volumnis xxxviii. pars prior. - Archive ouverte UNIGE

189 CONSILIA. 190
libus est reposita in coelis, sub spe et exspectatione
resurrectionis ad gloriam aeternam. Fixa enim
etiam ilia nobis spes haerere debet, quamdiu corpora
nostra in terra quiescunt, animas apud ilium
vieturas in coelis. Quod ad illud quod a me quaeris,
liceatne christiano homini participare coenae
Domini quae istic administrator : responsio aperta
est, licere omnino, modo coena Christi ea sit de qua
agitur. Atqui ubi rem uti par est expenderis, invenies
non magis convcnire inter coenam Domini
ac missam papisticam, quam inter lucem ac tenebras.
Constat quidem ordinationem Domini doteriorem
fieri non posse pravitate hominum vel ignorantia;
sed illud pernego, missam ad Christum autorem
referri posse: quin potius in ipsius contumeliam
ab ipso Satana fabricatam affirmo ad sanctae
coenae eversionem certissimam. Plane enim ex
diametro illi répugnât, ubi sacrificii nomine censetur,
atque in actionem temere inventam vis et efficaciapassionis
Domini transscribitur. Exstat illic praeterea
apertissima idololatria, < non tantum ubi panis
adoratur, sed quia et oratur pro defunctis, et mérita
atque intercessiones sanctorum implorantur, et
pleraque eiusmodi illic fiunt, quao Dominus nominatim
condemnat. Quare non magis licet fidelibus
communicare illi superstitioni, quam olim licebat
eacrificare in Bethel.» Illud enim omnino répugnât
confessioni fidei, quam a nobis Dominus requirit.
Sed quia hoc argumentum pertractatum est fusius in
libris ea de re editis, a te peto ut illos diligenter
evolvas. Te interea gratiae Domini commendo, ut
ipse suam voluntatem te edoceat et aperiat oculos,
ut nigrum a candido discernas: sic enim tibi non
defuturum confido in quo acquiesças. Tibi vero
omnem licentiam praecidas simulandi interea impietatcm
a te ullo modo approbari. Dominus sua in
te dona adaugeat, atque ubi quod rectum est ostende'rit,
det etiam animum constantem, ut in eo agnito,
ut par est, adhaereas. Genevae 15. Iunii.
Tuus Calvinus.
QUI LICEAT PARTICIPARE CÜLTÜI ROMANAE SYNA-
GOGAE. •)
Quia de quaestionibus qua s moves, iam decern
fere annis ex varus partibus exhibita fuit molestia,
neque hoc trecentis responsis adeptus sum, ut quiescere
in posterum liceret: nihil melius esse duxi,
iusto taedio victus, quam locum dare superioribus
meis scriptis, ne implacabilis multorum curiositas
frustra me conficeret. Quare si breviter tibi et
concise respondeo, non solum temporis angustiis,
1) Epp. et Besp. ed. Genev. p. 328, Laus. p. 435, Hanov.
p. 487, Chouet p. 450, Amst. p. 205.
quibus tarnen constringor, adscribas, sed conceptae
pridem deliberation!. Nam si quibus ita pruriunt
aures, ut novis quotidie responsis oblectare se cupiant,
facile patiar aliunde petere. Nee mihi inter
tot negotia et assiduos prope morbos tantum suppetit
otii, ut publice et privatim scribendo omnibus
morem geram. Rogant quidam, si apostolis licuit
hora precationis in templum ascendere, deinde etiam
Paulo solennem ritum sanctificationis obire, cur non
etiam hodie nobis fas sit preces miscere cum papistis?
Primo tenendum est, quae tune apud Iudaeos
preces vigebant, fuisse puras, et formatas ad
praescriptum legis. Nee vero, si papistae puram
orandi formam conciperent, mihi religio esset templum
cum ipsis ingredi. Atqui illos minime decuit
aggregare se ad eorum coetum, qui Christum crucifixerant.
Respondeo actionem per se piam et
sanctam non corrumpi vitio hominum: sicuti dicere
soleo, ne omnes quidem angelos, si missae intersint,
posse eluere eius sordes sua sanctitate: neo
rursum diabolos omnes posse sua praesentia efficere,
quo minus sacra coena, dum celebratur ex Christi
instituto, suam puritatem retineat. Certum tarnen
est, non omnibus precandi horis apostolos venisse
in templum, quia in aedibus privatis agebant sacros
conventus: sed ut oblata Ulis fuit spes aedificandi,
hac occasione fuisse usos. Non ergo data
opera frequentarunt templum, ut genti suae in publicis
et quotidianis precibus essent socii: sed quia
probabile erat, loci reverentia magis dociles ac morigeros
fore ad excipiendam evangelii doctrinam,
qui in locis profanis minus fuissent attenti. Atque
id in Paulo clarius perspicitur, qui certe nulla religione
impulsus votum suscepit, sed tantum ut purgata
qua falso gravatus fuerat suspicione, ianuam
sibi ad spargendum evangelium patefaceret. Neque
enim sponte hac caeremonia fuisset defunctus: neque
rogatus est ab Iacobo (Actor. 21, 23), ut ita
Deum coleret, sed ut testatum faceret infirmis fratribus
se non esse apostatam a lege Mosis. Interea
liberum illis fuit et templum ingredi, et sacra oblatione
testari suam pietatem: quia non alius erat
finis, nisi ut profiterentur se Deum Israelis colère.
Iam cmergit altera quaestio, si adventu Christi
abolitae erant legis umbrae, cur eas adhuc sectati
fuerint? quae facile solvitur, si tenemus, quamdiu
stetit templum, fuisse sacrum domicilium coelestis
doctrinae, et illic Deum rite fuisse adoratum. Sic
enim finem legalibus caeremoniis imposuit Christus,
ut eas abrogando non prorsus statim damnaverit
quasi impias et pollutas, donee per evaDgelium clare
innotuit. Si excipias, lucem evangelii tunc satis
fuisse conspicuam, res ipsa palam docet, multis adhuc
incognitum fuisse Christum: alios vero sic
fuisse illustrates eius radiis, ut tarnen abessent a
pleno fulgore. Hinc apparet inter legales ritus et