GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

61 1563 IÜL. 62
indicium. Hic bonus Petrus Sturmius, cuius funus
heri fuit: Ubi nunc, inquit, sunt tot et tantae haereses
quae Zanchio obiiciebantur ? Spes certa fuerat
mihi facta disputationis vel saltern colloquii. Interim
nihil minus curabatur, vocatur vero utraque
pars seorsum. Mecum ita est actum, ut totam de
praedestinatione et pérseverantia doctrinam et probarint
ipsi compositores et dixerint, adversae parti
non improbari. De coena vero ita, ut admiserint
hanc meam de praesentia corporis Christi explicationem,
corpus Christi non esse praesens corporibus
nostris, quum non se illis communicet. Neque enim aut
oculis aut ore, aut aliis sensibus corporis percipitur:
sed praesens esse animis fidelium, quod illis vere
communicetur et ab illis percipiatur. Illam autem
rem dici esse praesentem, quae aliquo modo percipiatur,
et eatenus esse et dici praesentem, quatenus
communicatur atque percipitur: etiamsi, quod distantiam
et localem propinquitatem attinet, aliquando
ea res sit remotior, aliquando propinquior. Exemplum
habemus in sole: quum supra nostrum est
hemisphaerium, non ita multo magis propinquus,
nobis est: quam quum occidit, interim tarnen dicimus
nobis esse praesentem, quum vero occidit, absentem
: unde hoc ? a definitione praesentiae, quia
scilicet tum nobis communicat suum corpus spectandum,
et per corpus calorem atque lucem participandam
: quum vero occidit, non amplius nobis
communicatur. Ad exemplum in auditoribus qui
intersunt concioni. Tu concionans, tarn praesens
es illis qui sunt ad portam templi quam qui astant
pulpito. Quamobrem? quia tarn illi quam isti vident
et audiunt te. Propinquitas igitur aut distantia
loci non facit vel praesentiam vel absentiam
rei per se : sed ipsa communicatio vel privatio communionis.
Haec similia fusius ad te nunc quam
ibi tum. Interim tarnen sententiam intellexerunt et
probarunt. Manducationem oralem, ut vocant, ita explicarunt,
ut dixerint, se minime sentire, corpus Christi
ore corporis nostri manducari : quasi illud nostrum os
attingat: sed tan tum propter unionem sacramentalem
se ita aliquando loqui. De manducatione impiorum
non convenit inter nos. Caetera, fuerunt meis explicationibus
et responsionibus contenti. Conceptos igitur
articulos aliquot de praedestinatione obtulerunt
subscribendos. Quum urgerem controversos esse
iudicandqs et^ an essent haeretici vel novi nee ne
esse pronunciandum, articulos propositus non venisse
in controversiam: responsum fuit, non venisse
se ut iudicent, sed ut componant: iudicium pertinere
ad aliquam synodum: in suo eos manere statu:
curare se tantum, ut tollatur hoc dissidium atque
scandalum scholae et ecclesiae. Quid tu hie egisses?
Articuli nil in se continebant apertae impietatis:
tantum videbam obscurari veritatem. Si non
subscripsissem impediebatur concordia, causa bona
periolitabatur : eiieiebar ut homo turbulentus et
concordiae inimicus. Videbar autem, me posse
subsoribere salva conscientia, praesertim quum liceret
protestari. Interim tarnen restiti propter alias
causas usque ad extremum. Tandem iudicavi,
praestare subscribere, quam diutius repugnare. Sum
itaque primum ita protestatus coram omnibus compositoribus
collegisque meis: primum me nolle, ut
hac mea subscriptione ullum fiat praeiudicium aliis
academiis, ecclesiis, veritati: deinde ut nihil derogetur
doctrinae, quam hie docui per 8 annps, quae
etiam continetur in meis lectionibus, disputÄionibus,
confessionibus : postremo ut liceat mihi tarn August.
Confessionem et Apologiam, Articulosque concordiae
inter Lutherum et Bucerurn, quam hos praesentes
articulos, interpretari iuxta regulam verbi Dei, doctrinam
Augustini, Lutheri, Buceri. Deinde ita subscripsi
conditionaliter : Hanc doctrinae formulam,
ut piam agnosco, ita et reeipio: Ego Hieronymus
Zanchius. Çalvinus ad me scribit *) ut tester me
sincero pacis studio adduetüm subscripsisse, et ut
maneam in sententia idemque profitear, sed additis
exceptionibus, quas feci coram compositoribus. Et
ad HoTbrachum scribit, ut si urgeant adversarii per
Dominos subscriptionem: (non enim adhuc subscripsit,
me etiam praeter alios dissuasore) ne simpliciter
earn recuset, sed admittat, praemissis exceptionibus,
quemadmodum videlicet et ego feci.
Nunc habes omnia et argumentum, unde possis
iudicare de to ta actione, et defendere veritatem contra
homines male iudicantes. Non est tarnen haec
mea epistola spargenda, praesertim hoc tempore:
quia ea abuterentur nonnulli. Oportet autem uti
modestia et patientia, propter Dominum, non enim
sibi Christus placuit. Incipiam profiteri Mosen.
Vale et ora pro me. Argentorat. 10. Iulii 1563.
3979.
LA REINE DE NAVARRE AU SÉNAT DE
GENÈVE.
Elle demande la prolongation du congé de
Merlin. >)
(Archives de Genève. Pièces historiques. Liasse 1713 avec
souscription autographe.)
4) Literae non exstant.
3979.1) Voir N. 3961 et ci-après N. 3988.