opera quae supersünt omnia. - ARCHIVE OUVERTE UNIGE

199 EPISTOLAB 3251—3253 200
toutes occasions de scandalizer en nous la vérité de
Christ. I'ay faiot vos recommandations à toute la
noblesse de nostre profession, laquelle vous resalue
très affectueusement et ne demandent seulement que
l'assistance de vos prières. Mais aussi quil vous
plaise avoir souvenance d'eux et de leurs Ministres
et toute la nation, et les conforter de vos lettres à
vostre commodité ce que de ma part ie vous prie
faire. Davantage nous vous prions vouloir persuader
quelques hommes doctes jdoynes pour les escholles
de nous venir visiter pour l'advancement de l'oeuvre
de Dieu encommencée par deçà. Qui sera l'endroict
ou ie vous presenteray mes bien affectionnées
recommandations et au reste des Ministres de par
delà, Priant Dieu vous donner en santé la continuation
de ses graces et vous avoir tousiours en sa
protection et sauvegarde. De Lislebourg ce 23.
jour de Septembre 1560.
Vostre bon ami et frère en Iesus Ohrist. 6 Quod literas, vir clarissime, rarius quam ipse
velis, et ego cuperem huo scribas, me non ita movet
ut vel abs te minus diligi, vel minus curari
suspicer. Nam ut afflicta valetudine haotenus fueri8,
et quam gravibus atque multiplicibus nsgotiis
tantum non obruaris, compertissimum habeo. Utinam
quemadmodum id probe novi, sic te aliqua ex
parte allevare possem. At confido patrem Domini
nostri Iesu Christi, qui fons opportuni auxilii atque
solidae consolationis est, ita denique tibi adfuturum,
ut et corpore melius valeas, et molestiae quibus
ultra vires premeris, nonnihil mitigentur.
Quod Galliae res tarn male habeant, aegerrime
quidem fero, quamvis ita eventurum antea iudicavi.
Nam intelligebam N. ') illos facile rerum potituros,
ad quorum manum imperii summa si pervcnisset,
facile divinatu fuit, quo religionis fortuna esset casura.
De Regina mirantur fortassis alii, ego non
miror. Nam pietatis eius erga religionem sinceram
) ullam significationem hactenus nunquam sensi. At
de rege Navarrae novum admodum videtur, ut qui
antea evangelio filii Dei tarn pleno spiritu favere
videbatur, nunc quando maxime opus erat, se pietate
vacuum adeo praebeat.
3251 bis.
VERMELIÜS CAL VINO.
Afflictam eius valetudinem déplorât, res Galliae
pessime habentes aegre fert, institutum collegium Genevensibus
gratulatur.
(Ex edit. Bezae Gêner, p. 223, Laus. p. 472, Hanov. p. 529,
èhonet p. 304, Amst. p. 139. Bxstat quoque ad calcem Loco.
theol. fol. 576 y. Gallice in Bulletin I. 252.)
2 ) Quid hie agamus?
Qui rex regum est, et dominus dominantium, absque
regibus et dominis huius mundi causam suam
tuebitur et promovebit: vestrae quoque urbi defensor
et propugnator, uti spero, aderit. Non enim
fidelibus, quando suis temporibus urgentur, solet
déesse. Id autem quum hactenus minime commiserit,
ut nunc a vobis incipiat non est opinandum.
Nos vero quando aliter non possumus, rem vestram
contenti8simis precibus apud Christum iuvamus, nee
diffidimus, quae illius bonitas est, ab ipso nos denique
auditum iri.
Bulyngero et caeteris tuo nomine salutem dixi,
qui te vicissim plurimum salvere iubent. Iuveni
autem, quem tuis uteris commendasti, quacumque
in re potero, libentissime gratificabor. Symmystas
tuos mihi velim diligenter admodum salutari, praesertim
D. Viretum atque Bezam, cuius nomine
Laelius 3 ) mihi dedit instituta vestri collegii : quod
vos erexisse tum vehementer gaudeo, tum ea de
causa Deo ingentes gratias ago, ilium obsecrans ut
quod bene coepistis, foelicissime vertat.*) Bezae
vero libenter modo scripsissem, nisi tabellarius ni-
6) Nous hasarderons la conjecture que l'auteur de cette
lettre était le comte d'Arran (N. 2929) James Hamilton. Prisonnier
à Vincennes 1559 il parvint à s'évader et se réfugia en
Ecosse où il se mit à la tête des Protestants de Fife avec
Lord Stuart, tandis que son père, le duc de ChâteUerault et
Lord Glencairn tenaient Glasgow. M'Crie, Knox I. 317:
The French in the beginning of the year 1560 penetrated into
Fife. Knox enconraged the small band (of the Protestants')
which under the Earl of Arran and the Prior of St. Andrews
bravely resisted their progress until the appearance of the
English fleet obliged them to retreat with precipitation. The
Queen Regent resolved to disperse the troops which were
collected at Glasgow under the Duke of Chastellerault before
the English army could arrive. On the 7 tb of March the
French issued from Leith and suddenly appeared before Glasgow.
The Duke having retired with his retinue at their approach,
they reduced the episcopal castle and prepared to
advance to Hamilton. But having received a message from
the Queen Eegent that the English auxiliary army had begun
its maroh into Scotland, they relinquished their design
and returned to Leith, carrying along with them a number
of prisoners and a considerable booty. In the beginning of
April the English army joined the forces of the congregation.
The French shut themselves up within the fortifications of
Leith, which were invested both by sea and land.
3251 bis. 1) Guisianos. Dux Franciseus post coniurationem
Ambosianam creatus est Lieutenant général du Royaume.
2) Vim aulam ingressus a factione ilia circumveniri se
passus est.
3) inde ab Augusto 1559 ess Polonia redux.
4) Mireris eum nunc demum de ea re quasi nova loqui.