GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

563 EPISTOLAE 4254—4255 564
Monsieur Monsieur Maistre Iehan Calvin humblement
randes les présentes.
Domino Iohanni Oalvino sacratissimi evangelii fidelissimo
praeconi Iohannes Phagius S. d. p.
Quum mecum multum diuque cogitarem, praestantissime
domine, scribendumne mihi foret ad te,
complures me in diversum trahebant causae hune
in modum: Dedignabitur te tuaque scripta, utpote
inepta, atque a lectione (si tamen legerit ad calcem)
scombris merito sed iure iubebit. Kursus: Quid
tu? annon putas te fore illi iniuriosuin, qui ab illo
requiras ut tibi subinde recantilet ea cuius si diligenter
adverteris monumenta, tibi satis superque
satisfactum fuerit. Erit igitur tuae imputandum
inertiae, adeo impudens, ut hominem alioqui mille
curis districtum ad inanem laborem suscipiendum
tua importunitate adigas. Ex adverso haec me
acrius pungebant, mactoque animo esse monebant:
Hic est qui pro ea quam gerit provincia humanitateque
quam saepe animadvertisti, sive in scriptis,
tua non spectavit sed animum puta simplicem et
ab omni dolo longe alien'um. Kursus: An pudebit
te discere conscientiamque tuam in Christo stabilire.
Haec et similia deterrebant me quominus ad
te scriberem, monebantque contra ne vererer tibi
meam sententiam exponere. Videbar itaque, quod
dicitur, auribus lupum tenere. Verum hac tandem
victus rationé proxima non potui non tibi meam
exponere mentem (quanquam inepte). Turpe enim,
ne dicam impium, quam diu vivitur, non ambire
omnibus modis ut Christus in nobis crescat, iudicavi.
Itaque igitur locum Pauli quem existimo sic
intelligendum (ni tua nos alio revocet mensura)
precor animadvertas, cuius intelligentia me hactenus
mirum in modum torsit, ut qui videam multos
multa dicere nee mihi per omnia satisfacere.
Dixerat Paulus circumeisionem datain quod
divinis credidisset in Dei oraculis: ideo sibi ipsi
opponens quaerit an possit hinc effici ut Deus posait
mendacii coargui, quod quidam non crediderint?
Haec verba sic intelligo: duarum contradictoriarum
impossible est alteram veram esse quin altera sit
continuo falsa. Si igitur hanc promiserit Deus:
Omnis Israel non benedicetur, haec erit continuo
falsa. Quidam Israel non benedicetur, et contra.
Igitur quoniam hanc videmus veram, sequitur
Deum falsi promissi coarguendum qui promiserit
omnem Israelitam benedicendum. Paulus universalem
in particularem alio in loco contraxit, ut
evitet hanc absurditatem, hoc modo. Non enim
omnes qui sunt ex Israel hi sunt Israelitae, neque
qui semen sunt Âbrahae hi sunt filii Abrahae.
Itaque negat incredulis promissum fuisse. Num.
autem altera harum propositionum de futuro fuerit
determinate vera an falsa antequam advenerit, in
praesentiarum non dispute» : tantum quaero quomodo
Paulus hoc in looo sibi ipsi satisfeeerit. Paulus
itaque, ut sentio, respondet Deum veracem,
omnem autem hominem mendacem. Deum veracem
sie intelligo ut sit, tum in so, tum extra, natura
sua Ter ax: mendacem vero hominem, item tum in
se, tum extra, ut sit natura sua mendax, ut contraria
contrariis opponantur rite: ideoque nihil
habere hominem quod movere debeatDeum ad miserescendum
eius, et si eius misereatur, id fieri
ex sola sui ipsius misericordia, non autem ex aliqua
hominis dignitate. Verum quum audit homo se
esse mendacem, ut Deus iustificetur in sermonibus
suis, quaerit, ut est eius audacia in suo scelere excusando,
num possit Deo notam iniustitiae inurere,
et quum non potest negare in versiculo Davidis
quin sumi debeat Iustificari pro eo quod est iustum
declarari, hoc modo argumentatur : Is est habendus
iniustus iudex qui condemnat eum qui nil nisi quod
cedit in maximam iudicis gloriam admiserit: atqui
Deus poena decernit dignum peccatorem qui nil
admisit nisi quod in magnam convertitur eius gloriam:
ergo iniustus est Deus qui inferat iram peccatori.
Hic ego non possum distinguere consequentiam,
quod conclusio oolligatur necessitate consequentiae,
non autem consequentis. Proximum enim
concederem: in aliquo sensu Deum posse ostendi
iniustum et in aliquo iustum. Deinde concederem ut
particulam in versiculo Davidis contentam sumi debere
consequutive, non autem causative, ut cum
ipsis loquar, quod maxime mihi est molestum.
Caeterum iniuriam facerem apostolo qui vellem secus
respondere atque ille respondent. Nam ipse
sic loquitur: Absit! secundum hominem loquor.
Quae verba mihi videntur habere hunc intellectum :
Nego ullo modo consequi posse, etsi homo excusando
suam iniustitiam sic dialectice et demonstrative
sibi videatur argumentari. Quo responso videtur
nobis significare quod, quam vis peccemus minime
quin hominis humana ratio Deum immiscere possit
suis peccatis (omnia enim operator in omnibus)
tamen hie debet subticere seque humiliare, non inquirendo
cur voluerit sic nostris peccatis gloriam
suam illustrare. Videtur mihi praeterea significare
voluisse, fide tenendum, vel invita ratione, Deum
esse iustum. Eo enim sensu accipio illud: secundum
hominem loquor. Quod colligo ex sequentibus
argumentis tribus ab absurdo fidei deductis,
quibusque intelligo, solvisse praecedentem argumentationem,
cuius ratam ratio existimabat 'Conclusionem,
sine spiritu fidei iudicans. Haec àunt argumenta.
Si ex superipribus efficeretur haec' conclusio,
mundus esset iudicandus iniuste: sed hoc
est maxime fidei absurdum, ergo et adversarii conclusio.
Secundum argumentum: Si mea peccata