opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

209 1560 OGTOB. 210
3355.
PAULUS») CAL VINO.
Candide narrât quomodo per lectionem librorum
eius ad evangelium probe intéttigenjlum pervenerit.
Caeterum agit de Stancarismo in Polonia grassante.
(Ex autographo Ood. Paris. Dnpuy 102, fol. 141.)
Clarissimo et piissimo viro D. Ioanni Calvino
ecclesiae Genevensis fidelissimo ministro fratri in
Domino observando.
S. Verebar qnidem principio, clarissime vir, ne
te studiis melioribus deditum homo ignotus soriptis
suis impedirem. Yerum hinc pudore inhibente, hinc
conscientia tuorum beneficioram urgente victus cum
summa animi alacritate calamum sumpsi. Utinam
vero mihi hune meum affectum exponere liceret,
quem ego multiplicibus donis Dei per te transformatus
erga te indui. Sat scio te non modo non
improbaturum esse hoc meum factum, sed etiam de
ove perdita et iam in ovile Domini per te reducta
gavisurum. Ego quidem, quum essem diluvio Antichristi
abreptus cum caeteris in perditionem, Domino
ita volente, in Montem regium Prussiae 2 Domino collatum tibi aeeeptum non ferre, ut et tu
orationibus piis in me, quantum potes, et laboribus
tuis Sanctis ita strenue currendo promoveas. Nos
vero (ut omnes Poloni te amamus tuaque monumenta
legimus) benedicere tibi non desinemus, precarique
Dominum ut te nobis et ecclesiae suae diu
superstitem conservet.
Quum quoque tu esses mihi non solum autor
discendi studii theologici, sed etiam materiam praebueris
scribendi de mediatore contra Stancarum
),
ubi tune Staphylus apostata et post eum Oslander
docuit, abii, et quum ibi darem operam graecis Uteris
theologiae quoque dies festos aliquos tribuebam: sed
tarnen totus ita frigebam ut me in hoc studio operam
perdere certo intelligerem. Quum vero iam istinc
post biennium 'discederem, iam ascendens currum
incidi in libollum tuum contra Interim adulterogermanum
scriptum, ex quo in eodem itinere ita
accensus ardebam ut nihil errorum Ântichristi me
non videre intelligerem. Paulo post etiam alia tua
opuscula nactus in fiammam erupi. Postremo a
papistis ob professionem evangelii e schola Poznaniensi,
quae est metropolis maioris Poloniae, pulsus
Vitembergam ad, Philippum diverti. Ubi quum plus
tuorum librorum lectione quam aliorum voce viva
proficiebam in patriam redii, et in hac ecclesia ope
Domini persisto, talento quoque Domini lucrum
faciens. Ergo quod tuus totus essem per te in Domino
genitus, non potui hoc donum mihi per te a
3255. 1) Cf. N. 2445. Gregorins Pauli Bresinensis erat iam
magister et ecol. iu Wola prope Cracoviam minister, poet vero
ceci. Cracoi'iensis pastor et senior (Sand. 43). Vide etiam
Calvini brevrm admon. ad Polonos (Opp. IX. 633) ubi mentionem
facti Tabulae eius de Trinitate. A. 1562 post aeriorem
contentionem c. Slan. Samicio in synodo Pinczoviana mutiere
abdieatus Bacoviam concessit. {Lubien. 131. Stoinii Epit. 186.)
Vide quoque eius epist. ad Tigurinos d- d. 17. Nov. 1562.
Carmen ad Galvinum impressum laudat Sandius l. I.
2) Königsberg.
Calvini opera. Vol. XVIII.
9 )
commentario tuo in Genesim, ubi mediatorem scalae
comparas, tibi ut foetum tuum per me genitum mitto
ut, si qua in re corrigendus sit, te parentem suum
agnoBcat. Mitto etiam meum rude scriptum aliud *),
ut tu quoque in eo praeeeptoris officio fungaris.
Mihi enim hoc futurum gratissimum esse scito, si (ut
coepisti) me instituere non desines. Quod ad Stancari
s ) negotium attinet, didici a quodam certo, eoa
nihil aliud quaerere quam ut iudicio vestro de eius
confessione aeeepto possint Stancarum aliquo praetextu
suis aedibus eiieere. Nam etiamsi placeret
eius doctrina, morositas tarnen cyclopica et furores
satanici cum maledictis coniuneti placere etiam
malis non possunt. Stancarus quoque, hoc intelligens,
iam totus est cum papistis: 6 ) quare et legato papae
dedit manus, et suos omnes ad papatum, ex quo vix
emerserant, secum retrahit, a quo plerique, ut
sanioris mentis abhorrent. Quidam quoque Stancaricorum
nunc ita videntur offendi mediatore Christo
secundum utramque naturam, ut offenduntur praecipue
illo quod dicitur in confessione Saxonica: verbum
fuisse supplex patri pro nobis ante incarnationem,
et sane poterat illud phrasi scripturae molliri,
si diceretur, intercessisse pro nobis, ut et nunc,
etiamsi sit in gloria, non exinanitus Christus, dicitur
intercedere pro nobis. Eo offenditur Fritius 7 )
ille qui scripsit libros de republica, ecclesia etc. et
alii: putant enim hoc Arrianum esse. Quare hoc
illis excutiendum esse videtur. Scriptis quoque tuis
plerique illorum abutuntur, ubi mediator Christus
Deo opponitur. Unum locum proponam: Quatenus
mediator noster et patronna Christus est a patre
impetrat Spiritus gratiam, quatenus Deus est a se
3) Tale scriptum Sandius non reeenset.
4) De quo idem habeas. Antiquissimum enim ap. Sandium
est Tabuia ilia supra laudata quae tarnen iam ad Blandratae
sententiam aeeommodata est.
5) quocum iam a. 1558 cum aliis Pinceoviae disputa
ver at. [Stoinii Spit. 184.)
6) N. 3245.
7) Andreas Fricius Modrevius eqnes Polonns secretarins
Sigismrradi August) regis (Lubien. 18). Ap. Gabbemam exstat
ep. eius ad Lascum a. 1536 scripta. Quod hic laudatur opus :
De republica emendanda 11. V., Crac. 1551. Basil. 1554 editum
est, cuius l. IV. est de ecclesia. (Lubien. 221) cf. Sand. p. 35
et Bayle.
14