volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE

281 PRO FALLESIO. 282
culum, qui non modo tuae maiestatis imperio paret,
sed unus semper fuit ex tibi fidissimis, et obsequentissimis.
Quanquam non huic uni loco ita
eram affixus, quin frequenter hue vel illuc comuiearem:
quo me vocabant domus nostrae negotia, ac
praesertim familiae cum fratribus herciscundae. Quo
in negotio expediendo, illustrissima Regina soror
tua autöritatem suam interposuit: et simul tui con-
Biliarii suam operam adiunxerunt. Quo factum est,
ut transactis rebus omnibus, placideque compositis
re ipsa demonstrarim, non tarn privatis commodis
me voluisse consulere, quam concordiae et paci.
Quoties tarnen mihi integrarn erat, Falesiam meam
domum repetebam: in qua lubentius certe agebam,
quam alibi precario. Nee sane unquam domicilium
aliud sequutus fuissem, si eo loco licuisset quiete
vivere. Et quanquam ii, qui mihi facessebant molestiam,
infesti erant meo vivendi mori: nihil tarnen
in eo reperiebant aut dissolutum, aut impurum.
Tantum, quia iis superstitionibus abstinerem, quas
vulgus ecclesiae caeremonias nuncupat, ego autem
cum verbo Dei pugnare noveram: rumor quidam
sparsus erat, separatim [pag. 21] habere me meam
8ectam, et, ut fieri solet, quidam coniiciebant, plura
quam fronte profiterer in recessu habere: alii etiam
multa adiiciebant mentiendo. Quum his angustiis
premerer, ut mihi offendèndus esset Deus si hominibus
placere vellem: commodissimum visum est,
ad tempus secedere: et ab eorum conspectu paulisper
me subducere, qui obturbare non desinebant.
Quin etiam ex meis cognatis nonnulli tarn erant
infesti, ut nisi vim vi repulissem, ne domi quidem
meae forem securus. Atqui vitam potius profundere,
quam ullam, vel tenuissimam eins commotionis
speciem edere, multo maluissem.
Dicent fortassis adversarii, non esse verisimile,
mihi meos tarn fuisse molestos sine causa. Deinde
ad tuam maiestatem eo nomine confugiendum, patria
cedendum non fuisse. Respondeo: ea tarnen
causa adversus me commotos esse, quod obedire
Deo, quam hominibus mallem. Hic ad tuam certe
maiestatem confugiendum erat, si qua mihi spes
fuisset impetrandae audientiae. Sed facile coniicere
potui, eos qui mihi domi molesti erant, ita praeoccupasse
tuum quoque animum falsis delationibus, ut
aversis auribus verba facturus essem. Neque praeterea
me latebat, quantulum [pag. 22] inventurus
essem apud eos aequitatis, quibus in religionis controversiis
cognitionem mandare soles. Neque enim
accurata inquisitione, vel moderato examine causam
expendunt: sed quidquid cum suis deliriis minus
congruere vident, mox habent pro damnato. Ita
nee veritati nee rationi locum reliquum faciunt.
Dabis veniam, Caesar, si quod in hac mea causa
verum est, simpliciter sine ulla dissimulatione, et
candide sine fuco exponam. Praesertim quum in-
telligas quo affectu id faciam. Decet certe unumquemque
iuxta cognitionis a Domino concessae modum,
vitam suam instituere. Nam quo magis bonum
ac malum nobis innotuit, tanto minus est excusationis,
si hoc non fugiamus, illud sectemur. Si
dixero edoctum fuisse me verbo Domini, puram
non esse religionis formam, quae vulgo hodie est
recepta et sanctissima habetur, proptereaque non
potuisse earn amplecti, quin Deum offenderem magis
quam colerem, peto iterum tua a maiestate,
Caesar, ne superbiae ascribatur: neque enim aut
oculatum, aut ingeniosum, aut prudentem, aut circumspectum
esse me dico super alios. Nihil mihi
istorum vel arrogo vel tribuo. Imo vero ingenue
agnosco et fateor, earn esse meam imbecillitatem,
[pag. 23] ut minime eo evadere potuerim, vel naturali
meo ingenio, vel alicunde comparato iudicio.
Sed ita visum fuit Deo meo, pro infinita sua bonitate,
viam illam, quae alioqui plane ignota mihi
erat, commonstrare : non quidem ut doctoris tituhun
induerem, sed ut obedienter modesteque' sequerer
quo ducebat. Sic itaque, quod alii ignorantia obvoluti
fortasse faciunt bono quodam zelo, facere
non potui sine impia pervicacia, ex quo Domini voluntatem.
cognovi. Res tota in hoc sita est, Caesar,
quod Dominus coli vult ea quam verbo suo praescripsit
ratione, et graviter vetat hic nos aliquid
moliri ex nostro ingenio, vel suis de vero eultu
edictis quidquam adiieere. Atqui religionem hodie
usitatam homines fere totam commenti sunt, sine
ullo verbi Domini suffragio. Imo vero plurima insunt,
quae manifeste pugnant cum saneta scriptura,
et si quid habeat quod ea niti videatur, ita vitiatum
est, ut vix ullam deprehendere similitudinem
liceat.
Testor equidem, si mihi integrum fuisset
Deum pure colère, et iis quas damnât superstitionibus
abstinere sine ullo tumultu, vel scandalo: interimque
familiam meam tueri, et recte instituere,
simul et obsequium, quod [pag. 24] tuae maiestati
debebam, reddere: nil fuisse potius mihi futurum,
quam in patria habitare. Ncc vereor, ut re tota
penitus perspeeta, alieuius vanitatis suspecta sit haec
meo protestatio. Illud vero si non liceret: saltern
hoc summopere optassem, aliquam mihi a tua maiestate
audientiam dari, rei toti, qualis qualis est,
patefaciendae. Sed quum, sicuti iam a me dictum
est, non ignorarem eos, qui mihi domi infesti erant,
tuam maiestatem erga me irritasse: malui cedendo
excusationes omnes omittere, quam esse tibi molestus.
Praeterea eos intelligebam, qui privati sui
commodi et ambitionis magis studiosi sunt, quam
tuae vel dignitatis vel salutis, totos in eo esse, ut
tuam maiestatem inflamment adversus eos, qui
crassissimos eorum errores attingere audeant, vel
alioqui nutu significent, nolle se Ulis subscribere.