opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE
3308. BLAURERUS CAL VINO. Vota novi anni nuncupat effuse et fere coneionabundus. Quibus addit nonnulla de statu rerum in Gallia et Helvetia, illic ignorantiam fassus, hie tristia auguratus. (Ex antographo Cod. 196, fol. 90. Genev.) Praestantissimo theologo incomparabilique Iesu Christi servo D. Iohanni Calvino domino et fratri suo colendissimo atque carissimo. Genevae. S. G-ratiam solidam nobis et aeternam attulit unigenitus ille qui est in sinu Dei patris pariter et in gremio hominis matris, Iesus Christus, quem precor etiam ut tibi tuaeque domui largiet coelestium donorum suorum benedictionem, de pleno copiae suae cornu affatim fundat quo sint tibi novi huius anni auspicia longe omnium felicissima, mi colendissime carissimeque in Domino frator. De Galliae rebus, quo loco nunc sint a morte regis, cognoscere ex te vehementer avemus, quod plurimum apud nos varient rumores. Navarrum*) affirmant nonnulli iam gubernaculis admotum, spe multo inferiora praestiturum, qui sublimia tarnen 8308.1) Cf. N. 3293. 3301. Hist. ecel. p. 404: Il apparut tantost que le roy de N. estoit ordonné par une fatale destinée de ce royaume non à ce qu'on avoit espéré mai« à nn effect tout contraire, comme on l'a senti depuis et le sent encore. Oar combien que Dieu et les loix l'appellassent au gouvernement et que le consentement des Estats le requist de luy, en quoy il n'eust eu faute de conseil ni de force en cas de Tesistence ... tant s'en falut qu'il maintint son degré qu'au contraire il se contenta de l'ombre, quittant volontrairement le corps et la substance à la Boyne more sans qu'elle y eust grande difficulté. (Cf. tarnen Languet Epp. II. 120 qui de eo aliter iudicat.) MDLXI. prius et plane digna christiano principe meditari visus sit, nimirum nunc a Guisianis circumveniri, quos alii tarnen dicunt rege adhuc animam agente fuga sibi consuluisse. De Beza nostro sunt qui asseverent rursum a Navarro vocatum, 2 ) sunt alii qui negent. Concilii Tridentini continuationem itidem a Gallis repudiari 3 ) constanter asseverant aliqui, et per se convocari in regno magnam synodum de religione dispecturam. Quid igitur verum hic sit, quid non, quid itidem speres, quid dubites aut metuas, ne grave tibi sit, obsecro, paucis significare: quum non dubitemus te longe nostris certiora hic habere. Apud nos *) magnus metus belli propter Quinquepagicos illos qui sic irati sunt Glareanis ut nullis rationibus mitigari posae videaptur. Et celebrabuntur huius rei causa iam comitia Helvetica Badenae ad xiij. Ianuarii, de quibus magna est multorum exspectatio, quum pagani isti solita insolentia et truculentia confidenter pergant. Sed Dominus est qui omnia pro suae erga nos paternae voluntatis dispensatione optime, quod spero, modefabitur. Quem ut propitium habeamus facile ac féliciter per natum nobis puerum et datum filium continget, modo in hunc tota conieeta fiducia et veteri homine exuto in vitae novitate ambulemus: sublatis identidem puris manibus et supplieibus votis ad regnantem 2) Falsum fuisse rumorem constat. 3) Cancellarius de V Hospital comitia Aurelianensia Idib. Dec. 1561 oratione habita auspicatus affirmavit regem nihil negleclurum quo concilium a Pontifice promissum quam primum congregaretur. (La Place ed. Buchon p. 79 ss. 114; Hist. eccl. I. 407; Soldan I. 394; Popeliniere f. 225.) 4) Ruchat VI. 347: L'on marqua une diète à Bade ponr le 12. Janvier 1561. C'est ainsi que ceux de Glaris parvinrent sans guerre à la fin de l'année. Mais ce ne fnt pas sans alarmes. Leurs voisins des 5 cantons catholiques leur faisoient d'horribles menaces. C'est pourquoy la semaine de Noël ils envoyèrent un exprès à Berne, priant les Seigneurs de Berne de les aider dans leur bon droit et de remplir à leur égard les engagements de leur mutuelle alliance. On leur répondit de manière à les rassurer.
301 1561 IA: *UAR. \ 302 nunc ilium in potissimis bonis patris sui, qui tain negare nobis nihil poterit quam cunctum se nobis libentissime impendit, qui etiam tantam hostium ferociam cicurare ipse agnus mansuetissimus nullo negotio poterit, vel certe condonare, idem fortissimus leo de tribu Iuda, agnum si agnoscere nolint. Profecto, quod humana attinet, multum desperatae videntur Glareanorum res, vixque iam ullae hominum vires, ulla sapientia, ullae opes possint opem ferre, nisi unicus adsertor noster Christus, velut Seoç àno fiij^av^c iiticpavclç, praesentissimo suo auxilio adesse dignetur: id quod facturum esse nihil prorsum haesitans sperarem, nisi interim multum me terreret et illorum et nostra ingratitudo, metuentem, ne forte matura iam sit divinae ultioni, quae omnino facit ut prorsus fluctuem inter spem et metum, etsi illa hune plerumque vincit, dum 'a nobis ad causae bonitatem et gloriam nominis Dei, cuius ipse non potest non hahere rationem, oculos audacter deflecto. Sed nos de eventu, quisquis erit, te prima occasione faciemus certiorem. Tu interim cum tua ecclesia causam haue plane dubiam Domino fidelibus piorum votorum praeconiis commendabitis, ne gens ista, praeter alios Germanos insignibus dotibus ac praecipue singulari libertate ornata, se ipsam conficiat et in miserrimam aliorum redigat servitutem. Nos vicissim pro Galliae regno Dominum supplicabundi interpellabimus, ut cuius rex aliquando, sic nimirum adblandiente Romano pontifice, christianissimi titulo insignitus fuit quum nihil esset minus, nunc favente vere summo pontifice nostro Christo tales porro experiatur reges qui non tarn vocentur quam re ipsa vere sint, si non omnium christianissimi, tarnen solide sincereque chistiani, qui filium Dei osculentur eumque a xal a regem regum et dominantium dominum agnoscant et ei cum timoré serviant, eumque tremore exsultent, pomoeria regni ipsius quam latissime pro virili proferentes, ut titulus ille, quo tempore datus est (quanquam inanis ac vanus fuit), omen tamen fuerit, quod quales aliquando futuri essent Galliae reges certo portenderet. Sed bene iam vale, mi colendissime carissimeque in Domino frater, meque tui tarn amantem et observantem, ut vix ullus amantior et observantior esse possit, semper agnosce. Sanctissimos doctissimosque viros, Petrum Viretum ac Theodorum Besam, praecipuos amicos, mea vice amanter honprificeque ut salutes multum te quaeso, cum caeteris tuis symmystis et scholae vestrae eruditissimis professoribus, quibus singulis fausta ineuntis novi huius anni initia totis animis precor, cum omnibus eius ,ftnni bepedictionibus, quern Deo acceptum ut praedicaret Christus in mundum hunc venit. Vicissim vero a vobis magnopere contendo ut vestra svloyCa multis bene ominatis verbis seneciutem meam apud gratiae thronum perpetuo refocillet atque felicitet. Iterum vale. Calendls Ianuariis 1561. 3309. T. Ambr. Blaurerus. BULLINGERUS CALVINO. Literas plures ex Polonia dilatas amico tradit, svmulque nova si quae habet ex Gallia ut communicet rogat. Comitia Helvetica res magni momenti proxime tractdbunt. Horrendwm spectaculum in coelo apparuit. (Autographon reperies in Cod. Genev. 114, fol. 100, Turreti- DU8 descripsit Cod. Ilia, fol. 216, Simlems Vol. 99, ex Cod. Bern. VI. 888.) Clarissimo viro D. Ioanni Calvino Genevensis ecclesiae ministro domino suo colendo et fratri carissimo. S. D. Venit ex Polonia frater noster a Mercurinis : ') attulit literarum fasccm : reperit occupatissimos. Ergo neque illa legere neque transscribere potuimus. Festinavit praeterea. Proinde placuit D. Petro 2 ) et mihi omnia per hunc ad vos mittere, ut legatis vos, vestramque adiungatis sententiam, deinde vero scripta illa omnia prout nunc accipitis, tuto ad nos remittatis, ut et nos legamus et nostram conscribamus super ea causa sententiam. Quum autem legatus hic vester quereretur, se viatico destitui, dedi ego illi nuncio nomine nostro quinque solares aureos Gallicos : nam in vestri gratiam me et omnia mea, si necesse sit, expenderem, utpote quos sinceriter amo in Domino. D. Petrus te, Beeam et omnes fratres salutat amicissime. Salutant vos et alii fratres. Audimus hic a, morte regis Francisci creatum esse regem Carolum, cui additus sit gubernator rex Navarrae,*) deiectos vero esse Guisianos*) et Navarrum evocasse in Galliam D. Bezam. s ) Ego vero cuperem illa 3809.1) N. 3255. 3287. 2) Martyri. 3) lieutenant général du royaume (21. Dec). Cf. Popeliniere f. 224, Hist, des choses mem. 129. 4) deiectos esse JSuisianos. Maec verpa aha manu caneellata. 5) Cf. N. 3308, not. 2.
- Page 111 and 112: 197 1560 SEPTBMB: 193 sont ingérez
- Page 113 and 114: 201 1560 SBPTEMB. 202 mium festinar
- Page 115 and 116: 205 1560 SEPTEMB. 206 Augusta) cert
- Page 117 and 118: 209 1560 OGTOB. 210 3355. PAULUS»)
- Page 119 and 120: 213 1560 O0TOB. 214 (Ex God. Gêner
- Page 121 and 122: 217 1560 OOTOB. 218 nimis facile or
- Page 123 and 124: 221 1560 O0TOB. 222 Ins benedicat e
- Page 125 and 126: 225 1560 OOTOB. 226 (Ex autographo
- Page 127 and 128: 229 1560 NOVEMB. 230 3368. CALVINUS
- Page 129 and 130: 233 1560 NOVEMB. 234 vebo, oui novi
- Page 131 and 132: 187 1560 NOVEMB. 238 ritae causa ap
- Page 133 and 134: 241 1560 NOVEMB. 242 3275. OPORINUS
- Page 135 and 136: 245 1560 NOVEMB. 246 transigatur, v
- Page 137 and 138: 949 1560 NOVEMB. 250 S. Colendissim
- Page 139 and 140: 253 1560 NOVEMB. 254 LE SÉNAT DE G
- Page 141 and 142: 257 1560 DECEMB. * 258 erant fratri
- Page 143 and 144: 261 1560 DEOEMB. • 262 sanctum no
- Page 145 and 146: 265 1560 DBOEMB. 266 îteverendissi
- Page 147 and 148: 269 1560 DECEMB. 270 pletet. Golleg
- Page 149 and 150: 273 1560 DEOEMB. 2U eonstantia et d
- Page 151 and 152: 277 1560 D 50EMB. et de mercatoribu
- Page 153 and 154: 281 1560 DECEMB. 382 mihi suspectus
- Page 155 and 156: 285 1560 DEOEMB. 286 respondent pou
- Page 157 and 158: 289 1560 DBOEMB. 290 princeps synod
- Page 159 and 160: 293 DEOE Sire, aiant fait vos recom
- Page 161: 297 1560 s. d. 298 courroux, veu au
- Page 165 and 166: 305 1561 IANUAR. 306 est nostrae re
- Page 167 and 168: 309 1561 IANUAR. ' 310 fore ut evan
- Page 169 and 170: 313 1561 IANUAR. • 314 (Minute or
- Page 171 and 172: 317 1561 IANUAR. 318 Monseigneur, n
- Page 173 and 174: 321 1561 IANUAR. * 322 scendimus, q
- Page 175 and 176: 325 1561 IANUAR. 326 de Principibus
- Page 177 and 178: 329 1561 IANÜAR. 330 sio Principib
- Page 179 and 180: 333 1561 IANÜAR. 334 nostro commis
- Page 181 and 182: 337 1561 IANUAR. 33Ö De rebus nost
- Page 183 and 184: 341 1561 IANCAR. ' 342 A Monsieur M
- Page 185 and 186: 345 1561 IANUAR. 346 leur pouvoir d
- Page 187 and 188: 349 1561 IANUAR. 35a 8. Postquam di
- Page 189 and 190: 353 1561 FEBRUAR. 354 3334. RESPONS
- Page 191 and 192: 357 1561 FEBRUAR. 358 certo scio ob
- Page 193 and 194: 361 1561 FEBRUAR. 362 principaux de
- Page 195 and 196: 365 1561 EEBRUAR. 366 Gnathones in
- Page 197 and 198: 369 1561 FI EBRUAR. 370 3343. BLAUR
- Page 199 and 200: 373 1561 Fl EBRUAR. 374 pietatis, h
- Page 201 and 202: 377 1561 FEBRUAR. ' 378 esté faict
- Page 203 and 204: 381 1561 FEBRUAR. 382 petiistis, ut
- Page 205 and 206: 385 1561 MAßT. 386 Messieurs et pe
- Page 207 and 208: 389 1561 MART. 390 Maiestati dedica
- Page 209 and 210: 393 1561 MART. 394 nous en aurions
- Page 211 and 212: 397 1561 MART. 398 3358. GUILLETATI
3308.<br />
BLAURERUS CAL VINO.<br />
Vota novi anni nuncupat effuse et fere coneionabundus.<br />
Quibus addit nonnulla de statu rerum in<br />
Gallia et Helvetia, illic ignorantiam fassus, hie tristia<br />
auguratus.<br />
(Ex antographo Cod. 196, fol. 90. Genev.)<br />
Praestantissimo theologo incomparabilique Iesu<br />
Christi servo D. Iohanni Calvino domino et fratri<br />
suo colendissimo atque carissimo.<br />
Genevae.<br />
S. G-ratiam solidam nobis et aeternam attulit<br />
unigenitus ille qui est in sinu Dei patris pariter et<br />
in gremio hominis matris, Iesus Christus, quem<br />
precor etiam ut tibi tuaeque domui largiet coelestium<br />
donorum suorum benedictionem, de pleno copiae<br />
suae cornu affatim fundat quo sint tibi novi<br />
huius anni auspicia longe omnium felicissima, mi<br />
colendissime carissimeque in Domino frator.<br />
De Galliae rebus, quo loco nunc sint a morte<br />
regis, cognoscere ex te vehementer avemus, quod<br />
plurimum apud nos varient rumores. Navarrum*)<br />
affirmant nonnulli iam gubernaculis admotum, spe<br />
multo inferiora praestiturum, qui sublimia tarnen<br />
8308.1) Cf. N. 3293. 3301. Hist. ecel. p. 404: Il apparut<br />
tantost que le roy de N. estoit ordonné par une fatale destinée<br />
de ce royaume non à ce qu'on avoit espéré mai« à nn effect<br />
tout contraire, comme on l'a senti depuis et le sent encore.<br />
Oar combien que Dieu et les loix l'appellassent au gouvernement<br />
et que le consentement des Estats le requist de luy,<br />
en quoy il n'eust eu faute de conseil ni de force en cas de<br />
Tesistence ... tant s'en falut qu'il maintint son degré qu'au<br />
contraire il se contenta de l'ombre, quittant volontrairement<br />
le corps et la substance à la Boyne more sans qu'elle y eust<br />
grande difficulté. (Cf. tarnen Languet Epp. II. 120 qui de eo<br />
aliter iudicat.)<br />
MDLXI.<br />
prius et plane digna christiano principe meditari<br />
visus sit, nimirum nunc a Guisianis circumveniri,<br />
quos alii tarnen dicunt rege adhuc animam agente<br />
fuga sibi consuluisse.<br />
De Beza nostro sunt qui asseverent rursum a<br />
Navarro vocatum, 2 ) sunt alii qui negent. Concilii<br />
Tridentini continuationem itidem a Gallis repudiari<br />
3 ) constanter asseverant aliqui, et per se convocari<br />
in regno magnam synodum de religione dispecturam.<br />
Quid igitur verum hic sit, quid non,<br />
quid itidem speres, quid dubites aut metuas, ne<br />
grave tibi sit, obsecro, paucis significare: quum non<br />
dubitemus te longe nostris certiora hic habere.<br />
Apud nos *) magnus metus belli propter Quinquepagicos<br />
illos qui sic irati sunt Glareanis ut nullis<br />
rationibus mitigari posae videaptur. Et celebrabuntur<br />
huius rei causa iam comitia Helvetica Badenae<br />
ad xiij. Ianuarii, de quibus magna est multorum<br />
exspectatio, quum pagani isti solita insolentia et<br />
truculentia confidenter pergant. Sed Dominus est<br />
qui <strong>omnia</strong> pro suae erga nos paternae voluntatis<br />
dispensatione optime, quod spero, modefabitur.<br />
Quem ut propitium habeamus facile ac féliciter per<br />
natum nobis puerum et datum filium continget, modo<br />
in hunc tota conieeta fiducia et veteri homine exuto<br />
in vitae novitate ambulemus: sublatis identidem<br />
puris manibus et supplieibus votis ad regnantem<br />
2) Falsum fuisse rumorem constat.<br />
3) Cancellarius de V Hospital comitia Aurelianensia<br />
Idib. Dec. 1561 oratione habita auspicatus affirmavit regem<br />
nihil negleclurum quo concilium a Pontifice promissum quam<br />
primum congregaretur. (La Place ed. Buchon p. 79 ss. 114;<br />
Hist. eccl. I. 407; Soldan I. 394; Popeliniere f. 225.)<br />
4) Ruchat VI. 347: L'on marqua une diète à Bade<br />
ponr le 12. Janvier 1561. C'est ainsi que ceux de Glaris parvinrent<br />
sans guerre à la fin de l'année. Mais ce ne fnt pas<br />
sans alarmes. Leurs voisins des 5 cantons catholiques leur<br />
faisoient d'horribles menaces. C'est pourquoy la semaine de<br />
Noël ils envoyèrent un exprès à Berne, priant les Seigneurs<br />
de Berne de les aider dans leur bon droit et de remplir à<br />
leur égard les engagements de leur mutuelle alliance. On leur<br />
répondit de manière à les rassurer.