GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

19 EPISTOLAE 3952—3953 20
memorabilem exstitisse, ßatis vere et diligenter
possit nostrae huic aetati atque etiam posteris explicare.
Paucissimis interea complectar, quae nostrum
illud proelium 3 ) sunt consequuta, in iis quidem
locis in quibus sum versatus. Nam alioqui
nulla est Galliae regio, quae peculiaris historiae argumentum
non possit suppeditare.
Paulo post proelium cuius et quae forma et
quis exitus fuerit abunde iam cognovistis, noster
exercitus, Amiraldo duce, traiecto infra Aureliam
Ligeris fluvio Siligoniam, 4 ) quam vocant, provinciam
invasit et aliquot expugnatis oppidis, totam
fere Bituriges usque in ipsis hostium oculis subegit.
Guisianus aliquot post diebus lento admodum
itinere progressus, Rege ae Begina Blaesos et Ambosiam
praemissis et Principe nostro Condensi tuto
loco inter utramque illam urbem collocato, earn
ipsam urbem qua paulo ante traieceramus, quam
Balgentiacum 5 ) vocant, septem infra Aureliam milliaribiiB,
nullo negotio occupavit, ut liberum utrinque
ad Aureliam obsidendam, vel ad nos insequendos
aditum haberet. Amiraldus ubi hoc videt recreato
exercitu aliam et ipse urbem, Gerguellum, 6 )
quinque supra Aureliam milliaribus, cum ponte
insedit, ut turn urbi, si forte obsideretur, succurreret,
turn etiam hosti, qua libuisset parte, occurreret.
Ita praeteriere dies aliquot, qui in Aurelia munienda
sunt consumpti, nostris proelium minime detrectantibus,
Guisio vero aliud quidvis potius méditante,
nempe quibus artibus Germanum equitem,
cui trium mensium Stipendium debebatur, a nobis
abduceret, et urbem proditione potius quam aperta
vi occuparet. Tandem igitur Amiraldus relicto in
urbe omni peditatu, qui quatuor circiter millibus
constabat, et Andeloto fratre una cum aliquot nobilium
Gallorum equitum turmis urbi praefecto, recta
Normanniam versus cum reliquis copiis, id est
equitum instructissimorum millibus quatuor et amplius
per Baeotiae 7 ) campos contenait, pecuniam
videlicet et novum militera ab Anglis accepturus.
Iter nobis tutum et pacatum fuit, nemine tantis
copiis pbsistere auso. Sed neque adhuc in portum
Graciensem 8 ) allata erat pecunia, neque novus ullus
ex Anglia miles traiecerat. Erant praeterea
venti adversissimi, quae res in extremum discrimen
res nostras adducebat, quum peregrinus miles Stipendium
minabundus flagitaret, et propterea urbi,
quam Guisius interea gravissime premebat, a nobis
3) Dntidense. (N. 3887 seq.)
4) Sologne. Be his omnibus cf. H. Eccl. II. 245 ss.
Hist, des choses mém. 1599. p. 160 ss. Popélinière 1. f. 350
ss. de Thou III. 388; Soldan, II. 92.
5) Beaugency.
6) largeau.
7) la Beatice.
8) le Havre de Grace. (H«'s*. eccl. II. 248.)
succurri nulla ratione posset. Sed et intra ipsa
Normanniae viscera versabatur cum exercitu non
contemnendo Eingravius, Sequana inter ipsius et
nostras copias interiecta, et unus ex Guisii fratribus,
quem Marchionem vocant, recens in arcem Cadomensem,
9 ) longe munitissimam et nobis proximam
erat ingressus, ut omnia nostra consilia impediret.
Ecce vero dum in istis summis difficultatibus versamur,
et ex altera Sequanae parte, cuius ostia nos
a Graciensi portu intercludebant, secundos ex Anglia
ventos exspectamus, fratres qui Cadomi mirabiliter
ad eum usque diem fuerant a Deo conservât!,
Amiraldum rogant, ut sibi adversus Marchionem
opem ferat, simulque monent, arcem non difficulter
capi posse, munitam quidem illam, sed quae
ab imbelli duce et paucis militibus obtineretur.
Itaque acceptis ex Graciensi portu quinque peditum
Anglorum cohortibus, et militibus aliquot praeterea
ex Diepa, qui alter remotior portus ante mensem
a nostris receptus fuerat, ad nostros una cum duce
fortissimo Mongommerio accurrentibus, recta Cadomum
cum octo crassis tormentis contendimus.
Urbs statim a fratribus traditur, quassantur arcis
moenia, adeo ut altero post oppugnationem die, contra
omnium exspectationem, ultro se nobis dederet.
Qui intus fuerant cum armis quidem dimissi, sed
postea spoliati a nostris equitibus et pessime sunt
habiti, quibus Rotomagensis clades adhuc ob oculos
erat. Ea porro victoria sic fregit hostium animos,
accepto etiam de Guisii caede nuncio, ut intra decern
dies non modo tredecim célèbres urbes, in
quibus sunt quatuor episcopates sedes, receperimus,
sed etiam Oenomani, Andegayi, Pictones, Turones
et vicini omnes populi, prorsus in nostra potestate
fore viderentur. Dum haec in Normannia geruntur
Aureliae Guisius 10 ) suburbium, quod Ligeris ab
urbe separat, una cum pontis castello, partim praesidiariorum
militum ignavia, partim proditione capit.
Cives ex adverso aliquot pontis fornicibus repente
dirutis, et excitatis aggeribus, munitaque insula
") quae pontem medium dividebat, oppugnationem
fortiter sustinebant, tantisper dum victor
noster exercitus superveniret, quum ecce Deus alteram
Aod nobis excitavit, qui interfecto Guisio
non tam urbem illam, quam totam Galliam liberaret.
Ab eo tempore, dum nos, persoluto tandem
militibus nostris stipendio, ad opem obsessis ferendam
accurrimus, de pace agi coeptum. Condensis
primum et Conestàbiîis in insula, data utrinque
suis custodibus fide, ex Reginae voluntate convenerunt.
Postridie ille in urbem ad nostros, iste ad
9) Caen (ibid. -258).
10) ibid. 266.
11) l'île aux boeufs, (ibid. 278.) Hoc factum est Nonis
Martiis.