GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
547 EPISTOLAE 4245—4248 548 Spiritus tuus bonus reducat me in terram tuam propter nomen tuum. Ârca tua me, Domine, quam brevissime recipiat, ne a diluvio intercipiar et peream. Has voces, observande pater, apud Dominum mea causa suscipe: eas enim a me peccatore tardius excipiet nisi iuves, nee est quod in hoc negotio tuam operam deneges, non minus tuis precibus nomine Iesu Christi fusis me répétons Dominus quam me tuo con8ilio abegit. Quod vero eiusmodi clamoribus apud te tam familiariter conquerar, non est quod in malam accipias partem. Nisi enim penitus sim stipes et omni vi sentiendi exutus, est quod sentiam qua me in parte calceus urgeat. Mea res agitur: mihi aut in me, quod Deus avertat, seritur et metitur. Furor itaque et animi anxietas, supplere paratus quod mea denegaret dicendi penuria, satis amplum mihi verborum, quibus te compellem et compellam ut mei sis sollicitus, aperit campum. Verum quum te zelo Domini tangi, domus eius et domesticorum negotio sat moveri persuasum habeam, non est quod te gravioribus rebus districtum sermonum profusione remorer. Hoc itaque unum, si placet, abs te impetrabo, ut per Iesum Christum a Domino Deo exores, me hinc quam brevi fieri poterit iuxta bonam suam voluntatem eripiat, et quamdiu me hic detinebit desiderio faciei suae revisendae perpetuo tangat, amorem sui ob oculos a Sirenum istarum illecebris aversos ponat, lectionis sacrae studio pungat, me tanta incrementi limitum regni Christi dominantium Domini rapiat aviditas, ut in omni apertione oris, nullis hominum evanidis minis perterritus, et privatim et publice in eius laudem et proximi aedificationem verbum eius efficax pro ea quam in me conferet sapientia profitear, nomenque eius vel indignus confitear. Quod profecto nunquam praestabo: adeo sum inscius et meticulosus, nisi sua sufficientia et sapientia meam ignorantiam et inopiam sublevet, meamque pusillanimitatem sua virtute et fortitudine in animi magnitudinem impavidam erigat. Quod autem tibi perdooto rudibus Uteris obstrepere sim ausus, in certain tuae humanitatis affabilisque modestiae, nativae simul erga dorn est icps fidei afflictos condolentiae et sperati consilii confidentiam errorem reiicies. Bene vale, eruditissime praeceptor, Dominusque sui Spiritus donis te magis ac magis illustret, te in pedes erectum sustineat, verbumque suum in ore tuo ponens ea pectoris et laterum firmitudine ipsum intones, ut corda hominum saxea mollescant et carnea fiant: corpusculum praeterea istud tuum, in se quidem cpntemptibile, verum virtute Domini admirabile, ipsisque adversariis, quantumlibet audacibus et torvis, prae dotibus ingenii, solo etiam nomine terrificum una cum sana mente diu incolume suae «cclesiae per Iesum Christum servet. Non est quod ~vel elemento me digneris: verum si pro tua de mentia una aut altera exhortatione animo cederet me solari et confirmare, quemque nosti iuvenem ad maius pietatis Studium ex tuis monitis exoitare, magnos inde nos animos accepturos non dubito. Iterum vale, vir optima Genuae *) xvi a Cal. Decemb. 4346. HOTOMANUS CALVINO. De loco quodam epistolae Petrinae. (Ex autographo Ood. Genev. 114, fol. 5.) Clarissimo viro Domini Ioanni Calvino ecclesiae Genevensis pastpri vigilantissimo. Genevae. S. P. Cognatum hactenus avidissime exspeetavi quem a vobis reversuB oravi ut optimam explanationem tuam in Petri locum ad me mitteret: quod tunc mihi quidem libentissime visus est facturum récépissé : ex quo factum est nullas ut a me literas iis de rebus de quibus iudicium tuum postulabam ad hunc diem aeeeperis, quas ego (etsi pro tua singulari humanitate non omnino iniueundas fore significaris) nunquam tarnen ausus essem ad te negotiorum magnitudine oecupatum scribere, nisi si tam commodi atque expediti tabellarii resque praeterea hodie in sermone nata verentem me ac timidum ad hoc tibi literarum perscribendum impulissent. Surgonius enim hoc ipso de loco Petri epistolae eleganter una cum suis sermonem persequutus est, quem Plessiacus sive animi sive alterius rei causa instituerat, in quo ego quoque non invitus sententiam meam protuli, quam quum illi a sensu apostoli non alienam iudicassent, utpote ad Institutionis tuae sententiam proximo accedentem, eique (uti ego urgere volui) servientem, dixi me per literas iudicium tuum petiturum, eamque clausulam ad hunc modum quam rectissime explicari posse: si, qua is cum afflictis hominibus piis ob religionis christianae praedicationem coneione utitur, earn nos ad consolationem aecommodatam in exhortatione ad patientiam ad finem usque sententiae contineremus, ut sit hic loci sensus: Praestat ut bene agentes malis afficiamini quam male agentes, neque enim maior 4245.1) Genuam nullam novimus praeter unam. An eo se • reeepit vir ignotus Pedemonlio elapsus?
549 SUPPLEMENTUM. 550 est servus Domino. Christus autem iustus pro iniustis passus est. Caeterum id pro certo habetote (quo sane loco de vindieandis olim hostibus evangelii eo lubentius utitur quod nullam rem certum est ad consolandum magis efficacem adhiberi posse), id, inquam, fore confidite ut, quemadmodum olim qui contumeliosi fuerant in Noah arcam adornantem, et earn portum unicum praedicantem, suscitato Christo, vique regni eius ad inferos pervagata poenas contumaciae suae maximas dederunt, ita nunc qui vos ob simillimam praedicationem malis afficiunt quod scilicet extra baptismum omnes deletos * iri, eumque unicum salutis portum profitemini, non aliter atque arcam suam Noah praedicabat, aliquando rebellionis suae poenas luant multo grarissimas. Ut et acutissime explanationi tuae respondeat, et integrum exhortationis cursum oratio persequatur. Quod tibi ego in hoc praesertim interpretandi genere vehementer probari intelligo. Sed non committam, te ut in explicanda ratione sententiae meae longius detineam: qui si amplitudini tuae molestus ista mea importunitate fuero, quaeso a te ut hoc priorum delictum venia dignum esse memineris. Bene vale, vir clarissime, praestantissime Christi minister, ac pater mihi semper observande. Dominus te spiritu suo gubernare pergat et ecclesiae suae incolumem diutissime conservare. Lausannae.') Tuus ex animo Hotomanus. 4247. DE LA PLANTE A CALVIN. Il mentionne une lettre écrite récemment et dans laquelle il paraît avoir demandé des instructions sur la solution à donner à une difficulté relative à son enseignement. (Autographe de la Bibliothèque de Genève MS. 109, fol. 200.) A Monsieur Monsieur Despeville. La grace de nostre Seigneur Iesus soit sur vous éternellement par la communication du S. Esprit. Monsieur, combien que jaye baille un mot de lettre pour vous presenter, y a environ cinq ou six jours, toutefois je n'ay voulu faillir a vous escrire par ce present porteur pource que un peu devant pasques on m'avoit faict quelques difficultés ausquelles combien que jeusse satisfaict selon mon pouvoir toutesfois on na laisse de les me refaire depuis ma dernière lettre que je vous ay envoyée. Et a cause quil y a des difficultés que moymesme je nentens sachant que il y avoit homme qui seroit a la Pentecoste pardela je les vous ay bien voulu envoyer afin qu'en ayant este résolu jen peusse resouldre les autres par la responce que vous m'en pouriez faire par les premiers qui viendroient pardeca. Or Monsieur jay couche en haste la difficulté. Sil vous plaisoit prendre la peine de satisfaire a chacun point et amplement oultre la doctrine que jcy pourrais recueillir jl y aurait edification pour un chacun. Cependant Monsieur je ne vous veux faillir a vous certifier que ce que je vous en escrips cest seulement pour apprendre moymesmes et pour recepvoir instruction de ceux desquels je la puys recepvoir. Si j'eusse peu me satisfaire par quelque moien je ne vous eusse donne la peine. Mais estant icy tout seul, naiant aucune communication, je nay faict difficulté de vous escripre sachant que vous ne le trouverez mauvais. Qui sera fin de lettre après vous avoir présente mes treshumbles recommandations a vostre bonne grace et bonnes prières. Suppliant le Seigneur vous maintenir longuement en son oeuvre. Escript ce xviii. May. Le tout vostre humble et obéissant serviteur Aurele de la Plante. 4246.1) Lausannae degebat Hotomannus ab a. 1547 ad 1555. Eodem tempore Franc. Bourgoing Genevae ministerio funge- 4248.1) Nisi fallimur haec Ma est epistola de qua autor in, batur. Plessiacen8is quoque saepius tunc laudator. praecedenti. 35* 4248. DE LA PLANTE CAL VINO. Quaestio ad disciplinam ecclesiasticam pertinens quatenus liceat sacris papisticis communicare. l ) (Ex autographo Ood. Genev.109, fol. 201.) Qui sacris papistarum communicant factum et exemplum apostolorum et Pauli praetexunt. Apostolorum qui in templum intrarunt ad horam orationis et (ut verisimile est) ut orarent. Nec enim i Paulus detrectavit templum ingredi ut adoraret (Act. 24 vers. 11), quamvis iustum divortium Christianis esse debuisset cum Iudaeis qui Christum
- Page 236 and 237: 447 EPISTOLAB 4179 bis—4182 443 D
- Page 238 and 239: 451 EPISTOLAE 4182—4185 452 tant
- Page 240 and 241: 455 EPI8T0LAE 4185—4188 456. Petr
- Page 242 and 243: 459 EPISTOI Quid agat D. Martins 3
- Page 244 and 245: 463 EPISTOLAE 4191—4194 464 Illus
- Page 246 and 247: 467 EPISTOLAI les nos a Bordeaux qu
- Page 248 and 249: 471 ment on ne me congnoit pas bien
- Page 250 and 251: 475 EPISTOLA] 4200. THELLIGNY A CAL
- Page 252 and 253: 479 EPISTOLAE 4203—4205 480 4203/
- Page 254 and 255: 483 EPI8T0LAE 4205-4209 484 amplexu
- Page 256 and 257: 487 EPISTOLAE 4209—4212 488 sine
- Page 258 and 259: 491 BPISTOLAE 4212—4212 bis 492 B
- Page 260 and 261: 495 EPISTOLA 4212 bis 496 da Consis
- Page 262 and 263: 499 EPISTOLAE 4212 bis—4214 500 s
- Page 264 and 265: • SERIES SECUNDA Epistolarum quar
- Page 266 and 267: 507 EPISTOLAE 4215—4216 508 qui n
- Page 268 and 269: 511 EPISTOLAE 4216-4220 512 S. Quod
- Page 270 and 271: 515 EPISTOLAE 4221-4223 516 4221. O
- Page 272 and 273: 519 EPISTOLAE 4223—4227 520 Ce pe
- Page 274 and 275: 523 EPISTOLAE 4227—4229 524 vous
- Page 276 and 277: 527 EPISTOLAE 4229—4232 528 uno v
- Page 278 and 279: 53 L EPISTOLAE 4232—4234 532 tus
- Page 280 and 281: 4235. ANGLUS CALVINO. Bogat ut mini
- Page 282 and 283: 539 EPISTOLAE 4239—4242 540 vitam
- Page 284 and 285: 543 EPI8T0LAE 4242—4245 544 limpu
- Page 288 and 289: 551 EPISTOLAE 4248—4249 552 cruci
- Page 290 and 291: 555 EPISTOLAE 4249—4251 556 oium
- Page 292 and 293: 559 -EPISTOLAE 4251—4254 560 cone
- Page 294 and 295: 563 EPISTOLAE 4254—4255 564 Monsi
- Page 296 and 297: 567 EPISTOLAE 4255—4259 568 praes
- Page 298 and 299: 571 EPISTOLAE 4259—4260 572 liber
- Page 300 and 301: 575 EPISTOLAE 4260—4266 576 qui i
- Page 302 and 303: 579 EPISTOLAE 4266-4268 580 levamus
- Page 304 and 305: 583 EPISTOLAE 4268—4271 584 in me
- Page 306 and 307: DEUX LETTRES APOCRYPHES DE CALVIN.
- Page 308 and 309: 591 DEUX LETTRES APO blées sur nos
- Page 310 and 311: 595 ADDENDA ET CORRIGENDA. 596 1. 1
- Page 312 and 313: 59» ADDENDA ET CORRIGENDA. 600 135
- Page 314 and 315: 603 ADDENDA ET CORRIGENDA. 604 169.
- Page 316 and 317: 607 ADDENDA ET CORRIGENDA. 608 quel
- Page 318 and 319: 611 ADDENDA ET CORRIGENDA. G12 de c
- Page 320 and 321: 615 ADDENDA ET CORRIGENDA. 616 en G
- Page 322 and 323: 619 ADDENDA ET CORRIGENDA. 620 qui
- Page 325 and 326: INDICES EPISTOLARUM. Calvini opera.
- Page 327 and 328: INDEX I. AUTORUM. (Numeri seriem ep
- Page 329 and 330: 633 INDEX I. AUTORUM. 634 Bovenne m
- Page 331 and 332: 637 INDEX I. AUTORUM. 638 Calvinus
- Page 333 and 334: 641 INDEX I. AUTORUM. 642 Calvinus
- Page 335 and 336: 645 INDEX I. AUTORUM. 646 Farellus
547 EPISTOLAE 4245—4248 548<br />
Spiritus tuus bonus reducat me in terram tuam<br />
propter nomen tuum. Ârca tua me, Domine, quam<br />
brevissime recipiat, ne a diluvio intercipiar <strong>et</strong> peream.<br />
Has voces, observande pater, apud Dominum<br />
mea causa suscipe: eas enim a me peccatore tardius<br />
excipi<strong>et</strong> nisi iuves, nee est quod in hoc negotio<br />
tuam operam deneges, non minus tuis precibus nomine<br />
Iesu Christi fusis me répétons Dominus quam<br />
me tuo con8ilio abegit. Quod vero eiusmodi clamoribus<br />
apud te tam familiariter conquerar, non est<br />
quod in malam accipias partem. Nisi enim penitus<br />
sim stipes <strong>et</strong> omni vi sentiendi exutus, est quod<br />
sentiam qua me in parte calceus urgeat. Mea res<br />
agitur: mihi aut in me, quod Deus avertat, seritur<br />
<strong>et</strong> m<strong>et</strong>itur. Furor itaque <strong>et</strong> animi anxi<strong>et</strong>as, supplere<br />
paratus quod mea denegar<strong>et</strong> dicendi penuria,<br />
satis amplum mihi verborum, quibus te compellem<br />
<strong>et</strong> compellam ut mei sis sollicitus, aperit campum.<br />
Verum quum te zelo Domini tangi, domus eius <strong>et</strong><br />
domesticorum negotio sat moveri persuasum habeam,<br />
non est quod te gravioribus rebus districtum sermonum<br />
profusione remorer. Hoc itaque unum, si<br />
plac<strong>et</strong>, abs te imp<strong>et</strong>rabo, ut per Iesum Christum a<br />
Domino Deo exores, me hinc quam brevi fieri<br />
poterit iuxta bonam suam voluntatem eripiat, <strong>et</strong><br />
quamdiu me hic d<strong>et</strong>inebit desiderio faciei suae revisendae<br />
perp<strong>et</strong>uo tangat, amorem sui ob oculos a<br />
Sirenum istarum illecebris aversos ponat, lectionis<br />
sacrae studio pungat, me tanta incrementi limitum<br />
regni Christi dominantium Domini rapiat aviditas,<br />
ut in omni apertione oris, nullis hominum evanidis<br />
minis perterritus, <strong>et</strong> privatim <strong>et</strong> <strong>pub</strong>lice in eius<br />
laudem <strong>et</strong> proximi aedificationem verbum eius efficax<br />
pro ea quam in me confer<strong>et</strong> sapientia profitear,<br />
nomenque eius vel indignus confitear. Quod profecto<br />
nunquam praestabo: adeo sum inscius <strong>et</strong> m<strong>et</strong>iculosus,<br />
nisi sua sufficientia <strong>et</strong> sapientia meam<br />
ignorantiam <strong>et</strong> inopiam sublev<strong>et</strong>, meamque pusillanimitatem<br />
sua virtute <strong>et</strong> fortitudine in animi magnitudinem<br />
impavidam erigat. Quod autem tibi perdooto<br />
rudibus Uteris obstrepere sim ausus, in certain<br />
tuae humanitatis affabilisque modestiae, nativae<br />
simul erga dorn est icps fidei afflictos condolentiae <strong>et</strong><br />
sperati consilii confidentiam errorem reiicies. Bene<br />
vale, eruditissime praeceptor, Dominusque sui Spiritus<br />
donis te magis ac magis illustr<strong>et</strong>, te in pedes<br />
erectum sustineat, verbumque suum in ore tuo<br />
ponens ea pectoris <strong>et</strong> laterum firmitudine ipsum intones,<br />
ut corda hominum saxea mollescant <strong>et</strong> carnea<br />
fiant: corpusculum pra<strong>et</strong>erea istud tuum, in se<br />
quidem cpntemptibile, verum virtute Domini admirabile,<br />
ipsisque adversariis, quantumlib<strong>et</strong> audacibus<br />
<strong>et</strong> torvis, prae dotibus ingenii, solo <strong>et</strong>iam nomine<br />
terrificum una cum sana mente diu incolume suae<br />
«cclesiae per Iesum Christum serv<strong>et</strong>. Non est quod<br />
~vel elemento me digneris: verum si pro tua de<br />
mentia una aut altera exhortatione animo ceder<strong>et</strong><br />
me solari <strong>et</strong> confirmare, quemque nosti iuvenem ad<br />
maius pi<strong>et</strong>atis Studium ex tuis monitis exoitare,<br />
magnos inde nos animos accepturos non dubito.<br />
Iterum vale, vir optima Genuae *) xvi a Cal.<br />
Decemb.<br />
4346.<br />
HOTOMANUS CALVINO.<br />
De loco quodam epistolae P<strong>et</strong>rinae.<br />
(Ex autographo Ood. Genev. 114, fol. 5.)<br />
Clarissimo viro Domini Ioanni Calvino ecclesiae<br />
Genevensis pastpri vigilantissimo. Genevae.<br />
S. P. Cognatum hactenus avidissime exspe<strong>et</strong>avi<br />
quem a vobis reversuB oravi ut optimam explanationem<br />
tuam in P<strong>et</strong>ri locum ad me mitter<strong>et</strong>: quod<br />
tunc mihi quidem libentissime visus est facturum<br />
récépissé : ex quo factum est nullas ut a me literas<br />
iis de rebus de quibus iudicium tuum postulabam<br />
ad hunc diem aeeeperis, quas ego (<strong>et</strong>si pro tua singulari<br />
humanitate non omnino iniueundas fore significaris)<br />
nunquam tarnen ausus essem ad te negotiorum<br />
magnitudine oecupatum scribere, nisi si tam<br />
commodi atque expediti tabellarii resque pra<strong>et</strong>erea<br />
hodie in sermone nata verentem me ac timidum ad<br />
hoc tibi literarum perscribendum impulissent. Surgonius<br />
enim hoc ipso de loco P<strong>et</strong>ri epistolae eleganter<br />
una cum suis sermonem persequutus est,<br />
quem Plessiacus sive animi sive alterius rei causa<br />
instituerat, in quo ego quoque non invitus sententiam<br />
meam protuli, quam quum illi a sensu apostoli<br />
non alienam iudicassent, utpote ad Institutionis<br />
tuae sententiam proximo accedentem, eique (uti ego<br />
urgere volui) servientem, dixi me per literas iudicium<br />
tuum p<strong>et</strong>iturum, eamque clausulam ad hunc<br />
modum quam rectissime explicari posse: si, qua is<br />
cum afflictis hominibus piis ob religionis christianae<br />
praedicationem coneione utitur, earn nos ad consolationem<br />
aecommodatam in exhortatione ad patientiam<br />
ad finem usque sententiae contineremus, ut<br />
sit hic loci sensus: Praestat ut bene agentes malis<br />
afficiamini quam male agentes, neque enim maior<br />
4245.1) Genuam nullam novimus pra<strong>et</strong>er unam. An eo se<br />
• reeepit vir ignotus Pedemonlio elapsus?