opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

333 1561 IANÜAR. 334
nostro commisi. ')• Ecce vero desperatis paene rebus
omnibus repente Dominus Deus noster re ipsa
deolaravit quantae illi curae essemus, sublato Francisco
2 ) non minus mirabiliter quam Henrico, ac magis
etiam, ut opinor, opportune. Nam si dies tantum
sex supervixisset, actum erat de rebus omnibus,
et ita quidem actum ut nulla remedii spes superesset.
Erat enim statuum conventus ad x. Decembris indictus,
quo die futurum erat ut absque ulla alia
disquisitione princeps Condensis, regis Navarrae frater,
capite multaretur, 8 ) Rex frater in arcem Locbiensem,
*) Oonnestabilis in Biturigum turrim perpetuae
custodiae causa detruderetur, postea conyocati fuissent
status ut postremo Gallicae libertatis funeri intéressent.
Gomparuisset enim Cardinalis iniusBus,
omnium ac singulorum nomine, qui tacentibus omnibus
et exanimatis plerisque omnia haec Regi testificaretur:
ab omnibus rata haberi, omnes Uli gratias
agere, omnes ad quaevis obsequia esse paratos, si
modo baereticos illos extrema internecione deleret.
Erant autem iam antea per Universum regnum
Bparsae militares copiae, s ) iis delectis ducibus quos
certum esset nihil crudelitatis omissuros simul ac
imperatum esset. Imo strenui carnifices, funesto illo
die non exspectato, nullam non crudelitatem in
Delphinatu et tota Narbonensi proTincia exercuerunt.
Itaque quum nullum iam humanuni auxilium
superesset, et infiniti omnium aetatum et ordinum
mortales gladium iam haberent intra iugulum, ecce
Dominus Deus noster evigilavit et miserabilem illum
puerum non minus foedo quam inexspectato mortis
genere sustulit. Mortuo nullus, ut regi, bonos habitus,
ne ab iis quidem qui viventem habuerunt
adeo sibi obsequentem : pauci tantum dilecti équités
cadaver ad Dionysii fanum absque ulla solemni
pompa deductum patris tumulo iniecerunt, adeo ut
nunc vulgato proverbio iactetur: Lutherano more
sepultus Lutheranorum hostis.
Interim mortuo rege magni in aula motus
fuere, parum admodum de pristina audacia et ferocia
remittentibus Guisianis, et nostris Initio adversus
eorum potentiam non satis tutis. Begina mater
sibi inprimis cavit, nee difficile illi fuit iis temporibus
a rege Navarrae quidvis impetrare. 6 ) Ita factum
ut eo concedente primas gubernationis regni partes
ab eo tempore obtinuerit ea conditione ut Navarraeus
ab ilia sit seeundus. Additum ut nihil nisi
ex concilii sententia deineeps decerneretur. Ab eo
3323.1) Non exstant.
2) Nonis Decembr.
3) La Flanche p. 401. sq. 410. 418. Castelnau p. öl
sq. Popélinière f. 212.
4) Loches (Indre et Loire).
5) La Planche p. 364. Popeliniere f. 208.
6) La Planche p. 415 ss. Popélinière f% 221 ss.
concilio Guisiani fratres et alii nihil nobis aequiores
sunt remoti, sive metu sive prudentia id factum.
Allecti sunt tantum aliquot regii sanguinis proceres
et alii postea nonnulli. Iussus est Connestabüis
munus suum obire, itemque Admiraldus ut antea maritimis
rebus, et Andelotius pedestribus totius Galliae
copiis praeesse, quae omnia per vim solebant
Guisiani administrare. Ea res magnopere nobis
profuit, quoniam mox dimissae sunt ex illorum imperio
omnes illae militum turmae ad piorum lanienam
per Universum regnum dispositae. Sed et illud
divinitus contigit ut mors Regis in eum temporis
articulum ineideret, quo iussae fuerant singulae Galliarum
provinciae suos legatos Aureliam mittere ad
statuum quem vocant conventum, 7 ) ut hostes nostri
praetexebant, sed rêvera ut omnis sine ulla exoeptione
autoritas, quasi ex totius regni consensu, ad
Guisianos transferretur. Convenerunt igitur ad xiii.
Dec. trium statuum legati, id est, ecclesiasticorum,
nobilitatis et plebeiorum, coram Rege et delecto eius
concilio. Habuit longam orationem Gancellarius, *)
in qua initio quidem pulchre multa de antiquo regni
statu disseruit, sed mox aulioum suum ingenium
prodidit. Iussi sunt postea singuli status seorsim
convenire, et delecto a singulis interprète sua gravamina
intra dies aliquot proponere. Fuerat autem
expresso Regis edict» 9 ) cautum mense Novembri,
ne quis de religione verbum ullum faceret. Adeo
modis omnibus effecerunt saevi illi carnifices ut indicta
causa damnaremur, quum audivissent maximam
omnium ordinum partem per singulas provincias
negotium relegionis apud Regem urgere constituisse.
Hie vero mihi considéra Cardinalis infractam impudentiam.
10 ) Neque enim dubitavit varus artibus
conari ut communibus provincialium legatorum suffragiis
deligeretur communis trium statuum regni
orator et interpres. Quam ipsius audaciam quum
nobilitas et plebs magno cum fremitu repulisset, indignatus
ille ne suae quidem ecclesiae patrocinium
suscipere voluit. Substitutus est autem in eius locum
Quintinus quidam, homo loquaculus sed valde
ineptus, iuris canonici in academia Parisiensi professor.
Pro nobilitate dixit quidam a Bupeforti, pro
7) de la Place p. 79.
8) Michel de VHospital.
9) La Planche p. 408.
10) de la Place I. I.: Le Cardinal de Lorraine faisoit
practiquer d'avoir la charge de faire la harangue an roi pour
les trois estats, ce qui Inj fat accordé par le clergé et fut
envoyé N. Grivean chanoine do la s. Chapelle par devers le
tiers estât pour luy faire consentir. Auquel incontinent à
haulte voix fut respondu qu'ils ne vonloient prendre pour
porter la parole pour eux celuy duquel ils avoient intention
de se plaindre: qui fut cause qu'il se déporta d'en aller parler
à la noblesse etc. (Hist. ecel. T. 428).