1 DISPENSA DI LETTERATURA LATINA A.A. 2009-2010 PROF ...

intrabat. hinc quemadmodum ratiocinari didicisset deinque dispensator
factus esset, omnia diligenter curiosus pictor cum inscriptione reddiderat. in
deficiente vero iam porticu levatum mento in tribunal excelsum Mercurius
rapiebat. praesto erat Fortuna cornu abundanti [copiosa] et tres
Parcae aurea pensa torquentes. notavi etiam in porticu gregem cursorum
cum magistro se exercentem. praeterea grande armarium in angulo vidi, in
cuius aedicula erant Lares argentei positi Venerisque signum marmoreum et
pyxis aurea non pusilla, in qua barbam ipsius conditam esse dicebant . . .
interrogare ergo atriensem coepi, quas in medio picturas haberent. 'Iliada et
Odyssian' inquit 'ac Laenatis gladiatorium munus'. non licebat multaciam
considerare . . .
VITRUVIO, de architectura VII,5SGG
Ceteris conclavibus, id est vernis, autumnalibus, aestivis, etiam atriis et
peristylis, constitutae sunt ab antiquis ex certis rebus certae rationes
picturarum. namque pictura imago fit eius, quod est seu potest esse, uti
homines, aedificia, naves, reliquarumque rerum, e quibus finitis certisque
corporibus figurata similitudine sumuntur exempla. ex eo antiqui, qui initia
expolitionibus instituerunt, imitati sunt primum crustarum marmorearum
varietates et conlocationes, deinde coronarum, siliculorum, cuneorum inter
sese varias distributiones.
postea ingressi sunt, ut etiam aedificiorum figuras, columnarum et
fastigiorum eminentes proiecturas imitarentur, patentibus autem locis, uti
exhedris, propter amplitudines parietum scaenarum frontes tragico more aut
comico seu satyrico designarent, ambulationibus vero propter spatia
longitudinis varietatibus topiorum ornarent ab certis locorum proprietatibus
imagines exprimentes; pinguntur enim portus, promunturia, litora, flumina,
fontes, euripi, fana, luci, montes, pecora, pastores. nonnulli loci item
signorum megalographiam habent et deorum simulacra seu fabularum
dispositas explicationes, non minus troianas pugnas seu Ulixis errationes per
topia, ceteraque, quae sunt eorum similibus rationibus ab rerum natura
procreata. sed haec, quae ex veris rebus exempla sumebantur, nunc iniquis
moribus inprobantur.
L’AUTORE (VIRGILIO) E IL SUO COMMENTATORE (SERVIO)
Vergilius, Aeneis, I
Vix e conspectu Siculae telluris in altum
uela dabant laeti et spumas salis aere ruebant, 35
Servius ad Verg. Aeneidem, 1,
vix hoc loco mox significat vel statim.
e conspectv ut adhuc de Sicilia possent videri. et
ut Homerus omisit initia belli Troiani, sic hic
non ab initio coepit erroris.
laeti vel alacres et veloces, ut est "et laetus eois
Eurus equis", item "et virgea laetus pabula", id
est festinus, cum intentione; vel re vera laeti,
quamquam incongruum sit post Anchisae
mortem. sed et interitus senum minus doletur, et
'magis laetos' intellegendum est, ut sit causa
maior iracundiae. sic enim et in septimo Iuno
2