opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

765 1561 SBPTEMB. 766
gavit, ecquid yideretur de concione pridie a Cardinale
habita? Respondi, quantum de lingua gallica
possim assequi, visam fuisse mihi satis eloquentem
et licet verba non parum fuerint acria, tarnen conviciis
caruis8e. Addebam praeterea eum multa bona
et vera dixisse, sed quae nobis cum eo et illius
grege communia essent, ut illud quod in ecclesia
non tantum boni sed mali etiam versarentur nec
non de politica obedientia erga magistratus, et quaedam
alia huius farinae. Yerum quae adiecta essent
contra nostrum minîsterium atque de eucharistia,
non posse a nobis probari, nisi fortassis in colloquendo
emendarentur aut lenirentur. Rogabar ad
haec rursus de consilio aliquo pacificationis. Aiebam
me non aliud afferre posse atque id quod ante suggesseram:
sed tarnen id in men tern venire ut, si
non posset inter nos et illos de hoc articulo convenire,
id fore consultum ut liber in medio relinqueretur,
et utraque pars crederet quod magis iudicaret
scripturis consentaneum, nec impedirentur
ecclesiae nostrae quominus docerent quae vera crederent,
neque ista de causa odio se mutuo prosequerentur
vel alter alterum haereticum appellaret:'
deinde ius et aequum postulare ut quemadmodum
illi suas rationes ad unguem volunt retinere, ita
debere nos in eo cultu sinere atque doctrina quam
hucusque usurpavimus. Subieci illam facile posse
animadvertere ecclesiasticos tantum de suis opibus
ac potentia dimicare, ideo meo iudicio iis esse persuadendum,
quoad viverent sua illis intégra et salva
esse mansura. Hoc si fiat ipsos forte posse cicurari.
Alioqui, quod velint de suis rebus quidquam immutare,
desperandum esse. Nam rogavit Cardinalis
ad finem concionis ut rex more maiorum iustitueretur,
quare ostendit ex illis verbis, nihil se opinari
esse mutandum aut repurgandum in antiquorum
moribus, verum arbitrari omnia ibi sane habere:
sed operam esse dandam ut in colloquio causa exacte
excuteretur atque turn luce clarius patefiendum corruptees
multas et abusus innumeros esse corrigendos.
Ad hoc respondit, se adhuc in eo perstare ut
de re ipsa clare et dilucide cognosceretur. Repetebat
attamen eandem cantilenam ut dulciter et placide
cum adversary's ageretur.
Die 19. Sept. ad aulam venit legatus pontificals,
Cardinalis Ferrariensis. Ante se gestari faciebat
crucem argenteam, quam paucissimi aut nulli
fere venerabantur, sed plurimi irridebant. Quare
illam, excepto eo die, prae se non gestari fecit. Legato
processit obviam dux AureUanensis extra oppidum,
dux Guysiae, Card. Lotharingus cum aliis.
Toluisset rex Navarrae ut eius quoque filius eo
iret, sed uxor eius prohibuit, nam eum collocaverat
in lecto quasi aegrotaret. Quum ad arcem pervenisset
legatus, rex ipse descendit gradus et ei ocourrens
reverentêr salutavit. Traxit secum legatus
magistrum ordinis Iesuitarum cum duobus aut tribus
eiusdem sectae, Franciscanum item episcopum
Scistam et alios, ut dicitur, admodum eruditos
viros. Iactabantur vel soli posse tueri ao sustinere
labantem papatum.
24. Sept. Poissiacum ivimus ad colloquium die
Merourii, ubi ooncionem Cardinalis Beea quoad
multa capita confutavit, nobis iniuriam ab eo factam
quod affirmaverit, nos ponere ecclesiam omnino
invisibilem et affirmaverit iuxta sententiam
Augustini aliquos ita esse in ecclesia ut ipsa sint
ecclesia et vera Christi membra, et eos esse tantum
modo regenerates et iustificatos, alios autem in ecclesia
versari quum ecclesia non sint. Descendit
postea ad ea quae dixerat Cardinalis de scripturae
et ecclesiae autoritate, et sacras literas ecclesiae
praetulit, et confirmavit, omnia quae sunt ad salutem
necessaria in divinis Uteris contineri. Deinde
multus fuit in defendenda nostrorum ministrorum
vocatione quam ille prorsus abiecerat. Quoad caput
eucharistiae dixit nos credere, corpus Christi vere
quidem manducari sed spiritualiter et per fidem.
Cardinalis in improbanda nostra vocatione perstitit
arguendo : successionem interruptam, et primos ex
nostris, qui se ab ecclesia R. separarunt, non potuisse
dare aliis quos instituebant manuum impositionem
quum ea carerent, quia nemo dat quod non
habet. Coepit deinde agere de autoritate scripturarum
et ecclesiae et negavit scripturas esse imperfectas,
sed earn esse nostram infirmitatem ut a
iusta earum intelligentia saepius aberremus, et ideo
se non dicere scripturis ecclesiam praeesse, quasi
eas iudicet aut condemnet, sed ubi duo litigant inter
se de scripturae ambiguae sensu ecclesiam interponere
suum iudicium, et alterum contendentium damnare
alterum vero approbare, atque ita dici iudicem
homimim non scripturae: ad haec infitiabatur in
scripturis haberi quaecunque creditu sint necessaria :
hezaaCv dédit de tribus personis et una essentia in
natura divina, de opoovattp et de processione Sp. a.
a pâtre et filio, de paedobaptismo et Mariae perpétua
virginitate. Ad haec Beza sigillatim respondit.
Uli vero toti erant in verbo scripto et non scripto.
Et quia fuerat a nobis Tertullianus adductus, et Basilius
in summa morali et oratione de confessione
fidei, ipsi etiam Tertullianum citarunt de Corona
militia et Basilium de Spiritu sancto ad stabiliendas
humanas traditiones. Quin et Chrysostomus prolatus
est in prologum Matthaei, quasi scripserit Deum
contra suam volùntatem hominibus dédisse scripturam.
Tandem a nostris concludebatur in scripturis
contineri, vel ex ipsis neoessario concludi quaecunque
ad salutem sunt necessaria. Hie reluctati
sunt adversarii affirmantes, ea quae concludantur
ex scripturis non esse argumenta necessaria circa
ea quae antea recensuimus. Confutatum praeterea