volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE

283 APOLOGIA 281
Quod si mihi aditus patuisset, Caesar, ad cogitationes
meas tibi aperiendas, praeclare certe mecum actum
putassem: neque id tarn privatae meae excusationis
causa, quam ut officio erga te meo defungerer. Sentio
enim, tarn communi subditorum lege, quam peculiari
quod tibi dixi sacramento, obligatum' esse
me, ut si quid scire tua intersit, ne id tibi per me
tegatur. Sed quia non abs re verebar, ne, si te monendum
[pag. 25] susciperem quam vitiata multis partibus
sit religio quae hodie vulgo obtinuit, mihi
praeclusa esset via, utcunque perperam obrepsisse,
claris argumentis ostenderem, quod adversa iam esses
persuasione oocupatus : amplexus sum, quod
proprium erat, subsidium: ut mea discessione docerem,
quam alienissimuin me esse ab iis imposturis,
quibus intelligo nihil quam iram Domini provocari
adversus omnes qui illis communicant. Quanqunm
itaque, Oacsar, discessus te meus, quod nullam eius
rationem prius reddiderim, offenderit, spero tamen
aliquando boni te consulturum, quod a me factum
est. Interim me hoc apud Deum consolatur, ex
tua nobilitate primum fuisse me, qui re ipsa magis
quam verbo professus sim, alienum animum ab iis
habere, quae quum Dei honorem graviter laedant,
non possTint tuao maiestati non esse perniciosa. Denique
conscientia, quam in hisce rebus sequutus
sum, me ab omni culpa vindicat. Et res ipsa, opinione
mea, vitio mihi dari non debet.
Superest ut de eo, in quern me recepi, loco
verba faciam: et qualem vitam omnibus in locis
egerim. Si me in hostilem ditionem contulissem,
nonnullius esset maledicentiae locus. Ego vero primum
diverti in civitatem tuam Ooloniensem, [pag. 26J
ùbi innocenter et citra cuiusquam offensionem ita vixi,
ut iure nemo de me queri possit. Quinimo archiepi8Copus
princepsque Ooloniensis elector, quum vitae
ac morum meorum certior esset factus, maiori me
humanitate et favore dignatus est, quam ab eo postulare
ausus essem: eodemque a se proficiscentem
est prosequutu8. Qua ex re perspicue intelliges
rationem vivendi nostram illic honestissimam fuisse,
et ab omni sinistra nota remotam. Spero enim a
te, Caesar, non improbatum iri eius in me principis
propensum favorem, quasi testem spectatao ab eo integritatis
meae. Si de magistratu Coloniensi agatur:
spero idem fore, ut existimationem meam suo
testimonio non laedat. Inde morbo coactus, Argentoratum
profectus sum, civitatem illam tui certe imperii
non postremam: ut vereri non debuerim, ne
aut novum, aut ingratum id tibi esse posset. Si
aut Parisiis agerem, aut Venetiis: non existimarer
éo nomine quidquam gravius adversus tuam maiestatem
commisisse. Quanto itaque magis mihi permissum
erit, in ea civitate habitare, quae tui sit
imperii et ditionis?
Atqui, Caesar, hac praecipue ratione senatus
ille tuus Machliniensis, et tuo nomine [pag. 27] manum
inieoit meis possessionibus, et reum me deinde
peragere non dubitavit. Tua vero maiestas iudicare
potest, an iusta sit haeo causa, our me tarn atrooiter
persequantur. Scio equidem et alias duas causas
congeri, quod scilicet, te ad ventante, disoesserim
Colonia, adversus tuum interdictum. Quumque
mandasses Argentoratum relinquerem, quod pedeni
tamen inde non moverim: proptereaque me
inobedientiae convie tum. Quod ad priorem causam
attinet, Caesar, existimo fuisse tibi meis Uteris satisfaction,
quod et aequissima fuerit, quam proposui,
excusatio et verissima iudicari possit, si dé mei discessus
tempore inquiratur. Certe medici, frustra
tentatis omnibus aliis remediis, ad balnea mo relegarant,
quumque intuerentur illam meam imbeoillitatem,
in quam longo morbo debilitatus ineideram,
properandum quantum possem consuluerant: habita
quoque rationo affecti et propemodum fracti corporis,
ut iter eligerom minus asperum, praeeeperant.
Et sane quum mihi equi aut cursus ') decussio non
esset tolerabilis, Rhenum conscendi: quia nayigatio
mollior futura erat. Sol vi igitur Colonia, nullo
certe consilio vitandae, Caesar, tuae praesentiae:
sed coactus gravissima, ut iam dixi, necessitate.
Neque vero [pag. 28] tum nota mihi erat tua voluntas.
Quum longe progressus essem, et Argentorato
iam appropinquarem, tunc primum literas a tua
maiestate aeeipio : quibus iubebas me Coloniae tuum
adventum praestolari. Caeterum ut eo redirem,
nullo modo facere potui. Sic enim de via lassus,
deque longo itinere fractus eram, ut hie leoto affixus
multo tempore fuerim, sine ulla fere longions
vitae spe. Certum est itaque, me non po^
tuisse iter bidui conficere, quin mihi capitalis fuis^
set haec loci mutatio. Sic itaque, Caesar, iudicari
non possum, tuo mandate non paraisse, quum Colonia
discederem. Neque enim illud acceperam:
neo, nisi re confecta, quid velles intellexi: quod facile,
ubi permiseri8, probare mihi promptum erit.
Ut ad secundum caput veniam, misisti ad me,
Caesar, nobilem quondam virum tuae ouriae, cuin
litteris et fiduciario mandate. Is a tua maiestate
mandatum se habere dixit, ut intelligeret ecquid
valorem, cur hue venissem, et quid deinceps facere
instituèrent simul etiam me moneret obliquae suspicions,
qua notabar religionis nomine, quo de es
tuae maiestati me purgarem. Verum idem potuit,
Caesar, certum ferre testimonium de mea valetu*dine,
qua me turn laborantem vidit, isque unus lo»
cuples erit [pag. 29] testis, quod paulo ante dixi,
esse verissimum. Si enim tum quoque, quum iani
convalescere inciperem, usque adeo tamen infirmus
adhuo eram, facile certoque inde coniioere liouit,
1) CUTTU8?