24.04.2013 Views

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

113 1563 IUL. * 114<br />

danger de scandalle. Nul fidèle ne pouvoit estre<br />

fasché, comme sil east expose la vraye religion en<br />

opprobre. Il ne pouvoit desbaucher ceulx qui eussent<br />

ià estez introduite au bon chemin, ne degouster<br />

les autres pour ne point entrer. Plustost il<br />

despitoit toutte sa nation aiant son autel a part<br />

pour y adorer le Dieu d'Israël. Le tout est de ne<br />

se point attacher au faict précisément, mais suivre<br />

ce qui est d'édification. Le reste de voir si pour<br />

cela vous debvez plustost quitter lestât, que de ne<br />

point complaire a la Boyne. En quoy il nous<br />

fault tenir la reigle de st. Paul de ne point faire<br />

mal afin qu'il en advienne du bien. Je vois bien<br />

quel prouffit peut revenir a l'Eglise que vous tenies<br />

ce lieu la, <strong>et</strong> quel dommage il faudroit craindre, si<br />

vous en estiez hors. Mais en telles perplexités, si<br />

nous fault il faire cest honneur a Dieu de nous<br />

reposer sur luy quil scaura bien pourvoir a tout. Cependant<br />

il me semble, Monsieur, que vostre excuse<br />

sera assez favorable, veu que la Royne nignore pas<br />

que selon la religion que vous tenez, 3 ) vous ne<br />

pouvez vous mesler parmy leurs ceremonies sans<br />

offenser Dieu, pource que vostre conscience y répugne.<br />

Qui plus est, i'espère qu'elle trouvera vostre<br />

magnanimité meilleure que si vous fleschissiez.<br />

Elle vous a bien souffert estre absent long temps,<br />

elle TOUS perm<strong>et</strong>tra bien doncques destre malade<br />

trois iours lan. Combien que ie ditz cecy par forme<br />

de risée, *) car de contrefaire le malade, ce seroit<br />

avoir honte de l'Evangile. Quand vous aurez bien<br />

poisé toutes ces remonstrances, ie ne doubte pas<br />

que vous ne conceviez avec st. Paul que nous ne<br />

pouvons pas estre participans de la Cène de Iesuschrist,<br />

<strong>et</strong> nous montrer parmy les idolatries, sur<br />

tout quand nous donnons mauvais exemple. Mais<br />

ie vous prie, Monsieur, de vous y évertuer, <strong>et</strong> prier<br />

Dieu de vous y tenir la main forte, <strong>et</strong> vous revestir<br />

des armes quil vous a données pour batailler<br />

constamment, assavoir de vous exercer diligemment<br />

en sa parole.<br />

Monseigneur, après avoir présenté mes humbles<br />

recommandations à vostre bonne grace <strong>et</strong> celle<br />

de Madame vostre femme, ie prieray le père de<br />

miséricorde vous tenir en sa garde, vous conduire<br />

en bonne prospérité <strong>et</strong> vous donner heureuse arrivée.<br />

De Geneve ce dernier iour de Juill<strong>et</strong> 1563.<br />

Vostre humble serviteur<br />

lan Calvin.<br />

3) Calvin le croit donc sérieusement converti.<br />

4) je ne dits pas ceoy par forme de ruse Bt. — Atque<br />

hoc quidem per ioonm.<br />

Calvini opera. Vol. XX.<br />

3997.<br />

CALVINÜS DELPHINATIBUS.<br />

Hortatur ad pacem <strong>et</strong> moderationem ne adversariis<br />

pra<strong>et</strong>extus calumniarum uttro offeratur.<br />

(Mann scripta non exstat. Edidit Beza Genev. p. 274, Lans.<br />

p. 564, Hanov. p. 633, Chou<strong>et</strong> p. 375, Amst. p. 171. — Versio<br />

gollica in éd. Berol. p. 382. Textus gallions authenticus<br />

quem Beza vertit non exstat.)<br />

Hactenus ad vos non scripsi, dilectissimi fratres,<br />

quod exspectarem ut res inter vos paulo<br />

melius se haberent: quando aliter fieri non potest,<br />

quam ut bellorum exitus plurima Bâtis perturbata<br />

<strong>et</strong> inordinata relinquat. Nee tarnen earn omnium<br />

restitutionem sperabam, in qua nihil desiderar<strong>et</strong>ur :<br />

quum nihil tum meis uteris opus fuiss<strong>et</strong>. . Sed<br />

quoniam in mediis illis fervoribus non ita me a<br />

vobis commode auditum iri iudicabam, meliorem<br />

occasionem, quae nunc vid<strong>et</strong>ur offerri, mihi opperiendam<br />

duxi. Habeo igitur duo summa capita, quae<br />

vobis proponam. Unum est, ne valde illorum<br />

exemplo sinatis vos duci, qui sibi persuadent sese<br />

quam optime de Deo meritos esse, quod pro ecclesiae<br />

iure adversus tyrannicam audaciam secundum<br />

edicta principalia asserendo arma tulerint, pericula<br />

adierint, facultatum d<strong>et</strong>rimentum sustinuerint. Imo<br />

eo usque insolescunt nonnulli, ut sibi deberi iactitent<br />

quod in evangelii possessionem alii missi sint. Atqui<br />

si ita Domino visum est, ut tam honorato usui<br />

vos impender<strong>et</strong>, non est quod eo nomine vobis<br />

placeatis, aut remittatis manus, quasi opère ad<br />

finem usque perducto : sed potius ut inde sumatis<br />

animum pergendi in melius quod reliquum est longions<br />

viae. Quum si postquam tam bene coepistis<br />

cessare continger<strong>et</strong>, ess<strong>et</strong>is tanto minus excusabiles.<br />

Alterum sequitur, quod quum belli occasio earn<br />

licentiam invehere soleat ut optimi <strong>et</strong>iam tum sibi<br />

excidant, videndum esse ne profusiones illae <strong>et</strong><br />

insolentiae quibus multi addicti fuerunfc a vobis<br />

deinceps r<strong>et</strong>ineantur. Quum potius malum ipsum<br />

quod ita iam inhaesit stimulare vos debeat ad remedium<br />

tanto studiosius requirendum. Eorum vero<br />

quae tam inordinate gesta sunt omnis apud vos<br />

sepelienda est memoria, nisi ut illis ingemiscendo<br />

a Deo veniam precemini, atque ab eiusmodi rebus<br />

serio pedem referatis. Quum vero facultas a Deo<br />

iam oblata sit, ut cum aliqua pace conveniatis in<br />

nomine ipsius, ad ipsius verbum, audiendum, ad<br />

promovendam vestram fidem, ad vos in ipsius<br />

timoré confirmandos per ilia media quae in ecolesia<br />

ipse instituit: sic ad tanti bénéficia usum legitime<br />

praestandum incumbite, ut aliquatenus <strong>et</strong>iam quae<br />

secus ante acciderunt, oompensare studeatis. Op—<br />

tandum erat sane, ut omnes sese iisdefb. animis ai,<br />

8

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!