volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE
volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE
183 EPISTOLÄE 104-108 1184 duount, faciunt pie quando ex iussu D. Pauli verbum recte dispensari cibusque tempore opportuno Bubministrari debet, eatenus scilicet omnia ut fructum adferant Christo uberrimum. Caeterum ita poscente necessitate, quod speramus, alacriter vitia infestare, parcere nemini, instituunt. Agnoscimus igitur doctrinam ipsorum verbo Dei nequaquam pugnare, sed huic per omnia conformem. Oramus itaque magnificum senatum nostrum qui horum fratrum, ut idem nobiscum sentientium docentiumque, causam ad Gehemmtes suscipere yelit, quo hos deinceps tueri et a calumniis asserere instituant. Et quia nostrae reformationi suam volunt aequatam, uti qua debent severitate in flagitia publica, ut lusum, Bcortationem, ebrietatem, atque alia -id genus animadyertant, nee caeremoniis tantum renovandis acquiesçant, si quidem ex vero nobis nostrisque constitutionibus se sufi'ragatos cupiant agnosci. ') . Ego Sebastianus Meyer ita sentio. Ego Petrus Conz. sie sentio. Ego Erasmus Ritter sie sentio. 105. ZERKINTES CAL VINO. Nimiam Bemensium soUicitudinem circa caeremoniarum consensum improbat, quum et graviora minus severe exigantur, et alibi quoque maior öbtineat in Ms.rebus lihertas et diversitas. (Ex apographo Bibl. Paris, imperialis Collect. Dupuy vol. 102, fol. 75 T. Exemplar satis reoenti mann scriptum, fortasse saeculo snperiore inennte.) Viro eruditissimo Ioanni Oalvino Genevensi ecclesiasti pio ac saneto mihique in Domino plurimum colendo. Accepi literas tuas et librum, Cahine suavissime, libentius ac maiore cum voluptate te acceptants, si quidem dignus visus fuero quem in visas: quod quidem brevi fore spero ut facias. Nuncius librorum pretium indicare non potuit ut optaram, sed coram tecum de hoc agam. De flagitatione nostrorum in consensu caeremoniarum nostrarum 104. 1) -Herne deeiarationem ad earn controversiam pertinere quae in synodo Lausannensi d. 31. Martii 1538 habita dirempta est, primo obtutu cuique patebit. Merito vero dubitaris utrum ea demum occasions scripta fuerit, an vero iam antea. Mentionem eins alibi factum legisse non meminimus. Megandri absentia demonstrat mensem Decembrem iam praeteriisse. scis ipse quid sentiam: nempe mihi videri nos non esse tarn sollicites in excolenda vitae integritate puritate et innocentia, non exigere tarn arduis votis ac minis ad libellum ') Dei oontemptum, quam nostras ineptias quibus frustra nobis blandimur. Mirorque ego supra modum vos tantopere premi, quum Tigurini sedentes Domini coenam, non ut nos euntes, célèbrent, illi ad salutandam Mariam virginem 2 ) cymbalorum pulsu invitent, nos non. Taceo festorum observationem in qua plerumque ab illis dissentimus, neque inviti confitemur, in his parum esse aut nihil disoriminis. Sed sic soient homines temere in immeritos gratia et invidia moveri, nil pensi habentes qua quidquam ratione faciant. Nos omni metu liberavit Dominus, qui scimus nihil ab hominibu8 periculi esse si ex corde coelestia spiremus, unde animis nostris origo. Illi quia nee maiestatem illam Domini nee se ipsos norunt, plura sibi quam humanam imbecillitatem deceat tribuunt, tantum derogantes Domino, quantum ipsi illi eminere cupiunt. Tu vale in Domino oui te commendo. Novi nihil habeo: neque enim nova videntur quae homines in dies exagitant, quum ad haec semper invigilem, nee quidquam istorum eveniat quod non sciverim accidere posse: unde nihil novum, nil inexspectatum me opprimit. Ex Bonomonte 8 ) ultima Martii 1538. Tuus in Domino Nioolaus Zuerkinden. 106. LE SÉNAT DE BERNE AU SÉNAT DE GENÈYE. Notification officielle des décisions prises au Synode de Lausanne, avec prière de s'y conformer et d'y astreindre les ministres. (Copie authentique aux Archives de Berne. Welsch Missiv- Bnch B. fol. 71. — Böget, hist, du penple de Gene.e L 84.) Nobles etc. Puis quaves descirez de vous faire conformes quant aux Ceremonies avecq nous, vous 105. 1) Sic, evidenter librarius inepte erravit, verum quo modo corrigendus sit, videat alius. 2) Inter quatuor festos dies quorum abrogationem Ottnevenses flagitabant, praeter Natalium Ascensionis et Circumcisionis diem etiam fuit Annunciationis festum. 3) Bonmont, olim Oisterciensium abbatia in agro Vadensi prope Gingins et Trelex, supra Neodunum {Nyon). Fortasse Zerkintes (nam hanc fonmam nominis postmodo adoptavit) tum temporis praefecti munere fungebatur, antequam Urbis secretarius {Stadtschreiber) designaretur.
185 1538 . voulons bien notiffie la conclusion du Seine dernièrement tenuz a Lausanne 1 ) quest tielle que tous les ministres de nous pays conquestes ont accede depaptiser les enfans sur le paptistere, Secundement duser en la Cène de nostre Seigneur du pain non fermentez, touteffoys la forme dicelluy libère petite ou grande, Tiercement dobserver les quatres festes que nous avons instituiz. A ceste cause pour entretenement de union entre vostres et nostres églises vous prions et admonestons fraternelement daccepter mesme forme et avecq vous ministres maistre Calvin et Farel amiablement sur ce convenir auxquels nous avons aussy escript pour ce mesme affaire. Espérant que puis bien quilz ayent faict quelque difficulté ilz adviseront du mieulx pour conformité desdictes Eglises. Ce que Dieu par sa grace permette. Datum xv. Aprilis anno etc. xxxviij. Lad. 107. LE SÉNAT DE BERNE A CALVIN ET FAREL. Les ministres de Genève sont invités à se conformer aux décisions du Synode de Lausanne, en ce qui concerne les baptistères, le pain asyme et les quatre fêtes. (Archives de Berne. Welsch Missiv-Buch B. fol. 71. Comp. Bnchat, T. IV. p. 461, V. p. 504. Koget, hist. I. 85.) Aux tresdocts nous treschiers singuliers amys et frères Iehan Calvin ') et Guillaume Farell ministres en ia parolle de Dieu a Genefve. Tresdocts treschiers singuliers amys et frères, après quavons entendus la conclusion du Seine 2 ) de Lausanne, aussy les proposts quaves tenus audict lieu et en parthye la consultation quaves cherchée a Strazburg et Basle, summes occasiones de vous prier admonester en fraternelle amitié pour bien de paix et avancement dunion que soit de vostre plaisir de accorder a ladicte conclusion et ycelle accepter, affin que lesglise de Genefve et la nostre, qui 106. 1) Pour les détails voyez Buchat, IV. 452 suiv. Kirchhofer, Parti 1. 239; Hundeshagen p. 133; Böget p. 83 suiv. Dans des pourparlers préliminaires et intimes entre les délégués de Berne et les ministres Genevois on s'était accordé sur les questions des baptistères et du pain non fermenté, mais sur les fêtes G. ne voulut point céder, et cela fit manquer le tout. 107. 1) On remarquera qu'ici pour la première fois le nom de Calvin et mis avant celui de Far eh V. Kampschulte p. 311. 2) Synode. PRIL. 186 sont quant au fondement de la foy unies, quant aux cerimonies aussy soyent conformes. Cela faisant ousteres loccasion a nous ennemys de calumnier. A ceste cause vous fraternellement et tresacertes prions et admonestons dadviser avec vostre magistrat, auquel nous pour cestuy affaire escripvons et faire sur le tout sy bonne resolution que Ion ne puisse disre aulcune difference estre entre nous, considérant que la dissension nest de sy grosse importance quelle puisse nuyre a la vérité, quant vous accepteres les trois articles audict Seine par tous les ministres conclus, assavoir de baptiser sur le baptistère, usant en la cène de nostre sgr. du pain azime et observant les quatres festes: en ce vous plaise pour lamour de nous et pour le bien dunion entre nous condescendre, non suspendant laffaire iusque a la iournee que soy tiendra a Zurich, s ) entant priant Dieu que nous doint sa grace de vivre sainctement. Datum xv. aprilis 1538. 108. CALVINUS VIRETO. Ladvoyer. Coena non proxima dominica célebrabitur sed démuni post dies octo, eousque sermo differetur. (Autographon exstat in Bibl. Genev. Ood. 107 a., fol. 296. Apographs ibid. 108, fol. 183 et 196, fol. 81 hoc mann Ionvillaei, et Bernae in Arch. Bpp. VII. 41.) Monsieur Pierre Tiret. Hactenus exspectavi dum mitteremur, ') quod pridem fuerat decretum. Verum diem de die trahendo effectum tandem est, ut ea deliberatio iam propemodum abrogata fuerit. Hoc potui colligere ex responso quod hac ipsa hora primus Syndicus ad me attulit, nihil fore impedimenti quominus coenam Domini celebremus bine ad dies octo, hoc est, die dominico qui hune proximum continuo sequètur. Differamus ergo eousque nostros sermones. Ante hon possum pedem domo movere. Tunc veniam. Vale. 2 ) 3) Il devait y avoir vers la fin d'Avril à Zurich un synode helvétique général pour les affaires de la Concorde avec les Allemands. Calvin avait demandé un sursis à Lausanne pour porter la question pendante devant cette assemblée plus importante. 108. 1) «". e. dimitteremur, seil, munere abdicati. 2) Haec lucem suam aeeipiunt ex rebus gestis pridie paschatis 1538 quae fuse narrant Böget p. 86 seqq. Kampschulte I. 312. — Die Veneris 19. Aprilis senatus ministrii décréta Lausannensia denunciat et coenam die paschatis 21.
- Page 254 and 255: 83 EPISTOLAE 49—50 84 gatus est u
- Page 256 and 257: 87 EPISTOI peculiariter mihi rogand
- Page 258 and 259: 91 EPISTOLAB 54—56 92 . bentissim
- Page 260 and 261: 95 EPISTOLAE 56—59 96 lectus Albo
- Page 262 and 263: 99 EPISTOLAE 59 100 eententia, admo
- Page 264 and 265: 103 EPISTOLAE 59-64 104 autoribus q
- Page 266 and 267: 107 EPISTOLAE 64—66 108 nias aure
- Page 268 and 269: Ill EPISTOLAE 66—70 112 et si Die
- Page 270 and 271: m EPISTOLAE 70—73 m tjor évadas,
- Page 272 and 273: 119 .BPISTOLAE 73—74 120 confessi
- Page 274 and 275: 123 EPISTOLAE 74—78 124 vero prud
- Page 276 and 277: 127 EPISTOL 79. SINAPIUS OALYINO. G
- Page 278 and 279: 131 EPISTOLAE 82—85 132 publiée,
- Page 280 and 281: 135 EPISTOLAE 86—87 136 86. GRYNA
- Page 282 and 283: 139 BPISTOLAE 87 140 bari sumus, ni
- Page 284 and 285: 143 EPISTOLAE 87—90 144 ingerere,
- Page 286 and 287: 147 EPISTOLAE 90 146 {Bibliothèque
- Page 288 and 289: 151 partie les troubles que nous av
- Page 290 and 291: 155 EPISTOI 94. FARELLUS PELLIOANO.
- Page 292 and 293: 159 EPISTOLAE 97—98 160 iis, quib
- Page 294 and 295: 163 EPISTOLAE 99 164 99. DU TILLET
- Page 296 and 297: 167 EPISTOLAB 1)9 168 pins grand pa
- Page 298 and 299: 171 EPISTOLAE 99 172 cognoissoient
- Page 300 and 301: 175 EPISTOLAE 99—100 176 idolatri
- Page 302 and 303: 179 EPISTOLAE 100—104 180 A noble
- Page 306 and 307: 187 EPISTOLi Nobles magnifficques s
- Page 308 and 309: 191 EPISTOLAE 111—113 18$ ne po8t
- Page 310 and 311: 195 EPISTOLAE 113—117 196 rai. *)
- Page 312 and 313: 199 EPISTOLAB 117—120 200 thun k
- Page 314 and 315: 203 EPISTOLAE 121 204 121. FARELLÜ
- Page 316 and 317: 207 EPISTOLAl E 121—123 208 quibu
- Page 318 and 319: 211 EPISTOLAI 3 123—124 212 A mes
- Page 320 and 321: 215 EPISTOLAB 125—126 216 125. BU
- Page 322 and 323: 219 EPISTOLAE 126—128 220 servet
- Page 324 and 325: 223 EPISTOLAE 128—131 224 convict
- Page 326 and 327: 227 EPISTOLAE 131—133 228 ram. De
- Page 328 and 329: 231 EPISTOLAE 133—135 232 aves e
- Page 330 and 331: 235 BPISTOLAE 135—137 236 notus e
- Page 332 and 333: 239 EPISTOLAE 137—139 240 mota re
- Page 334 and 335: 243 EPISTOLAE 139—140 244 *e qui
- Page 336 and 337: 247 EPISTOL. täte, nequitia, eiusm
- Page 338 and 339: 251 EPISTOLAE 139—140 252 (Archiv
- Page 340 and 341: 255 EPI8T0LAE 143-144 256 en vie ce
- Page 342 and 343: 259 Isaac ex prima uxore habet sobo
- Page 344 and 345: 263 BPISTOLAE 145—146 264 xieno s
- Page 346 and 347: 267 EPISTOLAB 145-147 268 primis il
- Page 348 and 349: 271 BPISTOLAB 147—148 272 trainct
- Page 350 and 351: 275 EPI8T0LAE 148-149 276 eorum man
- Page 352 and 353: 279 EPISTOLAE 149—150 280 ceret.
183 EPISTOLÄE 104-108 1184<br />
duount, faciunt pie quando ex iussu D. Pauli verbum<br />
recte dispensari cibusque tempore opportuno<br />
Bubministrari debet, eatenus scilicet omnia ut fructum<br />
adferant Christo uberrimum. Caeterum ita<br />
poscente necessitate, quod speramus, alacriter vitia<br />
infestare, parcere nemini, instituunt.<br />
Agnoscimus igitur doctrinam ipsorum verbo<br />
Dei nequaquam pugnare, sed huic per omnia conformem.<br />
Oramus itaque magnificum senatum nostrum<br />
qui horum fratrum, ut idem nobiscum sentientium<br />
docentiumque, causam ad Gehemmtes suscipere<br />
yelit, quo hos deinceps tueri et a calumniis<br />
asserere instituant. Et quia nostrae reformationi<br />
suam volunt aequatam, uti qua debent severitate in<br />
flagitia publica, ut lusum, Bcortationem, ebrietatem,<br />
atque alia -id genus animadyertant, nee caeremoniis<br />
tantum renovandis acquiesçant, si quidem ex vero<br />
nobis nostrisque constitutionibus se sufi'ragatos cupiant<br />
agnosci. ') .<br />
Ego Sebastianus Meyer ita sentio.<br />
Ego Petrus Conz. sie sentio.<br />
Ego Erasmus Ritter sie sentio.<br />
105.<br />
ZERKINTES CAL VINO.<br />
Nimiam Bemensium soUicitudinem circa caeremoniarum<br />
consensum improbat, quum et graviora minus<br />
severe exigantur, et alibi quoque maior öbtineat<br />
in Ms.rebus lihertas et diversitas.<br />
(Ex apographo Bibl. Paris, imperialis Collect. Dupuy vol. 102,<br />
fol. 75 T. Exemplar satis reoenti mann scriptum, fortasse<br />
saeculo snperiore inennte.)<br />
Viro eruditissimo Ioanni Oalvino Genevensi ecclesiasti<br />
pio ac saneto mihique in Domino plurimum<br />
colendo.<br />
Accepi literas tuas et librum, Cahine suavissime,<br />
libentius ac maiore cum voluptate te acceptants,<br />
si quidem dignus visus fuero quem in visas:<br />
quod quidem brevi fore spero ut facias. Nuncius<br />
librorum pretium indicare non potuit ut optaram,<br />
sed coram tecum de hoc agam. De flagitatione<br />
nostrorum in consensu caeremoniarum nostrarum<br />
104. 1) -Herne deeiarationem ad earn controversiam pertinere<br />
quae in synodo Lausannensi d. 31. Martii 1538 habita dirempta<br />
est, primo obtutu cuique patebit. Merito vero dubitaris<br />
utrum ea demum occasions scripta fuerit, an vero iam antea.<br />
Mentionem eins alibi factum legisse non meminimus. Megandri<br />
absentia demonstrat mensem Decembrem iam praeteriisse.<br />
scis ipse quid sentiam: nempe mihi videri nos non<br />
esse tarn sollicites in excolenda vitae integritate<br />
puritate et innocentia, non exigere tarn arduis votis<br />
ac minis ad libellum ') Dei oontemptum, quam<br />
nostras ineptias quibus frustra nobis blandimur.<br />
Mirorque ego supra modum vos tantopere premi,<br />
quum Tigurini sedentes Domini coenam, non ut nos<br />
euntes, célèbrent, illi ad salutandam Mariam virginem<br />
2 ) cymbalorum pulsu invitent, nos non. Taceo<br />
festorum observationem in qua plerumque ab illis<br />
dissentimus, neque inviti confitemur, in his parum<br />
esse aut nihil disoriminis. Sed sic soient homines<br />
temere in immeritos gratia et invidia moveri, nil<br />
pensi habentes qua quidquam ratione faciant. Nos<br />
omni metu liberavit Dominus, qui scimus nihil ab<br />
hominibu8 periculi esse si ex corde coelestia spiremus,<br />
unde animis nostris origo. Illi quia nee maiestatem<br />
illam Domini nee se ipsos norunt, plura<br />
sibi quam humanam imbecillitatem deceat tribuunt,<br />
tantum derogantes Domino, quantum ipsi illi eminere<br />
cupiunt. Tu vale in Domino oui te commendo.<br />
Novi nihil habeo: neque enim nova videntur quae<br />
homines in dies exagitant, quum ad haec semper<br />
invigilem, nee quidquam istorum eveniat quod non<br />
sciverim accidere posse: unde nihil novum, nil inexspectatum<br />
me opprimit. Ex Bonomonte 8 ) ultima<br />
Martii 1538.<br />
Tuus in Domino<br />
Nioolaus Zuerkinden.<br />
106.<br />
LE SÉNAT DE BERNE AU SÉNAT DE<br />
GENÈYE.<br />
Notification officielle des décisions prises au Synode<br />
de Lausanne, avec prière de s'y conformer et d'y<br />
astreindre les ministres.<br />
(Copie authentique aux <strong>Archive</strong>s de Berne. Welsch Missiv-<br />
Bnch B. fol. 71. — Böget, hist, du penple de Gene.e L 84.)<br />
Nobles etc. Puis quaves descirez de vous faire<br />
conformes quant aux Ceremonies avecq nous, vous<br />
105. 1) Sic, evidenter librarius inepte erravit, verum quo<br />
modo corrigendus sit, videat alius.<br />
2) Inter quatuor festos dies quorum abrogationem Ottnevenses<br />
flagitabant, praeter Natalium Ascensionis et Circumcisionis<br />
diem etiam fuit Annunciationis festum.<br />
3) Bonmont, olim Oisterciensium abbatia in agro Vadensi<br />
prope Gingins et Trelex, supra Neodunum {Nyon).<br />
Fortasse Zerkintes (nam hanc fonmam nominis postmodo<br />
adoptavit) tum temporis praefecti munere fungebatur, antequam<br />
Urbis secretarius {Stadtschreiber) designaretur.