volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE

327 EPISTOLAE 162—164 328
fuit, quod Moguntinus multas ob causas a Saxone
repudiatus est: Ioachimus in comitia consentira
ausus non est, a quibus patruus excluderetur. Ergo
nostri articulos obtulerunt, quibus se invitos ad
belli cogitationem descendisse ostendebant: siquidem
iniurias exponebant quibus fuerant ad id consilium
necessario adacti. Pacis leges dicebant, ut suas sibi
ecclesias administrare liceret, sub qua administratione
bonorum ecclesiasticorum dispensationem volebant
contineri. Integrum deinde sibi servabant, ut in
foederis societatem possent admittere qui adiungere
se vellent. Quum oblati iam essent articuli, discessiinus.
Postea significavit Bucerus Electores duos
plus aliquanto concedere quam Caesaris legatum.
Katio est, quod Caesar, quum hostium nostrorum
opibus indigeat adversus Turcam perinde ac nostrorum,
cupit utrique parti sine alterius offensa gratincari.
Summa tarnen postulati eius est, ut citra praesentis
status mutationem, viri docti ac probi et minime
contentiosi conveniant, inter quos ae capitibus religionis
controversis disceptetur : postea res ad Comitia
Imperii referatur, ut de sententia omnium ordinum
ecclesiae germanicae reformatio transigatur. Inducias
ad ea peragenda anni unius paciscitur. Nostri
nee brevibus adeo indueiis contenti sunt, et aliquid
certius sibi dari postulant. Ita omnia sunt adhuc
in suspenso: nee extra belli periculum sumus, nisi
Caesar ulterius procedat. Iuliacensis nupèr patre
orbatus, legates misit cum huiusmodi mandate, se
ducatum Geldriae, cuius legitimus erat dominus, Dei
beneficio récupérasse: nunc sibi de eo controversiam
moveri turn a Caesare, turn a Lofharingo, sine ullo
satis specioso praetextu. Lotharingum enim nihil
iuris posse obtendere, nisi quod sit haeres postremi
Ducis. Atqui ilium per vim, contra ius et fas,
ducatum possedisse, qui sententia Imperii familiae
Iuliacensi adiudicatus erat. Caesarem praetexere
quidem emptionis titulum : sed quam vel commentitiam,
vel nimis fraudulentam esse appareat: nempe
quum pretium fuerit 50 millium coronatorum, quo
vel sola urbs aestimari queat: certe earn summam
infra anni unius reditum esse. Rogabat ergo
nostros ut apud Caesarem intercédèrent, ne prineipem
Imperii sine causa lacesseret. Quod si Caesar nollet
precibus acquiescere, auxilium eorum ad tuendam
communem libertatem implorabat. Nihil adhuc responsi
tulit: quando consilium capere ex rerum
suarum inclinatione necesse habebunt. De foedere
tarnen nulla fiebat mentio, etsi non est a religione
alienus. Angli petitio fuit ut legatio ad se nova
mitteretur, cui adiungeretur Bhilippus: ut haberet
cuius consilio uti posset ad ecclesiam melius constituendam.
9 ) Non erat dubium quin legationem
9) Cf. Corpus réf. III. 671. 676. Seckendorf III. p.
225. Schmidt, Mel p. 351.
missuri essent Principes. Melanchthonem mittere
non placebat, quod mollitiem animi eius suspeotam
habeant. Neque vero qua in opinione sit aut nescit,
aut dissimulât: tametsi mihi sanctissime deieravit
vanum esse hunc timorem. Et sane ut videor mihi
eius animum perspicere, non minus illi fidere ausim
quam Bucero: aum negotium est cum iis qui sibi
indulgeri aliquid volunt. Tanto enim studio propagandi
evangelii fiagrat Bucerus, ut quae praecipua
sunt contentus impetrasse, interdum sit aequo
lenior in iis concedendis, quae minutula quidem
ipse putat, sed habent tarnen suum pondus. Rex
ipse vix dimidia ex parte sapit. Sacerdotes et
episcopos severis sanctionibus, non tantum ministerii
privatione, arcet a coniugio : missas quotidianas
retinet: Septem sacramenta vult salva esse: ita
habet mutilum et semilacerum evangelium, ecclesiam
vero multis adhuc nugis refertam. Iam quod
sani cerebri non esse omnes vident, scripturam vulgari
idiomate haberi in regno non patitur: ac novum
interdictum nuper publica vit, quo ab eius
lectione plebem arcebat. Atque ut intelligas ilium
non iocose insanire, nuper virum quendam probum
et doctum exussit ob negatam praesentiam Christi
carnalem in pane: cuius mors ab omnibus piis
et eruditis valde comploratur. Nostri tarnen utcunque
eiusmodi facinoribus graviter offendantur, eius
regni rationem habere non desinent. Video de
coniuratione 10 ) nihil ad vos pervenisse praeter
obscurum et ambiguum rumorem. Cardinalis Bolus
fratrem 1 ') habebat virum et primariae nobilitatis, et
autoritatis inter proceres maximae. Siquidem eorum
familia Regem propinqua cognatione attingit: ipse
vero rarae cuiusdam prudentiae et gravitatis habebatur.
Ita sibi in causa fratris moderates erat, ut
nihilo esset apud Regem détériore loco. Quum
Régi minime suspectus esset, quia palam dissidium
cum fratre prae se ferebat: omnium opinionem sua
calliditate fefellit. Ita inter se pepigerant, ut Cardinalis
exercitum duceret per Galliam : simul atque
accederet ad finem regni, tumultum frater eius cum
aliis coniuratis excitaret: quo Rex occupâtes in
placandis intestinis motibus adversus externum
hostem defendere se non posset. Cardinali facile
erat armare militem Papae sumptibus. Verum
priusquam adventaret, détecta est ab indice conspiratio.
Nam quo se rite instruerent, necesse habuerant
complures facere conscios. Nepos vir strenuus
quum audisset pactiones esse deprehensas, voluit
sibi mortem consciscere. Sed quum impeditus
misset, saevitiam quaestionis ferre non potuit. Se-
10) utrum vera an fieta, ambigitwr. Weber, Gesch. der
altkath. K. und Secten in Grossbr. I. p. 470.
11) Imo duos: Lord Montague et Sir Geoffrey Pole,
qui suam vitam caeteris traduis redemit.