GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
Share Embed Flag
Download ePaper

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
24.04.2013 Views

411 EPISTOLA 4164 412 edioto rursus iudicare iussum: quod pridie Id. Mart, promulgatum est, 2 ) a Gwrdinali vero nominatim delecti qui iudicarent. Itaque nefarius ille tot sibi satellites carnificesque delegit, per quos Christum membratim excruciet atque equuleis, eruce, ignibus, omnique tormentorum diritate conficiat, adrersante et nequidquam praemonente magistro equitum, 3 ) qui tarn potentes nationes irritare vehementius, aut non satis fidas amioasque exasperare, aut pacatum Galliae statum turbare tumultibus, periculosum affirmarat hoc tempore. Nam constare sibi treis e quatuor Galliae partibus aut infectas haeresi aut Lutheranis favere. Prius enim Guisius, Cardinalis istius frater, a quo sermonis huius initium factum, dixerat Vasoones, qui Metis in praesidio sunt, palam profiteri religionem christianam, et e reliquis, quo qnisque fortior esset et ad omnia mandata paratior, eo constantius asserere hoc dogma. 4 ) Autorem quondam cohortis praefectum, Favas nomine, qui ipse fortis8ime pro Rege dimicans interiisset. Metis desolata iacere templa, missas päucas aut nullas ferme celebrari. Versari passim inter militum manus Lutheranorum libros dum excubias agerent aut essent in statione. Hic Çardijicdis, ni Rex quam primum medeatur, desperata omnia dicere, et ab ipsis fundamentis ruiturum regnum. Remedium afferre salutare et necessarium, caedem scilicet et proscriptionem, praesertim nobilium, qui sua studia non magnopere dissimularent : serpens hoc venenum ne longius evagetur per nobilitatem gallicam, ferro coercendum et ignibus. Ita apud fascinatum carmine meretricio 5 ) omnique superstitione regem plus valuit autoritas istius venefici quam prudens aliorum consilium, qui commodius in tempus, quum nullus externus metus cohiberet, caedem bonorum severoyent en leur confession de foy. (Hist, des choses mém. 1599. p. 7.) On l'appelloit la chambre ardente. (Hist. ecel. I. 68.) Elle estoit comme une fournaise vomissant le fen tons les ionrs (ibid. 100). 2) Talis edicti mentionem factum alibi non relegimus, nisi Mud de quo Thuanus I. 262 edit. Aurel. 1626.- Mense Martio 1551 lex de praesidiali jurisdictions in senatu Parisiensi et aliis regiis onriis reoitata est et frementibns patribus promnlgata. Ea in omnibns praefeotnris oonsiliariis ad minimum Septem summum indicium de omnibus oirilïbus litibus tribnitnr ... Id Card. Lotaringo instigante factum. Verum hie de haeretieis nihil Aliud edictum renouvelant les anciens contre ceux de la Religion, attribuant la cognoissance de ceux sentiraient mal de l'Eglise Romaine à tous iuges prési- E uz en dernier ressort (Hist. ecel. I. 84) datum fuit a. d. V. Cal. lui. 1551 et a. d. III. Non. Sept, a Parlamente receptum. (Popelin. I. 6; Becueü des Actes du Clergé de France P. 1771. I. 1101; Haag, Pièces p. 17; Soldan I. 228.) 3) Le connétable de Montmorency. 4) Ergo haec ep. scripta est post captam Metenswim urbem. Caeterum de its quae hie narrantur nihü alibi, ne apud Meurisse quidem. (Hist, de Vhérésie dans Mete. 1670.) 5) Attudit ad Dianam Pictaviensem. / differendam censerent. Verum, ut ego quidem arbitror, fatalis haec est regni periodus. Domestico tumultu quassatum, externa vi impulsum, ruinam minatur, et rex ferrum quo se defendere deberet in propria vertit viscera. Nam ne inanes esse putes conatus, eo prorupit Cardinalis Borbonii stoliditas, ut ante annos decern Lutheranum in Gallia nullum fore audientibus multis pro sua sanctitate sanctissime deieraret. Ago vero et agam Deo meo gratias qui, dum ex elato supremoque superbiae gradu regnum hoc deiieiat, tantisper dum effundit iram suam suos subtrahit et vocat in sinum gremiumque suum. Causam persequutionis huius vides quae praetendatur : potissima et quae unioa impellat avaritia est horum idolum. Nam meretrioi in redemptionem generi, et his sicariis e Christianorum Bpolus 200 M. coronatorum promissa sunt. 6 ) Nec iam bonis fortunisque contenu sunt: sanguinem vitamque expetunt, et quia intus eos oruciat consoientia, ratam certamque non putant fore proscriptionem nisi qui queri possit supersit nemo. Ducënti et amplius locupletes designati ad caedem, e quibus consiliarii sunt xv (ut aiunt) notae speotataeque virtutis. Qui hos iugulent excruciatos assueti caedibus gladiatores lecti sunt ex universo senatu, quorum potissimum superioribus annis perspeota est crudelitas, détestante et imprecante optimo quoque. Nam si quis stolidus, si quis impius, in id concilium vocatus est: quum faoilius nihil sit quam a magistris nostris oculis designatum reum mortis sontemque dicere, nec gratius ullum iucundiusque Deo, ut aiunt, tot sordium oorruptionumque piaculum quam huiusmodi xaddoficaa. Quin et ipse praeses seoundus, 7 ) professus hostis nominis ohristiani, cuiusque toga christiano sanguine tinota imbutaque est, horret apertum scelus, et iussus praeesse conscelerato illi concilio, rem non dissimulandam ait: non enim agi de stabilienda religione, sed ut innocentum fortunis et opibus paucorum expleatur avaritia, aut sanguine satietur ulciscendi libido. Senatus universus, sponte sua coactus, conquestus est graviter non sibi more maiorum permissum delectum eorum qui de haeresi et capitis causa cognoscerent. Ita damnari religionis hoc praeiudicio Universum ordinem, vel delectos qui ad aliorum praesoriptum nutumque iudicarent. Missi sunt ad regem cum mandatis praesides: quae res suspensum tenet concilium. 6) JStiam haec alibi non referuntur. Be Cardinalis et Dianae avaritia multa tradunt autores (cf. Sleidanum, Thuanum, Sarpium) et scortum Mud regem impidisse ut süri damnatorum bona adiudicaret. (Soldan I. 233.) 7) Quis hic fuerit nescimus. Primus praeses fuit famosus ille Petrus Liset cui Beea monumentum exstruxit aère perennius.

413 SUPPLEMENTS. 414 Horum carnificum manus Cormellius 8 ) frater noster effugit summo Dei miraculo, quum traditus esset a rege, proditus a Cardinale, gravaretur a meretrice. In quo torquendo se ipsos crudelitate vincere constituer ant, sive quod tanti viri constantiam gravitate suppliciorum frangere et de nobis triumphum ducere erat in animo, sive quod extorquere tormentis volebant qui e nobilitate aut civitate nostra locupletes Christum amplecterentur. Nam Cardinalis, quum rogaretur ab uxore ut qualem se verbis, saepe antea testatus erat tum viri summo in discrimine re declararet, paternus, inquit, tibi sum amicus, neque quidquam est quod tui causa nolim: et hoc nunc fidèle tibi et utile do consilium ut abiecto marito patrem sequare: ita facies quod honestam decet feminam. Quum destitutus esset Cormellius omni humana spe et traditus illi concilio, non ad iudicium sed ad mortem crudelissimam et omni morte acerbiores cruciatus, liberatus est a Domino, et plane liberatus. Quod qui factum sit propediem, ut spero, cognosces ab iis qui negotio praefuerunt. Uxorem ante praemiserat quae digna est tali viro, et in extremum orbem 9 ) (quo me scripsi proficisci) prosequi parata vel pedibus. Quod eo scripsi ut nobiscum gratias agas Deo, qui quo Cormelivm totum omni Servitute et compedibus vindicaret in libertatem captivum fieri voluit et vinctum. O speciosa vincula quae talem libertatem pepererurit! O salutarem utrique carcerem! Quo sit animo malui te ex illorum Uteris cognoscere quarum exemplar, quum non vacaret describere, desoribi utrumque iussi. Olbracus 10 ) noster sponsione data liberatus est et emissus e morte certissima gratia et autoritate suorum eodem profectus. Sexto abhinc die profecta est hinc in orbem, ut scripsi, extremum lectissima pientissimaque femina Belfinia, suos in complexu habens liberos, quos suavissimum gratissimumque sacrificium offerat Deo tantorum beneficiorum autori. Ego tuas quotidie literas exspecto: interim haereo in eodem scopulo sed tarnen sum in bona spe. Quos captos audieras reservantar illi concilio: nam senatores àxçonôXetoç 11 ) rem odiosam a se in illos carnifices reiiciunt. Niedlaus vester 18 ) forti 8) De hoc viro aliunde nihil rescivimus. De Gasp. Carmelo minime cogitandum quern usque ad a. 1557 Genevae, Argentorati et Neocomi fuisse tralatitium^ est et per omne antecedens tempus de his cruciatibus ne ygv quidem in nostro thesauro ubi tarnen fere singulis mensibus eius mentio fit. 9) Hoc nomine, etiam infra usurpato, Geneva vel Helvetia significari videtur. 10) Guilelmus Holbracus iam a. 1548 in Helvetia erat, et de carcere Parisiensi eius omnino nihil legimus. 11) Parlamentum Parisiense. 12) Hist. eecl. I. 92 laudat aliquem Nieol. Nail Genomanum, qui a. 1553 Lutetiae combustus est. Hist, des Mart. inviotoque animo est, noster lignarius bono quidem, sed pedore carceris et terrore tormentorum debilitatur. Latribertus negat se responsurum apud alienum iudicem, se oriundum e Latobrigibus, illic sedem domiciliumque habere, in Galliam negotiationis tantum causa commeare. Si quid commiserit adversus leges non recusare iudicium, si causa religionis agitur, se Galium non esse nee se magis quam totam gentem unde sit accusari. Faxit Dominus pro nominis sui gloria, et tueatur quos testes verbi sui esse voluit, et invictos reddat quae ipsa est invicta Veritas. Nee magis perspicua est Dei in suis servandis summa benignitas quam est in perdendis hostibus illustre iudicium. Ioannes Andreas (scis nimirum quern dico) paucis abhinc diebus mortuus est repentino correptus morbo. Archiepiscopus Turonensis, Cardinalis istius anima, periit quum ex resecti cruris quod putruerat dolore in desperationem venisset. 13 ) Hubertus noster exustus est, sed eo Lutheranum magis visum quemquam negant, qui crucem ne viderit quidem nee persuaded potuerit ut conficeretor. Sed istis furiosis cum lemuribus et larvis, hoc est insepulti retecti anima, bellum fore video et praedico. Nos, ut haec sunt tempora, bene valemus. Literas tuas exspecto. Salutabis ViUetium, i4 ) Veracem, Varronium, ls ) Areneum caeterosque nostros. Te Dominus cum tuis fratribus in ea statione in qua te posuit quam diutissime episcopum vigilemque velit esse ad nominis sui gloriam suorumque salutem. Tuus Claud. Tubinus. 16 ) f. 27 eum Lausannensem dicit sutorem qui S. S. extmplaria in Galliam portaverat. 13) Mem. de Condé I. 593: Le Card, de Lorraine se dovroit souvenir de l'histoire d'Estienne Poncher archevesque de Tours, son grand snppost, lequel fut frappé de la main de Dieu en une jambe à laquelle le feu se prit, et combien qu'elle lui fut couppée tontesfois le feu passa onltre et se prit par tout son corps sans qu'on y peust remédier, tellement que dans trois jours il mourut reniant et blasphémant Dieu. Constat autem hume mortuum esse Id. Mart. 1553. (Gallia ehr. T. XIV. Par. 1856. p. 135.) Iam habes epistolae natales! U) Galiffe ÜI. 494. 15) Ami Varro ea Ducentis 1552 in Senatu 1569 et Syndieus obiit 1593. (Id. III. 476.) 16) Manusquum eadem sit ac eaquae scripsit tn eodice praecedentem (JV72750) autorem credimus Claudium Villiers alias Loiseleur.

413 SUPPLEMENTS. 414<br />

Horum carnificum manus Cormellius 8 ) frater<br />

noster effugit summo Dei miraculo, quum traditus<br />

ess<strong>et</strong> a rege, proditus a Cardinale, gravar<strong>et</strong>ur a<br />

mer<strong>et</strong>rice. In quo torquendo se ipsos crudelitate<br />

vincere constituer ant, sive quod tanti viri constantiam<br />

gravitate suppliciorum frangere <strong>et</strong> de nobis<br />

triumphum ducere erat in animo, sive quod extorquere<br />

tormentis volebant qui e nobilitate aut civitate<br />

nostra locupl<strong>et</strong>es Christum amplecterentur.<br />

Nam Cardinalis, quum rogar<strong>et</strong>ur ab uxore ut qualem<br />

se verbis, saepe antea testatus erat tum viri<br />

summo in discrimine re declarar<strong>et</strong>, paternus, inquit,<br />

tibi sum amicus, neque quidquam est quod tui<br />

causa nolim: <strong>et</strong> hoc nunc fidèle tibi <strong>et</strong> utile do consilium<br />

ut abiecto marito patrem sequare: ita facies<br />

quod honestam dec<strong>et</strong> feminam. Quum destitutus<br />

ess<strong>et</strong> Cormellius omni humana spe <strong>et</strong> traditus illi<br />

concilio, non ad iudicium sed ad mortem crudelissimam<br />

<strong>et</strong> omni morte acerbiores cruciatus, liberatus<br />

est a Domino, <strong>et</strong> plane liberatus. Quod qui factum<br />

sit propediem, ut spero, cognosces ab iis qui negotio<br />

praefuerunt. Uxorem ante praemiserat quae<br />

digna est tali viro, <strong>et</strong> in extremum orbem 9 ) (quo<br />

me scripsi proficisci) prosequi parata vel pedibus.<br />

Quod eo scripsi ut nobiscum gratias agas Deo, qui<br />

quo Cormelivm totum omni Servitute <strong>et</strong> compedibus<br />

vindicar<strong>et</strong> in libertatem captivum fieri voluit <strong>et</strong><br />

vinctum. O speciosa vincula quae talem libertatem<br />

pepererurit! O salutarem utrique carcerem! Quo<br />

sit animo malui te ex illorum Uteris cognoscere<br />

quarum exemplar, quum non vacar<strong>et</strong> describere,<br />

desoribi utrumque iussi.<br />

Olbracus 10 ) noster sponsione data liberatus est<br />

<strong>et</strong> emissus e morte certissima gratia <strong>et</strong> autoritate<br />

suorum eodem profectus. Sexto abhinc die profecta<br />

est hinc in orbem, ut scripsi, extremum lectissima<br />

pientissimaque femina Belfinia, suos in complexu<br />

habens liberos, quos suavissimum gratissimumque<br />

sacrificium offerat Deo tantorum beneficiorum autori.<br />

Ego tuas quotidie literas exspecto: interim<br />

haereo in eodem scopulo sed tarnen sum in bona<br />

spe. Quos captos audieras reservantar illi concilio:<br />

nam senatores àxçonôX<strong>et</strong>oç 11 ) rem odiosam a se in<br />

illos carnifices reiiciunt. Niedlaus vester 18 ) forti<br />

8) De hoc viro aliunde nihil rescivimus. De Gasp.<br />

Carmelo minime cogitandum quern usque ad a. 1557 Genevae,<br />

Argentorati <strong>et</strong> Neocomi fuisse tralatitium^ est <strong>et</strong> per omne<br />

antecedens tempus de his cruciatibus ne ygv quidem in nostro<br />

thesauro ubi tarnen fere singulis mensibus eius mentio fit.<br />

9) Hoc nomine, <strong>et</strong>iam infra usurpato, Geneva vel Helv<strong>et</strong>ia<br />

significari vid<strong>et</strong>ur.<br />

10) Guilelmus Holbracus iam a. 1548 in Helv<strong>et</strong>ia erat,<br />

<strong>et</strong> de carcere Parisiensi eius omnino nihil legimus.<br />

11) Parlamentum Parisiense.<br />

12) Hist. eecl. I. 92 laudat aliquem Nieol. Nail Genomanum,<br />

qui a. 1553 Lut<strong>et</strong>iae combustus est. Hist, des Mart.<br />

inviotoque animo est, noster lignarius bono quidem,<br />

sed pedore carceris <strong>et</strong> terrore tormentorum debilitatur.<br />

Latribertus negat se responsurum apud alienum<br />

iudicem, se oriundum e Latobrigibus, illic sedem<br />

domiciliumque habere, in Galliam negotiationis<br />

tantum causa commeare. Si quid commiserit adversus<br />

leges non recusare iudicium, si causa religionis<br />

agitur, se Galium non esse nee se magis<br />

quam totam gentem unde sit accusari. Faxit Dominus<br />

pro nominis sui gloria, <strong>et</strong> tueatur quos testes<br />

verbi sui esse voluit, <strong>et</strong> invictos reddat quae ipsa<br />

est invicta Veritas. Nee magis perspicua est Dei<br />

in suis servandis summa benignitas quam est in<br />

perdendis hostibus illustre iudicium.<br />

Ioannes Andreas (scis nimirum quern dico)<br />

paucis abhinc diebus mortuus est repentino correptus<br />

morbo. Archiepiscopus Turonensis, Cardinalis<br />

istius anima, periit quum ex resecti cruris quod<br />

putruerat dolore in desperationem veniss<strong>et</strong>. 13 ) Hubertus<br />

noster exustus est, sed eo Lutheranum magis<br />

visum quemquam negant, qui crucem ne viderit<br />

quidem nee persuaded potuerit ut conficer<strong>et</strong>or. Sed<br />

istis furiosis cum lemuribus <strong>et</strong> larvis, hoc est insepulti<br />

r<strong>et</strong>ecti anima, bellum fore video <strong>et</strong> praedico.<br />

Nos, ut haec sunt tempora, bene valemus. Literas<br />

tuas exspecto. Salutabis ViU<strong>et</strong>ium, i4 ) Veracem, Varronium,<br />

ls ) Areneum ca<strong>et</strong>erosque nostros. Te Dominus<br />

cum tuis fratribus in ea statione in qua te<br />

posuit quam diutissime episcopum vigilemque velit<br />

esse ad nominis sui gloriam suorumque salutem.<br />

Tuus Claud. Tubinus. 16 )<br />

f. 27 eum Lausannensem dicit sutorem qui S. S. extmplaria<br />

in Galliam portaverat.<br />

13) Mem. de Condé I. 593: Le Card, de Lorraine se<br />

dovroit souvenir de l'histoire d'Estienne Poncher archevesque<br />

de Tours, son grand snppost, lequel fut frappé de la main de<br />

Dieu en une jambe à laquelle le feu se prit, <strong>et</strong> combien qu'elle<br />

lui fut couppée tontesfois le feu passa onltre <strong>et</strong> se prit par<br />

tout son corps sans qu'on y peust remédier, tellement que<br />

dans trois jours il mourut reniant <strong>et</strong> blasphémant Dieu. Constat<br />

autem hume mortuum esse Id. Mart. 1553. (Gallia ehr.<br />

T. XIV. Par. 1856. p. 135.) Iam habes epistolae natales!<br />

U) Galiffe ÜI. 494.<br />

15) Ami Varro ea Ducentis 1552 in Senatu 1569 <strong>et</strong><br />

Syndieus obiit 1593. (Id. III. 476.)<br />

16) Manusquum eadem sit ac eaquae scripsit tn eodice<br />

praecedentem (JV72750) autorem credimus Claudium Villiers<br />

alias Loiseleur.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!