opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

743 EPISTOLA 3535 744
liaec ego vicissim Eeginam precari, ut potius de
confessione nostra dispiceretur, quam ipsa a nobis
accepisset, utque légitima collatio institueretur. Non
lecte fieri a coena Domini initium, quum tam multa
jraeire oporteret sacramentorum tractationi. Denique
rogavi Cardinalem, an ipse vellet iis subscribere,
«mae nobis exhiberet, quod alioqui nulius esset nostrae
subscriptionis fructus futurus. Ibi deprehensus
ille tergiversari, sed in summa dicere fieri non posse
quin abrumperetur spes omnis concordiae nisi subscriberemus.
Nox instabat, omnes urgebant ut paci
eonsuleremus, alii quidem per simplicitatem, alii ex
composito. Itaque non portuimus alia ratione elabi,
quam si testaremur nihil nos habere secundum veritatem
antiquius regni pace, et scriptum illud cum
tuo libro nobis tradi peteremus, ut postero die daremus
responsum, cuiusmodi ferre conscientia nostra
posset. Ita igitur discessum est, Ulis quidem suo
more victoriam sibi promittentibus, nobis vero Dei
gratia et verbis et vultu testantibus earn fiduciam
qua consuevit Dominus noster servos suos implere.
Postridie quum nos ad iter accingeremus, nobis
nunciatum fuit dilatum esse colloquium in alteram
diem, qui hesternus fuit: quod etsi initio
moleste tulimus, tarnen sensimus Dei Providentia
factum. Fuimus enim ab amicis, quos et multos
et fidos ac constantes Dei benefioio habemus, de
multis rebus admoniti, quas etsi coniecturis non
erat difficile consequi, tarnen gratum fuit certis testimoniis
confirmari, ut firmum consilium caperemus.
Consilium Oardinalis erat, 12 ) sr differremus subseriptionem,
colloquii statim abrumpendi culpam in
nos maxima cum omnium ordinum invidia transferre:
si nos aperte negaremus subscripturos, statim
universam Germaniam in nos conoitare, quasi parafas
ipse fuerit Augustanam confessionem saltern
aliqua ex parte concordiae causa recipere: sin vero
subsoriberemus, postea vel nobis eiectis ab ecclesiis,
quas prodidisseuras, vel scissis nostris in diversas
partes, triumphare. Has technas ita evasimus. 1S )
Quum eo ventum esset, gravisshnam querelam ex
scripto recitavi, ut si forte abruptum esset colloquium,
nos extra culpam esse constaret. Ostendimus nos
non ad dicendum causam moram adversariis, sed ad
reddendam ex Dei verbo rationem nostrae fidei coram
toto mundo: neque ad subscribendum quod il-
responderint ministri ostendernnt mihi quum nndins tertius
essem in aula. Hanc responaionem dedernnt mihi desoribendam
ex ipso exemplari quod mann sna subscripserunt et Reginao
obtnlernnt. Earn ad te mitto versam in 1. latinam et
simnl formnlam Gallicam (ib. 147 sqq.).
12) Hist. eeel. 590. 605. Baum II. 342.
13) Hist. eecl. 591 sqq.: Les ministres le lendemain 26.
Sept, présentèrent par deBeze un escrit signé de leurs mains
qui fut len et pois présenté à la Boine etc. (La Place 193
88. Martyr ap. Hotting. 734. Baum 348. Soldan 504.)
i
lis liberet, sed ad pacificam colloquutionem venisse.
Satis apparere nihil aliud illos captare quam subterfugia:
promisisse Cardinalem, se nobis ex verbo
Dei et orthodoxis patribus, qui proximis a Christo
quingentis annis vixissent, sua probaturum, nostra
confutaturum. Eundem vero nunc nobis pro collatione
ista damnationem praescribere, nisi suis placitis
subscriberemus : nee tarnen nobis constare an
hoc ipse sua unius autoritate, an vero omnibus
collegia approbantibus faceret. Praeterea quam iniquum
esse, non de nostris controversiis sed de alienis
quaeri, quasi isti inter nos et Germanos arbitri
sederent. Quod si illis placeret illud quorundam
theologorum scriptum, quod nobis tradiderant, age,
subscriberent ipsi non mutilatis propositionibus, sed
toti Àugustanae confessioni: quod si facerent, turn
vero nos non prooul abföre a concordia, unico excepte
articulo, de quo parati essemus sancte et amice
colloqui. Sin autem id ipsi facere recusarent, inique
a nobis peti, ut iis subscribamus, quae ne ipsi
quidem probent. Caeterum quod ad quaestionem de
nostra vocatione attineret, satis illam nobis defensam
videri, nee recusare quin suo loco iterum de ilia
quaeratur ad satietatem usque. Sed in primis de
doctrina ipsa agendum fuisse, et quidem certo ordine,
si disputatio légitima quaereretur. Nos igitur
petere a Regina et omnibus Principibus, ut vel
audiremur, vel si abrumperetur colloquium nos excusatos
haberent.
Subiecimus deinde brevem et perspicuam confessionem
de coena Domini, ne calumniarentur nos
extra oleas vagari: quae si non satisfaceret, iustam
et plenam disceptationem petiimus. Quid si vero,
inquam, de vestra vocatione quaeratur? ubi ilia
doctrinae et morum inquisitio, ubi electio, ubi iusta
ordinatio, imo quomodo vos a simonia excusabitis?
Conclusio fuit, vel ut confessionem a nobis exhibitam
oppugnarent, vel suam traderent a nobis oppugnandam:
sin minus, nos esse officio nostro defunctos,
et regni concordiae omnem nostram operam, atque
adeo nos ipsos ex animo consecrare. Ad haec Cardinalis
aestuans, 14 ) ut qui nihil eiusmodi de nobis
per suos exploratores cognovisset, ex tempore tarnen
satis diserte in tam mala causa respondit: Nos ipsos
causam praebuisse quaestioni de nostra vocatione:
iure se cum suis conqueri de iis qui in suos greges
invasissent: non posse nos melius ostendere quam
simus a pace alieni, quam duos simul convellendo
Gallici regni cardines, eccleBiasticam videheet et
regiam autoritatem. Deinde in hunc campum ingressus,
tentavit modis omnibus non aliter quam
publicos hostes obiieere statim ad supplicium trahendos,
perinde ac si Begem ac ipsius maiores dixissem
tyrannicè ecolesiam Dei populatos. Postea de
14) La Place 196. Hut. eccl. 596.