opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
107 EPISTOLA JE 3213—3214 108 sidiaretur, in Palatinatu conditionem pueritiam informandi ac instituendi acquirit. lu qua pistrina quantos labores perpessus sim quatuor integros annos non commemoro, neque orudelem impiam atque vésanam invidiam praetereo. Nam dum constanter assevero, coram omnibus pastoribus qui in Palatinatu erant, Christum Iesum hinc corpore humano a8sumptum esse, degere in coelis, atque illum sursum exaltatuin, iuxta apostolorum atque evangelistarum testimonia, neque illum esse suo naturali corpore (quuin alioquin nullum aliud habuisset) in sub aut cum pane, me Calvinistam, Zwinglianum et consceleratum haereticum obganniunt atque crocitant. Istinc propter seditiosos atque Martini Lutheri im péri tos aemulos ac carnales homines superior! anno sub autumnum discedo. Et dum Ârgentinam venio, per gratiam atque clementiam Iesu Christi rursus promoveor et scholasticam conditoinem supra modum celebrem rursus adipiscor: videlicet Bichenvillae in Alsatia, ubi Matthiam Erbium,*) fidelissimum Iesu Christi servum ac pastorem invenio, quem uti prüden tissimum seniorem tibi notum intelligo. Dum per praeteritam hyemem cum incredibiü sudore rudem ac indomitam iuventutem liberalibus studiis atque moribus cum alio adiuncto collega fideliter imbuo, ecce Saianam et importunos concionatores ducis GhristqpJiori Wirttembergensis. Hi principem illustidssimum falsis persuadent opinionibus nos haereticos esse. Qui turn absque mora cum duce Wdljfgcmgo Bipontino, et comité de Hcmœua, constituas tutoribus ac sociis suis, foedus paciscitur de ordinatione ecclesiastica nova atque insulsa facienda, quam ante mensem cum tyrannico vultu nobis praeter necessitatem atque contra veritateni obtruserunt. Quidam ex fratribus subscripserunt propter insatiabilem ventrem atque animum: quos Deus iudicabit. Nos Bichevillani in libertate Christiana permansimus, s ) nee quidquam reoipiemus, atque propediem illos tyrannos exspectamus, qui nos ex ecolesiis bene institutis, scholis atque sedibus furiose eiicient ac expellent. Verum, Cahme ac frater dilectissime, si privabor ministerio ac conditione mea, perfugium meum omne ad te erit: tu eine dubio laborabis ut provinciolam legendi graecas literas aut logioas artes adipiscar, ex qua me parce alam atque sustentera. Vel alia etiam quavis occaeione mihi suocurrere poteris quo me vobiscum pie oblectem, ut sunt comitum ac nobilium liberi, qui- 4) qui inde ab a. 1538 Bichenvillae eeclesiae praeerat. Vicus Me praecipuus in partibus AlsaUae ducibus Wirtembergicis subiectis. Eccksiam Oeorgius TJlrici frater reformaverat. Ibidem diaeonus et rector scholae fuit lo. Ulstetter, Pauli Fagii gener. Cut Fabricius utrum successerit an aditmctus fuerit ipse non dieit. (Röhrich, Mitth. III. 278.) 5) Imo Erbius cum pluribus aliis dimissi sunt (ibid. 289). bus saepe docti atque pii praeficiuntur magistri. "Vale cum omnibus symmystis in Christo Iesu domino nostro. Amen. Baptim uti cernis, 15. die Iunii anno 1560 Bichenvillae. Has literas D. Francisco Morolano trades qui easdem disponet, et vehementer oro ut tua humanisas per nunc puerum Iohannem Koener Richenvillanum nobis respondeat. Iterum vale. Carolus Fabricius Düsseldorpianus. 3214. MABBUFIUS ') CALVINO. Commended Fabricium ludimagistrum et hoc occasion fuse exponit statum eeclesiae in sua et vievna parochia. (Ez antographo Cod. Genev. 113, fol. 56.) Gratia Domini tecum. Qui ludimagi8ter est Bichenvillae, a ) adolescens equidem egregius promptaeque et in omnibus paratae indolis, rogavit me ut has ad te scriberem, quas Uteris suis, ut tutius ad te deferrentur faciliorque Ulis erga te esset aditus, coniungerem. Cupit certe tibi enotescere. Te enim accurata atque non vnlgari amplectitur observantia propter eximiam tuam doctrinam divinaque explanandi oracula facultatem egregiam, et ut vere es tanquam universae disoipHnae tbeologicae consultissimum. Ob id non ignarus es quanta sis in invidia apud Germanos, non solum theologos sed etiam eorum suasione apud eos qui dominantur et maxime in republica pollent. Et utinam etiam scires, quam atrocibus conviciis calumniis atque plus quam schythicis* debachationibus indies impetimur sub tuo nomine, veluti te autore Christi essemus negatores, eiusque verbum manifeste oppugnaremus, et id genus opprobriis, quibus atrocius nihil ne fingi quidem possit. De me illud tibi libère et absque assentatione dicam, ea sola ratione in his partibus esse 3214.1) De autore epistolae vel absente nomine dubitari nequit collata praeeedente et foto argumento expenso. Petrus Marboeuf fuit Morellani successor in ecclesia S. Mariae et Altavillae inde ab a. 1558. Antea fuerat in Anglia: régnante Maria Mombelgardiam se recepit et a Comité Georgia inAlsatiam missus. Plura in seqq. 2) Fabricius, autor praecedentis.
109 1560 IÜN. 110 graviter invisum, quod hanc Christi ecclesiam mihi concreditam ad vestram regulam hactenus et doctrina et disciplina formare curavi, nihilque (Dei gratia) hahent osores nostri quod in nos criminentur, quam quod Calvinistae simus. Ita ut omnem moverint lapidem etiam ipsi proceres nostri Germani 8 ) vicinique Lothoringi, *) ut ecclesiae huius nostrae statum convellerent, multa eo consilio generoso nostro Comiti s ) et domino do nobis imponentes ut nos apud eum exosos redderent. Comitissa ab Erpach 6 ) in ea re magnopere nobis adfuit suaque prudentia et autoritate eorum omnium petulantiam coercuit, postquam colloquio mecum, imo usque ad mediana noctem, habito genero suo qui nobis dominatur me probavit et commendavit. Mihi duntaxat exprobravit ipse noster Comes quod me intellexerit esse Calvinistam et Zwinglianum. At expedite atque facillime ipsius animum mihi super hoc reconciliavi, adeo ut plebem suam ad postremum mihi commendarit. Quoniam autem invidi nostri uti contra nos defensore Marbachio Argentinensi volebant 7 ) (veluti essemus ecclesiarum antagonistae atque inimici, quas tarnen summa fide et paulo maiore quam ipsi carnis periculo observamus et profitemur), statim ad illum accessi istiusque ecclesiae nostrae confessionem obtuli 8 ) visitandam. Solus noluit mecum conferre, sed omnes suos collegas et symmystas evocavit. In summa ipse cum suis circumscriptam praefatam confessionem laudavit, caeterisque rationibus, quas illi assentatorie potius quam vere, ut postea novi, dicere visum fuit. Novissime, ut iacet in cauda venenum, conclusit earn sentire phrasim Genevensem, et ex ipsius ecclesiae doctrina esse exstructam, tacito tarnen tuo nomine: quam interim cum suis libenter probaret praeter in tribus articulis. Quorum primus esset de electione illa particulari, quam proponebamus in quinto confessionis nostrae articulo, illam universalem ipse faciens, ut ad hoc promptas habuit promissümum universalium allegationes et sententias. Secundus erat de baptismo ab obstetricibu8, quem condemnabamus, illum ipse necessarium et utilem, nudis tantum quibusdam rationibus abs- 3) partis civium satconicae, qui fodinis exantlandis operam navabant. 4) altera pars oppidi. Separatio haec 8. Mariae ad fodinas in duas nationes nostro etiam saeculo eonspiata fuit, flumine eas séparante. 5) Egenolfo de Bappoltstein qui reformation* favebat, moderate tarnen, utpote Austriae feuaatarius. 6) Érbacenses comités Eeidelbergae Calvinistae erant. 7) Comes Egenolfius non; solum utrisque sua religione latere uti permisit, sed a. 1561 eonsensum inter eos sanasit. (Drion, hist, de l'égl de #
- Page 15 and 16: 5 1560 IANUAR. 6 diensium, ut ex mu
- Page 17 and 18: 9 1560 IANUAR. 10 rimus toto fere a
- Page 19 and 20: 13 1560 FEBRUAR. U 3161. CALVINUS B
- Page 21 and 22: 17 1560 FEBRUAR. 1» animo fuerat,
- Page 23 and 24: 21 1560 FEBRUAR. 22 3166. STÜRMIUS
- Page 25 and 26: 25 1560 MART. 2G a Lasco die 8. Ian
- Page 27 and 28: 29 1560 MART. 30 par deçà. De sor
- Page 29 and 30: 33 1560 MART. 34 ludimagistrum Augu
- Page 31 and 32: 37 1560 MART. 38 Tranquillum eccles
- Page 33 and 34: 41 1560 APRIL. 42 quam fieri potest
- Page 35 and 36: 45 1560 APRIL. 46 quoque vestro pro
- Page 37 and 38: 49 1560 APRIL. 50 quanquam inter om
- Page 39 and 40: 53 1560 APRIL. 54 et doctissimo mei
- Page 41 and 42: 57 1560 APRIL. 58 D. Franciscus le
- Page 43 and 44: 61 1560 APRIL. 62 giis apud Christu
- Page 45 and 46: 65 1560 APRIL. • 66 main lequel a
- Page 47 and 48: 69 15G0 APRIL. 70 concordia, sed ea
- Page 49 and 50: 73 1560 MAI. 74 rat, a doctoribus n
- Page 51 and 52: 77 1500 MAI. 78 Clarissimo viro D.
- Page 53 and 54: 81 1560 MAI. 82 ecquid fuissent oon
- Page 55 and 56: 85 1560 MAI. 85 palam fieri. Re aud
- Page 57 and 58: 89 1560 MAI. 90 3200. OALYINUS UTEN
- Page 59 and 60: 93 1560 MAI. ' 94 ex evanidis quae
- Page 61 and 62: 97- 1559 MAI. 98 quo nomine et tuis
- Page 63 and 64: 101 1560 IUN. 102 flectendum esse o
- Page 65: 105 1560 IUN. 106 legitimis habendo
- Page 69 and 70: 113 1560 IUN. IM Riohenvillensi dix
- Page 71 and 72: 117 1560 IUN. lis private cupiditas
- Page 73 and 74: 121 1560 IUN. 122 nunc trepidant. E
- Page 75 and 76: 125 1560 IUN. 126 Si autem idem Pol
- Page 77 and 78: 129 1560 IÜN. 130 Fidelibus Christ
- Page 79 and 80: 133 156 banc quoque sub vitae finem
- Page 81 and 82: 137 1560 IUN. • 138 copum habent,
- Page 83 and 84: 141 1560 IUN.—IUL. 142 ram adhuc
- Page 85 and 86: 145 1560 IÜL. 146 meque libenter a
- Page 87 and 88: 149 1560 IUL. 150 3339. VILLEGAGNON
- Page 89 and 90: 153 1560 IUL. 154 ignotus tui rero
- Page 91 and 92: 157 1560 IUL. 158 Quum de Christi r
- Page 93 and 94: 161 1560 AUGUST. 162 a quo et natur
- Page 95 and 96: 165 1560 AUGUST. 166 que expulsam e
- Page 97 and 98: 169 1560 AUGUST. 170 professus es q
- Page 99 and 100: 173 1560 AUGUST.—SEPTEMB. 174 ser
- Page 101 and 102: 177 1560 SEPTEMB. 178 tra commodita
- Page 103 and 104: 181 1560 SEPTEMB. 182 inteliiges. Q
- Page 105 and 106: 185 1560 SEPTEMB. 186 îiostes veri
- Page 107 and 108: 189 1560 SEPTEMB. 190 damnati, publ
- Page 109 and 110: 193 1560 SEPTEMB. 194 bora fere dim
- Page 111 and 112: 197 1560 SEPTBMB: 193 sont ingérez
- Page 113 and 114: 201 1560 SBPTEMB. 202 mium festinar
- Page 115 and 116: 205 1560 SEPTEMB. 206 Augusta) cert
109 1560 IÜN. 110<br />
graviter invisum, quod hanc Christi ecclesiam mihi<br />
concreditam ad vestram regulam hactenus et doctrina<br />
et disciplina formare curavi, nihilque (Dei<br />
gratia) hahent osores nostri quod in nos criminentur,<br />
quam quod Calvinistae simus. Ita ut omnem<br />
moverint lapidem etiam ipsi proceres nostri Germani<br />
8 ) vicinique Lothoringi, *) ut ecclesiae huius<br />
nostrae statum convellerent, multa eo consilio generoso<br />
nostro Comiti s ) et domino do nobis imponentes<br />
ut nos apud eum exosos redderent. Comitissa<br />
ab Erpach 6 ) in ea re magnopere nobis adfuit suaque<br />
prudentia et autoritate eorum omnium petulantiam<br />
coercuit, postquam colloquio mecum, imo usque<br />
ad mediana noctem, habito genero suo qui nobis<br />
dominatur me probavit et commendavit. Mihi duntaxat<br />
exprobravit ipse noster Comes quod me intellexerit<br />
esse Calvinistam et Zwinglianum. At<br />
expedite atque facillime ipsius animum mihi super<br />
hoc reconciliavi, adeo ut plebem suam ad postremum<br />
mihi commendarit.<br />
Quoniam autem invidi nostri uti contra nos<br />
defensore Marbachio Argentinensi volebant 7 ) (veluti<br />
essemus ecclesiarum antagonistae atque inimici, quas<br />
tarnen summa fide et paulo maiore quam ipsi carnis<br />
periculo observamus et profitemur), statim ad illum<br />
accessi istiusque ecclesiae nostrae confessionem obtuli<br />
8 ) visitandam. Solus noluit mecum conferre,<br />
sed omnes suos collegas et symmystas evocavit. In<br />
summa ipse cum suis circumscriptam praefatam<br />
confessionem laudavit, caeterisque rationibus, quas<br />
illi assentatorie potius quam vere, ut postea novi,<br />
dicere visum fuit. Novissime, ut iacet in cauda<br />
venenum, conclusit earn sentire phrasim Genevensem,<br />
et ex ipsius ecclesiae doctrina esse exstructam,<br />
tacito tarnen tuo nomine: quam interim cum suis<br />
libenter probaret praeter in tribus articulis. Quorum<br />
primus esset de electione illa particulari, quam proponebamus<br />
in quinto confessionis nostrae articulo,<br />
illam universalem ipse faciens, ut ad hoc promptas<br />
habuit promissümum universalium allegationes et<br />
sententias. Secundus erat de baptismo ab obstetricibu8,<br />
quem condemnabamus, illum ipse necessarium<br />
et utilem, nudis tantum quibusdam rationibus abs-<br />
3) partis civium satconicae, qui fodinis exantlandis<br />
<strong>opera</strong>m navabant.<br />
4) altera pars oppidi. Separatio haec 8. Mariae ad<br />
fodinas in duas nationes nostro etiam saeculo eonspiata fuit,<br />
flumine eas séparante.<br />
5) Egenolfo de Bappoltstein qui reformation* favebat,<br />
moderate tarnen, utpote Austriae feuaatarius.<br />
6) Érbacenses comités Eeidelbergae Calvinistae erant.<br />
7) Comes Egenolfius non; solum utrisque sua religione<br />
latere uti permisit, sed a. 1561 eonsensum inter eos sanasit.<br />
(Drion, hist, de l'égl de #