opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

149 1560 IUL. 150
3339.
VILLEGAGNON *) GENEVENSIBUS.
Bicherii doctrinam haereticam et omnino evangelio
'contrariant dicit, verum simul ipsorum Genevensium
scriptis consentaneam. De qua ergo utrinque
missis legatis in tertio aliquo loco disputari cupit.
(Asservatur in Arch. Genev. Pièces historiques N. 1682.)
A Messeigneurs Messieurs les Magistrat et église
de Geneve.
a Geneve.
Ecclesiae Magistratuique Genevensi
Salutem et pacem.
Caîvini vestroque nomine Petrus Eicherus Carmelitanus
frater ad eremum nostram pervenit, ut in
vestra nos religione institueret. Huic propter summam
urbis vestrae ac praeceptoris autoritatem legalionis
conficiendae potestatem fecimus. Accepta
potestate nihil omnium praetermisit quae ad officii
sui perfectionem pertinerent. Magno studio primum
incubuit ad animos nostros catholica religione solvendos.
Deinde religionem vestram arte maxima
inculcavit, quumque sibi opera non perire videretur,
religionis summa capita collegit nobisque memoriae
mandanda dedit, quibus expeditior ad summam eruditionem
via sterneretur. Hue omnes ingenii vires
impenderat, ne quid ad opus absolutissimum nobis
deesset, ab imis commentariorum Calvinianorum medullis
thesaurum reconditum effodiens. Ne tarnen
indignis pervia haec essent, quibusdam verborum
involucris et paradoxis sententias obvolverat. Hoc
factum animum meum incendit veritatis investigandae
cupiditate. Coepi singula quaeque excutere, ac
quantum ingenio consequi potui rimari, si possem
veritatem exprimere : tantumque instando, excutiendo
et agitando promovi, ut in abditissimos traditionum
vestrarum latebras irruperim, atque sacratissimas
ideas attigerim. Hie sanctissimae traditionis eins
fuit exitus, ut omnia vestra de Christo spes et fides
in opinionum phantasias resolvi probaretur. Has,
instar Platonicarum, ideas appellabat sacer ille mys-
tes. Ad doctrinae sacrosanctae probationem sacra- N
mento coenae vestrae utebatur, hoc duabus speciebus
consistera praedicans, una interiori, exteriori
altera. Interiorem realitatem esse quandam intellectualem
non corpoream docebat, quam fide percipiatis,
ut si Christum passum et a morte exsuscitatum
vobis offerri, sique hune haurire credatis, ita
habeat: alioqui panem purum manducetis. Addebat
earn vestram intellectualem sumptionem a vobis
distributionem corporis sancti nuncupari: non quod
fieret motus aliquis distributions (hoc enim papisticum
et Luteranicum inventum esse, qui sub panis
specie sibi rêvera corpus distribui docuerunt) sed
quoniam fide, sine ullo motu, vitam eius perinde
manducetis, ac si vobis distributionis rêvera motus
accideret, distribui asseverabat. Omnem ideo doctrinae
vestrae veritatem in affectiones ac intentiones
a vobis cogi ac redigi praedicabat, resque externas
omnes signa esse adiaphora, quae ceu res nullius
usus nullo periculo omitti posse videantur. Christum
insuper ipsum in spiritu solo adorari, non in
carne, ne terrenum elementum adoretur. Denique,
quum in solo intellectu et fide vestra omnia posita
sint, animas solas ad aeternitatis manducationem
vocari, eisque spem resurrectionis proponi non corporibus.
Haec deliria nobis maximas turbas excitarunt,
et quo accuratius disputarentur eo se magis
doctrinae vanitas aperiebat. Quamobrem ad libros
Calvinianos profugimus, ut his de rebus eius sententiam
perspectam haberemus. Sed invenimus non
alio eius doctrinam quam ad ideas spectare, quamvis
aliis verbis ac orationis ornatu vario sententiam
suam condiret. Quare summa animi offensione vestram
earn doctrinam expuli, earn iudicans recta ad
Martionis ac Valentini insaniam aut atheismum
(Christi sub persona) contendere. Atque faciendum
esse mihi duxi ut ecclesiam christianam harum rerum
facerem participem, ut infirmi laqueos vestrae
traditionis detracto fuco'vitarent. Praeterea ut scripta
nostra calumniae minus paterent, constitui in Franciam
me conferre, meque aliquo recipere quo tuto
his de rebus cum vestro legato ageremus, fideique
causa Mcheri script'uram ederemus. 2 ) Tamque alte
2) Nieeron, Mém. pr. servir à Vhist. etc. XXII. 322
inter eius scripta recenset: Ad articulos Calvinianae de sacr.
euchar. traditionis ab eius ministris in Francia antarctica
3229.1) Ex Brasilia redux Guisiorum partes sequutus erat-evulgatae
respnnsiones per N. Villagagnonem. P. 1560. 4.
De la Planehe 267: Villegagnon pensant avoir trouvé matière {Cuius etiam BayHus mentionem facit s. v. ViUeg. not. F.)
propre pour se venger de ceux qui avaient publié Bes cru­ Ce fut là le premier ouvrage qu'il composa à son retour du
autés .... dressa durant ce tumulte [d'Amboisé] une fan­ Brésil, pour réfuter les erreurs de Calvin et de Richer. Il y
tastique guerre navale comme s'il eust esté questiou de résister commence par justifier dans une épître adressée à l'Eglise
à une grande armée, et rendre par icelle la riviere de Loyre chrétienne la conduite qu'il avoit tenue au Brésil. Il se lave
tellement inutile que l'eau n'eust peu seulement servir à ensuite, dans une seconde ép. au Connétable de Montmorency,
abreuver les chevaux de l'ennemi. Mais ceci commencé avec de l'acensation d'athéisme. Dans une troisième, adressée a
grand despense fut trouvé tellement ridicule que le tont tourna l'église et aux magistrats de Genève, il lenr propose de con­
a lenr mocquerie et confusion.
férer avec Calvin et tels autres qu'ils vondront, dans un lien
10*