opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

495 EPISTOLA
Quid si demonstrem, non postremos esse in eo consilio?
Qnid si ipsum principem consilii et regem
producam? Tu hic Argentinae dixisti mihi, neque
mihi soli sed etiam aliis, quum re versus esses ex
Aquitania, M ). et adferres tecum nomen magistri libellorum
supplicum, tu, quum rex Navarrae 6S ) non
sequutus esset tuum, ut dicebas, consilium, et in
aulam cum fratre proficiscebatur, tu, inquam, dixisti,
nihil boni ab hoc principe suscipi posse, nihil de eo
sperari, esse levissimum et inconstantem, esse libidinosissimum,
de nocte a latere uxoris surgere et
ad conoubinas suas se subducere. Dicebas aeque
malam uxorem eius et eiusdem ream crimmis. 64 )
Hoc dico te mihi dixisse, et iudicet Deus inter te
et me si verum non sit. Sed sunt alii viri boni
quibus idem in hac dixisti urbe, qui si iurati dicent
testimonium, spero dicturos quod viros bonos decet.
Tide igitur audaciam tuam, in quod te et quale
conieceris perioulum, si tibi aeque ac tu aliis nocere
vellem.
Sed quid vis ut nunc faciam? quomodo me
possum defendere quod te non accusem? Yideant
viri boni: ego rationem aliam nullam video. Quantum
ad me certe attinet, si verum esset quod tu
dicis, mori me quam vivere esset mihi optabilius.
Altera tua vituperatio me non offendit, quod
me rhetorculum vocas, et quaedam posse solum iudicare
schemata in oratoribus. Non potes tu mihi
tantum calumniis detrahere quantum ego mea sponte
mihi mea conscientia minuo. Yerum tarnen iste
rhetoroulus pro te praefationem scripsit 65 ) quam
tu tuam videri voluisti, et scripsit earn ad Augus-
62) Simul cum Beza Neracum voeatus m. Sept. 1560 eo
se contuUrat ut régi à eonsiUis esset in maximo rerum et
temporum discrimine (Saum II. 107. 119. Dareste Hotm. 7),
sed mox, ut ipse P. Martj/ri scripsit d. d. 20. Nov.'satis
moestus d. 17. Oot. inde dzscessit. Bex eum Maître des requêtes
creaverat et ad principes Oermanos misit m. Aprili.
63) Hotm. Martyri I. I. : Quid post disoessum nostrum
contigerit prorsus ignoro, nisi quod quidam confirmant Navarrum
et Condensent salvos incolumes in aula vivere Idem
Buïïingero d. d. 2. Sept. 1559 (Epp. p. 28:) Omnium mortalium
spem Navarrus miserrime fefellit. Si soires quam acriter
ait admonitns, qnae oonditiones illi oblatae sint, quanta
subsidia delata, quanta tarnen inertia omnia despexerit vehementer
mirareris. — Tu vero miraberis Hotomano suum de
rege iudicium a Sturmio vitio verti quum coaetanei omnes
idem dtxerint, quorum testimonia iam saepius adduteimus.
Cf. Brantôme, éd. Buehon I. 473. Micheli (legatum Venet):
op. Tommaè., I. 430.
64) Si rêvera Hotomanus hoc dixit, solus dixit, praeterea
enim neminem testen, habemus.
65) In quemnam Hotomani librum scripserit non dicit
et nos nescimus. Ex eo quod Balduinus praébet (Biga 78:
nnper praefixisse epistolam Institutionibns iuris in qna principis
ouiusdam protestantes non maiestatem sed numen appellavit,
at aliquot daleros emngeret) si hue pertinent, de Insiitutionibus
cogitare posses, verum in iis guidem edd. quae nous
ad manum fuerunt nihü tale vidimus.
3406—3408 496
tum electorem, et ita fideliter scripsit ut D. Mordisio
et D. Oramio vehementer probaretur. Et alter
ex Ulis scripsit mihi nunquam se aliquid cum maiore
voluptate. * Ut enim tibi honorarium invenirem
honestum delegi mihi id argumentum quod
soiebam ipsis fore gratissimum, et elegi meo iudicio,
nulla tua inventione aut mpnitu. Istud non tibi
responderem, nisi ipse dares et dédisses ocoasionem :
neque dico ut in vulgus istud spargam, sed ut ostendam
te tibi.
Doleo, et quidem vehementer, me hic caritatis
christianae terminos excedere. Deus ignoscat mihi:
non possum non cedere dolori meo. Deus etiam
ignoscat tibi, qui non putasti te posse venire quo
volebas, nisi me ita graviter laeso, quod tu non
respexisti: ut mihi satius esse ducam omnia amittere
quam boni viri existimationem non defendere.
3407.
CALVIN A L'ÉGLISE DE NIMES.
Bemontranees faites à V occasion des dissensions
qui surgirent à propos du choix des ministres.
(Copie. Bibl. nat. Coll. Dnpny. Toi. 102, fol. 38. — Lettr. fr.
H. 403. Trad. angl. IV. 197.)
A nos treschers seigneurs et frères les surveillans
et diacres de l'Eglise de Nismes.
La dilection de Dieu nostre père et la grace de
nostre Seigneur Jesus Ohrist soit tousiours sur vous
par la communication du Sainot Esprit. ,
Treschers seigneurs et frères, nous avons veu
vos lettres et oui le rapport qui nous a esté fait de
vostre part, ensemble entendu le contenu des pieces
qu'avoit apporté M. Mutonis pour sa justification. 1 )
D'autre costé aians receu quelques advertissemens
tendans a l'opposite, le tout considéré, nous voyons
a nostre grand regret que vostre Eglise est bandée
et que ohasquun tient sont parti par trop roide.
Or vous scavez comme le fondement de l'Eglise est
unité, aussi qu'elle s'entretient en son estât par fraternité
et concorde. Ainsi on ne peut attendre que
dissipation et ruine quand la porte est ouverte a
débats et contentions. Et de faict Dieu accomplira
tousiours ce qu'il a prononcé par là bouche de
3407.1) Voyez les lettres N. 3383 et suivantes.