialiqd îius chabfisq> ipfii^eïunt pacêmcUminfi^^^^<br />

Ε^®· A^^^ ftû î & bdlû nûq fufcipiêdû Vt infideiibus tefiftetent a quibus ôppriraebani<br />

l^^^lseroa eife dixim": vbi pace viola proba^ut etiam contra fi'ddes. nam primt Regû<br />

tafuftitia potïftauràfi.feu reordîatK& hocpptet xxviii-Dauid iniitpaCemcUra Philiftéis:&cum<br />

abuûisqoaifim'inbelloconrîgunfi vtvirginû eoíuregefcilicetAcliisWbí to Da<br />

& cœterarhmulietû violatio feuddlc)ratiot info uijad Afl«« -nvcidesquäsfa^^^^^<br />

tes plcrû(® lefiÎinnoccntû bona ctebro ablâta:e3é tu?. vj)t gloffajnterb.Pm^<br />

diùitibuSâdiîopesvitâerÛnofam coadfduce Sed dtçis.illic D|Uid.int^dehat cum fexcentis-<br />

¿e:homicldía8£c«eraid¿n9cxercétés.Paxaút vms fuis opemfene.i«fideli yiro c^^^^<br />

qéfinisbdKuifti,oÎrÔnecftmendaÎ8iiiiqfitap Iumdcii»itatioeftàdprôppfitum.S^ hocno<br />

fequenda fecundum Illud PfämographiTtnqre exclud« âf^mentum:qa Dauid habebaMusiri<br />

pacê8iperfequereeâm.Pfalmo.xxxiii.« Veris fegnoIfradcaeituscolMtuma deo:&poterat il<br />

tasdècîBlopfpejtitîiuftitiaÔipaxofcultatœfût. lud acqtiitçfe ν ^<br />

Pfalmo.lxx%;ÉtHcfter.xiii.Vtabf(|vllotef<br />

rorevita filétio ranfigétes,optâta cunâis mot- Mmorum.Nam etat ci prpbabile fi Philiftei ha«<br />

ahbuspacrfnierent.Sinep^^^^^ berentvidoriam,q, AdiisfibiamW^^<br />

Propterea Saluator nofter loannis. xiii,-.nobis UatgadpolfidedumregnumJquia^^^^^^^^<br />

hancinteftamentoreliqt,tnqens.Pacérelinquo tia Philiftei illud regnum^<br />

vobis..pacemmeâdovobisMitaçfimusdus tertam fuâmteuerfifunt.Iftudpâtdex^<br />

Ii3eredcs,paccminquaaud0fpadsc0litufinea. fio:»tedtatur.x).q.HKap.Iulianus.vbito<br />

mustnoííliotrida bella,nifivtpaxhabeatur,fuf. lulranus Imperator quis effet apoftâta:habUit.<br />

dpiamus.Sedcumnobisirtuitisoccurritmatcs tarnen fub fediriftianosmiljtesrquib'cum dice<br />

nàbdIândiipugnarenÔeftillidtum.Adhucpto batiproduciteaaemcumdefeniîoneretpublicas<br />

huius matette dedudione Tertio quíeríLan lici pbediebantei.Item arguitut tarionjè.fi fortesjia<br />

tû fitChriftianoviro vocareifuûauxiliûinfîde b^t verum liis ad a.regnumqd ddineturaTy<br />

lesconttaChriftianos. tanno/habetiuftam caufam bellandi contra tyrS<br />

^ ^ ^ nû pro fui tegrti recuperationeî ergo quotûcû^<br />

^PfO folutíone qítiónís pono hâc ope vtipoteft pro recuperatione illius regni.Prg<br />

condufionéaffïrmatiuam.Chriftianislicctinca tereafivigintifideles vitiitiuadantfortemfide»<br />

fu accerferc infidèles in fuam opem.Pfobai.Ius km eum ocdfuti:fottespoteftimplófare Opem<br />

dœi fidèles inierunt pacem cum infidelibustetgo infideliüm ptopinquorumívtfibi ferantfuppeí<br />

diriftiano fideli licet inite pacem cum infideli ψ tias pro defenfione fui corporis. Sulticif em φ<br />

tenus infïdelis fit fibi auxiIio.confequétia eft no tcneantdfídelitatemínillo .Eodemmodo pot<br />

tarquiaéademeft tatiode Chriftiario nunc qui accerferc infideles:vt fint fibi auxilió preb? fuis<br />

folus fidelis eÎltSC de Îudds in lege Mofaica. An toiufte ablatisincptíiientírquia hoc éft vimyi te«<br />

tecedéspatetfi¿Madiabdviri boniÄtimentes gdlerecu modetamie iculpatœtutete,exqaiôè<br />

deUm audientes magnas Romanorum laudes p,cédéte.efgo e^ôn modo pôt vocafè infiddes<br />

6i virtutesmiferût ad cos:& cum eis percufferût pro recuperandofuo fegño.In hoc em tíidíalex<br />

fGedusÍvteffcntauxiliopopüldddcótrareges pofiriua humana poteft dpt^iüdlcare.<br />

fcSteífekdt^^^^ io¿ c^ed concra hanc conpíufione ar-»<br />

nis filij Tacobí8¿ lafonem filium Eleazari:» mi^ guitut Gc.fideles addudí a juíiario íperatofé no<br />

fit eos Romam conftittjere cum illis amicitiam lebant pugnare contra ditiftianos fub infiddi i?<br />

&focietatem:8í vt aufertéc ab ds iugum Grçco peratoréJergo tion ket fideli caperé auxiiiû^bî<br />

mm:quia víderurtt φ in feftiítutem premetenc fiddibus. Antecedenspafettqaíndído cap. Tü*<br />

fegnum Ifrad. Etfequitut in litera # Etlioctcí lian^íftatim feátur.cnántd^etdsí pducítear«


Bíílmcttont^ ^ednifqumtç<br />

main Ghríílianositunc cognofcebant impérato re.Tettíp dubitai de his qrecuperantur ab hoßfc<br />

té cîcli.hocé^direnolebantadbellû cétra chriili bus per milites an fint reftituèda primis dñis:6i<br />

anos.|CR.fideîf.illudbellâ erat iiuftûexpteîpas qué bonam bello fint partienda.lC Ad prímum<br />

torísíg volebat tollere chriftianos de rerû natura diciî g? írifidias fiint licitg in bello iufto.nl lofiic<br />

Chriftû colerét. fed tñ illi chriftíaní pugna« tetendit ínfidias contea vrbé Hai,edodus ab ora<br />

re poteráñt contra alios éhriftianos,fipeccaífent cub. lofue. vü}. Hô etiâ pot occultare verû qd<br />

inîpatoré.fîcûi nf I ehriftiàni pugnant iufte cétra non teneî dicere, quam materia ga alibi lati^ de<br />

alioschriftianosi vtpàîet ex qftionepcedente. duxí,n5infífto.fed tñ homo tenet feruare ijmif<br />

|£Sccûdo arguiî.Clemens gnrus in cécilio Vie fum verbale hofti.propterea Scdechías.i|.Pará<br />

nêfî, |)Ut habeî in Clementina vniC3Î.f Porro. lipo.xxxvMrgUiì»eog7fregit iuramcntûqdfe<br />

de iurèiuran.4ansformam regi Romanorum iu cerar regí NabUchodonofor.Sic eiñ illicfcnbiî.<br />

tandiidicitficiurandû eíferg? nûg cum Sarrace A regequo^Nabuchodonofor receifit g adiit<br />

no/Pagano,fchifmaticp feu alio quélib/cÔionê rauerat eum per deum. CAd fecundam dubita<br />

cathôlicaefideinonhabêtëvautcûaliquôalio 5* - tionemrefpôdemr.fuppofito® fortes ame ahf<br />

fatae ecclefiae inimico vel rebelli feu eidé áianife tulit duos boues vel vefté ; fi finç interpolatione<br />

fte fufpcdo vnioné quâllbet feu parêtelâaut côs temporis,hoceft incontirtentivtin quœftione 5«<br />

focderationeminiret.CER'fideodupIiciter.Prîo, cedente loquutifumus,argumentoquartoîabirlicet<br />

Romanus pontifex fit fupçr imperatorem tulero viplentia equû forns:non tcneorfeftítuc«<br />

in tem'secclefi» quas tenet pro defenfione eccle reeifuumequû nifi ipfe mifiimeos duos boue«<br />

fiaêînontneftidemdeàlij's fegibusmecdeduca reftinjerit;nifiequ9plusvaleat:quiafî eöuus ei^<br />

tu Auftrif qué nonténet ab ecclefia. Secundodi valeat duo fcuta vitra qiiinœboues.'tencor dare<br />

co grilla eft lex pofitiua péííficís:» poteft ím^a· cíquíntt.fcuta.nótñ eft idem incontinentia ciî<br />

torem i cafu ab ilio íurámcntoabfoluere.CTer» interpo&tíone.patet perfire exDeuteronomíow<br />

tioarguitur.fecundœad Córín.v|.fcribítüt.N0s íncui9.xix.capí.fcribíítofiaKqufsnondeinda<br />

Kte iugum ducere cum infi'delibus.Q;uœ em pat ftria interfecerit aliqiietm ijpinqu^ occifi mune<br />

tidpatro iuftitiœ cu iníquitate/aut quas fodetas poterit íriconrinétí ocddere occíforém dûmo do<br />

luci ad tenebrasi'qu® autem conuétio Chrifti ad lore ftimuleî : etíam dato g? prior ocdfor non<br />

Bdiali'àutquaepars fidelís cum ínfiddí í'ergofi fuerit reusmortís: multa em perpetrata inftante<br />

non licet fíddi cohabitare cUm ínfiddí,non licet dolore remanent impuníta:quíe fi cdfantc dolo»<br />

cuígcosfecumaíTumereínbello.CRcfporide* refíerent,eflrentpunienda. Sed fítemporeíntetí<br />

tur.non eft ex fe malum vcrfarí cum infideli.fj polato coneî ré fuâ recuperare o víolSitiáúpro·<br />

gloíTa ínterlínearis fuper ilio verbo (noliteiugu be agít.Non eiñ oportet pttirbare Dohriá&rép.<br />

dùcere) exponitnolite effe foci'i malorum.lioc ë ßi fibíípfi miniftrare iuftítiam.Tame nô tcnetuí<br />

nolíte commumcarecUín ds i maliriatcû fídeles rem fuamreftittiere illi qui nihil iuris habuit in<br />

lucemChriftum colant & falutiferam doârinâ re fuaiga îcafu talis nôaufert rem alíenam fed<br />

Itìbeat: alif autem tenebras^CEpilogando dico fuâ vd fibi debitâ:&p côfequés talis ablatio nec<br />

fídelispoteftquaerereopem ab ínfiddi contra cft furtû/nec rapina;cumnô auferatillud aîo lu«<br />

infíddéiqueadmodú Machabasi, & noftri Chri« crâdimec noceat proximo.» rôé.ga nullus tene<br />

ftíaní ímploramnt opé Taberlanís Perfaram re tur ad reftitutioncm reí fibi debita illi cui non de<br />

gis puOTaciífimi contra Pazaíten Turcarû prin beîîqaia fruftra reftimeret qd iterato fibi reftítul<br />

ape.poírunt etiá fideles in aliquo euétu implora debet.Et loquor de foro côfdétiç. Aliter eiñ fíere<br />

opem infideliumcontra fídcles,cauendo ne id ret! foro exteriore, tñ fi fuerit côdénat'î foro eos<br />

ccdat in lafturareipu.chriftianae.hoc eft vocâdo tradiaorio,pdetp modu pœne: q tûcfoluédaê •<br />

TOsinpauconumero:fic vtpoífemuseosoppri. cúédánat'.CAdprimáptétertíedubítatíóís re ;<br />

ípódeíg>debétreftituieisquoapríoerant.ff.dc<br />

uwcndo ne eorum aduentíjs fieret pernicíbfus captíuís.l.í.&.í|.hoc é verû m reb" q hñt poftKminium:qdeftíusqddebcí<br />

captíuispoftgac»<br />

SS^rôSï ptiuítateliberarifuritivtfuntequi:naucs5nera<br />

te»curms,&boues:»hocnífilexmunfdpaIísS<br />

tantes cogimus. íttdícet.Ad fecundam parté dubf^ didriTr ta<br />

B ? » a VSítaf circa ifta· an íírt^ar "l^^^s has captain bello fìt foli» capicnns.alía<br />

n^vriínfidifs ínK^Í e 4 í if « aûtbona vtboues/oues/ftcquídíuidunía ßfe·<br />

i m^^l^Ttene^r^^^ ÄomiMrii.Et^alegesconfSmdinariçîiftisVuf<br />

M v d ' r ^ T Œ  ^ ^ M^^^drc^talesl^eshumaLsnocil<br />

• f f ^ ^


QueftíoVigeumafecunda* . , PÄt^ii^JScadfuo^reaefi«^<br />

i- 11 míííxecípTürit>Iftud pafct.ff.de cap.l.^^^^ ^<br />

Vçnt quarto adhuc -^pl^ftlHniniihocrecipiùt.Infti.quibus mö.ius<br />

I f M i Ä ^ ßW'fQJu'M'Siabhoftibus.Ettiegog^tolllC / ' ,<br />

If illud'qd eil legisnmmo nec legi facit iníuríam.fí<br />

f ^ ï f ^ S ^ Ï 'morté poffit aufugète licite» cut dominus conclàuis qd inhabito hoc eft pro«<br />

r\ ^^^^ J© prjetarius,poteftípfum vendete vel alitet aliena I<br />

t skl^^K^ä a' äliqs interdis é iniufte da ternon autem ego hàbens folum vfum êius.fîc i<br />

î ^^^^^^^ mnat%êi hoc pôt eé multifa anima iftiu's folum habet dominium fup corpus<br />

«a. vno modo qaiudex îiufte pcedit.alio modo poft dêum:ergoatîima tenetur» nutrire & con«<br />

nuia épbat^ nocés teftib? omni cxccptione mas fauarecorp^ m effe quâtû pôtffaltêpôrhoc face<br />

torib^î» iudex ícit oppofitû vtperfonapriuata te.Iudex aut quo ad aliquas opatioes hét dñium<br />

lam fecûdû opinione probabílioré ifte é iufte cô ,incorpus.l.detinédo in carcere» codenado.» ^<br />

dénatusaiudicetfediniuftinavenítateftib^tm. ptercanôliceteifrangére Carceremectefifterêfii<br />

•TPro oib%'s modis poniî lijec côclufio: sp fic Uadaî:qa béllum effet iniuftû ex pte eius.Idem<br />

damnatus admortem debetaufugere.iuxta illd «enfeo ficuftos deberet faCéreiadúram ex Êi^fu<br />

Marôis fedo Aeneidos. Eripui (fateor)leto me ga.Sic autem aUfugiendo:nec cuftódì.nec iudié<br />

»vincula rupi.Probaf côclufio. Q,uilibet teneî ti/nec reipub.facitirauria: fed intédit emendarö<br />

feruare fuâ vitâ:nifi côftet œ occum't caufa ab^ deliélum perpetratû,pfiteiîdO icligioné vCl fan^<br />

foluendifeaconferuationévit»:fediptopofito devmedo.Iftud^débet hie.ahoqnfiintédat<br />

hocnocôtingit:qafcmpfcnténaéîiqua,velex feuadetevtfitgraffator,&ppa^<br />

partciudicisrvelÎxpteteftiû:necéicafufidcivt lendoabire ppter illu fine. Sçdto^s.fi ilio màio<br />

martvrcs:òuiinterdudepccptoeràtabfoluti:in fine euaferit:art redire teneatur. Kñdcí g, nô,fed<br />

terdu de cofiUo:vtppfthicdiftinâionc.xlix.hu< pœniteât de mala vcjluntate mutand^^^^<br />

lusdicemus.Sedvbi quisiufte eft côdénat?:eft bonu.poteftdari analoga defcraquahabes:qß<br />

maior difficultas:» opinor illâ parté pbabilé g? animumtedeudi defetat:non amplius tuaê.ita<br />

pôtaufugeredûmô(Éonulliiferatiniuriâ.Guiafti vtôbiedionescunentesœqualiter pungatcôtrt<br />

pulari vidëtur.Canon Innocens.xxiî,q.iiii.vbi iurain hocexempîo.CAd feœdq argumetu*<br />

dicitur g; licet reo cqrrumpere aliquem pro vita nego poteft infríngete carctte:vel occidere eu<br />

conferi^da.îdem patct.ff.de bo.corumqmof. ftbdé.licet cm cûdàq homo habet :dabit^ aia<br />

fibi cónfci.l.i. vbi dicit lex. Ignofcédû cenfuerût fua.Iòb.ii'.iuxta illud poet^.Vt vitam redimas<br />

eiqfanguinemfuûqualitcrcûmtcdemptû vo« •fçrtûpatiéfis»rgnes:nomdebetaltcrtnpce^^^<br />

luit.» hocvbi putatureffemors aut mutilano. . bellû eét iniuftû ex pte ei':vtd_idume.Eodemo<br />

gfSedcontra hocarguitur.Tftenôhabétdomis #ingerccarceteeét violarerep.licetfitârgume<br />

nium fuicotporis,fedlex»rcfpubIica.etgoau« 'tú¿»nó:qa in extrema rnceffitatehomo cam<br />

fu2ÍédoilIudtollitqdeftlegis.CInfüperfeqtur •'rapitdbû:vefté:»illa qfunt necearía p fufteta<br />

fi hoc fit verum poffit infríngetecarcetem vt tiôe fug vit«.etgO fiifte carcere detct? fragat car ,<br />

euadat:cumineÂaneceflitateomiiiafintd ceré poteft illud lidtc facere p faluadafu^^^^^^<br />

communía,vtdidumcftadfuccurrendumfuíB pottffimu fi imedat eu reparare. Ad qdrn^^^^^<br />

vite:n non poteft aliter euadere, nififrâgat oftiû nôé fife:qa ifte noeft oinoliber. Aliqd cm dniâ<br />

cr2ohoceftdlidtum.q3ficonccd3s:poteftins in corpus ifti? habet refpu. immo fi e carçere fus<br />

furgere&bdlärecontracuftodem


í» ^ ' , • ^ •<br />

©íllúic¿íoíií8 Sccún^q^^^<br />

îum effet fniußum.Scd an dammtus ad morte & expegs pôt occidere inuaforê îius<br />

deo.nô video alidniiîvtmébTufrâgat:ficutchi «^•^«^^^"«^"«wfua ^^^^^<br />

turgus abfddit mébrij putndu rdiq iftciés vt to - " innocetem vtfaluet vitâ|)priâ.vt patet dô<br />

tu côpofitû viuat.de duob^eiîi maïs pcense ml« a.eiiçietee.vbi caderonec.pôtocciderea.feiua<br />

nusefteIigendu.CScdo dubïtaî.Sacerdos vi« Jnte.Sedcotrâiftudarguiî.ex iftofegturg. ii<br />

detvnHpuulô bapri2andu:& tyrânuseft eu ôcci mihi occide^<br />

furusÎïexpedet:fiaufugiatpuulusmoricî:ga 'yo"e:höcpoffem|)faluandameavita:dum5<br />

pomîîpiculo.vitœ,vd^tyrârî9bccidetpûU^^ affcntmm^g^ tyratpf Iw^<br />

gd débet facerdos î ifto cafu faceré/ Rndeîîba« S ^"ÎPr ^^° côfequétiâ ex codé fôte ex quo<br />

ptizabit puûlû.»rôé:ga fif3c^^ ifatet fplqtio prindpalis^Eoâquarationeppta.<br />

difpoíitíoe?fólijmoríeícorpe;nveronóntíbo« f'!*^^·^®*^·?·^'^"íocddere:gagd refert ^jiKereeS<br />

nadiTpoíitíonerpótíbrcní fpefedifponere.par » ferro perimere^<br />

uulus aût ppCmo,dânabiî:qa magis cauendû e. Rndef.color^etl m conceffione oîm fllato9î.fed<br />

i CTetn'odubitaî.(ît vnus alter înauefraâa: g<br />

: a?greduos/f3vnûÎ\iftinerepôt:ânpoiRmfôciu "?5'"J'i°^^'^""'"areeuadutnatâdo,vbicftinl<br />

meûpelïérene àfferemlucreî.Rfideî. a^pteio p Item eg^<br />

poffum elaborare afferem prio obtinerejfed iÖo J?P®fô"?Î'^nauis:fecuseft de vita alterius.St<br />

abalioobtditojiiondebeò eum eijcere. tofolutio tibi nimis pía videaî:dicqd voles.<br />

r —<br />

f«aconfeirioneîferaîmors.CAdgntamdubi<br />

SSSí^aSmnn«^^^^^ Mtibeneficium^npriuatbenefidatûfuobm<br />

ficioipfofaao.'fedopusdlfentétía.adhocéte.<br />

SvdS&P*^^ .ddiûfeuilla írrcgularitaspofitiua hûana&^r«<br />

K a ^ r Ä collatíonémótenetcollatío,ga fadaidign^i"<br />

habiliadexécutíonéoffiríí.?tícap.fínalde té.<br />

po.ordinâ/c:Adfextâdubitationédî^duo<br />

mnespoïuSelfeTn^ requiruoturad,torturamvdadpionesfd idê<br />

KdtumaitduobusdfcS?^7^^^ eft.primog,veritasaliter ha6ertnôpoffït:quH<br />

qupeftíofít1a«faindagand®verítatis:&infub. ,<br />

dfe diumumauxiliuni fidíum.v.q.v.ín cap.IUi. Secundo tçqmtUm^


5attçft.Visef|natcitia.fo.CXXlIL<br />

pcedât aliq indicia fiue plïïptioocâvd femiple lisîergoItalifutpeioresHûgaris.^Scàopîgi»<br />

íKeprobationes-fíne indici|SBm nôefl:îfcrêda^ folo^prudêrâ regû eft fdre nutrire pace írcgnii<br />

ilio: vt.tî.dc qfti.îil.Ex libero.» de regnlis iufis vicinis.Cô em magng fínt inclinatiocs ad bdln,<br />

ca.Cû î cQtépîatiôe.vbi didt pôtifex.In ij^o can dififîdleé illis obuiare.Hoc aut îptudêtib^»tcm^<br />

faBmitionôéaqihonib'indioandí5.vn'ai5ttes tarijsnonédatujctfinullíí interftitiu mediet^vt ' f^l^^^·'^<br />

ftis eft fuffidens aéfàciédâ fcmfplenâpbationë mare


.& , ; • • • ^ • • ; . · , ·<br />

Wiitoctiöiii^! li corporisroFurmbimniete<br />

lueljy voçgî. Ìw duello aui pQfiiTiiîiÔ fût ire? de dâtîqd çôftit per l?t«ae«i« Mithykneö<br />

flPhttooneni<br />

^ ciypeçfurtimtetiebâtigidÉmôoectditFroIiibi»<br />

^Pom ^mcm ConduUoiiem^ ^ulgari.c3.CutaCufcepii.^irir0neHo«^^^^<br />

oib^^priçepsfacHltatfçertâdnn dueîl® jtïui^fcrihêsadTéplàriosito^<br />

) gì pugpantç? i dyelli> peccât. Si çççlyfio depéat iindiciû ferrr çandêtis.eap. Dtói. de purga. vuL<br />

pati aliquâ e3iceptioîié,arpmetorû fçquentiuni; eadê rooe ©hibeodurn eft ludieiü-fupcr alham<br />

folui!|ei?expKc9bût.Frp^^î coclufio; ga iftrte« ^jiipa^gm de Veddel .^âpani fapâi kefibgi.<br />

tât deû yt Oftendsî yerit3§;vt feçitpopulus Ifra gladiatoJ.vnicadicit impeiator.Cruêta<br />

çlitieusîdeferto. ^odi.xvg.vpîens vip rpcaa€UlaloeiQciuiIi3i dQmeftKàQetenôpla«<br />

deusflTd in ds^cqtra illud cétiqpropteroînogl^diâtoieseiTcMnbeinus. '<br />

lo pugnte:nçcairiftentesdMbit|t9nd€? fitiiter proDationem xonduiio^<br />

Illos;®expejâtvt ventate pftendatp m<br />

gnâ.Hocnonvalet.nâilletcntatdeuqyulcriîe tuafanatioe.im.Règu.xx.^^<br />

Iliqd occultû teferatfi:» PÔ adlubet pél di«gétja rote in velile Ocdeönis. Ju«. vi,&i<br />

qui pôt.xxikaj.Q:ueriî.O d m fé e faci^tfgi re p'f ^^o«^«« feriptur^.Ä fai^^^^^<br />

liquuadqd venire nô pôt reiîquati m^n'dçi.itâ<br />

fâ:!t4bÂîVtlAipi?meniinim^hpçf?dtfafe ^«JCQvb^lfter W e r i ^<br />

,uatornqftgrM4ttl)ei.iiii.cûdiabolus fMâfîtdvt «^^f"'?· Cf'^leicaß"»»^^^^^<br />

oiitteretfedeorfûapinnaculotêplt,noiuitç®î6 ¡ntetdumeftviaor/deusnpnb^régl^^^^^^<br />

p gradus more cô/defcêdifdâs nobis exéplû iîc hominum.ftt-ut rex tenrenus non lydlcaretur bó<br />

faciendi.Propterea Antonini i tertia pte Nftoric W® w x fi^partetn innocentem condem^gret·<br />

intercxceras virtute?beati Ludouici recitar eu Peuse$n ef^mniiifapientiiTimus; Sfuafapi^<br />

nûqadmifiiredudlû.EtlicetHifpanileuioccafi «ap^pnepofiibilc vto>s.,CÄ^riinMt4»dico<br />

oncadhocintroducantut:vtPanor.didt:tiiBer ¡ni çattcsnon fecerût illud diffideotcsdedeo<br />

dinâdushicnouiffïmeviâ vniuerfçcarnis îgrdT ^^^deeQ,dubitantes:fed quadâ famiUaritate id<br />

fus magnisregibus côpandus, hoc riôfiuit.Vbi fccerunt ex inftindu dei.nône vides familiärem<br />

cm é poliçia redat vt in I^tâcia, nullo mp pmitti Patere aliqua a rege qua? fi tu peteres dfe»<br />

iur.intcr4û etiicófifc^nlfeona vtâi. non fic tfi ^rquendusCvbiaût haa veritateshabeci<br />

fedtA?ne^s^e6?riietcafi4Miro.v.Äene.fcd «on popnt çum non fint neceifanç ad falutem<br />

jpnf^atg}î%PfgaM'folaHa viaodedit.RutP quiCfcendumeft.CAd aMnegoconféquen«<br />

plerû® côptQ ê^ hfisiuftâcauÇâ pugnâdi fue« tiammun^d ali®; tribus habd?ànt iufticaulàra<br />

rt vi#:é? injqul I^^viâtpr euaferit.Ties côtra bell|nd; œntra ÎJ^mih proturpiXCelere cpms<br />

1res pugna# fucceffue ©ead^materia:» tn ex in^MafTudlcunj.xx.S: tamêbjs occu«<br />

ytra^BçeaïiqciltviÄ^poJp exéplisoilédc bucrci^^elîpprpptepalixiija fceJeraX dsimpuni<br />

teppugnantesti«i(d^otépore meo î Scotia: Si ta.Ad ho^n fecunda q,u^ftionj^etòIÌ3gieefpò«<br />

anteiwct%Qrap,anngle®fWprQtrit^fy«;hiiN? wcttter:adqué foditereça'^<br />

fiœ.quatevincii^nargtiit VÂUî^hteÎ^^ ^TOientijtgen^aftca^^^<br />

ram.AliterhQCÌpfiiis^d€claroXi^;Ì>44^ gJm»tcauf^.fécun


^up.Vígefimatenííi;fo^CXXIIIL<br />

ricRegö.Tu venís ad mei gladio&Iiafla&dy did eos dañare vt fe ocddáí.lERíídeo.eíl aliqd<br />

peo:ego autem venío ad tei noie dñí excrdtuu. coloris í iílocafujfed nec ipm admíttim^.nóeiíí<br />

íícut Abrahâpcipiétedeo,filiû occidêdo veIva funt dánandinocétes hac via:qah5 circa morie<br />

lendo perimerenópeccauit.fecus eft audoritate debet fe rccolligeredeteftâdo vitâ male adáíco»<br />

hois mortalis. Secundo dico: quando funt duo gitâdo de deo.fifr legis minifter zelo iuftiriçiîne<br />

exerdtus oppofiti:licitum eft duobus bdlum Î5 paifionedebetdânatû occidere. In ifto aût cafu<br />

gredivt tota 1rs belli dirimatur.Hoc eñí fecit Aie hoceftalienuinâcôcitatairagipaiïïonenecê fle«<br />

xâder Philippi cum Poro rege Indôçj: Si maior tus pdôçi^nec patiéria plerûq3. Seteria quoq^· illa<br />

A iax eu Hedore.Turn9 & Aeneas î fine Aenei videî iniqua & horrêda Chriftiano viro vt duo<br />

dos.Hftach'religiof^pricepscûfilioCofdroere Îîntcamificesmutuo.Sed côtra iftud arguíLfes<br />

gis Perfarû apd fftrö. I fta ei pugna dûmô bellu qtur ex folutioné argumêri g? nô liceret bdlarc î<br />

fitiuftû ex pte duello pugnâtisvfvtrîqjanceps bdlo iufto ad morte vfq^.neci martyrio liceret p<br />

& lis nô pot aliter termiari:nô é reprobâda.Imite peri morté p Chrifto Si Chrifti lege fcruáda.ift¿|.<br />

mur ita«^ viros illuftres î laudabilibus vbi fifes eft falfû Si liaErcricu^ergo maie didû é.Ncc valet<br />

cafus contingunt. dicere hoc côtîgit Í bello iufto:no aût. hic.hoc:<br />

—'fn , ^ o inquâ nôiuuat:qa hoc ducllûêiuftûiifte eiñ élu<br />

CI ertlO arguinetor. borées puo^ fteoccidéd9&audoritateiudicis.&ponâîiuridi<br />

cans piatone ad duellû fcit piatone dfe morte di ce dânari;TitiusIidtepôt occidere Seiû.nâ minf<br />

gnû ob aliqd dime occultû î républicâ: Si nefcit fter legis licite occiditreu. Si ecôuerfo Sduspôt :<br />

probare alia viahoccrimé:putâseuaderc vidor occidae Titiû.ergo ifti pñt fehîutuo iufte occis<br />

ergo oíferens bdlû î ilio cafu nô peccat.Nô val^ dere.& ÎÎcut dicit gloífa interli. Geñ.íiií.Éuidétia -dicere<br />

^ intédit deû tétare.^ Hoc em nô îtédit fed perpetrati fcelcris nô índiget clamore acculato»<br />

fdt aliu reû morris:» fpé ponit î armis^ aliû vi ris:ereo princeps cos dânat eis infci'is. Ad illüd<br />

cet:ergo 1 ilio cafu licebit mouere duellu.UfRñí qdaiîerî de martyrio dico non éifecôtrapugnatf<br />

dei cócedédoáñs.fed riego côfequêriâ:qa illa p oncm.&fic argumentum nôé adpropoiîtû.ériâ<br />

bario eft inutilis;tû ^ dabiî palliano temerarijs mar tyres çqnimîtatéferuabantîaducrrisardiiis<br />

hac vía (fi id admittaî) vt pturbét ex inuidétiát &patiériâ habuerût î gradu heroico.Iudex autc<br />

nocëtes.dicëteffî eueftigio fe hre caufas qre qs iniqueiudicaret reû mortis vtfe iugulet vd pro«<br />

fît morte dign?:&hoc pbabût î duello.Tû fedo priû cor cxtrahat:necaltertali fcntétiç parere hét<br />

g^inuafotficutargumentû imaginaîéînocés.q Si tm côftet ^ fint rei morris:occidâî more côi»<br />

te ergo ponit fuâ vitâîdifcrimine.''nô fuffidt di Oía ifta eriâ feruanîî bello iufto:&cûhocresn5<br />

cerè,hét fpé in armis:qa exploratû é iâ miîlies g? pôt aliter tenninan ftanrib? circûiîanrijsiqa vr».<br />

alea bdli é aUccps. Hedor nâ^ putabat Achillé ' pars habet iuftam caufam defendendi pamam<br />

mittete ad iferos:qué tñ occídit A€hilles:vt apd Si gloriâ reipublicas Chriftianas. Vbi vero res pof<br />

Darheté Si vulgus oé notû é. Plerûtçem qputa fet aliter terminari:male agereî fîexponetent fe<br />

baî î exordio bdli cUaderc gloriofus vidor.tur« hoîes bdlo.modo his duobus poteft adliibéri te<br />

pitcr fuccubuit.vn^ cette lapillus vel concauitas medium,cum fînt fub eodé pridpe:aîia và eos<br />

feu foífa in foto fuffidt virû armatû îtétu circa puniédo&profCTÌbendo.& nonmodo ad hocte<br />

mortéalteri'pfternere.qd vifû é crebro î diebus neî rex: fed prîoresregni peffimcfacmtiftosfu<br />

meis in Scotia fub lacobo tertio & quarto.Rdî res Si Ocarios iemédabiles abftrahédo a iuftitía,t<br />

^tur ergo ifte modus pbâdi illegitimus.Nâ & p · luem nô modica torius reipublicœ: alias coram<br />

fequens & iudex dans facultaré îillo cafu peccât diÎWdo iudice fcilicet deo rarionem redditurir<br />

8¿;alithocíudicivelpartíconfulétes. ^^ , , , , ^<br />

^ ^ r j CQ^intoarguitur-rexpmittîcifta<br />

CQuartoarguinetor.fintduomor dueMfieri:&d difplicet: nec coifulitdsdudla<br />

te digni:& hoc côftet iudici p famâpublicâ:qué cpmmittcte:crgoinhocnôpeccat. aIioquinpcc<br />

admodû côtigitdc duobus noftraribus fi'nitimis caret ecclefîafticus iudex fînens impúdicas mu«<br />

q alia via h^iberi nô poterât fub lacobo quarto. lieres in vrbc.modo rex offert mouenribus bdlû<br />

Titíus8¿Sd9fefepfequunícoráregcídudío:p & rccipienribus,iuftiriam.&fïcfdmusfuiflef3»<br />

deffet reipu.g> taies tollerétur de medio.Ptîceps dum diebus hiè apud noftratcs.CPrœterea tex<br />

itaqj vtrii^ datfacultaté vt fit minifter legis ad interdum vd iudex fubftitutus pijdt virgâ pa*<br />

ocGidédumalterû.videî^ fudcxliicnon peccet dsvt neuter vincatur.fn ilio cafu fcmaturvtriuf<br />

nec ipfï côgrediétes:cû vtn^ deî facultas a iudi fama & ndim' fitiniuria.ff Rñdeí p diftîdio«<br />

ce:& yterœfdat aliû reû & morte digni5.quéads nédepmittcreimateriadelibello'repudiííantíq<br />

modûfidrentduocôdénatiad raorté;lidtûciu i l^e:íedytfuí8dt ppofito; negoloquendode:<br />

qifl/<br />

1


«iniffionc de qua argumétum ptédít.ná tûc alis puta tióeam quam putabat.Poffuminnumeroî<br />

qd pmittiî qñ nô pot adhiberi remedium:& hô alios ciere noilrates q alios |)uocarût:& vicli tut<br />

non poteft ad oppoÎïtum.jExemplum de impu piter fuccubuerunt. 6c horum aliqui mifere vitâ<br />

dids mulierib^iq fi tollerentur ab vrbe:caft£c ma inmortemcommutaruntm campo. O ftultum<br />

tronse&earumfiliœeiTentin maiori difcriminé» genus hominumrpoftfœcundoscaîiccs-.paiTios<br />

Aliqua cm min^ mala toleranî ne peioraeueniât nem repentinam ir^/inuidi^/vd ámoris mulie« ^<br />

Toile dicit btûs Aug.meretrices ab yrbe: 6i, oîa bris:mouens pari vd maiori bdlû in grande dif<br />

' ptutbabis libidinib'.|3pteríclinatíoné.f.6íí)cliui aimenignominiofeamittcdœ famae.Pofteanî<br />

tatéadhmôivitia.Suificitem^talesrelinquan ^turpisreputabiîpœnitentia bdli oblatiapud<br />

tur punitipni dei:& abied^ reputentur fuâ fa c vulgus.Nefcis cum pare pugqgre dubiuftï effer'<br />

miliâinfamét.etiâfuntreiiciéd^a locispublicis fi vificas minus aeftimatûmon ceder tibi ad glos<br />

nefuismalisexcmplisnoceât-caftis.Sec'eftde riam,fimagis/reueranonerattemaior:fed talis<br />

iftisdudlis.nârefpublic3 fine eis pôt bñregi:vt reputatus & dclirus.atfi vincas: dicetur.lapfusé<br />

patetípolitifsbñmoderatís..poti9añtfuntdud pescxinaduertenn'avdp fortilegiû.qdeueniiTe<br />

laimâterÉi fGhifmgtis SiiurgûgcôcordiaE.Viâo inter Tor »ei^fociü apd oés notum eft; &cû ius<br />

! res éiïïihicbonoranî. Honos aûtimpellit hoîes uenisdomi eram:ita rat^ fîî,Si vîcas ergo: parû<br />

ad multâincÔuenientia,ad duellû animanî:8i de vel nihil glorííe coparas: non ein tibi afcribeî; 8£<br />

modo dimicandí eiscôfuliî. CAd fecûdû dico femp tugaîas infidiabitur in pofterû vidus. Sí<br />

^ virga pacis eft pœnitentia Troiano^« vel fina vero vincaris,ígnomíníofúeft: fabula eris oib'<br />

pi poft prandiû.nâ abbine paucós dies gmifers mortalibus/ubfannaberis a vícinís: timidus S¿<br />

rime vnus ocddebatut apud noftrates,vt noue fpretus reputaberísabvxore& líberis:cum3cus<br />

runt aftâtes.Infuper fortaífe tertio idu vd quar lam ín eorum gloriara videarts ímponere.fac in<br />

• to alter ôccidiîmutilaî vdcaditî& manet tota daginemímaginaríam:» femper muènies tot re<br />

vita apd populû îglori^: g fortaífe vídori í aíofí putatos fortes vidoriam amiiiife quot obtinuif<br />

tàteà virib^ pftat. Si nihil futurum fit:qre fiunt fe:vtvifumé nouiitime îterOliferos SiTuru«<br />

tot impenfœ in loco certandi&proarmis:» totû. bulis: vbi a feptem côtra feptéfuccefiîue pugna<br />

regnû iUufû gratis accedit ad certaméi'CSexto tû é îdudIo.Méor fis illi' deuerbijioptimû eé alie<br />

argumentor:|)bando g? ínterdum recipíens bel. na fruí infanía.qd vulgo dicérc foIemus.Felix<br />

; îû non peccat.videatç^ iniqcôdcmnabiîfibellû qué faciût aliena píenla cautu.CSeptimoargu<br />

1 ^ recufauerit:cûliceatvim virepelïerc cûmodera< mentor.licet haftis ludere vt paífim fit apud prí<br />

míneinculpat£BtuteÍ£e:íam j>feruanda_vítalíces dpe¿í mátrimoni|s, vel primis ingreifib^ yrbiu<br />

> bit iílípugnare.Fortedicis 8í fic dicédû puto.jís fthocécertare îduello.igiî.airumptûpatet.aîio<br />

t cebít huic dudlû aggredì in cafu vbi tenebiî |> gn dânabim^ mi'ta fada a iuftisgf deuotts prin<br />

conuido fi bellu recufet, vd eft ei certû certitudîe Cipib'^C Ad feptimû côcediî afi'ûptnicû capitis<br />

1 raotalig; côdenabiîiniq,finô|)deatîbellû.Jdé bus obmfis vd alia rône caueî ne hoîes occidâî<br />

' etiâ videî pro amiifione rerû fuarû. Aligs ein iu Pauci em hic occidunî:nec ê piclitatio famg.^<br />

fte aliû occidít pro conferuatione bono]?îfortu< emfoci^me^frâgatlanceâ8f nôcgo:velg^eqti^<br />

nîB iufte afe poiTeiTorû. Sed contra iftud atOT me^cadatimihinôîputabiî.Si dicas.toraeamés<br />

mentor,fequiî ^ aligs poÎfit pugnatein duello ta |)hibehî a pôtifice î vtroc^ capite dufdé rubri<br />

ne famâ amittat.fic cm fadût oés fufcipiêtes du Cae.Adhocrñdeí multipfr.Primo.íbí ^hibétur<br />

dlû:etubefcunttecufarepugnâ cumínuádétc ne ad oftentationé viriû:& poriifimû in modocurs<br />

reputentur rimidi in iadurâ rerû & famae . CAd rendi vbí pleruç^ fequitur morí. vt dicit cap.Fe<br />

fextû cpncediï g> in ilio cafu fu fcipiens bdlû^ licis.Talis em ludus tâg noxius prohibeî.if.ad<br />

peccatvt irird-arguéndum refpondimus.AdrC laqui.l. Nam lud^.fed currédo ficutapdmftcs<br />

pltcationem de amííTíonc famae.'nego ^ illa rô curriî pcaueî a morte: & fi fequaî mors (qd é cô<br />

. nependitatur fama viri:ga fuiFicit fi dicat: VPIO tingés rariifimû.vix em vn^ pimiî in vita hoîs)<br />

iuÎnficaripenuait»âregis&Tegni:®ftimomein occidens nô tenebitur.I.Atqui.if.ad.liaqui.qua<br />

nô^tcm incafii quê falfomihi impingis.etfi adione.§.Síquis;Pugnatío vero debet ordinari<br />

quid mihi habes dicere:alias nullo praefente vel ín exerdtatíonem virium vt tempore belli iufti<br />

aequali numero clientû intdliges gd refpôfurus deferidatur refpublíca:lícet ínterdum incidat cu*<br />

firn:vd COTfule fapiétes an lldtein hoc cafu pus piditas inanis glorias.Nône populo Ifraelitico p<br />

gnzte poirini:ga fi fic, nò recufabo campû:fcio cípíebatur hoc vt difceret certare cum hoftibusí*<br />

perampullofa verba&alioçîjjuocationéîcâpû ludíc.iíf.ItemSdpíoNafica& aliquot prüden<br />

non acgn fama glorias. Parû em laudís nad^ eft tes Romani nolebant propterea Carthagínem<br />

Adotto jHiocationeAíacis fi HomerocredíÍ: Ròm«»muIàeuertivtRòaniì armisexerdtas


. - • • '· . . . ^ ' . '<br />

rçntur«quéadmodû mâferunt aliqui Philiflinoçâ quarc medici dicût,quâdo Ariiloteks Bi Gakn'<br />

in terra Chanaa n ad exercitationé populi dei. Se m materia medicinali c5tradicût:difficile effe re«<br />

cûdo.nô femp verba legis feruada funt^&potif perire veritaté. Sufficit aût vtrâiÇ parté tûc tueri<br />

fimû legis pure humanç:fed îtétio verifimilis le« probabilé.Iftud ex fecûda qfiionè pròlogi pet« . ,<br />

giflatoris.ficut em turpe eft nô tueri regnûiuile fpicuueuadit. Ex quo fequiî applicando ad p« , J<br />

poffeffumific eadé turpitudine indecorû eft non pofitû,anteq quis capiat folidû argumétû ex les ' '<br />

prouidere de medii'scógruétibustvthaftis ludes gibus,oporterccôfiderareiusdiuinû8icanôncs»<br />

re vt homines animofiores Si exercitatiores tem Non femp tñ addimus tâtû in antecedéte furi«<br />

pore belli reddantur.fecus eft de fingulari certa-. dado arguméta in Ariftotelé^ legibus:quantû<br />

mineconcurrentibUÄ. adiecimus.CPetisquomôprudentiffimireges<br />

o f ' ' ' iftud admittât.dicomûcpauci reges hac tépefta<br />

Íi;P¿tatlO arguit .lex rèacnci per^ te finûtduella.nô venit mihi in menté vnius;cö<br />

mittit duellû Iwtû quando quis dicit fe homirié explorauerim mete, extra Scotjä; vbi frequêtet<br />

occidiffe 111 defenfione fui,&nó funt ad hoc tes exercetut duellû cruétû.licet quôdâ in Hifpahia<br />

ftes. vt habeî.C.de pace tenenda eius violato« (» quidé maie) duella effent in vfu.Secundo.di<br />

ribus.l.Federicus.libro.xi.fSiquishominé(|n co ¿reges cordati decorûcenfent in audaciahi j;<br />

quit imperatpr) infra pacéconftitutâ occident: labi vtelôgétur a fœdiore vitio fcilic^ vecordia. " '<br />

capitalé fubeatfententiâ nifi per duellum hoc ^ Tertio.nô oés reges funt eruditi vtdexfrû a fini<br />

bare poffit q?.vitâ fuâ defendendo illû occidit. ftro,&reâ:ûacuruofeiungât,vtûtut infûpcôni<br />

fed nôpeccamus legis audoritate. CRefpôdeî filio iuuenûnobiliû qui hoc fuggcrunt&nô fa«<br />

heclex nôeftÎex.dicpnegatiiiamiquianulla eft piétû.et fi polleantiriclatisnaturalibus »crudi«<br />

lex humana nifi cóformisdíuing. quâdo aût lili noneîexcufatos fe p leges ciuiles »cÖfuetudi«<br />

dignoiciîrepugnare,explodendaeft:necmereî nes maiorûexiftimât.nô pcccatur legis quo Iigc duella fufcepta funt,tegem adire, euin<br />

auàoritate:fedcû aliquid elîcanonibusinimiçû moncndp ex parte dei ne 1T»Ç duella permittat»<br />

vel iuri diuino,nôeft lex.nçc oé fcriptum in iure Poftea pugnaturos adcant,incôuenientia » in«<br />

Cefareo eft lex.Sidicas.ergonô erit folidû argu fortunia qacciderejpoflnntoftédédo:& quomo<br />

mentû ex legibus fi aliquid errpneûinueniaturî do mortaliter deû o&ndât certamen aggrèdien<br />

illis.Refpôdetur. côfequétia eft nulla.licet eñim do,» in periculofo ftatu décédant. Illi quo^ àd<br />

Ariftotefes factilege interdû loquutus fit·, vt de quos hoc officiû fpedawlij's denûciâdiifi omit«<br />

pcrpetuitatc mûdi:nô folemus eû in rebus ams tant,grauiter, péccant.<br />

vdptohibet:admittitlicitû;&nôeftcôtrafegem QuçftÎO Vígefímaquarta.<br />

diuinâkgû deawnec còtta cánones veíconlue ^ ^^ . Vt>eriöribus öfticV<br />

tudiné approbatâ. ergo fic eft iudicandu. patet vperior DUS quioiftud<br />

demultitudineteftiûinteftamétis:decôcu j f ^ ^ ^ S rabus loquuti fumus de pti<br />

binatu,vdde noftro duello, ficut non fequitur: fatiifadioms cômunb<br />

Ariftotelesitaopinatuseft,etgoitaeft.fedficat tetenumeratis:.fcilicctiau«<br />

8uédûeft.hçcfentétiaAtiftotelisfidei»dodri W ^ ^ ^ f nio»eleemofynâ.»eure«<br />

ne fandotû in ratiôe vd audoritate fundatis nô ^ ^ ^ ^ ^ ^ obliqui:prii<br />

cftcôtraria:»nulluséft philofophus tâtfaudo l^to-^^^modeanin^nopotöam»<br />

ritatisinoDDofitû.ergoitaeft.vdfaltéeftfufpi« comodetradarede fpeciebus rdbtutionis:niiî<br />

do vehemaisa; oppofitum fit falfum.Dixi(in de domini/s reru pnmguis npnihil tangcrenras,<br />

iatiôeyd3udSitatlfundatis)quianôcuilibet »eoçiann^is.PofteaderdlituttWmubo'.<br />

fandoK eïl maior fides adhibenda in imptinen noru de quibus loquiî Ariftoteles primo Ethi«<br />

tibus fîdei q Ariftoteli.plus ciñ credédû eft phi:; co9í,fcilícet bonis auimf,corporis,» formn^eo<br />

lofophodicérialimentûcôucrtiinalitû,qMagi ordme quo fe habet in dignitate loquuri fum».<br />

ilrofententiarij oppofitû afferenri. »itainalifs Bona em fortung licet vulgusca eu pthnis çfti«<br />

matcriisdevirisiîîultomaiotib» magiftto,hoc met:funtmimmabona:»patuiapudfapient^<br />

liquet:quiafanditarinonrepugnatdelegcerror mometi: iuxta^dí(^BiantLsfapientiscitatuín<br />

inintdledutphilofophia:ficutnecfempbonû Paradox« a Mar.Tul.Oia mea mecum ^<br />

iudidû in mtdledu côcomitatur deuorio » fan« infinuariS alia paru adfeatrin^e. Sed qalj^<br />

ditás.Dixi(»nuUuseftphüoíbphH5tá^ ftc.) iiu genusauideinliûtperfas»^fâAh^ waw<br />

q y


• • . '<br />

/ ©(ftmctionfe i^ecimçquintç<br />

accumularetaliquid dicemus circa ea : inchoates iîlud habet.nec videtur effe in hoc peccatu.fecu»<br />

a vulpuio fure,ma literaru viro: Q.uaíuot circa eft fi poffim j>bare rem effe meâ: & eam iutidice<br />

hâc materiâ qfituti . Prímo,an furto aliena fubs habere. tunc em male ago ré meâ clanculû furris<br />

trahés peccet.Secunda qftio erit de cauillatione piédo. Si aût fciá re effe meâ : » pbare nefdâ re<br />

quadâ nodofa furti.Tertia de rcftitunone furti. mcá:n5 debeo rapere: quia hoc cederei in detrfs<br />

Etquiaaliqnôbenecapiûtquomo^furtofim mentû reipublicae. Si clanculû habere poffum:<br />

plici,hoc eft vtdiftîguii côtra rapina, infligatur nô videi dfe peccatum, tune cm nôlçditur ille a<br />

mors:Quartoqrá5an hoc liceat.Et hgc erunt de quo capio,ncc refpublica. CQ^uintofequif^<br />

furto ppricdido.Primo ergo qnî,an furto alie exiftésinextremaneceffitatecapiensneceffaria<br />

na afportâspeccet.


il Vigefîmaqûërmj^<br />

fltóm diuíté.CEt ex íiiiá^ mòltali multo grauius ^ iPatet. quia gtauius eíl<br />

pér calculationé g? mâius èft^peccatu furto fubî peccatum furti furari a gaupere | a dWtté: nam<br />

traîjere duo fcuta a paupÈte g viginti a reg^fed maius nocumenti! ei infettur éirea benà f funt<br />

- 'admïrtorcré(btutionêeilobnôxius.i£l5eciino ei magis neceiranaî&màioristnftftieèmateriael<br />

quarto feqUii fi dando fciéter mala pecUtiiâ ios datur^díuítí;igitur*Sceúdo^3turídém«ál43<br />

co bbhf cômittittir furtu jfiue in lumine candelài furtum cft facrilegiu; vt àuferédo facrüm de fa®<br />

lÎUëfn lumine d»gi^ltern5cognoÎèat.& cro:veln6f


Biftmctio^ Becftnçqui^<br />

^Î"ôÎÏtprens,capit .Dominô.n,v!«^ auFérédoiaîîud dando alicnû paûpcr/,fuitodiÎQÎ<br />

infifibiis eft ifte capíes fub!ea»;fin5 habeat vi« fed aufenredecêvtfuccurtâpaupçri eft adus nil<br />

tesano eft hac lege oneratus.Et hoîm côfuetudo nUs malus g yolitio qua quis vult auferre decS<br />

vbi eft copia vitiûhfc pua admittit.îfîgnûcui^ nôhabêdo fînë bonû. Ex toto ergo ifto nô has<br />

inplcrifc]^ locis no ponûî vitiû cuftodes. homo bes aliquod fürtum non impíutabilc.<br />

^ pot hic venialiter peccarecapfêdo pi» q Opor<br />

teat,& nô notabile bonâ,& etiâ moraliter. 4[Cóera ^íntá cóclufíoné af guiif^<br />

CGo^afecúdlKtertíácjclufioné<br />

atguif.Magnitudoobieâinoponit mortaIefup Martinus Magiftet ppter hâc rationé î fuo libro<br />

veniale.· vt videre licet in homfcídír /adulterío/8i de téperitia in matena luxus tenet fumi eé a ce«<br />

fornic3tioneíímpIicnergonecínfi^to.c:Rñdc nere maius peccato g fornications Sed illdafbl<br />

«ir.antecedes eft falfumìpoteft em homo perai prolijcius reprobami. PronûC dico antccèdés ce<br />

fiertdovirû peccareveniàîitcrv &coàifcquêtfâeil KÎfum.Nâ prime ad Corinthíos. vif. prohibeî<br />

nullaîquiaaausddiberâtusdormiê^icCn íomicationmplcx,vtpatctinudcaput côfidera<br />

fempeftmortàlfsffcdnocftidédeablationcbo ti. Scdodicocôfequétfâeflrenuiiâ. nonne vides<br />

nom fo^nç^uçfuntminofa bona. CSecûdo ^ rapina hô eft cxpreflcDhfbita.^&tn rapina eíl<br />

arguiîcotraeadeconcjïflonéponédo^ Sortes grauiuspeccatuqfuttûproprîedidum.<br />

fureturvtdet paupenbus: iam ipfe min5 peccat. ' ^ «<br />

2megFuraturvtíibfretínéaf.vtdfcítMagifter CCotra lexta conclufaoncarguíí*^<br />

diftinaione.xl.fcaf.&Augu.fnÈnchiridio.g[? Homoplusetubefcitdefurtoq derapina:ergQ<br />

peiuseftmétirilibídfneméfíendí grecreationis furtû eft maius peccatû. ^Scdo arguiî. Perçu«<br />

raufa:apeiusrecreafionis câUfa gad faluanda tiêshomrné cîanculû&eûoccidés aterao,pîns<br />

^ bonatëporalia pximf.vtftabeî.xxi|.q.ff.ca. PrI peccat g hominéoccidés a fronte & manifeileî<br />

mu.Et tue fic.Vna bona circûftâtia vel finis boi ergo p fimile fur plus peccat g raptor.CConce<br />

nus partialis dimimit vnû gradû malitiœ, ergo do antecêdés:» nego côfequétiâ.Ratio cft,qufi<br />

additio alterius bonç circûftâtig vel pluriû dimfe enibefdt interdû denô peccato velmmori peéca<br />

nuft tota malitiâ adus.» p confequés taie furtn to.Vidcturautê aliquid animofîtatis includiinta<br />

no eritpeccatu.No valet dicere.cû maliti'a cxr^tc pina:» nihil eft animofitatis fed multa timidità» '<br />

obieíírmaneat:IícetmaIitfacírcúftanHarSdimí« tisîfurtoîSf proptereavulpí aíffmilatür. Híne<br />

iwaftadhuc adus erít malüs.qufaaa>p^^^ non mirabere fí de furto erabefcit vit plus g dç<br />

cuft^a fiu£cadcnre iti ratione obíeéH:ÍÍuc drc5 rapina. Aliquf auté homidde fn bello infufto pO<br />

nate p vnâ bonâ circûftantiâ,crft minus màlus* tant fe effe in fama,» gloriâ apud ignobile vttfc<br />

S


(¿uçltio Vlgeumaqmna· Iificàiio»nâ lapis nô videtur mollior folitQ;&câ<br />

^ · , - J J<br />

Vçntllr fecundo de<br />

nulla forma fubftâtialis ^ducatur; nô eft aliquâ<br />

prguiádifpofitio. Refpôdetur concedëdoq?qs<br />

^^^^^^^ furto (& eft huius quintfde libet illarum völitionü eft eiui dem fpedei eftens<br />

^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ drog diftindlonis ^ftio vis tialis entitatiue,fednô funt eiufdé fpedei in ge-s ,<br />

' Ê^ras^ ^ gefimaqntajan furtö lit ve nere malitiae.COportet auté videre fccudû iudi<br />

. n i a l e an mortale incafu fes du prudétum quando fit notabile damnû illatû<br />

" vulgati: fed que prôximo^vdpotiusnotabilebonûablatû a£><br />

giSyrSasHimm^^ piene refolutûifc îdmo.vtauferrea regeFrâcorumtres velduoâ<br />

a »fortaífe nec nos penitus oém ditÎieultatéinar duodenos nô eft einocerenotabílitér:fedauferí<br />

guméto emergété referabimus. Ft quia ipm eft tur ab eo notabile bonûiquia per illâ pecunia po<br />

nodofum,tâgam^ modulo q occurrût npbisî teratniiereri,eâ dando pauperi iGonfïderâdû eft:<br />

t)nmoyenàargùmétiaperiédo.Sitvnuscumu itaq^ fi eíTerpriídés^Vel aliquis iuftus^pinquus,<br />

lus granorti î horreo Melros. auferat Sortes oía<br />

feniîm: nûq duo fimul, fed femp vnicû*<br />

diceret:nô eft notabile bonû ablatû adhuc; licet'<br />

maieâdû.»îtetdu diceret:nûc é notabile bonS^<br />

g rana<br />

abeat rot volitionesdiftîiâas quot funt grana: ablatum:quia médiat inftans ínter notabile bo»<br />

fic.f, volo capere a.granû. volo capere b* granû- nû & nô notabile : in quo quidé inftanti verû eftr<br />

ft quâdocûqpaufert vnû granû habeat volitios dicëtè{nunccft primô nôtabilcbonHablatû;veI<br />

né pticularé cadenté folum fup illud granûtnû^ nuné nô eft notàbile bonû ablatû: fed immediai<br />

habédo volitioné cadére in plura grana totalia» te poft hoc ent notabile bonû ablatum.Et do fe<br />

Tûc fîcJncafu verû eft dicere,Sorteseuacuauit cundûialio^uin dabis minimû mortale circa tas<br />

horreû fenfim àuferédo grana tñ nô peccauit lem materiâ cû tali intenfione graduali & drcûsi<br />

mortaliter:» fi in hoc cafu nô peccauit mortali« flâtijs.Prudés ergo diceretSorn.nûc defifteifialí ,<br />

ternoinucniesfurtûmortale.SidicasnôpecCa» Ud vitraauferas,mortaliterpeccabis.EtIsnosr<br />

uit mortaliter: î fine fic callide fubtrahédòdabià lateàt an in fine ablatiôis ifti'grani fit maxima<br />

occafioné auferendi oía bona fine mortali.Item non damníficians,ycVíllius:tñfcímüs effe ftatu<br />

îiabés diftindas vplitiones occidédi tres vírps ôi fine àlicuius.frequêtet ein fcimus indefinitât<br />

plus peccat g habés volitioné ocddédi tres cos » de qualibet fihgulari dubitami» Vt Iiœc ê fcitai<br />

pulatim.alioqn volés occidere infinitos infinite à me,ln die aîiqua ftdla eft fupra nos:» qUflibefi<br />

peccaret.ergo habés plures volitionès diftinâas fïngularis mihi dubia. Si côfcientia Viri didet ei<br />

cadentes fup plura grana plus peccat q habens ^ fi aUferât plusJnotabilitet aUfet » môrtalitet<br />

vnâcadétéfupmagnâcoDgëriemgranorû»iéd pcccat:tuncmortalltetpeccstcotraueniendocôs<br />

auferés congeriem fie p vnû adû/ duos/vel tres fcieiitiç ertone«. Sí non notabile bonu in reí ve<br />

mortaliter peccat:ergo»c. Clam |)bem9^nô fítátéfitablatum:idemeft,licet peccatum fît mí<br />

peccauit mortaliter.vel in ablatione primi grani niis fi vehementer dubltet* fin habeat ferupulS<br />

& hoc nQ,vtcôftat:nec in ablarione fecûdi grani leuernjUPn oportet. Sí Vero aufert notabile bos<br />

quia eadé eft ratio: » fíe de qualibet àliâ vPlitiôe nûidato confdentia ei dîiâet t^ non eft notas<br />

eiufdé fpeciei fpeciaIiifimç:q volirionêscadunt bile bonûimottaliter peccât côtraueniendo jpcès<br />

in obieâa fimilia:» depédêt a fimilibus nottttis pto dei dé furto.CE* ifto fequiî.-g? quâdo más<br />

abftradíuis vel íntuitíuis. Forte díds.ablatío de ximû nâ dattihificans eft ablatû, fi aliquid vitrà<br />

cimi grani dl peccatum mortale: hoc eft vôHtio aiafétatur quâtûcûtj pufilluteft mortale pecCatû/<br />

auferédi decimi in virtute pcedéttu:ÍÍtíut vltima S fie ablatio vnius ¿ráni imo cuiufcûi pams<br />

gutta cauat lapidé in virtute pcedétiumi Sed cô proportíónalis vniusgraní facit mortale peccats<br />

tra.dedma eil eiufdé fpeciei vt djdû ëft cû alifs riî nôabfPlute fed in virtute pcedenn'um. C¿üú<br />

volitionibus:&fifuiffetpríma nôfuiffetmotta fïtvtnôfitidéinablâtioneprimf gratii&vnde«<br />

Ks:ergo nec in vltimo loco: aliogn auferés poft cimi, vpcemüs decé grana gratta excmpli maxf<br />

noué alios,mortaliter peccaret.Item analogia de inam multitudiné non damnificâtéivt éft de C*<br />

câuatt'one lapidû nô côducit. Et qùiâ ç illâ fótte uattone lapidû. Item fi poft ablationé decé g«s<br />

eíñigíum qris:& cft in bmniû ore: eâ impugnas norû poéniteát íntédens teftítueteifed teüOcetuí<br />

bímus.» hoc fic. Vel prima gutta aliquid a lapiá mox nolédo reftituerè:fed àuferédo vltrâ aliud<br />

de aufert:vdnihil.fifecundu:parí forma nec fcá mortálíter peccatiquía capit nbtebtîe bonu.Sed<br />

cûda gutta aufert,nec tem'a:cû fit pat râtioîetgo quO ad analogiam Îpûgtîatâ dicitur:^ quseiibec<br />

nulla gutta cau^. Dícís.pnnu&rec^(^PQ^ ali^d de ispide tollítt fed prrâuabbw^<br />

1


IPiflinctronfe l^ea'mfquin^^^^^<br />

infenribi]e:fc3li etiâ ínfenfibikí& ftat totû abla inftâti vndecim vblitiones diftídas auferêdi vti<br />

tum adiiucçireinfeniîbile.deinde in fine quatti dedmgranainôpoÎTumtûc rccutreteadynuni<br />

vel quinti caíusetit vnû fenfibikrgí tunc ent ca< adum in vwtute prascedêtiûîcû nullus adus ps<br />

uatio patua. In fecûdo auté cafu femp plus ca« cedatiergo î illò cafu glibet adus èrit venialis,»<br />

uatut q in primo pptcr maioré intercapedine in neceifariû eft dicere ^ auferens totû cumulimi<br />

ter guttâ& terminû ad quem:» meliorévnipnê folû peccat venialiter,vel2> mortale ex folis ve<br />

in recípiendo.Si dicas.tunc tandé lapis perfora nialibUs cóflatur. CR^fpNeí admitto cafum.<br />

retur.coceditur quâtûcû


videîçpno pcaábít falté mortaliter; GÛ a nuHa bopuauferîîerjgôdupdeGÎrnavoIitiocritmorta<br />

capiat notabile bonù.Ç Ad primu dieo. vel Pia. lis çroportionabiliter m aior vndecima volitiôa<br />

to fcit Sorté nÎG abiluliiTedeGé;» fie concedo quia videî eadé ratíOtlCRiídeí negado cêfeqn«<br />

peccet mortaliter.» ita apparetqj? qlibet auferés j tiâ.Îîcut aliqua côcauitas naiï nô futîicildenomi ^<br />

vnû granû fi fcât de feinuicé,peccat mortaliter. nàré yirû fimû;&ponaîg? decé puçdépiriones<br />

fi nefciat,non oportetrga nefcit de ablatione no ' riô fùfficiât:» vridecima p deci '<br />

tabili.» Sortes folû peccauit veniaîiter; Interdu ma depffio eil v^'^a riÔ fuifidens^no q^^<br />

em minus auferés plus peccat: vt fi Sortes m câ qués vndecimâ depteírroné,fimitaris fie variât<br />

pis habsat tres panesjquoç« qlibet fuiïidatfucs dcnôîationé.Clnterdûjjfolutionearguiiiéti ali i<br />

currere fuçextremç necefiîtatiiPlato primo aufe terimaglnatus fum/vcj,^ îîc furâs^ana peocii<br />

rat ci duos:poftea Cicero vnû:hic plus peccat g bat peccato bmWiôis mortaliter; Scmòuèbar ex<br />

ille,Seddicis.Ponamusgpnoltntreftituere:Sor ino/^avidebaìttìili^ualisra^ ^<br />

tes dicat;ego peccàui folû venialiter auferendo: ti& cadére fup viifi grânû fiueprimò lòéòMtia^ î :<br />

nec teneor rdlitucre fub pœna peccati mortalis. tno/vel medio.» qanô videtíáí rógy t^tié r<br />

Plato dicat: minusabftuîiq Sortesrfedipfenô card mortaliter qiioteéntaâû^vd^'nullô<br />

teneîrdlituerefubpœnapeccatimottalisî ergo peàaret mortaliter: inddi in hoc^'pcccattja5' ij¡<br />

nec ego.Dico ^ Sortes î ilio cafu teneî reftitues omiflîonis: cû nulla cÔiniflio fufïicerc vidcreî^ ^<br />

re fiib pœna peccatimortalis/licetfolû peccaue« Omiflio fuit hoc mô.tcnebaîinpfcntia obiedd'<br />

rit venialitcrauferédo.nâ fi mille abfiulerût mili- rû habere Vnû rtoHéeffircaxaufereñdi alienû-<br />

Je grana ab vno cumulo : quilibet eoçipeccauit q^anô habet peccat mortaliter omitted,o.fîcutoç.<br />

venialiter auferendo,vdfortenonpcccauit.et fi cidésrebrietateveUdemétiaexterifpeçcatfeca^^<br />

poftea fduerint de feinuicég^ paterfamilias no« dû vnu modû dicédi:» ad' exterior ê maiusî Sti<br />

tabiliter lefus fit:tenenî oés reftituere fub pœna tíí nullus ad' îterior malus refpôdet.! vfei vldeE<br />

peccati mortaIis.alioqnftaudareîinnocens fuis eécôfugiédii^dynâpurâomiflionêrli'Sedcô<br />

bonis. Sed fi oés reftituerét vno dempto,» ipfe tra iftud arguir^c/eqîg, g primûju venires î<br />

dâculû abiretcû fuo grano, nô oportet ipmpec bibliotheca mea^tcnaeris haberevnû nollcaufc^<br />

caremortaliterhocrennédo. CAd aliud vbi po rédilibrosmeosj&iforojdîtépîo refpeducii<br />

nis vnû callideifuraria variis/puta Gacûîtalénô fuilibetobiedicocupitteifesdeuind^haberetot;<br />

excufo. Alioqn auferens a cômunitate Veneto«, nolitiones.qd videî abfurdû » falfum. Parifot<br />

rû » Romanoçi in diebus qb' Roma floruit:» ma qñ haberes adû malum volûtatis, peccare«,<br />

nûc a cœnobins nris,nô peccarericû anullo capí peccato omiffionis.patetîqa dfes.obligatus no<br />

at notabile bonû,f? acómunitataSi dicas.habét habere tftû adû:»cu habes:igiî.Licet hçc argus<br />

fubordinaríonéad quâdâ vnitate: vt cœnobitaj méta vidcrenîrefpôfioniimponere:filétifî,nifus<br />

adabbaté:Veneti»Romaniadfcnatû»adpa« fum tñ refpôdere. Ad primû negocôfeqnnâqii<br />

tricios.Idédicovbínullaeíretfubordinatio:qa obiedû pfentaî in pilennalocali.fecus êquâdô<br />

fuffidt g? fit notabile bonû ablatum de fe.furart pr^entaî obiediue:quâdo hdmq exit i adu ex«<br />

tñapauperioreeft maius peccatú cçteris pariV. tcriorê:quiquidéadusnôhabettâmalumad3<br />

CPto tota hac materia capiaîhçcfcalaafcédédi interioré geft exterior reputatusapradentibus·<br />

ad îtdligédâ folutionê. Percutiat Alexâder Ma« modo exterior acceptio alienieft mortes:» hô<br />

cedo Clitû vndeciesnta vtprim» idusnôfitad videîquisadusiriterior fit mortalis in çafu. Sa<br />

niorté vfcfi^fed parû lçdat;fic vt ftet dTe veniale cundû argumétum ferme se qualiter ^dit con<br />

rdm,& fie de alifs idibus.interim vidés charif« tra omnéopinioné-concedo g» teneî nô habere<br />

Îîmû Clitû debili'tatû in decimo idu, iudicat vd illû adû:» qui eu habet peccat peccato cômiflîô<br />

fapiés iudicaret,fi ampli9pcutiat,ocddet vd no nis.ninc auté folû homo peccat peccato omifs<br />

taMIiter Içdetamicû Clitû. Vd fi côftat g>nô ois fionisquâdojomittithabere adûquéteneî ha·<br />

pforatio carnis inducit morté,ponaîg» penetra« bererqd nô côtingit in jjpofito.nôem teneî ha«<br />

do decé pt iû nô îducat morté/fcd bene vndedm bere nolle,quâdo eft adus interior tante malitiaB<br />

fenfim:Brunis mittat pugioné in còrlulif Cçfa quâtç exterior reputai a fapiêribus. Siquis yo*<br />

ris/» côftet Brato p reudationé ab Aefculapio luerit côformiter huic modo dicere: dicat. placet<br />

vd Hippocrateitûc pofterius femp ampli« pce« mihi magis prius dida.PoiTumus enim feruare<br />

cat. Etidéé îppofitoargumêriprindpaIis:hoc tanta maliriam in adu interiore vtfüperfUs nifi<br />

dépto g> vnû peccatû cft drca maius obiedû » fumus oftendereíquáta a pmdenribus poniî iú<br />

pdus g aliud.CScd côtra totû illud arguiî.Vo« exteriore. Malitía nâçpadus exterioris ab inte*<br />

lirio vndedma eft ipropomonabilitcr maior des tiorependct^Proptereafariuseftio wtoto?«·<br />

dmatficut mortale ttâfcê(^V0aia]e:^a notabile doconfngcreadintctiorem»<br />

-I


i^iftmctioitts P^cimçqui^<br />

QuçftlO Vigeuniaiexta. ergo nôê de neceflítate falutis Idhtucreablaia.<br />

J»•»liiiFri-ír» fíri-a mareríá Foiteáicís.totaniuItftudomQttaIitetpeccauit,!<br />

feSI'^^fr f.n ,,, Rn.^^^ KteneMtdencccffitatefaJutisadiemtütíoné«<br />

f w ^ a ^ S l fi »ota muldtudoarportatnotabilébonum afâ·<br />

' ü a ^ ^ t e t o S a m f ^ ! both:6¡mnulla/ablluIitnotabiIebon6.Cótta.<br />

m^eru atoo inuitó. ^ - ^ ^ nefciuít de alio: licet iota maltitado bgec grana<br />

^Contra hanc coduüonc aítirma/ cepcritfcfenter : quia Sortes aceepitvnú granS<br />

tiuam fíe àrguo. Prçceptu de furto eli negatiuú fciétcr:Plato vnn granü ícíéter:» quiíibet abftu<br />

fed pcepta nëgàtiua poílunt iniplerí nuliú add lit vní5 ^anû fcienter:» p côfequcs tota multi·<br />

habMo.patet:quíaní3q homo teneî elicete adii tudo rationc diuerfarû partiû abfiulittòtum cu«<br />

furti:puta fi nûq fiiretur:» ita alia pcepta negas mulûfciêter»fedcumnemofduetitdealio:nuÎi<br />

tiua homo adimplét fuiîïcïéter .ÇR,éfpôdeî cô* lus peccauit mortaliter auferédo vcl detincndos<br />

^ cedendo, tóem pcepta negatiuâ fcmp & pro plusg íífuíífetvnusfolus;quía eodémodo fc<br />

femp obligéntuñ hOmonô femp tenetur elicere raberquilibet in tota focietate ac Ìì ioluseflct..<br />

adus pceptorñnegatíuo9::fed Micit g, taliter Velquilíbetíriíh'gat aliû ad auferédum oés race«<br />

fe habeat qualitet p negatiua pcepta importa?: mos:» fic licet glibet acceperit vnu folû granût<br />

£alic3 vt nug furetur:nûg ocçidat.fed fi furctiir qlibét. peccauit mòrtaliterrcu quilibet liabuerit<br />

neccCrariûeftelicereadû pofîriiiû reftimcndi:tii« virtualiteranimuittablationetorius.ftficquilifi<br />

habeat ratiònabilé caufam nô reílituédi.» pec bet tenéî reílítuere hoc q3 accepit » » totd fi alif<br />

catcôtra pceptû legis naturç.Matthfi.vi|. faciès nô rellituft.hoc eft:qailibet teneî in folidu:ouia<br />

do altèri qdnôliet fibi fieri: detinédo fcj alienû. volitioauferédietfedualitercectditftotâvfnéâi<br />

CScd cotra hoc argumétor.velin quâlibet pte Terrio modopofluntfehabereiîcvtfdâtdefe<br />

téporis quo tenet alicnû:peccat ìiòua impütabis ôiuicé:fed nulfus aîftim exhortcíad capíendum<br />

îitate:vel folû vno peccato tenendo p totâ Vita. aliquid:qniIibet tn capiatvnûgranO:&hocfciat<br />

nô fecundû: quia fic nôgrauius pcccaret tenens Sortes dealijs côplidbusfuis:» ídéícíatPIátor<br />

equS furto ablâtû.xx.annis g eû derineris duos & fic de quolibet alio. Hoc membmm ë magis<br />

bus diebusiq^ nô eft dicendu.Nec ptimû: quia anceps.quilibet eni iftoçf icit ^ Naboth notabi<br />

fic îfinitepeccabit fûr:qd nô c dicédû .CRefpô Ktcr daninificabitur.dubifim e» ei^o an quilibet<br />

détur negando hâc difiundiiil pro vtraç fiii p folum venfeliter pcccet.» apparet^ fic.ü vnus<br />

tc.quianec dcri'nensfurtû peccat nouopeccato abftuliiretpcifévnû granû folusrvenialiterpec<br />

tnqublibetinilâttveltéporçquoalienûderinet: caffet;vdnôpec^et.pnuncnôfadovimrqa<br />

na peccar folû vno peccato toto tempore quo idé eft quo ad no peccare mortaTíter. » tmÙ^aïïis<br />

ajíenu tract in magno tempore:fedpeccat qua» inftigatadcapiédàgrana.crgonulP^cafmor<br />

do conlii^t vd confiderare tenetur de rcftitus taliter.oppofifaauté datoîmâliim dfet furto aO<br />

caufam portare in fodetatê.In oppofitum arguitntrqui·<br />

non reftituendi. Kbctfdt^ Nabothnotabiliterdamnificabìèlit<br />

piatvna«cemQqStoaS^lSa vnusnotCT^eMtnere/uSgranOinnllasfaa


granum peccauit mortaliter: 8¿ qui videbat erat di ilUus totius:ergo yno n5 foluentc alius obliga<br />

partialis caufa ablationis totius: fed quilibet des tur foluere totum: »cotra vno foluente alij funt<br />

búitfígnifícarefociófuoiníquumcffealiquidau abfolutijßudpatetlnftitu.de obligaiqugexde?<br />

ferretqa hac via Naboth grauem laduram habe lido naf«$.Interdum quoç^.Et ratio naturalis eft<br />

ret.fed cum nemoinfiigauit alium ad capicdum adhpc.NafualutuofQrtesabftulitatnecentuni,,<br />

fufficit vni fuum granii qd furto abftulit refütue & tu es caufa dämm mei: ergo teneris ad procus<br />

r re. Sed hic eft alia obiedio.ÌÌ fortes videat ¿ oés randam milii reftitutioné.Et patet de iniu. & da« i<br />

ali) reftitueriit iam fua grana: ipfe no tenetur fuu mnoda.c.finali.Et vbi alter foluere noluerit:iu te<br />

granum reftituerede neceffitate falutis:ergo nec nebetis foluere: fiue centû mea habeas fiue no. 64<br />

antéa.fednegoconfequentiam. fi ipelhabeat,» tu alia.l.nó fufficit tibi^dare mihi·<br />

, , r l.fed teneris ad alia.l. quorum eras partialis C9ûf^<br />

C1 ertio arguituí .prçcjpies ramu> auferendi: fi alter dare noluerit. Sed fi d^s mihf<br />

lo furto fubtrahere equum:n5 tenetur illû equû mea centû:alter habés.l,teneî tibi reftituere.l.q ha<br />

reftltuere:etgo coclufio eft faifa. Antecedés patet bet.Exêplumdeiliaobligatiôeinfolidumj^ vbi<br />

fìat (J famulus equum habeat »nolitdño equû vno nôfoluétehabeboadionê côtra alium.docê<br />

date.tûc fi'c.famuP teneî equû reftituere: » fidñs tum fçuta munio Titio & Meuipjqui fe ad folu?<br />

teneî equû reftituere, tâ famul^ q diis teneî equû tionem ©bligant in folidum:licet vter^ eorû ha?<br />

reftituere: » ita dñs cuius equus eft ablät^ ^ vno beat folum medietaté iftius pecunif :vttûîibetifto<br />

habebit duos. & fi centum recepifiet,pari ratio« tum qué volojcouenio corâ iudice p integris cep<br />

ne liaberet centum equòs. qd non eft dicendum. tum:quia ad hoc fe obligarunt:» quilibet eft fide<br />

|£Pro folutione iftius argumentijponétur modi iuífor virtualiter jj focio. In tribus veto vltimis<br />

cutrendicûfure, fecundumilludPfalmograpIii modis quis muludicât , illos nô teneri ad reftitus<br />

pialnio.xlix. S i videbas furem currebas cû eo, tioné:]icet maie agant;mihi tñ nô placet,guis ein<br />

Poftea reipondebitur ad vim arguméti.Q^uo ad nô fint pfonçpublicç,vbi poterât tenebâtur mas<br />

primû diatur multi funt modi cutrédi cû fure: nifeftare furé:faltern furtû fi nô furé.» fi nô fece«<br />

vt patet per carmina vulgaria. lufiJio/ confiHum/ runt.,tenétur ad reftitutioné.quilibet eiñ fecûdum.<br />

confenfus/palpo/recurfus/Partidpans/mutus/nô legem charitatis eft obligatus prçfemare fratra^<br />

obftans/nô manifeftans.Iuffio.quando fuperior in corpore & in bonis ne iadurâ incurrat notabis<br />

ptfcipit inferiori. Côfiiium.côfulens facere furtû lem: cui fadle obuiare poteft. Si vero habebant<br />

fine cuius confilio nô fuiíTet illud furtû perpetras rationabilem caufam np reuelandi vd refíftendií<br />

tum.Confenfus.finè cuius côfenfu fur nô fubtra ytppte fuiflet in fuam grandem laduram yd rd<br />

heret alienum. Si auté côfenfus nô fit caufa furti publicas: iam non tenentur. Ex his patet folutio<br />

confentiens licet mortaliter peccet confentiendo ad argumentum.<br />

peccatojnôtamenteneturadreftitutioné.Palpo. » rt ' j 'j t-i'<br />

qui adulatur furi quafi ftrenue egiifet: cuius côs (^^^Vbltatur îad quid ObilgetUj:<br />

mendatio eft caufa auferendi vd amplius aufeié ^^^^emensremfiïrtiuâvdraptam.Refpôs<br />

di. Recurfus. hoc eft ille qui furem tuctur apud Ä^^i demrdiftinguendo.ydenimquisemit<br />

iudicem.x/.q.ii).Q.uiconfentítpeccantibus.Par fess^ fdenter rem furtt'uamîvd ignoranter<br />

tícipans.faaensforamínainoñio:fcalas/vdvn< ígnorantia inuindbili.fi primû: etiam fi rem in<br />

cos ad extrahendas veftes.Mutus.nô monens fu foro publico cmetit:fur tenetur rem furtiuam re<br />

rem ad reftitutioné.qui fua monitione poteratres ftituere fi eam habeat. 6i fi rem ipfam alienauerit<br />

ftitutione procurare, côtra quos loquitur domin' vd res ipfa perijt:predum reftituere tenetur fecûs<br />

Efaig.lvi. Canes muti non valentes latrare. Non dum optimû ftatumrd.hoc eft fecûdum^ plus<br />

obiians.hoc eft nô refiftens vbi refiftere poteft fis valuit pofteaq fuit ab ipfo empta.Q_uo


B í ñ í n á i o t t í e ^ ^ m ú n ^ q t i ú i ^<br />

tate poteft petere & capere expenfas quas fecit in vero agatut crïminaliter,pœna eft yt fut fuftíg&'<br />

conferuationerei.'vtequuínpafcedonifíeunilos tur vel exulet vel alio modo puniatur arbìtrio ius<br />

cauerit, rantiSdem capiés quâtum dedit pro equo dicis.Patet.C.de fenfugi. auté. Sed nouo iure^Et<br />

pafcendo. Vel ficurauit equum^ui erat morbos gufa a iure cefareo non admittitur pc¿na mortis<br />

fus, mquatum vtilitergeflit negocium domini; pro furto; » aliquibus theologis vifum eft fures<br />

rationeilhuspoteft petaeexpenias. Poteftitâç no debere occidi ob folum futtum;de hoc quarta<br />

pofcere expenfas nKelTarias vel vtiles. fine pris erit tìiì^ftio huius materiçîearatt paudffiinis abs<br />

mis enim resnofuiilet.'cufeeudis res meliordìis foluémus.<br />

dtur .nihil tamen dabitur p expenfis voluntari/s,<br />

qugfolumrem ornant» eam no meliOréreddiìt. árDíílín¿líonísDecíllli|qtlíntc<br />

Sí vero quis emit rem furtiuâ no animo detincns n.^<br />

diifedemitmodico|revtremipfamdominores ^uçitio Vigeûmaleptllïia,<br />

ftituat:iguiaaÜoquiníeSípía periret; dñs in foro l^ateg^^^ Cfue^<br />

ronfdentigfihoccOnlJiterit,debetdfoluere:&ils ^^^^^^«to.-an iufte pro fur roL<br />

h qug prud^terexpofuit arca rem ipfam copen fl,gatut mors. Refpons<br />

fare.R:atiaeftí'quia ñdeliter geffit negocia domií f / íj^^^^^X \ defiír ner tres cóclufíoní:»firespofteaperiretfinefuaculpa«iótenebis<br />

f I R Í « ®<br />

tur in foro animg ad reftimtionê.nô em deber pu I nulla le^e vmuírfilrírrf<br />

nirífíneculpa.modon5peccauitadhuc:fedprus<br />

denterproverodomínolabor.auít.Díxi< ^ ^ ^ ^ P C r î Â u r n ^<br />

anime^quialnforocontétiofo talibus emptotib^ ^ ^ ^ ^ ^ dfSemmTaf^^^^^<br />

ciopuniaturnoneftdelegenatïg:lcdfolumd^<br />

^Îff^Jln^J^Tu^"^'^^^^^^ íüreWttuo.nóañeftperiuspoL'SmdM<br />

LlfnLrin Ä denouoteñamento:vtdarúefí:quianullumios ,<br />

cuàdhocintroducerepotes;neceratdeIegeMos<br />

Ä n / i ^ ^ f S S faicaquâdoconftabat^iiôvenitadoccifedum<br />

vtpatetExodi>xxii.necdfeiUreqfareo:imohöc<br />

fc^v^Ä dovbikihbiUtatkganbumJ^^<br />

S^n^urZt? r^bu^ws dando domi & oppofitû ponit. fed fíe de furto toplrdcôfuès<br />

tud^obtin^tg, fures ocddanî.vtviLÂ<br />

inultis regionifus.» iftud eft rationablle;diöpör<br />

adiSonêdÂÎrf.^r'"'^^^^^ teattollercdemedioincorrígibilesperturbatores<br />

idpublicç:»impedientespacificâ vitâ » vnioné<br />

tes:pquibuslites»iurgiaorfûtur.Nôfempautg<br />

cûindaSarvifriï'i'/'"^^^^ «naiora peccata grauius^niùt«^ ab faom4ne¿<br />

eiñfuperbuspfuperbíamccinuidusproínuídiá<br />

dominnsinSÄ/aSi occfditurîquïftalisnôpturbatpadficâvitamds<br />

«ilem.fecultíldefurtoVdlíultomilspeCs<br />

cammagenere.Etfecûdumg,resfubiacetn5aiô<br />

dccéfJut?etiâanteo^^°P°^^ " periculo fUrti.-tanto magis ft^naaugemr.Pro.<br />

condemnatib in foto m^oTnon ^ ^ pteteaExodi.xxïf. pro ombus erat prçceptû refti<br />

decemfcutadare.ratio?ftta^^^^ tuerequadrupIurn»nô.pal,,srebusdoSeft/ds,<br />

doriplus qiUudadqdte^^^^^^T^i ouesmaiondifoimini exponebanf. &qu¿<br />

«eiegenaturfeSi boues non fta grcgatiinviuuntvtöües:mäor


; CMlínaíóís^<br />

fceÍMSiápcrudehuspuniES^^^ C¿Uagltia Vlgefamaoctauá« - r ^ i<br />

curxíbusvíuant&domprúfititexpertes.Et Bíoiuta materia fu^ SÊÎISB<br />

oftendit etiâ pliús.xxíx, partícula »bleinatfiivbí f. AÍAÍ ^A „a»·<br />

paleftrarau^ex fororaut^.aliquo elufmodilocQ vffiuerfali.Ét<br />

mprteiuuIdep|auteexdomopriuata^ ^^ pauds v e r b i s ^<br />

máuphexolmJn^tnrn mMmj^^p^^^<br />

tmcumirernel^^^^^^ Sé^/truíícü^Mtaamní. vidrio prgíía?^ ^^^<br />

neUirilluddamSüreíardre: íicquíabí^áerium^<br />

£unt>^mtoferu«ii^tinbalneiscçnfe^W^ detínensteneaíillud dño feddereíub pœna péti/ IH^<br />

cislpasfed;^^faanorisperpetmttoeft.Nil CReípondeíadqugftionépervuicAódufitó<br />

oc^ps.&quçfequunî.Pf^^^^^ iuríjs&dam.dato.^vltímo.vbif&íbil. Síw^^^^<br />

c|^l^neíícoisíncomgilMliterp^ tuate eft damnû vdíníuria irrogata íeualíjs ir E·<br />

ca^ftcjnediotpllendus. furmcorrigíbilisefthus rogantíb^ opem fortettjliftííautIi|?ímperitía tua I:<br />

iuíinodMglí.coíeqi^tiaeftnota^m^orp^^ íiS negligi euenerínttíureibpbs fetiífácere , ïi '<br />

ga^obaliamcaufamraptoreftocdden^^ te opoftetinec ígnorantia té excuÍatfífdredebuí<br />

muU alii^áliisfcelerib^nv^^^^ ftiexfaaotuolniuríápoíre eótígerévdiadurá/<br />

£untlitesj,bonisfwtunçgi)hoim^^ Etexodi.xx/. Sí Qsaperuerítdfternágcfoderiti -<br />

aiabus.er^lidtueft&^pediensreipubl^ anôoperueriteâ:œcideriftebosautafînusineà:<br />

nerepœnaçoh^tiua illws çeccati qd/^publi? ^^¿et^ cifternç predo iSnêtorû. hociliíc 6í iti I<br />

cam perturbatifdlicet vltimu fuppliau.Prçterea* c.xxít.ad longüvídeas. Alia pàrspatet. quia no<br />

panano imponiturin pdinan^ vt coer^mr reddens ifadtfurtû* Vnde beams Auguilinus ili<br />

temeraria improbitasmalefaaoru,fed per folam quéftionibusExodi,&redtatur.xiü|.q,v.ca,Pd |<br />

reftitutióné np íuííídentcr reprimimr furtu quod nomine bene intdligimr oís Alida<br />

t^ublica multû permrbat:8(i^to mdms a^ víurDatíord aliene, nó dñ rapina pmiiìt g furtû I<br />

turpet vlrimû fupplídu.i^mr.Infuper.no obfta Wiibiit.Et.q.vueiufde caufefc.ij.ex eodem diub D<br />

teext^ofuppliaoinulnrepenunturf^^^^ Auguftino inepiftolaad Macedoniûfîcfcribif p,:<br />

gominordïetpœn^mdnp^^urfiwnume. gì ¿ aliena pr(í ter qua peccatû dl reddipoflit<br />

ro.C:Tertiaœndufio.Potdleflelexicnptain gí„5reddímr;p&nitenrian5agíturíedfii^laí. I<br />

vno regno vd quolibet; g, pro teo O uilibet autê tks contra íuftítía »fratemâdiarl ^<br />

quantaristtifligaturmors.probaî.cofuetudofa; ^gm peccat.<br />

mevbícfieftíamadhoc;fcd omniscófuetudolíí r '-^ir ii ' ' f • Ì<br />

dtapotSlíterísmandari.ígittin 4[bx hac coduüone coroJiana inte-^<br />

^ 1 rOíPiimú.quí nófoluit debitû J) tpe 6¿ locojínuí<br />

®;Coiítraduas vltîmascpclullOtlç§ todño;»eftíbluendo;peccat.Pa^;Qafedtfurs H<br />

arguitur.Lex díuínanó ímppfuít hanc pœnam.· tum; Sí iniuríáetíá fadt çximo; cu alienñinuítc» î ;<br />

nec cffarea:ergo illa np eft ímponenda-é; Rcfpo dño detlneat.Probaí ena p Apfm ad Rom.xíí|i ; j<br />

detur g>cóíequentía eft nuUa.notû eft em multas Neiníniquícq debeatis:cuive(aígalvc


l^iílmcttanía Becrnif qutnrç<br />

orígín&muíua aût îitiû honeftû & amicû.^JlQ^ui dominus multû abeffe: Si tota pecutiia vel ferme<br />

to fequiï.ç^ diues potés fine fadura flatim folucs tota exponeretur anteq poifet eam habere p ta»<br />

, te totû:fcd nô voîenstfed folû parté in prf fenti:R bellariû : nô efl reflituenda quoufcg habita fuerit<br />

fucceffiue teliquâ parté p varios términos inûïto opportunitasme expêdatur pecunia p opera nus<br />

dno:nô eft in ftatu falutis-Hoc-corollariù pbat df eii.&finung otferalurnûcius:nûqreliituetur illi:<br />

dû Auguftini modo allegatû in iffi de qbus eft métiosnolentes efficaci« tei fed potius vellet dari in pios vfus.Si auté do<br />

ter foluerejp t^e 8C loco:no funi abfoluédi.|)bai. mmus rei fit mortu^ifíat reftitutio pximo hgredí*<br />

nullus manes in mottali peccato eft abfoluêdus: Si veto fit verofimile ^ inuentu liabeatiir p des<br />

quiÜbetiftorij éft huiûfmodi.igiï.|CSeptimo fes rclido:tunc primo occupanticonceditut:vt quâs<br />

qmtm: g? fî foluere poflît 8¿ dñs det dilatïonem do liber proiidtur in mate apertus. In hoc autem<br />

i foluédiinô peccat nô foluendo: ga runc nô tenet corollario loquuíus fum de re inuenta que de pro<br />

áííen'u iriUito dño.COdauo fequif.fi


5auf ft.Ví0cííma


w'<br />

,, awm flIimB I •Illi IWimi.li HII^IIMMMI··· II· —^ ^ —— —<br />

' I<br />

IK) ©iHin^ioiitò l^ecúnM^yÉi 5<br />

ie-g íímítibus fuis contétus p^fm in pace tâ erga q3 tibí debeo.hfc em eft pecunia vero dño & cos<br />

fe I extéros iuftitia Se religióe defenditînô cupid^ gnito debitaiergo non aliud dominiu habet Ros<br />

in aéra fine titulo pferre iraperiii. Optime récitât manus pontifex in hanc pecuniâ g in pecuniam<br />

Arifto;v> Politicoríá de ethnico ilio Theopôpo. arcç tug.Sed fi nefciatur de dño pecunia incerto<br />

â cu ab vxore arguerei g? in liberos peccaretìga dño dandf,eft alia ditficultas.poteft ordinareRo<br />

yeâigalia xaiminui pmifi'ífet.'Sí aliqua ad regnum maiius pôtifex g, hec petunia detur in pios vfus<br />

vtcui$ fpedâtia colíabí:8¿ nó tantû regnû & tam 6¿ tut? ent dans:ímo hoc pôt curât? vel&ius prus<br />

VtilëfiIiisrelinqueretquâtûapatreaccepat:Simi dens. Sed an Romanus pontifex pofl-itremittei<br />

nus m quatitate(inqt)relinquo:diuturní9 tñ relin= tt parté illius pecuniç reftifuende:fic fcilicet vt in«<br />

quo. Si Salomon nofter fidelis ira pbe egiflet: re uentor fittutus corâ deo:tenéndo vnâ partem; Si<br />

gnu diuturni? & majus Roboamo filio religflet. aliam dâdoin pios vfus,ficut dixerût fuiffein itis<br />

Propter «utos em ftiiurias de gête ingéré trâf dulgêtifs Sandonéfib^his annis elapfi's côcefi-û:<br />

fe^f^MO'COdauofequiî:^ reges yel fiibiedf g, fdlicet habés incerta reftituere/ poterat côuenis<br />

S Wmaetetteamutalienumex^^ '•ecûcuratorib?çdisiacreieumagiftrisecclefiç:8i<br />

pjnqufmorti,qnfoluprgcipiuthgrea^^ tutus eifet in coífcientiaÍHoc fateor nobñcabS<br />

alfenuqedetíiiet:putate^^^^^^ fuppofito ^incerta habés eét diues & nófuL<br />

tuturosgipfíinvítareftítuerint. ptiuusilliuspecunigpmodûeleemofynç.ScX<br />

vteîinpniciéreipublicç.modobonûcômunebo "^'"^^'^"'^»P^cis.<br />

nopticularliftius éprçferédû.G: Refpôdeî. Fur CC>íftíncn:íonís Decímequítlte<br />

GGéul6?potefta:famaferuare»reftituereaIfenû. O.^^A' C ^^Muiiitf<br />

op5 ei vt confiteaîfuo curato, vel alteri: 8¿ dét illi V igeüttianona,<br />

pecuniâreftituédâ,capiédofcriptûveridnidicen Vnc cÎicendû efl: áe<br />

qnpdâremtuedl&dicatnuDomodopoKfeS i fl !»£, Í i'<br />

vtpatetpcônotationesimpt/nentesquashabet<br />

tëfumm^K^;^^^^ vfurafup termÈû vo&tio.nung em<br />

'^e^Seia^^^Sitl^'^^^ t^minus magis cônSatiuus eft fpedes prelica.<br />

fdatcuîùsfitp^nS? n^entalisiermtaiminuscônotan'tiïcônofâlones<br />

prodamatíoniiS^^ auté termini ex d?qdnoís notg^^^^^


^po YígcfímaiíonafoXXXXIL<br />

eft inaemétu q3 a® habet ex voluntaría cornuta tuí»Exéplu de mutuo íterptatíuo.emis a me mes<br />

tìóe vitra illa q pnus fua erât vel libi debtta.fíeín furàa.trmci núc valêtis in pcio debito feu rígoro<br />

debeas milií.xx.fcuta;8í poftea queras a me dece io decé:6(: ga n5 foluis i ptóptu fed ¿pmittis ad ca<br />

fcutamutuo:iïego dem tibi dece ea legevt oblìi Iédasdecébris:capio.xi/.iâhicévêctitio:fedeftre<br />

ges te mihi f0luere.xxx.putaixx.pri'debita qug folubilis vn' cótrad' mutui: puide ac ft tu dates<br />

^bare nequibà:nô capto lucrií ga nò iiabeo inae mihi dece q tibí mutuo:» gra illius mutui capiâ<br />

mento vltra mihi debita.Eodê modo fi violenn'a duo fcutai|CScd córra hoc arguif de ifto mutuo<br />

detinesmea/furto/rapinavelaìiomodoiiufte/vd interpretatiuo.Exiftofequiîg^oîsemptioextra<br />

me iniuftevexas:poirum dare tibi mutuo cu eòi totale latitudine iufti pdj è vfuraj&gl/bet ali'cós<br />

ditione lita vtdefiftas.inhiseni non capio luau trad'in quo cótrahésacgritlucru vltra totale lati<br />

ga femp qro mihi iuftedebitu.Per hoc aliqua at . tudinéiufti cótrad'cótracóitcrloqntes.CRñdeí<br />

guméta foluere potes vel cafus in gbus aliqui di oís capiés fdenter extra totale latitudine iufti pdf<br />

cut vfura niultifariâ licita eé.fed poftea de illis ar teneî reftituere acgfitü quocûç noie voceî, fíué<br />

gumétis erit fermolatior5qftione.1ij.hu1' mateng. vfura fiue nó vfura dicaî. Sedo didì;g>vfura no<br />

Ex ifto patet g? vfura non eft lucru.nâ oís vfura côftituiînifi m reb'vfu c5fumptibilib':quéadinO<br />

eft peccatû vt pofthac patebit. nulli! luctíí eft pec dû funt illa qcôfiftût in numero jpôdere,»mêfU<br />

catu:ergo nullû lucrû eft vfura.cófeqntía tenet in ra.quo ad pecuniâ eiñ í podere cofiftit:quéadmd<br />

fecûdo modo fecûdg.luaû auté eft ptiale obiedu dû eft in aligb' fpedeb' aromaticis vd metallis.»<br />

vfure:totale auté obiedû » adgquatû vfurg eft lu in ligdis y t vino 6i oleo* Sed díds.írt vefte cóftís<br />

crû vitra forté VI mutui.Diaî(téporalis)quia pro tuiî vfura.C.dcvfurís.l.Proauro.vbíficdf.Pró<br />

quolibet bono adu ex diaritate elidto de iege des auro » argéto & vefte fado diirographi licita fo!<br />

beî vita gterna,qug multo plus valet g ad'. Hmc ui vd pmitti vfuras iuflim'.Riideî, nô acdpiî ^<br />

didt Saluator.Luc.xix. Et quare nôdediftipecu ca vfura nifi inquâtûdlgftimata in quâtitate pes<br />

niâ meâ ad méfam:» ego veniés cû vfuris exegif cunig:vt te petéte mutuo a me quîq^ auteos:dico<br />

fem illud.» Matth-xx v .Oportuit ergo te cômits me pecuniâ nô hre:fed vefté gnj^g áureos valente<br />

tere pecuniâ meâ nûmularijs.vbi Aug. Mifer hô tibí concedâac fî gn^aureos tibi mutua£fem:vt<br />

cur fœneraris hoîrfcenetare deo:cétuplú acdpies inde ficut de gnq^ aurds des milii vfurâ,Eodem<br />

&Vitâ|ternâpoiridebis.Èt^uerb.xix.didÎ.Fœ môfidduffor gioco debítorísfoluítddjítü aedi<br />

neraÍdñogmifereÍ paupis.Sermoelíergodelu tori,dídí mutuare debitori; »tñnóiráffertdñifi<br />

crotpali:fiuefitlucrum amanu/língua/vd obfes illi'rd ínmutuatoré fed îcreditoré.Satifdâs etiá<br />

quio/de gbus ín.xxv.díft*húí'futurus eft fermo. íplidte mutuar debiton fed nô ibi fiftédoUed vk<br />

Sed enudeatióe vocabuli fors in defiiniriôe pò tra de dus dñio trâffert ré in dñiú creditorís:» Îïc<br />

firí aîaduertédû eft g? fors multifariâ accipiî. vno îmediate in debitorem & mediate & fînaliter in aé<br />

mô$ Îîgnodifcretiuo.vt Aduû.j.Ceciditfors ditoré.Hac difficultaté Îîc relida ad |)fequuttong<br />

fup Matthiâ.»Iofue&Eleazarforte diuiferunt defînitiôisredeo.H|gcdefiniriocôuertiîcûdeiïnis<br />

t2rrâChanaanfilijsIfrael.Interdû capiî euentu to: »d'naturâ pauds&chreexplicat:ergoébo<br />

formito.vt in ilio Lucani.O miferg fortis g> non na ga hoc ad bonitatéddînitiôis regriî» fuffidt.<br />

tn punica nati.Interdu etiâ capiîporrionehfte . f., ,, ,, ^ ^<br />

ditWvttrib'Leuinô habuit forté ínter fratres fiExqua dchnitlOncaliquas¿)pOll<br />

fuos:fed ex eorû decimisfuftétabaî.hinc fors dis riohescorolIariasiféro.Primaê:alig$eftvlurat^<br />

dîpatrimoniû.viîconfortesqaliqdpariimoniû g nô teneî luaû vitra forté reftituere. »^a apud<br />

fimul hàbét.fté ibrs fûma eft:iîue caput & ptima vulgo loquétes lucrû vocaî vfura: iterdû ilio mô<br />

pecunia q côferî in fodetaté vt luaû fiat.Teréti' loquédi ytar.loquédû ciñ eft vt plures. j)bario cp<br />

in Adelphis.Ûd mihi etiâ de forte mine venio in rollarif.g vult yi mutui lire vitra forté é vfurari'.<br />

dubiû.hoc eft de pdo quo empta erat fidicina. » fed côtîgit ^ null'capiat ad vfurâ ab eo:talis aût<br />

in hac acceprione îprçfenriarû vocabulo vtimur. cû nihil recipiat nec alicui dânû afferat^nô teneî re<br />

(Vi mutui )hoc eft ratione mutuattÔis.fi em fuerit ftituere:» rii eft vfurarius. vt patet g defiriirioné<br />

aliqua alia câ; vtpote vi intereffe; iâ nô eft yfurà. viur|.C Sedo fequiî.fi gs voluéritdare mutuò<br />

mutui inquâ veri vel íterptariui.ga fi nô fuerit ali gratis:fed poftea mutet jjpofitu volendo vi mus<br />

qd iftorû:bfi por effe côtrad'illicit',fed nô vfurá. tui capere ucrû fiue ante dationé fiue tpe dariôis<br />

mtituûeiîieftfedes vfurç» dusfpelûcatquânô fiue poft:isdl vfurarius ab àdib'primâ volirios<br />

egrediî.ficut çdifidû dom' nô egrediî fuû funda né bonâfequétíb'.fed lUl adusfequéteS adû bos<br />

métu.Exéplu de mutuo vero.do tibi la in Augii nû:primû nÔ infidunt nec in ranone obiedi nec<br />

fto.xx.fcuta mutuo ea lege vt in decébn des mis ^ extrinfece.C'Î'erriofequiîg? aliquíáeftvfurarij<br />

bí.xxij.iam capio duo fcuta yltra capitale vi mu habitualitcr :qui tfi nÔ eft in peccato yfurg:puta «<br />

t^i»<br />

•I


•r ^^ " - -, . , . ^ ; , - _ • ^ , ^ -,<br />

:i • , ' - " , ·<br />

l<br />

"difplíccatdaélusvfura3prgtcrít9:n5emoporteí ^iipliusn5aGceperitEtpfal.xlili|.V^^^<br />

habitú corrúpúgahabít^in volúntate nú g iatetn » côtradidionê in duitate: iRnÔ defedi ite<br />

piî nifi pc5traríü.& dato eét cótrariü qd poffi^^^^<br />

delere vfuta quo ad culpamjno oportet ^ poflTit habitabit in tabetnaculp^uoi' qui pecunia fua no<br />

ìpilerehabitij.CC Q-ùatró feqìg? aliqsé yfutari^ dedit ad vfuram. Forte àas:^iibitio veteris te;<br />

¿ tio dicit fe cape lucrii vltra forté vi mutui: iinò îhrnentin5côuincitnucefl£peçcatÎ3:quéadmoi<br />

dicit fe ITO capere vi mutuiVfed aliqua alia vii fed in multis ali/s legis Mofaicae, Probo ^<br />

(loc np impedit quin fit vfurari'« Die eni capit yi fic. yel eft prgccptu morale^iudiciale, vel cerimos<br />

mutui qiîullâ alia ratiònabilé caufam capiédi ha niaìeÌegis.nò duofecuda.quiatuncmale ©aJefi'a<br />

f buit.|EQ.uintb í^í jQ? ftat aliqué eé viurariû bi$ probationé caperet.de viiiris.c.Ciuia in omnib^<br />

l· yd ter circa eandé pecunià.quòtiés ciñ itérât adu vbí diciî g^ vfuraríj damtiâtur vtriufç teftamétí<br />

capieiidí lucri yltra capitale vi mutui:<br />

¿arpeccato yfurae. Sed petis:án fortes deciesdis Jegis nunc nô obligare:ergo eft moràle:quia yete<br />

i ^iensadiï vfür§ puta habédi ceníu ç bis mille:dr ris legis moralia prçcepta funt condufîoE^ legis<br />

Ì ca eadé ce^û tatù peçcetquâtu Plato el^^^^<br />

yoIiri'ones drcaaJiadedes çentû.DicoqyificK^ftes Sed hic dids.fufficit máximo pontifici dicere g»<br />

tis parib^ quo ad intéfíoné adus 8¿ côtinuationé pro tépore legis Mofaicf teprobabantur^ etiam<br />

êc paupertaté yei diuitias mutuatarij'.fîcut ille qui . in lege gratiç. Sed cotra hoc arguitur: probando<br />

yult decies occidere eundé hominé: tantu peccat ^ fit contra legem naturalem. Primo, ipfacfta<br />

qua^ habens decé volitipnes çquales circa alios .yirísínfololumíne n|turaliambulanrib^pbata<br />

d^ece.lBt ratio eft.'qa fecûda volitio eft ita maiavt tanq ínfqua:crgoeuafíonulla.aírumptn patet ex<br />

• " príma:6¿ fie de quâlibet fequéti.6(: prima eft çqua= philofophorû principe quarti Ethico.primo dici<br />

lis cuicuçvolitionioccidédi illos decé.igiî.'CÈx .te.Q.uidamautéínGapíendoexuperatvnditt&<br />

ifto fequiêj&é fextû corollariú:q?nó fuffícit


• - • ' , ^ • ';EU<br />

oXXXXIIL<br />

interdö p acddês habere aKô finé: vt aurö ad Olì dSe extra mutuúverñvdintet^tatíuü.hócépóf !<br />

rada lepra vd doloré ftomadií:ad ppubftétatío conñítui in rebus nô côfiimptibilibus víu^Jatet*<br />

né,& ad ornatû ad bue finé p acddés pot loca quia Wc antecedés eft verum cu oppofito Confe«<br />

ri retito dñío apud Iocâté,&vfii apud côducenté quéos fcdm dida. licet cape<br />

ficut y afa argétea vel equus:nec eft vfura; vt ife Éncremétû vitra forté fit pter naturam mutui;tfi<br />

rius amplius aperiEÎ.Tûcfic.pecuniaex fuo fine nô eft confta eius fubftâtiâ.prior pars liquet fuffi<br />

narijrali& p fe:eft vfu cöfumpribilis:ergo eius jj denter ex di(äis:cö mutuö debeat dari^tis. Se<br />

prietas diftinguiî ab d'vfu in operatione ad quâ eûda pars patet:qa nunq fit vfura fine mutuo.fí<br />

nô ordinai de paccidës.fi ergo quis ceperit aliqd eut aquâ eife calida eft pter nattjrâaquae:quia tûe<br />

J) vfu yltra j)prietaté:capit aliqd |)illoqdnô eft nôeft in fua bona» naturali dífpofítíone:íñ non<br />

m rerû natura:puta j) yfu pecunig.» raperet qui eftcôtradus fubftâriâ;alloquin qprimum càlefi'e<br />

tû eft de fe vfu m a çprietate a qua rapi no poteft tet,definetet effe aqua:qd liquet effe falfum.Item<br />

fcdm vocabuli yim. vfura em àidî quafi raptus hcet mutuatarius in cafu habeat lucrum dâdo yls<br />

vfus a re.'hoc eft a |3prietate.Prçterea.idé bis yê« tra forté:hoc tñ eft rarü:& totû luaû pecuniaram<br />

dit yfuratius:qacûdtiiûm mutui fit penes mus a mutuatorecolligiî:qui folet effe ma^s iduftn?<br />

tuatariû;vt patet ex vi vocabuli mutuû,ex meo g mutuatari';» p erû^ capitfcdmextremû lucri<br />

fittüú;munjatorvültfimilé pecuniâ î valore pes poffibilisa'ta yt parû yel nihil maneat ipfi mutua<br />

cunìg quâ mutuo dedit:» iterû yédit vfum ano tarío^,cuttíütuatorcolligíféxculpájpecuníávls<br />

diftinguiî a apriétate quo ad illû finé p fe fmcet ria fortemiraro pecunia |)fitítín ipfo yd Iiaerede<br />

qñ diftrahiî.Infup nô habet frudum ex fe peaï hô multum diftante, |)Ut vulgo drcûferf .De ma<br />

nia ficut alia gennmâtia:fed folû ex y téris-indus lé quœfitisyix gaudettertiùshaeres. quare yfutä<br />

' ftríapuenit,qnon eft ipfius mutuatorís:ergo qui cft tori reipublice lnutilis.


Pt^ :<br />

feereadSvittutisÄlfcet mutuatàri^ beneuoìétia funt aliquçôbieéliones ad quas in fífírcfpoñííeá<br />

mutuatpri tantû valeat nônunq quâtû tota fors: biî diíl.xxx;ií|,huius: qa eadé eft difficultas ytro<br />

hòc eft de p accidés:» cette valde raro.aebro nâ bi . mili cafu índigétif:quia ad íllud ínlumíne natura ¡^'^"s^ em eft contra ius naturç. Et licet fi<br />

Ii tetidf.nâ cÄio eorû q fâcite ínfunt,nihil opa babile fit Iibellus repudif í lege Mofaica erat M<br />

tunad hoc eft argumltu in capitulo Sigiiifícátú. «tus:» fimiliter vxorumpluralitas : vfura tíí eft<br />

de pbendis; vbi facerdos |)mifi't fefematHr&iÎl4^ "¡ag»« contra legem naturç.in fignum cuius gen<br />

ad qdalfasobligabaLHiceîîiIrtô capitur tpale Ili ^«s m lumine naturali íncedentes»rcpudiabant<br />

crirmvimutui,fedpaâiodeiÎloadqddéiutcnà vxores »tenueruntplures:»e3c legibus Gçfards<br />

turf mutuatari^ eft obîrgat'.ciaficpcedâsiargui ^ icfiptishoceft notû.fed tñextédendoius<br />

tut fic.ergo Ifcct vi mutui vdle accipere vltrà foir naturç:oia tria funt contra fus naturae. fed vfura<br />

iem aKqWdàeftimabiièpreciO.crebroenimhô cu alloua omni mô eft contra ius natur^.nec iudid<br />

. pit date pecuMÉ bono ára'mo vt íueníat mutuûi poterantvMo modo dare ad vfuram fratrib^vd<br />

Ité dando mutuanti iterutn riiüíüo,nón pot dare ^llis alifs nifi hls qui fuas terras ííufte detínuerñt·<br />

mutuo álifs quibus forte eft magfs obrioxius q J^^ Idumaeis patet:quia Deutero.xxíi/.fcríbitnr.<br />

mutuâti:»illud nô tadte íneft ih côtradu mutui. Non abomínabetís idumgum quia frater tuus é.<br />

Préterca obligatio natiiralis î foro cotradiáorio Tfraelís fratte defcenderût.fed iftud<br />

nô parft aftioné: quâ tñ obligatio cíullís parit. fj nonc:oncludit de ali/s.Tamcn ficarguitur. Vfura<br />

hic fadle dlcetur exdpiédo muniatarius didit viros in lumine naturali pollétes eft iudicas<br />

aaionémutuatorís,dicédo contradum effe vfu î?«q"a:ergonô fuit admittédaíudgis fíne difpés<br />

tariû » iutflé.


mendaeío;q3non poteft bñ ñ'erí:&dídt effe ma« fedaufert incrementû qd deiure mutuatarius.ré<br />

íuspéhíi.Sedíftffbationesnófuntfortes.mul tinere poteft.Etiâ ille côtradus eft irritât'a fupío<br />

ta em prohibenî & pcipiunî in vtro^ teftaméto re ta a deo gab hoibus.& cû fit contra gquitatem . ^ ^^^^<br />

in quibus deus pót difpenfare: qa funt pure pofi naturale 8¿ in reipublicg pernicié non redpit exce ·<br />

tiua diuinaJnfuper hgc cófequentia eft nulla,hoc ptioné pfonarû ficut ieiuniû 6¿ huiufmodi pofirf mr^<br />

eft maius peccatum illo:fed in hoc deus non pót ua.Et diftmguo q? Plato vult dare forti lucrû.vi:<br />

difpenfarerergo nc^ in illo.quia homiddiû é ma volinone pure fpôtanea:q nihil habet inuoluntas '<br />

lus pdm q mendadû:» tñ m primo deus poteft rij admixtu:» fic nego.yd vno adu voluntatis<br />

difpenfare vt innocens fdtus effe tàhs iufte ocds magis fpedâte ad volitioné q ad nolinoné|& fic<br />

daì:& nò in fecûdo. CSed veniédoadréipfam c5cedo.vtpatet.ii|.ethi.|.Vdleemcategoticûmo<br />

incidété an deus de vfura difpenfare poffit:opot uit mutuatario domfì mutuatoris adire: & impat<br />

tet capehoctotu:putalucrû vltra capitale vi mus mébris facere illa q funt fuffidétia ad. pecuniçfo<br />

tui:et videre vtrum de' poffit facere ^ ille adus lutioné. Sed iftud ad libera ttâftationem no fuffis<br />

volédi in aeamra fit bonus.Et in primis dico:g? dt.Exemplûinfimili.|»mittédo raptoribfinnfe<br />

deus pót dare mihi cuiufcunçcreattirgdominiû more centû vt a morte euadá:licet dem dscentuî<br />

& rerû dñia pro libito fuo:aIi)s omnibus ppinqs illorum non habét dominiû.namconfeitfus me?<br />

dfiisinuitis.ficutbonaœgyptiorutranftulitinhe coadusnôfuffidt.ficinjjpofito.velleemg^mu ,<br />

breos.nô refpidêdû eft ad feruin'um hebrçorum: tuans daret mihi mutuO pecunia gratis:fed.qua t<br />

qa fine fetuitio illud facere poterat. fed tñ de'nô nô poffum hac via liabere:doeij)nuc,torte redis<br />

âfpéfauitinfurto:necdifpenfare pôtvt hôhas bitadcort&reftituetinpafdia:vdtpc.moïtis:vt<br />

beat dñium in alieno.Sed forte dids.deus nô po iuridicecogâ eû reftittiere.» quia duldter & caus<br />

teft difpéfare de vfura quia habet inuolutâ mall= te tollit vfurari' lucrû,& nô pturbat républicain,<br />

tiá:vtQÍ ego capiâtpalelucrûviniutuiînô poteft permittituraiudidbus.fecuseftdefuribus&Ias<br />

bene fieri:ied VI dddâtis poffum habere tépora= nonibus rempublicam pernirbantibus.<br />

lelucrû.quéadmodû mercator capit téporalelu= arani/ Prer^tytnr rt^of^<br />

aûvidamnifednonvimutui.SedcôtrahoGar<br />

8umentor.deiis poteft facere œ ego dando decé dat fcholaftico pecuniaiiwtuq vt fua ledion^<br />

totamutuo:qfiiieccdratlucrà,qanÔerâexpos vifitet:8¿ hoc fit fine pdoî&.tn capit luai^ vitra<br />

fitorus illa fcuta:necincurfut' fum incômodû ali forté:qd patetiquia muniat decem fcma qm fine<br />

qdtcapiaquinqs vltrafortévddecë:nullaalia câ terminiredpit:8icûhocali'ineiusclaffefeu.f^<br />

âiï VI mutui.Forte dids.vi dd dâtis mihi audo la vt vulgo appdlât moraî:aquo recipit noueyr<br />

ntaté.hocnó euitat î3pofitû:quia de'reuocat fuâ decé fcuta in fine curfus.vd forte pillu S fimj^<br />

leeé Luce.vi.promulgatâ:& in antiquo teftamé-- fcholafticos augeî fama regetís:& crefdt ftipedis<br />

to de vfura:6C oftédit mihi g. illa lex nÔ amplius um dus in lods in quib' morisse foluere ex repu<br />

obligat : fed me obligar ad oppofiti3:ergo nullo blíca:vt in Italia & loas fimilib'. Sic pittori inrf<br />

alio tímlocreatonifi vi mutui capio.v.vel«.fcu tormuttiodatquaten'adfuûmoledinu molitu<br />

ta vltraforté.quiapÔtmihiprçcipereita facere 6¿ tus veniat.fíc dñs dat mutuo colonaquaten'^<br />

. phiberenedemmutuovnqnifi cófequar luau agrosçolat&ecouerfo.C^^^^^^^<br />

vItrafortévimutüi.SíceJoteneog,de'potdl cultas de his hoimgenerib'6¿frfibus,fuma^^^^<br />

difpéfare cû vfura: & poí&ile fit vSrâ bene íie dere de vno.& dico^ regens ta artlbus pot Wfa<br />

Hdcpotétiaddabfoluta.nullustñpurus homo riáfehabere.Prímoftprinapalitervtfcho^e»<br />

diípái.repoteftq,vi.rabenefiat. ; S ^ ^ ^ l ^ S T t ^ f f i S ^<br />

ÍFO uarto areuíí.Sortes habet tníl pter deu adualiter vdvírnialiterjfperattñbenes<br />

kf^aodofaqu&sPlatoegetvtmerceíinter uolentiâ:fedhocnÔobft|evuItd^dMem^^^<br />

Turcas.mercâdoPlatovltraeVftslucraîCens ue fit beneuoto ^.Ter^^<br />

tum:qdvtricteorúeftvtíle:&fdétí8¿volétinon j^pter inopia fubleuada&minus prindgilitavt<br />

fi'tiniurià.v.&.ergôfaltêiniftocafunôetitcÔs !nterfitledionibus:nontnmutoattjrusfi no ve^s<br />

trale2énaturpexhypothefidata:eftoplCTÛ($ in niretadfualedíonem.Primumébrumeñilhdttí<br />

tdpu6icœlué'cÔinittàî.CRniïeî.ftatvtrû(jhas R vfuraríú.fecudumüdtuRfecurUjtertiueftam \<br />

bíe lucrû inarca &mutuatoré&mufuatariù:fed biguum.R m duobus pnoribusmebris non reí<br />

mutuas male capit lucrû:cû em dñiú reí mutuatg puto difficultatem.Sed drca tertium menibrum<br />

trâfèatinmutûaWiutnihilpÔtcapeabco.nÔrô^ funt opihiones.Nam loannes Andreasinregti«<br />

ne mutui:vt patet in ijbatione cóclufionisrnec vi la Peccanim.ta mercuríalib'.reputat cafum vfíg<br />

lum àliû habet titulû:gra cuius poffet cape lucrû raríú:&dídtg^ regens debet reftituere tantum T© ÍÍ ;<br />

^ 'i «i


ggfirlTi'iahl rij^^l^^^^^WMippW^^^^ig^^^^^^^^^gi^^^^T^'y^ - .--.r^T· .;. .v. . · ,·;;·""•<br />

l^aWnctí0n# Bccimf quintç<br />

kim quâtû verofimile eft g? fama vcl luau fcho ei mutuare pecuniâ gdiu ledioné meamvifitaue<br />

laftici fibi attulit ex eius pientia.non enquia tâtû rít:& pfínire terminu quo recipiâ pecuniâ fi forte<br />

alteri regenti dcdiffetífedreftimtío eft facienda fií abíerit.Non oportet rñdere ad argumétû ftta«<br />

cut de vfura incerta.hoc fequiî Pan.in capífina. di)(cum nô egeat alia rñfione)vltra decem fcuta<br />

huíus rubrícf .Licet iftud fit apparenter didû: nô q regés capir j) toto curfu Panfi}s.& licet aliquis<br />

tn placet.Et ratio eft:ga regés nihil redpit qd ius aliusregensjjmittatdfeminus accepturum:n5<br />

fte nôrcdpereî ab alio regente non dâte mutuo. grauo eum ga non capio plufg debeâ.vdfoluat<br />

Nécvaletdíccre^redpitpecuniam:gaillaeft ci alter regens pro eo:&abducat eum. CSedcôtra<br />

minus prindpalis muttii,hoc fic fuadeî.facerdos fummâ folunonis arguiî.fi non veniret ad ledio<br />

nôcelebraturus nifi habeat fex paraos albos mis nem:non darem dmutuo:ergoaduent'adIeÄo<br />

nuspríncip¿ter¿debrans jjpterdeu prihdpaliö nem eft caufa princípalis:quíaeafcclufa remoue<br />

ter^nô cômittitfiinoniâîncc peccat p illû adum. tur effëdus.CRefpondeî.remota câ minus prin<br />

Simihtet benefidf collator côfert líate forti bene cípalí fçpe remoueî eíFedus:qñ funt dug caufg fi<br />

ctû prindpaliter quia eft idonei^s:& minus prind inul requifitg ad pofitionê dFed':fcílícet pcipua<br />

pakter quia eft fuus confan^ineus vel famulus: & minusprincipalis:neutra cm iftarû caufarû fo«<br />

ita vt famulatus vd fanguis fit câ fine qua non: la fuffidt ponere effedû.modo deus eft câ princí<br />

8¿ quafeclufa non conferret d potius benefi'cium palis.Hoc fíe declaro.qñ funt duo fines quorum<br />

^ßiteti gque idoneo.» illud fiate fadt:vt pofthac vnus eft in aliû refolubílís:ílle in qué alter refoluí<br />

díft.xxv.huius ampli' patebit.ergo codé modo i tur eft ^puus.de' aöt eft finís generalis 6i remo<br />

propofito. Sed côtra hoc dícís.capío lucrû prgter tus oîm aduum quos prudens fadt:» cgteri ad?<br />

fortem vímutuí:ga illud nôeft mihi debitû .Rn« in amorem illius finis »tandé in illum finem re«<br />

detur negando g? vi mutui capiâ:fedratione im« ducuntur.fecûdum illud Apoftoli primas; ad Co<br />

probilaborís » dodring qua eum erudio,inflam rinth.x.Ôîa in gloriâ dd facite.Hoc mô ifti fcho<br />

mando aifedû dus,» illuminâdo intelledum. » laftico decé fcuta mutuo vt vifitet ledioné meâ:<br />

hoc fi ita vtilíter eû erudiâ vt alter:» ita parû ca« volens vt adfit ledioni» profi'ciat in dodrinis 8C<br />

l^àm vt vidni md:puta fohim capiâ debitû:hoc moribus:vt eo modo feruiam deo » merear.non<br />

m nihil fdebitecaçio. Sed fateor g? mutuû eft câ tamen quafi homo iftos adus référât adualiter i<br />

finequari^quareiftemoraturincurfuineo : fed deum:quía nonrequiritur femper relatio adualis<br />

ratione illius nihil acdpío:fed ratione laborís.mu in vltimû finem ad hoc vt adus nofter fit bon'<br />

tuum enim eft caufa p acddens quare propter eû mora]iter:vel bonus meritorie:fed fuffidt virtua<br />

laborem.» non fequimr :mutun eft câ per accñs lis.Non capio relationem vírtualem moredodo<br />

laboris:» labor caufa j)pinqua decem fcutorû :er ris Seraphid » Côterrand:fed vir malem rdatio«<br />

go mutuû eft caufa decem i^torum. Nâ re^la nem voco quâdo honio,licet iiî teneris annis, ha<br />

illa^quicquid eft caufa caufae eft caufa caufati:nö bet hoc propofítom fe vdlc totam vitam fua Ä<br />

tenet in caufis per acddés:» víx ín caufís per fe. oiñes adus laudabiles facere propter deû:» poil<br />

Priamus ením nô erat caufa ocdfionis Patrodí : ea non habet oppofitum formale.lícet ením mul<br />

Ücet Hedor dus filius illi' mortis caufa fuerit. Si tis modís peccet mortalíter:nó tñ habet oppofi«<br />

dicas.non minus laborarem ifto abfente.Díco fi tû formale:» refert adualiter quando tcnetur.Et<br />

huic medio innitaris,côcludes g? a nullo debeam netìbi videamr íííud nimis largum,pronunc vni<br />

âcdpere turonum:» flc |)prifs militare ftipendifs ca ratíone fuldtur.Dodor Seraphicus in fuo fe«<br />

cogar:quia quocunc^ obhto, ob ci' abfentiâ nô cundo didt çb adus alicuius rdígíofi funt oiñes<br />

minus legerem.Díco fecundo:g» tantum lego d fuffidenter r^ti in deû poftg dedit fe » fua deo:<br />

quâtû oîbus ali|s:quia pôt audire oía q dico in & intendebat oiñía facere propter deum.» fl hoc<br />

dione.Nec iterj valet dicere ^ capiâ aligd adli« fufficíat in iuuene relígiofo:quare non fuífic^í<br />

mabilc pecunla:quía tollo ab eo libértate aliû ad« iuuene laico.^'fpedalís nâç^ datío fada deo more<br />

cunditmodo auro nô eft gftimâda libertas, prout rdigioforû nô requiritur ad relatione adualé.qd<br />

vulgoi^î.îsjon pf Q fyjyj, libertas védímr ,çbaî:ga aliogn nullo modo laie* polfet refenc:<br />

^o.E^co menon tollere ab eo libertaté:ga non quod eft falfum.Si dicas.Dodor ifte didt oppo<br />

tít mecu maior femitus g cû alio.vd fi fit:foluat fittim de laico.fdmus eum dícere:óppofimm tn<br />

» cat ^o veht. Q^uis etiam alius regens légat in ratto perfuadet contra cum & pro hoc qd dídm'.<br />

genioiius g »o:immo & vrilius,qd maius é:nô ft poft iftud propofimm generale nullus eft ad'<br />

^o:ga luffiar ^ d fariffadam R mulritudini inditferens in homine fi intdledus iudidû afñie«<br />

lcholalt!cora:alioquínregentes idond » fuífídé rit:aIíonim more loquendo ddiberattis.Hœc obi<br />

tes,jçtcr a^cjtom e^llenrioris peccarent lege tet dixerim : alias onuclearius matcriam,quia dl<br />

do:qd non eft dicedu.Et vlterius dico me poffe vtílís , Bi explicarione eget, examinatorus.


0uçfl.VtS€ftmnpm^fo*CXXXV.<br />

Eodê modo dico g» Sortes mi'tor lidte dat pifio dt intentio.Cuius fimile efi^habeo triticû qd mti<br />

tí mutuo,fperans p hoc eu venturû ad fiiû molê tuo fotti:qui ilatim eft illud c5fiimpmrus:fi mo?<br />

dinû,» ie luaû côi'ecuturû.iiô em fit infuria pet uear principaliter vt tedpiâ tpe futuro aliud qd é,<br />

hoc piftoti:cû ifte multor eft ita ppinquuspiftori ímmodoaEqualispdjtpereíldiíionísqddldiutl<br />

vt altert&çque bene molit:nec plus capitplabo us manfurû:in hoc calu eft mutuatiovfuraria fi<br />

te q alter.fecus eft vbi notabiliter plus dii taret » non fuiifem illud diutius côferuatutus.fi veto id<br />

piftote vd vbi plus caperet. Sic de dño date mus fadâvtprîdpalitereuitemdânûdatoQ^alidfru |<br />

tuo colono vdeconuerfodicaf: dûmodo fizrueS mentû fit aptû diutius côferuari:&p confequés<br />

btitudo iufti predi hincinde» maioré vtilitatéatfenremiliimon reputo vfutâ:fï<br />

áT arainV Merraror Putííien nôairem etiâfi diutius n5 c5fetuei:qa tpcreddis<br />

r r § f^^ tionisintcndo ftatímcófumere.NáíTaitWum<br />

lisveàtiortiquin^vlnaspannpmtócafades yelleeuttareîterdfedâniemergétiscxmiïtuoîita<br />

g^meuitareíterdledamiuLergét.^<br />

9 t®,&n:c.yédMoPUton


fF-r·'-<br />

l^iílínctípnísSecÉtifqiiíntf<br />

Oüíauétoritate. Alia aüt é poena q dídí Icgalts quentía eft nota. Rantecedenspatet: quía mcrca.<br />

vd canoníca.de q.xií.qugft.íi. In legibus.vbi fíe tot libenter datet duo fcuta finmo íntadú decern,.<br />

faíbiiln legibus ikcuM cautú habeíur:qui té fur vd viginti yt védat merces fuas» nó alia .ratione»<br />

ripit aliená:ílli cui res direpta eft ín decuplum quç dat víüori pdo yédédo ín groífoívt dicuot) nííi,<br />

fublata funt reftítuat.Etiá ínterdú eíl poena muí yt fuas merces vedatfedg^nó, peccet píléditurí<br />

nídpalis.verbígrana,ínalíquíbusciuítatibusfta quia dat jnerces y aientes pecuniam qua alter da<br />

tutù dl g> tutor de pecunijs pupilli g perueniunt türus eft j) mercíbusiergo in hoc nó peccar:» ca«<br />

ad manus fuas teneaî emere poffeíTíones yd tñ^ píendo folutionem $ mutuo nò 'peccat:ergo hic<br />

dcre dad ratione quinij pro ceritum.túc fi tutor nullo modo peccat.Ì[;AdnDnumrfT,dei cafu ad<br />

pecuniampupllli exponat pro fe:vel faciat nego miiro:yel fortes dat merces non yalentes pdum<br />

ciationes profeìtenebiturprocétUindare pupil « dätö a Platone:» iam eft mahifefta vfura;» tenê<br />

lo quiiî9:etiam fi nílTÍl cum illis centum lucrati tur reftituere Platóniilldqd capit yltra valorem<br />

fit:g7 nomine fuo» non pupíllicum illa, pecunia merdum.yddatPlatonimercesyalentesj^uiii<br />

negodatus eft;quia de hoc cóqueri non poteft tu qd dat Plato^fic fdlicet yt Plato nihil pdat fi pra<br />

tor.Nâ potuit emere poiTeffiones de pecunijs pu denter yédat:&tñ adhuc Sortescapit aliquid gfti<br />

pilliiyel cxpönerein iuftis »lídtís mercaturis nos mabile pecunía:híc nó ita dare cóftatan fit yfura<br />

mine pupilli;» tunc fideUteragédo,lucr6» dânû & probabilis eft pars afiñrmatíua g; eft yfuraícü<br />

fuíífet pupílloríí .Et hçc quínqp j) centu capir pu« aliquid aeftímabilepecunia capiat:» potiiTimum<br />

pillus ranone veri interdTe-Hgc cm lex eft ratioa quando non conftat ^ Plato non habebit lucru<br />

bílís:neínnocétes pupilli quibus cômiferédum éi vendendo prp fuis laboribus.<br />

a maleuolistutorib'» dolofis drcûueniâî. CEt gr ncrimo aronit^ hn h^n milìo fr-jt,<br />

p hec foluitur qftio fexta quarti ethi.Ioannis Bu t A^ecimo argUlt .iiaDeO mille tran<br />

ridani:círcaquáIoannes^lixe»difl'utelaborat: cos quqs ad aliqua negodationeán applicareins<br />

qrens quid dicendu fit dequibufdâciuitatibusq tendo.accedîsadmepetensquingentcsmutuo,<br />

cöfueuerutacdperefibi peainiam orphanotum jniittps tantum quanta lucrabor ex alijs gngé<br />

ad cerros annos vf


0u|li.Viscfïmanôiîd.fo^CXXXVIi<br />

confequétíatcnetíñBatoco.c:R-efpondeí.argu vi«ecetintianqu0Iítate:qmaipfeinpptíatoJ^<br />

mentumpeccatínmatería:quíatamniaiorqíiii gesnoncompofuitJncçgasinpticuJm<br />

nor eft faffa.nam yolo male agete, eft peccatû,» recognoüít:fcd audoritate folu addidit:vt ipfes<br />

• , • ^ ^<br />

côtranullura prœcepmm decalogi.fímílitet tranf met didt,Oía merita noftrafaamusî quia ex no<br />

ereffioneshulnanarûlegû.quartumenimprgce'^ bis oísípartíet dsaudontas. Ode veterau.^^^^<br />

ptumdeparentumhonorenonponiípfupiorí. Imperator dia! Iiaberdegesi^^^^^<br />

bus.Sc30minoreftfalfa:quiaáfurt^qrcapií dentibus fibialfiftentibusiqui funt eius peä^^:vt<br />

Kain-vtfuperius patuit. Ptechus de corpore myftico» eius partib'ex<br />

bitariam.vtiupenuspauuu ponit^nec illas leges componentes etfi chriftiani<br />

^Duodecimo arguit,fex Cfiarea erantpeccarantlicethgtefimtenuetit:qapojribiö<br />

vfuram admittit non folli admiífióefímplidsto le eft interdum vtrara^ partem contradi^oísha<br />

íerantierfed quarto modo redtatodift.xxxij.q.ií. ¿ere a lege naturg fuldmentum ob varias tírcun<br />

huius,patet.in.G.de vfurís.l,|.ií.iij¿cétcfima:dimí ftantias » caufas:» tunc tenendo liancpartê yel,<br />

dia cétefimg:tertia pars cétefímg cû mftis alijs ad illam non eft peccatum: vbi n^côftat de verità«<br />

mittebâî. Centefima aût fuit illa q p annum fuo te p aliam legem quam homûÎ|énetur fçire,eui» -<br />

toti^quiualebatîvtfidaremtibi.xxvmutuo nûc fimile frequéter contingit iter theologos: y ty trg .<br />

in Augufto:vtin Augufto fequenti mihi dares. deus fine caufa pdeftinet,nec ne.vbi fapientesj5 ,<br />

xl.Dimidia cétefimaE,qñin fine termini dates me traria probabiliter tenent.» hi & ilK fuas qpimôes<br />

dietatemfottis:ytfimutuétibi.xx.dabisinfine a iuris diuinifontibus deducere moliuntur:» g><br />

anni.xxx.» lex duilis fundaî m lumine naturaliî fuae aflettiones eu dfdé quadrant. Secundo.ftat c !<br />

ergo accipere ad vfuram non eft cótta legemna« aliquid yocari yfuram:» tamen non nifi verbali<br />

tute:8¿pconfeqUensprobatio conélufionis nuls tet:ytqftíone.iíj¿huius materig diceî.legesnan^<br />

ia.fCRefpondetargumetum bene pbat g? vfus illas componentes Iiabuerunt oeulum ad interel«<br />

ra vniuerfaliter non eft contra legem naturalép» fe:» illud non nominabant;fed omnia fub yfurg<br />

priedidaminec ê yaldé euidens g ois vfura lit nomine admiferunt.» fic in authen. de nauti.fœ<br />

contra legé nattiralem:licet apud darum ingenió nore^excufatur imperator.Per imperatorem au» <<br />

quîelibet fit contra legem naturalem aliquo mos tem intelligo leges componentes, yiderunt enim<br />

do.I.ex aût diuina a poftaiore oftendit nobis ali illi pmdétes viri fe poífe fallí yf aliqd ftatuae cô .<br />

quaeffe contra legé naturaiem in hac acceptíone: tra ddlegem:8¿ propterea dicebantinyarijslom<br />

fícutíexeuágeUcamultorumlocoram legis Mos fe vdle ükm legem »fandorum determ^Jticxs<br />

faíc» verá íntelligétiam aperít:licct non fecuridû ampledítqui magis yerfabaní in lege dei q ipfiî<br />

iudœotum exiftimationem.» ex tali fenfu cótta » fie indirede Omnia contra legein deiftatuta tes<br />

COS non addudïapparens argumétû. Sed didsi uocarunt.quemadmodûfiFrancorurcxaliqu^:<br />

luftinianus pro tempore côpofitiôis codids erat legescum fuis aulicis prudentibus ftatoeretÄfe<br />

d-iriftianus:ergo côcedés yfuras côtra legé euâge tuendo aliquid contra ius diuinum yd potifidUj<br />

lícam inherefim labitur » eft Iiîeteticus.Refpons diceret in yiia fuarum conftitutionum. quicquid<br />

deo.ImpCTator de fumma tri.»fi.catho.LGûdos ftatuero:quia ego »md errare pôÎfumus::volus<br />

populos.pdpítviuere»verfariinrelígionetradf mus vtfiqd contra legem dei yd pontificum ex<br />

ta a beato Petro.qd íntdligít non mô de fumma ignorantia ftatuámuSitobur non habeat.


• ' /<br />

A v; rplfliictîôi^^<br />

cís.nüíli cáthoíicotoig^^^ díuinam¿f Simile erat de fcholaftíco cui do mutuo,dado rf<br />

certe tniror taliter arguétes. ois vfus propter breuitatem eas in fingulis locis non re;<br />

ra fit repröbanda.cuiparri Ariftoteles »Marcus fumpfero.<br />

CWftinaionisDectaçq^^^^^^<br />

tra Sortécapíam,nóeftvfura:quía non capii lu VUçltlO 1 rjaelínia.<br />

CTum.» ppterea confequens eft:fi dedi Sortì mu , _ _ J\ , .<br />

mo.xx.&non habeâfecuritatévdteftimonium: ccudo circa hác ma<br />

1 ® d.xx.mutuo vt det mihi.xl.» fcs ff teriam qùxnî : an ifte cafus<br />

fítvfuraríus.dotibínuncín<br />

nanvdfecuntatealiafoluêdialia.xx.Se^dcde Auguftocentum fcutamu<br />

W ^ ^ ^ IJ ^"o^dnatalem domini vf^<br />

loSi-v.^ Ç&'intereatéporisvenitcredi<br />

fcuta quîEcogor illi date, »proptereavendo res<br />

quantumpotdlabalijslucranfimilitercolöido. measmínorii g valeât.xy.fcutis.vdnôpoffum


5auçflia Crígeíiim .f O.CXXX VIL<br />

habere pecuniam nifi ccpcfo ad vfurá:íi¿vtco# ficut diximus cu interefle toto teneatur remittee<br />

gar dare.xv.vltra forte. Et arguitur fie» caufa remonungno teneî remitiere fortë:fed interefle ^<br />

tui hanc iadurâ fado'.quia tu das mihi hâcjocca nônuq parte intereíTe folû.aliquâdo nihil de in«<br />

fioné, & es caufa quare hoc reru mearu incomo« terefiè: vt quâdo mutuator nó eft multû opulert ^<br />

dû incurrâ: ergo teneris me feruare indemné de tus fcdm ftatû fijû,& alter nô multum indigus.<br />

iurenaturçtergopoifumabstecapc-e.xv.vlna· Interdû nÔ tenetur remittete tépore mutuatiôisî ^S^ -ÎÎ'^T<br />

forté,& hoc folû vi mutuirqa nullo alio iufto ti« fed pofteriusrquâdo fcilicet ex culpa vel fine cul ^r"<br />

tulo illoçà.x v.fcutoçà dominiû acqro.ÇRefp5 pa in inopiâ grande incidir mutuatarius: vbi an« .. : ^<br />

deï.de intereife in qftione pcedente ex induftria tea mediocribus bonis fortunge ftipatus erat: Si •<br />

ne qftio in immeniiim turgeret, ficco pede prse< tûc idê eft de ilio ac fi fuilfet inoçs í cafu in quo<br />

teriui.Dico igiî q; cafus eft licitus:8i negó ¿ cô eft a principio omni ^miffione iter me 6i ipfum<br />

mittâ vfuram:quia nô capio illa.xy.fcuta vltra fada.femp intelligitur mutuatario ftante in eo«<br />

forté vi mutui ied vi intereire.hoc eft ratione ia« dem ftatu in quo prius erat quâdo cepit mutuo. ;<br />

durf quâ fado:cuius ladurg tu es caufa:» p co« |£Tertío requiriî vt mutuator mailt habere fua<br />

fequens teneris mihi fatiffacere. Interdfe aût in pecuniâ vd falté ita libenter vellet. fed fecutius<br />

hac materia eft terminus vulgatiifimus:» tantu eft ^ mallet q dare mutuátaríoifed folu intuitu<br />

valet ac fi dicereî.capio ratione illius qd mea in« pietatis rdido lucro têpotali aliquo modo hoc<br />

tereft.Eft em orario truncata vt crebro fit |)pter facit.Ex quo patet côfcientia mutuatoris po '<br />

breuitaté.vt dici de orni Se dici de nullo. Ad me tiifimû vbi cft prudens mercando,eft in hàcpte !<br />

aût ptinet ne mearû rerû iadurâ faciâ : vdg^ lu« í>onderáda.|ECÍuartacódítio.'g^inintcteírelua<br />

crû meû ratiôabile cefiet: » ppterea quicgd ego cri ceffantis capiat tâtû pcife quâtû iudldo ptu«<br />

poffum cape rône kômodl qd incurro ex mearû dentû póteft luaari vitra expenfas,induihiâ,8i<br />

rerû mutuo,vd ratione lucri ratìonabilis md cef labores^Hoc fie declaro.habco mille fcuta q pro<br />

fantis:dicorcapereratíonemeiintereíre. ponebâmecû deferte Lugdunû lam tépore nû<br />

_ ^ , I' dinarum.iudicioprudentümercato9íilluceun«<br />

^Et pro CQpIementO iltlUS aliqua tiûlucratusfuiffemcentûfcuta:fedinitincreeS<br />

funt declarâda.Ptimo aliquç drcûftâtig funt cô« do » redeûdo expofuiiTem cum equo mco.xx,<br />

fiderâdçanteq licite poffim capererarioneinter« fcuta:&folûmodoquinq^domivltraimpenfas<br />

effe.Secûdo an poffim capere ratione lùcn cef« quas facit familia:foite mea pfentia tâtû jjdçft<br />

fantis ficut damni qaicurro,vidêdû eft.CCQ.ua , quâtû exponodomi/ortaffenô. etiâ noluiffem<br />

tû ad primû:l2e circûftâtig funt pmittendg: fît hfe tot labores p dece (cutis nifi firn talis q ma«<br />

verum intereffe: hoc eft,non capiat quis plus g lo equitare in campis q domi manere. Praeterea<br />

damnû qd incurritìvd lucrû ceffans fcdm iudu dediffem ratione peticulitollédi decé fcutai quia<br />

dû prudentû ratione illius mutuationis i quia fi res extì:a penculu eft maioris pdf q in peticulo<br />

fua negligétia aliqd amittativd fi cepit fub vfu ex natura rd.vt fi dug ñaues effent onuftg cum<br />

ra quâdo poterat recepiffe mutuo fine vfura :vf ^quaIibusmcrcibus,quarûynavenitplocap«<br />

ex malitia fua hoc fecit vt cogeret mutuatariu tculofiffima ta maris q hoftiu: altera pioca non<br />

foluere illâ vfurâ'.iam non eft verû intereffe. Ex difcrímínofa:fiprudensmercator deberetéme«<br />

quo pateta? lì pdiditrationemutuationis pdfe rcmerces vtriui^nauiscû periculo: plusdaret<br />

v.fcuta:» nò ceffaUit aliquod lucrû capiédo fe* pro naui q minori vd nulli fubiedaeft periculo*<br />

fcuta vltra forté,facit vfurâin vno fcuto.probà ergo mercator de quoloquimut î ifta quarta cit*<br />

tut:qüía vi mutui accipit fextû fcutû. nullô em cûftâtia debet demere de lucro centû fcutotum<br />

alio titillo accipitipm:quín(»afitícutarecípit ra xxxy.fcuta.xy. rationeexpenfarum.x.ratione<br />

tione veri intereffe ex hypothefi. Noli affette ta laborû.». x. ratione piculi.ergo ipfe pôt capere<br />

ics vêpresîacerâtes tuû fanguiné:in qtì^ fcutis Ixv.fcuta & nò amplius a mutuatario rarione lu<br />

nôeft vfura:» eadé eft ratio in quibufcûqjilloçi criCeffantjs.fî;Q,u|ntorequiriîvtcôfulatfugfa<br />

fex:ergo in nullo illoçj eft vfura. I^Secûdo reg mg.ftat eiñ g; nò comitrit vfurâîti^ in tei verità«<br />

ritur œ non fit mutuû dandû de pcepto: quia in te jjpter periculû pditì'onis fug famg tenetur fub<br />

extrema neceffitate homo tenetur dare fuaì licet pcena peccati^mortalis nihil capete ratione inter<br />

patiaî damnû téporale: ergo a fortiori teneî effe cffe.hoc eftno mutuare,vel nihil capiendo. Pro<br />

côtêt' de forte faluâda vd pte ei'.Q,uid ât extre batur:qa |)ptcr fcandalû adiuû pufilIo9î,optis<br />

mâ neceffitate vocauerîmtin materia eleemofy« gd nô eft pcepti',eft cmittêdû. Infup fi fit mala<br />

nç prius m hac diftindione vidifti.» tâta poteft tama de forte qui moniales aliquas nôinclufas<br />

effe abûdâtia bonoçj fortunf in mutuatore,» ta vifitatiefto fit caftus:tenettir abftinere. » qtiâto<br />

ta indigériâ in mutuatario yt interdû gté ípttís maioris fm§ cft,tato mágís abftinete teneí'Vú<br />

&<br />

•a


J l^iítíiíctíoníó i^ecimçq^îîtç<br />

fi babeat iuuenemmuîieré fecû in dotno confati ^ tenebo ipfius mterelTefaluûî fîue pofi mutui<br />

guinea vel nò confanguineâctenetur eâeijcere j» tionê:in idem redit.quïa iâ adualiter iadurâ rerú<br />

Rtuarida fua fama.vt pcipitur. de confec.dift.j. fuarû incurrir.» fi poterat mecum pacifci anteg<br />

lubemus.» illud ex materia de fcandalo.diftin» patêrCtur mcômodû in rebus fuis vt tenere eum<br />

xxxvni^huius notius euadet. ÇVltima drcûill indemne Si ei refunderé tepore quo iadurâ face<br />

; tia cfiî^nôcapiaturintereireinipfamutuatiôei ret,a fortiore poteft a me petere recôpéfationem<br />

I çum mutuator adhuc nópatiaturintereiFeiguis difpendii iampfenti'ï quiagratiameç mutuati©<br />

^ poftea paffurus fitiquia mutuatarius nô tenetuc nis mcurrit,in foro confciêtig: licet nô poÎTit me<br />

i foluere mutuatoriintcrefijs ante^ fit pofitû in re cogéré in foro contradidorio.<br />

Y • rûnaturaveliheffedu.Dixiinqftionepcedétc E J ' J ' RR J<br />

^ g, has circûftâtias in qualibet qftione» cafu prç Ocaquiadeinterelle damniomnes<br />

fupponâ fcdm exigétiâ materias.» ex induftria côueniûttprobaturett'ag^interdreconfiftitinlu<br />

r vt hocnô negligasrepeto, g» femper mutuator ero cdrante.hoc eft: licite poteft capere ratiôe lu<br />

fugfamgiïtmemor.'necproximûfcandalizetsSC cricdrantis.Probaîfic.fiegotpllamafabroin»<br />

- dedinetadmifericordiâ mutuirdido intereíTe, ftramétafugartis,íncudcm,malleum, »caeter»<br />

quâdo vícín' clíínpbabilí neceifitate extrema» id genus aliquot diebus:ego teneor in fòro con<br />

f |£Stâtibushiscircûftâtifs&argumêio incapi« fdenn'œnô folû reftituere inftrumenta fug arfís:<br />

" te qftionis fado,perfpicuû eft g^ mutuatarius te fed aliquid ci refundere ratione lucri ceífantís.-lís<br />

' netur dare mutuatori ratione íntereíre.probo.ga cet nô tâtû quâtû lucratus fuíífet, quia nô opor*<br />

quicû^ dat occafioné damnlj)xfmo qdí»xím' tet ípfum tâtû habere fine laborequâtûcûlabo*<br />

pro co fubire nÔ teneî: » qd proximus non vult re.» fi interea quia nô habuit inftruméta fug ar*<br />

^ d dimittere,teneî jjximû releuare ab ilio dâno. tis adiuitcauponâifuâ pecuniâ exponédomô te<br />

C fed fi quis petitamutuatore vt fibi mutuetinca neor refundereillâ:qufa hoc dl ex fua culpa vd<br />

fu in quo mutuare nô eft pcepti: » mutuans co« negligentia.Nec iuuat dicere ç^ violétia eius in*<br />

gatur mutuatíonis occafione perdere bonû ali« ftrumenta auferomon aût eft fic inter mutuato»<br />

quod.'tûcpetés&recipiésmutuû dat mutuanti rcm»mutuatariú.quiáredítínidé.Síná9cuni<br />

OTícacé occafioné damni. i^î mutuatarius tene fabro côuenirég» daret míW omnia iniîruméta<br />

tur releuare mumantem ab ilio damno:» dared fua gbus operaî pro tépore quo nôteneî:iamii<br />

tâtûdé quâtû alius coadus fuit pdere,fldamnij ipfe vdletpoifet capere alíquíd ratione fui lucri<br />

r fibi nò vult remittere. Prgterea I5 mutuati exige ceflantis:» etiâ ego poifem cu ipfo padfci. fed<br />

te a mutuatario id qd obligaì fibi^dare: » cû ípo omnino fic cft in |)pofito:qUia pecunia cft ifttìi»<br />

pacifci refundet fibi mutuant i p fuo dapno mentû nêgodatoris,» induftria dus artífi'cíum·<br />

qd íncurrít ratione mutuationfs:hoc eft vtcû in ergo fi mumatarius debitor venit ad mutuâtem<br />

hoc releuetqd intelligitur fiue mutuâs patiaî in aedítoré petédo inftruméta artis fQ pecuniam,·<br />

terelTe ante morâ mutuataríí,hoc eft patíator illâ poteft cû eo pacifci, vt aligd habeat ratiôe lucri<br />

iadurâm ante terminû Bfixû foluendi a debito» ceíranris,ficut de fabro díxím'.Ncc valet dicere<br />

re:dato ^ ipfe debitor foluat mutuanti iri termi g^ adhuc habet aliquâ pecuniâ,» p côfequés ad<br />

np qué âirignauit,hoc eft,antcg mutuatarius fit hue aliqua inftruméta ad operandû.quia flat<br />

negligens foluendo,quia fuus terminus nondû nô habeat maiorê pecuriiâ negodationi applica<br />

f vcnit:fîue poft moram debitoris, hoc eft ex dila dâ. vd fi habeat,nô pôt tâtiâ luCrari. ergo rône ils<br />

rione folutionis mutuiin termino de quo conue Vus parui lucri cdfanris teneor refundere.Et eft<br />

nerût.Hoc fic dedaro in terminis. mutuar' fum fimile oino:fi faber habeat duos fámulos » tres<br />

sfotte nunc in augufto centû:qpromifi foluere malleos|j fe »eis:» aligs auferat duos malleos<br />

in calendis lanuanf prPximi: fupuenit vnus ca« ab co rdinqiiédo ci terriû quo pôt opari:tcncî ali<br />

fus vel creditor Sortis/ vd vedigal a rege opi« quid lucri ceíTantis refundere: licet nò tâtû quâ«<br />

natum yd non opinati5,nô refert,ante calendas tû fi oés tres malleos abftulíífet. Secûdoarguiî<br />

ÎJ^/"' Pfatas:fîc vt ipfe qui nô habet fua cétû ad idé fempfuppofi'ris circfiftâtifs de gb'loquii<br />

lw?r1 Í Í ?? ^utoatus fum,incurrat iadurâ ti fumusínifi côdufio quâ intédimus effet vera<br />

Sfnf»« spíííe'n ab CP centû fcuta ftabit aebro çh mutuator mediocris formne ab<br />

¿ iadurâ:decé fcuta funt in« aliquo notabiR lucro verofi'mili priuabiî, » eriâ<br />

mutuatariusmedlocriterdiues.patet.Mumata.<br />

otaria mututo^ rius fdt aliqd lucrû in duplo maiusfipoffetpes<br />

«m aSTâTdiSn^^^ vdpoilmo cuniâ mutuatoris habere:» illudnôfu^'t mÎrii<br />

atprê:»fperatinudpoffépucnirecxmW. SI<br />

. inacuípa.fíuefitcpuentio reporemutuarionis eut igiî pWîdlnatmutoatorem admuttiâdS


,fO.CXXX VIIL<br />

pfoxiino:vt proximus aflcquacut illud magnû fecurior pars eft toiêda-iam diximus Innocêriû<br />

lucrûific ecotrarioœquitis fuadet vt indénis fer« 8i Io. Andrea, qué loan.Caldermus infequiî,te<br />

uetur mutuator,q renûciabit fuo lucro verofimi nere parré oppofítá, » multi putât fàndù Ttos<br />

li,yt pximus etiâ lucretur fecû. Hoc fic declaro í mâ in.ij.ij.q,lxí|.arricu. iiij'.gf conterraneû in hác<br />

Csrminis. Sortes tenens tabernâ vinariâ Pariiifs dflîind;iorie illâ parté ampledi ; ergo cû valétes<br />

iturus in.B'.irgûdiâ iudicio prudétû cû fuis mille Theologi 8i Canoniftç pte oppofîtâ teneât; .eft <br />

fcutisemendo vina lucrabiî vltra laboré/pcricu exponere fe periculo côfundétl& bbtuéri tenere ' ®<br />

E5/» impêfas/ducentosfrancos.acceditadeum cóclufioné quâ infequimur.C Ad fecûdû refpÔ<br />

Plato vicinus eius oftédés et fe poífe lucrati du detur.qñ opiniones funt in îequali dubio:femp<br />

centosfrancosexponendomilleaureos ;&hoc fecuriorparseft tenéda;aliasn5oportet, vtraigg<br />

fciat Sortes:nûquid melius eft ^ Plato lucretur àût ps éft fatis fecura:» côclufio quâ îfequimut<br />

ducêtos/Si Sortes ducétos/q folus Sortes lucre Vtputo eft verior,& eâ fequés fcdm eius intellis<br />

tut ducêtos/quia fi des oppofitû côclufionis g? gériâ cû circûftâtijs pofitis eft í côfciéria fecut^ i<br />

nô liceat mutuatoti illam padioné facete:tûc ex & licet multo plures feqrétur parte oppofitam: ¡ ;<br />

quo fine peccato poteft dimittere mutuarioné:» iioc nô fufficerettcû ad côclufionê quâ infcquic i<br />

fuû lucrû ducentorû francorum confequetur:8i mûr fint rationes multo apparentiores q ad op®<br />

Plato toto lucro fperato priuabitur.fed iftud nô pofiriî.modo paucç apparéuifimç ratíones mul ,.<br />

eft tâ pietati côfonû vt vnus folus lucreî q ams torû teftimonio funt pfetendç. Secûdo dico:y^<br />

borigiî hçc pars eft vera:cb interelfe côfiftit non multo plures 6i canoniftg & theologi hanc parte<br />

modo in damnoqdqsincumt, fed in lucro qa amplcdûtùr.Hoftienfisinca.Salubriter.devfu<br />

iudidoprudcntûconlequi poifet vltralabores/ tis.&Petr'Anconeñ.fupcie. Ex gtaui.de vfu<br />

pcricula/giimpéfas.Proptereahâccôcluflonem rw.hoc idé tenet.» Panor.in.c.Conqueftus.&fe<br />

lag cômunioré » rationabiliorem teneo. te oës theologi neotericihâc parté tâq magisra<br />

CSed côtra h^c^d^né«.<br />

guitutfic.periftumodudicedidabitutpâllatio tenuilfe conclufioné quâ infequimur. hoc fic de<br />

vfurariisîquta femp dicet fe capete orione lucri ^laro. Dicit beams Tho.in loco pallegato,g> du<br />

ceirantis:»ficnopoterut coulnci effe víuratM. phcitcr aliquis damnificatur. Vno modo qTau^<br />

hocfuitmotiuûInnocett|quarti.c.finalidcvlu fCTtureiidqdaduhabebat:»taledamnûfemp<br />

ris,vtreneret oppofitû iftms coclufiotiis. »loa. jeftituéndu eft fcdm recôpenfarioné œqualems<br />

Andreçinnoccnriufequetisinpte:fc2licetdein domû alicuius tenetur ad tâtûquâtâ<br />

tercife ucriceifanusantemora^icitmg^p^^^ valet domus. Alio modo qs damníficat alique<br />

íprni aliqd ^tra forte pintereifeluai ceifantis „^ adipifcatur qdproximeeratha«<br />

poft mora. CRefpodeîrefellendo argumentu; j^ttutus.» taledamnû nô oportet recompenfare<br />

quia Çcdm oes licet capere rationc damni qd qs ^^ çquo:duia minus eft habere aliquid iri virtù»<br />

incurrit.8ifc3mIoan.Andteamtati^ intereife tcg liabéreadü.quiautemeftin via adipifcédl<br />

poft morâS fic deiadura qua incurrut vel de m aifjuiarhabet illud folû fcàm virtuté » potériâ. .<br />

tcrefiepoftmorampoífuntpalliaretergiuerfaní & ^go fi reddereî d vt haberet hoc in adu,teftís<br />

do.Devfuraautiudexhabetinquirere,»extirí tUeretur ci qd eft ablatû nô fimplû fedmultiplii<br />

pare fœneratorcs a república:» inquirere q imt ¿,5 g^ ¿g neceilitate reftitutionis. teneî<br />

illi:cûpbationibusadconuinccndualiquevfu- ta^é aliquâ recôpenfarioné facete fcdm condì«<br />

rarium. Si veto aliquisjle p accjdes capiat occa tfonêperfonarû»ncgociorû . Exquib'vult»<br />

fionemmaîi ex vero:np eft tniradu.nec propter eiretfcandalûu^^^^ illud qd erat in potenria:quia multa poffunt pto<br />

fequitur ^ fit falfum,vel 3, fit vfura. Si m pu. impedimenta ne adadû cÔpletû illa poté<br />

t a t u r i ^ e x tíuspdicatioe multt occasione mali «à reducatur.declaroítermínis. sWdeftruat<br />

fufcípíét,nocftcorataljbus5dicandu.nanooe ¿„agio fertili tuû triticumfeminatû in quo intec<br />

veru eft vbícu(5dfcedu.Seddicimus.y^^^^ dumcollegiftlmautumnocx vnograriofepté:<br />

yencritadtc,mcofcfl'ionerccitado tibua totûfemendeftruensnô teneî adrálitunonem<br />

film co drcuftatits prnilfis; fi eius fupior tuens. ^ j- granorû,quia in anno granis propirio tâta<br />

debesipfas obferuare. ^ ^ copiam alias collegifti: fed oportet habere refpe<br />

C^CGÛdoafgUÎt.In matenamoru dumadafpedûcslifelicévdinfelicëidiiformfe<br />

si;


.1. •'"li«^''»"-'."'·<br />

I^iflmctioiw0 lledmçcittûttç<br />

lâtêsd aliquod t^crameReâreduecdoîperfcûIa/ minus valet g cûpanio.Tercio fequitur,fi Sor*<br />

ïabores/& impéfas:» fcdm hoc rcftítutioné face tes det Platoni mille fcuta vno menfe vel. xiiif.<br />

fc.& hocidé in hac qflione voîumus. Deâoào folu dieb':capit iufie in fineilloçj.lxx. veiîxxx.<br />

re fubtîli pala cft ^ hanc pte expiTe teneatî dicit vîna capitale.patét:qa Sortes Lugdunf dat Pia<br />

erfi.Sí habel ttitím in fefto nanuitatis vcnaleîSi itoni mille g vadit Landctû ad emendas merce»<br />

ipm eracôiëruaturus ad feftû mtiuitatís ïoânis in gbus lucratur fupra centû etiâ dedudis expê<br />

Baptiftgîtqiïoftàméiu folet eífe cariusìpoÌTuni fîstquâ pecuniâ Sortes luaatus fuiflTet & lucran<br />

»<br />

refert finauís pereat ívndisíautcapiaíapiratís: i^ecimçqumtç<br />

quia fuffidt g» prudés mercator tatù dedílTct ei Q uçftio TriVeÎîmaprima.<br />

Rothomagi refpiciédo ad periculûjcn'âfadêdo ^ ^ ® *<br />

expêfas illarû rerû cétû francisemptaru. Nunq Ócruutí futnii« tl^<br />

oculùcòuertasadrealelucrùfedaàverofifeful I S ^ B l ^ M d ^ S ^<br />

turûiuaid0prudêtû.& fi plus iïïo capias: vfurâ 11 ^ ^ S « ^ rrrSo^m r ^<br />

cÔmittts:vtfivêdas mihi^oliu vinivnofcuto ÎI^I^SBO^ ^<br />

expedâdofoIutionê:qdiuâctoprKtô ^^^ Il ^ f f i & W v ? ^^^^<br />

emitacarû:fedfolûvalebit adfum^^ H<br />

duodenos:licetobdeftmaionêvSnS IT. H ¿ ^ g f c ^ '«ejntelligentia adhuc no<br />

noiginirhancquçftionem/annîutuatorpo^flît<br />

taleinregioneinquaplushiSfsSîS ^"»«^-CRcfpondemrperduascodufiones.Pri<br />

minus Saatur.SedidoSo'â^Î^^^^^^^ ma eft:nullus mutuator poteft mumare ad vfu«


cafibusjicet recipere vitra forteryt Í cafib^ liloç, adiKvS tollit fufpéfiotiédomínTv^<br />

^^^^ itcratoteneturadferuitiö:&adeafden<br />

ßus_.«inahabusah,s%Fgida/fideiu^ quas prius tenebaî.Eccepbatâfccûdâcôdufi^^^^<br />

ttiped a dcri:Veditio fruteîcui vdles lurerio. nem.eandem etiâ cafus Luentes proKS.<br />

gre:Vendes fub dubio:pc,u poft tepora folue-s. CSecudus caftiseft in fídeWe mutuleS<br />

Pœnanein fraude: lex com.íToria gratis Dans .bitori p quo fídeíuífit. vt fi ego fíLTeáp^<br />

foc,,s:popa.ylu_sfortemodrsdatur,ftis.C:Ptí^ forti in.x\.fcutis:& tu nóforuasTtS^cS<br />

jnuscafuseftqnecclafiamutuataliquidfuoya ue-tíonisipfíSortí:Sortesco¿tmeSremoñ<br />

figidqdinfeudu ab^cclefia habet.cafu^ eft ex. habere ab aliquo: ve'do tes measminorisTva«<br />

kant:vdcapioadvfurâr5nefîdeiuff'ionistuç8i<br />

tfofiuemutuator fit cletic^ fiuejaicus: licetrlhe inertig.iam Í lumine naturali peto abs te.xx.fcu<br />

.folufiatfermodeclerictK&gbifadicathpce^^ taqgratiatui amifi:8i dedi ego virtualiter tS<br />

tauore ecclefig. Probaî codufio.fi illud no liceat mutuo.xx.fcuta q exigo abs te tâq fortem mu<br />

fgularidno refpedu fui vafalli, hoc maxime tuatâ:» qufnœq gratia tuiamifi. Et iftud oatet<br />

eiRt qa dfet vfiira:fed hoc n5;ergo licet fgcula« expífein ca»Peruenit.6¿in ca.Conftitutus.de fi-<br />

^Cófequetia tenet a tota côditionaji cöddlms dciuflQribus.c:Tertiuscafuseftíngenero,&ha<br />

dionecpfequensaddeftru(Jone_3ncedetis:qa betur devfutis.ca.Salubritcr.vbídicií.Sanege<br />

fieiretvfurareÇ>cdulaici:eire_tetia vfurarelpe. ncrúadfruduspofleffionuqfibi afocerofi^t<br />

du clericuqa vfura e cotta lege naturç 8¿ diuina^ pro numerata dote pignori ol,ligate,coputâdos<br />

vtinqftipnepnmahui^matengdi« inïorté nô credimus ?5pellédû;cûf eqS^^^^^^^^<br />

ftques no pP licebitecclefiç q fçculari dno. Sed tis frudusnôfuiïïdât ad onera matrirSoniffup<br />

forte luedices.Maximus potifex cocedit domi- portada.Sed pro intdligêtiaiftius notabis· ^ a<br />

nmfruduûpignorisvafalliquoadecclefia,» generduxitfiliâfocericlhocpado c&vclitTo'<br />

no ipfi laico.hoc no valet.Ecdefia em nô pôt ad ccrû côftituere debitore ad foluêdâ dotem 'DUta<br />

nutu dus traifetre dominia rerû. Secundo pbaî mille frâcos ad duos annos futuros.· & focïdet<br />

hçc çondufio. dñs feudi habet dominiû diredû aïïqUos agros î pignore genero^ab inirio illic n5<br />

tefpedu agro^ vafallo coceifotû .·& vafallus ha eft mutuario.ratio eft,qa ager nô eft vfu côfuni<br />

bet folu dommiiT vtile qd in multis cafib^ exrin ptibil/s nec ad talé vfum coceifus: ergo nô éres<br />

guiî:& pingue doniiniu »integtû ad dominû mutuatiria.côfequêtia tenet ex didis qftione pri<br />

redit.tue quado yafallus impignorat agros dño mahuius materie. Sedo eft vera impignoratiot<br />

feudi,concedït eidominiu vrile & rationabilitec crgonôeft mutuario.côfequêtia tenettqa ifti cô*<br />

yt erga gratiiTimu v«u fit gratus.immo i prima tradus funt diftindi. Tertio, piculû pofl*dfiôis<br />

coceffione m feudu dns feudi voluít illâ condís fpèdatadfocerumicrgonômutuault pofieíno<br />

tione ineflc:& fie no eft vafallus q aliqd dat dos nê gcnero.Si vcrofocermoxconftituiî debitot<br />

m!no:que3dmodu voluit vafallu cadere a dorili ^c côtradus matrimoni(:&nô dat genero milla<br />

nio vtili m plenf^ cafibus.vt fi vafallus aliena* lîâcos nec eoçjptéin prôptuîfed recipit illâ polT<br />

neritfeudutotûvdmaiorépartê,pditfeudûi8i feifioné^fc? qdâ atpenta vini/prati/veitritid:tûc<br />

dñs a quolibet pofiTeífore poteft illud reuoeare proprie nô eft impignoratio illius pofleifionis:<br />

vtinlibro Feu.qui.rao.feu.amit.f íí.a'.iii. »g? fed gener recipit defuoquotànnis.l. francos:»<br />

dno fideliter pbeat cofiliu/auxiliû/» fauore: nec virtualiter mutuauit focero mille ftâcos.Hoc fic<br />

faciat aliquidrotra honeftaté domini maculado dedaro.hodieïn principio Augufti Sortes con<br />

vxoré vel fi'liâ eius,vd famâ dido/fado/vd cÔ traxit matrimoniûcû filia Platonis nobilis non<br />

fenfu:et fi vafallusdominû inplio dimittatnô iTabêtismillefrâcosin prÔpturfedcmifitSorti<br />

mortuuvdad mortévulncrâtû :feudûamittit: tpecôtradusmatrimonifmillefranxos:»date!<br />

ergo dñs poterat addere hanc côditionê rationa fub noie pignoris, licet pprie nô fît impignora<br />

biliter:g^ fi feudum fibi impignoretura vafallo, tio,iftaspoirdriôes:acfi Sortesmutuaretamil<br />

frudus nô fupputabit in forté: fed p ilio tépore k frâcos:quos fi î ptôpttthaberet,polÎet emere<br />

no tenetur d inferuite. de feu.ca.f. Necfequiîg» pofrdfionéânuâ.I.ftâcoa.fic virtualiter iftepoi<br />

. dns no teneatur reftituere feudû vafallo foluéte fdfiôés fimt emptç. a Sorte valétes ânuatîiitâ^<br />

mutup:cû plenû dpmiiiiûfit.apuddomi^^^^^ cos:datafacultateplatôifoceroa>poiritredime<br />

diîquiatépore ilio vafallushabrt dpmfniû vrife re hâc poíTeífioné qñdabitmillefracos îtegreÂ:<br />

ligatuvdfufpêfuiîîj^inhabitu:^^^ idéfuiifetîpccûiaflfQttcscôtraxilfetmfimotiiô<br />

ßüi<br />

— •<br />

'1<br />

i


0iiliiTetiöm6 i^eq'mçqumtç<br />

adpetitionéfocerieostdfnqrec ram^neccapcrelumi<br />

ftaSratiöne iftoçi milk ftancorû & ratiöe ve ftd aliâ vi^quia hoílis i.ufte deiinet fuu,vel fibi<br />

ti inteteire,capitali dote femp remaneteintegta. debitö-ptopterea dpt mutuo yt recuperet fuum.<br />

Etidélicetliibusgeneriiâmortui,putared. CSeptimusxafus.fiqsnuchabetmercesquas<br />

Dere.lac fi maritus mulieris fui'flet iâ fijperftes. modo no vult vendere fed feruare m aliud tem«<br />

iatioeft,qa tenenî mulierêalere quouf^dosd pus îquoverifimiliter plus valebüt:& capit nuc<br />

rcftituaf;&cudosfueritdreftituta:p6tviduate aliqd vltra pclu comuneîiio eft vfura. & de hoc<br />

Dore vidultatis vd fecûdi matrimoni) fimile pen cafu adhuc in fpeciali qftio_feques formabituiv<br />

îïonêcapereannualé.î.francotûfiue3parêtibus ^Odauuscafustâgiwr cu dicitur Cpreciu poft<br />

propriis flue a mariti fui heredibus rône veri in« tépora folHês)hoc eft ranone iniCTeO^E mutustof<br />

tere&e:qa fi haberet pecuniâ in promptu:poflet ilkus incurritdânûîvdaKicro ceifanteimpediî.<br />

emere míTeíFioné valente quotanriis.l. francos. ^Nonus cafus.quâdo cogittir quis foluere ali«<br />

MiräducftdeloanneAndrea/Sdeloanne Li« quid vitra forte npíe pœnç,& mauult mutuans<br />

smanotenétibusoppofitû.Sedilludloâhi An« habere folytioréq mutuatarius poena incurrat.<br />

dree accedit Q> nô licet capere rône lucri cefiantis Cï^oï^^s cafus tangitur cû didtur(lex cômif<br />

ante morâ.qd falfum èi minus ^babile reputo. fona)vt fi ve ndâ tibi fundû iufto pdo ea condi<br />

Nec opus eft refpôdere eoçâ argumétrs: tum qa tione vt quadocû^ foluero tibi preciû qd mihi<br />

nullius apparêtiç funt tenêdo illa q tenemiis î q< dcdiftiîfundus ad me reuértaturîcûfundû rede«<br />

ftione Scedéte. Tû qa fimiles rônes foluûmr in mero:tu rehabebis preciû, & vltra predum retiV<br />

cmption*cvitalitiorû8ireddituû,deQbusppfica nebisfruans fundiintereapceptos.&licetîipc<br />

futurus ê fermo. Si vero gener côceîlit illoiï mil cafu nô fit exéplû vbi capiaî lucrû vltra fortéin<br />

le francos a prindpio focero irreiipcabiliter af« mumotqa eft vera emptio:tñ mutuatíonis yfu<br />

fumptís agris, nô eft mutuátío.quía adieda cft rariç eft aliqua vmbra:& hoc î hiscafib' fufficit.<br />

drcûftâtia irreuocabilitatis fubftatiç mutuatiôis |£Vndccimus cafus focietatis.de quo in feqiiê«<br />

repugnas & faciès eâ in aliâ fpecie cônadus fcj tibus latius dicetur.CDuotîccimus cafus tangí<br />

cmptíonís îcidere.Nc


iUttçftio CrfecfimapzimafOtGXL·^<br />

nía vero dortimotnifi pro quanto dominus ratu oblatas verum dominiû: »nullo modo tenettir<br />

habetliabereœquiualété: modo inter fimihafru ipfum leiìituete. In fecûdo cafu no acquirit ve«<br />

flaaari vel argéti parû intereft:vt inter fcutû» rum dominiû:fed durante pbabili errore ré obla<br />

fcutû.Ex ilio patet ^ licet p primario vfu pecu tam ri5 tenetur reftituere. Tertio modojquando<br />

niaequiefteiusdiftraâionihtlliceataccipere:tn mutuâtanusvtpciûmutuationisdatmutuanti<br />

proeiusfecûdariovfuquieftadpompâvelcu vel vtpciûredimendçvexationisbifcrt:» illud/<br />

tare a morbo:aIiquid licet accipere fine nota vfu c5ftatmutuatori pbabiliter: tûc mutuas capiés ,<br />

tf. Sed dicis.ex ilio datur palliatio vfurç.nâ mu« 6i detinés/peccat.i^uarto modo,quâdo mutua«<br />

tuans vel vfurarius dicet:concedâ tibi vfum pe tarius aliqd ex meta liberalitate dat:fed mutua«<br />

cuniçmcçadoftentationéjveladcurâdûalepra tor pbabili credulitate exiftimat mutuatariû nô<br />

»pro illius vfu aliquid reddes:nolo tibi mutua« ïibetaliter dare: t ifto cafu mutuator peccat, ficut<br />

• re,Refpondeturicrebro eft diffîciledifcernere an in membro immediate pcedéte:quia ß mutuata<br />

! iïtvfura:fed côtra fic loqucnté erit vfurç pfum« riusnôlibcraliterdet,&mutuatoriIludcredatnô<br />

ptio.» videndû eft an locans habeat necefljtaté dari fibi liberaliter: nô licet ci illud recipere: vt nu<br />

pecuniam locandi: quia fi nô,ftatim cognofcef , perrime didû efi.igttur » in hoc cafu.tenet côfe | '<br />

eífe vfurapalliata.»certe vfurarius nô importa quétia: quia caufa cur cafus pcedés erat illicitus T<br />

bithac via multûluai ab eis qui oilentationem fundabatur in côfcientia pbabili tecipientis:igi{<br />

quçrût:qui forte decaîêtcûtoto.fed fi detur eau . eadé côfcientia probabili durante manebit eadé !<br />

tiocûpecunia:parûvitiabiturreudeteriorabitut tatio illiciti.Et eft fimilc.non licet mihi abs te do<br />

in ilio vfu:& parum eiî capiendum ratione illius no recipere rem quam credâ efle f urtiuâ licet nô<br />

vfus,Îïcutparû capiturproequoquâdo adpars fit futtiua.crgo enâ lucrum oblatû nÔ licet milii<br />

uâdiftâtiâ vadit: quìa parû inlioc equus vitial. recipcte fi ipfum non liberaliter oblatû exiftimé:<br />

CDecimuftertiuscafusfinevfura:quâdo quis licet reuera fit liberalitcroblatum.tenet côfequés<br />

fine vllaintentione lucri mutuat:» mutuatarins tia:quiaœque prohibeturvnumvt reliquû:fiiiT<br />

vltra forté dat aliquid mutuatoti ex meta libera vtrocj veritas credulitatis fubfit. igitur etiam fi<br />

litate:» mutuator etiâ tali intétioné rccipit, » nô in vno non fubeft veritas,» tamé nô licct ob ere<br />

aliter.Pro cuius îtelligétia notato:g? fi mutuata dulitatem pbabilem oblatû recipere:etiam a teli<br />

rius mutuâti dat aliquid liberali dono:» hoc cos quo propter fimilem aedulitaté nô exlftëte etiâ<br />

gnofcit mutuâs » tali animo recipit, nô peccat» yeritate recipere non licebit. Poteft etiam contin<br />

quia pet mutuû nô eft detcrioris côditionis q fi gère ^ mutuatarius px mera liberalitate offerat:<br />

nômutuaret: fed fi non mUtuaret, nemo diceret »mutuatothocidépbabiliter credat, illud fibi<br />

quin dono poffèt illud recipere.igiî.ita in propb taliter offertirfed ex imprudentia mutuans non<br />

fito. Sed fi mutuatarius nô vt verum donû det vult ilio título oblatum recipere : fed hoc titulo<br />

mutu3nti,nec ex meta liberalit3te:fed timens in inutili fcilicet vt ; preciû mutuationis: nolens yt<br />

cuttere maliuolcntiâ mutuantis: ne alias det fibi donû purum tecipere:tunc mutuator peccat reci<br />

mutuo:» fic mixta volitione cum nolito dat ali piçndo.nec hac via acquifiti acquirit dominiû:<br />

quid mutuâti: » mutuâs exiftimat g? libèaliter quia ad donatipném non fufficit côfenfus libet<br />

dàtî» tâq taie oblatû tccipir,in illOcafu mutuâs in donâte:fed cum hoc requiritur donatarius<br />

nô habet dominiû illius rei obIatç:qUia côfenfus illud vt taie donu recipere velit.Exemplum in H<br />

purus recipientis nô fufficit ad habédum domi« mili.fi Sortes Plafoni mittat equû dono: » Pias<br />

niû illius rei nifi ponaî alter cbnfenfus etiâ liber. to in ittnerc equû a nûcio rapiat volés ipfum ca<br />

alioquinraptoracquiret dominiûrei quârapit^ pere vtfpotium mini fciens de dono,PIato non<br />

inferensmortéilliaquorapit nificonfentiativt efficiturdominusilliusequiqdiu nonmutat in<br />

in prima quœftionc huius matcriçdixtmus.qd . tentìonem.fecuscftfi poftea intétionem mutet ^<br />

diccretnemo.nôtamétenetur adrcftituripriènì accipiédoequúaSortemilfumtágvcrúdonfí» '<br />

durante ilio probabili errore. Excmplû in fimili. InWsaûtrecepri'onibuspfupponimuscircûftâ<br />

fi quis daret mihi librû furto ablatum qué aedo tias in fecûda qu^i0ncrecitatas,»potiilîmû^<br />

tradentis:nôacquiroyerum illíus rei dominiû: homo fuae fam» fit memor:» non fcandalizet<br />

fed folum putatû:qd me a peccato excufat.fed alios;fecûdûdoi3iinâApoftoliprimçad Thefi<br />

vbí er conftatq? alter nô mere graris in illâ tranf« faloniccnfes. v. Ab omni fpecie mala abftinete<br />

¿rione confenfit:tenctur rem oblata rcftituete:fi vos. Nâ poteft côtingere q? mutuas fibi affeá:^<br />

nô habeat rem ípfam aliquo alio iufto tituio,pri nimisfacileaffentiatmutuatarium darefibiali«<br />

ta nouacpllarionc libera,vfucapioncivel allùde. gdpurodono:qñttíínuitus.datei.» pptcreaíii<br />

CÉcccduoscafusinquibuscapituríoblatufi« confefffone debet circûftantias confcíforipru«<br />

ne peccato. fri priore cafu mutuans acquirit rei denri propalate: ytpote fiyctbo vel geftu dedit<br />

siiif<br />

>1


• . • . - . . ^ .<br />

intelligere mutuatario Te velie aligd habere yi píunt pecuniam adiuitibus mercatoribus p ma<br />

mutui. Forte etiam eíl fama de eo non libéter rerquatenus eis fuccurrant in difcrimine, &%rö<br />

dat mutuo nifi ahqmd incrementi fupra fortem restcneátfaluas.fícutCTeí>rovfuuenítapud An<br />

recipiat.Confideretur etia inopia 8¿tenacítas mu glos tâmtermercatoresg mterpifcatores dum<br />

tuatanvAlterutru em iftoç» ellpfumptio non K tiauiiâ cläitem annua ad fflandiam, vltra Orca«<br />

beralis doni.ergo tenacitas 6iinopia magnaprg des mittunt. Sed idé eíi m cafu noiîro m primo<br />

noliberahsdo membro, din fecûdo auté cafu eil maior diffis<br />

m. eofeíroráütoibushmcindecolle¿Usquí eft cultas,» vtrinœargumétabor.Periculûfubiens<br />

Virneuterintermutuante»mutuatarium:lTaI?et reipublicg null^ vnlitatéaifertîres« patria pro<br />

caftiga^iudiciuimprudensfn^utuandsfinimis curâdo.nec videtur g, vHam vtilitatépriuatam<br />

fecileaflenfit^muniatarjusdeditfibi incremê mercatoriafferat:quülicetpJculum infefub«<br />

ft«íh«vtilitatísveifecuritatisipfimerciaff¿t^<br />

redu fiierrt,tEDecimufquarms cafus eft m qiio Infuper hic modus viuendi,Íudo fortuito &Va'<br />

quisoccafioní^mutuicogfturfubírelaborem:» ^illiskimilatur.-quiomníkS^^^<br />

a vltrafortemutuatarecip^ SenientibusfeclufisqugmeoaSe f S<br />

rio:noj,remutuat3;fedí,labore^iehabuitín detur prohibiïus,eoœIudensvukface°^<br />

pecun.anumeradaquamutuarevolebat.vtqu5 viuëdnn dio: excu^ào^^^^^<br />

domagnamolepecuiiigmmutgmutuarehabet fteritatiei^impofitûrg^infudore v¿msÍd-c^<br />

mulûimpen3it,aliquldliciteclpitt4iuo^£ SSmûÎ^^^^^<br />

jatio^periculifi^eundi.lM ^ S Ä Ä Ä i S ^<br />

reaornauis ñpí mare merx ducamr: aut Tm? mr rontÍrr«,^.^^^^<br />

gafiincurmp^rterrammerxvehaturíAutná apponitoperá vllam,putanihil faciédoadho? ro^maiaœ^^^^^^^^<br />

fübSS^^^^^^<br />

Vtmcrxfitfalua,^tverbícaúfa,eftnaufsLom excC^fSuen^<br />

dinoituraVlixbonâLufitanigîSortesfufciprt S S S AíTu^^^^^^^<br />

LondinípericulúmercÍútotiusnauís:prom«íe wl^^Jtutonn^^^<br />

Sterlineorñ libri» «atía px?níí · ní!iil nV.«^«^« ^ f »aturo non redit tot difcriminibus maris<br />

adhocftTxSSîua.^^^^^^ expofita,follidtudíne » mœro«<br />

. fcquoertduplexcontra^^ temercatorlabora^ergo vtfubleuetur conducir<br />

. quo pericâSS fuá o S ei habere capitale faluum cum mediocri lucro,<br />

dinênemerx pericliteturTeSto Pförns 9 maneat m totoilfo<br />

nominams,vtYaciondes.hSéfl^^^^^^ "i® venir in termmo prgff<br />

lelibras fterìingomm, fSonSì^^^^ · *""^®"?^'ì"rabileprecio.conducitergodonii«<br />

««etds.Q^pSc^traS^^^^^^ "°^is&famifefugporiusdareducétosdu<br />

fadübiQ^ívtilitatltrrn^^^ 3 "^anete vno menfe vel duobus m tedio<br />

fert:& nulla apparä n S ' ou^^^^ fa anxjetate » cura nauis periturg ab India veì<br />

magisfoUicituS, ^fS^r^vW^^^^^^ Alexadria Aegypti.Item iìcapitale fit ab hoftì<br />

ohligatusfuiiretSîûld «;in?T« ' ablatu,liabcbit forte falua cu partiali lucro.<br />

emnuncfeobìiga^Sad ot^ni^'^^^^^^^^^ "«vldef conditio ei'usmelior g eû fecurû f S<br />

humanatduftm^caSpSTl^^idÄ f^dm iudiciû p?udentû.& S<br />

iMoiCstraT^inÄÄari^^^^^^^^ mercis&reipublicçeSKri,,?^ ?us CRefoondernr.^mûmêbrum ifte nulla lege pofio'uaéphibitus: idmmZab imo vix<br />

o"»»biispaíríraadraíttítur.EtexílIopotdldu


^ crargUmétu pro fecundo membro: quia fiiVfer duocotrádusdíftíndi.Primomutuumqágra«<br />

flat gu fine culpa nautíe vbi etiam via hûana tis do eí:fc3o rogar me fubire piculû :qd ad dus<br />

uidere poterat^bona fínt ablata:6¿ tunc magtfter petitioncm&meumcommodñfubeo.Exquo<br />

nauis aliquo modo innititur fortune. Infuperp patet g? fi ceperim lucrû vi mutui» etiâ vipicu<br />

babile eft g> magifter nauis poteft fubire perícu Ii:& lucrati fim cétû,non teneor reftituere illa cen<br />

lum mercis a quocunc^ fonte periculu fcatcat:» tum,fed folû illud fucnim qd vi mutui cófequu<br />

fta innititur fortun£e:ergo fecundû membrum é tus fum. Iufte eiñ lucrat'fum alio d tone piculí '<br />

lídtum. Secundo dico:fiue fit licitú,fíuc no,hac fufcepti.|£Ecce varios cafus in qbus vltra fot«<br />

via lucrans non teneî reftituere luaû:quiavtcrqî tem capii incrementû:interdûimutuo:nônung<br />

confentitinpericulû» m lucrum:neccóntraa^ in fimulatomutuo.Et licet in.xif.cafu liceat vi«<br />

aliqua lege naturali vel pofitiua é irrit'.|ETertio ro dono capere vltra forté:non tñ licet hoc paci«<br />

dico pbabile dfe modus fic lucrandi non eft fci:qaiamexmutuovelletmutuatariumeffe fi«<br />

' inhoneftus in multis cafib'.qd patet p folutióes bi non tm naturaliter/ fed etiam duiliter obliga«<br />

rônuminoppofitum.noncôfulo tñ vtihocmô tum ad aliqd donandum.modo illa ciuilis obli«<br />

' fcdadaliquamartëhoneftamde cui^honeftate gatio eft qdseftimabite pcio:&dindebitum.in<br />

apud oés conftat,vis ingenij applicanda eft.Bar altis aût cafibus pot pacifci:fcruâdo tñ femp dr<br />

cinonc tñ in Hifpania vt intdlexi:8c in Italia hic cunftâtias facicntcs ad ptopofitû:quas in qftiSs<br />

modusfadsndieftinvfu.&quédamalienigcnâ fecunda huius matenacredtauimus. '<br />

. intcllexiinNormania explorare nauiû aduent^ n' * r\ * *<br />

» laborare pro intelligenda caufa de mora nauiû t[Ulitinçtl0niS L/ecimasqumt£B<br />

qui'vbi cogtiouit periculû non imminere/facit n' T· r f r J<br />

fpargi rumores audore incerto de nauiûpèricu« S^UçltlO 1 ngeumaleciinda.<br />

.lo:»poftea dolofecû mcrcatorib^conuenit de ^xj- r^r<br />

merdsfecuritate pcioaccepto.Sedhiccafuseft /arto qu^nt Circa<br />

pticularis,» doloP.ftat tñ ^ iiihil fdri poflTit de materiam an ifta<br />

nauiûpiculo:vd ftatim inituthic contrad'poft W fô^M OT'^^^i^^'vfiirari? ego habeo<br />

nauiûdeceÎfum:vbineutrapsdolofcpcedit:fed<br />

prudentibus vtrinqj colledis nefciî vter habeat jJS /^j"' V3lété.xx.quem<br />

ptêapparêtioré.(|i:Sedcôtra iftudarguitur.i ca. ' volo feruare ad auguftum î<br />

Nauiganti.devfuris.reprobaîcontraclusmutui<br />

cû piculo : ergo nullo mô licet fubire piculum» ; líK^^í®^®^ Britannos.vd ecôtrario du«<br />

= Rñdeí.in cap.illo.Nauiganti. nô phibet Roma caí cafus apud bis colligentes frudus annue:vt<br />

nus pontifex piculi fufceptionê:fed rcprobat ili fit apud habitantes inter tropicos » propecos.»<br />

Ium d noluit date mutuo nifi fufdperét in fepi-- ducatur pportionabiliter cafus. hcet cm bis colli<br />

culum.Gloftá ordinaria in illa pte diífutc proce gant fegetes:tñ ppter fitum terrœ nonûq habét<br />

dit:qindiftinfte vult qb muttianti etiâ recipiditi annos ftenles:vt patet ex Gene.xli.ca.de Aegy<br />

in fe piculû non licet aWqd vltra fortem redpere pto.etiam vno tempore ppinquo vd vicino col<br />

enâ fnnrccôpéfationéiilius piculi fufdplat.caúí ledionifegetum habet annona cariorêvd min»<br />

fa é,dicit:qacxceditnaturâ mutui.licdd hoc fit caràm.acceditadme Petr'yolesemerea.coruoi<br />

vcrû:non tñ cxcedit naturâ lucri rône piculi.Ec petens dilationem folutionis: ego capio.xxx,p<br />

ce verba textus.Nauigantivd cuntí adnûdinas augufto:ergoliraum vltra forte:» tñ non pecco<br />

certa mutuaris pecunie quantitaté eo g; fufdpit qd pbo,qappflum cofulere commoditati meas<br />

in fc pcriculû,rcceptUrus aliqd vltra forté vfura« fine dctrimeto alicuius cui non obligor fub pœ<br />

rias eft céfendüs.Ex rotundis verbis textus pa na peccatiTed egointendebam feruare a.corum<br />

tet® ifte noluit dare munio nifi in fe fufciperèt ad auguftu vf


J<br />

ratius rcputari.Ratipne huius dubìf etíam excti reílítuí aequale in fruméto tempore fólutioís.R<br />

faîqpânos,frumêtù,vinû,oleu,vi'alias merces eodem modo mutuans fruinêtû vetus reteptu«<br />

vendit,vt amplila rune valeant^in certo termîo tus nouum,lídtep5texígere g? nouu fibi dandû<br />

recipiat pro eifdétíi tñ ea tpe côtrad®· non fuerat detur in maiorc quanntate g ipfe de veten dedc<br />

venditurus.Dico igiî g? ego poiTum multifariâ rit: mohoc faciatnon fpe lucri/fed rône dâni vi«<br />

me lire erga Petrû.Velnfic iponédo eicertû pciû tâdi,qd.fibiaccideret fi nouû in asqualimenfura<br />

puta de dâdis.xxx.& fî ilio tpe anni cor^ îterdû acciperet. Si em mutuans intendebat fuû vetus<br />

valeat.iiij*vel.v. vItra:nonnûgmin9;rÔnedubii frumentudetiriereeoq^ erat bonû, gdiu adhuc<br />

poífñvendere.xxx.tenendo mediû rône dubita côferuari poterat :áí reciperenoüú in«quálimé<<br />

tiôisnôfolûmathematicû,f3 moralen'tavt apd fura:ipfepatereîpiudiciû:g^confetuandonouû<br />

prudentes dubiû fit; vter noftrû habeat cafûfe« loco veterfs in fine conferuationis min^ ihuenia<br />

curiorê;veI certum fit g» non deddimfa medio ret frumêtinoui;gaarefcit côtinuo ad maxima<br />

morali.» eodé modo me habebo dado. c. áureos denfitaté poffibilé fi agentia condéfadua fufficiê<br />

mutuo quojçi afcenfus yel defcenfus manet du« ter applicenî,vel faltem ab agetibus a gb^ indus<br />

bius.Inhisoibusratiô ê:gaegonpnteneomeî raî/côdéfaî;& minoré locû occupât, C^Quarto<br />

tuto&aliûindifcrimine;fed^ vtro^noftrûeft fegtur ^magnâgfam facit colono diues:î efta<br />

geqle difcrimé. Vel nô limito certû pciû,fed ordîo te dâs ci vnû eorû mutuo x? fimili coro in quanti<br />

folutionê jî vnp tpe.» hpcdupi'r:vd vno deter tatefoluendo îhyeme.qd patet:gacôcediteide<br />

minato die;qué ego voloeligere ad nutûmeû in fùo lucro qdiuftecôfequipoterat.


5lluçll»Cnscfimafecuiida^fo»CXLIL·<br />

c i s . i n c o d e die pcium mutaî. Méfura emfrumê tilitatcmpgnoflicât AcgyptijaGremêtoNili ad<br />

ti q iiora nona valet.xiiihora.xif.xiii. hora quats certos limites.ergo a fortiori ex caelo.CRñdeí.<br />

ta^v.ergo inconueniens eft capere integru dié. licet cuiuflibet grani fit non notabile damnfubñ<br />

Rñdeo.raro folet effe notabile difcnme i eodem tñ toti^ mfdtudinis énotabile damnü.ficut i pat<br />

die:et fi difetimen fit; via humana non pót poni uo tepore non cognofcií motus î liotologio^vf<br />

exadu remediu. in iftis aút comutationib^ tuffi vmbras fadae a perpédiculo;ln magno tñ tpc il«<br />

dt vti rudi Minerua,& his q plutimú eueniút:n5 lud dignofcitur.Nec oportet in icqualibus tpib^<br />

defcendédo ad ptes didrqa fic ducetes anfrad^ femp granû pportionabilitet arefieri & côdëfari<br />

ad otes minutas hotœ.Sed veniédo ad pundû quia fic in fedecim annis tot' modi' côdéfabiî '<br />

reducaî ad mediû extremorû illi'diei qd eft.xiif. adindiuifibilcjqd eft falfû.qa dai maxima den«<br />

" in quo eft tantû apparentise lucri quâtû damni:8í fitas ttitidpofïïbilisnatutalitet.CEx quo patet<br />

eatur ad pciû mediû.» ita facile eft reducere totû ^ fi frumentum non pofi:it feruatf : non potes<br />

ad iuftâ «qualitatem fi ante meridié fuit véditio vendete fecûdum exigétiâ magni tpis futuri/vt<br />

XÙ.& poft meridié cótinuo ppter inopinatâ for« folet elfe de fruméto allato ex Sicilia p mare ad<br />

té.xiii|.eundoconfequéter ad.xiij. Sed tâgiî g? Maioticas.fed potes capere pdumfcdm quatita<br />

vendens intendat quadriptiri venditioné:ad qd té tpis p qd pot durate:» qdiu ìtédebas illud ftr<br />

dico


^<br />

^<br />

féncâas. Sí âicas hoîem fe poíTe facile taeri ab _ " ^ ' , , • : » ^ / ^, . ^^<br />

his fc3m cóíllíú poergdicêtfs. Area tó primu m V çfit esulto ; an líiC"<br />

genti é«quâdacyIindto:Etyertêdamanu:eCere kafus fíe vfurárí^'.^^^^<br />

ta folidanda tenac j:Ne fubcat haerbiemeu pulue W W Platoni bis mille libras fiers<br />

re vida fachifcat.hoc nó obílat:qa î toto hoc ar^í lingoçîTOUtiio, capiés a. pa<br />

tiffcioop^imateria&labore.Etlicetdetfigna p : ^^ ^^Sl^^ j^jg« annue valáecetu<br />

gnoílíca gb^ cognofcam^ fertilitaté frumétí per ^'t)ras î pignore, fortes<br />

amygdaluJgens.Gontéplatoríté;cü fenuxpi'í* ' ^^^^^^^^^^"^'^•P'^SW&frud^eiScol<br />

nía fyluís Induet ín ñoré:8¿ ramos curuabit olen annos. & demuni<br />

tes;Si fupantfcet^;paríterfrumentafeqüé£:Ma fnas bis mille libras recipit .lílo cafu fuppofito<br />

gnaq? cu magno véníet trituracaIore.nug tñ va^ vtrin^ árgumentor. Ad partem negatíuáp defí .<br />

cábispiculo&íprobolabore.Qí liceatíílaeme« tiitionévfuríe:gacapítlucrú yltraforté vi mu«<br />

rc,patet. qa véditor ë í ea neceffitate q védete cô tui.•quotannis em pcípít cétu :& hqc.xx.annís:er<br />

pellií.'tu ppter íopiánú ppter deceffS ad loca re « go collígit bis mille libras flerlingoru ín ilio tpe<br />

mota.'tü ¿ nec ipe nec ei^ famuli audét laborare q ododecíesmille francos valét & ampli^r&in ff<br />

pptercrudelitatétyráni vicini. Vídeaíaíjt quâtû necapitfortem.& hoc facit rôtie mutui:qa aboi<br />

frumétí folet colligi ex hác terrai mediocri anno bwsmutuumappellator.Adptéàffirmaifuâar«<br />

hoceft nec vberrimO nec fteriliffimo:& tollaî ait gumétor.hic cafus paflim ínter yiros Îioneftoff<br />

qd rône labotis 8i ipéfarû faciendaru p fruméto admittiîmèca fapietitib^ reprobàîîergo é licit^V<br />

colligédo:prudentûcolonorumiudicio56ifîcn5 ^n r i ' /r '<br />

eriterror.Ex iftopt?^ arpétûfrumeti min^ va« Iplutione qUiCltloniS pOtiâ l><br />

letîagris Suyntoí»eñ.8í Noré, qîCoIdingam pofitiones.quarû Primaeft.mutuans pôtcapS<br />

& Bâbruch.f. pptec occurfû hoftiû tpe bellf.idé pignus ad fecuritaté: vt fît fecurus de rehabeda<br />

' patet d^ti>alachi®gi Ragufig agris.Sedo ptjçp. forteivel tenere œqualés vel chirographû:&eti#<br />

frumétû pro^ime colIigédû pP valet q qñ^prlo a fideiuffore mutuatarif pôtaccipi pignî'.probaf<br />

ferebat frudû in culmo: 6i tûc magis q qñ ferai« condiifio.fi nôliceret reciperc pignus vel hypo«<br />

mbaî.Tertio patetlicet emptoréiÎH^frumett lîiecamîhoceffetideo;quiacapiendo cômitteret<br />

npderate luaart &iuftetqa fi nô effet fpes lucri vfurâsfed hoc eft faifû: quia nÔ capitdñíum re«<br />

no affumeret hûcIaboré.Pro lucro tu pone die cepti vi mutuationis:cum dominium penes mu<br />

quo^^Iaboras.Ncc|jptaeafeqîg,vendésp tuatariû,vdfidduiroré maneat: Bino recipit vf<br />

dat.-fj ftat ytrû


— • ^ — ^ — ; ' . ·<br />

tt- •<br />

Id-<br />

/ ' r<br />

pignorationis)quiafi pignusad mutuantcmde ifte vocâturleôlergoeiîîeov veî ego vocotma«<br />

iure fpcdet:velqa hét pprietatem m pignore: » iorvelmagnusJCTgofum taliS.CInfUptatlonÄ<br />

mutuatarius dñiuravnle:iamnoneílverar3tio argumétor.hiccôtradus habet alígáf^ugnas<br />

fcnpignorationis:&hoccuintcre[re»pœnafufs côtradui mutui vel contra eius fubftatiamíergo<br />

ficicnter m qilionc pcedéte exclufum cil:qa po- nullo modo eli mutuij. Tenet confeiquentia}qa<br />

nimus g? frudus in forté nó fupputet:nâ fi illos licet vnus contrad'poflit habere aiVqd pter fuâ<br />

fupputet pôt frud" colligere: vt dicitur LeuiticI naturâ:non tamen pôt habere aliqd ¿bntra fua ,<br />

XXV.»de vfu.cap.i.qa fie p fruduû colledioné fubftantiam:» fibi rcpugnans. Aifutti'ptum pa<br />

annuâforsattenuabiî:fic.f.vtifi'nevigefimian tet:qa in mutuo mutuata«'eil obligat'reftituy<br />

ni teneaî reftituere pignus.» hoc fi vitra labores te fortem:in ifto autem contràdu dans a^gros »<br />

» impenfas » fortem colligat: qa hoc eft côe tcciplcns pecuniam nullo modo eft oblig&'t^ re«<br />

expenf» qfi'unt gratia fiuduumcolligédoçî « ftitucre forté a coi hominû confuctudine,feû pof<br />

conferuandoru a mak fidd poircflbre:d cducâî tedimere qñ reftituit fortëéoc eftîdatur éi faa<br />

vtpt3dereftf.fpolîa.c.Grauis»Probaî.côclufio tasvtitcratoematqn vult^mutuatari^fitobi*<br />

iâ capit lucrû extra forté vi mutui:qa nulla alia g3tusrcftinjctcfortem.qdpt?í^aéplusciuiíiteít<br />

ratione accipit vt fuppono.CT^ïtia eôcIufio.p roumanti obligatus g donatarius donatoti q m<br />

fatus cafus in titulo qftionisppofituscûcircun turaliteradvicifl^itudine obIigatur* Si crgomu*<br />

ßantiis qinpredidocafuaddifoîentînôeftvfu tuatariusplusciuilitermutuâtiôbligatur.mutua i<br />

ratius:fedeftveraemptioaiBiuireddit'.pbatur. tor habet côtra cum 3dfoné:qâ Obligatio ciuilis<br />

nullo modo eft mutuum:crgo eft alius contrad* eft mater adionis^modo non videî alia adio ni<br />

» nô nifi cmptionis:ergo eft vera emptio. g^nô fi ius repctédi fortem;» ad hoc m foro contradi<br />

fit munium, pbatur: vd hoc eÎfet qa apud vul dorio cogetur.Et quia de dofiationc incidit fer«<br />

CO loquétes vocatur mutuû: vd obaîiqdaKud. mo:patet ratio per fimile.fi daré mUtUOtibi^xx»<br />

fed nec hoc nec illud,igiî.Non fecundum vt in aureosnumos ca lege vt cos abs te nünq répéta<br />

~profequutionepbabii.necprlmû.nam.iiiÎ.Rei nec cris mihi obligatus cos reftituete nec ^Uâ«<br />

cum.vi.qdâ esodato acceperat fécurim a ps lefis:nec aliqd loco COÇÎ.


. . . • -<br />

í^íllmctíoíííe Becôîifquiiîtç<br />

ildé.tenetcôfequétia:qa fola vocis mum lütatis.CRndei.Iicetcöfenfus&eerminfimpot<br />

lîili re tnureí no pót facete rerû tnutatíoné. Qp tantes adum aíce interioré intelíedus vel voluns<br />

iíie cotraá^ ÍÍt licit^ patet:qa noe melior côditio tatis appellent fuá ppriá rônem logice loquedo:<br />

vnií-líalten^iudiciopnidétúmeccótrad'eftalí. talib" nexib^ nóeft innitendû.Diftinguoœ non<br />

^uo iure naturali vel pofitiuo irritat^igií eliciti cogitant vel confentiuntinemptione.vel forma<br />

' De iure naturali hoc feqtur ex pbatione pnoris .liter,» flc côcedoîvel »qualentetî» fic neeo: qa<br />

.partis:gafific,ho£maximeefl^Etquiaeft vfura. volunt ambo contraherecontradu(rccitatis<br />

fedhc^npìganeceftmutuumecvera ipignora« cüftantifs)geftlicit98£veraemptio:Iicet voceî<br />

tio:fedeepuo:vrhetc!rcuftanasaliqsab hoim mutuû.ppterea asqualenter côfennûtîemptiôe<br />

cofuetudine:qd cu emptione maxime couenit. & hoc futFidt:fiue hoc fdant/fiue eos lateatfExe<br />

r Qíiautvtríüi^coc^tiofitgglispatct^ulgofic plû.firis illuda remotis eêaîalrfed de qua fpecie<br />

vücatus mutuatordat.xx.|) vnoîcetuçquinçg tefuginfitgîaexépli afin» .benefeqî.hoc aîal<br />

mi]iepqnquagwta.mo hcnes emere pnt terras vides;ergo hûc afinû vides.» fift hoc aîal emeficirredimibiles.na<br />

Idem eft in valore hre mille i re visrergo hûc afinû emere vis.efto te fugiat g,<br />

promprnftdmlioimprudetia ^cuniaadhoiK fit afinus.ficut logice loquendorafinû viseme%<br />

I ilanegoda^tiûappl.«re:»hreius^^^^ &tion vis emereffinû.&lSÎS^S<br />

annu^I.%j^rppoiito.Propterea iftucotradu malifW hoc aialnefcis die afinû. B t e S<br />

yocolicitûriquovn»^^^^^ hentes credâc.hoc ett aiTentiant^^^^^<br />

Jirer pecunia ad aliqdoff^iuapplicad^^^^^ ntmutuûmôtn oportet g, peccar n â S ^ ^<br />

nonhabebit aliud:quíaresperitmmanudomí ^^^bequememfubnedam.<br />

ni:tiîipednsilli»agnpôtabillodomini^^ inuits» CDíftíndíonís Decím^auínts<br />

deponi qnfoluiîei fors pricipalis.Dotibianalo ^»^â·*·.^<br />

giam.oblígo me tibi vt dé tibi hos meos agros Qúeftío Trígefímaqiiarta··<br />

in fine anmvalétesannue.xv.qñ dabis mihi mil ^ ^ ® ^<br />

Ie.tunô habes pecunia ipromptu:fed in fine am Extoquacritun Vtru<br />

ni colliges mille:fed interea tpis hoftis iuadit re« , V/^^^^^iciuitas îdigês pecumïs pof«<br />

gnû »meos agros:» fic peût m manu mea qui fit lidte côpellere cmesïiib*<br />

eramver9dñs:»tñhabebasiusillosameemen »edosad mutuâdûfibicer«<br />

di.Ex iftopatet g, fi mutuemnbicentû fcuta eu quântatem pecuniîeioife<br />

hac codinone vtea ad libitutuuteneas:&tñ fin rendo fe ad dâdûcuilibetci<br />

gulísannisgh^ea tcnebís,dabismihígnqp fais pecuniâ mutuantiu an*<br />

ûocapitali:illecôtrad'eftlidt»» nullomô vfu« ®=^^^^^'nuâpenfioné donecd fora<br />

ranus.nam cum ponatur irreuocabilitas in con« foIuaî:dando tñ pcife. xx vu/, ducatos loco for«<br />

tradu:renuncio repen'tioni: nec teneris date capi tis centû ducatorû cômunitati mutuantiû cû cira<br />

taie nifi voluens.nô eiñ poifû te ad hoc cogéré. cunftantiis fieri folitis in aljgbus ItalisE ciuitati«<br />

CConcratóc folutionê arguì,? fie. Ä S Ä Ä Ä S ? "<br />

neuter cotrahetiu nec.f.eptor nec veàitor vd nec teft aliquis rex facere refpedu fubditorû. fed qa<br />

rSï'/rf "" taHias (vt vulgo appdlant)reges cûindiguermt<br />

ibecSSKy'^^r^ iniponen€refoIét,nôvtûîliacpraxi.heaûtciui«<br />

tatesiáamñisretroadisannisAriftocrancevi«<br />

^íalusa^^'- re.Pri_oPen[lermenias.» xcrût,fupiorévix verbo cognofcétesî tpaliÎ',<br />

Srhomom^^^^^^ dS^prim^.Proprere! fuppon,í|hLn¿<br />

tamqui^^^^ îpofînoné4.rationab.Ii^aufaiuftViponlepof«<br />

dittoSgononc^ r^ deempnone»ven« fint.»licetfupioréhaberétintéporalibus, qSod<br />

fmutinîcognitû.modrcSÂ^X°'^^ tas » vniucrfitaspnecdritate fibi i3cuiS>entc<br />

çof^s^^us yo« fpedalécoIlg


^ — ^ ^<br />

5au|ítCrtgeítmaquarta.f o^GXLn<br />

;lO mnes.Ììcut Parififs pro ponte fiip Sequanâ ta.FIorcntfaE; crcditoresmotis appeílanB.Genii¿<br />

extruédo a bbínc paucos annos patuit,Latenti' habentes toca.Q^d de vna duitate & de vno mo<br />

tñ in cômeatu feu efibilib' . C[Accedédo ad p? appellâdi dicim';de alifs intdligi pot.fed qa mô<br />

pofitû,aliquee ponunî çitcunftantiîe.Prlma c ^ ticuli nri grati' Florérinorû yocabulo vtenî de<br />

duitas indigés pecuniis îponit ciu ibus fibi fub s creditorib' môtis:illû modû loqndi p alifs pfeqr<br />

lcaispdid:aoneraadqqlibetfoluendacompels ^t/t' r r ' or L'/i ' ^ ><br />

liî etiam inuif.Statuir îterim g. tpe quo duitas luppolitis SC hlltoriCC (^qa ç d<br />

non reilituit fortem ciuiîvt habeat vnû dc.xx* qftio fadi)recitatis,pono hâc côdufioné.F ore«<br />

hoc eft qn^ pro centum: ficut qftione prîeccdé tia licite pôt denarios môtis tot îponere quotfuf<br />

tercdtauimus:& per confequens ciuis dans ccn ficiûtjpamotiôeilli'maliqd rdpublicœ ciuitatis<br />

tû habet ius fup bonis ciuitatis ad exigendû 8C imminet:dûmodo illud malû fit pei' vd pnicio<br />

acdpiendiim annuarim a ciuitate quinij pro ce fius rdpubli. q fit hoc qd eft ducs cogiad taleç<br />

tum mutuaris:» non poteft reuoeare vllo paâo denarios foluendos.Probaî.qa ad hoc dues tcf<br />

fuum capitale.fed duitas ipfa poteft ius qd ha« ncnî.Et dedaro îterminis.ponam'^ Venerivi<br />

bet duis extîguere ad libirii eriam dado pté for« rex Parthenopa:us îuadat Florêtiam.'ita vt ciui<br />

tis mutuate ab ipfo ciue.& côiter.xxviif.folû te« tas Florentina habeat iuftâ caufam beMed non<br />

ftítuítdqcentumduitarimutuauit.&fic cxtin» habet pecuniâ in prÔptu:» pecunia eft neru' bel<br />

guitiuspdiâû:»f0rsrcputabiît0taliterreftitui Ii:iâ qlibet duis teneî refiftere coipe fi opus fue<br />

ta.» p reddirionë partís fortis hase qftio a pcedé rit:ergo » pecunia.côfequenria eft nota: qa fit©<br />

teditfert.AIiacircûftanria.annuas péfionespdi neî in maiore/» i minore tenebiî. ficut eiri man', ,<br />

das quas ciuib'ciuitasafiiignat,vult dare prefu exponit fe piculo pro falute capitis»fntegritate !<br />

fione intercfle qd duc^ patiunî ex fuarû pecuni totius corpis veri:fic debet éife in corpe myftico<br />

ariî ficmutuatarû catêria:fiue illud iterdfe fitdâ ipfi'ciuitaris.ergo duitas pôt fuis fubditis hoc<br />

ni emergentisfiueluCTicefl:3nns:aut fi nullû iter tributû feu/vtdicût,çolleélâ iponere. Diciî î con<br />

elfe parianî vult illas péfiones dare liberali» fpô clufioneÇdûmô illud malû fit pei'»G;)4a fi fec^<br />

taneodono:tanq adtalebfificiûdonatipnLsds î fit:nôpôt duitas eos côpdlerc ad hoc:nec adhoc<br />

pcndêdû:fed tamen ciuitas puocata eft ex eoi^ tenenî:» ratio eftîqa nemo teneî p îpediêdo mi<br />

beneficio:ita vt vdit eos dfe tutos in vtt-o^ fo* note malo ab aliquo corpe illud,agcre qd eft pe#<br />

To.f.dd » fori.Vult pterea ciuitas g? qlibet ciuio ius malû ddé corpivjmô cû refpublica no fit niiï<br />

poffitiusfuûqdhabetalicnarcfupbonisciuita« duiûcôgerfesitât'pût eífe denari'môtisvtcHeC<br />

tis dando illud alteri dono vd vendittone:ita tn pniaofior rdpub.q dfetrépublicâparialiud ma<br />

vtciuitariliccatilludredimcrectiâabilloalio:» lû îminés^ cm'amotione talis dcnariusmôtia<br />

codépcio.fcîdando.xxviif. pcétû.» illeali'tcs imponiî.Ex ifto cuilibetîtdligériliqt ^ duitaff<br />

nebiîrcucndcrcciuitari:ficut tenebàîprim': reté poteft tanta calamitate cêprdfaîVt fuffidat reftI<br />

tis eriâ lilis péfionib' quas pcepit a duitate abfqj tuere decé ducatosp cétu:immp vtnihiltcncaîvlla<br />

reftitutionis obligariôe» Interdum tñ qñ co« reftituere. Secundo feqî ^ peccât opttoates ci*<br />

dirio ciuitatis eft deterior fa


J^ccmiçqumtf<br />

CHíspr^habítísíqucftíonepaucíf bafidcm.fipecc3retpetendomutuo:iioceei^^<br />

fímís(licetv3iijcircaeammftapdígcdíxcrint) daret mutiiatorjoccalîoné peccati: fed hoc non.,<br />

abfoluam.Ciuitas pro rationabili capot tales de naiWa occafio eß indirede dataabeo:» difplicet<br />

narfosmórisiínponereciuib'ad fuccurrédñnes a«er dat ad vfurâ:mallet em gratis daret<br />

cefl:itatioccurrenti;&nonampli'.hasc aütnecef« « aíípncetei etiam fe eCTeí ilio flatu vt|) fui fuf<br />

fitas CÛ efl circa magnâpecuniánócófiflítinídi« gntatioe cogaf petere mutuo, ergo non peccar·<br />

uifibili.fed non pôt impora' pro vana popa ciui ^^ P eft ro ad conclufionem.mulicf<br />

tatisvel oprimatumfaflu vel pro bello iniuflo» cognofcési^ aliqs ex afpedufuimoueíadlibíí<br />

^ " ciues aút non mutuât pecuniâ ciuitatí: fed annu iordinate:pôt ecclefiam adire vel forû ;p<br />

os reddit'emût.qd ex qflioneptíecedente pba« tempore& Íoco:eftoiudicetaIiospeccaturos:qa<br />

tú reIinquo:& hoc fiue ciues fi'nt cópulfiadmus ipía facit qd fuo oificioincumbit.ÇSecûdacô<br />

tuandum:mutuandûinquâ verlsotenusîfiuefc clufio.pctcnsmutuûabilloquéiudicatveliudi«<br />

patatos offerant:quéadmodûhô feparatû ofléa cate debet non daturû mutuo nifi ad vfuram:nô<br />

dit ad emêdos aMos annuos redditus. Et qa cir» flantibus his drcûftanti/s peccat. Dixi (que iu«<br />

ca vitalitia Si varios alios contradus arguméta vel iudicare debet) nam iïat g» fit ignoran<br />

aduetiari09îibluûî:fijpuacuû é verba mftiplica i^indMis ne cognolcat mores illi'quéadiffi<br />

tc:& parUo pedi magnû calceûaptare.ffEx his P'obatio côclufionis. qcu^ dat alteri occafioné<br />

dií^is SC qflionc pcedenri patet ciues poífe eme« peccadi proponédo ei materiâ vnde alter fumit<br />

fe annuos redditus a ciuitate vd a priculari viro occafionem peccandi vbi nô habet iuflâ Si tona<br />

et fi taliterfaciant in hisciuitatibus ducsrnô pec caufam materiam pponédipeccat.fed qlibj<br />

cantvllomodoqnfuntcôpulfi':qd lucidiifimû P^^"« non flanribus his drcûflantiis eft hmôi.<br />

eft.Idé dico qñ fua fpôte petunt:quia emere red gíttir.8¿ patet p fife de muliere de qua mentione<br />

ditus licet.Vlteri' qñ optimates ciuitatis îponût «cimus in priore conclufione. Sí eiñ ipfa exhia<br />

ciuibus pecuniâ mutuandâfiue pftandam ciuíta ^^eat fc qñ non hétrônabilé caufam afpcduí illi»<br />

tí prônabili caufa nôpeccant.nec eft fadle credi q«é credit cafurûîlibidiné ínordinatá:ípfa pec«<br />

tu 3» vrbís primores a ciuium patres ^terrarios cat:infidelitcr cû pximo agens. Ecciefiaft.x vir. ·<br />

nem colIedâiponant:fed vbí fecus faciût:in ci* Vnicuiq^mandauítdeusdepximofuo.<br />

uesddínquunt. ^ ,<br />

CDíftíndlíoní.Decí«,a.quínr5<br />

Quçftio Trígefíniaquíntaé cat:ergoipepeccat.Añspatet:qafortemutuás<br />

fatinteploorásvdí IcdocubansdenüIIoma-<br />

I ^ ^ ^ ^ B í / r ? Iocogitans.c:Secundo arguituradídé.dás ad<br />

vfurampeccat:ergo acdpíSisad vfurâpeccat.<br />

SÍ «folutioeqftionis iwtato:^ Tenetcófequétía:qa darí ad vfurâ &acrípead<br />

vfurärelariuc» correlatìuc fe habent. Nemo eí<br />

m B « · r pótdareadvfuramnifialiquisaccipiatadvfü«<br />

rê/&ecôuerfo.crgofidareadvfurâépdm:acci<br />

|^^^^^|fuffidennapfuoftatu .qd pere ad vfurâ eft pdm.CAd primû diftínguo<br />

í?fiícaufapeccarialterius.vdSccafionalisIín<br />

mtÄrn^^^^^^^ direda;&ficconcedo:vddireda,&ficnego.m5<br />

SSariaXofi^^^^^^ P«niumnôeftpâm:fcdvrimaloalteriusadbo ;<br />

SuoiftoöoÄ^^^ numfíncm.ficutpatríarchaIacobvfuseft iura '<br />

mutuo.eitoopinetmuniatorem no datura mu« mento Laban per ídoIa.Gene.xxxí.Dro oaceiti<br />

tatmu^^^^ grauiterihocpeccaret.CAdfecûdûnegaîcon<br />

Td VSSm fequentía. quemadmoSm non fequituT. pater<br />

fâexv^ eftpeccato?:ergofiliusefttalis.ConVétiVaS<br />

batur^ondufionÄ valetinppofitTonedccftfcdoadíacétetvtfipS<br />

tereft,filíuseft.vdfialiqdépr,a3iqdéfili'.hoc<br />

cimdoSeTaun^^^^ eft,Îïvnûrelariuûverifedetrâicédéte:rdiS<br />

pecunia affitmab?deeodé.ficî^ dâsadÂ<br />

peremutuocum aSSUTfû^fu^^ eft,acapíesadvfuráé.Nónevídes^raptor3ra


^Vbi£atur.anvfurarnfînta<br />

pji,republícatoIcrandí:»a poteilateeccicà tínus in manípultó mcíTisínuenies.Nec oportet<br />

fes=^ fíaflíca& fgculart.|£kñdeígb non:fed theologum infíftere cafibus poffíbilib^ logice lo<br />

Extirpandi funtuu qa eorû peccata publica funt -quendotfed his qui contîngunt.propterea non ^<br />

in reipublicç pniciê.iû quia del offenfiua. multa refpondeo aliter ad formam niiî concludendo^


•••- ".'.r-· - . -- . ^<br />

Dicte forte.eÎedta fq onushumcris Adg & pofte ei.Îïc mutuantes quçrunt a quçtunÏJf fïcifcuntia<br />

litatitoti íníundújn fudore vulms vefci pahe^ in regiones remotas vel adeas mittunt. Conua.<br />

tiecbenedderuit in corpore myiïico. Nâ rex vis dum hoc facit femp eíl paratus mercati fi virUiii<br />

gilat fivtilitate comuni tpaliî|)fètuâda pace iter cgentem non reperiat cm vult humañe fuam pes<br />

fubdítos;8


. - . • • ' •·. · , •"•·· : • •<br />

• •·' ^ • ' - V, • , , , , . , , pi'<br />

iau^ft^Criscíimaíeptúf^ |<br />

cutreretvidnoímalletvtíppríapecunfamercaní fumptusrfedcapitordímtedebomvrbeìn vr^ ^^ ;<br />

do g munianâo.qdhicnoncôringit.nâifte hîitî bcm:fofpes a latronib'euadítífecudiü illud lunes ' .<br />

n't viros exploratores de îoco in locum vtcogno nalis.Câtabit vacuus corâ lajrone viatonicliedu<br />

icat vbi cabiuburfg fit altius.Infupervt demus la aút quâ fecuma{fert:latron^us foret iutilis:8C ' ,<br />

hunc cafuilKioneáevfüraríumradhue^efl; illicit? caufa eorí5nTortís:quia per eâ dejphéderenijergò ^<br />

ob lacerationé famç quâ non deberet pa'tip mas illud eft fórtívtile:» Plato campfornôteneîgra , '<br />

gnapecunia.Et licet fuccurrere vicino femel vel tíseiinferuirc/curandodarieiR;om£ecentú:quia ' V'<br />

raro dando mutuo,» capiendo aliquid ratione in oportet eum habere illic famulum vel cófóciíj fis ^ ^<br />

terelTe/non fitp(3;m:tñfí pluries fíat:eftpaífn:qa delê/» magnam fupputatíonépecuniarü facetes<br />

illud qd a principio non habuit fpeciem mali:fuc »tàndêadfociû mitterefamulu velanacum;vír 0<br />

ceifu tpis habet fpccié.mali. Declaro in terminis. tualiter Plato deferti itinere pécuhiaiîîtuâ:etiam -r<br />

licite potes alloquiformofam vxorem vicini mi cum fecuritatc:q3 multû tibi valet.non tñ fequiÊ „ . ^<br />

femel vel bis:» tamen ob circunftantias pôt eifè poflit tantû capere abs te ac fí tecum iret:» m<br />

aftiuû fcâdalû:eftonon pecces.ficut antiqui píes am fójam pecuniâ portaretïaluâ : quia non folû «<br />

» bñ loquuti funt de ebrietate duda in confuetu pecuniâ tuâ virtualiter defert: fed étiâ multorûm<br />

diné:quç eft grauior^abiitio:quia minor éigno aliorû:» comodi'q iter faciendo/pecuniâ portât.<br />

fantia,CCEcce quid fuper hoc contradû fentiâ.» Alia ppofitio,videlicet ^ iiullo iure eft reprobas ,<br />

nolim religiofos Parifíjsftudétes:mercatprÍEs ad tus,patet:quíanec naturalinccdiuino nechuma<br />

euntes in quadragefima in Anglia,veLEÌandria no.veldoceasdeiureillo.citcûftantiasautemlos<br />

in hoc côtradu vel alio effe mercatoribus nimis i djtpiSjfitjis,» quis »c.fadle applicare potes»<br />

dulgêtes :fedqufrât in primis honore dd » faluí ^D r j ^ i i -<br />

temafflmarum:atemporaliadsnon deerunt. C^^'pondet concedendo ^ COtra<br />

' árDíftínaíonísDecímequíntae dusdidusdilicims:»negog,fitvfurarius:qa<br />

•X rL' ' r r ' non capit luctu vltra fortem vi mutui:fedvipef<br />

A¿U^ltlO 1 rigeumaleptinia. mutationis.môpmutationoneftmutumfedcôs<br />

TvT n.' r ' ' tradus omninodiftindus.Seddicis.faltem Sot<br />

^ S ® rideburfa cambi} non nihil iuftitie cômutatiuç:qufa dat folum fcutUm » cas<br />

^ ^ ^ loquutus fum. fed qa folet pit pamù albû vltta.fed aggregatum.xxxv.fos<br />

efledifputatío comunisan lidorum cu albo in pua pecunia plus valet tibí in<br />

P ® H H S trapezitœfeu câpforespers caupona vd alibi q fcutû:ergo fequiî q? Sortes<br />

^^Sf ^ ^^^ mutando »capiédo plus q íltícite¿ontíahít.(D^Rñdeínegádo qi? Sortesnô<br />

^^^^^^^àf


i^lftinctw^<br />

rate capíat cápfor ab ífto vel i]lo:íía Vt eius labor (¿uasltío 1 ngeílínaodtaua»<br />

¿i induftria buie applicata ci3 pecunia quâ datino<br />

tantû yaleant qüátij capit ab ifto.Etiâcû câbio j^^^^^^^^^.EcímoóC vÍtímocír<br />

pótWfccríalí^contradus.f.mutuicapiendoalís Ssî^^^&^&'ca hâc materiafœnebré<br />

quid rônedilatfonis folutionis:» tunc erit vfura, vfurari^ teneaî rèftii<br />

poteft tñ capere r5neintereíre.Q.uompdo aÍ4t lis lucrû ^^<br />

ceat ratiôe mutui cape/» quomodo nô:ex'fûpio PJ^^^WI fîtû.Refpôdeî.iftud depés<br />

«bus noÎli.CEx didis fequunîjjpofitiôes.Pris a dñio lucri vitra fort<br />

nia.câpfor pôt capete vitra intereirc:hoc eft vltra pofitiôes<br />

damnû qd incurrit vel lucrû qd non incurrit rô« ^^^^^Í?^I'oppofíte;de dñio inquâ lu<br />

»epmutatíonís.nampoteft cape rône laboris »t cri p vfurâ acquifítí.ex gbus vario modo confe<br />

duíírí«quátotíreípublicg_applfcat.Scda^pofís quenterrefpondédûeft.Vnapofitiotenetg, vfu<br />

tîo,capfor dans Sorttfcum albapecunia:licite laríus acquirit dominiû luaí vltra forté acmjífíti.<br />

capit.iiardûyltrafcutivaîorë:&m SecûdapcáítiotenetÎIli9côtradidoriam:quâ ra«<br />

^b^pecuniaPlatpnívelparteei^puta^m^^^^ tíonabíliorécenfeo.proptereailláimítaboí.Etin<br />

i doqfítvn^fcutuj&aPlatonecapitynufcm^^^^ telligocócluíionéíbandamde p fe & côiter.hoc<br />

,Tertiaj)poQtio.qnSortesmutuatP atoniParí ^ppteraliquas parías tricasdíxerím: vtpote fida<br />

gs.x.papales ducatos ea lege:vt recipiat tonde reîluau vltrafbrtê in pom,cibo,» rebus vfu cô<br />

fumptibílib9:quarum vfus nódíftínguií a dñio:<br />

q.^üs i^cv/IetqPanfi,sforteinfcio:no eft vfu quia ídem contíngeretín fure & raptore qui fecú<br />

^^^abáarúnona^uíruntyelúdL·<br />

dTvnn^^^^^ valor ad foli« Probaî ergo h^c coclufio negatiua g, vfurarius<br />

duynum:lciterectoiomeos.xx.^«^^ nóacquimdomíníñluaivltrafOrté^^ulIotítu«<br />

ioíuftoilIi^Iuaíacquírítdñiú:nóemmumo:q3<br />

illecôtraduseft$bl,itusLvcgfexto.ergoîiôlft<br />

fnTSfïSt'?^^^^ íusfediníuria.HtceftratíoRíLdíMíddíltoni«<br />

índecembríioluerevbieade mefura valet^xxv. hacdifiídíóe.SédhecpbatíoBftnulla:qaficfim<br />

mô am,^uédo plex fornfcatío eft pLSita:meretrix I t o S<br />

regione vicina/poteft catopfor minus cape.fi ve «cm gloriâ partíalíter.vel in die fefto acSiSritdo<br />

Susdfbrt^S^^^^^ quoiIIápWáacquírít.Proptereafcc?do»aíí«<br />

WQSOUÍ f^^^^ ter arguímradcóclíifioné.nulIusacquirít domfe<br />

niumilhusreiquânonpôteftdetineïeiuftepalfe<br />

SmirèotuÎ,.^^^^^^^^ quodtanpus.?edfíceftdevfuraríaígi'tur.maíct<br />

SSXuoLirff^^^^^^^^^ patetindudiueinomnibusali/scôtradibusvel<br />

''S? l^'^S^ dominiorû acquífíííonibí. Minor patetica<br />

tóoSSf^^^^ nonpotesdaretempusinquOvfurariusíufteM<br />

gnaSSrSrT?^^^ iíetpecuníá:putafríínteromíttitproten.pore»<br />

lianîiSueS^Sfe loco reftítuerlfcío ^ in eíFcdu non fcmpW tene«<br />

^^^^^eapermmSJ^ nemixtatradend^reinonfuiïïcitadacquifitfo«<br />

ffieras^càbSficcSS^^^^ domini, eiufdem.fed tali volitione Vurari^<br />

contédédu-Siad h^cS^ taie Iucruir, acquírít:velletaiim mutuatarius ab«<br />

détiVde vfura oS^^tte ^ mutuatornon caperet lucrum vitra for«<br />

bushiscâbi/siudicatefwS ;em:fedqmanondabítmutuofineI«cro:datílI¿<br />

quicodumnihilaffèrreâlent ^ ^ lucrumpotiusq careatmutuo.fedtalis volutas<br />

non iiifficitad nâflationem domíní/rquía fî fia


^i$^Mríscfímáocm*Sí>.CXLVlL<br />

liiptòr reí quamrapít:hoc eft quam fibi fpoliatus & vcrus.a ratio naturalfeeftîquiahgres no liabet f<br />

dat cui mortem minatur nifi pecuniam det:acqui plus dñíj in ilio lucro qliabuerit ille cui fijccedit. •<br />

reret dominium rei raptœrqd eft falfiim,idem eft fed alter non habuit dominium in re ilia.Vd tene<br />

de reb'tempore tcmpeftatis ex nauidedisjquai do oppofitam pofitionem de dominio illi'lucri<br />

tú nullo pado acquirit auferés dominiû;» eft fis eft idem in fententía.quo ad hoc enim teneî refti<br />

milis voluntas vtrobí$:ergo illa volûtas nô fuf tuere oé iliud quod tenebatur reftituere ille cui fue<br />

fícit tranfferre dñia renun.qd fuit probadú. Sed cedebat. fed ille tenebatur totum reftitoerc;ergo<br />

fi fit aliquis capiés ad vfuram qui catcgoricc dat ifte qui eft foluédo tenetur reftituere totum.Et ad<br />

alteri dominium lucri vitra forté:de illo hfc ratio hoc eft textus ita exprdfusin hac ratione funda«<br />

non concluderet.quéadmodum fi tempore tépes tus vt mirer quomodo ifti alij ob rationé nullius<br />

ilatis djdés merces fine médado diceret:do lixc momenti hoc reliquerint.Ecce refpôfionemRos<br />

bona primo capienti,» a me harû rerum dniû ab mam pontificis.Tuçigiturquçftioni literis pfen<br />

dico;tunc poteft quis capere hanc rem in nullius tibus refpondemus:grfílií ad reftitucndas vfuras<br />

poteftate exiftenré.fed hfc ratio non probat qn ea funt diftriéiiôe cogetidi qua parentes fuifi vi<br />

intalicafuacquirensefletrealiterdñsacquifitilu uerentcogerenmr.Idipfuai etiam contra hgredes<br />

cri vltra fortem.ôuis Alexander Haléfísin tertia extrancosacdimus exercendum.Vbi gloffa erus<br />

parte.q.lxvi.dicat^ nôpôt fic trâfferre ré fua:cu dite didt ad hanc materiam. Satis poteft did<br />

deo dlfpliceat.fedh^c ratio non valet vt patetp in folidû conueniripoifuntrquia oía bona defun fl.<br />

fuperius reprobata. Altifiodorus in tertia pte id ¿h erant illi obligata.Sed contra fioc arguit Pas ; ^<br />

idé tenes didt.Deus no confentit in ilia tráñatíos not.indiâocapituloCumni.Exillo'fequituridl i.<br />

né.fedhoc nôpbat.Secûda» tertia ratiôes fUnt dt)q» fi alteriiçredum effet foluendopoffet col»<br />

magis apparétes:» cû plurimi tlicologi fapientes ueniri in folidum in quantum fuffidunt bona ad<br />

hâc partem teneant:quis beatus Thomas oppo eûdeuoluta fiageretur hypothecaria.Refponde<br />

fitum tencat;hanc condufionem reputo rátíonas tur.non fequitur.quia tenentur reftituere pro lœ«<br />

bíliorem. tcditarijsportíonibusfi vter^eftfoluendo:vtÍÍ<br />

vnus habeat duas partes hfreditatis:teneí ad du»<br />

áj^Gotra hác c5clufîoné argument' as partes vfurarum;& alius ad tertiampartem;qa<br />

tor.Siemitvfurari'terrasalíquasftudiferasíbs adioncscompetentescontradefunauradiuiias<br />

lum ex lucro foenebri:nô tenetur terras vd frad' funt per legem inter haeredes ex hgreditaríjs por«<br />

dare his a quibus cepit lucrum vltra fortê.CRti tionibus.l.j.».i).C.de h^re.adio.» quis vn'poC<br />

ddur.hoc nihil probat. quia plerun


• - r '<br />

ïius no acquirit illi'pécuniç dñíu teño nôpoffem ^ inihf obKgatusdarepdû:& cgoadtradcndi3fiibi<br />

illam rcpctere,eodé modo hec vfurarí^Xí vero fît equum.velfinötraGäradintereiTe.ficin ÎQcaûôe<br />

fermo de beneficio dequoagiturin ilio capitulo, dfocietateexéplificarepotes.hocaûtmodo do·<br />

Dñs Antonius didt q^ non tenet.& licet Panor. natio & mutuario no funt c5tra


.. . • ^^^^ ^ • > : • . - . A ^<br />

ad ierram ftetile meliorem fadédâ: qd modicum tur:cum nomen habeat determinatum^CRnde* Ij J ¡<br />

pdum daî ítecognítionédomínijdiredi.de quo tur.tio didtur contradus innominatuseo^ nos - - S<br />

vide.x.q.ii.ca^Eaenim.§.Perpetuaquo$emphí mai fpedale non habeat;fed quia contradus ille .-^ggñm<br />

tcofís in his rdjuspmittitur.Aliusdt contradus vocatur nominatus qui ñatimvtfítpducitobKí -.WB<br />

feudalis;de quo nöniliildixim'fupra in de vfus gationemcificacemvdadionem:etiara fineuter -ÍHIS<br />

ra»ClContradus fuperfidan' exêplo notus eua impleuit.patet.l. j.ff.de re.permuta.Et contra co»<br />

det.conc€do tibi fuperfídcm talis fundi:vtextru tradus ille didtur innominatus^in quo fi neuter í<br />

as domum vd molendinum, mihi feruata pprie pleuit,non oritur adio.modo permutati5e hä^<br />

tate:» in illius recognitione dabis quotannis feu fi neuter implcuit non oritur adio. immo fi tm<br />

tum.» fi domus fit totaliter igne vd aqua deftru alter corum impleflet non oreretur adio:quin als ^<br />

da:finiì ille contradus fupficiarius:ltavtnbi no terquinondumimpldret/pofl:etrefilire:quisis^ ^^<br />

Jicueritampliusfincnouafacultatemeadomum impldfetpoffetcontranonimplentemageread '<br />

cxtruere.Secuseftin contraduemphiteoticoin repetitionemrddatf^vdadidqdinterdlillualia '|nir<br />

quo potes domu extruere» fundo vti quouf^ non implere.illi etiam qui impleuit kitumeftres^ v^ i¡<br />

tempus tui contradus expiretCCótradib'enâ fi'lire quo ad hoc vt poifit repetere rem fialter nâ Ä ' S<br />

Innominatisinmaterijsfequétib'vtimur.vtdo vult ímplere.Alitcr etiá foluit gloffa rubricas de ® si.<br />

fiäes.faciamfifadas.dabofifadas.fadäfide«. rerum permutatíonein.C.dicens.Petmutatío dl<br />

Eft etiam permutatio:qui eft contradus quo daî nomen generale ad emptionem/venditionem,» f^r<br />

aliqd paliquo:fiuevtri5œextremià fit numifma: ad omnem contradum: vbi aliquid hindndeacs ><br />

fiue vttí5® non numifmafuerít.Exemplum pris dpitur:»aliicontradusfumpferuntfuanomina. j<br />

mi:fi detur vinum pro frumento.Secundi:vt au fpcdalia.fcdcudaturfpeciescertaprofpedealia<br />

tumproargéto.fiverodemrnumifmaprorevt certa:carCt nomine fpedalî.|£Precariù eft contra i<br />

tes contra pecuniam diftinguitur:non eft pcrmu dus quo alicui res aliqua gratuite côceditur quotatio:fed<br />

emptio vd véditio.fi detur numifma p ad vfum propter preces eius : & hoc tandiu folii ;<br />

numifmate vtin fedo excmplo^didîcambiû fpe qdiu concedenspatitur.» in hoc differt a dono.·<br />

cíali vocabulo.CN5 opineris difcrímé reale fem nam donans non habet animum repetëdi:fed rë<br />

per dfe inter hos contradus:fed fecundû varias concedcns pcario poteft rem ipfam repetere quâ . =<br />

confiderationes&intcntionesalitercftdecontra docun^placuerit.Precariumautéeftcontradus<br />

du fudicandum.poteft cnim idem contradus ef cum emphiteotico coinddens;nifi gb de quinqué<br />

fe venim cambium » mutuû.hoc fic fuadeo.do nio in quinquenniumrcnouatur.CAlius cft cos ' ^<br />

tibí iam in prindpio Augufti fcutum folare:in fï ttadus qui didmr impignoratio capiendo impis<br />

neSeptébrisreftituesmiliiidemfcutum numes gnorationemvthypothecationemindudat.Ims<br />

to:hic eft mutuû: qahabuifti duobus menfibus pignoratioptopriceftrdmobilisqujdatùradpl<br />

íftius fcuti dominiû,» periculo illi'fubied'eras. gnus» manum. Hypothecatio veto cft ire îmo<br />

nihilaût defidt ab hoc contradû quin fit verum bilí.aeditorí^utem conuenítadío quae didî hy«<br />

mutoû.non eiñ eft de ratione mutui foluatur pothecaria contra debitotem qua poteftagere c5<br />

mutuû in alia pecunia numero q fit mutuû ipm. tra eum fi debitor illam rem aiteti vendetet.Inc5<br />

Sic ifte contradus poteft did cambiû.qd fic fua tradu impignorationis » hypothecatiois ex ytra<br />

detur.argcntum pro auro » aurû pro auro dufdé q^ parte nafdtur obligatío:qíiía debtor p6t rem<br />

valoris camblm':nec requiritur fimultas tempos - impignoratam vd hypotliecaiam repetere quan<br />

tis.quare em no poffd effe in lapfu temporis da« do fatíffadt.fímílitcr poteft agete vt aeditor c5s<br />

do idem fcutum numcro,nifii terminis ludcrisi' putetftuduspcrceptbsvd quos potijitperdpe<br />

de quibus non contédo.Nihil probas fi dícas.ra re in folutionem fortis. (f Alius eft contrad'fo<br />

tione cambif licet aliquid accipere;ergo no eft idé lutióis indebiti.vt fi aedam metibi debere decer<br />

contradus,Refpondetur.non licet acdpere alí^ cum nftiíí tibi tenear:íta vt ex errore tibí foluam<br />

quid in hoc conttadu ea rone qua eft mutuû.fed decem:conuenit mihi adío contra te vt illa dece<br />

bene aliqua alia vi:vt in de vfura crebro dixim'. reftituas. Aliae funt etiam fpedes multaeîde qui<br />

Nec multum refert in irentétia:fiue dicaî pecunia bus quia canonifta vd legifta confiderare habet:<br />

Emi fiue nô.fedioquamurvt plures.fi alia res vt » non per fetlieologus:ttafeo.fuffidt na$ theo<br />

in priore exempb,retüiet nomen commune : ille logo communtorum contraduum habere nomi<br />

qué alter adit gratia pecuniaehabendasîapud vul na.»íntelledisfundamcntisihillis:ínali)s dum<br />

go loquentesvocaturcampfor:»cambire diciî: m6dodexplicentur:confonniterloquetur:quod<br />

licet vterq^ pecuniam det.difficultas enim eft vet fuffidt.<br />

balfsmeceftmagnavis.CSeddubitas.quomo5 t iiij<br />

^ pmutatio inter contradus innominatos ticie r ?<br />

1


-lUj———WPjBWl . IKI Bllll ^.IHIIWfBHP—— - -<br />

^^utctidnfe i^cdmfquiittç<br />

CDÍffinftíotós Dectoçquint« ^ T S l i ^ ^ ^ a S K<br />

(¿UfftloQuadragelima. ri/scapitíbus.vbí Alexander tertíusícócilío La<br />

teranenfi.ca.Ita quorôdam.fic aít.Ita quorûdam<br />

"H·' U ánimos occupauitfaeuacupíditas;vt qui glorili<br />

Kçcedete qitione de tur nomine chriftíano,Sarracenís arma,fen:um^<br />

' i\ fpeciebus côtraduum mens 6c lignamina déférant galearum:& pares aut etiâ<br />

M ^yi jL ^ tionem fecimusmtic parum fuperíores m malítía fiant illistdum ad impugnâ<br />

ffg^^Ai per loqui ppono de aliquis


probantur.Ptímo modo exercens monopolíuni gloríofus deus: vt qui bis bonis Cdlicet tritico 6i J p<br />

debet pprí)s bonis expolian »exilio ppetuo das vinocarefent:píícibuseminentfíríme abudarêtr î^l!<br />

mnari.excrcêsalijsmodis.xl.librisaurimuîâ:ari. »fi prope folemnati: vitii copiamfortiffimi»'<br />

fed hf leges poíítiug nô obligat no fubieâos vel plus prudenti^ » fubtilitatis in re militari habeât il<br />

no fufcipientes.C£Secûda côcluiïo.negociatio la ali/s tamen plus animi » fortiora corpora. dedit y<br />

te accepta eíl reipublicg vtilis »neceifaria »licita. dcus:itavtnullusfibífolifuffidat.Q,uodfcitein §¡'1<br />

probaí:qa nôpôt vnus folus oíbus artibusinten geniofiiTimuspoetainlumine naturaliincedens<br />

dere: multi nâgp tn fingulis floruerût: paud vero primo Georgicoru notauit,inquiens. Hinc fege« ^<br />

in oíbus:necoíapoffumusoés.píñorísemope5 tes:illinc veniuntfelicius vug.Arboreifœtusali M:|<br />

ta indigetfaber:» ecôuerfo. »ita inter alios artifi bíat^íníuíTa virefcûtGramina,nône vides ao« H.<br />

ces.hœc auté negociatio optime fit vendendo» ceosvtTmolus odores. India míttitebur/mok<br />

emendo neceifaria»nôpmutando:vtrefpublica les fua thura fabfirEt chalybes nudi ferru:virófa<br />

durettita vt piliores p tota duitate pané pinfant: ç^ Pontus Caftorea : heliadum palma¿ Epiros prjj<br />

caldfícespíftorib'»reliquísde calcdspuideant. equarûi'Secundopbamridem.finegodationon ®""<br />

» fic de a ifs artibus.ficut in corpore vero oculus dtet lidta:hoc eflet ideo qa in ea wultf fraudes/<br />

pro fc»abfs membris videt:ftomachus pro fe» periuria/» fimilia peccata côtingerent. fed lifcnô ^<br />

alifsmébriscibumalfumptumdecoquit.CTer= probant negociationéillidtâtqa in multis alifs at s,.,<br />

tia côclufio.negodatio pprie dida eft reipublicg tibus illa côtingunt:qug tamé funt lidtg » rdpus '<br />

vtilis » admodû neceffaria.qd patet.Nam vnius blicg neceiratia5:nec funt vitia artis fed hominû«<br />

. regionishoîes rebusalteri'egent»ecôuerfo.Bri Hçc eft ratio Auguftini fuper ilio verfu pfal.lxx.<br />

tânie em:Noríi)egíg!» fcptétrionialiû reges & pris Q.uoniâ nô cognouinegodationé. ex tranflatios ^^^^<br />

cipes in fuis terris vinû nô habét:nec vites vlîasî nc.lxx.interpretû:inquiens. Ego mentior nô nes ^<br />

quareopuseftaliquib'prudentib'qiftapvtilis gcciû.ficut fi in via plana homo cadit: viç nôeft<br />

tate reipublice in has regiones afferanr.Dicis.pof imputandûfcdhominisimprudentfg.Vdetiâ ne ^<br />

funt bibere potû regionis fuç qué natura ds mini godatio cft licita qanegocians intédit lucrum:»<br />

ftrauit:» ita diu viuent vt vina habétes: » tâ fors hoc modo luaû rationabile p fui » fuorû fuften<br />

ti corpore »pulchro erût q nati in oriscalídis:ün tatione defidcrarcpoteft:ficut alif artifices. Sed di ^<br />

quibus cft vini copia.ficemMahumetani nô bis cis.xiiif.q.iiif.c.Q.uicû(3^.didturcotrariû.Illudca. '<br />

buntvina:necpuidentftbidepotu/feptétriona5 loquitur quâdo lucru ex cupiditatefît.c:Q.uarta ®<br />

lium more. Illi^nôfutficit:vt demus verû effe: códufío.adusne^ocíandicadensfup obíedum<br />

qd in argumétoaffumiîrqanôpôt'corpus Chrí debitû: drdíftantifs requifitis drcuamidusdîlis<br />

fti in alio liquore q invino côfeaari.Expeditetiâ dtus.probai-quia talis adus habet oia requifita<br />

príncipibus»opulennsvirishaberevína»allas ad adum moraliter bonu: ergo eft bonus:dumo /<br />

multas merces quas in fua patria nortliabét. Sic do maneat latitudo iuftiprecif:de quo in folutío^<br />

eiñ mûdum deus diuifitvt nullus fit in fe diues: ne.Viif.argumétidiœe.»no fit deccprioifubfta^ '<br />

nifi folus deus:in cuius manu oía funt: nec fi eét tia,quâtitate,vdfitate.Exepla.vededooridmls |<br />

vnqCTcatura:eificereîdetcrior,fecusaûteftinhô cû proáuro:píntaParifíefemppintafaiidiDio<br />

mimb9.nâ fi a fubditis nô colligeret pecuniâ Erâ nyfif : vd vlnam Britannica pro vina gallica: vel ^<br />

cus:exfenihtlhaberet.ficeftderegibusomnib' menfurandopannumper orâmvbi^mosper ^ f<br />

aliis.» ficut clientes domiriorû pecunia egent: fic mediû metienduvd quado eft humedatus extra ^<br />

famulorûferuitiodomini.Vixauté regionêvllâ hendoipfum.quadoemeftdefic^tus,nodltM<br />

dedensficafoleremotâvdpropinquâ:quinalis taelongitudinls.inhisautmprçdicamentoquati :<br />

quoabûdetvdaliquâprçrogatiuamhabeatiqua tatispeccatur.Inqualitajeyeroimrnifcedovino ..<br />

âia vacat.nulluslflandia repertus cft locus vîtes aquâ. Sic ergo pec(aîi pdicameto fubftatiç/qua<br />

rior feu feptétrionalior.nec in terrçnafcêtibus fte« titatis » qlitatis/ » in prçdiamcnto qn, vento<br />

rilior;» tamé regio nulla tanta pifciumvbertate doindiefdlo.Inpr^cameto vbi/inlocopbbi . 'tV,<br />

huic putatur equalis.hfnc qUotânis Anglorû nu to.In prçdicamentofitus/grana bona in orifido<br />

merofa nauium claiTis in çftateillam p habendis facd ponOTdo:vel mdiore lanam in primo afpes ^^<br />

pifcibus reuífit:tritícum » cetera infule neceflaria du vt de forefta:dderiorê infenus.In predicarne<br />

afferens.Dicis.lubpolispluseftifrigoÎis^»pcôs to hábitos/malam yeftem pro bona dando. In<br />

fequens plus profunditatls in mari: & in aquarû prçdicamentordatiônis:vt in prçdicamento qua ^ '<br />

copia nô eft talis deficcatio qualis propc folém. titatisexéplificaymus,vlnampaiuampro mas<br />

vbi auté aqua eft profundior: maior eft pifcium gna vendendo.In prçdicameto adionis ytfi ,<br />

vbertas:8¿ naturaliter euenit g^ieptétrionales pis probbitus negodari:quéadmodu dl CICTICUS: S<br />

fdbusabundant.Q.uisprecorhçcordinauitnifi relígiofus. de quibus quœftionefequœti m vna - ^<br />

^ -f


pííhncrtoníe<br />

dubítatíoné dicetur. In predicamento paíTionís . gorofe.fed nego g» poíTunt inter fe pacifci. quéi<br />

cû iudex iiiíquos contradus patítur; 8¿ a negoda admodum mutuator poteíl dono alíquíd a mu«<br />

toribus inique cor rumpítur. tuatârio capere: fed non pacifci de ilio capiendo.<br />

1 , ítem díílíndíone.xxxvíí|.diceí ^ guis lícítñ fit<br />

C^Oiïtra nane coclulioncm arguii nô profiteri religíoné:homo tamen iwpoteft fixe<br />

tur.fortes mercator de eodem panno vendit vni fup hoc pacifci JMâ ex ifta conuétiôe fequiÎ^ in<br />

I vlnâ duobus franciscû turono: alteri duobus eu Ibera duitate vel regno homines ad guâdam fer<br />

vno duodeno: tertio duobus cû duobus duode^ uituté prccif redígení:8¿ g? non Ucebit facere hos<br />

nís.«:qbguílibetíftorñ aétuum fit licitus^probas mini quod libebít.Iícet.n.[iomonon cogatur libe<br />

tur fic.quílíbet eorû cadit fuper obiedum debitû: taliter alíquíd dare:turpe tamen eil fuper hocpas<br />

R nulla drcûilantia requifita deeil proutfupponi âioné facerenealiquid liberaliter detur.fecundÛ<br />

iur:R'a prudcntibus mercatoribus quodlibet ilio illud qd Prouerbiorû tertio fcribitur.NoIi prohis<br />

mm predorû reputator iufiû pro hac merce, fed bete benefacereeumguipoteftifed fi vales ©fe<br />

^íhíiillevendatpaíet.pánusaEquíualetfolívnf benefac.6¿ Arißaii'.PoKticorum polítíá Socra«<br />

illorûpteciorû:ponamus/predomedio:eigoven tiscommuneminhocr^robatvnarattoneÄiter<br />

daidòte alio precio eft deceptío/vd exparte emé cgteras quia tollitur Ifberalitas.In propofito<br />

tis vel exparte vendentis.CRefpôdetur.beatus mepcatoresIucrandopoíTunt minoris vedere ma<br />

Thoprima fecûdç qugftío.lxi,'.&.Ixüt,-.ar,í/.tenet jiendo in latitudine iufti precíi:quía ftat q? occurs<br />

^ medíu in íuftítía eft medíu rd. quod nô placet tat alíquís cuigratíafadendaeft.ExiftoTeQuitur<br />

plus gintéperantíayd ín alijs vírtutifeus. Pros ^fi bibliopola facíens imprimi libros,eos yens<br />

pterea aliter refpondendumcenfeoí negando g^ dendo omnes maneat ín eodem predo mathema<br />

vnumíllorupredoru merd adequate gquiualeat» ticoetíáíuftemonpoteftcú fociis de hoc-Dacifó.<br />

tiamlatitudoprecifvtínfolutionecuíufdáargu ^ ^ f<br />

mentiprim^guçftionis de vfuradídu cft: nullo Coecudo arguítur.negocíator ne^<br />

tnodo^^artibílís. fed varí^prudentes merca gocíando intendit Iucrum:fedhocdl.initítum,er<br />

toresc^^í;oíbushindnde confideratísdicunt goJFortaíTis díces.nó eft inconueniésíquía ilkid<br />

vjnam íftí^panniyt minímú valere duos frâcos lucruminalíque fínévlteríoré dl referíl3lc:& hoc<br />

CHturono.etfîc vendedopô «ft lidtum. Contra, vd eft ftamsíiilucro:íd eft po<br />

féftveHenegociandohabetecenttimRnô vltra:<br />

£dít. hoc dl fie vededo no pot viuere. fi yendat vdmÎIleÂiion vltra.vd myriada feu >mílíonem<br />

gJagintaduodmsRvnoetiâbenevm^^^^^^ vtdicunt^&nôvltm.-fiponaWwruergo^<br />

iudeftpredûmediocre.fauorabileautepreci^ ^o ampïusiucrari merlando peccat:cû per tenô<br />

cufradionem^nora inter duos francos » vjiû vltraiiegodandolucrariWra.h£cfW aS<br />

Pusfui^qdbruÄ<br />

U S Ä ^ gratfâ exepli biblia de nos wt -g «egodationem. Eta^biedfonem in qua<br />

dlSÄ^Ä"^ rtiínorísduobusfrans cft nodus argumenti, dícog, nôeft ftanisinVcs<br />

uepre^TotSî'^ïI^^^^^ í^ntextremuínclufis quifftione bonorû fortting:^datoquocun^m<br />

mero quem fortes lidte pSäl habere negocldo<br />

tío/quarto/& ottiin^^^^^^^ P"'^ mille gratia exlpli: lucrando vltra ílIud nuls<br />

inhtituaÂp^^rÎ ïo pado video^peccet:quemadmodum dono<br />

n e c c ô t r a r e m S f p o t e f t vitra iflum numerumfîgnificammcape.<br />

turg^aliquisfufte aÄr^^^^^^^ tx:velpotdld accederealiguid perhçreditatin:<br />

funtÎnterYepadfdinôÂ P^cognatomvdaonatorumortem7gdenàpòf


V - T • - " ^ : • ^<br />

ilio 5^uadràgcïïma.fOtCL^ f<br />

CTettÎQ arguii, fortes habés vnu gnofdtureotû œtasço fine vt apparat ^^^^^^ ¡J:<br />

^ . ^ Sicut m fimili mulier adhibetpaniculumclcattis<br />

equum monocuîum etiâ vitio occulto laborante ci frontis vt eâ occultet Îîne peccarojpeccat tamê «V<br />

quem eft venditurus,nó tenetur illud vitmm em« fimulando & mentiêdo figno fi faciat hoc vt pul ^ 'S<br />

ptoridetegere:alioquinn5benevenderet:quêad chriorvideaîrhocemeftmentinpfignij.Exifto<br />

modum Marcus Tullius.iii.OfficiorumaJIegat patet g? iniquum eft dicere.ifte equus tali vitio la ' if® ^<br />

exDiogenisBabyloni}perfona,inquiens.Q^uid boratpat^hti fi indagauetis:6¿ oculus mus eft tis<br />

vero ftultius q venditoran dus rei quam ven? bi mercator; & ego vendo tibí illum equum ac il ^<br />

dit vitia narrare.'' Q_uid autem tam abfurdum g ïHqd vitiû no haberet. qd fupponimus multum . L<br />

fi domini íuflTu ita prçco prçdicet: domum pefti. nocerc bonitati equi. Et huius fentêtig fuit Antis p<br />

lentem vendo.'' Licitum ait ergo venditori fe tes pater difdpuTOogtnis Babylonij.In qua re He n<br />

nere indemnê.forte etiam emit equum ita care/S¿ catone Pançtij difcipulû carpir M.Tulli^.Ex his ; "<br />

in eo emendo fallebatur.Q^fi concedas:occurrit patet no fuifidt veditori diceredo tibi ré ficus<br />

Ambrofíus in libro de cífid/sdicés.Incótraaií ti eft;explora diligenter qualis fit. Secûdo fequiî,<br />

bus vitia eorû qui veneunt prodi iubentur.at nifi g, debeo ei nude veritaté detegere qíí dolus dat !<br />

intimauerit venditor quis in ius emptoris tranfie caufam cótradui;» n5 ampliibologice. imo hoc :<br />

rit doË adione euacuanî. Ité fie circûueniî proxi eft caute occultare. Patet exéplariter de equo oés j<br />

mus.côtra apoftolum âicmté primie ad Theffa. indifferenter mordente: qué dico nimis comede»<br />

iai'. Neq^ quis fupergrediatur nc^ drcûueniat in re.tu dicisíüud eé bonû:» g? fit vorax comeftot ^<br />

ñegodo fratrem iuum:quôniâ vindcx eft dñs de fœni » aueng.vel addo quatuor vd.v.vitia quos ;<br />

his oibus.|£Refpondet.fi dolus eft patens 8i ve rû aliqua emptor viderit faifa.» dico ei vitiû etiâ<br />

rofimile eft venditori hoc nô fugit emptorem : occultû :fed per multa faifa eû circïïuenio. Aliud<br />

nô tenetur illud vitiû emptori detegere.cû em pu exéplum.Iiabeo equû optime plafinatû:paruo ca<br />

tet aliû hoc fdre:inaniter illud d aperiret. Si vero pite/logo collo/colore vuç rubrg:lT3bcnté ftellam<br />

eum exiftimat nefdre: eft cadcm difficultas ac fi albâ in frôte/vel habété pedé remotioré extremu<br />

defedus dTet occultus; qa emptori eft occulms: albû:claudicat tñ cû friget/vdî terra dura vtî pia<br />

vel talis putatus.Et tune diftinguo. vd putat em tca:fed riô eu eft calefad^.Recito mercatori g? hj<br />

ptorem mercé nô cmpturû fi cognofceret vitiû: caput maie plafmatû:é male colorât'» fic de alijs<br />

» fie tenetur illud vitium alten detegere:alioquin indiciis patcntiV malorû equorû :addens,& daus<br />

fratré drcûuaiiret:» fratti faceret qd fibi nô vds dicat.cû dico d multa faifa patêtia:exiftimat me<br />

let fieri-Nihil eft qd aifumitur in arguméto: tenet irriforie loqui:» fie eû drcûuenio,<br />

feindemné»fallebatur ab alio, quia fi aliquis in ^ ^ ^ ^ r,.iufte<br />

te lefit vddedit tibí maîû fc2tum:peccas ins CQuarto arguitur. vlna panni leu<br />

iufte me fedendo » dando mihi illud loco boni tum valenté Parifijs çftimant tibí duobus fcutis:<br />

fcuti. Verbi gra.Video forté de Tia'cuídalia equû & nô eft dicendû g. oés fie p^cOTt rem m tolo<br />

impigrum cmere volentcm vt hoftem ocyifime precio gftímantcs. Si dicas.eft cofuetudo fic gftis<br />

inuadat vd impigre aufugiat quando oportet. fi mandi.fi eiñ verû predû primo verbo propones<br />

cquusmcusnonfít talis:teneord vitiumillud retur nôrcperirétemptore.diœtaûte dabis fi pia«<br />

aperire.nam alioquin nô erat cmptur'.fíc eñí dos ceat duo fcuta cûdimidiovd fimile:» no dicunt<br />

îusdedit caufam contradui:Vd video ifte eft g^ valet duo fcuta.CRefpondeo. maie agût fie<br />

mercé meâ empturus & vitiû aliquod feu aliqué ftdétestnec fic fe elogant a vero predo nifi quate<br />

defcdum occultum mea mcrx habettfi aederem , nus incautû mercatoré drcûudiiant. etiâ ad locû<br />

q> iile nimis diminueret de predo vitium occuls tenebrofum anteq pannû tibí vendant te addus<br />

mm cognofcens:non teneot d illud vitiû aperire cent:certe nô modo vt occultent verû qd tenétut<br />

dum tamé diminuo fecûdum exigétiâ defedus. diceretfed vt fallant. In aliquib^ tamé lods Eran<br />

fortaffis cm paulominus valet equus ille. dolus df prima fronte predo appropinquabût: immo<br />

hic inddit in côtradu:vd magis pprie occultatio intrabunt latitudinem iufti predj » flati, quales<br />

rd quâ nô teneor d dicere:qa aliud eft tacere verû duos bibliopolas in vendendis libris parifijs nos<br />

aliud oftendere falfum verbo vd fado. Declaro uimus. Non fuffidt dicere. fi taies prima fronte<br />

cxemplo. fi tollam pilos albos ab equo meo nis vltra pontes rem çftimarent in latitudine iuftì pte<br />

grò vt occultem annos quos habet:» videam g> cii:nô venderent. Immo fi dicerent primo verbo<br />

equus nò cft d minus vtilis: vd seque antiquus fuam confuetudiné effe talem:» dicerent emptos<br />

ac apparet cû illis pilis:rô pecco fed mcç îdemniî ri:accede alios: » fi nô melius fecen's redeas,ante<br />

tati côfulo.iecus cft fi faceréeû deglutire anguil; duosmenfe^effent cogniti ab oîbus:» plus ab<br />

lam.'vdtolleré illud ab equorû dentibus quo cos ersemeretur qabalijs.<br />

V<br />

1<br />

,1


-^r·-^ r- ; 1, , T •<br />

lliiftiiKtioiiiôl^cainçq^^^<br />

riinmeotlr reiiícuforanadu^a«^ dáiehabeantaüquídfibiinmtem vdle depanio<br />

exccffaremiWeídomrevteeotam fllLlari<br />

^ Ä Ä ^ Ä U Ä Ä ««Jtaemflgnatan,. ,<br />

Tandö:8dn5törpeat odo vdmëàcet& fi ^r SeptílUO argUÍÍ. licet mercatori<br />

S^ere ÍlíquidratíOTeínterdTe. vtfecunda.q.de<br />

cof^tiatindonation^ vfuradix2i«as.mcrcator ergo vendatvní pan«<br />

^^'oneacciphU^^^^^^ r^umpvotunicainpTompta^cumademníái.<br />

fentiatidonati^ tísprLo extremo feu rígidiílírnoalterí det dimí<br />

reiveditg:cuïllkfiteî^us:ipm^eihtuer^eî.^ a,'annidilatíonem vendendo d de eodem pan.<br />

4[, Sexto arguít · paruus exceíius a no tunlcam tantg quátítatísxt ponatur parí ínter<br />

latítudíHemedíf^ eíl pcccatú.tú ob ígnotantíát effe ratíone lucri cdfantís/vnius fcutí íaduram·<br />

íum q? Árífto.íi.Ethí.vt Martínus.q.vf.de tepes tune ííc. fortes mercator Fiatoni vendens tunica<br />

tantía eu mtroducít, dicat c^ no qlibet exceffus a vndedm fcutis/tranfcendit totam latitudmem iu<br />

medio yítiu fadt.Sed dico œ Arífto.hoc n5 has ilipredj: 8¿ tamennópeccat fíe vcndendo.|E;Re<br />

betfecúdiEthí.vltimo.fed&didt.Nóscosqui fpondeturcocedendog^nullopadopeccatfups<br />

defídunt interdiíJaudamus&mítesdídmuseüe pofi'tís illíc diäisTquia non capit illud vndedma<br />


• ^ — ^ —t^^<br />

in promptu haberet ratione intereffe qd patitun extrema comutatióis requirít gqua]ia:puta g» yes<br />

Eodem modo de frumento emeñdo.Et fit analo rij precíu nó excedat merx nec cotra;» femp intei I<br />

gia.fi emeré decem arpenta terrç a forte qug cons I/go de tota latitudine, fed fi mercé excedat pre«<br />

cttîam eí pro fua vita,vel pro duobus annis: mis dû aut c5tra:n5 feruatur hgc gqualitas. &: ííiud p.<br />

nus dabo q fi haberem illa arpenta m promptu; fpicuû di feciádum dodrinâ Atißo.y. Ethi. ¿>i<br />

quotü frudus flatimcollígeré,|£Prgterea patet: vnus habet de lucro in fine contradus;» alter de<br />

fi paulus teneatur dare petro m fine vnius ans damno:oportetrefecarelucríj vnius »addere da<br />

ni centum florenos:petrusindigensprorapta pes mnoaltenusquoufq^redeant ad gqualítaté..ficut<br />

cunia lapfo vno menfe petat a pauloixcv. » res perbelle exéplificat de duabus linds ingqijalibus<br />

mittat d.v.fi paulus velit fibi quin^remltti ratio maiore» mmore: oportet em tollere exceffum a<br />

ne veri intereffe:» in rei veritate finó effet partim maíore »minori addere; »fic facere eas äquales,<br />

ad fuccurrendura:n5vdlet nunc dare pecuniam Verbígia.Síegoemédoabstellbrfi drciáueníor<br />

in prôptu:nullo modo eftpeccatum nec vfura.» in dece vltra lantudinéíufiíprecij:ín lumine natu<br />

omnes qui tenent fundamenta qug puto yeraiin rali diceret Arifto. cu tu ftô ditior in fine cótrad' L<br />

hoc coueniunt : licet quidam verba folum vltra per decé:» ego paupetíor per decé; abs te tollere ^<br />

aliosmultiplicansfup hoctresmodos recitet;et opottebitílladecétan|cxceffum;&raíIiíaddere<br />

fandumThomáímpugnet cétra eius mentem. » fic remanebimus äquales, alioquin m detines .<br />

omnes emhocvolunt. Eodé modo Petrus lidte allenii, vñ Augu.xiij.de trí.c.íij. Scio hoíemcñ f<br />

poteft vendere ius emendi íllos centum florenos oblatus fuiffet dcodex:predj($ eius ignarû:» cu<br />

Ioanní:vd dare Ioanni ius habendi »capiendi lis venditorécerneretexiguu petere; iuftûpredûqd<br />

îos cétum áureos;» loannes licite cu ipfo côueni multo amplius erat inopinati véditoridedit.Ima<br />

re:etiâ fuppofito g? fe habeat ficut paulus. Et lis ginor ^ de feipfo loquebatur.ergoîyult dicere<br />

cet ille quatuor opmiones fuper hoc prolixe reds vendmo»emptío debét cofiftere in quadâ çqua<br />

tet:nul]a eft alia difficultas. omnes em opiniones lítate itavt merces tantû valeâtquâtûpredu. Vi«<br />

volunt idem dicere fi rede íntellígantur. evites terius.emptip »véditíofuntínftítuta jj coi vtllís<br />

tíus ex íftís fundamentis fequitur g? fi venditor tate tam emëtjs g yendétis. modo qñ predû exá<br />

inducatemptorê ad merces fuas emendas quino cedens valoré pvéditoréexigiî;nô feruatur vtrt<br />

vult cas emere: fed venditor offert d merces in tâ uf(j partis vtilitas.CEx ifto patet g, alium deds»<br />

competenti » vili predo vt emptor aduertat: & piens fcienter vltra laritudiné iufti predj/nô acqiil<br />

diminutioprEdjtantûalliciâtademédum quâtû rit lucri dominiû: fed ipfum teneîreftitucrêvérd<br />

fuadet nolitio ad refílíendum a contradu;fic vt dño.quí nec formalità nec virtualiter in taie lus<br />

mallet nô emere g emere vd ita libenter no iemeí crû côfenfit.|[;Secûdo fequiî.g^ fi ignorâtia affé<br />

re inconfcientia fua; poteft dare illud precium di data lucrû acquirítiteneí ílludreftítuere.patet.ga<br />

minutum:putaqd multi diminutûreputarent;» Ignorâtia vindbílís ttemfné excufat;»^ercôfes<br />

hoc fi vetwitorem prudenté mercatoré Îudicct; quens nec affedata.CTertio fequiî.fi véditor 6i<br />

quia fi fit prudés »nópréffusneceffitate(qd fup emptor ex ignorâtia inuíndbílí totâ latitudine iii<br />

pono)poteftànptor licite iudicarevcnditoré has ftiprec^tranfcédât:cû côftabit véditori,pofteri?<br />

bere motiuum rationabile quarè velit ita vendes tendîiî totû luctû reftituere.lucrû yoco exceffUm<br />

re:vt pote vuît dus amicitiâ inire» dared aliqd totaléiuftipredi.N5valetqdaIiqdicût:^h5tes<br />

dono:modo licitû cft capere donû. fortaffe inius neî reftituere nifi ali^ petíetít:y t de reftitutiôe qua<br />

fte habet ab'quíd ab emptore;v8l ab his qbus em drupli in furto manlfefto.qa no eft fimile:ïlîud eí<br />

ptor fuccedit in hgreditate« cft vnû pure pofitiuû humanû cui hô teneî pare»<br />

_ , > ^ re folû fi alter j)reftítutíoneínftítetit.Ét fimile ha<br />

COdlauo arguitufJicct decipere betoríndíftin.pxvííf.huíusdB religiofo àlicui<br />

in emendo » vendendo ad dimfdíum iufti precií íhtüto regule cótraucniente;quí tenemr fufdpere<br />

yf$.probatur:quia iura non dant remedíum nifi pcenâfiafupèriorib'!nferatur/&nôaliter.modo<br />

fit deceptío vltra dímídiúíuftí preci/, vt patet.C. tenere lucrû vltra totâ latitudine íuftí predj/eft cô<br />

de rcfcin.venJ.í|.& de empt. R vendí. Cum díle= tra gquítaté naturalé.|£ lítís didis refpondeo ad<br />

dí.éReíÍDondettir.inforocófdentiii peccatyés formâ argumenti negado liceat in foro côfciê<br />

dens yltra latìttidiné íuftí predf cognita talem:pa tiç dedpere ad dímídíum íuítí precif.fed bene ves<br />

ríter & íí'c emens. fecludo exceptiones de quibus rum eft g> in foro exteriore nô dabitur adio fi ds<br />

in argumentis » in prfcedentib^ loquuti fumus. tra dimidiû iufti pred| fuerit deceptío. aliâ autem<br />

etiâ oîa illa reputata lidta ad latitudine iufti precif deceptioné minoré permittit lex fimplids toleras<br />

reducuntiir: fiue fit deceptío vl^ra medietaté iufti tig pmiffíone:» quidé ratíonabiliter.qa fi in quali<br />

predj fiue nô. qd probaî :qa íuftítía cômutatiua bet deceptíonc daretur adío decepto;effentm^í<br />

ì


l^íftmctíonfe^^<br />

ti ixreffus iniitilès reípublicf:8¿ oporteret merca* yt vídeas cui dabitur eleaío refdndendí contrai<br />

tores multoscfereadcogtiofcédam tota latítudíí étum quando eft deceptío vltra dímídíum íufti<br />

nem luftí predfrcum forte deceptio effet paruí fa ptecipvíde fí vendens dedpiatur vltra dimídíum<br />

deda.8£ creberríme íftud eontingeret;ac iudex 8¿ íufti precí/í & tune agere poteft vt res fibi reftitua<br />

contrahétes 6¿ multi alif effent ,his nugís plerí5c^ tur vd fuppleatur preciüm : in hoc eft dedio<br />

tnutihb^ inuolutijqd reipublicœ nô expedittopor emptotis.hoc patet de emp.& vendi.c.Cu caufa.<br />

tet enim talia parua errata punition! dd atq? con. venditib tamen tenet.c.Cu diledi.in eadem rubri<br />

fcientiishoimrelmquere.Sedinforoconfcientif ca.Oppofito modo quando res emiturminus di<br />

tales deceptores non debet abfoluere cofeffor:fed midio lufti predf per locum a contrario fenfu.<br />

debet eis veritatem detegereiquis exterior iudex Tamen fi Plato dixiffet ab initio, fdo hanc rem<br />

cos toleret.nec hoc eft miradum/icut pleri($ pru non valere vltra decern:» do tibi libere fex vitra<br />

dentcsconfeffores&deumnmetespletof^bes iuftumprecium:taliscontradusnôeffetrefcindé<br />

neficioru plurales nolut ab^luereummo neci co dus:cumfithíc donum iundum emptioni 8¿ vé<br />

feffione audiretnifialiquailloru relmquat quçco dUioni. Oportet etiá confiderare tépus quando<br />

tra^quitate tenet:» tn in foro exjeriore nemo ac. res vendebatur.nam arpentum terrç nunc valens<br />

cufat eos.Pari forma offidahs copellit fortem m xx.in diebus Noe, & Abrahe vix valSvS<br />

cafumamrnoniaha^^^^^^ .BiftudeftrationabileTcumS<br />

Í contetiofo:» ea excomunicat nifi id fecerit:» tñ fam contraduj-fprt Trf^rrr, u r·<br />

creto. Sed dicis:multi ergo mercatores funt í per a? Drindoalis rntrs^ifn« m^^Z^^ ? -<br />

„ iculodânationis.Refpôdeo:nullidubiumeft.fe ftumSLmvS^^^<br />

quia negociztio plurimû mété fçcularib? reb^ ap^ ratnr<br />

adTimöth.ii.^ S S Ä e Ä "W^^^Pt^ laLdi.<br />

nachi negoci s fe immifceMtoX h liLr citra: oftenfum dì:» g, qu^.<br />

fgculariaWnôobftantehomopruS m ^ F r ^ prccT,fden.<br />

abhispeccatiscaucreque negodâdocôtLS<br />

nôdifÎedereaIatimdâei'ufti|ai:ab^ S . v i f f i d o n o vd alia<br />

dacifs/ac periurlfs/» huiufmo^i. Sed S catione. Vlterius patuit g, mercatio eft reipubl/cœ<br />

valetres^uâtivendipreft^S^ f^^odum vtilisifedquoadfalutmianim^<br />

arbit^ » moderator reifuecSiTln^^^^^^ «^"periculofa. »quanto quis mag^^<br />

data.Rdpôdeî.hocpoffuL^q3e «atom<br />

mus.ficapiasilluddfeû vt lacet-nom^ «tfahitur.Caueatur ne fit deceptio in pôderc/méi<br />

• vltradim^iumM^<br />

habet fecum gloffamannl^m Debet ffe^ S " " " ^^<br />

tator.hoceftt1nerelatitudinlft i^an» quomodo mercator fe debeat habere fn co<br />

gnofcenda hac latitudine lufti preci/vd valoris<br />

in foro èîLiore^caSafto^^^^^^ & forenfis:» quas circunftantías vd mo!<br />

ponaî a fed^SïÎnÂ^ habeatÎad valorem reí naturafen<br />

viï,\vdnouêiuSS^^ n5efthabendusoculus:quiaiIlecôfi'ftitinTeSe"<br />

deapiî Vitra dione rei:fic vt quodI.beÎ vmens quolibet^nô vi<br />

tradidorio nô côpetit dXril^- ^^ melius: vd qd non eft vita^^ » per confer<br />

deniscumvnotESnn^ quens mus toto triticoNormanniçpÂts^^<br />

re deceptus fuer^S" '' ^^ vfuali loqui ppono. qalïScaS<br />

cemZltradimida^ ram qugftione feqientfpenesVla^<br />

mediummathematicumfedmediûLJ^^^^ valons menfuremr.


5attçft.^oadri50enmdprima.fo^CLIL<br />

íTDíftíndlíoís Dedmcquintß plus granorumc5fumitut: &lîc opus eft maíote<br />

rt' r^ J C ' bordeo: & ad confumptíonéhordeí diminuii tris<br />

l¿uícítl0t¿uadrageümapnma. ticú» fit annona carior.nôemhabêturhgcgrana<br />

. p, n, 1,. vtinLogobardiaîvbivites&fruél'infukisnS<br />

Dcuao quentur ma impediûttntidi.nec fasdret vïïi védere pintara<br />

W ^ ^ ^ m W®"'® ^ venditios ¿„ob? denari,s vbi paffim védiî vno: ga fie oés<br />

a Xâîfiî^^ô nisœtinuado,quçcircuftan propter intéperânâ(ad quâ hoîes fiint ppenfi')ad<br />

1 cofiderand» fint ad hoc carioré potü afpírabí5t:& potíffimú mechanici:«<br />

il I « ? côtradus fit liatus. pecuniâ côfiimétes nec domi laborâtes^nam pas<br />

Reipondeî.aliquçipvena trefemiliascxiftéteintabemafamuliminuslabo<br />

is^ÄSÄääJ les iia^t predum determis tant:» vno inconuenienti dato in paftcfamilias:<br />

nani pkges municipales: vtputa g, pinta ceruis multa fequuntur in vxore,Iiberis,8i. familia. Et<br />

fe vdidanir vno d^io vd tribus obolis. » fic jftud débet femari potiffimu apud fgptétrionales<br />

de libra paras. In talibus fadle dl cognofcere ius «UÍ mcridionalibus funt ^penfi'ores ad intéperâs<br />

ftum predû. nam legû latores habent oculum ad tíam; cu robuftiores fint ob frigus circûftans.gî.<br />

vtilitaté publica 8i luaû téporale huius venditos fie per antipariftafin eorum calor vra'tur.Nec va<br />

tis.In aliquibus preciû eft incertû:vt in véditione fetdicere. diuites poffunt habere potû carioré q<br />

panni propter magnâ varietatem in panno: & in pauperesÄ nobiles g ignobiles:cû nô fit eadé 5<br />

aliquibus merdbus raris éx remótís partibus ads tittidô fobrietatis his & illis in quâtitate vd quali<br />

du¿lis.In talibus no habendus eft oculus ad bos tate:ergo pillis debet effe potus mdior.qa ilio da<br />

iiitâtéentitatiuam;alioquincatusprçftarcttotitri to:vtßpra oftéfumeft,6ésad illumcurrerentfi<br />

ticoSjdliçvdtotithuriSabçoru;cHviucnsprçs dfet vçnalis.Iiabeâtitatt diuites pfepotum non<br />

ftet no víuenn.nec oporterrefpicere folum ad lu vçnalem non ex domo cauponis fed domime fit<br />

cnim quod confequitur emens: quia fic porio ftaus in lege munídpalí.¿ Secunda côdufio. in<br />

cuacuatiua valeret céties mille libras g> liberet pa alifs rebus vfnalib' cômunibus fuffidttenere vía<br />

tíentem.|ESed ponam aliquas condufiones.Pri comune tam emédo q vendendo.yt ego vídens<br />

ma eft. prodeft per leges munídpales imponete quomodo prudentes m foto vendunt talé tritíd<br />

predum ínpanc/ceruífia/&cgtetís rebus comeftís méfurâ:talcsvlnaspâni:eodémododebeô yôJe<br />

bilibus & potabilibus nô nímis altû; & tranfgrefs re.» ita de ali,s rebi'quç plurimû in vfum vcniût.<br />

fores punire quando n^fcendunt predum vens / ^^dé modo in emédot vt ego ftans ppe pruden<br />

dendo:vd quando nôiudicatur fufficiens a iuras tes emétespannû: video quâti emunt:8igà fdo<br />

tis examinatotibus. Hçc côdufio patet. Nam les gos effe prudentes in atte:» g? nô drcûuenientur,:<br />

piflatoris intereft iponere cern'ores leges vbi puis gmo de codé fimili predo.fed ilKc cauendu éft ne<br />

lulat maior error: fed fic cft in rebuspotabilibus fint confod, venditoris;» fiiigant fe date ampli»<br />

& comeftibílibus.lgíí, veftituseiiî fuitîdt p anno pro re g valeat,vt affíftétes emant.Sed pétfc. gd<br />

vd duobus comuni plebí;fed quolibet die comes dicendum fit de pnmo védente in foro: vt in pri<br />

ditur/interdum bis vel ter:» fenfualitas ad hoc té mo die primas colledas fegetes vaidenie. Res<br />

dit cffrenis fi nô cohibcaî ratíone. » cû maior fit fpondctur.Ioquutus fum de his quç plurimû eue<br />

indinatio emédi cibum & potû quâticûç venda níunt. fed fortes agrícola Iiabebit oculum ad am<br />

tur g aliam mercé: par eft imponerc leges certios nos prfteritosrpaudtatem vd abundantiâ fmmê<br />

res. Nôeft idem de ceruifía.artífídali» vino pro ti:»fccûdum hoc poteft moderati predû ratíona<br />

pter varietaré vini in bonítate.nec poteft imponí bile.Gémas aut raras foli opulenti » liô preffí pe<br />

vna lex vniuerfalís:fed quilibet rdinquiuir arbis nuría emunt.» licet poffit ín liís fieri deceptío: ea<br />

ter fui. in ceruifiia nan^ modicû eft difcrimen ín ^ rara efttnec occunít aliqua regula.côfultét feu pra<br />

vígoreíex çquaK grano çqualescapiendo menfu âicentcû díuítíb' mercatores vtpoterût.Delana<br />

tas potus. Díxí(in vigore) quia íterdum propter caprina rdpublícg paru vtilí nó eft difceplâd^.<br />

aquam affumptâ cemifíacoloratur: nuncad rus CCofiderandá funt hçc quf fequuní. quâtû des<br />

bedíné,vtin fando Andrea »in vari,'s lods An dit mercator p merce prudenter emédo:tantû vt<br />

gjfe;nunc ad alium coloré;íta yt aliqua loca prin mínímú potdl prometee acdpere. fi em ex ftultí<br />

dpatum liabeant ín talib^; yt ceruifia Hadíngtos tía fua;vd prodígalitate phis dederít g valeat:nô<br />

fiç/PebIis/Cantebrigif: fiueabvÎlrinoigne,fiue opOrtetexpenf® autem quas fedt pro empnone<br />

grano proueniat,nô refert;modicu eft difcrimen talis merds compenfari debent, etiam in confers<br />

in vigore.Dicebâ ex squali grano »c. vt.f.lagena uarione labor eft.Hinc didt Saluator.Lucg.x.Di<br />

(eorû more l(^uendo)vçnûdetur. viii.denarijs cu gnus eft operan' mercede fua.Et Apfs primç ad<br />

minus horddcôfumitur.vbiemponjs eft fortis: Corínth.ix.(iuísmílítatfuisílípédi/svng-''P^®<br />

.... · · . -y..<br />

i


I<br />

I^iilmcttoiîfe i^ecímfq^<br />

mí eft ratio quare caldfex vel pfdor poffit cape fequitur g? merx extrinfece meiior éfficiî ex hoc<br />

re precium p arte» labore fuo/Sí mercator nô:ob ^ fimiles merces pereunt.qd pàtet: ouia ttînc eil<br />

ingente foUicitudiné& pcticula quae palTus eft p penuria eius. . .<br />

terfas/pmare.Ecclefiaftí,xlií}.Q^uinauíg3tmare c J<br />

tìiarrat pericuheius.oîa auté ifta çftimabilia funt C·^^" cotta ifta nouiíTílíié dlifla ÔC<br />

pecunia.iepe^imercatormagnâpecuniçmolé conclufionêpriticipalemdeempticne inquçftio<br />

darctpeuítandisperículisrtamíncorporenefulj neprçcedentenônullisinftabimusrationibus.fes<br />

mergatur/ q in mercibus:cu tribus digitis vix ab quitur ex didis qp cui naùis fineculpa fuaeft fra<br />

^ua dílíat:nDcin altfí:nuncinprgdf)ítiú fludií da & pene oía bona côfumpta.-qdecies'mille aus<br />

tous oceani vd maris mediterrand agítat^'.hoftes reos amifít: poffit capere decé fcuta p vno píleo/<br />

infuper »piratas timet.Q^uapropter vbi plus eft vd ,phoris nofírx dñe.hoc eft incôueniens.ïgiî.<br />

periculi fîmercator euadat/plus capere por cçteris pater fequela:qa fi eífet condudus a regeîtçnerà<br />

paribusî» fí fine fua culpa magnâ parté bonorú rex dare d deaes mílle faita: 8¿ tantü poteft cape<br />

aí^tvdeftabduduscaptiuus:pluscaperepo= petdídaa república: &niliil habet vendibilenS<br />

íeft pro rebus fuis.ratío ín oíbus eft.qa mercaros has paucas merces: ex quíbus no liabebítfuuin»<br />

^ ex quçftioneprçccdéte funtreipublicfvtilès. Idem eft iudidû de ilio qui tnticumvd alias mer<br />

Porrorexprudesydrdpubkadeberetdam ces habet p república cuftodíendas:cuíusdonii3s<br />

^tonexpefasculucropfolicitudine/iduftrfe^^^ eft fine fua culpa exufta.Fortedids.fítcautior io<br />

borc/çriçulis:vtfe&fuosalerepo Pofterû lucrando:» fîc perditû recuperabitCo^<br />

his^ddat:potefttantûl«dtecap^earepubIica& tra.ftat^ ex hoc naufragio<br />

totamulnmdíne


^ ^ ^ , - •<br />

-pârëtcs p deferiiìòÈ rèipu.î belîo oeeifî font, a re botîâ amifitinon pótcíl ita vendere vt dicimus:<br />

publica funt alcndi. mô ifti nô min^ reipublicie quemadmodu rex nihil ei daret, fed eû puníret.<br />

funt vtiles ^pugnares in bello p patriar Rndeî Veî fí fit diues non poteft fic vendere.rôeft:qaiî<br />

dupfr.Primo.illa é lex pofitiua hûana & nô diui ^tout nunc multa in naufragio amifit:ita alias pfi<br />

na vel naturalis:» nò eft fandio fup ifto lata. Se -íña mercando lucratus eft.Rècôpêfet íta^ luètû<br />

cundo pianareí formidâdo bello pfeipu.vtilia cumdamno^<br />

tate,êdifncilius¿Proptereatertioethicoçidicit j i- t ^ v t rt '<br />

Arffto.FortitudonôeUcirca oîapicula:qanon C¿>.ecudQfuppohtO tail Calu.eit ca<br />

drca picula maris.Idcirco vt hoîes ad illû adum ritas tritici Londini ita vt a. méfura tritici valeat<br />

fortitudinisdiificilcm pdefenfiôeptiçallicercnÎ decé.fortei hodieaDepa fe appellitadLôdinio<br />

prudétcréh®clcx lata.fifis aûtlex hic-eét îutilis ium pôté:fcdplurimasnaues fdta fiinibus Not<br />

qadareîoccafio mercatorib^^dige viuédi8ífts maniascraftinaluceLôdinû véturasiobquasiu<br />

ne follidtudie:poftca effìduris côtra répu.t:ásin dicat a.méfurâ eras non valituram vitra odo,<br />

«itiles.f^ vbi qs î bdlo fortitcr pugnans ocddiî Arguitur fic.Sortes hodie vendit a.menfurá tn<br />

tiôémala pfumptio. Vidni aût » potîflJimû côi tiddccéLondini:8i non peccat per conclufioné<br />

faneuindmcrcatoris de qb^ loquuti fom^îprî^ qftionis pccdcntis:cû védat m latitudine iufti<br />

cipâdeberétdfuffragaricûreleuâdôi&ipfefiê predf1iacdicvntanfeucurretis.Q_afi cocedas<br />

torudés lucrabiî poftmodû eis redditût?;Si veto cum fando Tho. arguif fic.iudicat eras pcifi<br />

aliq bonaî mediocri quâtitate mercatori rdida «ritj viijipropteraduétu fimilis meras Î & decipit<br />

ïudint:pôt ex illis oîb^ cape fuie iadurae relcua-- emptores: ^a fi hoc fciret nollet ficemerc.Forte<br />

TOé-vt c pilco q ab aliis védiî decé,duodedm:» 5dicís.nó refert de pcio fubfequentis did. » ratio<br />

fie de mftis alijs reb' minutis; quouf^ totû fuû eftîga hodie vendit méfuram a. vt decé fecûdû<br />

damnûatotarepu.Gui fidefrifcruit,vtcûqp reçu pciucun:ens:»ftatobcafnm inopinatûg, aliq<br />

•peraueritHocemg-libetalio^debetvcilctfiiie multabonaliabetes-occulteeavédírionícxponl<br />

4rius adtps védáfiuénó/nihi1refcrt:g^^ tesfacientpcium titìnui eras adodo.tunc eras<br />

Dit tone dilatiôis têporanese, fed rône îterefie.Et jîôn%ebit vendere vltra odo: ncc venditio hu«<br />

iterûp?:qatpecantatismercator prudétcremês iusdiciyt.x.propternouannitat^^^^^<br />

Vtfítreíp.viSísrifupüeniafcexaliólocoíopinái: tisdití inopinata vc.yni.rcddiîillicita.Sed côtra<br />

^vbettLquâprûd&nôcogitaflét.-pôtalifsca. -noneftid^tqajljc incafu tuohoc fugit cm.<br />

tiusvédereiqùoddâ téperamétû fecûdû pdÛ» ptoré»veditore:fecuse^mcafuargumen^^^<br />

fuâ iadurâ tetiédo.Et exilio fcqtur.qn irrepara» eft fimile.fi qs vpnctpio Mai) emat.xx.dolia v<<br />

bïlcdamnûqspatiînifiei;fuifragcî,bonivicini ni:qdlibet.v.fradsî»inagnaparsvinearumgei<br />

beneficiati»1àicidcbêtddonare» dare mutuo íu(vtfieriirterdiriìlotó^<br />

ad tépus vt ab inopia releuéî.» pôt eéfic pífus contradus in die fequenti eftJicitusrqa cinifte<br />

»talescircûftantieoccurtcrepoifunt:vtfubpci /cafus nec a venditore nec abjnp^^^^<br />

«a mortalis pdî multû grauiïteneanî. huic tó «us hoîes admittuntipm licitu.fe^s eftfiaftro<br />

bonaecclefiSdebétappTicariteftoccclcfiâfi'tîrèi fïogusvtThalesMiIefïusIiuius gfciusficcm^<br />

paratione:»ferius pficiatur.Vnû cmefttéplum teqadelwcvctn^^^^^ argumeti.vd fi eue.<br />

&teriale:aliudtÎplûddviuû.CSedcÔtra ^nfrctqd fub Helifeo ppheta m obfidioe. Sama. :<br />

iftudareuiî.per folutioné datam habésaliqua -rííeeuenit,tpe quo quarta pscabiftercoris colus<br />

Íona&muítáamíttéspótcariüsvédetefuabo. .batû(hoceftjranog comeftoçiabeis»^^^^ .<br />

Saqaltet:ergolícettranfcenderetotámlatitudí. win earupeto^^^<br />

BéâftibcTclîtrà didáin qftione pcedéte. veébi ^ dèbaî.vtèribiî.iii,.^^^^ yj;»fK)fttrd^^^^<br />

Sa,pileusiftcfcdindumiudidûptudêtûmerca modi^fimitevnoftatercvedebaî.Çndeî.i^^^^<br />

lo» W valet vltrade :nonvìnceretrefponfionedata:qa: diceî® note<br />

Stotâlaritudinêiûftipciitrâfcédit.Ttemhac -fëttfiueveditorfit^pr^fçiusa^^^^^^^<br />

VkdaîpalliatiodôlofisWis^diceiitfô'capere rdûmodofecunduIatitudilK pCiffonrtali lucro<br />

vltracôe pciumrationererû pditarû.CAd pri icÔfueWfeucurrerigvedat^S^?^^^^^^^<br />

mumrndeîg^diminpccdêteqftioheintcn^^ -fê^reî^fiPartfiisvm^<br />

cxtrahûccàftim &fifes.ctfidiuitcsemptores to Srinum ee abudas iBurgudia/vdinlocoppin.<br />

tùnc2ÒciùcÒ2nofcerét:vellétitaabcoèmcrc qipvrbiMfienfí^oífrt^ v^^^ |<br />

iéti fintoli páru pdere vt iterû ille rdcueî,faire fîc ci^ curres Panfîis.Dico fi fdat^ notabilit^di<br />

velie debétfqd ci fufifícit. Ad fecûdum ne^aî ^ minueîpdu die içqUéte ppter aduétu nauiu vi<br />

deîds vfapalíiándí:áa fupponim'îta èiTcinrd ^oj-cpletara^Scquanâdefi^^<br />

vcritatc.Si as em exîua negligefitia omnia fua cedo.piaemiftaXuntpbabiIia. Secus diii qs<br />

V ^<br />

i


f^iftmçttaniô ^ecimçqmritf<br />

vitra pdum currens Paridis {ïmplici ipm igno« ^ cras pànis vcl frumentû cari' yendef vel m^<br />

rantivenderetJsemtranlcêderet totâlantuciinê noris^an res meas vedere poiTim. iEt rifsê deca«<br />

pdf currêtîs î hoc loco. Seda drci por ad cafu ar» fu Thalen's Mtlefii oliuas ementis vbertatis tgc<br />

gumétii^ mercator pfcíus^pdctnifía.méfur5 gpofteactfeduseíldíuescvtArift.mpblematí<br />

vendat.x.eog» ípfe.ix. emit:& habuit picula cu busrecitat,oÌìendens philofophu ditati poffefl<br />

ì laboribus:» fecit impenias;potius íeíeruabitifi vdlet.&rn »Thaïes» Arift.hoclicitùreputarûf<br />

demnem g alios. Vnde fi fit certamen inter em* cílo Tiiales pfciuerit.Etidê é pfclre dimidio an«<br />

ptorem èi venditorem de folo vitando damnô: -no » anno. Aliud fortaffe iudicarê î cafu quêta<br />

venditor poteft potius velie emptotë incurrere in pueritia mea apd niâtes fub lacobo terno eue<br />

illud damnum q iîeipium. Ratiocft: quia fine« nirenouiiq moneta quâdâ nopuâ more denario«<br />

ceffe eftpximû velme damnuîcurrere·.licitû c lu Parffienfiumcudit:hoceft fimilismonet«.6ï<br />

fnihi me dedâno eripe. & dato ^ dânû alter îcur q a in plebe côftâs erat opinio q? pecunia illa peC<br />

tatimihil^pmouere meipm ad lucrû pxirao ne ^mîrct vt.tandé fai3:ûeft:an debitores poterit<br />

i gledo. S? fi véditor de lucro certet^ eraptor de in iana côtciétia creditoribus fatiffacere : cû illâ<br />

vitâdo dâno:deliqt vêditor.ratioé:qà eu alteri pecuniâ.quâ çreditorib' dederât fciret in pximo<br />

ia toanemo debet locupletan: fed dânû Éii^f^ nitûrâ înutiié.Vtrin^fût rônes:»ocuIat'virde<br />

ris eft eius iadura:» venditore cofequiludru eft bet circunftantias variasi materia côfidCrarc. 8e<br />

cûIocupletarl:igîî nôl3 véditoriconfcqlùcrû câ vt mihi nûc rapti fcribéti occurrit: rex debebat<br />

cmptoris dâno.Hûc aût dicédi modû priore pau totâpecumâ populi colligere, aliâ monetâ dâdo<br />

lo çqorêreputo.pprie capio côpatiuû.Nô ein fû totictiamplebippornonabirîponédofûmâdi<br />

itaftriâçcôldenticvt vêdétéicdm pnorefolu dânelfdereîipferex.SedhiccafuffoÎutiôiargu<br />

Cloné totaftdâné. Hûc fcdm modû ficut » pris tnétieftimpertinés·<br />

mûGôradusîpugnat;&inutflitervtrû^,vtdrca _ , >.,<br />

primû modû fâdi Thomg iter arguédû dixim? Ci tlO argUlC ur. CoUeglorÛ ptÎ0<br />

Secûdû fie îpugnat.non cft licitû fdcere côtra w marif mOderatores védût vinû aqua dilunffimS<br />

ftitiâcômutatiuam vd védere ré maiori pdo J fcholafticisqupsportioniftas vocât;cum exccw<br />

yalearietiâ fi vendens id faciat p fuo dâno vKa« fuetudine magnis debeât in prâdio mcfurâ y 3<br />

do vdlucrocôfequendo fihoccedatî dânûem f^atâ quâ dicût copinâ dare;fed vna tertia aut me<br />

ptoris.relinquoverbo]^ plixitatem tâgés neruS dietaseftaqua.»n5eft dicendû ^ viri illi deû tl<br />

argumcnti.Dico ^ille védés no fedt côtra iufti mites pcccêt:cu drca iuuenes fiùrit ita folliciti vt<br />

tiam eôrautatiuâ:vt patct.ex arguméti pcedêtis fepties vd odies inanno eis côfefforespcurent:<br />

jfolutiôe:» dânû c rônabileî cmptore. RônabiV » opnmos regétes,vt î îtelledu» affedu illumir·<br />

cm emptor pôt illd velleg^ cuité pi'i me dânû.q nenî.Forte dicis.vnû tâgit eoa tpale cômodûs<br />

ineo:fifenâ9mihifacerer.Exépiû.eftvn'affec aliudaûtnô.Nihileiîîdafcôfefforib»5tervnic3<br />

ad vnlfolifuccunendu i Sequana nauiçulafra ptandiû.nâfîiuuenesminutiffimadentînihil ad<br />

ôa:poffum eniti «lu primo adire vt mihi fuccur primatiorû marfupia. Forte dids » ita diccndg<br />

tâ» vt peilculû mortis euité: nulli inhoc inturiS cenfeo:^ pnmarij refpedu portioniftarû funt t$<br />

fadês.fecus lî ab eo auferâ: fi eiñ habeat eft rapi q prudentcspatres fcientes vinû puru iuucnib?<br />

m. Similîter cum damnû incurrâ nifi yendam multû nocereîtû quo ad ftudiûîtû cb fit igné igni<br />

dccë,nôeftncccffevdlcemptoré lucrucôfeqcu fupadderB.Ptoptere3Sócratesinftiislegib'yi·<br />

incaladura.»hoc fi nonhabuianexceffiuulw· no iuucnib'ítcrdíxit.Nec primariivendSt cis cp<br />

au m quo mihi fatiffacio p ilio damno.»etfam pinâ viniîfedportionê collegii talé quale pprii'a<br />

dato q» ante marcando lucrai'fuiffem:nô fuffii« liberis fihaberétdarêt.Côtra.nôpoteseosexcu«<br />

dt dicere in poftcrû/capiâ lucrû. Effem em tûc î« fare î miniftrâdo tali vino fenionb' regétib'» vl<br />

prudés telinquedo lucrû mihi licitû pfens ad ma ris pucdis qcrebo coguntur potiffimû in œfta«<br />

nus çincerto futuro:nâoportet me mihi & fa» temittere in vrbép vino habendo. Et eodé mo<br />

mi^m^cuidere. Sed vt oîa fedudanîpone argumêtaripoifumdedbariisiuuenib'mmiftrt<br />

gmcpnoillemercanîdpiar:» has opes Iiabeat disivbi îterdû oua »cibi putridi apponunî iôis<br />

^ maiorib'relido·.» fit me » ex malotritico panis.» qa ex dfdéfum'» nu<br />

trimur^xbonodbobon'chimus&chilusgenc<br />

Mnî:&cxcôfequénmaiorapnmdoadlias.Dù<br />

îrac rieiSsÎn^^^^^^ %îibetpotcas due- as.inpcuratoribus confidût.Contrarad nutum<br />

o S f i hr^mtS^^^^^^^^^ poiratoresdsparét. CRefpondealicet in hac<br />

^ Ï Ï ^ S L û ^ drcûfpediores fint primanït<br />

caadtalescafus.faofeaeto predores rdpub» aûqdtnpauc^diçâ.AUquareqruîadbniftituI


f ·<br />

o^CLIIIL<br />

· • 18<br />

X : ' f<br />

dârôîlàgiûi&add^manutcnêtiâ. Secfidöenim ^parua vtHitatcquârdpu.afferut gtauifltimam<br />

non eft mfcofatíilius primo.tuxta illud vulgatû - iadurâ eide ifcrut.Îîcutdiirurg' q digitu curat/<br />

Non minor é virt' q qrere parta tuen. Primum & graué morbiî pricipalib^ mébris corpis vin U<br />

vt lîabeantur eruditi pneceptores: in mortbus ducit.NÓtñ velim dicere $ nô debeat eë vigila«<br />

graues; & in puniendo tenêtes medium iuftitiœ tía p paupib' ficutp diuitib'pporíionabilíter:f$<br />

punitíua3;ne^nimis nc^ min';q primarí|sfint abceconomicecmétibus paupcs opehnt;&no<br />

obedientcs.qd facile fíet mô priman' fit pradês* ab iftis vafris negociatoribus;q plerííqí faciút p<br />

Seciâdû; vt tâ magiftris q fcholafticis bona mini ciu lignoi^ ita ícreícerc vt pauperes ligna cmere<br />

ftreîportioîvtpotecib'pur'nôcomipt'fcdtn ncq3nt:fcdignisdefe(auín rigidahyemcaliqp<br />

côfuetudiné bonoçt collegio?«, vinum puej:oru car:» plutiû vita notabfr abbreiiieî.Ifti tdpu. fu<br />

aquadiluai;nô aût magiftroçi: aquâ cm ipfi ipo res grauiirimepeccât5& tenenî ad reftitutionem<br />

nétput rô poftulat.certe fi primarij hoc fadât;fuc rdpu. fequia nefdî î pticulari qb^ reftituere iînt<br />

cdfu tpis nihil amittêt. fed aliq eo^ funt ci' mo obnoxiiîtenentur hofpitalib'publids & î primis<br />

tis & conditiôis.vt plus pôdcrêt turonû pfentê domui dd8¿ alifs lods pifs rcftituetc.CXd dico dd<br />

fuafupcuratoruqfcutûfuturu:qcl dfentcofe« lignis:idêîaIifsîteIligo.Exiftopatet:^lSânul«<br />

quutttridûmôpuiderêagcrêti lo mô eft in caufa qre ligna funt cariora^ fed ea<br />

^ ^ "» I' ^^^fi emitin asftatequatenus eainhyeme minutâe pie<br />

CQiiartoarguit.ali^ cmut ytpoiï bi védat,» reipu.iferuiat:pbe agit.» fi luaû îtë.<br />

cavendant:6iintédunt proprio lucro,bono coi dat;hocêrônabile.ca em cura habéatrcipi» fols<br />

muni negledo,emut cm magnâ cogerié vini, tri lidtudiné:»nôteneaîppriisftipêdiis milifate:rÔ ^<br />

títicí/vdligno9ívtParififsvidem';&faciút eos nabiliter ficut alif mercatores pôt lucru cape fiue V<br />

q œconomiceemere debent, hoc eft çfiia fola a diuitibus fiue ab îopib';qb' nô teneî date fub<br />

ßmilia, oía hfc cariota : qa ipfi forum poccupât pceptoi» qa minutatim vedédo habetraftos la<br />

CRñ

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!