opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

639 EPISTOLAE
affixom, sanguinem ipsissimum in cruce effusum
pro nobis. In summa, Christus ipsemet verus Deus
et homo nobis significatur per ilia signa, ut attollamus
corda nostra ad ilium contemplandum spiritualiter
fide in coelis ubi nunc est: atque ita communicemus
cum omnibus ipsius. bonis ac thesauris
in vitam aeternam: idque tarn vere tamque certo
quam verum ac certum est, nos naturaliter videre,
accipere, edere, bibere signa ilia quae videntur a
nobis et sunt corporea. Acquievit et huic doctrinae
Cardmalis addito, valde gaudere se quod ita nos
sentire audiret, quum alium esse sensum nostrum
ipse accepisset. Ad tertium deinde: agnoscimus,
inquam, magnum esse discrimen inter aquam communem
et aquam baptismi : inter etiam panem communem
et vinum commune et panem ac vinum
coenae. Aquam enim baptismi, panem etiam ac
vinum coenae Domini, signa esse ac testimonia visibilia
corporis et sanguinis Domini : sed nos hoc ita
exaudire, ut mutationem ipsam non statuamus in
ipsa signorum substantia, quae in sese semper intégra
maneat: sed in eo demum, quod ilia signa
ad alium usum referantur, quam qui naturalis sit,
et ad Bolum usum corporis pertineat: ex quo enim
sacramenta fiunt, turn nobis repraesentare illud
quod nutriat spiritualiter. Porro nos mutationem
illam sacramentalem acceptam non ferre aut certis
verbis prolatis et conceptis, aut concipientis intentioni,
sed unius Dei virtuti et potentiae, cuius voluntas
et institutio nobis verbo ipsius constet. Quum
igitur res ipsa significata tarn vere nobis offeratur
et conferatur a Domino quam signa ipsa visibilia,
eo respectu demum acoipiendam agnoscendamque
esse signorum cum re significata coniunctionem,
non autem alio modo. Proinde corpus et sanguinem
Christi, quatenus vere nobis dantur et communicantur,
vere in coenae usu adesse: non ut existimentur
esse sub vel in vel cum pane aut alibi
uspiam, quam in coelo ubi ascendit Christus, ut illic
resideat quod ad naturam humanam ipsius attinet,
donee redeat iudicaturus vivos et mortuos. Hie
etiam Cardinalis testatus iterum non urgere se
transsubstantiationem respondit, Christum vere in
coelo quaerendum esse, interiectis simul quibusdam
de locali praesentia et de quorundam Germanorum
sententia: sed illud totum ita complectebatur, ut
satis ostenderet.penitus se non tenere quid hoc rei
esset. Agnoscebat enim se aliis studiis tempus impendisse.
Inde mihi oblata occasione, agnosco, inquam,
nobis non convenire cum Germanis quibusdam
in tertio isto capite de ratione coniunctionis
signorum cum re significata: sed tarnen Dei beneficio
consentimus turn in transsubstantiationis reiectione,
et quae earn consequuntur, turn agnoscimus
omnes veram communicationem corporis et sanguinis
Domini. An vero, inquit Cardinalis, profitemini
490 bis—3491 640
nos communicare realiter et substantialiter vero
Christi corpori et sanguini? Illud est, inquam, ultimum
caput quod mihi attingendum est. In summa
igitur dicimus, naturaliter percipi manu, edi, bibi
signa visibilia: quod ad rem significatam, corpus
nempe et sanguinem Christi, omnibus quidem offerri,
sed non posse percipi, nisi spiritualiter et fide, non
manu, non ore. Tarn certam esse vero illam communicationem,
ut non magis certa sint ipsa ilia
signa quae manibus palpamus: quamvis arcanum
istius communicationis et efficacitatis spiritus sancti
et fidei nostrae incomprehensibile sit mentibus ac
sensibus nostris. Tandem Cardinalis: Ego, inquit,
sum rudis in istis tractandis, tu tarnen audisti quid
vollem. Et tu ex me perinde, respondi, quae tibi
satisfacere debeant. In summa enim sic colligo:
Panis est corpus Christi sacramentaliter, id est,
quamvis corpus illud hodie sit in coelo nee alibi,
signa vero nobiscum in terra, tarn vere tarnen nobis
dari et a nobis percipi corpus ipsum per fidem, idque
in vitam aeternam propter Dei promissionem,
quam vere signum naturaliter nobis in manus' porrigitur."J
Sic credo, Domina, inquit ille ad Beginam
conversus, hoc mihi satisfacit. Turn ego ad illam:
En ergo miseros illos Sacramentarios tamdiu vexatos
et omnibus calumniis oppressos. Audisne, inquit
ilia, D. Cardinalis, non aliam esse Sacramentariorum
opinionem, quam earn ipsam quam nunc
ipse approbasti? Atque hie nonnulla interjecta sunt
de unione et conciliatione. Hie demum Begina et
qui aderant sese inde receperunt. Cardinalis porro
mihi gratulabundus, D. Beza, inquit (ipsissima
enim illius verba proferam) valde gavisus sum, qui
te viderim et audierim. Adiuro te in Dei nomine,
ut intelligam rationes tuas, ac tu etiam meas. Et
reperies me non tarn nigrum esse, quam me quidam
faciant. Ego vero gratiis illi actis eo nomine,
petii vicissim, ut in hac conciliationis ratione pergeret:
neque me ei rei tarn sanctae tamque necessariae
pro donis a Deo in me collatis defuturum.
Sic valde sero discessum est cum optima spe quadam,
nisi quod D. Cursolia quasi praesagiens quid
crastino accideret, prehensa Cardinalis manu ita
ilium etiam aperte (nosti mulieris ingenium) palam
accepit: Hodie, inquit, vir bonus, eras vero quid?
Sic nempe accidit. Sparsus ' est enim rumor non
per aulam modo, sed Possiacum usque, et ulterius,
Cardinalem convertisse Beeam ad fidem catholicam:
atque induxisse ad palinodiam, et ad agnoscendum
augustum illud altaris sacramentum: cum aliis
eiuscemodi absurdissimis, quae longe lateque disseminata
sunt. Ilia vero mendacia vel ipsius Beginae
testimonio confutata, et tantorum Principum, qui
contrarium prorsus ipsimet audierant, tandem per
se ita conciderunt, ut certam autoribus suis impudentiae
notam inustam relinquerent. En quia exi-