opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
355 EPISTOLAE 3335—3337 356 in qua de edition e cogitare te scribis, perlegit. Causam vestri consilii intelligere se dicebat ex quibusdam circumstantiis. Verum perlecto scripto de coena iudicabat non fore consul turn ut edatur, ne nova adversariis detur insultandi materia, ac si de pristina sententia aut immutassemus aliquid aut remisissemus. Fraecipue quod sub, et tales particulas conoeditis, modo addatur explicatio: ea in re dicebat non esse tantum tribuendum studio concordiae, ut istis veluti nebulis obscuretur doctrina. Quamvis enim ego ferre possim omnes illas loquendi formas, aiebat, eogitandum tarnen est simplices ex ipsis formis sibi interpretationem arripere mordicos, et quae una aut altera particula inscribuntur animis infixa magis haerent quam quae interpretatione adhibita partioulis ambiguis praeter particularum naturam explicare volumus. Haec Gomitis erat sententia. Addebat alia plura pie et graviter. De pio quem habetis erga Cbristi ecclesiam animo non dubitabat, sed aiebat, rebus ita amictis etiam cordatissimos viros hortatu et aliorum iudiciis indigere. Postremo concludebat verbis prope totidem germanicis: Afflictio quae iam grassatur in Gallia movet pios hos viros ad eogitandum de ineundis his rationibus concordiae: verum consulo ut non eiusmodi ineantur, ne nostris ecolesiis obsint quae puram doctrinam recipiunt. Deus perforavit oculum Henrico regi: idem Deus hunc procul dubio compescet iusto 8uo iudicio. Nos diligentissime Deum orabimus. Haec totidem verbis magno serio dicebat et iussit ut te resalutarem peramanter. Haec Gomitis verba eo gratiora sunt quo eventus piis omnibus est iucundior. Sturmio utor familiarius quam fortasse meam aetatem deceat: 2 ) modeste tarnen conor familiaritatem earn quam ultro obtulit ad Dei gloriam dirigere. Ediderat consolationem funebrem quam mitto 8 ): in ea quae mihi non probarentur, et arripi possent a Saxonibus in suae causae defensionem, significavi. Excusabat se pro subiecta materia de resurrectione corporum intelligere illas loquutiones : cupiebat tarnen quaedam verba immutata. Ego quoniam vocatus ab ipso sum ut accipiam literas ad Palatinum perferendas, monebo ut in exemplaribus quae nondum sunt vendita corrigi curet membrorum visceribus et loco corporum, cordium substituât. Res ea valde mehabuit male: sed consolatur me quod defensionem Philippi velit suscipere. Hortatus eum sum ut perspicue rem proponat, ut simplicissimi etiam intelligant. Ägam iam pluribus cum eodem. Statum nostrae ecclesiae Heydelbergensis scito «sse Dei singulari Providentia eo deductum ut initia vix queant eBse meliora. Inter ministros et nos non solum summa est consensio, sed studium etiam commune propagandi puram doctrinam. Singula soriberem nisi tempore excluderer. Causam nunc accipe cur Argentinam venerum. 4 ) Dominus sua paterna Providentia prospexit mihi de pia gravi et prudenti sponsa Metensi, ex ecclesia gallica quae est Argentinae. Testimonium hoc habet a ministro D. Holbraco, D. Xanco, et nobili Clerevantio, s ) imo a tota ecclesia. Utriusque etiam linguae est gnara. Recusaverat ante divitibus Germanis nubere, ne crassa de coena Domini opinione inficeretur apud maritum talem. Ego iam magis animor ad serviendum Domino quam antehac unquam. Tuum erit, mi parens, ut tua fausta precatione et matrimonio huic nostro et voluntatd serviendi Deo serio et pio zelo nunquam desis. Dominus Deus protegat te et conservet. Amen. Argentinae 6. Februarii 1561. 3336. T. Olevianus. BULLINGERUS BLAURERO. Excerpit quaedam ex Uteris Calvini, maxime quae ad Polonorum mdlestum quaerendi pruritum spedant. Addit varia nova, inter quae et horrenda pr
357 1561 FEBRUAR. 358 certo scio oblatas esse Regime. Sunt enim qui omnem culpam excitatae seditionis in ipsos dérivent. Scribit praeterea de responsione sua Hesshusio data, cuius exemplum misit, sed unicum modo. Addit quaedam de fratribus Polonis, qui certe admodum sunt morosi et nobis molesti. Tot enim subinde quaestiones proponunt quot vix multi dissolvere possint. Et nonnunquam nodum quaerunt in scirpo. Tot et toties iam scripsi ego ut plane sim fessus. Intelligo D. Calvinum delassatum porro nihil eis respondere velle. Et certe si integri eis libri scribantur nullus tarnen adhuc finis petendi copiosiora cernitur. Literas Besäe oro ut remittas mature, quo aliis quoque meis communicare possim. Vides haec omnia cum iis congruere quae nuper mittebat Hotomannus. 3 ) In Pedemontio regione ducis Sabaudiae multa prodigia nuper visa sunt: coelum ardere, ut in his quibusdam regionibus, cometae très, sanguine pluit, hasta ignea visa, terrae motus omnes terruit, veluti quadrigarum strepitus auditus, alia in aliis locis etc. Haec admonent ut erigamus capita nostra: appropinquat redemptio nostra. Vale. Ora pro me Dominum. Accepi literas tuas. Neque opus erat tarn operosa et prolixa gratiarum actione. Tiguri 9. Februarii. Cras Neocomi convenient legati Bernatum et Sabaudiae. 4 ) Salvus sit Matthias. Communicate ei res Galliae. 3337. GRINDALLUS OALVINO. Bullingerus. Laudes Gallasii, item evangelii progressas in Anglia et Scotia praedicat. Nuncio papae cum buUa indictionis aditum non patuisse refert. 3) N. 3311. 4) Buchat VI. 38: Il y eut une journée à Fribonrg le 8. Janvier entre les députés de Berne, de Fribourg et du Valais, pour se communiquer le dessein on l'on étoit de garder on de rendre au duc de Savoie les terres qui a voient appartenu à ses pères et ce que l'un pouvait attendre de l'antre en cas de guerre. La conférence ne tourna pas à la satisfaction des Bernois. Le 10. Février il y en eut une nouvelle à Nenchâtel entre les députés du duc et de Berne, mais on n'y termina rien. Les agents de Savoie persistèrent à redemander tous les pays qu'on avoit pris à leur prince et les Bernois à (Er autographo Ood. Goth. 404, fol. 713.) Fidelissimo Ohristi ministro ae fratri in Domino carissimo D. Ioanni Oalvino. Genevae. S. D. Multum pietati tuae caeterisque tuis collegia, clarissime vir idemque frater in Domino carissime, ob destinatum ad nos D. Nicol. GàUasium 1 ) debemus. Cuius eximia pietas dootrina ac prudentia non solum ecclesiam cui praeest optime ecclesiasticae disciplinae fundamentis iactis pacificavit, quum prius fuisset satis inquiéta, verum etiam mihi nostrisque ecclesiis magno usui hactenus fuit, et in posterum, uti spero, futurus est. Hoc unum dolet, eum non tarn bona esse apud nos conditione, si Stipendium spectetur, quam eius virtutes promerentur. Sed spero temporis progressu hoc corrigi posse. Evangelii Ohristi negotium apud nos progressus non poenitendos facit. In Scotiae etiam regno idem fit, summa iam apud illos pace constituta, ac maximis belli terroribus morte iuvenis regis Francisci sublatis. Accepimus nuper bullae pontificiae exemplar de indictione concilii oecumenici Tridenti celebrandi. 2 ) Nuncio papae iam dudum a nostris iniunctum est ne cum mandatis pontificiis terram Anglicam attingeret. Si Gaesaris aut regis Philippi nomine haberet quod ageret, patere illi ingressüm, modo bullam illam suam inanissimam post se relinqueret. Sparsi sunt etiam apud nos rumores 3 ) de colloquio habendo quodam inter Helveticas vestrasque ecclesia8 et Saxonicas caeterasque eius confessionis, ut de re eucharistica conciliatio aliqua iniri possit: quae si citra veritatis iacturam obtineri posait summum esset ecclesiae bonum. Nam si qui evangelium profitemur idem sentiremus, idque secundum Iesum Christum, omnia larvata papae concilia facile contemneremus. Vos, quia propinqui estis, omnia melius ac certius novistis, tum quid papa moliatur, tum quid animi habeant principes et respublicae evangelium profitentes, de quibus si nos certiores feceritis gratissimum erit. Nostra regina, quantum hactenus cognoscere potui, nullos legatos eo missura est, nisi caeteri reges, principes ac status evangelici idem faciant. Salutes, quaeso, meo nomine D. Theod. Besam (cum quo aîiquam familiaritatem Argentinae oontraxi), caeterosque ne pas vouloir qu'on cassât les traités passés. Les premiers proposèrent ensuite de prendre pour arbitres les roi de France et d'Espagne et les cinq cantons zélés. Les Bernois déclinèrent. Tandem novus conventus ad d. 18. Maii indiettts est.- 3387.1) Cf. Gallasii ep. N. 3322. 2) a. d. 111. Cal. Dec. datae. 3) vani. 23»
- Page 139 and 140: 253 1560 NOVEMB. 254 LE SÉNAT DE G
- Page 141 and 142: 257 1560 DECEMB. * 258 erant fratri
- Page 143 and 144: 261 1560 DEOEMB. • 262 sanctum no
- Page 145 and 146: 265 1560 DBOEMB. 266 îteverendissi
- Page 147 and 148: 269 1560 DECEMB. 270 pletet. Golleg
- Page 149 and 150: 273 1560 DEOEMB. 2U eonstantia et d
- Page 151 and 152: 277 1560 D 50EMB. et de mercatoribu
- Page 153 and 154: 281 1560 DECEMB. 382 mihi suspectus
- Page 155 and 156: 285 1560 DEOEMB. 286 respondent pou
- Page 157 and 158: 289 1560 DBOEMB. 290 princeps synod
- Page 159 and 160: 293 DEOE Sire, aiant fait vos recom
- Page 161 and 162: 297 1560 s. d. 298 courroux, veu au
- Page 163 and 164: 301 1561 IA: *UAR. \ 302 nunc ilium
- Page 165 and 166: 305 1561 IANUAR. 306 est nostrae re
- Page 167 and 168: 309 1561 IANUAR. ' 310 fore ut evan
- Page 169 and 170: 313 1561 IANUAR. • 314 (Minute or
- Page 171 and 172: 317 1561 IANUAR. 318 Monseigneur, n
- Page 173 and 174: 321 1561 IANUAR. * 322 scendimus, q
- Page 175 and 176: 325 1561 IANUAR. 326 de Principibus
- Page 177 and 178: 329 1561 IANÜAR. 330 sio Principib
- Page 179 and 180: 333 1561 IANÜAR. 334 nostro commis
- Page 181 and 182: 337 1561 IANUAR. 33Ö De rebus nost
- Page 183 and 184: 341 1561 IANCAR. ' 342 A Monsieur M
- Page 185 and 186: 345 1561 IANUAR. 346 leur pouvoir d
- Page 187 and 188: 349 1561 IANUAR. 35a 8. Postquam di
- Page 189: 353 1561 FEBRUAR. 354 3334. RESPONS
- Page 193 and 194: 361 1561 FEBRUAR. 362 principaux de
- Page 195 and 196: 365 1561 EEBRUAR. 366 Gnathones in
- Page 197 and 198: 369 1561 FI EBRUAR. 370 3343. BLAUR
- Page 199 and 200: 373 1561 Fl EBRUAR. 374 pietatis, h
- Page 201 and 202: 377 1561 FEBRUAR. ' 378 esté faict
- Page 203 and 204: 381 1561 FEBRUAR. 382 petiistis, ut
- Page 205 and 206: 385 1561 MAßT. 386 Messieurs et pe
- Page 207 and 208: 389 1561 MART. 390 Maiestati dedica
- Page 209 and 210: 393 1561 MART. 394 nous en aurions
- Page 211 and 212: 397 1561 MART. 398 3358. GUILLETATI
- Page 213 and 214: 401 1561 MART. 402 tes tor: qnem in
- Page 215 and 216: 405 1561 MART. 400 tio, nihil item
- Page 217 and 218: 409 1561 MART. 410 diebus a te miss
- Page 219 and 220: 413 1561 APRIL. 414 (Autographe de
- Page 221 and 222: 417 1561 APRIL. 418 Dieu, en ceci q
- Page 223 and 224: 421 1561 APIfctL. m istam ubiquitat
- Page 225 and 226: 425 1561 APRIL. 486 return caeteros
- Page 227 and 228: 429 1561 APRIL. 430 voua ne TOUS en
- Page 229 and 230: 433 1561 APRIL. . 434 3376. JEANNE
- Page 231 and 232: 437 1561 MAI. 438 repos, nous soyon
- Page 233 and 234: 441 1561 MAI. 442 pour pasteur et p
- Page 235 and 236: 445 1561 MAI. ' 446 habet bonae ind
- Page 237 and 238: 449 1561 MAI. ; *feO didi quamvis m
- Page 239 and 240: 453 1561 MAL 454 deux poinotz. LUD
355 EPISTOLAE 3335—3337 356<br />
in qua de edition e cogitare te scribis, perlegit. Causam<br />
vestri consilii intelligere se dicebat ex quibusdam<br />
circumstantiis. Verum perlecto scripto de<br />
coena iudicabat non fore consul turn ut edatur, ne<br />
nova adversariis detur insultandi materia, ac si de<br />
pristina sententia aut immutassemus aliquid aut remisissemus.<br />
Fraecipue quod sub, et tales particulas<br />
conoeditis, modo addatur explicatio: ea in re dicebat<br />
non esse tantum tribuendum studio concordiae,<br />
ut istis veluti nebulis obscuretur doctrina. Quamvis<br />
enim ego ferre possim omnes illas loquendi formas,<br />
aiebat, eogitandum tarnen est simplices ex ipsis<br />
formis sibi interpretationem arripere mordicos,<br />
et <strong>quae</strong> una aut altera particula inscribuntur animis<br />
infixa magis haerent quam <strong>quae</strong> interpretatione<br />
adhibita partioulis ambiguis praeter particularum<br />
naturam explicare volumus. Haec Gomitis erat sententia.<br />
Addebat alia plura pie et graviter. De pio<br />
quem habetis erga Cbristi ecclesiam animo non dubitabat,<br />
sed aiebat, rebus ita amictis etiam cordatissimos<br />
viros hortatu et aliorum iudiciis indigere.<br />
Postremo concludebat verbis prope totidem germanicis:<br />
Afflictio <strong>quae</strong> iam grassatur in Gallia movet<br />
pios hos viros ad eogitandum de ineundis his rationibus<br />
concordiae: verum consulo ut non eiusmodi<br />
ineantur, ne nostris ecolesiis obsint <strong>quae</strong> puram<br />
doctrinam recipiunt. Deus perforavit oculum Henrico<br />
regi: idem Deus hunc procul dubio compescet<br />
iusto 8uo iudicio. Nos diligentissime Deum orabimus.<br />
Haec totidem verbis magno serio dicebat et<br />
iussit ut te resalutarem peramanter. Haec Gomitis<br />
verba eo gratiora sunt quo eventus piis omnibus est<br />
iucundior.<br />
Sturmio utor familiarius quam fortasse meam<br />
aetatem deceat: 2 ) modeste tarnen conor familiaritatem<br />
earn quam ultro obtulit ad Dei gloriam dirigere.<br />
Ediderat consolationem funebrem quam mitto 8 ): in<br />
ea <strong>quae</strong> mihi non probarentur, et arripi possent a<br />
Saxonibus in suae causae defensionem, significavi.<br />
Excusabat se pro subiecta materia de resurrectione<br />
corporum intelligere illas loquutiones : cupiebat tarnen<br />
<strong>quae</strong>dam verba immutata. Ego quoniam vocatus<br />
ab ipso sum ut accipiam literas ad Palatinum perferendas,<br />
monebo ut in exemplaribus <strong>quae</strong> nondum<br />
sunt vendita corrigi curet membrorum visceribus<br />
et loco corporum, cordium substituât. Res ea valde<br />
mehabuit male: sed consolatur me quod defensionem<br />
Philippi velit suscipere. Hortatus eum sum ut perspicue<br />
rem proponat, ut simplicissimi etiam intelligant.<br />
Ägam iam pluribus cum eodem.<br />
Statum nostrae ecclesiae Heydelbergensis scito<br />
«sse Dei singulari Providentia eo deductum ut initia<br />
vix queant eBse meliora. Inter ministros et nos<br />
non solum summa est consensio, sed studium etiam<br />
commune propagandi puram doctrinam. Singula<br />
soriberem nisi tempore excluderer.<br />
Causam nunc accipe cur Argentinam venerum. 4 )<br />
Dominus sua paterna Providentia prospexit mihi<br />
de pia gravi et prudenti sponsa Metensi, ex ecclesia<br />
gallica <strong>quae</strong> est Argentinae. Testimonium hoc habet<br />
a ministro D. Holbraco, D. Xanco, et nobili<br />
Clerevantio, s ) imo a tota ecclesia. Utriusque etiam<br />
linguae est gnara. Recusaverat ante divitibus Germanis<br />
nubere, ne crassa de coena Domini opinione<br />
inficeretur apud maritum talem. Ego iam magis<br />
animor ad serviendum Domino quam antehac unquam.<br />
Tuum erit, mi parens, ut tua fausta precatione<br />
et matrimonio huic nostro et voluntatd serviendi<br />
Deo serio et pio zelo nunquam desis. Dominus<br />
Deus protegat te et conservet. Amen. Argentinae<br />
6. Februarii 1561.<br />
3336.<br />
T. Olevianus.<br />
BULLINGERUS BLAURERO.<br />
Excerpit <strong>quae</strong>dam ex Uteris Calvini, maxime<br />
<strong>quae</strong> ad Polonorum mdlestum <strong>quae</strong>rendi pruritum<br />
spedant. Addit varia nova, inter <strong>quae</strong> et horrenda pr