1 DISPENSA DI LETTERATURA LATINA A.A. 2009-2010 PROF ...

ipsa Iouis rapidum iaculata e nubibus ignem
disiecitque rates euertitque aequora uentis,
illum exspirantem transfixo pectore flammas
turbine corripuit scopuloque infixit acuto; 45
ast ego, quae diuum incedo regina Iouisque
et soror et coniunx, una cum gente tot annos
bella gero. et quisquam numen Iunonis adorat
praeterea aut supplex aris imponet honorem?'
Talia flammato secum dea corde uolutans 50
nimborum in patriam,loca feta furentibus Austris,
Aeoliam uenit. hic uasto rex Aeolus antro
luctantis uentos tempestatesque sonoras
imperio premit ac uinclis et carcere frenat.
illi indignantes magno cum murmure montis 55
circum claustra fremunt; celsa sedet Aeolus arce
sceptra tenens mollitque animos et temperat iras.
ni faciat, maria ac terras caelumque profundum
quippe ferant rapidi secum uerrantque per auras;
sed pater omnipotens speluncis abdidit atris 60
hoc metuens molemque et montis insuper altos
imposuit, regemque dedit qui foedere certo
et premere et laxas sciret dare iussus habenas.
ad quem tum Iuno supplex his uocibus usa est:
ipsa Iouis rapidum iaculata e nubibus ignem
disiecitque rates euertitque aequora uentis,
illum exspirantem transfixo pectore flammas
turbine corripuit scopuloque infixit acuto; 45
movebo". rapidvm velocem, ut est "cum rapidus
sol nondum hiemem contingit equis, iam
praeterit aestas" item "rapidive potentia solis".
[sed] cum Varro divinarum quinto quattuor diis
fulmina adsignet, inter quos et Minervae,
quaeritur, cur Minerva Iovis fulmen miserit.
antiqui Iovis solius putaverunt esse fulmen, nec
id unum esse, ut testantur Etrusci libri de
fulguratura, in quibus duodecim genera
fulminum scripta sunt, ita ut est Iovis Iunonis
Minervae, sic quoque aliorum: nam de Iunonis
fulmine Accius ait "praefervido fulgore ardor
iniectus Iunonis dextra ingenti incidit". quare
tum non posuit Minervam misisse fulmen
suum?sed multi dicunt, habere quidem
Minervam ut Iovem et Iunonem fulmen, sed non
tantum valere, ut vindictam suam possit
implere, nisi usa esset Iovis fulmine: unde merito
queritur Iuno, Minervam, cum de numero
minorum sit qui fulmen habent, usam tamen
Iovis fulmine.
iacvlata in libris Etruscorum lectum est iactus
fulminum manubias dici et certa esse numina
possidentia fulminum iactus, ut Iovem
Vulcanum Minervam. cavendum ergo est, ne
aliis hoc numinibus demus.
et 'iaculata' pro iaculans, participium passivum
pro activo.
e nvbibvs secundum physicos qui dicunt
conlisione nubium fulmen creari. et indignatur
Iuno, quod, cum nubes suae sint, pariter eis
Minerva ac Iovis fulmine usa sit, cum sibi
neutrum prosit.
disiecitqve quidam volunt fulminum genera
quattuor esse: unum quod dicitur dissiciens
idemque fragosum, alterum transfigens, tertium
corripiens, quartum infigens: quas omnes
species more suo in unius fulguris descriptione
attigit dicens primum 'disiecitque rates',
secundum 'illum expirantem transfixo pectore',
tertium 'turbine corripuit', quartum
'scopuloque infixit acuto'.
rates abusive naves; nam proprie rates sunt
conexae invicem trabes. Varro ad Ciceronem
"ratis dicta navis longa propter remos, quod hi
supra aquam sublati dextra et sinistra duas
rates efficere videntur. ratis enim, unde hoc
translatum, ubi plures mali aut trabes iuncti
aqua ducuntur. hinc naviculae cum remis
ratariae dicuntur".
illvm auctorem scilicet criminis.
6