GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
427 EPISTOLAE 4171—4174 428 faict nulle plainte et ne nous est pas venu a notice que nosdictz ministres aient scandalize la doctrine des vostres. Cependant nous avons este contrainctz par urgente nécessite de vous prier comme nous avons faiot de vouloir remédier aux scandalles que nous voions et desquelz vous avez entendu le bruit actendu mesmes quen la personne de lun de noz confreres, conseillers vostre prescheur de Nion avoit si aigrement diffame la doctrine qui est icy portée et tenue que les bruis en ont este grans par tout le voisinage et aussy quun nomme Ierosme lequel nous avons banni de nostre ville pour sa faulse doctrine publie ca et la que M. Iehan Calvin est un hereticque et le veult maintenir tel. Item un aultre de voz subiectz nomme bastian fonsellet a diet et escript que nostre ville est une Sodome et Gômorre et beaucoup de choses semblables Enquoy vous voiez quil seroit requis dy pourvoir de bonne heure. Et comme de nostre coste nous ne vouldrions nullement souffrir que telz propos se tinssent soubz nostre iurisdiction qui seroient diffamatoires contre vous redondans au deshonneur de Dieu et de levangille aussi nous vous prions aviser que par bons moiens les faultes qui ont este commises tant par voz prescheurs que les aultres soient réprimées et que noz églises que Dieu a conioinctes sentretienent en bonne fraternité. Prians etc. donne ce 27 de novembre 1554. 4172. BEZA. Be Bolseco, MelancMhone, rescripto Senatus Bernensis et suis ipsius Annotationïbus. (Fragmentant autographe» God. Goth. 404, fol. 735. Pars superior chartae abscissa.) (Folio recto.) alatur incendium — — erupturum, vel ut nonnulli aliter doceant quam sentiant. Sed vereor ne cum istis contendere sit cum ratione insanire. Faciendum est tarnen officium, vel ut posteritati consulatur. Praesertim de Hieronymo 1 ) etiam atque etiam urgendum et modis omnibus instandum censeo. Et hoc omnino spero, modo viri simus, elabi iam non posse. Die Merourii Viviaci legentur principum literae 2 ) ad nos missae, quarum habes exemplar. Agetur de responso. Nostrum vero hic erit operam dare ut illum praesertim suis coloribus pingamua, et quae sit horum malorum origo Ulis patefaciamus. Det nobis Deus spiritum prudentiae et fortitudinis. Nam quod ad disciplinant eoclesiasticam attinet, res est in acie novaculae, quod aiunt, et idoiroo potissimum institutus est noster — — (Folio verso.) earum rerum agam — — — — — instat Böbertus 3 ) noster, oui vix tarnen possum duas horas ia singulos dies dare. Scribe quod expedire cognoveris, et si censueris mihi istuo eundum, etiam equum mitte, ut apud nostros magis idoneam exousationem habeam profeotionis. Praestare autem puto multis de causis ut, si eundum mihi est, ante Natalia Domini id fiat, quam ut tempus illud exspectem. Tigurinorum responsum avidissime exspecto. Philippus*) spem meam non fefellit. O miserum hominem ! Hi sunt nimirum fructus eorum qui non a Deo sed a coelo pendent. Liberet suos Dominus in his diebus malis, et per médias tempestates tandem in portum deducat. Bene vale, mi optime pater. Dominus Iesus sancto suo spiritu te indies magis ac magis confirmet. Lausannae penultima Novembris, multa iam nocte. 5 ) Th. Beza filius tibi in Domino addictissimus. 4173. CALVINÜ8 INOERTIS MULIERD3US. Quae in via salutis adhuc titubantes ems consolationem expetierant. (Habet Beza Genev. p. 146, Laus. p. 322, Hanov. p. 359, Chouet p. 196, Amst. p. 90. Ipse se hano ex gallioo vertisse affirmât.) Dolet mihi plurimum, dilectissimae in Domino, quod non satis videam, quid oonsolationis vobis 2) N. 2046. 3) Stephanus cuius prelo mum N. T. destinabat, anno demum 1556 editum. 4) Hoc ipso mense Calvinus saepius ad familiäres scri- 4172.1) Bolseco, qui a. 1554, maxime mensibus autumnalibus bens de Melanchthonis moUitie querebatur (N. 2050. 2052). bilem nostris et stomachum movebat. 5) omnino ad a. 1554 referenda videtur.
429 SUPPLEMENTÜM. " 43Q nunc qnidem adferre possim. Mihi enim iusta est taoendi causa, ubi plus quam sciam possimque a me exspectatur aut quaeritur. Agnoscitis nempe ex meo quodam scripto, quum Deum non colitis, nullam vobis pacem conscientiae constare posse. At illud multo peius habet, quod omnem ex illo Testro carcere effugiendi rationem praecisam vobis statuitis. Quid dicam? Miseret me vestrae sortis et constrictionis. Sed quorsum illud? nempe ut Dominum pro vobis supplex orem ut in tantis infirmitatibus vos respiciat, quod nobis omnibus mutuo ac perpetuo precari debemus: ac non ut has meas preces interponendo, quod a vobis malum admittitur, elevem. Neque etiam exspectatis fortasse ut vobis blandiar: sed quum ita meam consolationem requiritis ut mali aliquando tollendi occasionem omnem vobis negatam adiiciatis, illud me plane constringit, ne quid ulterius vobis respondere valeam. Ego vero si vestrae illae angustiae veros ac ferventes gemitus ad Dominum in vobis ex ci tarent, sperarem exitum a Domino vobis oblatum iri. Sed quemadmodum extra spem in illum sperandum est, ita etiam extra media ad ipsius vocationem sequendam enitendum est, ne illi desimus. Idque ita statuendum est, ut quum omnia sese opponere videbuntur, et viae omnes claudi atque obstrui, nihilominus perrumpamus omnia, et nullus nostris commodis vel rationibus in rei tantae deliberatione detur locus. Si penes me esset vobis manum quovis modo porrigere, non committerem ut meum hie officium a vobis merito desideraretur. Quum aliud non possim, nolite exspeetare ut quod Dominus a vobis requirit illud a me remitti possit. Vestrum est potius, ut consolationem aeeipiant corda vestra, vosmet inter vos ad illud ipsum exhortari, quod a vobis pro impossibili habetur. Veniat enim in mentem quantum sit illud malum, quo adhuc detinemini. Quumque illud ita ut est persenseritis, tum a Domino vires postulate ad luctam, etiamsi ad sanguinem usque decertandum sit. Inducite porro in animum, non esse praescriptam vobis unius diei luctam, quum ex Satanae vineulis evolaveritis : neque aliter omnia peractum iri cogitate, quam si, uti semel maledictum illud quod vobis ineumbit iugum exueritis, ita etiam in saneta et recta constantia reliqua deinde vita perstetis. Nimis enim frequentia sunt illarum exempla, quae bullarum instar momenta a pietate exciderunt. Atque ita sibi consulunt pessime, qui in aere aedificant. Iam ubi serio meditatae eritis, quam non minus arduum sit perseverantiae exemplum quam plane necessarium in Domini vocatione, ut ad illud praestandum impares nimium sumus, illud vos excitet, ut ad Domini opem et praesidium vos conferatis. Sic enim illum abunde instruetum comperietis ad suos ad cumulum suae erga ipsos liberalitatis perducendos, uti iam ab ipso primitias illius semel pereeperunt. Atque hie est meae ad vos exhortationis scopus. Dominus vobis adsit, ac vestras illas quae eum non latent infirmitates, ipse corrigat, augeat in vobis dona sui spiritus, animum et vires suppeditet ad illud quod ipsi probari edoetae iam estis, vosque adeo manu praesenti regat et protegat, ut luporum vobis inhiantium fauces inoffensae evitare possitis. Genevae 1554. 4174, YIRETUS OALYINO. Queritur de adversariis quorum insultus indies impudentiores etiam, si opus fuerit, scripto repellere paratus est. (Ex autographo Cod. Genev. 115, fol. 45.) Praestantis8imo Iesu Christi servo D. Ioanni Calvino Genevensis ecclesiae pastori vigilantissimo fratri et symmystae carissimo. Genevae. S. Me pudet scriptionis quam refert hie tabellarius. Quauquam non soleo exspeetare quidquam valde aecommodum rebus nostris eo ex loco unde redit, falsus tarnen sum longe mea exspeetatione hac in causa. Sed quid agas? Hic nos docet Deus quotidie copiosioribus et insignioribus exemplis quid ab hominibus sperare debeamus. Satis sit vobis Dei Veritas et certa conscientia, quam nullae inferorum portae unquam poterunt convellere. Praevideo quid Satanas conetur, cui non deerunt ministri. Capti sunt multi taedio doctrinae purioris. Digni sunt aliis prophetis. Dominus, qui hactenus suam veritatem vindieavit ab omnibus insidiis ut et tyrannide hominum, earn non pateretur suecumbere. Sed nos interea oportet exerceri ut ex conflictu gloriosior exsurgat veritatis victoria. Necesse est plus laedi plerumque Dei filios a domesticis quam ab externis. Gupimus ex te cognoscere quae fuerit aliorum sententia qui a vobis rogati sunt. Quid nobis accident a paucis diebus ex hoc tabellario intelliges, quod obsistat quominus ad vos publice scribatur. Non statuimus hoc dissimulare, quoeunque tandem sint res casurae. Sed quia verebamur ne maiores vobis et nobis turbas concitaremus, plusque noceremus causae quam prodessemus scripto nostro, maluimus ad tempus supersedere, donee plenius a vobis intelligeremus quantum sit
- Page 175 and 176: 325 1564 IUN. 326 eas quas hie vir
- Page 177 and 178: 329 1564 IUL. 330 troversia, ex qui
- Page 179 and 180: 333 1564 IUL. 334 lorum immortali,
- Page 181 and 182: 337 1564 IUL. * 338 rerum omnium fa
- Page 183 and 184: 341 15G4 IÜL. 342 missus, ascendit
- Page 185 and 186: 345 1564 IÜL. 346 „spes, haeo Ve
- Page 187 and 188: 349 1564 IUL. 350 affectum, veramqu
- Page 189 and 190: 4127. IONVILLABÜS BULLINGERO. De e
- Page 191: SUPPLEMENTUM THESAURI EPISTOLICI CA
- Page 194 and 195: 363 EPISTOLAE 4131—4134 364 413t
- Page 196 and 197: 367 BPISTOLAB 4134—4137 368 et de
- Page 198 and 199: 371 EPISTOLAE 4138-4141 372 4138. C
- Page 200 and 201: 375 BPISTOLAE 4141—4144 376 dicun
- Page 202 and 203: 379 EPISTOLAE 4144—4146 380 opera
- Page 204 and 205: 383 EPISTOLAE 4147—4149 384 4147
- Page 206 and 207: 387 EPISTOLAB 4149—4152 388 istic
- Page 208 and 209: 391 EPISTOLAE 4152—4154 392 A Mon
- Page 210 and 211: 395 EPISTOLAE 4154—4155 bis 396 Q
- Page 212 and 213: 399 EPISTOLAE 4155 bis—4158 400 f
- Page 214 and 215: 403 EPI8TOLAE 4158-4161 404 rursus
- Page 216 and 217: 407 , BPI8TOLAE 4162—4164 408 416
- Page 218 and 219: 411 EPISTOLA 4164 412 edioto rursus
- Page 220 and 221: 415 EPISTOLAE 4165—4168 416 4165.
- Page 222 and 223: 419 ut ilium pedibus iam calcare au
- Page 224 and 225: 423 EPISTOLAE 4169-4171 424 ce qui
- Page 228 and 229: 431 EPISTOLA nostra opera necessari
- Page 230 and 231: 435 EPISTOLAE 4178—4179 436 4178.
- Page 232 and 233: 439 EPISTOLA 4179 440 ten die Sach
- Page 234 and 235: 443 EPISTOIiAE 4179—4179 bis 444
- Page 236 and 237: 447 EPISTOLAB 4179 bis—4182 443 D
- Page 238 and 239: 451 EPISTOLAE 4182—4185 452 tant
- Page 240 and 241: 455 EPI8T0LAE 4185—4188 456. Petr
- Page 242 and 243: 459 EPISTOI Quid agat D. Martins 3
- Page 244 and 245: 463 EPISTOLAE 4191—4194 464 Illus
- Page 246 and 247: 467 EPISTOLAI les nos a Bordeaux qu
- Page 248 and 249: 471 ment on ne me congnoit pas bien
- Page 250 and 251: 475 EPISTOLA] 4200. THELLIGNY A CAL
- Page 252 and 253: 479 EPISTOLAE 4203—4205 480 4203/
- Page 254 and 255: 483 EPI8T0LAE 4205-4209 484 amplexu
- Page 256 and 257: 487 EPISTOLAE 4209—4212 488 sine
- Page 258 and 259: 491 BPISTOLAE 4212—4212 bis 492 B
- Page 260 and 261: 495 EPISTOLA 4212 bis 496 da Consis
- Page 262 and 263: 499 EPISTOLAE 4212 bis—4214 500 s
- Page 264 and 265: • SERIES SECUNDA Epistolarum quar
- Page 266 and 267: 507 EPISTOLAE 4215—4216 508 qui n
- Page 268 and 269: 511 EPISTOLAE 4216-4220 512 S. Quod
- Page 270 and 271: 515 EPISTOLAE 4221-4223 516 4221. O
- Page 272 and 273: 519 EPISTOLAE 4223—4227 520 Ce pe
- Page 274 and 275: 523 EPISTOLAE 4227—4229 524 vous
429 SUPPLEMENTÜM. " 43Q<br />
nunc qnidem adferre possim. Mihi enim iusta est<br />
taoendi causa, ubi plus quam sciam possimque a me<br />
exspectatur aut quaeritur. Agnoscitis nempe ex meo<br />
quodam scripto, quum Deum non colitis, nullam<br />
vobis pacem conscientiae constare posse. At illud<br />
multo peius hab<strong>et</strong>, quod omnem ex illo Testro carcere<br />
effugiendi rationem praecisam vobis statuitis.<br />
Quid dicam? Miser<strong>et</strong> me vestrae sortis <strong>et</strong> constrictionis.<br />
Sed quorsum illud? nempe ut Dominum<br />
pro vobis supplex orem ut in tantis infirmitatibus<br />
vos respiciat, quod nobis omnibus mutuo ac perp<strong>et</strong>uo<br />
precari debemus: ac non ut has meas preces<br />
interponendo, quod a vobis malum admittitur, elevem.<br />
Neque <strong>et</strong>iam exspectatis fortasse ut vobis<br />
blandiar: sed quum ita meam consolationem requiritis<br />
ut mali aliquando tollendi occasionem omnem<br />
vobis negatam adiiciatis, illud me plane constringit,<br />
ne quid ulterius vobis respondere valeam. Ego<br />
vero si vestrae illae angustiae veros ac ferventes<br />
gemitus ad Dominum in vobis ex ci tarent, sperarem<br />
exitum a Domino vobis oblatum iri. Sed quemadmodum<br />
extra spem in illum sperandum est, ita<br />
<strong>et</strong>iam extra media ad ipsius vocationem sequendam<br />
enitendum est, ne illi desimus. Idque ita statuendum<br />
est, ut quum omnia sese opponere videbuntur,<br />
<strong>et</strong> viae omnes claudi atque obstrui, nihilominus<br />
perrumpamus omnia, <strong>et</strong> nullus nostris commodis<br />
vel rationibus in rei tantae deliberatione d<strong>et</strong>ur locus.<br />
Si penes me ess<strong>et</strong> vobis manum quovis modo<br />
porrigere, non committerem ut meum hie officium<br />
a vobis merito desiderar<strong>et</strong>ur. Quum aliud non possim,<br />
nolite exspe<strong>et</strong>are ut quod Dominus a vobis<br />
requirit illud a me remitti possit. Vestrum est<br />
potius, ut consolationem aeeipiant corda vestra,<br />
vosm<strong>et</strong> inter vos ad illud ipsum exhortari, quod a<br />
vobis pro impossibili hab<strong>et</strong>ur. Veniat enim in mentem<br />
quantum sit illud malum, quo adhuc d<strong>et</strong>inemini.<br />
Quumque illud ita ut est persenseritis, tum<br />
a Domino vires postulate ad luctam, <strong>et</strong>iamsi ad<br />
sanguinem usque decertandum sit. Inducite porro<br />
in animum, non esse praescriptam vobis unius diei<br />
luctam, quum ex Satanae vineulis evolaveritis : neque<br />
aliter omnia peractum iri cogitate, quam si, uti<br />
semel maledictum illud quod vobis ineumbit iugum<br />
exueritis, ita <strong>et</strong>iam in san<strong>et</strong>a <strong>et</strong> recta constantia<br />
reliqua deinde vita perst<strong>et</strong>is. Nimis enim frequentia<br />
sunt illarum exempla, quae bullarum instar momenta<br />
a pi<strong>et</strong>ate exciderunt. Atque ita sibi consulunt<br />
pessime, qui in aere aedificant. Iam ubi<br />
serio meditatae eritis, quam non minus arduum sit<br />
perseverantiae exemplum quam plane necessarium<br />
in Domini vocatione, ut ad illud praestandum impares<br />
nimium sumus, illud vos excit<strong>et</strong>, ut ad Domini<br />
opem <strong>et</strong> praesidium vos conferatis. Sic enim<br />
illum abunde instru<strong>et</strong>um comperi<strong>et</strong>is ad suos ad<br />
cumulum suae erga ipsos liberalitatis perducendos,<br />
uti iam ab ipso primitias illius semel pereeperunt.<br />
Atque hie est meae ad vos exhortationis scopus.<br />
Dominus vobis adsit, ac vestras illas quae eum non<br />
latent infirmitates, ipse corrigat, augeat in vobis<br />
dona sui spiritus, animum <strong>et</strong> vires suppedit<strong>et</strong> ad<br />
illud quod ipsi probari edo<strong>et</strong>ae iam estis, vosque<br />
adeo manu praesenti regat <strong>et</strong> protegat, ut luporum<br />
vobis inhiantium fauces inoffensae evitare possitis.<br />
Genevae 1554.<br />
4174,<br />
YIRETUS OALYINO.<br />
Queritur de adversariis quorum insultus indies<br />
impudentiores <strong>et</strong>iam, si opus fuerit, scripto repellere<br />
paratus est.<br />
(Ex autographo Cod. Genev. 115, fol. 45.)<br />
Praestantis8imo Iesu Christi servo D. Ioanni<br />
Calvino Genevensis ecclesiae pastori vigilantissimo<br />
fratri <strong>et</strong> symmystae carissimo.<br />
Genevae.<br />
S. Me pud<strong>et</strong> scriptionis quam refert hie tabellarius.<br />
Quauquam non soleo exspe<strong>et</strong>are quidquam<br />
valde aecommodum rebus nostris eo ex loco unde<br />
redit, falsus tarnen sum longe mea exspe<strong>et</strong>atione<br />
hac in causa. Sed quid agas? Hic nos doc<strong>et</strong> Deus<br />
quotidie copiosioribus <strong>et</strong> insignioribus exemplis quid<br />
ab hominibus sperare debeamus. Satis sit vobis<br />
Dei Veritas <strong>et</strong> certa conscientia, quam nullae inferorum<br />
portae unquam poterunt convellere. Praevideo<br />
quid Satanas con<strong>et</strong>ur, cui non deerunt ministri.<br />
Capti sunt multi taedio doctrinae purioris.<br />
Digni sunt aliis proph<strong>et</strong>is. Dominus, qui hactenus<br />
suam veritatem vindieavit ab omnibus insidiis ut<br />
<strong>et</strong> tyrannide hominum, earn non pater<strong>et</strong>ur suecumbere.<br />
Sed nos interea oport<strong>et</strong> exerceri ut ex conflictu<br />
gloriosior exsurgat veritatis victoria. Necesse<br />
est plus laedi plerumque Dei filios a domesticis<br />
quam ab externis. Gupimus ex te cognoscere quae<br />
fuerit aliorum sententia qui a vobis rogati sunt.<br />
Quid nobis accident a paucis diebus ex hoc tabellario<br />
intelliges, quod obsistat quominus ad vos<br />
<strong>pub</strong>lice scribatur. Non statuimus hoc dissimulare,<br />
quoeunque tandem sint res casurae. Sed quia verebamur<br />
ne maiores vobis <strong>et</strong> nobis turbas concitaremus,<br />
plusque noceremus causae quam prodessemus<br />
scripto nostro, maluimus ad tempus supersedere,<br />
donee plenius a vobis intelligeremus quantum sit